Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae)#˙$

71

1395 تابستان، 2شماره 39)، جلد يكشاورز ي(مجله علم ياهپزشكيگ

هاي ايميداكلوپريد و پريميكارب بر مراحل مختلف رشدي شته كشبررسي سميت حشره

Hemiptera: Aphididae) (Aphis gossypii Gloverجاليز

5ئيايض معصومه و 4ئياهويس يعسكر ديمج ،3يارياسفند يمهد ،*2 راسخ آرش ،1يالماس يعل

زاهوا چمران ديشه دانشگاه ،يكشاورز دانشكده ي،اهپزشكيگ گروه حشره شناسي يدكتر يدانشجو -1

2- )[email protected](زاهوا چمران ديشه دانشگاه ،يكشاورز دانشكده ي،اهپزشكيگ گروه اريدانش نويسنده مسوول:*

ز اهوا چمران ديشه دانشگاه ،يكشاورز دانشكده ،ياهپزشكيگ گروه ارياستادترتيب دانشيار و به -5و3

هرمزگان يعيطب منابع و يكشاورز قاتيتحق مركز ،ياهپزشكيگ قاتيتحق بخش ارياستاد -4

21/02/95تاريخ پذيرش: 29/09/94 تاريخ دريافت:

دهيچكزا در مزارع و از آفات مهم و خسارتكي ي Hemiptera: Aphididae)( Aphis gossypii Gloverشته جاليز

يرويه. كاربرد بيشودمحسوب مي هاي كنترل اين آفتيكي از روش هاكشآفتاز ها بوده و استفاده گلخانه

اتخاذ شود. روي گياهان ميآن ها علاوه بر ايجاد مقاومت در آفات، منجر به بجا گذاشتن باقيمانده كشآفت

حاضر، پژوهشدر تواند در سلامت مصرف كنندگان موثر باشد. مصرف مي غلظتتدابيري از جمله كاهش

هاي كشحشرهاي و نيم غلظت مزرعه يغلظت توصيه شدهحساسيت مراحل مختلف پورگي و حشره كامل به

بر اساس شته انجام و سومروي پوره سـن سنجيهمچنين آزمون زيستايميداكلوپريد و پريميكارب بررسي شد.

LC50 ساعت مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان 72و 48، 24هاي زماني اين سن پورگي، در فاصلهميزان تلفات

و LC50داري كاهش يافته است. ميزان ها به طور معنيكشداد كه با افزايش سن پورگي، سميت حشره

LC90،49/457 و 62/212و پريميكارب 548/365و 648/71روي پوره سن سوم به ترتيب، ايميداكلوپريد

، 24ها پس از گذشت كشاين حشره LC50مير پوره سن سوم در اثر كاربرد غلظت وپي.پي.ام محاسبه شد. مرگ

درصد به 56/50، 78/47، 89/43و پريميكارب 45/49، 89/48، 45ساعت به ترتيب براي ايميداكلوپريد 72و 48

-ساعت) منجر به افزايش معني 72و 48، 24ان (كش، گذشت زمدست آمد. نتايج نشان داد در مورد هر دو حشره

جاليز يكش تلفات قابل قبولي روي شتهغلظت هر دو حشرهنيم كهمير نشده است. با توجه به اينودار مرگ

باشد.غلظت آنها قابل توصيه مي ، استفاده از نيمIPMداشتند، در صورت استفاده از دشمن طبيعي در قالب برنامه

ميروسنجي، مرگكاهش يافته، شته جاليز، زيست : غلظتهاهواژكليد

مقدمه

ران بوده و سطح يدر ا مهماز محصولات يار يكيخ

ر كشت آن در مناطق مختلف كشور به خصوص در يز

ز يكشور در حال گسترش است. شته جال يمه جنوبين

Aphis gossypii Glover ن آفات ياز مهمتر ييك

به دليل پراكنش ها و مزارع ار است كه در گلخانهيخ

- داراي اهميت زيادي ميوسيع و دامنه ميزباني گسترده

اين آفت ).Blackman and Eastop, 1984باشد(

علاوه بر تغذيه مستقيم كه منجر به پژمردگي، كوتولگي

,Attia and El-Hamakyشود (ها ميو ريزش برگ

) به صورت غير مستقيم نيز از طريق ترشح عسلك 1987

Kresting etهاي گياهي (و انتقال ويروس

al.,1999 جبران ناپذيري بر گياه ميزبان وارد ) خسارت

سازد. اين آفت در مناطق گرمسيري، نيمه گرمسيري و مي

72

...هايكشبررسي سميت حشرهالماسي و همكاران:

معتدل به عنوان يكي از آفات اصلي سبزيجات و گياهان

ها شناخته شده است و در استان زينتي در مزارع و گلخانه

گونه گياهي گزارش شده است 26خوزستان از روي

)Hodjat, 1993(.

ها به طور معمول ر مزارع و گلخانهدز يشته جال

-حلاز راه يها يككشزا بوده و استفاده از آفتخسارت

. مهم در دسترس كشاورزان به منظور كنترل است يها

تواند يها مكشآفت يغيراصول يرين رابطه بكارگيدر ا

از جمله يعيبهم خوردن تعادل طبمنجر به ياز طرف

ه بمقاوم شدن حشرات نسبت ، يعيحذف دشمنان طب

و از طرف ودها و ظهور آفات درجه دوم شكشآفت

ياين تركيبات رو يماندهيگر با بجا ماندن باقيد

تواند سلامت مصرف ي، ميمحصولات كشاورز

Cooper andكنندگان را با خطر جدي مواجه كند (

Niglli, 2002.( كني آفات براي اطمينان از ريشه

ها بالاتر از مقداري كش ثبت شده آفتمعمولا دزهاي

باشد. بنابراين آفات گوي كنترل تواند پاسخ است كه مي

از نظر تئوري اين امكان وجود دارد كه با استفاده از

تر، همزمان با كاهش اثرات سوء روي دزهاي پايين

. عمل كردموجودات غيرهدف در كنترل آفات نيز موفق

يكه دارا ييهاكشرهدر اين راستا استفاده از حش

باشند، يم يكيولوژيزيو ف يكي، اكولوژيت انتخابيخاص

ن يتركه حساس يسمپاشي در زمـان مناسب به صورت

رد و يكش قرار گآفت در معرض آفت يمرحله رشد

كوتاه يداريهمچنين استفاده از تركيباتي با زمان پا

)Jepson, 1989تواند مفيد واقع شود (ي)، مCooper

and Niglli, 2002; Tadeo, 2008 .(

نئونيكوتينوئيدها از گروه يكشد حشرهيداكلوپريميا

)Millar and Denholm, 2007 ،( داراي قدرت

كشي بالا و سميت نسـبي كـم بـراي پسـتانداران حشره

). اين حشره كش Nishimura et al., 1994است(

كش سيستميك عليـه در دهـة اخيـر به عنوان يك حشره

آفـات مكنـده استفاده شده و در حال حاضر نيز يكي از

هايي اسـت كه براي حفاظت كشمعدود حشره

شود ها از خسارت حشرات توصيه ميسبزيجات و ميوه

)Ye et al., 2005يكشز حشرهيكارب نيمي). پر

,.Masuda et alاست (هاگروه كاربامات از يانتخاب

يو اختصاص عيكش سر) كه به عنوان يك شته2001

ت يط بوده و سميدر مح يكم يمانده سميباق يدارا

;Jansen, 2000دارد يعيدشمنان طب يبرا ياندك

James, 2003) .(ترين مصرفكش از پرن دو حشرهيا

و توسط سازمان ها جهت كنترل شته جاليز بوده تركيب

و يآفات سبز يكنترل برخ يحفظ نباتات برا

,.Sheikhi- Garjan et alاند (ه شدهيزتوصيجال

2009.(

خاصيت يسهين پژوهش مقايهدف از انجام ا

م ياز نبهينه استفادهكش و امكان ن دو آفتيكشندگي ا

شته يها به منظور كنترل مراحل مختلف رشدغلظت آن

د يدر تول ين بررسيج ايرود نتايد ميباشد. اميز ميجال

-مصرفن سلامت يتر با هدف تامار سالميمحصول خ

ان رسمحيط زيست كمككمتر يندگيكنندگان و آلا

باشد.

هامواد و روش

زيار و پرورش شته جاليكشت خ

، رقم .Cucumis sativus Lياار گلخانهياه خيگ

از خاك و خاك ي) در گلخانه در بسترNeginن (ينگ

با قطر ييها(خاك:خاك اره) در گلدان 3:2اره با نسبت

اهان ين گيمتر كشت شد. ايسانت 20و ارتفاع 15 يدهانه

Horti-growهر چهار روز يك بار، با كود كامل (® (

ه شدند. يبه نسبت سه در هزار تغذ

ت ياز جمع ييهاز، نمونهيشته جال يه كلونيته يبرا

A.gossypii شد و يآوراز مزارع اطراف اهواز جمع

يهاانجام گرفت. نمونه يل كلوني، تشكييپس از شناسا

ن در معرض سم قرار نگرفته يش از ايمورد مطالعه پ

ار، درون قفس ياه خيگ يز رويشته جال يبودند. كلون

متر در اتاق رشد با سانتي 120×60×60توري به ابعاد

و دوره %65±5، رطوبت نسبي C˚1±22شرايط دمايي

پرورش يافتند. 8:16روشنايي: تاريكي

73


يي مراحل مختلف رشددورهمحاسبه طول

زيجال يشته

ي مراحل مختلف رشدي شته براي تعيين طول دوره

متر) محتواي سانتي 1و ارتفاع 5پتري (با قطر 40جاليز،

درصد) تهيه و يك برگ جوان 2/1ليتر آگار (ميلي 20

خيار روي هر يك مستقر شد. سپس درون هر پتري يك

12ه شد و پس از گذشت شته مادر (بالغ بكرزا) قرار داد

هاي سن اول به غير از مادر و همگي پوره يساعت شته

ساعت 12ي باقيمانده هر يكي از آنها، حذف شدند. شته

بار تا زمان ظهور حشره كامل و همچنين تعيين اولين يك

جلد يزايي مورد بازديد قرار گرفت. مشاهدهروز پوره

سن بعدي پورگي كهنه در هر پتري به عنوان معيار ظهور

هاي ثبت شده ميانگين طول بكار برده شد. به كمك داده

رشدي مربوط به هر مرحله سني شته تعيين شد. يدوره

يهاسكيد يز رويجال يشته يسازسنهم

ار يخ يبرگ

ن پژوهش يا يهااز آنجايي كه جهت انجام آزمايش

يهاشتهسن شته نياز بود، حشرات كامل به جمعيت هم

90(قطر يهاشيديار در پتريخ يبرگ سكيد يبكرزا رو

محلول آگار قرار داده شد و يمتر) حاويليم 10و ارتفاع

يهاساعت حشرات كامل شته حذف و پوره 12پس از

دن به سن مورد نظر پرورش داده شدند. به يهمسن تا رس

به قطر يش سوراخيديدرپوش هر پتر يه، رويمنظور تهو

جاد يارگانزا محصور شده بودند، ا يمتر كه با توريدو سانت

شد.

هاكشحشره

مور) با يكارب (پريميپر كشق، حشرهين تحقيدر ا

®ون يفرمولاسWP50كش ايميداكلوپريد % و حشره

®(كنفيدور) با فرمولاسيون SC35% هر دو محصول)

.شركت آريا شيمي) مورد استفاده قرار گرفتند

و غلظت توصيه شده غلظت بررسي اثرات نيم

ها، روي شته جاليزكشهر يك از حشره

ه شده يغلظت و غلظت توص ميناثرات يجهت بررس

برگ استفاده شد. يور، از روش غوطهكشحشرهدر دو

ه در محلول يثان 5ار به مدت يخ يهان منظور برگيبه ا

د يداكلوپريميو ا 250كارب يمي(پر غلظتمين يسم

و 500كارب يمي(پر يه شدهيتوص غلظت.ام)و ي.پيپ315

ها كش.ام)، هر يك از حشرهي.پيپ 630د يداكلوپريميا

ور شدند و پس از يك ساعت (جهت خشك شدن غوطه

متر) يسانت 9ش (قطر يديقطرات سم)، به ظروف پتر

ها مار شاهد برگيمحلول آگار انتقال يافتند. در ت يمحتو

به طور ش ين آزمايور شدند. ادر آب مقطر غوطه

شته (يك تا چهار) و ين پورگيسن يتمام يجداگانه رو

ط ي، انجام گرفت. در ادامه ظروف در شراحشرات كامل

شدند يدر بالا، در انكوباتور نگهدار آزمايشي ذكر شده

د. ير حشرات محاسبه گرديموساعت، مرگ 24و پس از

عدد شته از 10تكرار (هر تكرار شامل 10مار، يهر ت يبرا

مورد نظر) مورد استفاده قرار گرفت. يرحله رشدم

ي رو هاكشحشره از كي هر LC50 محاسبه

زيجال يشته سوم سن يپوره

- غلظت ين محدودهييتع يبرا يابتدا آزمون مقدمات

ها انجام گرفت، سپس بر كشموثر هر يك از حشره يها

يهان و غلظتيين تعييبالا و پا يهان اساس، غلظتيا

زان يمحاسبه شد. م يتميحدفاصل آنها با فاصله لگار

شد كه منجر به انتخاب يها به نحون غلظتيا يكشندگ

ش شوند يدرصد تلفات در حشرات مورد آزما 80تا 20

)Robertson et al., 2007 .(ها در ن غلظتياز ا

انجام ياستفاده شد. برا LC50ن ييجهت تع ييآزمون نها

Koziol andبرگ ( يوربا روش غوطه يسنجستيز

Semtner, 1984; Amini Jam et al., 2014 ،(

كشحشره يهااه در هر يك از غلظتيابتدا برگ سالم گ

ور شد و پس از گذشت يك ساعت ه غوطهيثان 5به مدت

سن يعدد پوره 15(جهت خشك شدن قطرات سم)،

ياهش در معرض برگيديز در هر پتريجال يسوم شته

كش قرار گرفتند. در تيمار حشره يمانده يآغشته به باق

براي تهويه و جريان شاهد نيز از آب مقطر استفاده شد.

ها تعبيه و با شيديهايي روي درب پتريافتن هوا، سوراخ

74


ها به شيديپارچه توري ارگانزا پوشيده شد. در ادامه پتر

مير حشرات وساعت، مرگ 24انكوباتور منتقل و پس از

كه قادر به حركت و يا حفظ تعادل يحشراتثبت شد.

مربوط به يهاداده .خود نبودند، مرده در نظر گرفته شدند

)، Abbott )1925ر به كمك فرمول يمودرصد مرگ

مار يبه همراه ت يغلظت سم 5در شيآزماتصحيح گرديد.

شاهد و در چهار تكرار انجام گرفت.

LC50با استفاده از شته ريوممرگ محاسبه نرخ

ها در فواصل كشمحاسبه شده هر يك از حشره

مختلف يزمان

كش، به دست آمده از هر دو حشره LC50زان يم

ار به كار برده شد و يخ يهابرگ يمشابه روش بالا رو

آغشته به يهابرگ يز رويسن سوم شته جال يهاپوره

LC50 در فاصلهها قرار گرفتند و كشهر يك از حشره -

يساعت، تلفات در آنها بررس 72و 48، 24 يزمان يها

عدد پوره 10تكرار و در هر تكرار 12مار يهر ت يشد. برا

سن سوم به كار برده شد.

هاي آماريتجزيه و تحليل

-حاصل از آزمايش بررسي سميت حشره يهاداده

ها روي مراحل مختلف رشدي شته جاليز، با استفاده كش

دو طرفه با دو فاكتور مستقل انس يه واريتجزاز آزمون

و سن غلظت) ميغلظت كامل و نكش (شامل غلظت آفت

ن مختلف و حشره كامل) و يسن يهازبان (پورهيم يرشد

ها كشحشره LC50حاصل از آزمايش اثر هاينيز داده

مختلف، با يروي پوره سن سوم شته در فواصل زمان

-حشره يشامل فاكتورهادو طرفه آزمون تجزيه واريانس

و 48، 24كش (پريميكارب و ايميداكلوپريد) و زمان (

ها با و اخـتلاف بـين گروهشد ل يه و تحليساعت) تجز 72

SPSS افزار%، با نرم 5توكي در سطح آزمون تكميلي

در خصوص ذكر است كه لازم به. ) تعيين شد20(نسخه

ها، دهنوس دايس- ر، از آركيو مهاي درصد مرگ داده

ها در تجزيه واريانس استفاده سازي دادهبه منظور نرمال

Microsoft Excelافزارشد. رسم نمودارها در نرم

، حدود LC50محاسبه يبرا. انجام گرفت 2013

Polo ر پاسخ از نرم افزا- و روابط غلظت% 95نان ياطم

– Plus )LeOra Software, 2006 و روش (

د.يتجزيه پروبيـت استفاده گرد

جينتا

شته يي مراحل مختلف رشدن طول دورهييتع

زيجال ي

اول تا ين پورگيطول دوره رشدي شته جاليز در سن

در جدول ييزاش از پورهيچهارم و همچنين طول دوره پ

هاي ارائه شده براي پوره سن ) آورده شده است. زمان1(

ر جلد بوده و يين تغيتا اول يين بكرزاياول، مدت زمان ب

ر يين دو تغيشامل مدت زمان ب ين پورگير سنيبراي سا

از براي ظهور ين مدت زمان مورد نيانگيباشد. ميجلد م

روز بود كه از 75/5، ييي كامل شته از زمان بكرزاحشره

به دست يچهار سن پورگ يرشد يمجموع طول دوره

ن يسن يرشد يان ذكر است كه طول دورهيآمد. شا

داري را نشان يعناختلاف م يمختلف پورگ

).F= 08/8؛ df=144,3؛ >001/0Pداد(

A. gossypiiزيشته جال ين مختلف پورگيار) طول دوره رشدي (ساعت) سنيخطاي مع ±ن (يانگيم- 1جدول

Table 1. Mean (±SE) developmental time (h.) of different growth stages of melon aphid

Number First instar Second instar Third instar Fourth instar Pre- reproductive

period

Developmental

time

37 36.16±0.75 a 30.49±1.36 b 34.70±0.90 a 36.65±0.80 a 12.32±0.32

The same letter are not significantly different (Tukey test, p= 0.05)

75


ه شده هر يغلظت و غلظت توصمياثرات ن يسهيمقا

زيشته جال يها، روكشيك از حشره

كش حشره يه شدهيغلظت و غلظت توصمياثرات ن

ه ي) اراa 1ر شته در شكل (يمومرگ يد رويداكلوپريميا

ن يداد كه ب انس دو طرفه نشانيه واريج تجزيشده است. نتا

جاد يزان تلفات ايد در ميداكلوپريميغلظت و غلظت امين

داشت وجود يداريشده اختلاف معن

)012/0P=90,1؛=df 64/6؛=Fن ين سنين بي). همچن

مشاهده شد يداريز اختلاف معنين يمختلف پورگ

)001/0P< 90,4؛= df55/10؛=F اثرات متقابل غلظت و .(

داري را نشان نداد رشدي اختلاف معني يمرحله

)99/0P=90,4؛= df07/0؛=F.(

يد به طور متفاوتيداكلوپريميكش اغلظت حشرهمين

ر قرار داد يشته را تحت تاث يمراحل مختلف رشد

)001/0P< 45,4؛= df54/5؛=Fه شده ي). غلظت توص

يرو ير متفاوتيومجاد مرگيز منجر به ايد نيداكلوپريميا

df=45,4 ؛>002/0P(شته شد يمراحل مختلف رشد

).a 1كل ) (شF=15/5؛

داري در نتايج همچنين نشان داد كه، تفاوت معني

18,1 ؛P =25/0(ميزان تلفات پوره سن اول

=df40/1؛=F1 14/0()، سن دومP=18,1 ؛=df؛

37/2=F2 40/0()، سن سوم= P18,1 ؛=df؛

74/0=F3 23/0()، سن چهارمP=18,1 ؛=df ؛

56/1=F4 20/0() و مرحله بالغ شته= P18,1 ؛=df؛

78/1=FAغلظت ا يغلظت ) هنگامي كه در معرض نيم

(شكل نداشتاند، وجود ايميداكلوپريد قرار گرفته

a1.(

كش انس در مورد حشرهيه واريج تجزينتا

غلظت در مين غلظت و نيز نشان داد كه بيكارب نيميپر

وجود يداريجاد شده اختلاف معنيزان تلفات ايم

ن ين بي). همچنF=30/5؛df =90,1؛=03/0P( داشت

مشاهده يداريز اختلاف معنيمراحل مختلف رشدي ن

). اثرات متقابل F=39/9؛ df=90,4؛ >001/0P(شد

داري را نشان ندادمعني ي اختلافرشد يغلظت و مرحله

)95/0P= 90,4؛= df18/0؛=F1 ). (شكل b.(

؛>001Pغلظت(ميج به دست آمده، اثرات نيمطابق با نتا

45,4= df14/6؛=F 03/0غلظت() وP= 45,4؛=df؛

05/3=Fر مراحل يمرگ و م يكارب رويميكش پر) حشره

را نشان داد (شكل يداريشته، اختلاف معن يمختلف رشد

1 bغلظت و غلظت پريميكارب روي پوره ). اما اثرات نيم

)، سن دوم F1=65/0؛ df=18,1؛=P 43/0(سن اول

)67/0P= 18,1؛=df 19/0؛=F2 09/0()، سن سوم P= ؛

18,1=df 15/3؛=F3 37/0()، سن چهارم P= 18,1؛=df؛

85/0=F4( و مرحله بالغ شته)13/0P= 18,1؛=df؛

57/2=FA1 داري را نشان نداد (شكل) اختلاف معني b.(

- ن دو حشرهيانس نشان داد كه بيه واريج جدول تجزينتا

جاد يزان تلفات ايكارب در ميميد و پريداكلوپريميكش ا

؛=25/0P( داشتوجود ن يداريشده، اختلاف معن

196,1=df 33/1؛=Fغلظت و هاي (نيم). ولي بين غلظت

شتداري وجود داها اختلاف معنيكشغلظت) حشره

)003/0P= 196,1؛= df85/8؛=Fاي كه نيم)، به گونه -

؛df=98,1؛ =03/0P(غلظت و غلظت ايميداكلوپريد

91/4=F 047/0() و پريميكاربP= 98,1؛=df 05/4؛=F (

كشداري را نشان دادند. اثرات متقابل حشرهاختلاف معني

مير شته نشان نداد وداري در مرگنيز اختلاف معني و غلظت

)98/0P= 196,1؛ =df 001/0؛=F 2) (شكل .(

ت هر دو ين بود كه سميانگر ايج بينتا يبه طور كل

كاهش يافته است و شته، يش سن پورگيكش با افزاحشره

زان يبا به همان ميها تقركشغلظت هر يك از حشرهمين

جاد كرده است.يتلفات ا ه شده، در شتهيغلظت توص

ي ها روي پورهكشهر يك از حشرهLC50محاسبه

ي جاليزشتهسن سوم

- ستيبه دست آمده از ز يهات، دادهيه پروبيبا تجز

مورد يهاكشحشره باز يپوره سن سوم شته جال يسنج

محدوده ،LC25،LC50 ،LC90يها، مقدار غلظتيبررس

).2جدولمحاسبه شد (اطمينان و شيب خط رگرسيون،

76


هاي كشسنين مختلف پورگي شته جاليز در تيمار با حشره خطاي معيار) ±( ميانگين درصد تلفات - 1شكل

غلظتدر غلظت توصيه شده و نيم )b) و پريميكارب (aايميداكلوپريد (

-دهندهنشانحروف لاتين بزرگ نشان دهنده مقايسه سنين مختلف رشدي شته در يك غلظت معين و ن كوچك*حروف لاتي

دارحروف لاتين مشابه نشان دهنده عدم اختلاف معني .اثرات غلظت و نيم غلظت روي هر سن پورگي شته است يي مقايسه

. )P=05/0و Tukeyاست (

Fig. 1. Mean mortality% (± SE) of different growth stages of melon aphid treated with imidacloprid

(a) and primicarb (b) insecticides in recommended and half-recommended concentrations.

* The lowercase letters indicate comparison different growth stages of aphid at the one

concentration and uppercase letters for comparison half-recommended and recommended

concentration in nymphal stages of aphid . The same letters are not significantly different (Tukey

test, P= 0.05).

77


- غلظت توصيه شده و نيم در كاربيميد و پريداكلوپريميا يهاكشمار با حشرهيز در تيشته جال خطاي معيار) ±( ميانگين درصد تلفات - 2شكل

غلظت

ي دهندهحروف لاتين بزرگ نشانكش و غلظت و غلظت در يك حشرهمين يهاسه غلظتينشان دهنده مقا ن كوچك ي*حروف لات

ز است. حروف لاتين مشابه نشان دهنده يشته جال يها روكشغلظت يا غلظت كامل) حشره مين (نيك غلظت معياثرات يسهيمقا

.)P=05/0و Tukey( است دارمعنيعدم اختلاف

Fig. 2. Mean mortality% (± SE) of melon aphid treated with imidacloprid and primicarb insecticides

in recommended and half-recommended concentrations.

* The lowercase letters indicate comparison between recommended and half-recommended

concentrations of each insecticide and uppercase letters for comparison between one concentration

(half-recommended concentration or recommended concentration) of insecticides on A. gossypii. The

same letters are not significantly different (Tukey test, P= 0.05).

ساعت پس از تيمار 24پوره سن سوم شته جاليز،ايميداكلوپريد و پريميكارب روي هايكشسميت حشره - 2جدول

Table 2. Toxicity of imidacloprid and primicarb insecticides on third instar of melon aphid, 24 hours

after treatment

Insecticide Number Slope ±SE Χ

2 (df)

Lethal concentration (95%CL)

(ppm)

LC25 LC50 LC90

Imidacloprid 360 1.811±0.202 12.455 (3) 71.648 365.548 30.389

Primicarb 360 3.851±0.431 6.522 (3)

(22.12-38.75) (57.60-90.17) (252.17-631.94)

142.060 212.623 457.491

(120.85-160.20) (191.45-235.97) (387.72-582.91)

مقادير در اين پژوهش مطابق با نتايج به دست آمده

LC50 طور كش بهمحاسبه شده در مورد هر دو حشره

اي آنها اي كمتر از غلظت مزرعهقابل ملاحظه

500و 630(ايميداكلوپريد و پريميكارب به ترتيب

سنجي نشان داد كه پي.پي.ام) بود. نتايج حاصل از زيست

، داراي سميت بيشتري =LC50 648/71ايميداكلوپريد با

، =LC50 623/212كش پريميكارب با نسبت به حشره

-(غلظت مزرعه ياغلظت مزرعهبه LC50. اگر نسبت بود

ايميداكلوپريد ين نسبت براي) محاسبه شود، اLC50/ يا

-ياست كه نشان م 43/0و 12/0ب يو پريميكارب به ترت

يدهد ايميداكلوپريد نسبت به پريميكارب اثر كشندگ

نتايج ز داشته است. يبر شته جال يشتريت حاد) بي(سم

78


كه خطوط آزمون فرضيه يكسان بودن خطوط نشان داد

هــاي ســن سوم شته ميــر پــورهو ون مــرگيرگرس

بودن با ياز نظر برابر و مواز كشر دو حشرهيتحت تاث

).3گر اختلاف داشـتند (شكليكدي

پتانسيل نسبي كاهش غلظت به عنوان معيار ميزان

هاي مورد آزمايش كشسميت غلظت توصيه شده حشره

نسبت غلظت توصيه روي حشره مورد نظر برابر است با

كش است. اگر همان حشره LC50كش به شده حشره

دهد كه غلظت اين نسبت كمتر از يك باشد نشان مي

50تواند در مزرعه و گلخانه حتي روي پيشنهادي نمي

درصد از جمعيت شته موثر باشد، در صورتي كه اين

جهت يباشد كارايي بسيار خوب 10نسبت بزرگتر از

د داشت كه اين ميزان براي كنترل آفت خواه

35/2و 80/8ب يايميداكلوپريد و پريميكارب به ترت

محاسبه شد.

كش نيز نشان داد كه سميت نسبي اين دو حشره

كش پريميكارب برابر حشره 95/2سميت ايميداكلوپريد

دار در زماني معني LC50است. اختلاف بين دو مقدار

حاسبه شده در شود كه حدود اطمينان منظر گرفته مي

-Alدرصد با همديگر همپوشاني نداشته باشند ( 95سطح

Antary et al., 2010 كه در اين بررسي حدود .(

درصد با همديگر 95كش در سطح اطمينان دو حشره

همپوشاني نداشتند.

ير پوره سن سوم شتهيممرگ محاسبه نرخ

محاسبه شده هر يك از LC50ز با استفاده از يجال

مختلف يها در فواصل زمانكشحشره

ن دو يج تجزيه واريانس دو طرفه نشان داد كه بينتا

-يجاد شده اختلاف معنيزان تلفات ايكش در محشره

). F=04/0؛ df=66,1؛ =85/0P( اشتندوجود يدار

تاثير فاكتور زمان روي درصد مرگ و مير آفت اختلاف

). F=59/3؛ df=66,2؛ =05/0P(را نشان داد يدارمعني

- ي زماني اختلاف معنيكش و دورهاثرات متقابل حشره

df=66,2؛ =83/0P(مير شته نشان نداد وداري در مرگ

).4) (شكلF=18/0؛

ز با يجال ير پوره سن سوم شتهيمودرصد مرگ

ها كشمحاسبه شده هر يك از حشره LC50استفاده از

) نشان 4ساعت در شكل ( 72و 48، 24يدر فواصل زمان

داده شده است.

به پوره سن سوم شته جاليزنسبت كارب يميد و پريداكلوپريميا يهاكشحشره پاسخ - غلظت يهايسه منحنيمقا - 3شكل

Figure 3. Comparison of dose-response curve of imidacloprid and primicarb insecticides to third instar of melon aphid.

79


ساعت 72و 48، 24ر پس از گذشت يمونرخ مرگ

يو برا 44/49، 8/48، 45د يداكلوپريميا يب برايبه ترت

درصد به دست آمد. 55/50، 77/47، 89/43كارب يميپر

زان تلفات يكش در من دو حشرهيداد كه بج نشان ينتا

=85/0P( اشتوجود ند يداريجاد شده اختلاف معنيا

).F=04/0؛ df=66,1؛

ر در يموزان مرگين ميشتريدر هر دو حشره كش، ب

48ساعت اول صورت گرفته است و گذشت زمان ( 24

ر نشده يمودار مرگيش معنيساعت) منجر به افزا 72و

). F=59/3؛df=66,2؛=06/0P(است

بحث

يكه موجود زنده در معرض سم قرار م يمرحله سن

Starkدارد( ييت آن نقش بسزايزان حساسيرد در ميگ

and Wennergren, 1995نتايج ن ارتباط ي). در ا

كش غلظت هر دو حشره ميارزيابي اثرات غلظت و ن

-ز نشان داد كه هر دو حشرهيمورد مطالعه روي شته جال

جمعيت شته را به ين مختلف پورگيسنكش قادرند

ن مختلف يت سنيزان حساسيكنترل كنند، اما م يخوب

ها، متفاوت بود به كشحشرهن يز به ايشته جال يرشد

ن مرحله بوده و با يترسن اول حساس پورهكه يطور

ت به هر دو يزان حساسيحشره، م يش سن رشديافزا

يم ين روندييافت. چن يداريكش كاهش معنحشره

و ين بالاتر رشديتواند در ارتباط با جثه بزرگتر در سن

بروز يكش براشتر حشرهير بيافت مقادياز به درين نيبنابرا

تواند يده مين پديدر ضمن ا ر مشابه باشد.يمو مرگ

-سميك مانند وجود مكانيولوژيزيف يهااز تفاوت يناش

باشد ين مختلف پورگين سنيمتفاوت در ب يدفاع يها

)Prabhaker et al., 1989؛Kontsedalov et

al., 2009قات ين ارتباط تحقي). در اBusvin

اندازهش وزن و ي) نشان داده است كه اگرچه با افزا1971(

كارب يميد و پريداكلوپريميا يهاكشبه حشرهنسبت ز يسن سوم شته جال پوره خطاي معيار) ±( تلفاتن درصد يانگيم -4شكل

يدر فواصل مختلف زمان

ي دهندهحروف لاتين بزرگ نشانو يها در فواصل مختلف زمانكشسه اثرات حشرهين كوچك نشان دهنده مقاي*حروف لات

ز است. حروف لاتين مشابه نشان دهنده عدم يسن سوم شته جال پوره يرو يزمانها در هر فاصله كشاثرات حشرهي مقايسه

.)P=05/0و Tukeyاست ( اختلاف معني دار

Fig. 4. Mean rate of melon aphid (third instar) to imidacloprid and primicarb insecticides at

different time intervals.

* The lowercase letters indicate comparison insecticides effects at the different time intervals and

uppercase letters for comparison insecticides effects at the each time interval on third instar of A.

gossypii. The same letters are not significantly different (Tukey test, P= 0.05).

45

48.89 49.45

43.89

47.78

50.56

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

24 48 72

Time (h)

Perc

ent M

ortality

imi da clopri d

pri mi carb

Aa Aa

Aa Aa Aa Aa

80


هر واحد وزن بدن رخ يبه ازا غلظتزان يدر م يرييبدن، تغ

زان يش اندازه بدن به طور معمول ميبا افزا يدهد، ولينم

در يج مشابهيشود. نتايشتر ميبدن ب يها و بافت چربميآنز

كش كارب و صابون حشرهيميد، پريداكلوپريميمورد ا

Aphis gossypii Glover )Aminiز يشته جال يرو

Jam et al., 2014يامتوكسام رويكارب و تيميپر )؛

Lipaphis erysimi (Kaltenbach)شته خردل

)Rezaei, 2014 نيد و بوپروفزيداكلوپريميا)؛

)Sohrabi et al., 2011پنبه دبالكيسف ي) رو

Bemisia tabaci Gennadius است. از گزارش شده

) نشان داد كه Wang et al. )2003 مطالعهنتايج يطرف

را روي حشـرات كامل رين تاثيشتريايميداكلوپرايد ب

داشته يگر مراحل رشديدبالك گلخانه نسبت به ديسف

ن موضوع يندارد. ا يق همخوانين تحقيج اياست كه با نتا

گونــه حشره مورد آزمايش تفاوت در تواند با توجه به يم

و شرايط انجام آزمايش قابل توجيه باشد.

Shahrochi et al. )2009ر يتاث ي) در بررس

ستوكس يكارب، متاسيميد، پريداكلوپريميا يهاكشآفت

Schizaphisگندم يمعمول يشته يون رويو مالات

graminum Rondani د يداكلوپريمينشان دادند كه ا

ن يها جهت كنترل اكشن آفتيكارب موثرتريميو پر

ن يا يز نشان داد هر دوين ين بررسيج اياند. نتاآفت بوده

اند، موثر واقع شده زيها جهت كنترل شته جالكشحشره

كش و محاسبه اما با توجه به سميت نسبي دو حشره

LC50 كش ز به حشرهيت شته جاليآنها، حساس

شتر بود. همسو با يكارب بيميد، نسبت به پريداكلوپريميا

) Amini Jam et al. )2014ق حاضر، يج تحقينتا

يكارب برايميد نسبت به پريداكلوپريميگزارش كردند ا

كه مقدار يداشته است. به طور يشتريت بيسم زيشته جال

LC50 ز يپوره سن سوم شته جال يد رويداكلوپريميا يبرا

.ام گزارش شده ي.پيپ 8/308كارب يميپر يو برا 2/37

LC50)، مقدار and Gaylor Kerns )1992است.

Myzusشته سبز هلو يد را رويداكلوپريميكش احشره

persicae Sulzer 75/45 ام بدست آورد كه ي.پيپ.

هاي اين پژوهش تا حدودي مطابقت دارد.افتهيبا

يكاهش غلظت برا يل نسبيشاخص پتانس

35/2و 80/8ب يكارب به ترتيميد و پريداكلوپريميا

ن شاخص اطلاع از يا يمحاسبه شد. هدف از مطالعه

باشد كه يها مكشحشره يمصرف غلظتامكان كاهش

تواند به يم ياقتصاد ييجواين موضوع علاوه بر صرف

انسان و كاهش ي، سلامتيعيحفاظت از دشمنان طب

Robertson andست منجر شود (يط زيمح يآلودگ

Preisler, 1992.( ن نسبت كمتر از يك باشد ياگر ا

تواند در مزرعه ينم يشنهاديپ غلظتدهد كه ينشان م

ج ينتا يت شته موثر باشد وليدرصد از جمع 50 يرو يحت

كش نه تنها با نشان داد كه هر دو حشره يبررسن يا

درصد 50ش از يتوانند در مزرعه بيه شده ميتوص غلظت

د را ين نويجاد كنند، بلكه ايز تلفات ايت شته جاليدر جمع

ه يتوص غلظتتر از نييپا يهاغلظتدهد كه بتوان از يم

- اين موضوع مي. شده، جهت كنترل آفت استفاده نمود

تر و پايدارتر ايجاد تعادل در جمعيت پايين برعلاوه تواند

آفتبراي ادامه فعاليت دشمنان طبيعي را زمينه آفات،

هاي غلات با دز . اين امر در مورد شتهنمايدفراهم

Cornaleاست ( حاصل شده كاهش يافته پيريميكارب

et al., 1996(.

د يك سم يداكلوپريميكه انين حال نظر به ايبا ا

تواند اثرات بسيار مخربي الطيف بوده و ميعصبي وسيع

ن لازم يروي پارازيتوئيدها و شكارگرها داشته باشد، بنابرا

دقت لازم را به كشن حشرهياست كه در استفاده از ا

د يب اجتناب ورزين تركيمداوم ا يكار برد و از استفاده

ر ياز بروز مقاومت، در تناوب با سا يريو جهت جلوگ

Cloyd andاستفاده نمود ( ييايميش يهاگروه

Bethke, 2011 در مقابل پريميكارب معمولاً اثرات .(

تواند ين ميگر حشرات دارد؛ بنابرايسوء ناچيزي روي د

يبخصوص در مواقعكش كم خطر به عنوان يك حشـره

جهت كنترل آفت مطرح است يقيت تلفيريكه مد

كه كنترل يديمفحشرات تا جمعيت استفاده نمود،

81


ن يدهند از بطبيعي و پايـداري را در محيط انجام مي

Amini Jam et al., 2012; Cohen et)نروند

al., 1996; Ro and Long, 1997).

گيرينتيجه

-نيم كه جاييبا توجه به نتايج به دست آمده از آن

كش منجر به تلفات قابل قبول روي غلظت هر دو آفت

جاليز شد، به منظور حفاظت بيشتر از دشمنان يشته

كش در غلظت اين دو آفتشود از نيمطبيعي توصيه مي

ي كنترل تلفيقي اين شته استفاده شود. برنامه

يگزارسپاس

هاي مالي معاونت پژوهشيوسيله از حمايتبدين

گردد.دانشگاه شهيد چمران اهواز تشكر مي

REFERENCES

Abbott, W.S. 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. Journal of

Economic Entomology, 18: 265-267.

Al- Antary, T. M., Ateyyat, M., A., and Abussamin, B. M. 2010. Toxicity of certain

insecticides to the parasitoid Diaeretiella rapae (M´Intosh) (Hymenoptera: Aphidiidae)

and its host, the cabbage aphid Brevicoryne brassicae L. (Homoptera: Aphididae).

Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 4(6): 994-1000.

Amini Jam, N., Kocheyli, F., Mossadegh, M. S., Rasekh, A., and Saber, M. 2012. Effect

of imidacloprid and pirimicarb on functional response of Aphidius matricariae Haliday

(Hym: Braconidae) under laboratory conditions. Journal of Plant Pests Research, 2 (3):

51-61. (In Farsi with English abstract).

Amini Jam, N., Kocheyli, F., Mossadegh, M.S., Rasekh, A., and Saber, M. 2014. Lethal

and sublethal effects of imidacloprid and pirimicarb on the melon aphid, Aphis gossypii

Glover (Hemiptera: Aphididae) under laboratory conditions. Journal of Crop Protection,

3 (1): 89-98.

Attia, A. A., and El-Hamaky, M.A. 1987. The biology of the cotton aphid Aphis gossypii

Glover in Egypt (Hom: aphididae). Bulletin Societe Entomologique Egypte, 85: 359-371.

Blackman, R.L., and Eastop, V.F. 1984. Aphids on the world's crops. An identification

and information guide. John Wileyand Sons Ltd., Chichester, UK.

Busvin, J.R. 1971. A critical review of the techniques for testing insecticides: Common

Wealth Agricultural Bureau, London, 345 pp.

Cloyd, R. A., and Bethke, J.A. 2011. Impact of neonicotinoid insecticides on natural

enemies in greenhouse and interiorscape environments. Pest Management Science, 67(1):

3-9.

Cohen, H., Horowitz, A.R., Nestel, D., and Rosen, D. 1996. Susceptibility of the woolly

apple aphid parasitoid, Aphelinus mali Hald (Hym: Aphelinidae), to common pesticides

used in apple orchards in Israel. Entomophaga, 41(2): 225-233.

82


Cooper, j., and Niglli, U. 2002. Handbook of organic food safety and quality, CRC Press,

Boca Raton Boston, New York, Washington. P. 25.

Cornale, R., Pozzati, M., Cavazzuti, C., and Burgio, G. 1996. Trattamenti insecticidal

grano: influenza su afidi e loro antagonisti naturali. Informatore Agrario, 52(21): 35-39.

Hodjat, S.H. 1993. Iran's list of aphids and their host. Shahid Chamran University of

Ahvaz Publication, Ahvaz. (in Farsi).

James, D.G. 2003. Pesticide susceptibility of two coccinellids (Stethorus punctumpicipes

and Harmonia axyridis) important in biological control of mites and aphids in

Washington hops. Biocontrol Science and Technology, 13: 253–259.

Jansen, J.P. 2000. A three-year field study on the short-term effects of insecticides used

to control cereal aphids on planted welling aphid predators in winter wheat. Pest

Management Science, 56(6): 533-539.

Jepson, P.C. 1989. Temporal and spatial dynamics of pesticide side-effects on non-target

invertebrates, In: Pesticides and non-target invertebrates, P. C. Jepson. Intercept.

Windborne Dorset, pp. 95-125.

Kerns, D.L., and Gaylor, M.J. 1992. Insecticide resistance in field populations of the

cotton aphid (Homoptera: Aphididae). Journal of Economic Entomology, 85(1): 1-8.

Kontsedalov, S., Gottlieb, Y., Ishaaya, I., Nauen, R., Horowitz, R., and Ghanim, M.

2009. Toxicity of spiromesifen to the developmental stages of Bemisia tabaci biotype B.

Pest Management Science, 65(1): 5-13.

Koziol, F. S. and Semtner, P. J. 1984. Extent of resistance to organophosphorus

insecticides in field population of the green peach aphid (Homoptera: Aphididae)

infesting flue-cured tobacco in Virginia. Journal of Economic Entomology, 77 (1): 1-3.

Kresting, U., Satar, S., and Uygun, N. 1999. Effect of temperature on development rate

and fecundity of apterous Aphis gossypii Glover (Hom: Aphididae) reared on Gossypium

hirsutum L. Journal of Applied Entomology, 123 (1): 23-27.

LeOra Software. 2006. POLO-Plus 1.0 Probit and Logit Analysis. LeOra Software,

Petaluma.

Masuda, K., Ihara, M., Nishimura, K., Sattelle, D.B., and Komai, K. 2001. Insecticidal

and neural activities of candidate photoaffinity probes for neonicotinoid binding sites.

Journal of Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, 65 (7): 1534–1541.

Millar, N.S., and Denholm, I. 2007. Nicotinic acetylcholine receptors: targets for

commercially important insecticides. Invertebrate Neuroscience, 7(1): 53-66.

Nishimura, J., Kanda, Y., Okazawa, A., and Ueno, T. 1994. Relationship between

insecticidal and neurophysiological activities of imidacloprid and related compounds.

Pesticide Biochemistry and Physiology, 50: 51-59.

83


Prabhaker, N., Toscano, N.C., and Coudriet, D.L. 1989. Susceptibility of the immature

and adult stage of the sweet-potato whitefly to selected insecticides. Journal of Economic

Entomology, 82(4): 938-988.

Rezaei, N. 2014. Effects of two insecticides on biological parameters of mustard aphid

Lipaphis erysimi kal and its parasitoid Diaeretiella rapae M'Intosh and the effects of

these insecticides on the aphid's energy metabolism. Ph.D. Thesis, Shahid Chamran

University of Ahvaz, Ahvaz, Iran. (In Farsi with English abstract).

Ro, T.H., and Long, G.E. 1997. Development of Aphelinus asychis Walker

(Hymenoptera: Aphelinidae) and its susceptibility to insecticides applied to mummies of

its host, the green peach aphid. Journal of Entomological Society of British Columbia,

94(1): 43-49.

Robertson, J.L., and Preisler, H.K. 1992. Pesticide bioassays with arthropods. CRC

Press. Boca Raton, Florida. P. 127.

Robertson, J.L., Russell, R.M., Preisler, H.K., and Savin, N.E. 2007. Bioassays with

arthropods. Boca Raton, CRC Press. P. 199.

Shahrochi, Sh., Khodabandeh, H., and Farbodi, M. 2009. The effect of five pesticides on

wheat aphid Schizaphis graminum Rondani (Hom: Aphididae). Journal of New

Agricultural Science, 17, 23-31. (In Farsi with English abstract).

Sheikhi- Garjan, A., Najafi, H., Abbasi, S., Saber, F., and Rashid, M. 2009 . The pesticide

guide of iran. Capital book Press.

Sohrabi, F., Shishehbor, P., Saber, M., and Mossadegh, M.S. 2011. Lethal and sub lethal

effects of buprofezin and imidacloprid on Bemisia tabaci Gennadius (Hemiptera:

Aleyrodidae). Crop Protection, 30 (9): 1190-1195.

Stark, J.D., and Wennergren, U. 1995. Can population effects of pesticides be predicted

from demographic toxicological studies?. Journal of Economic Entomology, 88(5):

1089–1096.

Tadeo, L. 2008. Analysis of pesticides in food and environmental samples, CRC Press. P.

382.

Wang, K. Y., Kong, X. B., Jiang, X. Y., Yi, M. Q., and Liu, T. X. 2003. Susceptibility of

immature and adult stages of Trialeurodes vaporariorum Westwood (Hom, Aleyrodidae)

to selected insecticides. Journal of applied entomology, 127(10): 527-533.

Ye, S.D., Dun, Y.H., and Feng, M.G. 2005. Time and concentration dependent

interactions of Beauveria bassiana with sublethal rates of imidacloprid against the aphid

pests Macrosiphoniella sanborni Gillette and Myzus persicae Sulzer. Annals of Applied

Biology, 146: 459-468.

7

Plant Protection (Scientific Journal of Agriculture), 39(2) Summer 2016

Investigating toxicity of primicarb and imidacloprid on different

growth stages of melon aphid, Aphis gossypii Glover

A. Almasi

1, A. Rasekh

2*, M. Esfandiari

3, M. Askari Seyahooei

4 and M. Ziaee

5

1. Ph.D. Student of Entomology, Department of Plant Protection, Faculty of Agricultural, Shahid

Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

2. *Corresponding author: Associate Professor, Department of Plant Protection, Faculty of Agricultural,

Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran ([email protected])

3,5. Associate and Assistant Professor, Department of Plant Protection, Faculty of Agricultural, Shahid

Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

4. Assistant Professor, Department of Plant Protection, Agricultural and Natural Resources Research

Center of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran

Received: 19 January 2016 Accepted: 18 May 2016

Abstract

Melon aphids, Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae), is one of the most

important pests causing damages to vegetables fields and greenhouses. In this regard,

pesticide application is usually considered as the most common method of pest control.

Excessive use of chemical pesticides leads to an increase in pesticide residue found in

vegetables, and affects consumer health. In this study, the sensitivity of the different

instar stages and adult melon aphids to filed recommended concentration and half-

recommended concentration of the imidacloprid and primicarb was determined by using

dip leaf method. The bioassay was also performed with third instar of aphid. Moreover,

based on LC50, the mortality of third instar was compared at intervals of 24, 48 and 72

hours in both insecticides. The results showed that the toxicity of both pesticides was

significantly lower in later stages. Based on the results, LC50 and LC90 of imidacloprid on

third instar stage were 71.648 and 365.548, and for primicarb 212.62 and 457.49 ppm,

respectively. Moreover, the mortality of imidacloprid treatment was 45, 48.89 and

49.45% and for primicarb treatment 43.89, 47.78 and 50.56%, after 24, 48 and 72 hours,

respectively. The results also revealed that in both insecticides, the highest mortality

occurred after 24 hours and the passage of time (48 and 72 hours) did not result in higher

mortality. Because of noticeable mortality of melon aphid due to half-recommended

concentration, the uses of these concentrations of both pesticides are recommended in the

framework an IPM program.

Key words: Reduced concentration, Aphis gossypii, Bioassay, Mortality

Documents

Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae)#˙$