UNIVERSITETI I TIRANES

FAKULTETI I SHKENCAVE TE NATYRES

TEKNOLOGJI INFORMACIONI DHE KOMUNIKIMI

DETYRE KURSI

TEMA: APPLETALK PROTOCOL

PUNOI: PRANOI:

Ermir HOXHAJ Prof. Xheni MELO

AppleTalk eshte nje pakete e protokolleve te rrjetit e zhvilluar nga kompania

Apple Inc. per kompjuterat e tyre Mac. Ai eshte nje protokoll i rrugezueshem.

Qellimi i AppleTalk ishte te lejonte shume perdorues te ndanin burimet e tyre, te

tilla si skedare, printera…etj. Pajisjet qe ofrojne keto burime jane quajtur server

ndersa pajisjet qe i perdorin keto burime jane quajtur kliente. AppleTalk eshte nga

te paret qe ka implementuar sistemin e rrjetit klient-server.

AppleTalk u nxorr ne treg per kompjuterat original Macintosh ne 1985 dhe ishte

ishte protokolli primar i perdorur nga pajisjet Apple ndermjet viteve 1980 dhe

1990. Versionet e ketij protokolli ishin compatible edhe per IBM PC dhe Apple IIGS.

Gjithashtu AppleTalk ishte i pershtatshem ne shumicen e printerave te rrjetit, disa

file server dhe nje numer ruterash.

AppleTalk u dezinjua me nje nderfaqe rrjeti transparente. Kjo per arsye se

bashkeveprimi ndermjet kompjuterave klient dhe serverave te rrjetit kerkonte pak

bashkepunin nga perdoruesit. Prandaj veprimet aktuale te protokollit AppleTalk

jane te padukshme per perdoruesit e fundem, te cilet shikojne vetem rezultatet e

veprimeve.

Protokolli AppleTalk ka dy versione :

AppleTalk Phase 1

AppleTalk Phase 2

AppleTalk Phase 1 ishte zhvillimi i pare i AppleTalk, i cili u dizenjua ne fillim te

viteve 1980 saktesisht per tu perdorur ne workgroups locale. Si pasoje Phase 1 ka

dy limite:

Segmentet e rrjetit te tij nuk mund te mbajne me shume se 127 hoste dhe 127

servera.

Mund te suportoje vetem rrjetet ‘nonextended’.

AppleTalk Phase 2 eshte implementimi i dyte i permiresuar i AppleTalk, i cili u

dezinjua per tu perdorur ne rrjete te medha. Phase 2 i adreson limitet qe kishte

Phase 1 duke i permiresuar ato. Keshtu qe, Phase 2 lejon cdo 253 hoste dhe server

ne nje segment te vetem te rrjetit te AppleTalk dhe suporton si rrjetet ‘nonextended’

dhe ‘extended’.

Komponentet e rrjetit AppleTalk.

Rjetet AppleTalk jane te grupuar ne menyre hierarkike. Ato jane te perbera nga

kater komponente bazike, qe jane:

Sockets

Nodes

Networks

Zones

Sockets

Nje socket AppleTalk eshte unike, nje vendndodhje e adresueshme ne nje node

AppleTalk. Ajo eshte nje pike logjike ku software-t ‘upper-layer’ te AppleTalk

procesojne dhe ku protokolli i rrjetit DDP- Datagram Delivery Protocol

bashkevepron ne te. Keto procese jane te njohur si socket-klient. Socket-Klient

zoterojne nje ose disa socket, te cilat i perdorin per te derguar dhe marre datagrams.

Sockets mund te jene statike ose dinamike. Sockets statike jane te rezervuara per tu

perdorur nga protokolle te caktuara ose procese te tjera. Sockets dinamike jane te

caktuara nga DDP per kerkesat socket klient. Nje node AppleTalk mund te mbaje

deri ne 254 socket te ndryshme.

Nodes

Nje AppleTalk node eshte nje pajisje e cila eshte e lidhur me rrjetin e AppleTalk. Kjo

pajisje mund te jete nje kompjuter Macintosh, IBM PC, nje printer, nje router ose

pajisje te ngjashme me keto. Brenda cdo node te AppleTalk ekzistojne procese te

software-ve qe jane sockets. Funksioni i ketyre sockets eshte te identifikojne

proceset e software-t qe punon ne nje pajisje. Cdo node ne nje rrjet te AppleTalk I

perket nje rrjeti te vetem dhe nje zone specifike.

Rrjeti

Nje rrjet AppleTalk konsiston ne nje kabell te vetem logjik dhe shume node te lidhur

ne te. Kablli logjik eshte i perbere nga nje tjeter kabell I vetem fizik ose shume kablla

fizike te nderlidhur me njeri-tjetrin duke perdorur urat ose routerat. Rjeti i

AppleTalk mund te jete ‘extended’ dhe ‘nonextended’.

Rjeti ‘nonextended’ eshte nje segment rrjeti fizik, qe i eshte caktuar vetem

nje numer i vetem rrjeti, i cili mund te varioje nga 1-1024. Cdo numer node ne

kete rrjet duhet te jete unik dhe nje segment i vetem rrjeti nonextended nuk

mund te kete me shume se nje zone te AppleTalk te konfiguruar ne te.

AppleTalk Phase 1 suporton vetem rrjetin nonextended.

Figura tregon nje rrjet nonextended i cili suporton vetem nje numer rrjeti te

caktuar.

Rjeti ‘extended’ eshte nje segment rrjeti fizik qe mund te perfshije shume

numra rrjeti. Ky konfigurim eshte i njohur si ‘cable range’, i cili mund te

percaktoje nje numer te vetem rrjeti ose shume numra rrjetesh. Cdo

kombinim I numrave te rrjetit dhe te nodeve ne nje rrjet extended duhet te

jete unik dhe adresa e tij duhet te jete unike per qellimin e identifikimit. Nje

rrjet extended mund te kete shume zona AppleTalk te konfigurara ne nje

segment te vetem rrjeti dhe nodet mund ti perkasin cdo zone te vetme qe

eshte e lidhur me rrjetin.

Figura trgon nje rrjet extended i cili suporton shume numra rrjeti dhe zonash.

Zones

Nje zone AppleTalk eshte nje grup logjik i nodeve ose rrjeteve qe jane te

percaktuara jur nje administrator rrjeti konfiguron rrjetin. Nodet ose rrjete nuk

eshte e nevojshme te jene fizikishte afer qe ti perkasin te njejtes zone AppleTalk.

Figura tregon nje zone ku nodet ose rrjetet ne te njejten zone nuk eshte e nevojshme

te jene fizikisht afer.

Si cdo pakete protokollesh sic eshte TCP/IP dhe IPX, arkitektura e AppleTalk

shfrytezon varesine e ‘media-access’ ne protokollet e tjere si Ethernet,

TokenRing…etj. Ne paketen e protokolleve AppleTalk ekzistojne kater

implementime kryesore te ‘media-access’ :

EtherTalk

LocalTalk

TokenTalk

FDDITalk

Figura tregon protokollet e ‘media-access’ te AppleTalk duke iu referuar modelit

OSI.

EtherTalk

EtherTalk zgjeron shtresen e data-link qe te lehtesoje protokollin AppleTalk te

operoje ne standartin IEEE 802.3. Rrjeti EtherTalk eshte i organizuar njesoj si rrjeti

IEEE 802.3, duke suportuar te njejten shpejtesi dhe gjatesi segmentesh. Kjo lejon

AppleTalk te shperndahet mbi mijera rrjete Ethernet qe ekzistojne sot. Komunikimi

ndermjet arkitektures AppleTalk dhe protokolleve Ethernet behet nga ELAP-

EtherTalk Link-Access Protocol.

ELAP menaxhon bashkeveprimin midis protokolleve AppleTalk dhe standartit IEEE

802.3. Protokollet e shtresave te larta te AppleTalk nuk e njohin kete standart

keshtu qe ELAP perdor Address-Mapping Table (AMT) per te transmetuar adresat

sic duhet.

LocalTalk

LocalTalk eshte nje prone e shtreses se data-link e zhvilluar nga kompjuterat Apple

per vet protokollin e tyre, e cila u dizenjua si nje rrjet ‘cost-effective’ per te lidhur

workgroups lokale. Hardware LocalTalk ne meyre tipike jane ndertuar brenda

produkteve Apple, te cilet jane te lehte per tu lidhur duke perdorur kabllin twistes-

pair. Rrjetet LocalTalk jane te organizuar ne topologjine bus, pra pajisjet jane te

lidhur me njeri-tjetrin ne seri. Segmentet e rrjetit jane te limituar deri ne 300 meter

hapesire me nje maksimum prej 32 node active. Komunikimi ndermjet LocalTalk

dhe protokolleve te shtresave me te larta behet i mundur nga LocalTalk Link-Access

Protocol (LLAP).

LLAP eshte nje protokoll ‘media-access’ i perdorur ne rrjetet LocalTalk per te

siguruar nje arritje te mire dhe ‘error-free delivery’ ndermjet nodeve AppleTalk.

LLAP eshte pergjegjes per aksesin e rregullt te nodeve ne median fizike dhe marrjen

e adresave te nodeve te shtreses se data-link.

TokenTalk

TokenTalk zgjeron shtresen e data-link per te lejuar protokollin AppleTalk te

operoje ne standartin IEEE 802.3/Token Ring. Rjetet TokenTalk jane te organizuar

ekzaktesisht si rrjetet IEEE 802.3/Token Ring, duke suportuar te njejten shpejtesi

dhe numer aktive nodesh. Komunikimi ndermjet protokolleve qe perdorin Token

Ring dhe ndermjet protokolleve te shtresave me te larta behet nga TokenTalk Link-

Access Protocol (TLAP).

FDDITalk

FDDITalk zgjeron shtresen e data-link te lejoje protokollin AppleTalk te operoje ne

standartin ANSI FDDI. Rrjetet FDDITalk jane te organizuar njesoj si rrjetet FDDI,

duke suportuar te njejten shpejtesi dhe dhe numer active te nodeve te rrjetit.

FDDITalk Link-Access Protocol (FLAP) menaxhon bashkeveprimin ndermjet

protokolleve AppleTalk dhe standartit FDDI.

Adresat e rrjetit

AppleTalk perdor adresat per te identifikuar dhe lokalizuar pajisjet qe ndodhen ne

rrjet ne te njejten menyre si i perdorin dhe protokollet e tjere si TCP/IP dhe IPX.

Keto adresa jane te perbera nga tre elemente:

Numri i rrjetit, qe eshte nje vlere 16-bit qe identifikon nje rrjet specific te

AppleTalk, qofte rrjet extended dhe nonextended.

Numri i node-t, qe eshte nje vlere 8-bit qe identifikon nje node te vecante te

lidhur ne nje rrjet specifik.

Numri i socket-it, nje vlere 8-bit qe identifikon nje socket specific aktiv ne nje

node te rrjetit.

Adresat AppleTalk zakonisht jane te shkruajtura ne vlera decimale te ndara midis

tyre me pike(.). Psh, numri 10.1.30 – nenkupton rrjetin 10, node 1 dhe socket 30.

Paketa e protokolleve AppleTalk perbehet nga disa protokolle te tjere si:

AARP- AppleTalk Address Resolution Protocol.

DDP- Datagram Delivery Protocol.

RTMP- Routing Table Maintance Protocol.

AEP- AppleTalk Echo Protocol.

ZIP- Zone Information Protocol.

ATP- AppleTalk Transaction Protocol.

ADSP- AppleTalk Data Stream Protocol.

NBP- Name-Binding Protocol.

ASP- AppleTalk Session Protocol.

PAP- Printer Acces Protocol.

AFP- AppleTalk Filing Protocol.

AppleTalk Address Resolution Protocol (AARP) eshte nje protokoll i

shtreses se rrjetit ne paketen AppleTalk, e cila bashkelidh adresat e rrjetit me

adresat hardware. Sherbimet e AARP jane perdorur dhe nga protokolle te

tjere te AppleTalk. Kur nje protokoll ka te dhena per te transmetuar, ai

specifikon adresen destinacion te rrjetit. Kjo eshte detyre e AARP te gjeje

adresen hardware e cila eshte e lidhur me pajisjen qe po perdor kete adrese

rrjeti.

AARP perdor nje proces ‘kerkese-pergjigje’ per te mesuar adresen hadware te

nodeve ne rrjet, pasi AARP eshte nje protokoll media-dependent (e varur), kerkesa

per adresat hardware nga nje node i caktuar varet nga implementimi i shtreses

data-link. Ne menyre tipike, nje mesazh dergohet te te gjithe nodet ne rrjetin

AppleTalk.

Address-Mapping Table

Cdo node i AppleTalk permban nje Address-Mapping Table (AMT), ku adresat

hardware jane te bashkelidhura me adresat e rrjetit. Cdo here qe AARP zgjidh nje

kombinim te adresave hardware dhe adresat e rrjetit, ky planifikim rregjishtrohet

ne AMT. Per arsye te rritjes se rekordeve te ruajtura ne nje AMT, cdo AMT ne

menyre tipike ka nje kohemates te bashkelidhur me te. Kur AARP merr nje pakete

qe verifikon ose ndryshon hyrjet e te dhenave, kohematesi e ve ne vend kete pakete.

Ne qofte se ketij kohematesi i mbaron afati, hyrja fshihet nga AMT. Nese ndonje

protokoll do te komunikoje me ate node, duhet te transmetohet nje kerkese tjeter e

AARP per te zbuluar adresen hardware.

Datagram Delivery Protocol (DDP) eshte protokolli primar i shtreses se

rrjetit ne paketen AppleTalk, i cili siguron nje komunikim ‘connectionless’

midis sockets AppleTalk. Si ne protokollet e tjere si TCP nuk ka asnje rrjet

virtual ose lidhje midis dy pajisjeve. Garantimi i dergimit te te dhenave

menaxhohet nga protokollet e shtresave me larte te paketes AppleTalk. DDP

performon dy funksione kryesore:

-transmetimin e paketave.

-marrjen e paketave.

DDP merr te dhena nga socket-klient, krijon nje header DDP duke perdorur

adresen destinacion te pershtatshme dhe e kalon kete pakete te protokollet e

shtreses data-link.

DDP merr te dhena,imazhe nga shtresa e data-link, ekzaminon header-in DDP

per te gjetur adresen destinacion dhe con paketen ne socket-in destinacion.

Routing Table Maintance Protocol (RTMP) eshte nje protokoll qe

operon ne shtresen e transportit te paketes AppleTalk, i cili krijon dhe

miremban ‘routing tables’ ne router-at AppleTalk. RTMP bazohet ne Routing

Information Protocol (RIP). Me ane te ketij protokolli, cdo router mban njeri-

tjetrin te informuar rreth topologjise se rrjetit. Kjo eshte pjesa e vetme e

AppleTalk e cila kerkonte nje transmetim periodik, ku cdo 10 sekonda, cdo

router duhet te dergonte nje liste per te gjithe numrat e rrjeteve qe ai njihte

dhe sa larg ata mund te ishin.

AppleTalk Echo Protocol (AEP) eshte nje protokoll ne shtresen e

transportit, i cili gjeneron paketa qe testojne arritshmerine e nodeve te rrjetit.

AEP gjeneron paketa qe dergohen ne nodet e rrjeteve, te cilat identifikohen si

nje pakete AEP. Paketa fillimisht dergohet ne burimin DDP. Mbasi ajo

identifikohet si nje pakete AEP, avancon ne node ku paketa eshte ekzaminuar

nga DDP si nje kerkese AEP. Me pas paketa kopjohet, ndryshohet ne nje

pergjigje AEP dhe kthehet ne node burim.

Zone Information Protocol (ZIP) eshte nje protokoll i shtreses se sesionit

ne paketen AppleTalk, i cili lidh numrat e rrjeteve me emrat e zonave. ZIP

perdoret kryesisht nga router-at AppleTalk. Gjithsesi, node te tjere te rrjetit

perdorin sherbimet ZIP ne fillim per te zgjedhur zonen e tyre. ZIP ka nje

Zone-Information Table (ZIT) ne cdo router. Listat e ZIT jane te ruajtura nga

ZIP qe specifikojne numrat e rrjeteve ne nje ose me shume emra zonash. Cdo

ZIT permban nje numer rrjeti me nje emer zone per cdo rrjet ne nje rrjet

nderkombetar.

AppleTalk Transaction Protocol (ATP) eshte nje protokoll ne shtresen e

transportit qe menaxhon transaksionet ndermjet dy sockets AppleTalk. Nje

transaksion konsiston ne kerkese dhe pergjigje, te cilat jane nderruar nga

perfshirja e klient-socket.

Klient-socket dergon nje kerkese transaksioni duke kerkuar qe klienti marres te

kryeje disa aksione. Sapo merr kerkesen, klienti ploteson aksionet e kerkuara dhe

kthen informacionin e duhur me ane te transaksionit pergjigje. ATP eshte nje

protokoll connection-oriented, i cili sigurohet qe informacioni dergohet me sukses

apo ta rinise perseri.

AppleTalk Data-Stream Protocol (ADSP) eshte nje protokoll ne

shtresen e sesionit, i cili krijon dhe miremban komunikimin ‘full-duplex’

midis dy sockets AppleTalk. ADSP garanton qe te dhenat jane te renditura

korrektesisht dhe qe paketat nuk jane te dublikuara. ADSP gjithashtu perdor

nje mekanizem ‘flow-control’. ADSP vepron direkt ne maje te protokollit DDP.

Name-Binding Protocol (NBP) eshte nje sistem dinamik, shperndares per

menaxhimin e emrave te AppleTalk. Kur nje sherbim fillon ne makine, ai

rregjistron nje emer per veten e tij. Ne kete pike, NBP siguron nje sistem qe te

kontrolloje qe asnje makine tjeter te mos kete te rregjistruar te njejtin emer.

Me vone, kur nje klient do te aksesoje kete sherbim, ai perdor NBP te pyesi

makinat te gjejne kete sherbim. NBP siguron aftesine per te gjetur nje

sherbim me nje emer te vecante. Emrat jane te lexueshem, permbajne

hapesira, shkronja te vogla dhe kapitale.

AppleTalk Session Protocol (ASP) eshte nje protokoll ne shtresen e

sesionit, i cili krijon dhe miremban sesionet midis klienteve dhe serverave

AppleTalk. ASP lejon nje klient te krijoje nje sesion me serverin dhe te dergoje

komanda te ai server. Shume sesione te klienteve me nje server te vetem

mund te mbahen njeheresh. ASP perdor shume sherbime qe ofrohen nga

protokolle te tjere si ATP dhe NBP.

Printer-Access Protocol (PAP) eshte nje protokoll i shtreses se sesionit, i

cili lejon workstations klient te krijojne lidhje me serverat, vecanerisht me

printerat. Nje sesion midis nje workstation klient dhe nje server nis kur

workstation-i kerkon sesion me nje server te vecante. PAP perdor protokollin

NBP per te mesuar adresat e rrjeteve te kerkuara nga server dhe pastaj hap

nje lidhje midis klientit dhe serverit. Te dhenat shkembehen midis tyre duke

perdorur protokollin ATP. Kur ky komunikim mbaron, PAP nderpret lidhjen.

Serverat qe perdorin PAP mund te suportojne shume lidhje me klientat

njeheresh. Kjo lejon nje printer server te procesoje disa pune nga

workstations te ndryshem ne te njejten kohe.

AppleTalk Filing Protocol (AFP) lejon workstation-at AppleTalk te

ndajne skedare ndermjet rrjetit. AFP performon funksionet ne shtresen e

aplikacionit dhe prezantimit ne paketen e AppleTalk. Ky protokoll ruan

transparencen e rrjetit duke lejuar perdoruesit te manipulojne skedaret e

larget ne te njejten menyre si skedaret locale. AFP perdor sherbimet e ofruara

nga protokolle te tjere si ASP, ATP dhe AEP.