Apre İşlemlerinde Sık Karşılaşılan Problemler

Apre İşlemlerinde

Sık Karşılaşılan Problemler

Çözüm Önerileri

Materyale istenilen tuşeyi (yumuşak, kaygan, dolgun, süpersoft,

elastik, kuru, natural, tereyağı efekti, CO/ PES kumaşa yün tuşesi

verme, kağıt tuşesi (paper tocuh), mumsu tuşe (waxy handle), kauçuk

tuşesi (gumi-rubber handle), …vs) vermektir,

Materyalin teknolojik özelliklerine pozitif yönde etki etme (antistatik,

hidrofilite (%100 CO, PA/ El ve %100 PES elyafta ayrı ayrı apreler),

dikilebilir, aşınma dayanımı sağlayan, yırtılma mukavemetini artıran,

renk koyulaştıran, parlaklık veren, açmazlık sağlayan, boncuklaşma

önleyici, buruşmazlık, kolay ütülenebilir, nem transferi, su&yağ&kir itici,

wellness, koku verici yağ ve mikrokapsüller…vs)

Sentetik elyafa doğal elyaf tuşesi verme ve antistatik etki-nem yönetimi

gibi yan etkilerle beraber kullanım kolaylığı sağlama.

NEDEN APRE YAPARIZ?

kolay kullanım (sıvı, pompalanabilir, çözeltisi stabil)

kimyasallara dayanıklığı, kimyevilerle kombine edilebilmesi

ısıya dayanıklığı, su buharıyla buharlaşmaması

sararmaması

haslıkları etkilememesi, renk tonunu değiştirmemesi

köpürmemesi, pompa dayanıklılığı, silindirlere çökmemesi

banyoda tamamen ve eşit çektirilmesi

püskürtülebilir olması

zehirli, yakıcı, korozif olmaması

biyolojik parçalanabilir olması

deriyi tahriş etmemesi

taşınabilir ve depolanabilir olması (yanıcı, parlayıcı olmaması)

APRE MADDELERİNDEN İSTENİLEN ÖZELLİKLER

•Dikilebilirlik problemleri

•Sararma

•Lekeler ve kalıntılar

•Termomigrasyon (Özellikle PES elyafda)

SIK KARŞILAŞILAN PROBLEMLER

Selüloz elyaf Sentetik elyaf

Etkili madde

Hidrofob Kısım Hidrofil

Kısım

APRENİN TEKSTİL YÜZEYİNDEKİ DURUMU

Dikiş prosedürü :

• İğne kumaşa girdiğinde, iplikler

saniyeden daha kısa bir sürede

iğneye, iğnenin çapı kadar bir

boşluk açmak zorundadırlar

• Bu boşluğun yaratılması için

iplikler arasında yeteri kadar

hareket mesafesi olmalıdır

Gereksinimler :

İpliklerin kumaş yapısında,

gereken yönde, rahatça

hareket edebilmesi

Elyaf/ elyaf ve elyaf/ metal

arasında düşük sürtünme

katsayısı

DİKİLEBİLİRLİK PROBLEMLERİ

Dikiş Makinası

ITV- Denkendorf

Ölçüm Prensibi – Şematik Gösterim

dikilecek kumaş

dikiş platformu

ITV-dikiş platform

sensorü

dikiş iğnesi dikiş ayağı

dikiş platformu

İĞNE DALIŞ KUVVETİ ÖLÇÜM PRENSİBİ

apre işlemi yok ortalama iğne dalış kuvveti :

982 cN

2.0 % dikiş kolaylığı

apre işlemi ortalama iğne dalış kuvveti :

162 cN

İĞNE DALIŞ KUVVETLERİNİN MUKAYESESİ

apre işlemi yok

2.0 % dikiş kolaylığı apre işlemi

apre işlemi yok

2.0 % dikiş kolaylığı apre işlemi

İplik sürtünme değeri

Elyaf/ Metal

(Zweigle µ-Meter)

İplik sürtünme değeri

Elyaf/ Elyaf

(Rothschild F-Meter)

İPLİK SÜRTÜNME DEĞERLERİNİN MUKAYESESİ

Basit yumuşatıcılar

Yağ asidi kondenzatları Yağ asidi

kondenzatları ilaveler

MODERN YUMUŞATICI SİSTEMLERİ

Etkili madde Kondenzat Vaks Silikon

Örnek yağasidiamin

kondenzasyon

ürünleri

polietilenler

yağasitesterleri

parafinler...

PDMS

aminosilokzanlar

silikon quatlar...

Fonksiyon tuşe vermek

yağlı tuşe

nemli tuşe

mumsu tuşe

kauçuk tuşe

Kayganlık

Dolgunluk

Hacim

Silikon tuşe

Elastikiyet

Kayganlık

DİKİŞ KOLAYLIĞI APRESİNDEKİ YAPILAR

nm

X Si O Si O Si O Si X

Me

Me

Me

Me

Me Me

MeR

R: yan gruplar

• Monoamino

• Diamino

• Sterik hindered amin

• Polieter

• Alkan

• Epoksi

X: uç gruplar

• Metil

• Metoksi

• Etoksi

• Alkilat

FONKSİYONEL SİLOKZANLAR

Dezavantajlar:

- sararma

- hidrofob

- düşük pH dayanımı

- düşük jet stabilitesi

Avantajlar:

+ süper yumuşak tuşe

+ iyi yıkama dayanımı

+ iyileştirilmiş dikilebilirlik

+ uygun maliyet

KONVENSİYONEL AMİNOSİLİKON

N Z

CH3

R

CH3

Si

CH3

CH3

O Si

CH3

CH3

O Si

CH3

CH3

Z N

CH3

CH3

R

n

hidrofilik organik

kısım hidrofilik organik

kısım polidimetilsilokzan ana iskelet

SİLİKON QUATLAR

Si O

CH3

H3C

CH3

Si

CH3

(CH2)3

O Si

CH3

O Si

CH3

CH3

O Si

CH3

CH3

CH3

nm

O

CH3

(C2H4O)x (C3H6O)yH

PDMS iskelet

hidrofilik polieter zincirleri

SİLİKON POLİETER

Si O

CH3

H3C

CH3

Si

(CH2)x

(CH2)3

O Si

CH3

O Si

CH3

O Si

CH3

CH3

O

nmO

CH3

(C2H4O)x (C3H6O)yH

CH3

CH3

Si

CH3

CH3

CH3

PDMS iskelet

alkil zincirler

hidrofilik polieter zincirler

SİLİKON WAXLAR

• Emülgatörler

• Dispergatörler

• Islatıcılar

• pH-düzenleyiciler

• Viskozite stabilizatörleri

• Köpük kırıcılar

FORMÜLASYON YARDIMCILARI

• ÖRNEK 1

• Çok fonksiyonlu

• jet stabil bitim

• Yağasidikondenzatı

• Polietilen

• PDMS

• Hafif katyonik

ÖRNEK 2

Dikiş kolaylığı için

özel bitim


• Polietilen

• Nonyonik

ÖRNEK 3

Çok fonksiyonlu

jet stabil bitim


• Polietilen

• Silikon elastomer

• Vaks

• Hafif katyonik

DİKİŞ KOLAYLIĞI SAĞLAYAN ÖRNEK YAPILAR

Ön terbiye proseslerinden kaynaklanan yıpranma,

dP değerindeki düşüş

Kumaşa uygun olmayan; çok kalın dikiş iğnesi

kullanımı

Kumaşın iyi kondüsyonlanmamasından dolayı

yetersiz rutubet (pamuk elyaf için 6-8 %)

Dikiş kolaylığı sağlayan bitimlerin yetersiz

aplikasyonu (özellikle çektirme metodunda)

Uygun olmayan (vaks, polietilen...vs içermeyen)

bitim maddelerinin kullanımı

DİKİLEBİLİRLİK PROBLEMLERİNİN SEBEPLERİ

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5

pH-Değeri

Ban

yo

çe

kim

i (%

)

APRE MADDESİ

BANYO ÇEKİMİ İLE pH İLİŞKİSİ

pH 5.0 6.0 7.0 8.0

aplikasyon öncesi

aplikasyon sonrası

2 % Apre maddesi

FARKLI pH DEĞERLERİNDE BANYO ÇEKİMİ

2 % APRE MADDESİ

İŞLEMSİZ

pH DEĞERİNE BAĞLI OLARAK DİKİLEBİLİRLİK


•Sararma




• Isıl İşlem sırasında sararma

• kumaşın ramda beklemesi (parti değişimi, temizlik...vs)

• kumaştaki bitim maddesinin havanın oksitlemesi ile renk değiştirmesi

• kumaştaki artık alkalinin sararması

• Floresans bozunması

• anyonik optik beyazlatıcı ile katyonik bitim maddesinin iyonik etkileşimi

• NOX veya 03 gazlarının sebep olduğu sararma

• Yeşillenme

• asit ortama hassas optik beyazlatıcılar

• optik beyazlatıcının fazla dozajlanması

• Işık hasarları

• optik beyazlatıcıların yetersiz ışık haslığı

• ışık etkisiyle sararma

• Su kalitesi

• mikroorganizmalar, deniz yosunu, ...vs

• Depo sararması

MUHTEMEL SARARMA SEBEPLERİ

katyonik

apre maddesi

nonyonik

apre maddesi,

azot ihtiva eden

nonyonik

apre maddesi,

azot ihtiva etmeyen

R C

O

NC2H4OOCR

C2H4OH

NC2H4NHCOR

C2H4NHCORH

H+

C

CH 2H OH 2C

H OH 2C CH 2

O C

O

R

O C

O

R

2 h, 150°C 2 h, 150°C 2 h, 150°C

ORGANİK APRE MADDELERİNİN SARARMASI

Diaminofonksiyonelsilokzan

S i O

C H 3

X

C H 3

S i

C H 3

( C H 2 ) 3

O S i

C H 3

O S i

C H 3

C H 3

O S i

C H 3

C H 3

X

n m

N H

( C H 2 ) 2

N H 2

C H 3

Oksidasyon Oksidasyon

Kendikendine

kondenzasyon Kondenzasyon

Azo bileşiği

sarı Azoksi bileşiği

sarı

R-N+-O

- R-NHOH R-NH2

R-N=N-R R-N+=N-R

O-

AMİNOSİLOKZANLARIN SARARMASI

Konvansiyonel

aminosiloksan Özel apre maddesi

Sterik önlenmiş

polidimetilsiloksan

150°C’ de 2 saat 150°C’ de 2 saat

AMİNOSİLOKZANLARIN SARARMASI

CH CH NH

N

N

N

R1

R2-O3SSO3

-

NH

N

N

N

R1

R2

N

C2H 4OCOR

C2H 4OCOR

H 3C

H 4C2OH

+

Optik beyazlatıcı

(anyonik)

Apre maddesi

(katyonik)

apre maddesi yok

katyonik apre var

İYONİK ETKİLEŞİMİN FLORESANI BOZMASI

Mümkün olduğunca nonyonik bitim maddeleri kullanılmalı

nonyonik veya amfoterik organik apre maddesi

Silikon-quat yapılı bitim maddeleri de ısıl işlem sararmalarına dayanıklıdır

silikon-quat yapılı, jet stabil, hidrofilik mikro silikon, nano silikon

Dikkat : Silikon-quat’ ların yüksek afiniteli optik beyazlatıcılarla çektirme

metodunda kullanımına dikkat etmelidir !

Eğer tuşe yeterli değilse : hafif katyonik bitim maddeleri, organik quatlar veya

az sararan silikon emülsiyonları ya da bileşikleri kullanılmalı ve düşük

sıcaklıkta kurutma yapılmalıdır

Örnek 1 : Silikon mikroemülsiyon, nonyonik

Örnek 2 : Silikonlu bileşikler, hafif katyonik/ nonyonik

Örnek 3 : Organik yumuşatıcı, hafif katyonik

SARARMA PROBLEMLERİ İÇİN ÇÖZÜMLER

Hangi şartlarda oluşur ?

• Ortamda bulunan fenol bileşikleri

• Hafif alkali bir ortam

Nasıl anlaşılır ?

• çok parlak sarı renk

• asitle muamelede sarılığı azalır

• alkali ile muamelede sarılık koyulaşır

• etanol ve metanol’ de çok kolay çözünür

• narin bir yıkama ile uzaklaşır

• güneş ışığına tutulduğunda kaybolur

• Azotoksit gazları ile temas

• Fenol bileşiğinin elyafa ve üstündeki kimyevilere afiniteleri

FENOLİK SARARMA (DEPO SARARMASI)

Uçucu olmayan bir asitle nötralizasyon yapmalı. Eğer asetik asit kullanılırsa, nötralizasyon arkasından oluşan tuzlar mutlaka durulanmalı zira alkali yapıdadırlar

Fenol içermeyen ve hava geçirmeyen ambalaj malzemesi seçilmeli,

Azotoksit gazlarının depolama ortamına girmesi mümkün olduğunca önlenmeli,

Fenolik sararmaya karşı eğilimin çok fazla olduğu durumlarda (özellikle polyamid elyaf), özel bitim maddeleri kullanılmalı

FENOLİK SARARMA NASIL ÖNLENİR?


•Sararma




• anionic deterjanlar (ön terbiyeden) veya sabunlama maddelerinin

(poliakrilat bazlı reaktif yıkama maddeleri) katyonik yumuşatıcılarla

iyonik etkileşimi,

• silikon lekeleri: jet makinaları gibi yüksek türbülanslı makinalarda

kullanıma uygun olmayan ürün kullanımı,

• silikon lekeleri: fularda örme kumaşlara yaştan yaşa aplikasyona

uygun olmayan mikro silikonlar,

• silikon lekeleri: iyi nötralize edilmemiş kumaşların banyoya alkali

taşıması sonucu fular aplikasyonlarında leke oluşumu,

Tipik lekelere örnekler:

LEKELER VE KALINTILAR

• sert su ve yüksek pH değerleri neticesinde kalsiyumkarbonat çökmesi,

• full white kalitelerde iyi durulanmamış anyonik optik beyazlatıcıların

çok güçlü katyonik organik veya silikonlu yumuşatıcılarla

aglomerasyonu veya koagülasyonu,

• dikiş kolaylığı sağlayan yumuşatıcılarda hatalı bileşenler sebebiyle

konfeksiyonda ütü aşamasında leke oluşumu.

Tipik lekelere örnekler:

Çoğu zaman lekeler yumuşatıcı lekesi olarak algılanır.

Halbuki gerçekte bu lekelerin sebebi çoğu zaman tek başına

yumuşatıcılar değildir.


Tekstil apre maddeleri genellikle emülsiyon veya süspansiyonlar halinde

hazırlanır.

Bir emülgatör sistemi ile bitim maddesinin aktif maddesi, suda çok ince bir

şekilde dağıtılır. Böylece, su içinde yağ emülsiyonu elde ederiz. Eğer aktif

madde katı ise süspansiyon elde etmiş oluruz.

yağ/ su/ emülgatör

emülsiyon/ süspansiyon

Mekanik etki yağ

su

su yağ

Yağ/ su emülsiyüonu Su/ yağ emülsiyonu

Hidrofil kısım Hidrofob kısım


3 Makroemülsiyon beyaz 1 - 10 µ

2 Semi-

mikroemülsiyon

1 Mikroemulsiyon şeffaf 0,01 µ den küçük

Görünüm Ortalama

Zerre büyüklüğü

Opal-Şeffaf

arası 0,1 µ den küçük

1 2 3

APREDE KULLANILAN EMÜLSİYON TİPLERİ

Makro emülsiyon Mikro emulsiyon

EMÜLSİYONLARDA EMÜLGATÖR MİKTARLARI

Partikül çapları

10 cm 1 cm 1 mm 1 µm

Yüzey Alanı

1 10 100 100.000

EMÜLSİYONLARDA EMÜLGATÖR MİKTARLARI

Makro emulsiyon Mikroemulsiyon

Yağlı, kaygan tuşe Naturel tuşe

(iç kısmı da yumuşak)

EMÜLSİYON TİPİNİN TUŞEYE ETKİSİ

•Emülsiyon ve süspansiyonların stabilitesini etkileyen parametreler :

• Mekanik etkiler

(karıştırma, çırpma, pompalama)

• pH-değeri

• Sıcaklık

• Elektrolit miktarı (su sertliği, tuzlar)


ULTRA-TURRAX Test Değerlendirme

- köpük yüksekliği

- köpük yoğunluğu

- köpüğün sönme süresi

- kumaşdaki/ siyah filtredeki kalıntı

Test Şartları

Sabit parametreler

- banyo miktarı : 400 ml

- karıştırma hızı : 20 000 d/ dak

Değişken parametreler

- banyonun pH-değeri ve sıcaklığı

- kimyasalların konsantrasyonu

- karıştırma süresi

Motor

Rotorlu şaft

Banyo

MEKANİK ETKİLERE KARŞI STABİLİTE TESTİ

Ultra Turrax Test

pH 5.0 pH 8.0

FARKLI pH DEĞERLERİNDE STABİLİTE

Filtre Testi

Co-trikodaki köpük

pH 5.0 pH 8.0

Siyah filtre

kağıdındaki köpük

FARKLI pH DEĞERLERİNDE STABİLİTE

Emiş kanalı

Düse

Sıçratma

tablası

Sızdırmaz bağlantı

JET-SİMÜLASYON

TESTİ

MEKANİK ETKİLERE KARŞI STABİLİTE TESTİ

•Sadece çektirme metodunda değil fular aplikasyonlarında da pH-değerinin doğru

ayarlanması önemlidir. Özellikle silikon emülsiyonları ile çalışıldığında çok dikkat edilmelidir.

Aminofonksiyonel silikonlu bitim maddesi :

Si

OSi

O

H3CH3C CH3

(CH2)3

HN

H2N

Si

O

H3C CH3

Si

O

CH3

(CH2)3

HN

H3N

Proton almış amino grup Amino grup

pH > 7 pH < 7

- H+

+ H+

Emülgatör banyoyu stabil tutar Stabilite yok → lekeler

pH DEĞERİ

Ca(HCO3)2 CaCO3 + H2O + CO2

Kalsiyum- Kalsiyum- Su Karbon-

hidrojen- karbonat dioksit

karbonat

çözünür çözünmez !

D H

SERT SUDA CaCO3 ÇÖKMESİ İLE LEKE OLUŞUMU

Kalsiyumkarbonat lekeleri sert su ve yüksek

pH değeri olması durumunda meydana

gelir.

Yüksek türbülanslı boyama makinalarında sadece bu makinalar için imal edilmiş, stabilitesi yüksek apre maddeleri kullanılmalıdır

pH-değeri çok hassas bir şekilde ayarlanmalı ve işletme suyu, apre maddesi ilavesinden önce hafif asidik değere getirilmelidir

İyi nötralize edilmemiş kumaşın, banyonun pH dengesini bozacağı unutulmamalıdır !

Fular uygulamalarında alkali dayanımı yüksek yaştan yaşa çalışmaya uygun mikro silikonlar tercih edilmelidir,

Soğuk (30-40°C) banyolarla ve iyice soğutulmuş kumaşlarla çalışılması apre banyosunun stabilitesi açısından gereklidir

LEKELER VE KALINTILAR NASIL ÖNLENEBİLİR?


•Sararma




• Boyarmadde konsantrasyonu

• Boyarmadde tipi

• Fikse sıcaklığı

• Avivaj maddeleri

• Apre maddesi miktarı

• Süblimasyon haslığı

Termomigrasyonu etkileyen parametreler

TERMOMİGRASYON

• Boyarmadde seçimi

termomigrasyona eğilimi daha az olan boyarmadde kullanılmalı

• Boyama prosesi

polyester elyafın içine nüfuz eden kimyasallar tercihen kullanılmamalı

• Bitim reçetesi

fikse sıcaklığı ve apre maddesi miktarı mümkün olduğunca düşük tutulmalı

Etki

yüksek

test gerekli

orta

TERMOMİGRASYON NASIL AZALTILABİLİR?

yüksek oranda emülgatör içeren emülsiyon sistemleri, daha az

içerenlere göre termomigrasyonu negatif etkiler,

makroemülsiyonlar emülgatör miktarı ve cinsine bağlı olarak

mikroemülsiyonlardan daha az termomigrasyon oluşturur,

vakslar ve yağ asidi esterleri yağ asidi amin kondenzatlarına

göre daha pozitif etki gösterirler,

Suda kendi kendine emülsifiye olabilecek şekilde tasarlanan ve

hemen hemn hiç emülgatör içermeyen yapılar kullanılmalı.

Antistatik maddelerin önemli bir kısmı termomigrasyonu etkiler;

seçilmiş ürünler kullanılmalı

APRENİN TERMOMİGRASYONA ETKİSİ

kuru yaş kuru yaş

fikseli (190°C, 2 dak)

kuru yaş kuru yaş

fikseli (190°C, 2 dak)

apre yok apre yok

10 g/l Özel apre maddesi 20 g/l Özel apre maddesi

10 g/l mikroemülsiyon 20 g/l katyonik apre

SÜRTME HASLIĞI TESTİ

Dinlediğiniz için teşekkür

ederiz

ONAN KİMYA LTD. ŞTİ.

Murat ONAN

www.onankimya.com.tr

Mobil: 0 532 213 60 77

http://www.onankimya.com.tr/

Documents

Apre İşlemlerinde Sık Karşılaşılan Problemler