Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TÜBİTAK
TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 1
Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri
Altyapısının Kurulumu Projesi
Arazi Kullanımı Bilgilendirme SunumuProje Kısa Adı TUCBS
Moderatör Prof.Dr. Özge Yalçıner Ercoşkun
Tarih 08-09 Ekim 2019
TÜBİTAK
1. Yönetici Özeti
2. Temanın Tanımı
3. Coğrafi Veriler ve Öznitelikleri
4. Değer ve Kod Listeleri
5. Sınıf Diyagramları (UML gösterim)
6. Detay Katalogu
7. Veri Kalitesi ve Öğeleri
8. Metaveri ve Öğeleri
9. Güncellemeler
10.Veri Teslim Ortamı
11.Kartografik Gösterim
Gündem Maddeleri
TÜBİTAK
Arazi Kullanımı (AK) kentsel
alanların konut, ticaret, sanayi,
rekreasyon, tarım gibi işlevler
için kullanılmasına denmektedir.
Bu özelliklerin görünür gerçek
dokusu farklı nitelikteki hava
fotoğrafları ve uydu görüntüleri ile
görüntülenebilmekte…
Ancak harita ve görüntü ölçeğine ve
çözünürlüğüne bağlı olarak ayırt
edilebilmekte ve kentsel sahada
kontrol gerektirebilmektedir.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
4TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
AK veri tanımlaması, iki kısma ayrılmaktadır:
1. Mevcut Arazi Kullanımı ve
2. Planlı Arazi Kullanımı.
Katılımlı toplantılarda Mevcut Arazi Kullanımı üzerinde
durulmuş, Planlı Arazi Kullanımı için ise ulusal
planlama sistemi göz önüne alınmıştır.
AK için göz önüne alınan ilk sınıflandırma sistemi
çoklu seviyeli sınıflandırma sistemi olan Hiyerarşik
INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi
(HILUCS)’dir.
TUCBS’nin kendi sınıflandırma sistemini, uygun
HILUCS seviyesine eşleştirmesi yeterlidir. Böylelikle
TUCBS Arazi kullanımı ile HILUCS karşılaştırması
yapılabilecektir.
Diğer bir sistem Kent Atlasıdır (Urban Atlas). Avrupa
Çevre Ajansının kentsel arazi kullanım sınıfları
1/10.000 detayında tanımlanmıştır. Bu kullanımlar
ayrıntılı incelenmiştir.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
Ülke düzeyinde arazi örtüsü sınıflaması 4seviyede tanımlanmıştır.1., 2. ve 3. Seviye sınıflarında uluslararası birlikte çalışabilirlik esasına dayalı CORINE (Coordination of Information on theEnvironment) Arazi Örtüsü sınıfları temel alınmıştır.
4. Seviyede ise CORINE arazi örtüsü sınıflarıyla uyumlu olacak şekilde Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Uluslararası Arazi Örtüsü/Kullanımı Sınıflandırma ve İzleme Sistemi (UASİS) projesi fizibilite raporunda tanımlanan 1/25.000 detayındaki sınıflara bakılmıştır.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
6TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
HILUCS, Kent Atlası, CORINE 3. Seviye, UASİS 4. Seviye, ayrıca Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği göz önüne alınmıştır.
Arazi Kullanımı sınıflaması 5. ve 6. Seviyeye ilerletilerek 1/5000 ve 1/1000 detayında ortaya konulmuştur.
5. Seviyede 1/5000 detayında 111 sınıf, 6. Seviyede 1/1000 detayında 244 sınıf belirlenmiştir.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
AK coğrafi veri kümesi, arazi kullanımı birimlerindenmeydana gelir. Bu birimler çoğunlukla poligon ya da rasterhücreleri geometrisinde olup, arazide doğrulamaçalışmalarında "nokta" geometri ile temsil edilebilirler.
AK verisi, seviyeler (5. ve 6. seviye) arası geçişi sağlayansistematik bir kod listesine bağlıdır.
Bu kod listesi, her sınıfın adı ve adına karşılık gelen kod ilesunulan bir arazi kullanım sınıflandırmasıdır.
Her bir arazi kullanımı birimi, gözlem tarihi ile belirlenmişolup gerektiğinde sahada kontrol edilecektir.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
8TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Ayrıca, arazi kullanım biriminde asgari harita biriminden kaynaklıolarak bir nesnede birden fazla arazi kullanım sınıfı olabilmektedir. Bunedenle bu sınıfların göreceli varlığını gösteren bir yüzde değerieklenmiştir (Yeşil Alan- %70, Teknik Altyapı %30 gibi).
Ülkemizde kabul edilen yüzde oranlarına göre seviye kodlamalarıyapılmıştır.
Bu kod listesinin kartografik gösterimleri 5.seviyede 1/5000 detayındarenk ve harf olarak belirlenmiştir.
Planlı arazi kullanımı için Mekansal Planlar Yönetmeliğindeki plangösterimleri geçerli olacaktır.
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
Arazi Kullanım temasının Arazi Örtüsü başta olmak üzere Ulaşım, Bina, Altyapı, Jeoloji ve Hidrografya gibi diğer temalarla ilişkisi ortaya konulmuştur.
Şubat-Haziran 2019 ayları içinde katılımlı toplantılarda katkıda bulunanlar:• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı – Bilgi İşlem Daire Başkanlığı• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı – Tarım Araştırmaları Genel Müdürlüğü• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı – Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı – İLBANK AŞ• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı – Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı – Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü• Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı• İstanbul Büyükşehir Belediyesi• Kayseri Büyükşehir Belediyesi• Erzurum Büyükşehir Belediyesi• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı - TÜBİTAK BİLGEM Yazılım Teknolojileri Araştırma
Enstitüsü• Şehir Plancıları Odası• Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası
Yönetici Özeti
TÜBİTAK
Arazi Kullanımı 2 farklı tipe ayrılmıştır.Mevcut Arazi Kullanımı: arazinin mevcut durumdaki kullanım ve işlevlerini olduğu gibi tanımlar. Planlı Arazi Kullanımı: arazinin gelecekte kullanımının olası olduğunu gösteren, mekansal plan yapım yetkilisi kurumlar tarafından onaylanan mekansal planlardan oluşur.
Mevcut AK’da: İlk sınıflandırma sistemi çoklu seviyeli sınıflandırma sistemi olan Hiyerarşik INSPIRE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemi (HILUCS)’dir. TUCBS’ninkendi sınıflandırma sistemini, uygun HILUCS seviyesine eşleştirmesi yeterli olacaktır. Böylelikle TUCBS Arazi kullanımı ile HILUCS karşılaştırması yapılabilecektir.
Planlı AK’da: Planlı arazi kullanımı, çeşitli idari seviyelerde hazırlanan mekansalplanlar ile düzenlenir. (Bütünleşik kıyı alanları planı, Çevre düzeni planı, Koruma amaçlı imar planı, Mekânsal strateji planı, Nazım imar planı, Uygulama imar planı, Uzun devreli gelişme planı gibi…
Temanın Tanımı
TÜBİTAK
Uygulama Şemaları
Arazi Kullanımı veri teması ile ilişkili coğrafi nesnelerin değişimi ve sınıflandırması için kullanılacak türler aşağıdaki uygulama şemalarında tanımlanmıştır.
• Arazi Kullanımı Sınıflandırma• Mevcut Arazi Kullanımı• Mevcut Arazi Kullanımı Örnek• Mevcut Arazi Kullanımı Raster• Kent Atlası• Planlı Arazi Kullanımı
TÜBİTAK
12TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Arazi Kullanımı uygulama şeması paket yapısı
TÜBİTAK
Uygulama Şemaları
TÜBİTAK
14TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Uygulama Şemaları
TÜBİTAK
15TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
AraziKullanimSinifiDegeri kod listesi, TUCBS Arazi Kullanımında kullanılmasına
karar verilen arazi kullanım sınıfları kod listesidir. 1/25000 ölçekli Arazi Örtüsü 4.
Seviye kod listesi ve 1/10000 öçekli Kent Atlası kod listeleri değerleri ile hiyerarşisi
devam edecek şekilde 1/5000 ve 1/1000 ölçeklerde hazırlanmıştır.
hilucsAraziKullanimiDegeri kod listesi, arazi kullanımında kullanılacak olan Avrupa
Birliği düzeyinde arazi kullanım sınıfları kod listesidir. HILUCS için herhangi bir ölçek
belirlenmiş değildir.
AraziKullanimVarligi, TUCBS kapsamında belirlenen kod listesine göre bir alanda bir
veya birkaç arazi kullanım sınıflandırma değerinin bulunması, her bir değer için
kapsanan yüzde olarak veya önem sırasına göre listelenen değerler olarak belirtilir.
Sınıf değerleri sıralaması ve bunların yüzdesini gösterecek şekilde 2 öznitelik bilgisi
içerir.
siraliListe, TUCBS arazi kullanımı sınıf değerleri sıralamasıdır. Bu öznitelikte
tanımlanarak sıralanan bu değerler 1/5000 ve 1/1000 ölçekli TUCBS Arazi kullanım
sınıflarıdır.
TÜBİTAK
16TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
yuzdeListesi, coğrafi nesnedeki TUCBS arazi kullanımı sınıf değerleri yüzdesi listesidir. Bu
öznitelikte tanımlanarak sıralanan bu değerler 1/5000 ve 1/1000 ölçekli TUCBS Arazi kullanımsınıflarının coğrafi nesne içerisinde kapladığı alanın yüzde olarak ifade edilmesidir.
araziKullanimDegeri, coğrafi nesnede 1'den fazla arazi kullanımı sınıf değeri olduğunda, herbir tekil TUCBS arazi kullanım sınıfı değerini tanımlayan özniteliktir.
yuzde, coğrafi nesnedeki her bir tekil TUCBS arazi kullanım sınıf değerinin yüzdesinitanımlayan özniteliktir.
hilucsDurumu, Avrupa Birliği düzeyinde belirlenen kod listesine göre bir alanda bir veya birkaç
arazi kullanım sınıflandırma değerinin bulunması, her bir değer için kapsanan yüzde olarak
veya önem sırasına göre listelenen değerler olarak belirtilir. Sınıf değerleri sıralaması vebunların yüzdesini gösterecek şekilde 2 öznitelik bilgisi içerir.
siraliListe HILUCS arazi kullanımı sınıf değerleri sıralamasının tanımlandığı özniteliktir.
yuzdeListesi, coğrafi nesnedeki HILUCS arazi kullanımı sınıf değerleri yüzdesi listesinin
tanımlandığı özniteliktir. Bu öznitelikte tanımlanarak sıralanan bu değerler HILUCS sınıflarınıncoğrafi nesne içerisinde kapladığı alanın yüzde olarak ifade edilmesidir.
hilucsAraziKullanimiDegeri, coğrafi nesnede 1'den fazla arazi kullanımı sınıf değeriolduğunda, her bir tekil HILUCS arazi kullanım sınıfı değerini tanımlayan özniteliktir.
yuzde, coğrafi nesnedeki her bir tekil HILUCS arazi kullanım sınıf değerinin yüzdesinitanımlayan özniteliktir.
TÜBİTAK
Değer ve Kod Listeleri
TÜBİTAK
18TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Değer ve Kod Listeleri
TÜBİTAK
19TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Değer ve Kod Listeleri
TÜBİTAK
Detay Kataloğu
Tip Paket Stereotip
HILUCSDurumu AraziKullanimiSiniflandirma «union»
KentAtlasiDurumu AraziKullanimiSiniflandirma «union»
AraziKullanimiDurumu5000 AraziKullanimiSiniflandirma «union»
AraziKullanimiDurumu1000 AraziKullanimiSiniflandirma «union»
HILUCSYuzdesi AraziKullanimiSiniflandirma «dataType»
KentAtlasiYuzdesi AraziKullanimiSiniflandirma «dataType»
AraziKullanimiYuzdesi5000 AraziKullanimiSiniflandirma «dataType»
AraziKullanimiYuzdesi1000 AraziKullanimiSiniflandirma «dataType»
HILUCSDegeri AraziKullanimiSiniflandirma «codeList»
KentAtlasiDegeri AraziKullanimiSiniflandirma «codeList»
AraziKullanimiDegeri5000 AraziKullanimiSiniflandirma «codeList»
AraziKullanimiDegeri1000 AraziKullanimiSiniflandirma «codeList»
Detay kataloğunda tanımlanan tipler
TÜBİTAK
Veri Kalitesi ve Öğeleri
Veri Kalitesi Öğesi / Veri Kalitesi Alt
Öğesi
Tanım Değerlendirme
Kapsamı
Mekansal
Gösterim Tiplerinin
UygulamasıVektör Grid
Tamlık / Fazlalık (Commission) kapsamda açıklandığı şekilde,
veri setinde fazla veri mevcut
Veri kümesi ■ ■
Tamlık/
Eksiklik (Omission)
Veri kümesi Veri kümesi ■ ■
Mantıksal tutarlılık/
Kavramsal tutarlılık (Conceptual
Consistency)
kavramsal şema kurallarına
bağlılık
Veri kümesi ■ ■
Mantıksal tutarlılık /
Tanım Kümesi Tutarlılığı (Domain
Consistency)
değerlerin etki alanlarına
bağlılığı
Veri kümesi ■ ■
Mantıksal tutarlılık/
Biçim tutarlılığı (Format Consistency)
kapsamda açıklandığı şekilde,
Veri setinin fiziksel yapısına
uygun olarak verilerin
depolanma derecesi
Veri kümesi ■ ■
Mantıksal tutarlılık/
Topolojik tutarlılık (Topological
Consistency)
kapsamda açıklandığı şekilde,
Veri setinin açıkça kodlanmış
topolojik özelliklerinin
doğruluğu
Veri kümesi ■ ■
Konumsal doğruluk/
Mutlak doğruluk (Absolute or
external accuracy)
rapor edilen koordinat
değerlerinin, kabul edilen ya
da doğrulanan değerlere
yakınlığı
Veri kümesi ■ ■
TÜBİTAK
22TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Coğrafi doğruluk/ gridli veri konum
doğruluğu (Gridded data position
accuracy)
gridli veri konumu değerlerinin,
kabul edilen ya da doğrulanan
değerlere yakınlığı
Veri kümesi - ■
Tematik doğruluk /
Sınıflandırma doğruluğu (Classification
Correctness)
Nesnelere ya da özniteliklerine
atanan sınıfların bir söylem
evrenine göre karşılaştırılması
Veri kümesi ■ ■
Tematik doğruluk/ nitel öznitelik
doğruluğu (Non-quantitative attribute
correctness)
nitel özniteliklerin doğruluğu Veri kümesi ■ ■
Tematik doğruluk/ Nicel öznitelik
doğruluğu (Quantitative attribute
Accuracy)
nicel özniteliklerin doğruluğu Veri kümesi ■ ■
Zamansal kalite/ Zamansal geçerlilik
(Temporal validity)
zamana göre kapsam tarafından
belirlenen verilerin geçerliliği
Veri kümesi ■ ■
Veri Kalitesi ve Öğeleri
TÜBİTAK
23TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
TUCBS Metaveri Kullanım Kılavuzu
Dökümanı’nda belirtilen metaveri
unsurlarına genel bir bakış sunar.
Bu tablo şu bilgileri içermektedir
Birinci sütun metaveri bileşenlerinin
ana başlığını belirtir.
İkinci sütun TUCBS metaveri
bileşenlerinin adını belirtir.
Üçüncü sütun, verilen öğenin
zorunlu olma (Zorunlu / Koşullu /
Opsiyonel) durumunu belirtir.
Metaveri
TÜBİTAK
Metaveri ve Öğeleri
TUCBS Metaveri Bileşenleri Zorunluluk
1. Verinin Kimliği Veri Kaynağının Adı Z
Veri Kaynağının Özeti Z
Veri Kaynağının Tipi Z
Veri Kaynağı Hakkında Detaylı Bilgi O
Veri Seti Tanımlayıcısı Z
İlişkili Veri Kaynağı O
Telif hakkı sahibi O
Veri Kaynağının Dili Z
2. Sınıflandırma Veri Setinin Kullanım Amacı Z
Servis Tipi Z
3. Anahtar Anahtar Sözcükler Z
Tanımlı Anahtar Kelimeler O
4. Coğrafi Konum Coğrafi Sınırlar Z
Coğrafi Grid Bölgesi O
5. Veri Standardı ve Referans Bilgileri Temel Standardı Z
Uygunluk Derecesi Z
Ölçek-Uygulama Düzeyi Z
Referans Sistemi Z
Konumsal Sunum Tipi O
6. Zamansal Bilgi Yayımlanma Tarihi Z
Güncelleme Tarihi Z
Üretim Tarihi Z
Güncelleme Aralığı K
TÜBİTAK
25TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
7. Coğrafi Veri Kalitesi
Tematik Doğruluğu O
Mantıksal Tutarlılık O
Konumsal Doğruluk Z
8. Veri Kullanım Hakkı/Dağıtımı Erişim ve Kullanım Koşulları Z
Kamu Erişim Kısıtlamaları Z
Veri Setinin Formatı O
Veri Sorumlusu Z
Veri Sorumlusunun Rolü Z
9. Metaveri Referans Bilgileri Metaveri Tarihi Z
Metaverinin Güncellendiği Tarih Z
Metaveri Sorumlusu Z
Metaveri Standart Adı O
Metaveri Standart Sürümü O
Metaveri Dili Z
Metaveri Karakter Seti O
Metaveri Dosya Tanımlayıcısı O
TÜBİTAK
Güncellemeler
1.Coğrafi veri üreten kurumlar düzenli olarak
mevcut verilerin güncellemesini yapacaktır.
2. Bir veri temasına özel olarak aksi
belirtilmedikçe tüm güncellemeler kaynak veri
kümesinde değişiklik yapıldıktan en geç 6 aysonra kullanıma sunulacaktır.
TÜBİTAK
Veri Teslim Ortamı
TUCBS kapsamında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri
Genel Müdürlüğü TUCBS coğrafi veri setleri ve servisleri için bir servisler
ağı kuracak ve işletecektir.
Coğrafi verilere erişimin sağlanması amacı ile aşağıdaki ağ servis tipleri
kullanılacaktır:
• Görüntüleme servisleri, coğrafi veri setlerini görüntüleme, gezinme,
yakınlaştırma/uzaklaştırma, kaydırma veya üst üste çakıştırma, gösterim
bilgilerinin ve ilgili metaverilerinin görüntülenmesini sağlar;
• İndirme servisleri, coğrafi veri setlerinin kopyalarının veya bunların
parçalarının indirilmesini ve uygun olduğu durumlarda, doğrudan
erişilebilmesini sağlar;
• Dönüşüm servisleri, coğrafi veri kümelerinin birlikte çalışılabilirliğini
sağlamak amacıyla dönüştürülmesini sağlar.
TÜBİTAK
28TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
Kartografik Gösterim
1. Bir ağ servisinde kullanılan coğrafi veri setlerinin kartografik görüntülenmesi
için aşağıdaki unsurlar mevcut olacaktır.
a. Temalarda geçen ilgili tüm katmanlar
b. Her katman için ilgili başlık ve tanımlayıcısı olan en az varsayılan bir
kartografik gösterim stili.
2. Her katman için aşağıdakiler tanımlı olmalıdır.
a. Kullanıcı arayüzünde gösterilmek için okunabilir bir başlık
b. Katmanın içerisini oluşturan coğrafi nesne tipleri veya alt kümeleri.
TÜBİTAK
Kartoğrafik Gösterim
Mevcut AK
1/5000 detayında
Saptanan pantone-RGB renkleri ve
poligon merkeze atanacak harf,
Planlı AK
Mekansal Planlar yapım yönetmeliği
TÜBİTAK
Soru ve Cevap
TÜBİTAK
31TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü
TEŞEKKÜRLER
Çukurambar Mah. 1478. Cadde No:22 06100
Çankaya / ANKARA
+90 (312) 289 9 222
http://yte.bilgem.tubitak.gov.tr/