Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
06.11.2007
1
İ Öİ Ö
Aksaray Üniversitesi
Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü
Rize İlinin Arazi Örtüsündeki Zamansal Rize İlinin Arazi Örtüsündeki Zamansal Değişimin (1976Değişimin (1976––2000) Uzaktan Algılama 2000) Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemi İle Belirlenmesive Coğrafi Bilgi Sistemi İle Belirlenmesi
Y d D D S l k REİS
Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 2007, TrabzonCoğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 2007, Trabzon
Yrd. Doç. Dr. Selçuk REİS
Arazi örtüsü değişiminin etkileri
İklim değişikliği
Arazi örtüsündeki değişim, doğal ya da insan etkisi ile meydana gelmektedir. Bu değişim ülkemizi olduğu gibi tüm Dünya ülkelerini etkilemektedir.
İklim değişikliği
Kuraklık
Erozyon
Heyelan
Sel ve Taşkın
1700 yılından günümüze kadar Dünya’daki orman alanları yaklaşık olarak %15-20 oranında azaldığı tahmin edilmektedir
Kaynak: History Database of the Global Environment, as Goldewijk (2001)
Tarıma dönüşenÇayırlığa dönüşenDiğer alanlarArazi örtüsü değişimleri genellikle ormanların tarım arazilerine
ve yerleşim alanlarına dönüşerek azalması şeklinde
Bu sorunların bir çoğu arazi örtüsü değişimleri ile doğrudan ilgilidir. Bir çok mesleki disiplin ve özellikle yerel ve ulusal yönetimler arazi örtüsü ve kullanımı ile ilgili konumsal verilere planlamaların sağlıklı bir biçimde yapılabilmesi amacıyla gereksinim duyarlar.
ve yerleşim alanlarına dönüşerek azalması şeklinde gelişmektedir.
06.11.2007
2
Çalışmanın Amacı
1976-2000 yılları arasındaki Rize ili i ü ü d ği i i i L d ili arazi örtüsü değişimini Landsat uydu görüntülerinden yararlanarak
belirlemek
Arazi örtüsü değişiminin nerede ve hangi oranda meydana geldiğini
tespit etmek
Neden Rize?▪İlde meydana gelen doğal afetler.
▪Ülkemizin önemli tarım ürünlerinden biri olan çay alanlarının %65’i bu ilde bulunmaktadır. Rize’de 1917 yılından itibaren dikilmeye başlanan y y şçay, günümüze kadar dikimi artarak devam etmiştir. Yöre halkının en önemli geçim kaynağının çay olması, bu bitkinin kontrolsüz biçimde açılan orman alanlarına doğru yaygınlaştırılmasına neden olmuştur. Bu nedenle ildeki arazi örtüsü zamanla değişime uğramıştır.
▪İldeki olumsuz iklim ve topografik koşullar. Rize ili zengin bitki örtüsüne sahip olmasına karşılıkili zengin bitki örtüsüne sahip olmasına karşılık, topografyası oldukça eğimlidir. Rize ili yıllık ortalama yağış miktarı (2323 mm) en fazla olan ildir. Bu olumsuz doğal koşullar uygun yerleşim yerlerini sınırlandırmıştır. Böylece, uygun olmayan araziler yerleşime açılmak zorunda kalmıştır.
06.11.2007
3
Veri KaynaklarıRize ili arazi örtüsündeki değişim,
09.07.1976 tarihli Landsat MSS ve 09.07.1976 tarihli Landsat MSS ve
10.07.2000 tarihli Landsat ETM+ uydu 10.07.2000 tarihli Landsat ETM+ uydu görüntülerinden yararlanarak belirlenmiştirgörüntülerinden yararlanarak belirlenmiştirgörüntülerinden yararlanarak belirlenmiştir. görüntülerinden yararlanarak belirlenmiştir.
1976
2000
Görünür, yakın ve orta kızıl ötesi bantlarda;
Landsat MSS uydu görüntüsü 79 m,
Landsat ETM+ ise 28.5 m çözünürlüklüdür.
Bu çalışma yaklaşık 75x30 km’lik bir alanda yapılmıştır. Bu çalışma yaklaşık 75x30 km’lik bir alanda yapılmıştır.
Uydu görüntülerinin kontrollü sınıflandırılması için gerekli olan eğitim alanları, 1973 ve 2002 yılında çekilmiş hava fotoğraflarından elde edilmiştir.
Bu hava fotoğraflarından 1973’te çekilenler 1/25.000 ve 2002’de çekilenler ise 1/16.000 ölçeklidir.
Landsat uydu görüntülerinin geometrik düzeltme işlemleri için 1/25.000 ölçekli Standart Topografik haritalardan yararlanılmıştır.
SınıflandırmaKontrollü sınıflandırma
Maximum likelihood algoritması
7 arazi örtüsü sınıfı sınıflandırılmıştır Fındık
Çay
Orman
Arazi örtüsü Tanımlama
Mera Kıraç arazilerde kısa boylu bitkilerdenoluşan alanlar
Açıktoprak
Üzerinde vejetasyon örtüsü olmayan topraklar, taş ocakları, taşlık alanlar
Su Deniz, nehir, gölYerleşim Bina, endüstriyel ve ticari merkezler,
Sınıflandırma öncesi,
kontrolsüz sınıflandırma ve görüntü zenginleştirme teknikleri uygulanmıştır.
Daha sonraulaşım hatları, yerleşim yerleriTarım Çay, küçük mısır tarlaları, küçük
meyveliklerİğneyapraklı
Yaprak dökmeyen ağaçlar (ladin, sarıçam gibi)
Genişyapraklı
Yaprağı dökülen ağaçlar (kızılağaç,ıhlamur, kestane gibi)
Daha sonra,
1973 ve 2002 yılındaki hava fotoğrafları sayısallaştırılarak, arazi örtüsüne ait yedi sınıf için eğitim alanları belirlenmiştir.
06.11.2007
4
Arazi Örtüsü Değişimi
Arazi örtüsü Sınıfı
1976(ha)
Yerleşim 1.592
1976 yılı arazi örtüsü
Çay 37.799
Geniş yapraklı 84.755
İğne yapraklı 10.351
Açık toprak 1.448
Mera 7.677
2000 yılı arazi örtüsüArazi Örtüsü DeğişimiArazi örtüsü
sınıfı2000 (ha)
Yerleşim 3.438
Çay 51.439
Geniş kl 77 275
2000 yılı arazi örtüsü
yapraklı 77.275
İğne yapraklı 4.985
Açık toprak 3.909
Mera 2.057
06.11.2007
5
Arazi örtüsü
1976alanlar (ha)
Yüzde (%)
2000 alanlar
(ha)Yüzde
(%)
Değişim
(Ha)
Yerleşim 1.592 1,1 3.438 2,4 1.845
Çay 37.799 26,3 51.439 35,9 13.640
Arazi Örtüsü Değişim Miktarları
24 yıllık süreçte artanlarÇay
Geniş yapraklı 84.755 59,0 77.275 54,0 -7.480
İğne yapraklı 10.351 7,2 4.985 3,5 -5.366
Açık toprak 1.448 1,0 3.909 2,7 2.461
Mera 7.677 5,3 2.057 1,4 -5.620
70000
80000
90000
y
Yerleşim
Açık toprak
24 ll k ü t l l
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
Yerleşim Çay Genisyaprakli İgneyaprakli Açık toprak Mera
Ha
1976 alanlar (ha) 2000 alanlar (ha)
24 yıllık süreçte azalanlarMera
İğne yapraklı
Geniş yapraklı
4000
6000
8000
10000
12000
Ha Çay 1976
Çay 2000
İlçelere göre çay ve orman alanları
Yüksek kesimlerde çay alanlarında
0
2000
FIN
DIK
LI
ARD
ESEN
PAZA
R
CAM
LIH
EMSI
N
HEM
SIN
RIZ
E
DER
EPAZ
ARI
IYID
ERE
KALK
AND
ERE
CAY
ELI
GU
NEY
SU
15000
20000
25000
a Orman 1976
azalma
Yüksek kesimlerde
0
5000
10000
FIN
DIK
LI
AR
DE
SE
N
PA
ZAR
CA
MLI
HE
MS
IN
HE
MS
IN
RIZ
E
DE
RE
PA
ZAR
I
IYID
ER
E
KA
LKA
ND
ER
E
CA
YE
LI
GU
NE
YS
U
H Orman 2000
orman alanlarında artış
06.11.2007
6
Sonuç ve Önerilerİnsan ihtiyaçlarının her geçen gün artması, yaşadığı yeryüzünün değişimine sebep olmaktadır. Başta konut ve yiyecek olmak üzere birçok ihtiyaç, insanların yaşadığı ortamı kontrolsüz bir şekilde tahrip etmesine neden olmaktadır. Böylece arazi örtüsünde zamanla değişim meydana gelmektedir. Bu değişimlerin belirlenebilmesi ve izlenebilmesi için uzaktan algılama veBu değişimlerin belirlenebilmesi ve izlenebilmesi için uzaktan algılama ve■ Bu değişimlerin belirlenebilmesi ve izlenebilmesi için uzaktan algılama ve Bu değişimlerin belirlenebilmesi ve izlenebilmesi için uzaktan algılama ve CBS tekniklerinin kullanımını zorunlu kılmaktadır.CBS tekniklerinin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Uzaktan algılama verilerinin CBS’ de analiz edilmesi ile de, çevre yönetimi için gerekli olan planlamaların yapılmasını kolaylaşmaktadır.
Bu çalışmada, 1976–2000 yılları arasında Rize ili ve çevresinde meydana gelen arazi örtüsü değişimi, Landsat uydu görüntülerine kontrollü sınıflandırma tekniği uygulanarak belirlenmiştir. Çalışma bölgesindeki arazi örtüsü sınıflarının bu süreçte değişim gösterdiği belirlenmiştir. En önemli
■
ç ğ ş g ğ şdeğişim çay alanlarında meydana gelmiş ve ormanlar başta olmak üzere mera alanlarının azalmasına sebep olmuştur. Son yıllarda Rize ilinde yaşanan doğal felaketler (özellikle heyelan ve seller) ile arazi örtüsünde meydana gelen değişim arasında bir ilişkinin olup olmadığı kapsamlı bir şekilde araştırma konusudur.
■
Bölgenin iklim koşulları uydu görüntüsü çekimini olumsuz tkil kt di Böl it d ö ü tül i i (L d t S t A t
Sonuçlar
etkilemektedir. Bölgeye ait uydu görüntülerinin (Landsat, Spot, Aster, IRS, gibi ) arşivleri genelde yetersizdir. Bu durum bölgenin uydu Bu durum bölgenin uydu görüntüleri ile çalışılmasında ki en önemli zorluklardan bir tanesidir.görüntüleri ile çalışılmasında ki en önemli zorluklardan bir tanesidir.
Ülkemizde arazi örtüsüne ait geçmişe dönük veriler istenen seviyede üretilememiştir. Bu durum geçmişe dönük çalışmaların yapılmasını güçleştirmektedir. Bu nedenle ülkemizin tamamına ait arazi örtüsü Bu nedenle ülkemizin tamamına ait arazi örtüsü haritaları en kısa zamanda üretilerek gelecekte yapılacak çalışmalaraharitaları en kısa zamanda üretilerek gelecekte yapılacak çalışmalara
■
■haritaları en kısa zamanda üretilerek gelecekte yapılacak çalışmalara haritaları en kısa zamanda üretilerek gelecekte yapılacak çalışmalara altlık hazırlanmalıdır.altlık hazırlanmalıdır.
06.11.2007
7
Teşekkürler…Teşekkürler…