ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIAbi.gazeta.pl/im/0/15046/m15046370,BIOLOGIA-ARKUSZ-PP.pdf · 2013-11-29 · Biologia. Poziom podstawowy Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą

Miejsce na identyfikację szkoły

Za rozwiązaniewszystkich zadańmożna otrzymać

łącznie 50 punktów.

LISTOPAD2013

PESEL ZDAJĄCEGO

Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy

KODZDAJĄCEGO

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań przez dyrektorów

szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURYZ OPERONEM

BIOLOGIAPOZIOM PODSTAWOWY

Czas pracy: 120 minut

Instrukcja dla zdającego1.Sprawdź,czyarkuszegzaminacyjnyzawiera12stron(zadania1.–28.).Ewentualnybrakzgłośprzewodniczącemuzespołunadzorującegoeg-zamin.

2.Odpowiedzizapiszwmiejscunatoprzeznaczonymprzykażdymza-daniu.

3.Piszczytelnie.Używajdługopisu/pióratylkozczarnymtuszem/atra-mentem.

4.Nieużywajkorektora,abłędnezapisywyraźnieprzekreśl.5.Pamiętaj,żezapisywbrudnopisieniepodlegająocenie.6.Podczasegzaminumożeszkorzystaćzlinijki.

Życzymy powodzenia!

N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 1 2013-10-17 12:22:16

Biologia. Poziom podstawowy Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”

2

Poziom podstawowy Biologia

Zadanie 1. (1 pkt)Oceń poprawność zdań dotyczących roli mikro- i makroelementów w organizmie człowieka. W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz).

Zadanie 2. (1 pkt)Narysunkuprzedstawionobudowękręgosłupaczło-wieka.Podaj nazwy zaznaczonych odcinków kręgosłupa.

A. .......................................................................................

B. .......................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)Kręgosłupzdrowegoczłowiekajestesowatowygięty.Podaj jedną funkcję fizjologicznych krzywizn ludz-kiego kręgosłupa.

............................................................................................

............................................................................................

............................................................................................

............................................................................................

............................................................................................

Zadanie 4. (2 pkt)Na podstawie własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących osteoporo-zy. W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz).

Zdanie P/F

1.Potasjestpierwiastkiemniezbędnymwprzewodzeniuimpulsównerwowych.

2.Fluorjestskładnikiemenzymówwytwarzanychprzeztarczycę.

3.Brakmagnezujestprzyczynąanemii.

A

B

Zdanie P/F

1.Osteoporozawystępujeczęściejumężczyznniżukobiet.

2.Osteoporozaosłabiastrukturęprzestrzennąkościizwiększaryzykoichzłamania.

3.Ryzykozachorowanianaosteoporozęwzrastazwiekiem.

4.WśródlekówzalecanychnaosteoporozęsąpreparatyzawierającewapńiwitaminęD.



3

Zadanie 5. (3 pkt)Do niezbędnych w diecie człowieka składników pokarmowych (kolumna I) dopasuj po dwa źródła pokarmowe, które ich dostarczają (kolumna II). Każde źródło może zostać wykorzy-stane więcej niż jeden raz.

IA.nienasyconekwasytłuszczoweB.jodC.witaminaB11(kwasfoliowy)

II1.tłusterybymorskie2.sólkuchenna3.szpinak4.drożdże5.oliwa

A.–....................,B.–....................,C.–....................

Zadanie 6. (3 pkt)Narysunkuprzedstawionobudowęukładupokarmowe-goczłowieka.a) Wskaż elementy układu pokarmowego, oznaczone na schemacie literami A–E, w których działają następujące enzymy:

1.trypsyna................................

2.lipazatrzustkowa................................

3.amylazaślinowa................................

4.pepsyna................................

b) Podaj, który z wymienionych enzymów, oznaczonych cyframi 1–4, bierze udział w trawieniu węglowodanów.

..............................

Zadanie 7. (1 pkt)Wśród wymienionych funkcji witamin zaznacz dwie, które pełni witamina C.

A.Odgrywaistotnąrolęwewchłanianiużelaza.

B.Jestniezbędnawprocesiewidzenia.

C.Bierzeudziałwprocesiekrzepnięciakrwi.

D.Wzmacniamechanizmyodpornościowe.

E.Obniżapoziomcholesteroluwekrwi.

A

B

C

D

E



4

Zadanie 8. (2 pkt)OpróczwskaźnikaBMI,doocenymasyciałastosujesiętakżenomogram.Jesttowykres,naktórymnaosiYodkładasięwzrost,anaosiX–masęciała.Punktprzecięcialiniiodpowiada-jącychwzrostowiimasieciałabadanejosobywyznaczaocenęproporcjimasyciaładowzrostudanejosoby.

148

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160

150152154156158160162164166168170172174176178180182184186188

Wzr

ost (

cm)

Masa ciała (kg)

NIE

DO

WA

GA

NAD

WAG

A

O

TYŁOŚĆ

OTYŁ

OŚĆ

WYSO

KIE

GO

STO

PNIA

WA

GA

WŁAŚC

IWA

a) Na podstawie wykresu wskaż, do której kategorii należy kobieta mierząca 160 cm i ważąca 85 kilogramów.

..............................................................................................................................................................b) Podaj nazwy dwóch zaburzeń odżywiania o podłożu psychicznym.

..............................................................................................................................................................

Zadanie 9. (1 pkt)Ototrzystwierdzeniadotyczącenaczyńkrwionośnychczłowieka.1.Wścianachnaczyńwłosowatychniewystępujewarstwamięśniowa.2.Tętnicapłucna,takjakwszystkietętnice,transportujekrewutlenowaną.3.Tętnice,wprzeciwieństwiedożył,nieposiadajązastawek.Zakreśl odpowiedź, w której poprawnie określono słuszność powyższych stwierdzeń.

A.Tylkozdania1.i2.sąprawdziwe.

B.Tylkozdanie1.jestprawdziwe.

C.Wszystkiezdaniasąprawdziwe.

D.Tylkozdania1.i3.sąprawdziwe.



5

Zadanie 10. (2 pkt)Ospaprawdziwa,zwanatakżeczarnąospą,togroźnachorobawirusowa,któradotyczyłajedy-nieludzi.Nieprzenosiłasięnainneorganizmy,aniniebyłyoneźródłemzakażeńtąchorobą.Dawniejstosowanoszczepienianaospęprawdziwą,jednakw1980rokuuznano,żecałkowiciewytępionowirusaodpowiedzialnegozajejpowstawanieizaniechanoobowiązkowychszcze-pień.Wostatnich latachstalewzrasta liczbaosóbchorychnaospęmałpią,którąwywołujewiruspodobnydowirusawywołującegoospęprawdziwą.Chorobataprzenosisiępomiędzyludźmi,atakżewdowolnysposóbmiędzyinnyminaczelnymioraznadrzewnymiinaziemnymigryzoniami.

Napodstawie:S.Shah,Pokswirusy znów grożą,„ŚwiatNauki”2013,nr4.

a) Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego mało prawdopodobne jest wytępienie wirusa odpo-wiedzialnego za ospę małpią.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................b) Wśród wymienionych rodzajów odporności wskaż dwie, które dotyczą szczepionek.

A.odpornośćswoista

B.odpornośćnabytabierna

C.odpornośćnabytaczynna

D.odpornośćnieswoista

Zadanie 11. (2 pkt)Wtabeliprzedstawionowynikibadańmoczupew-negopacjenta.a) Wskaż parametr, który nie jest zgodny z norma-mi przyjętymi dla zdrowego człowieka.

..........................................................................................b) Podaj nazwę choroby, której objawem może być niezgodność tego parametru z normą.

..........................................................................................

Zadanie 12. (2 pkt)Na podstawie opisu reakcji organizmu podaj nazwę biologiczną ludzkiego hormonu odpowie-dzialnego za nią.

1.Wyzwalaskurczemacicypodczasakcjiporodowej–....................................

2.Zwiększapoziomcukru(glukozy)wekrwi–....................................

3.Mobilizujeorganizmwprzypadkustresu–....................................

4.Regulujegospodarkęwapniowąifosforanowąworganizmie–.................................

Badany parametr Wynik

barwa słomkowa

pH 5

glukoza 255mg/dl

ciałaketonowe brak

białko brak

erytrocyty brak

leukocyty skrajnienieliczne

bakterie brak



6

Zadanie 13. (2 pkt)Uczłowiekapodczasciążyprzeważniedochodzidorozwojujednegopłodu.Jeślijednakwcza-siepierwszychdnirozwojuzarodkadojdziedo jegorozdzielenianadwasamodzielneorga-nizmy,topowstanąidentycznegenetyczniebliźniętajednojajowe.Czasamirównieżwczasiecyklujajnikowegodojrzewajądwapęcherzykijajnikowe,którychkomórkijajowezostająpotemniezależniezapłodnione.Wówczaspowstajądwazróżnicowanepodwzględemgenetycznymzarodkibliźniątdwujajowych(dwojaczków).Na podstawie informacji z tekstu zaprojektuj tabelę porównującą bliźnięta jednojajowe i dwu-jajowe. Uwzględnij w niej dwie cechy: liczbę komórek jajowych, z których powstają, oraz podo-bieństwo genetyczne.

Zadanie 14. (1 pkt)Dolekarzazgłosiłsiępacjentzraną,którapowstałapodczaspracporządkowychwogródku.Pokilkudniachodtegozdarzeniaodczułmrowienieidrętwieniewokolicachrany,miałteżgorączkęibolałagogłowa.Dochodziłorównieżdobolesnychskurczówmięśniiszczękościsku.Podaj nazwę choroby, na którą cierpiał pacjent.

..............................................................................................................................................................



7

Zadanie 15. (3 pkt)Narysunkuprzedstawionocyklżyciowytasiemcanieuzbrojonego.

dojrzała postaćtasiemca w jelitachczłowieka

człon macicznywypełniony jajami

jajo

larwa(onkosfera)

wągier cysticerkusw mięśniach

a) Na podstawie rysunku wskaż organizm, który jest żywicielem ostatecznym tasiemca nie-uzbrojonego. Swoją odpowiedź uzasadnij.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................b) Wymień jeden sposób, w jaki człowiek może się ustrzec przed zakażeniem tasiemcem nie-uzbrojonym.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

Zadanie 16. (3 pkt)Dopasuj patogen (kolumna I) do wywoływanych przez niego chorób (kolumna II).

I1.wirusy2.bakterie3.pasożytniczepierwotniakiinicienie

IIA.świnkaB.toksoplazmozaC.gruźlicaD.boreliozaE.owsicaF.grypa

1.–.......................,2.–......................,3.–.......................



8

Zadanie 17. (3 pkt)Przyporządkuj opisy do odpowiednich typów podziału komórkowego, wstawiając znak „X” w odpowiedniej rubryce tabeli.

Zadanie 18. (2 pkt)WbadanejcząsteczceDNAstwierdzono,żeguaninastanowi13%wszystkichobecnychwniejzasadazotowych.Oblicz, jaka jest zawartość procentowa adeniny w tej cząsteczce. Zapisz swoje obliczenia.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

Zadanie 19. (1 pkt)Wyjaśnij, co to znaczy, że kod genetyczny jest zdegenerowany.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

Zadanie 20. (1 pkt)Kolchicyna jest substancjąpochodzenia roślinnego,wytwarzanąprzezzimowita jesiennego.Należydoczynnikówmutagennych,któreupośledzają cyklkomórkowypoprzezuniemożli-wieniewytworzeniasięmikrotubulwrzecionakariokinetycznego.Wefekcieniedochodzidosegregacjiirozejściasięchromosomówwdzielącejsiękomórce.Podaj ploidalność komórki potomnej, jeśli komórka macierzysta potraktowana kolchicyną była diploidalna – 2n.

................n

Cecha Mitoza Mejoza

Zachodziwkomórkachsomatycznych.

Zjednejkomórkimacierzystejpowstajączterykomórkipotomne.

Zachodziwniejzjawiskocrossing-over.

Występujewniejjednaprofaza.

Jestźródłemzróżnicowaniagenetycznego.

Komórkipotomnesąhaploidalne.



9

Zadanie 21. (2 pkt)Zabarwęsierścilisówodpowiadajedengen,któregoallelR,warunkującyrudykolorsierści,całkowiciedominujenadallelemrwarunkującymkolorczarny.Skrzyżowanozesobąhomozy-gotęrecesywnązheterozygotą.a) Zapisz stosowną krzyżówkę.

b) Napisz, dlaczego w hodowli czarnych lisów łatwo utrzymać czarną barwę sierści w kolejnych pokoleniach zwierząt.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

Zadanie 22. (2 pkt)Dopasuj nazwę choroby genetycznej (kolumna I) do jej opisu (kolumna II).

IA.chorobaHuntingtonaB.zespółDownaC.mukowiscydozaD.albinizm

II1.Chorobawywołanamutacjąwgenie,któregoprodukt jestzwiązanyz transportemjonówCl–.Jejefektemsązmianywśluziewpłucachiczęstezakażeniadrógoddechowych.

2.Zahamowaniemetabolizmu galaktozy. Jeśli nie stosuje się diety wykluczającej produktymleczne,dochodzidoupośledzeniaumysłowego.

3.Chorobawywołanamutacjąwgeniebiałkawystępującegowmózgu.Jejobjawamisąpostę-pującezaburzeniaruchuiotępienie.

4.Zaburzeniawwytwarzaniubarwnikaskóry,włosówioczu.Osobychoremająmiędzyinny-mibardzojasną,wrażliwąnasłońceskórę.

5.Chorobawywołanadodatkowymchromosomem21pary.Powodujemiędzyinnymiupośle-dzenieumysłoweorazzwiększaryzykowystąpieniawrodzonychwadserca.

A.–..............,B.–...............,C.–...............,D.–..............



10

Zadanie 23. (2 pkt)a) Wyjaśnij pojęcie wektora, używane w inżynierii genetycznej.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................b) Podaj jeden przykład wektora stosowanego w inżynierii genetycznej.

..............................................................................................................................................................

Zadanie 24. (1 pkt)Podaj nazwę opisanego wyżej oddziaływania między populacjami.

..............................................................................................................................................................

Zadanie 25. (1 pkt)Wyjaśnij, dlaczego antybiotyki należy stosować wyłącznie w uzasadnionych sytuacjach.

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

Zadanie 26. (1 pkt)Uporządkuj podane pojęcia tak, aby utworzyły szereg przedstawiający wzrastające poziomy organizacji układów biologicznych, w którym cyfra 1 oznacza organizację najniższego pozio-mu, a cyfra 5 – organizację najwyższego poziomu.

biocenoza, biom, biosfera, populacja, ekosystem

1. ..........................................................................................................................................................

2. .........................................................................................................................................................

3. ..........................................................................................................................................................

4. ..........................................................................................................................................................

5. ..........................................................................................................................................................

Informacja do zadań 24. i 25.Wmedycyniepowszechnie stosuje sięantybiotyki.Są to substancjewydzielanegłównieprzezgrzyby,aichbiologicznymzadaniemjesthamowaniewzrostubakteriiiinnychgrzy-bów.Najwcześniejodkrytymantybiotykiembyłabakteriobójczapenicylina.



11

Zadanie 27. (2 pkt)Wzroststężeniawatmosferzeniektórychgazów,takichjakdwutlenekwęgla,podtlenekazotu,metanifreony,powodujepodwyższenietemperaturytroposfery(najniższejwarstwyatmosferyziemskiej).Dziejesiętak,ponieważobecnośćtychgazówwatmosferzeutrudniawypromie-niowywanieenergiicieplnejzpowierzchniplanety.Wymienionegazymogąbyćpochodzenianaturalnegoalbomogąpochodzićzemisjiwynikającejzdziałalnościczłowieka.a) Podaj nazwę opisanego zjawiska globalnego.

..............................................................................................................................................................b) Podaj nazwę innego niekorzystnego zjawiska globalnego, wywoływanego przez obecność freonów w atmosferze, a polegającego na zmniejszeniu się warstwy chroniącej powierzchnię Ziemi przed promieniowaniem ultrafioletowym.

..............................................................................................................................................................

Zadanie 28. (2 pkt)WtabeliprzedstawionoliczbęparkównarodowychwPolscewlatach1940–2010.

Na podstawie danych liczbowych zamieszczonych w tabeli sporządź wykres liniowy zależności liczby parków narodowych w Polsce od lat.

Rok 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

Liczba parków narodowych w Polsce 2 3 10 11 13 17 22 23



12

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)


Documents

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIAbi.gazeta.pl/im/0/15046/m15046370,BIOLOGIA-ARKUSZ-PP.pdf · 2013-11-29 · Biologia. Poziom podstawowy Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą