Ærlegir bændur.....

......axli ábyrgð!!

Grágás• Í Landabrigðisþætti Grágásar er að finna

ákvæði um landvernd, nýtingu skóga, landspjöll og ítölu búfjár í haga og afrétti.

• Fjáreiganda bar að koma í veg fyrir að fé færi inn á land sem varið var lýriti, ellegar borga skaðabætur (auvislabætur), „en fjörbaugsgarð er fimm aura skaða gerir“.

• Í Grágás er lagt blátt bann við reka fé sitt í annars manns land eða skilja það eftir „svo að hann vill að þangað gangi“ þótt landið hafi ekki verið varið lýriti.

Grágás

• „Ef maður rekur fé sitt í annars manns land eða lætur reka, svo að hann vildi annars eigin beita og verður af því fimm aura skaði eða meiri, og varðar það fjörbaugsgarð. En ef kúgildis skaði verður eða meiri, þá varðar skóggangur þótt hinn hafi eigi lýriti varið landið“.

Jónsbók

• Magnús konungur lagabætir stóð fyrir því að Jónsbók var lögtekin á Íslandi á 13. öld. Í landsleigubálki Jónsbókar eru ákvæði sem eiga að stemma stigu við beit á landi annarra.

• Það á að bæta fyrir beit á landi sem er lögfest eign annarra.

Egilssaga

• Egilssaga – “Steinarr var dæmdur til að láta

laust land sitt og hafa eigi fé fyrir”

Skógræktarævintýri á Héraði. • 1985 hélt riðan innreið sína á Héraðið.

– Hvað var til ráða ef við ætluðum að sitja jarðir okkar áfram ?

• Í Fljótsdal og á Völlum var að vaxa alvöru timburskógur – 1990 voru lög um Héraðsskóga samþykkt

frá Alþingi – Flestir þáttakenndur í Héraðsskógum voru

sauðfjárbændur

Girðingarmál• Lög nr. 6 1986.

– 33. gr. Nú verður ágangur úr einu heimalandi í annað, og getur sá er fyrir verður, kært til hreppstjóra. Stafi ágangurinn af búfé, sem vanrækt hefur verið að reka á fjall eftir fyrirmælum fjallskilanefndar, ber hreppsnefnd að sjá um, að eigendur reki fé til afréttar. Vanræki þeir það, lætur hún reka á þeirra kostnað. Stafi ágangur hinsvegar af búfé sem leyfilegt er að hafa í heimahögum, ber sveitastjórn að láta smala ágangsfénaði þangað sem hann á að vera, á kostnað eigenda nema annað sé ákveðið í fjallskilasamþykkt.

– Sinni sveitastjórn ekki skyldum sínum skv. 1. málsgrein að mati lögreglustjóra skal hann láta smala ágangsfénaði á kostnað eigenda.

Girðingar

• Héraðsskógar hafa lagt í mikinn kostnað vegna girðinga– 274 km– Beinn kostnaður héraðsskóa 70

milljónir– nálgæt 10% af heildarveltu

Héraðsskóga– Fleiri bera kostnað!

Girðingar• Lög nr. 6 1986.

– 34. gr. Gangi búpeningur í engi, tún garðlönd eða önnur afgirt svæði og valdi tjóni, skal eigandi gjalda ábúanda bætur. Sé um endurtekinn ágang sama búprnings að ræða, getur ábúandi sett hann inn og gert eganda aðvart, enda hafi hann áður skorað á eiganda að afstýra frekari ágangi. Skal eiganda tilkynnt um innsetninguna samdægurs. Vitji eigandi eigi hins innsetta búpenings innan tveggja sólarhringa og greiði uslagjald samkvæmt mati tveggja manna er hreppstjóri nefnir til, má krefjast nauðungarsölu á fénu án þess að frekari áskorunar til eigenda sé þörf. Söluverð þess að frádregnu uslagjaldi og kostnaði greiðist búfjáreiganda.

Girðingar

• 35. gr. Sé búpeningur settur inn, skal þess gætt að, að hann sé ekki í svelti. Ef innsettur fénaður ferst eða verður fyrir slysi, greiðir sá er inn setur, eiganda bætur.

Hefðirnar krefjast

• Hangikjöt á jólum • Súrmat á þorrablótum• Saltkjöt á sprengidag• Grillkjöt á góðviðrisdögum• Stöku sinnum kjötsúpu

Skjólbelti

Réttarbót Eiríks konungs 1294.5. gr. Full skaðabót sal greiðast fyrir beit töðu, akra og engja, þótt eigi sé löggarður um.

Gagnstæðir pólar?

• Ég segi nei!– Beitaskógur– Ákvörðunarréttur eiganda– Sparisjóðsbók – framtíðarinnar

Með lögum skal land byggja