2
Armoede is geen kinderspel Campagne 2011 Welzijnszorg vzw
Partners
Voorwoord
InleIdIng: wie zijn de kinderen en jongeren in armoede?
MaandagDagboek van een ouder
1.1. Achterstand van voor de geboorte
1.2. Een ontoereikende woning
1.3. Gezondheid, een belangrijk goed
1.4. Een lege beurs
Blokken ter bestrijding van armoede
dInsdagDagboek van een leerkracht
2.1. Uitval en achterstand
2.2. Sociaaleconomische ongelijkheid versterkt in het
onderwijs
2.2.1. Het kleuteronderwijs
2.2.2. Het buitengewoon onderwijs
2.2.3. Het lager onderwijs
2.3. Kostprijs
2.4. Talent (h)erkennen
Blokken ter bestrijding van armoede
5
8
9
16
17
19
20
22
23
27
34
35
37
39
39
40
40
41
44
46
Colofon
RedactieBert Dhondt
EindredactieMarie Wattiez
TaalcorrectieMachteld Uyttersprot
FotosLieven Dirckx
Layla Aerts
Ontwerp Joost Bert
CitatenWelzijnsschakels
Uit De Marge
Unicef Belgi
DrukPoot Printers
D/2011/9620/1
V.U.Welzijnszorg vzw
Danille Colsoul
Huidevetterstraat 165
1000 Brussel
Met dank aanWelzijnsschakels, Gezinsbond, Kind &
Gezin, Kind & Preventie, Uit De Marge,
Vlaamse Jeugdraad, Prof. Dr. Ides Nicaise,
Unicef Belgi, de Welzijnszorg projecten,
de schrijvers van de dagboekfragmenten,
de collegas bij Welzijnszorg
Prijs: 10Artikelcode: WZZ-2011-2001
[email protected]
3
woensdagDagboek van een jongere
3.1. De openbare ruimte
3.1.1. Wonen en woonomgeving
3.1.2. Spelen en jong-zijn onder druk
3.2. De virtuele ruimte: digitale kloof of vrijplaats?
3.2.1. De digitale kloof
3.2.2. Sociale software en sociale inclusie
3.2.3. Hoe omgaan met nieuwe media?
Blokken ter bestrijding van armoede
donderdagDagboek uit de dagopvang
4.1. Recht op kinderopvang
4.2. De sociale functie van de kinderopvang
4.2.1. Drempels aan de vraagzijde
4.2.2. Drempels aan de aanbodzijde
4.3. Taalstimulering en meertaligheid: kansen op een
goede start
Blokken ter bestrijding van armoede
VrIjdagDagboek van een kind
5.1. Uitsluiting in de lagere school
5.2. Uitsluiting aanpakken in de lagere school
5.3. Schoolmoeheid en uitval in het secundair onderwijs
5.3.1. Schoolmoe
5.3.2. Preventie van schoolmoeheid
5.3.3. Remediren van schoolmoeheid
5.4. Remediren van ons onderwijs
Blokken ter bestrijding van armoede
ZaterdagDagboek van een papa
6.1. Stijgende nood aan opvoedingsondersteuning
6.2. De weeg
6.3. Nood aan laagdrempelige ontmoeting
6.4. Inloopteams: laagdrempelige opvoedings-
ondersteuning
6.5. De opvoedingswinkel
6.6. Lokaal overleg opvoedingsondersteuning
6.7. Spanning tussen ondersteuning en bemoeienis
Blokken ter bestrijding van armoede
ZondagDagboek van een chiroleider
7.1. Het jeugdwerk
7.1.1. De jeugdbeweging
7.1.2. Speelpleinwerking
7.1.3. Werkingen met maatschappelijk kwets-
bare kinderen en jongeren (WMKJs)
7.1.4. Vrijetijdsparticipatie
7.1.5. Participatie in de sport
7.1.6. Cultuurparticipatie
Blokken ter bestrijding van armoede
PolItIeke eIsen
50
51
53
53
55
58
58
59
59
61
66
67
69
70
71
71
73
75
80
81
83
84
86
86
87
88
89
91
96
97
100
100
101
102
104
104
105
107
112
113
116
116
121
122
123
125
125
128
131
4
90 jaar geleden Acht mei 1921. Een pater, een socialist en een liberale
generaal richtten de Bond der Talrijke Huisgezinnen op.
Een tripartiet? Of was het pluralisme avant la lettre? Hoe
dan ook: de Gezinsbond van toen begon aan een steile
opgang.
Uit nood geboren na Wereldoorlog I Vele grote gezinnen verloren als soldaat n of meerdere
kinderen. Ze brachten offers voor het vaderland maar
kregen niets in de plaats. Ze sloegen de handen in elkaar
en ijverden voor kinderbijslag, minder dienstplichtigen
in grote gezinnen, een fonds voor weduwen en wezen,
het Woningfonds, korting op het openbaar vervoer enz.
Een stormachtige groei in de crisisjaren Twee keer dertigduizend gezinnen, waarvan het meren-
deel arm, kwamen zich in de crisisjaren 1929 en 1930 bij
de Gezinsbond vervoegen en wisten zich gedragen door
de Gezinsbond. De doelstelling was duidelijk: de achter-
stand bij deze gezinnen verkleinen! Uit dankbaarheid
bleven heel wat moeders en vaders levenslang lid van de
Gezinsbond. En dat gebeurt nu nog altijd.
De Gezinsbond vandaag en morgen De Gezinsbond zet zich in voor alle gezinnen in Vlaan-
deren en Brussel, ook voor deze die het moeilijk hebben.
Via het drieluik dienstverlening, gezinspolitieke actie en
het verenigingsleven behartigt de Gezinsbond de belangen
van de gezinnen.
de gezinsbond en welzijnsschakels voeren samen met welzijnszorg campagne.
de gezinsbond
Gezinsbond vzw
Troonstraat 125
1050 Brussel
T 02 507 88 11
www.gezinsbond.be
5
Het is door onze hoofden bij elkaar te steken en ons recht als
mens op te eisen,
dat er misschien eindelijk eens een punt kan gezet worden aan de
discriminatie
en de ongelijkheid die ieder van ons ervaart. Denise
Elke mens verdient respect en een waardige plaats in
de samenleving. Vanuit die visie bieden vrijwilligers in
Welzijnsschakels in eigen omgeving kansen aan mensen
die uitsluiting ervaren door armoede of afkomst.
En dat begint met elkaar te ontmoeten in persoonlijke
contacten, bij groepsactiviteiten, bij het bieden van
praktische steun, in gesprek met OCMWs, scholen,
ziekenfondsen, huisdokters, verenigingen, als we samen
actie voeren voor een goede toegang tot kwaliteitsvolle
huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, arbeid
Vrijwilligers in 130 Welzijnsschakels werken in Vlaanderen
samen met gezinnen die armoede of uitsluiting ervaren.
Welzijnsschakels vzw ondersteunt deze groepen.
Ik heb ook leren zien dat armoede niet n oorzaak heeft maar
een opeenstapeling is van problemen.
Wat ik vooral geleerd heb is dat mensen die in armoede moeten
levengeen sukkelaars zijn zoals ik vroeger soms dacht. Integendeel
je moet juist heel sterk zijn om in hun omstandigheden te kunnen
overleven.
Door mijn vrijwilliger zijn in de Welzijnsschakel
is mijn leven ingrijpend veranderd. Mieke
welzijnsschakels
Welzijnschakels vzw
Huidevettersstraat 165
1000 Brussel
T 02 502 55 75
www.welzijnsschakels.be
6
Voorwoord
7
8
Armoede is geen kinderspel, integendeel, het is n van de meest ernstige problemen
van onze samenleving. Armoede is een schande, een falen van onze welvaartsstaat.
Het is een veelkoppig monster dat raakt aan n op vijf kinderen in ons land. Armoede
is geen kinderspel, het monster gaat niet weg met een trucje van mama of papa of een
lampje naast het bed.
De campagne van Welzijnszorg richt zich in 2011 op het armoedeprobleem bij kinder-
en en jongeren. In het dossier dat nu voor jou ligt, beste lezer, vind je heel wat nuttige
informatie over de armoedeproblematiek bij kinderen en jongeren. Cijfers, analyses,
grafieken en studies werden samengevoegd tot een leesbaar geheel. Maar het dossier
bevat veel meer dan dat.
Zeven dagen lang, aan de hand van zeven dagboeken, vertrekken we vanuit het ver-
haal van hen die elke dag de strijd aangaan tegen deze armoede: ouders, kinderen en
jongeren, veldwerkers, onderwijzers en jeugdwerkers. Hun verhaal inspireerde ons,
hun problemen en knelpunten werden onze uitgangspunten. Hopelijk inspireren hun
verhalen ook jou in je strijd tegen armoede, je engagement en je solidariteit.
Zeven dagen lang geven we ook aan hoe het volgens ons beter kan. We reiken blokken
tegen armoede aan, blokken om een stevige basis mee op te bouwen om het leven van
kinderen, jongeren en gezinnen in armoede structureel te verbeteren. We brengen
projecten in de aandacht die door onze campagnepartners en door Welzijnszorg
ondersteund worden. Zij werken aan de basis, elk op hun domein en elk met evenveel
enthousiasme. Zij tonen dat de strijd tegen armoede kan slagen, dat door uw steun
veel mogelijk is.
Studies en analyses, het verhaal van mensen in armoede, goede praktijken uit heel het
land Dit ligt nu voor u. Misschien ben je een vrijwilliger in een armoedeproject, bij
onze campagnepartners of bij Welzijnszorg, dan biedt dit dossier je hopelijk een goede
achtergrond en inspiratie om ook dit jaar volop mee te werken aan de campagne. Of
ben je politicus, op eender welk niveau, dan lees je hier diverse beleidsaanbevelingen
om concrete initiatieven rond te nemen. Welke lezer je ook bent, ik en met mij alle 1,6
miljoen mensen in armoede, rekenen erop dat je een bondgenoot bent of wordt in de
strijd tegen armoede.
In een kinderspel kan je alles zijn wat je maar wil. Dromen kennen geen grenzen.
Armoede is geen kinderspe
