Artikel; Leiderschap Vanuit Een Vrij Zenuwstelsel Door Hans Velders

InnerbalanceinBedrijfLeiderschapvanuiteenvrijzenuwstelsel

1

Leiderschapvanuiteenvrijzenuwstelsel

HansVelders–InnerbalanceinBedrijf

Inditartikellegikuithoeeenleider(m/v)effectieverkanzijnincontacteneenverfijndeintuïtiekanontwikkelendoorzijnzenuwstelselvrijtemakenvanblokkades.

OmdatgoedtedoenhebikheteerstekortoverleiderschapenhiervoorgebruikikdeprincipesvandetopmanagerPeterMilovic(www.milovic.eu)enzijnMilovicMethode(MMT).Ikvoegperprincipeeenparagraaftoewaarbijboveniedereparagraafeenschuingedruktezinstaat.Dezezinnenzijndebouwstenenominhetmidden‐eneindgedeeltevanhetartikelhetverbandtekunnenlatenzientussendepraktijkendeneurobiologischewerelderachter.

Alslaatstewilikmeldendatditartikeldebasislegtvooreenboekdatikgaschrijvenoverditonderwerp.Ikstadusopenvoorallefeedbackenvragendieuhieromtrentheeftalslezer.GeregeldorganiseeriksamenmetcollegaPetervanRoosmalenavondenoverditonderwerp,dedatakuntuvindenopwww.innerbalance‐in‐bedrijf.nl.

MMT:Leiderschapbegintmethetduidenenbenoemenvanjeindividuelewaarden,ookinbedrijfsverband.

Waardengaanover‘watwebelangrijkvinden’endaaraangekoppeldzittenonzeemoties.Ookalhebbenmensendezelfdewaarden,hetoperationaliserenvanonzewaardennaardepraktijkisemotioneelgevoelig.Hetkortstevoorbeelddatikdaarbijkangevenisvanuitrelatiecontext:zijvoeltzichgeliefdalshijzondagslekkerlangnaasthaarblijftliggenenhijuitzijnliefdedooreenontbijtjevoorhaartegaanmakenenklaartezettenindekamer..

MMT:Wieeenpositiealsleiderheeft,kentzijneigenpersoonlijkheidenweetdezecontinubijteschaven.Zonderpersoonlijkheidgeenleiderschap.

Eenpersoonlijkheidisiemanddieeenbepaaldeinnerlijkestevigheidheeft.Metinnerlijkestevigheidbedoelikgeenstandvastigheid.Metstevigheidbedoelikdatiemandzichbewustisvanzijneigeninnerlijkewaarden,hierzijnstandvastigheidaanontleentenvandaaruitopeneneerlijkcontactmaaktmetdeander.Indienheteenleiderontbreektaaninnerlijkestevigheid,zijnmedewerkerseerdergeneigdzichonmachtigtevoelen,opstandigtewordenofterugtetrekken.

MMT:Onder‘NieuwLeiderschap’volgensdeMilovicMethodeisergeenplaatsmeervoorleidingenaansturingvanuitgeldingsdrang,maarwordterleidingensturinggegevenvanuitwarmteenemoties,metrespectvoordeautonomievandewerknemer,ditalleszonderhet(bedrijfs)resultaatuithetoogteverliezen.


2

Omvanuitwarmteenemotiecontacttekunnenmakendienenwediteerstezelfervarentehebben.Hetgaateromofonzeoudersruimtehebbengegevenaanonzeinnerlijkebelevingswereldendaarondersteunendinwaren.Hetisdaarbijergbelangrijkdatonzeemotiesdoorhennietontkendwerden.Wanneerwehierinteweinigbasishebbenmeegekregenzijnweineenbepaaldemateemotioneelverwaarloosdenhebbenwevaakeensterkeinternecriticusontwikkeld.Danwordthetlastigomanderentevertrouwen,gezondewerkrelatiesaantegaanenempathieofbegriptetoneninsituatiesdiedatvragen.

Ditkunnenbijvoorbeeldwezienbij:a)medewerkersdiesteedstakenopzichwillennemendieverbovenhuncompetentieniveauuitstijgen(overdadigebewijsdrang).b)medewerkersdiesteedsontevredenzijnwatdeleidinggevendeookdoet(depersoonwilnogsteedsgezienworden).c)medewerkersdiesteedsveronderhuncompetentieniveauwillenblijven(geenrisicowillen/durvennemen).d)medewerkersdieergaangepastenperfectionistischfunctionereneninnerlijkbangzijnomtefalenoffoutentemaken.

MMT:LeidinggevenvolgensdeMilovicMethodegebeurtmetmanagementtussenenmetdemedewerkers.Aansprekenenuitsprekenzijnnormaal,niemandwordtafgerekendopzijnofhaarmening.

Veiligheidisdekeyfactoromtekunnengroeienalsmens.Wanneerergeenveiligheidissprekenwevan‘overleven’inplaatsvan‘leven’enkunnenwedeonderwerpen‘persoonlijkegroei’oforganisatieontwikkelingwelvergeten.Wanneerweindeoverlevingsstandzittentellenheleanderewetten,zoweltenaanzienvancontactalstenaanzienvanonzeneurobiologie.Hieroverleestuverderopinditartikelmeer.Desituatieswaardoormedewerkersindeoverlevingsstandschietenwordenmijnsinzienssterkonderschatenliggenindepraktijkopviergebieden:

1) Socialeonveiligheiddooreengebrekaan/ofverschiltussendewaardenennormenvandeorganisatieendemedewerker.‘Alsjenietvooronsbentbenjetegenons’.‘Zodoenweditnueenmaalaljarenenjijhebtjeaantepassen’.‘Ditverwachtenwevaniedereenenookvanjou,zekeralsjenogdoorwiltgroeien’.Ditisdevoedingsbodemvoorburn‐outenuitvaldoorziektedoordatdeautonomievandemedewerkernietwordterkent.Bovengenoemdezinnenhoevenniethardopgezegdtewordenomhunnegatieveuitwerkingtehebben.

2) Financiëleonveiligheidtengevolgevandreigendontslagofdoorpersoonlijkeomstandigheden.Ditonderwerpisvermoedelijkhetbestverzwegengeheimindewerkendemaatschappij.Hoeveelmedewerkerspiekerenstructureelovergeld,aldannietgevoeddoorRTL‐Z.Ontslagkanvergaandefinanciëleconsequentieshebbenzonderdatiemanddatweet.


3

Vaakishetzodatditonderwerppaswordtgeadresseerdalshetechtnietanderskanviabedrijfsmaatschappelijkwerkofeensociaalplan(alshetgaatomeenreorganisatie).Terwijldefinanciëleonveiligheidtengevolgevanontslagofziekteinveelgevallenvoorkomenkanwordendooreenpro‐actiefpersoneelsbeleid.

Eenanderevraagishoeveelbedrijvendefinanciëlesituatievanhetbedrijfproactiefcommuniceertnaardemedewerkers?Enwievandezebedrijvenmobiliseertvervolgensdecollectieveintelligentievanmedewerkersomdefinanciëlesituatieteverbeteren?Nietsiszoontkrachtendvoormedewerkersdantehorendathetnietgoedgaatmetjebedrijf,terwijljenietwordtgevraagdzelfechtmeetedenkenentedoen.

3) Een(be)dreigendeziektevandemedewerker.VoordeeengeenissuevoordeandereeenvoortdurendzwaardvanDamoclesmetverregaandeeffecteninonszenuwstelsel.

4) Eenoverweldigendeervaring,(privéofwerk).Zelfsbijorganisatieswaarbijereenverhoogdrisicooptraumaiszoalspolitie,brandweerendefensieishetantwoordopeentraumainderegeltezwak.EMDR,cognitievegedragstherapieen/ofeenpilletjezijnmijnsinziensnieteffectiefgenoeg(endureninderegellang)omiemandweermethersteldeinnerlijkeveerkrachtenmotivatietelatenwerken.Debehandelmethodenwordenookvaaktelaatingezetdoordatdemedewerkernietofteweinigproactiefwordtbegeleidnaeenoverweldigendeervaring.Iemandmoetvaakzelfaandebeltrekkenalssignalenvanposttraumatischestresszichmanifesteren,maarhoelangheeftiemanddanalnietofverminderdgefunctioneerd?Ditallesisgeenonwilmaaroprechtonvermogendooreengebrekaaninformatieoverhetverschijnseltrauma.

MMT:IndeMilovicMethodewordtleiderschapbedrevenmeteenactiefcomplimenteerbeleidenwordtdatstructureeldoorgevoerdbinnendeorganisatie.

Oprechtecomplimentenenfeedbackzorgenervoordatdecreativiteitencommunicatietussenmensenwordtvergroot.Veiligheidincontactwordthierbijverondersteld,andersstellenmedewerkerszichnietopenopenkandecreativiteitinentussenmedewerkersnietstromen.Hoegoedweookzijnopgevoed;iemandkannooitvaakgenoegpositievefeedbackkrijgenoverzijnkwaliteitenenprestaties.Voorwaardeisweldatde‘nogteontwikkelenkant’ookwordtmeegenomeninhetlichtvandefunctie,doormiddelvanopbouwendefeedback.

Wemogenhiergerusthetfenomeen‘doemaargewoondandoejealgekgenoeg’noemen.DezeCalvinistischeimprintmaaktdatmedewerkersnietgestimuleerdwordenhunvollepotentieelteleven.Leidinggevendenvindenhetvaakmoeilijkomhetpotentieelvanmedewerkerscentraaltestellenomdatzedenkendatditbedreigendkanzijnvoordebedrijfsdoelstellingen,hetverloopofdeeigenpositie.Eenkolkenderivierdiegoedgemanagedwordtheeftmeerpowerendatvraagtnueenmaaleenkrachtigmanagementdatdiepowerkankanaliserenendusaankan.


4

MMT:Ego’szijnnietlangerdecentraledrijfveerineenorganisatie,maarpassieneemtdeplaatsover.

Passiekunnenvoelenbetekentgoedcontacthebbenmetjelichaam.Hethoofdontvangtsignalenuithetlichaamwanneereronderwerpeninbeeldkomenwaarvooreenmedewerkerpassieheeft(ennuhebikhetevennietoverrelaties),tenzijdatvermogen‘bevroren’is.

Hetvermogenomrichtingtekunnenvoeleninhetlevenwordtaangestuurdenbepaalddoorhetautonomezenuwstelsel.Hetautonomezenuwstelselkanechtervooreendeelbezetof‘bevroren’zijn.Datneemjezelfnietwaaromdatjeeraangewendbentgeraakt.Jehoeftdusgeenzwareklachtentehebbendiebijposttraumatischestresshorenomeenbezetzenuwstelseltehebben.Vageklachten,allergieën,ofeen‘kwakkelendegezondheid’horendaarookbij.

Mensenzeggenvaak;‘ikzitzoinmijnhoofd’of‘ikwilmijnhoofd,hartenbuikopeenlijnbrengen’maarikweetniethoe.Wanneeriemandszenuwstelselweervrijkanfunctionerenkaniemandweervanbinnenvoelenwatgoeden/ofwaarachtigis.Tevenskunnenalleemotiesgemakkelijkdoorvoeldworden.

MMT:(Individueel)leiderschapbegintmetoprechtluisteren.

Luisterenbetekentmetdeanderaanwezigzijninhetnuzonderdatderationeleminderdirect‘interpretaties’aangaatgevenofmeteenietswilveranderen.Wanneerweaanwezigzijninhetnu,kunnenwealleswatdeanderzegtdoorvoelenenspeeltonspersoonlijkeverledengeenrolinhetmoment.Weontvangendeboodschapvandeanderenwehebbenzelf‐alsluisteraar‐geenoverlevingsreactiezoalsaanvallen,terugtrekkenofontkennen.Ookgeenkrommetenen..

Hoezietdateruitindepraktijk?Deluisteraarisrustig,doorvoeltwatdezenderzegt,schatinhoehoogdenoodisvoordezenderomeerstuittepratenengaatdanhetgesprekaanalsgezamenlijkecreatieinhetmoment.Deopbrengstvandatgesprekishethoogstehaalbaregeziende(inhoudelijke)kennisenhetbewustzijnvanzoweldezenderalsdeontvanger.Ditresultaatisopeneneerlijkgecreëerd,isoptimaalproductiefenvergootdeveiligheidtussenmensen.

MMT:Relativeringstalentenauthenticiteitdienendeeluittemakenvandebasisdieleidttotsucces.

Eriseenverschiltussenrelativereneneengevoeldoorjeheenlatenkunnenstromen.Relativerenisprachtig,maaralshetgebruiktwordtuitonvermogenomeenemotietekunnendoorvoelenishet‘secondbest’enschadelijkvoordeverbinding.Wanneerditgebeurtishetvertrouwenwegenderelatiegeschaad.Eenleidermeteenvrijzenuwstelselvoeltdatintuïtiefaanen‘weet’wanneerdemedewerkerbehoefteheeftaanrelativeringofbehoefteheeftaanverbindingendaarinserieusgenomenwilworden.


5

Totzoverdeleiderschapsprincipes,nugaanwenaardeneurobiologischekantkijken,specifieknaaronzedriebreinenenhetzenuwstelsel.Metdiekennisgaanwevervolgensweernaardebouwstenenvanleiderschapkijken.

Wehebbendriebreinen:

1) EenNeo‐Cortext(NC),metnameingezetvoorrationeeldenken,vanuithierhebbenwegedachten,perceptiesenovertuigingenoverdewereldenditbreingebruikenweookvoorbrainstorming,belastingaangiftesenboodschappenlijstjes.

2) EenLimbischBrein(LB),ookwelhetmiddenbreingenoemd,ditbreinisonderandereverantwoordelijkvoorhetbelevenenregulerenvanemoties.Bijditbreinishetvanbelangofweemotiesinverhoudingkunnenervarenmetwatergebeurtindebuitenwereld.Alsditbreinuitbalansisvoelenweheelweinigofjuistveelteveel.Dooreenkleineaanleidingwordenwedandirectoverspoeldmetheelveelemotie.Ditbreinisookverantwoordelijkvooronsvermogenombindingenliefdetekunnenervarenwatnatuurlijkvoorallerleisoortenrelatiesvanbelangis(privéenwerk).Tevensisditbreinbelangrijkvoorhetontwikkelenenervarenvancreativiteitenpassie.

3) EenReptielBrein(RB),onsoudstebrein(evolutionairgezien)isverantwoordelijkvooralleautonomeprocesseninonslichaamzoalsspijsvertering,ademhalingenbloeddruk.Hetzogenaamde‘onderbuikgevoel’(gutbrain)komtvanditbrein.Demanierwaaropditbreinmetonscommuniceertisvialichaamsensatiesendiepeintuïtievegevoelens.Hetgeeftsignalenafalskippenvel,warmte,kou,prikkelingenentintelingen.

Dewerkingvandeverschillendebreinenkomtookinonstaalgebruikduidelijknaarvoren:goed=‘ikwordterhelemaalwarmvanvanbinnen’,neutraal=‘ikwordternietwarmofkoudvan’ofnietgoed=‘mijnharengaanerrechtvanovereindstaan’.

Wefunctionerenoptimaalalsdedriebreineninbalanszijnensamenwerken.Gedachtengaandansamenmethetvermogenomgeproportioneerdemotiestevoelen.DaarnaastishetreptielebreininstaatomsignalenaftegevendievervolgensdoordeNeoCortexwordenopgemerktengeïnterpreteerd(‘gutfeeling’).

WanneerdedriebreinengeïntegreerdsamenwerkenkomthetMMTprincipe‘eenpersoonlijkheidisiemanddieeeninnerlijkestevigheidheeft’totuitdrukking.Ditonderbouwikverderdoorderolvanhetzenuwstelselinbeeldtebrengen.

Hetzenuwstelselkentdriestanden:

Omhetfunctionerenvanonzeneurobiologietekunnenverbeterendienenwenietalleenonzebreinentebegrijpenmaarookonszenuwstelsel.Vanafde70‐erjarenheeftprof.PorgesindeV.S.depolyvagaltheorieontwikkeld,dezetheoriebeschrijftdathetzenuwstelseldriestandenkent:


6

Stand1‐hetSocialEngagementSystem;hetzenuwstelselfunctioneertvanuitdeperceptie‘ikbenveiligindewereld’enindezestandgebruikenwesnelleneuronalecircuitswaarinalleinformatiegelijktijdigkanwordenverwerkt.Prof.PorgesnoemtditsysteemhetSocialEngagementSystemomdatindezestandhetzenuwstelselallesocialeinteractieenallesensorischeinformatieviadezintuigen,gelijktijdigkanverwerken.

Eenvoorbeeld:jebentopeengezelligfeestenjehebtheerlijkegesprekken,proeftdetoastjes,hoortdemuziek,danstenhoortooknoghetkopjeindekeukenvallen.Waterookgebeurtjekuntalleindrukkeneninformatieverwerken.Eenheelbelangrijkgegevenisdatjeindezestandjestemmingkuntveranderendoorergensandersaantedenken.Jijbentdanalshetwaredekapiteinvanjeeigenschip.Zonderditvermogenzijnwenergensalsjedenktaanonbelemmerdwerken,eengoedepartnerzijn(ofouder)en/ofeengoedlevenopbouwen.

Stand2–oriënterenopgevaarenvechtenofvluchten;onszenuwstelselfunctioneertvanuitdeperceptie‘ikvoelmebedreigdindewereld’.Wegaandandebron/oorzaakopsporenwaardoorweonsbedreigdvoelenomviaeenadequatevecht/vlucht(re)actiedesituatieweerveiligtemaken.Onslichaamisnuopeenanderneuronaalcircuitovergegaan,eenandere‘bekabeling’.Ditsysteemisnietgeschiktomgrotehoeveelhedeninformatieteverwerkendievoortkomtuitsocialeinteractie.Heelbelangrijkisdatweindezestandnietkunnenkiezenvooreenanderhumeurofstemmingomdathetopsporenvandebedreigingvoorgaat.

Stand2isprimairbedoeldombedreigingenoptesporen(ookalwasheteenvalsalarm)enomtevechtenoftevluchten.Hetiszeerzekereenkrachtigestandwantjekuntereenautomeeoptillenalshetmoet.


7

Terugnaaronsvoorbeeld:jevoeltjeineensonrustigwordenenjehebtsterkdeimpulsomjeterugtetrekken.Jegaatnaarhetterraswaarweinigmensenzijnenkijktomjeheen.Jevraagtjeaf‘waaromvoelbenikzoonrustig?’Nuontdekjeeenpersoonophetfeestdiejenogniethadgezien.Metdiepersoonhebjeeenonafgemaaktverledendiebijjoueengroteemotionelereactieoproept.Nudebedreigingisopgespoordhebjedekeus;vechtenendepersooneensflinkdewaarheidgaanzeggenofvluchtendoorhetfeestteverlaten.Eentussenwegisernietwantjestemmingveranderenisernietbijinstand2.

Stand3–bevriezenendissociëren;onszenuwstelselfunctioneertnuvanuitdeperceptie:‘erisfysieklevensgevaar,mijnlevenwordtbedreigdenikmagnietbewegenomdatdatmijnoverlevingskansenverlaagt’.

Bijvoorbeeld:jestaatineenbankenerkomteenovervallerbinnenmeteengeweerenbivakmuts.Delichamenvanallemensenmakeneengrotematevanvecht/vluchtenergieaan,alleenonsreptielebreinlaatdezeenergienietvrij,omdatwieheteerstebeweegtde


8

aandachtvandeovervallerkrijgtendankanhetslechtvoorjeaflopen.Degroteladingaangemaaktevecht/vluchtenergiemagerdusnietuitviaonzespieren(vechtenofvluchten)waardoorwemotorischverstijven/bevriezen.Hetisalshetwaregasgevenenremmentegelijk,daarwordtonzeautonietblijvanenonslichaamookniet.Tochishetfunctioneel,wekunnenaandeoppervlakteheelrustigworden,heldernadenkendoordatweemotiesevennietvoelenenditvergrootonzeoverlevingskansenindiesituatie.Helaasishetvaakzodatalsdebedreigendesituatievoorbijis,wenietvanzelfsprekendteruggaannaarstand1.Erontstaatdaneenblokkade(debevriezing)enonszenuwstelselisnietmeervrij.

Totzoverdezetoelichtingoveronzebreinenenhetzenuwstelsel,latenwenu‐metdezekennis‐eenskijkennaardebouwstenen.

Waardengaanover‘watwebelangrijkvinden’endaaraangekoppeldzittenonzeemoties.

Alshetwaardenzijndiedirecteenrelatiehebbenmetoverleven‐wetendedatfysiekoverleven,socialeenfinanciëleveiligheidvooronslichaamhetzelfdeis‐gaatonszenuwstelselvanuitstand2of3functionerenenkunnenweeffectievesocialeinteractiewelvergeten.

Wekunnendatgoedherkennen:vanuitstand2reageertiemandover‐emotioneel(boosheidofverdriet)envanuitstand3reageertiemandheelrationeel,emotioneelbevroren,verstijfdalshetware.Dezepersoonisdanemotioneel‘vlak’,erisgeenmimiekinhetgezichtenhetlichaamademtamper.Depersoonisnietinhetnu,andersgezegd‘afwezig’.

Luisterenbetekentmetdeanderaanwezigzijninhetnuzonderdatderationeleminderdirectinterpretatiesaangaatgevenofmeteenietswilveranderen.

Luistereninstand1betekentdatjerustigaanwezigkuntzijninhetnu,jekuntjestemmingreguleren,grapjesmaken,creatiefenproductiefzijnengenietenvanhetcontactmetdeander(en).Deneocortex,hetlimbischbreinenhetreptielebreinzijninbalansenwerkenoptimaalmetelkaarsamen.

Luistereninstand2betekentselectiefluisterenmeteengevaaroriëntatieopdeachtergrond.Jebentachterdochtigomvervolgensophetjuistemomentdekeustemakenomtevechtenoftevluchteninwoord,ingedachteen/offysiek.

Luistereninstand3isbijnanietmogelijk,jebentteveelafwezig,gefixeerdophetgevaar,omtotwezenlijkcontactinstaattekunnenzijn.

Veiligheidisdekeyfactoromtekunnengroeienalsmens.

Nuwewetenhoeonszenuwstelselfunctioneertwordtvaneenleidergevraagdommetnamevanuitstand1leiderschapvormtegevenenervoortezorgendatdewerkcultuurzodanigisdatookdewerknemerszoveelmogelijkvanuitstand1kunnenfunctioneren.


9

Dusnietvanuitjeneo‐cortex(mentaal)envanuitdegrondhouding;‘emotieshoujemaarvoorjezelf,netzoalsjeintuïtie’,ditispuuroverlevenvanuitstand2.Hetgaateromdatjevanuitjegevoelwerktenincontactbentmetje‘gutbrain’.Deneo‐cortexstaatdanindienstvanhetreptielebreinendegevoelensvanuithetlimbischebrein.Zokandezeleiderechtcontactmakenopgevoelsniveaumetanderen.

Hetzijndandedriebreinendiesamenwerkenendezeleider(m/v)krijgtdaneenbepaaldeuitstralingenstabiliteit.Medewerkersvertrouwendezeleideromdathijcongruentis,‘walkthetalk’,erzijnveleuitdrukkingenhiervoor.Dezeleiderheefterzelfookallevoordelenbijwantinstand1kanhijveelgemakkelijkeralleinformatieverwerkenuitdeomgeving,geschreven,gesproken,hetmaaktnietuit.

Ineen‘afrekencultuur‘zullenmeermenseninstand2zittendanineenontwikkelingsgerichteorganisatiecultuur.Alsteveelmenseninstand2zittenisditfunestvoordecreativiteit,deteamgeest,desfeerenuiteindelijkhetsuccesvandeorganisatie.

Natuurlijkisveiligheideensubjectiefgegeven.Eenbelangrijkconclusiediewereedskunnentrekkenisdatstand2(vechten/vluchten)alsmedestand3nietalleeneenfunctieisvanonsdenken(neo‐cortex),maarmetnamevanhetreptielebrein.Ditreptielebreinkunnenweeenbelangrijkrollatenspeleninhetvermogenominstand1teblijven‐enkrachtigenveerkrachtigtezijnmetalonzeintuïtievevermogens‐eninhetopheffenvanblokkadesinhetzenuwstelselomonsneurobiologischfunctionerenteverbeteren.

Passiekunnenvoelenbetekentgoedcontacthebbenmetjelichaam.

Passiekunnenvoelenvraagtomintegratievandedriebreinenenstand1vanhetzenuwstelsel.Hetvraagtvandeneo‐cortexomtekunnenonderscheidenwaterzoaantrekkelijkisindebuitenwereldenookdelichaamssignalenvanhetreptielebreinoptemerken.Hetreptielebreinzalhetzenuwstelselinstand1brengenenhethartzalverderopengaan.Het‘gutbrain’zaldoordiepegevoelensvan‘zekerheid’of‘innerlijkweten’designalenlatenvoelenvandejuistheidvanrichtingofhetonderwerp.Zohebjeletterlijkviajelichaamdeinternestevigheidenhetvertrouwengevondenomjepassietevoelenentevolgen.Hetandereuitersteiserook.Weweteninmiddelsdat,wanneeriemandlangduriginstand2zit(voortdurendeonveiligheid)zoalsinhetbeginvanditartikelgenoemd(organisatiecultuur,financiën,gezondheidoftrauma)depersoonzichgaatterugtrekken.Hethartgaatmeer‘dicht’omdatemotiesnietgoedverwerktkunnenwordeninstand2(alleenindevervormingteveelofteweinig).Dezepersoonheeftdantweeopties,inhulpeloosheidvallenensociaalterugtrekken(vluchten)ofeenkruistochtbeginnenvoorzijngelijk(vechten).

Ergerishetnogalsweinstand3blijvenzittentengevolgevaneenrecentopgelopentraumaineenrisicovolberoep.Bijvoorbeeldeenbrandweermandievandichtbijheeftgezienhoeeencollegaomkwamindevlammenzeebijhetuitoefenenvanzijnwerk.


10

Omvanuitwarmteenemotiecontacttekunnenmakendienenweheteerstzelfopeenonvoorwaardelijkemanierervarentehebben.

Ishetnietlogischdatwealsmenssociaalenneurobiologischgoedinhetspoorgeholpendienentewordendooronzeopvoeders?Hoekunnenweliefdeontdekkenenlerengevenvanuitstand1alswethuisemotioneel(somsookfysiek)aanhet‘overleven’zijngeweest.

Deleiderdievanuit‘overleven’werktenopeenleidinggevendefunctieisgekomenzalmoeitehebbenmetvertrouwengevenenafhankelijkzijnvananderen.Depersoonzalproberenhethelebedrijfofafdelingmentaalenemotioneeltecontroleren.Hetisgemakkelijktezienwatditdoetmetmedewerkers.Degenedieoptieshebbenopdearbeidsmarktgaanalseerstewegendemensendieookaanhetoverlevenzijnblijvenover.Deleiderzietvervolgensdathijdeoverigemedewerkersnietkanvertrouwen,wantzijzijnnietcreatiefofpro‐actiefenreagerennetalshunbaasvoornamelijkvanuitdeoverlevingsmodus,stand2.Zokrijgtiedereenzijnbiologischeinternewerkelijkheidweerspiegelt.

EenklassiekvoorbeelddaarvanisdevergelijkingtussenBushenObama.Voorwiezouuwillenwerken?Welkeleiderleefthiervanuitstand1enwelkevanuitstand2.

Oprechtecomplimentenenfeedbackzorgenervoordatdecreativiteitencommunicatietussenmensenwordtvergroot.

Datspreektinmiddelsvoorzichmetdezekennis.Leiderschapvanuitstand1iseenheelanderverhaal.Dezeleiderkan:

• Helderdenken,naaranderenluisteren,anderenvertrouwen,delegerenenophetjuistemomentopdejuisteplekzijndoordatzijnintuïtie‘aan’staatenhijernaarluistert.

• Chaosmanagenenermeteengoedresultaatuitkomenmetzijnmensen.

• Voelenwiehijkanvertrouwen,nietomdathijdatwil,maaromdathijweetdatdepersoondatvertrouwenwaarkanmaken.


11

• Alshetspannendwordtdespanninghanteren(vanuitstand1)enalshetvoorbijisontlaadtzijnlichaamdespanning.

• Zijnhoofdgebruikenengecombineerdmetzijn‘diepereweten’(reptielebrein)overwatreëelisvoorzichzelfenzijnmensen.

• Instaatisomvanuitwarmteenemotiecontacttemakenmetdeanderomdathetlimbischbreininbalansisengoedsamenwerktmetdeanderebreinen.

• Aandachtgevenzonderdirecttehoevenontvangenofgezientemoetenworden.

Hoekunnenwenuvoortdurendleiderschapvanuitstand1bereiken?

Datisimmerswatwewillenmetallevoordelenvandien.Latenwedebreinenenhetzenuwstelseleensmeteenautovergelijken.Eenflexibeleenkrachtigeautokenmerktzichdooracceleratievermogen,traploosopschakelen,terugschakelen,hitteafvoeren,goederemmenenalsdebestuurderdatnodigacht,extragasenpoweralsdatnodigis.Ookmoetdeautogewoonstationairkunnenblijvenlopenzonderdatdemotorheetwordtofgaatstotteren.Watmaaktdateenautodatkan?Softwareenhardware.

1)Software,eenbeeldend,brein,onzeneo‐cortex.Ditbreinissubjectiefomdatwedewerkelijkewaarnemingbeïnvloeden.Depolitieagentheeftimmersdehandenvolomeengoedegetuigenverklaringoppapiertekrijgen.Ditbreinkanviaperceptieervoorzorgendathetzenuwstelselnaarstand2of3gaat.Deneo‐cortex‘denkt’eenbedreigingtezienenhetreptielebreinreageerthieropdoornaarstand2of3tegaan.Indezesituatiehoeftdebedreigingnietreëeltezijn,infeiteishetmeestaleenvalsalarm.Depersoonprojecteertdanzijnverledenophethedenenhandeltovereenkomstigzijn'programmering’.

Eenmedewerkervoeltzichbijvoorbeeldafgewezenofheeftsterkhetgevoelgefaaldtehebben,terwijldatvoordecollega’shelemaalnietzois.Steldathetverledenvandepersoonwordtkenmerktdoorveelafwijzingofpersoonlijk‘falen’.Hetlichaamreageertdandoorinstand2tegaaneneenemotionelereactietegevenvanboosheidofverdriet,ofmisschienweldooreenbevriezingteproduceren(stand3).

2)Hardware,eeninstinctiefbrein,hetreptielebrein.Ditbrein(her)kenteenechtebedreigingfeilloos,ongeachtdehistorieofdeprogrammeringvandepersoon.Iemanddievoorheteerstonvoorbereidindejunglemoestverblijven,bondomzijnbovenarmeenstraktouw.Zowashijerzekervandathijhetsignaalvanzijnlichaamopeenwerkelijkebedreigingopkonvangen,dearmzweltnamelijkopwanneerhetlichaamvecht/vluchtenergieaanmaakt.Ditreptielebreindraag10.5miljoenjaarhistorieinzich,ditbrein‘weet’enkandingenwaardeneo‐cortexgeenflauwbenulvanheeft.

Eenvoorbeeld:wezieneenblauwplekjeoponsbeenenuvraagtzichaf:‘Wanneerhebikmegestoten?’(neo‐cortex).Hetreptielebreinweetendoet:‘eriseenadertjegesprongenendatbenikaanhetrepareren.’Wewetenaldatweincommunicatieaannameshebben


12

enconclusiestrekkenoveranderen.Mijnpuntisechterdatudatookdoetoveruweigenlichaamendatkanuindeproblemenbrengen.Watdenktubijvoorbeeldalsuzeker‘weet’datugelijkheeftovereenbeslissing,u‘voelt’dathetwaaris.Isdatdaneenherinneringvanuwlichaamdielijktopeensituatieuituwvorigewerkzameleven(deneo‐cortex)ofeenjuisteenkloppendintuïtiefsignaal(hetreptielebrein).Nuuditweetkuntuzichzelfdevraagstellenenubeteroriënterenopdekwaliteitvanhetsignaal.

Omtewetenwatwekunnendoenominstand1teblijvenmoetenwewetenhoehetlichaamnaarstand2en3gaat.Erzijntweemogelijkheden:

1.Udenkteenbedreigingtezien(neo‐cortex)enhetreptielebreinreageerthieropdoorstand2of3.Indezesituatieisdebedreigingnietreëel.Depersoonprojecteertdanzijnverleden(zijnprogrammering)ophethedenenveelalleidtdattotproblemen.Hoeveelvanuwzorgelijkegedachtenhebbenzichechtgeopenbaard?Topmanagerskunnenzichweinigtotgeenfouteaannamesveroorloven,tochkennenwezeallemaalalsweterugkijken.

Deadequateleidervoeltfeilloosaanwatermisis,wateraantedoenenhoedat‘voorteleven’voorzijnmensen.Ookweethijdesnoodswieteontslaanomdestroombinnenzijnbedrijfweeropgangtebrengen.Wieontslaathij?Evenlosvanonverenigbarekarakters,demensendieniet‘inhetnuzijn’zijnnietincontactmethemvanuit‘hetdieperewetenenvoelen’.Eengebrekaanvermogenopditgebiedmaaktejuistdatergeenofeenongeïnspireerdevisiewasengebrekkigleiderschapwerdgetolereerd.Iedereenwisthetiedereenvoeldedat,maaralsdetopvandeorganisatiehettolereertkoersthetschipafopderotsen,dezandbankofvergaatindestorm.Voorbeeldenteover:DSBbank?Opel?


13

2.Hetreptielebreinherkenteenreëlebedreigingenreageertdaaropdoornaarstand2of3tegaan,hetlichaamkannietliegen.Bijvoorbeeld:ulooptinhetbuitenlandenumoetkiezendoorwelkestraatuloopt.Hetlichaamgeeftu‐mitsgoedfunctionerend‐feilloosdeintuïtievelichamelijkesensatieszodatuuwkeuskuntmaken.

Nudenktuwellicht:‘Daarhebikinmijnorganisatietochnietsaan?’,maarnietsisminderwaar.Wanneerubijvoorbeeldeenprojectmoetleidenenéénvandeexternetoeleveranciersisonbetrouwbaar(omwelkeredendanook),geeftuwlichaamdatookaanineenvergadering.Alleenisdandevraagofubentgetraind(uwneo‐cortexdan)datintuïtievesignaalvanuwreptielebreinoptepikken.Misschienzelfsophetniveaudatudepersoonkuntidentificerenwaarhetmeetemakenheeft.

Samenvattendkunnenwezeggendat:

1) alswezorgendatonsverledennietophethedenwordtgeprojecteerd,weautomatischmeer‘inhetnuzijn’en

2) alsweonszenuwstelselvrijhebbengemaaktvanblokkadeswegemakkelijkerinhetnuzijnenblijven(stand1)

3) datwedoordezekenniseffectiever(vanuitstand1)inonsleiderschapkunnenstappenomdatwegeleerdhebbenbewustmetonzebreinenomtegaanendesignalenvanonslichaamopeenjuistewijzeteinterpreteren.

Bovenstaandesamenvattingroeptbijuwellichtdevraagop:watkanerdanverstoordzijnindesamenwerkingtussendebreinenenhoelossenjedatop?Hetvolgendezoueraandehandkunnenzijn:

1. Hetreptielebreingeeftweleensignaalafmaaronzeneo‐cortexpikthetnietop.Wieisnieteenstegenzijnintuïtieingegaan?

2. Wehebbengeenofteweinigcontactmetonsbuikbrein.Wezittenteveel’inonshoofd’,‘wezijntementaal’enwerkenmeteenritmewaardoordebreinennietkunnensamenwerken.Hetiseenritmedatveeltehoogis.Erisdansprakevanstructureelstand2enopeengegevenmomenttrekthetlichaamdatritmenietmeer,ditiseenpotentiëlebasisvooreenhartaanval.

3. Hetlimbischbreinkanuitbalanszijnofonderontwikkelddoordatweteweinigbindingenliefdehebbenervareninonzeopvoeding.Hierdoorwordtechtcontactenintimiteiteenstressfactorwantaffectie,begriptonenenanderenvertrouwenisnietmogelijk,wehebbenhetzelfimmersnietontvangen..

4. Onsreptielebreinisdoorlangdurigstressoverweldigdenisdaardoor‘bevroren’ofgedisorganiseerd.Deoorzaakhiervankaneenvroege,intenseenlangdurigestressbijdemoederzijn(endusookbijhetkind).Kortgezegdwasdemoederlangdurignietbeschikbaarvanuitstand1omwelkeredendanook.Hierdoorhebbenweonsnooitecht


14

veiliggevoeldindewereldeninonslichaam.Hetoriënterenopdiepegevoelensvanintuïtievanuitonzeonderbuikisonsdanvreemdenzelfbeangstigend.Wewantrouwendaneerderdenatuurlijkesignalenvanonslichaam.

Dekernisdat‐wanneerweonsbewustzijnopwelkniveauonzebreinenenzenuwstelselaandachtnodighebben,weonszelfgerichtkunnenontwikkelen.

Wehebbenhetnugehadoverdesamenwerkingvandebreinenwaardoorwekunnenzieninwelkemateweneurobiologischeffectieffunctioneren.

Devraagdienogopenligtishoehetkomtdatonszenuwsteldoordejarenheen‘bezet’isgeraakt?

Hetantwoordisdatonslichaamalsorganismeoverweldigendeervaringenheeftmeegemaaktwaarbijhetlichaameengrotedosisenergieheeftaangemaaktomtekunnenvechtenofvluchtenendieresponsisnietafgemaakt.Dezeenergieblijftdus‘hangeninhetsysteem’.Ditkannatuurlijkopverschillendeleeftijdengebeurenenopallerleimanieren.Latenwealsvoorbeeldeenseenaanrijdingnemenzodatuweetwaterneurobiologischgebeurt.

Jezitineenautoalspassagierenerkomteenaanrijding.Ophetmomentvandeimpactkunjenietspiertechnischreagerendoortevechtenoftevluchten.Jelichaamspantallespierenaanomdeimpactvandeaanrijdingoptevangen.Hetreptielebreinheeftookeenhogeladingvecht/vluchtenergieaangemaaktenschrik,‘boem!’,deaanrijdingvolgt.

Zoalsgezegdnetnadeaanrijdingheefthetlichaamdebehoefteomdezevecht/vluchtenergieteontladenviadefijnmotoriekvanonzespierenindearmenenbenen.Echterditgebeurtsomsnietomdatdeomstandighedenomnaarstand1terugtekerenernietzijn.Wehebbendaniemandnodigdieinstand1isenaandachtaanonsbesteedt.Iemanddiebijonsisenbelangstellingtoont,waardoorweonsweerveiliggaanvoelenindewereld.Wanneerdiepersoonerisgaatonszenuwstelselnaarstand1enwevoelenderillingendooronzearmen,benen,kaken(klapperen)envianek/hoofdontladen.Wezittendangewoonhartstikkegezondterillen,teontladen.

Maarsteljenueensvoordatinonsvoorbeelddebestuurderrazendwordtoponzebestuurder.Opdatmomentzitniemandinstand1,duserisletterlijk‘no‐body’diedeanderenkanhelpennaarstand1tegaan.Sterkernog,despanninghoudtaan(stand2)doordeboosheid.Omdatwijnietgewondzijnenindebijrijderspositiezaten,krijgenwegeenaandacht.Ervraagtniemandaanonsvanuitechtebelangstelling(stand1):‘Hoeishetmetje?’.Nublijftdeoverlevingsenergiealseen‘blok’inonszenuwstelselhangen.Deneo‐cortexdenktvervolgens:‘Nou,daarzijnwegoedvanafgekomenennuweerverdermethetleven!’.

Hetreptielebrein‘denkt’hierandersover.Hetisnueenenergetischeblokkadegewordendiehetzenuwstelselbezethoudtendieonsdagelijksonbewustenergiegaatkosten.


15

Ookhiertrektde‘mind’(neo‐cortex)verkeerdeconclusiesoverhetlichaamzoalseerdergenoemd.Hetpuntisalleendatweaandematevan‘bezetzijn’vanonszenuwstelselgewendraken.

Onderstaandeschaalgeeftaardigweerhoewekunnenherkennenofonszenuwstelselbezetisofniet.Zoalseerderbeschrevenbeïnvloedthetnietalleenonzehartslag,bloeddrukenademritme.Ookonzecapaciteitenalsdenken,kortetermijngeheugen,intuïtie,openheidvoornieuweideeënkomenonderdruk.Omdatwelangzaamaandezebeperkingenwennenkunnenwedeachteruitgangmoeilijkwaarnemen.

Omdathetzobelangrijkis,nogevenoveronsvermogentotontlading.Wanneerhetlichaamwelontlaadtmerkenwedatdoorfijnmotorischetrillingenindespierenvanonzearmenenbenen.Denatuurkentditprincipegoed.Deantilopestaat30secondentetrillenalshijontsnaptisaandeleeuw,hierdoorkanhijweernetzohardlopenalsvoorheen(boekreferentiedr.P.Levine,detijgerontwaakt).Onslichaamkannetzoontladenalsdeantilope,alleengebeurtditnietaltijdomdatwezoalsgenoemdnietdejuisteomstandighedenhebben.

Nudenktuwellicht:’Ja,maarik‘sport’endanontlaadik.’Helaasissportennietdemanier


16

omdeaangemaaktevecht/vluchtenergieteontladen.Hethelptwelhetlichaammobielenbeweeglijktehouden,maarlostnietdeblokkadevandeoverweldigendeervaringenop,evenminalsslaapdatdoet.Mensendieeenbezetsysteemhebben,hebbenvaakdebehoefteomveelteslapenofslapenjuistheelweinig.Beidelichamenzittendanmethetzelfdeverschijnsel:eenbezetzenuwstelsel.Hetkanookiemandzijndiealleenmaarbezigis,weinigslaapt,nietstilkanzittenennietontspannenkanblijven.Deautokannietstationairlopenwantdanlooptdemotorheet.Anderesignalenzijnspanningopdekaken,migraineaanvallen,vageklachten,erzijnvoorbeeldenteover.

Nuhebbenweinonsleventalvanoverweldigendeervaringenmeegemaaktenzezijnheusnietallemaalblijvenhangen.Depraktijkleertechterdatwezeallemaalhebbenenhetlichaammoetdaarvoordagelijkseenprijsbetalen.DebovenstaandekenniskomtuitdeneurobiologischewetenschapendemethodeheetSomaticExperience.Dezemethodeheefthetlichaam,hetzenuwstelselendeneurobiologievandemenselijkenatuuronderzochtenbeproefd,hetisdusgeentechniekjeofprotocolomlocaleverschijnselenoptelossen.

Wewetenmetdezekenniswateraandehandiskunnenzodecliënt‘loodsen’zodatdeontladingvanuithetautonomezenuwstelselplaatsvindt.Hetblijkteenzeergeschiktemethodeomhetlichaamvrijtemakenvanoverweldigendeervaringenenontwikkelingstrauma(limbischbrein).Wekunnendanweerbeschikkenovereenvrijenveerkrachtigzenuwstelselzodatweleidingtekunnengevenvanuitstand1.Meerdaaroververtelikopdebijeenkomstvan15septemberinBilderberghotelWolfheze,westartenom19.30eneindigenom22.00.

Epiloog

Hetwasmijndoelueenstukeducatietegevenoverhoeuinstaatzoukunnenzijnnaareennieuwniveauvanleiderschaptegroeienvanuiteennatuurlijkvermogen.Nuwedezekennishebben,wetenwedatzelfonderzoekalleenviaonsdenken(neo‐cortex)enhetdoorvoelenvanemotieseennietcompletewerkwijzeis.Hetgeefteeneenzijdigheidvanontwikkelingensteltonsnietinstaatomhetzenuwstelselvrijtemakenendebreinengeïntegreerdtelatensamenwerken.

Uheeftookgezieninhetbovenstaandeplaatjedat‘openmindedness’afhangtvanhoevrijuwzenuwstelselisvanblokkades.Leidershebbendeeigenschapomopentestaan,inspiratieteontvangenalsookintuïtievegevoelenstehebbenovereensituatie,bewustenoprechtgevoelscontacttemakenmetanderenenwaarnodigtehelpen.Ditallesdoenzezowelbewust(intentie)alsonbewust(intuïtief)omdatzevoelenwaarzemoetenzijn,metwiezewatmoetendoenenwanneeromresultatentotstandtebrengen.Zegevenzichoveraandehuneigen‘flow’ensurfenditmetsamenwerkendebreinenvanuitstand1.


17

Onzemaatschappijleuntechtersterkopdeneo‐cortex.Weinterpreterenonzeomgevingendeanderveelalvanuitdeneo‐cortex,waardoorwedoorvooringenomenheiddeandernietwerkelijkhorenenergeensprakekanzijnvanwezenlijkcontact.Nuumeeroverzichtheeftoverdebreinenenhetzenuwstelselweetuwaardepersoonwerkelijkmeeworsteltenofuhem/haarwatkuntbieden.

Demanierwaaropikallesbeschrevenhebisverrevanwetenschappelijkquataalgebruik,hoeweldekennisomtrentvanmetnamehetreptielebreinendeneo‐cortex,alsmededemanierwaaropdezebreinensamenwerken,alvanaf1970doordr.PeterLevineenprof.StephenPorgesendr.LarryHellerisontwikkeld.

A.Damassioleertonsdoorzijnboeken‘defeelingofwhathappens’en‘hetgelijkvanspinoza’veeloverdewerkingvanhetlimbischbreinendedaarbijbehorendeemoties.Deordeningvandeinformatiezoalsikhetnubeschrevenhebgeeftudekansomhetdirecttebegrijpen,zonderalletheorieënaparttehoevenbestuderen.

Mochtudezekenniswillengebruikenvooruwkinderen,leesdanhetboekvanPeterLevine‘Hetweerbarekind’.Ditgaatoverhoeweonzekinderenmeteenzominmogelijkbelastzenuwstelseldewereldinhelpen.

Ikhooputekunnenontmoetenop15septemberinBilderberghotelWolfhezeofopeenandermoment,ikbeantwoorddangraaguwvragenenstavanzelfsprekendopenvooruwfeedback.

• HansVeldersoprichterInnerbalance‐in‐Bedrijf

• [email protected]

• Mobiel:06‐50264154

Documents

Artikel; Leiderschap Vanuit Een Vrij Zenuwstelsel Door Hans Velders