- i -

Asistan Hekim K lavuzu

Prof. Dr. Erhan Ayşan

NOBEL TIP K TABEVLER

- ii -

2013 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. şti.ASİSTAN HEKİM KILAVUZU© Prof. Dr. Erhan Ayşan

ISBN: 978-975-420-959-4

5846 ve 2936 sa yı lı Fi kir ve Sa nat Eser le ri ya sa sı ge re ği her han gi bir bö lü mü, res mi ve ya ya zı sı, ya zar ın ve ya yın la yı cı sı nın ya zı lı iz ni alın ma dan tek rar la na maz, ba sı la maz, kop ya sı çı ka rı la maz, fo to ko pi si alı na maz ve ya kop ya an la mı ta şı ya bi le cek hiç bir iş lem ya pı la maz.

Dü zen le me : No bel T p Ki ta bev le ri Cenk AkayKapak Karikatürü : Ümit Mü t DinçayBas k /Cilt : No bel Mat ba ac l k, Ha d m köy- S TAN BUL

NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ.

ANKARA

Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) 434 10 87

ANTALYA

Meltem Mahallesi Dumlupınar BulvarıFalez Sit. Toros Apt. No: 183/2 Tel: (0242) 238 15 55

BURSA

Uludağ Üniversitesi Görükle Kampüsü Kampüs AVM No: 7 Nilüfer-BURSATel: (0224) 224 60 21

ELAZIĞ

Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43

SAMSUN

Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03

ÇAPA

Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17

CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58

KADIKÖY

Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) 336 60 08

www.nobeltip.com

- iii -

sevgili annem ve babama...

- iv -

Bu kitap size ne sağlar…? Ne sağlayamaz…?Bu kitap bir asistan hekim olarak size başa-rılı olmanız için “nasıl” çalışmanız gerektiği konusunda yol gösterir.Ancak asıl olan “çalışmak”tır. Bu ise tamamen size aittir. “Aç kalmadan zayıfl atan” diyetlerin tümü-nün balon olması gibi, çalışmadan başarılı olmak da kocaman bir balondur... Eğer çalışmayı -hem de çok çalışmayı- göze alıyorsanız bu kitabı satın alın; emin olun ki, çok işinize yarayacaktır... Eğer çalışmaya niyetiniz yoksa, bu kitaba boş yere para harcamayın. En iyisi o para ile bir sinema bileti alın! En azından, eğlenceli birkaç saat geçirirsiniz.

- v -

DİZİN

Kitap Hakkında Ne Dediler? ................................................................................... xi Yazar Hakkında Bilgi ............................................................................................. xv Başlarken Birkaç Söz ............................................................................................. xvi Sevgili Genç Hekim Kardeşim! ............................................................................ xxii

BÖLÜM-1: ASİSTAN HEKİMLİĞE BAŞLANGIÇ .....................................................1 Tıpta Uzmanlık Eğitimine Kısa Bir Bakış ........................................................................ 3Asistan Hekim Kimdir? (Resmi Tanım) .......................................................................... 4Asistan Hekim Kimdir? (Gerçek Yaşamdaki Tanım) ..................................................... 4Asistan Hekimliğe İlk Adım ve Sorunlar ......................................................................... 5Sorun-1: Başlangıç Dönemi Depresyonu ........................................................................ 6Sorun-2: Ciddi Sorumluluklar .......................................................................................... 7Sorun-3: Nöbet .................................................................................................................... 7Sorun-4: Tıbbi Sekreterlik Yapmak................................................................................... 8Sorun-5: Görev Dışı (Resmi Olmayan) İşler ................................................................... 9Sorun-6: Düzensiz Uyku .................................................................................................. 10 Sorun-7: Sosyal Yaşamın Kısıtlanması ........................................................................... 10Sorun-8: Deneyimsizlik ve Komplikasyonlar ............................................................... 11Sorun-9: Erken Gelmek-Geç Çıkmak ............................................................................ 12Sorun-10: İletişim ............................................................................................................. 13Yeni Başlayan Asistan Hekimin Üç Büyük Sorusu ....................................................... 14Asistanlıkta Kıdem ........................................................................................................... 15 Her Kıdemin Uyması Gereken Temel Kurallar ............................................................ 15İyi Bir Üst Kıdem Olmak ................................................................................................. 17Bill Gates’in Liderlik Sırları (tablo) ................................................................................ 18 İyi Bir Orta Kıdem Olmak ............................................................................................... 21İyi Bir Alt Kıdem Olmak .................................................................................................. 21Sorunsuz Asistanlık İçin Sihirli Formül: Takım Olmak .............................................. 22

BÖLÜM-2: İDEAL ASİSTAN HEKİM ...................................................................... 25 İdeal Asistan Hekim Kimdir? .......................................................................................... 27Evlilik ve Çocuk Sahibi Olmak ....................................................................................... 27İngilizce Öğrenmek .......................................................................................................... 28Bilgisayar Sahibi Olmak ................................................................................................... 28Microsoft Off ice ve İnternet Kullanmak ........................................................................ 28Aktif e-posta Kullanıcı Olmak ........................................................................................ 29Medline Taramayı Bilmek ................................................................................................ 29Ev-Hastane Arası Uzaklık ve Otomobil ......................................................................... 29Paramedikal İşler .............................................................................................................. 30

- vi -

Bilimsel Çalışmalar Yapmak ............................................................................................ 30Kongrelere Katılım ........................................................................................................... 30İyi Bir Tez ........................................................................................................................... 30Kitap Almak, Okumak ve Derleme Yapmak ................................................................. 30Eğitim Sistemi İçin Sızlanmak ya da Sızlanmamak ...................................................... 31Sorunsuz Kişilik Yapısı ..................................................................................................... 31Eli Çabuk ve Pratik Olmak .............................................................................................. 32Dürüst Olmak ................................................................................................................... 32İdeal Uzmanlık Eğitimi İçin İdeal Bölüm Başkanı ....................................................... 32 İdeal Bölüm Başkanının (Diğer) Özellikleri ................................................................. 34

BÖLÜM-3: ASİSTAN HEKİMİN GELECEĞİ .......................................................... 39 Uzmanlık Sınavı ................................................................................................................ 41Asistan Hekimi Bekleyen “Resmi Olmayan” Kriterler ................................................ 41Yeni Uzman Hekimin Geleceği ....................................................................................... 43Para Kazanma Hedefine Yönelik Alternatifl er .............................................................. 43Bir Kamu Hastanesine Başvurmak ................................................................................. 43Bir Özel Hastaneye Başvurmak....................................................................................... 44Muayenehane Hekimliği Yapmak ................................................................................... 44Medikal Şirketlerde Yöneticilik Yapmak ........................................................................ 44Akademik Kariyer Hedefine Yönelik Alternatifl er ....................................................... 45Bir Eğitim Hastanesine Başvurmak ................................................................................ 45Bir Üniversiteye Başvurmak ............................................................................................ 46Bir Üniversitemizin Dergi ve Kongre Yayın Puanları (tablo) ..................................... 47Yurtdışına Gitmek ............................................................................................................ 47ABD’ye Gitmeyi Planlıyorsanız Bunları Öğrenin (tablo) ............................................ 48 Yurtdışının Bizden Farkı Ne? (tablo) ............................................................................. 50Yurtdışı Başvurularında Kullanmanız Gereken Kişisel Bilgi (CV) Formu ............... 51Formun Orijinali (tablo) .................................................................................................. 51Formun Türkçe’si (tablo) .................................................................................................. 52Daha İlerisi... Doçentlik Başvurusu ................................................................................ 52Üniversiteler Arası Kurulun Bilimsel Yayın Sınıfl aması (tablo) ................................. 53

BÖLÜM-4: BİLİMSEL AKTİVİTELER DOSYASI ................................................... 55Bilimsel Aktivite Dosyası Nedir? .................................................................................... 57 Dosya Ne işe Yarar? .......................................................................................................... 57 Dosya Hangi Başvurularda Kullanılır? .......................................................................... 57Dosyada Neler Olmalı-Neler Olmamalı? ...................................................................... 57Hakemli Dergi Nedir (tablo) ........................................................................................... 59Dosyayı İşleme Koymak ................................................................................................... 59Dosya Nasıl Değerlendirilir ............................................................................................. 60

- vii -

BÖLÜM-5: BİLİMSEL YAYIN YAPMAK ................................................................. 61 Bilimsel Yayın Neden Gerekli? ........................................................................................ 63O halde... Bilimsel Yayın Tam Olarak Nedir? ................................................................ 63Bilimsel Makale Nedir? .................................................................................................... 63Her Makalenin Bilimsel Değeri Aynımıdır? ................................................................. 63Peki, Bu Farkı Belirleyen Nedir? ..................................................................................... 63Makalenin Bilimsel Değerini Belirleyen Nedir? ........................................................... 63Derginin Saygınlığı Neye Göre Belirlenir? .................................................................... 63Hangisi Daha değerlidir: Az Ama Nitelikli Makale mi, Sıradan Ama Çok Makale mi? ....................................................................................................... 63Nitelikli Makale Nasıl Anlaşılır? ..................................................................................... 63Atıf (Citation) Nedir? ....................................................................................................... 64Makalenin Metodolojisi Niteliğini Belirlemede Etkili Olur mu? ............................... 64Bilimsel Yayının Benim Açımdan Önemi Nedir... Yani Neden Bilimsel Yayın Yapayım ki? .............................................................................................. 64Bilimsel Yayın Hakkında Temel Bilgiler ........................................................................ 64Bilimsel Dergiler Neden Var? .......................................................................................... 64Bilimsel Dergiler Atı Etki Faktörüne Göre Nasıl Sınıfl andırılır?................................ 64 Kaç Tane Bilimsel Dergi Var? .......................................................................................... 64Institute for Scientific Information (ISI) Nedir? ........................................................... 65Index Medicus Nedir? ...................................................................................................... 65Medline Nedir?.................................................................................................................. 65Medlineplus Nedir? .......................................................................................................... 65Pubmed Nedir? ................................................................................................................. 65Medline Nasıl Taranır? ..................................................................................................... 66Medline Tararken Doğru Kelime ve Bağlaçları Kullanmak ........................................ 66Saygın Bilimsel Dergilere Nasıl Ulaşabilirim? .............................................................. 66 Bir Derginin SCI Expanded veya Medline Gibi Saygın Dizinlerde Olup Olmadığını Nasıl Öğrenebilirim? ......................................................................... 67Tıp Dergileri Editörleri Uluslararası Kurulu (Vancouver Group) Nedir? ................. 67 Herhangi Birinin Bilimsel Makalelerini Öğrenmek? ................................................... 67 Bir Makalenin veya Herhangi Birinin Atıf Sayısını Öğrenmek .................................. 67Tam Makale Metni (Fulltext) Sağlamak ........................................................................ 68Bilim Sahtekarlıkları Nelerdir? ....................................................................................... 68Deney Hayvanları Üzerinde Bilimsel Çalışmalar ve Yetkinlik Sertifikası ................. 69Bir Bilimsel Araştırmanın Aşamaları ............................................................................. 691- Konu Seçimi ................................................................................................................. 702- Hipotezin Kurulması .................................................................................................. 703- Literatür Araştırması .................................................................................................. 70 4- Planlama ....................................................................................................................... 705- Etik Kurul Onamı ........................................................................................................ 706- Araştırma Süreci .......................................................................................................... 707- Verilerin Derlenmesi ve İstatistik ............................................................................. 70

- viii -

8- Makalenin Yazılması ................................................................................................... 70Hekimlikte Bilimsel Evrim (tablo) ................................................................................. 71

BÖLÜM-6: İYİ BİR TEZ HAZIRLAMAK ................................................................ 73“İyi Tez” Ne Demek? ......................................................................................................... 75Tez Yazımının Amacı Nedir? ........................................................................................... 75Tez Yazmak Zorunlu mu? ................................................................................................ 75Birkaç Günde tez Yazmak Mümkün Mü? ...................................................................... 75Tez Danışmanı Kimdir? ................................................................................................... 76Tez Kaç Sayfa Olmalı? ...................................................................................................... 76Tez Cildi Nasıl Olmalı? .................................................................................................... 76Kaç Baskı Yaptırmalı? ....................................................................................................... 76Resim ve Fotoğraf Sorunları ............................................................................................ 76Başlıkları Numaralandırmak ........................................................................................... 77Tezin Yazımı ...................................................................................................................... 77Tez Kapakları ..................................................................................................................... 78Teşekkür ............................................................................................................................. 78İçindekiler .......................................................................................................................... 79Kısaltmalar Listesi ............................................................................................................. 80 Tablolar Listesi .................................................................................................................. 80Şekiller Listesi .................................................................................................................... 80Özetler (Türkçe ve İngilizce) ........................................................................................... 80Giriş .................................................................................................................................... 80Genel Bilgiler ..................................................................................................................... 81Materyal ve Metod ............................................................................................................ 82Sonuçlar ............................................................................................................................. 82Tartışma ............................................................................................................................. 82Kaynaklar ........................................................................................................................... 83Tez değerlendirme Süreci Nasıl İşler .............................................................................. 84Tez Bir Bilimsel Makaledir... O Halde Yayımlanmalıdır .............................................. 85

BÖLÜM-7: BİLİMSEL TOPLANTILARA KATILMAK ........................................... 87 Tanımlar (Toplantı, Kongre, Konferans, Seminer, Panel) ........................................... 89Kongreler Neden Yapılır? ................................................................................................. 89Her Kongreye Katılmalı mı? ............................................................................................ 89Kongrelerin Mali Yönü ..................................................................................................... 90Kongrelerde Dikkat Etmeniz Gerekenler ...................................................................... 91Oturum Seçimi Yapmak................................................................................................... 91Seçtiğiniz Oturuma Katılmak ......................................................................................... 91Oturumlarda Söz Alıp Konuşmak .................................................................................. 92İnsanlara Kendini İyi Hissettiren 5 Söz (tablo) ............................................................. 94 Sözlü Sunum Yapmak ....................................................................................................... 94Sözlü Sunum Sonrası Soru ve Eleştirileri Yanıtlamak ................................................. 97Toplantı Deliliği 2004 (tablo) .......................................................................................... 98

- ix -

BÖLÜM-8: EN BÜYÜK SORUN: İNGİLİZCE ......................................................... 99Neden İngilizce Öğrenmek Zorundasınız? ................................................................. 102Nedir Bu ÜDS ve KPDS Sınavları? ............................................................................... 102Hangi Sınava Girmeliyim: ÜDS mi, KPDS mi? .......................................................... 102ÜDS Hangi tarihlerde Yapılıyor? .................................................................................. 102Alınan Puan Kaç Yıl Geçerli .......................................................................................... 102ÜDS Zor Bir Sınav mı? ................................................................................................... 102ÜDS’de Ne Tür Sorular Var? .......................................................................................... 103 İngilizce Ne Kadar Sürede Öğrenilir? .......................................................................... 103İngilizce Öğrenmek İçin Yurtdışına Gitmek Gerekli mi? .......................................... 103 Yurtdışında İngilizce Öğrenmenin Avantajları Nelerdir? ......................................... 104Yurtdışında İngilizce Öğrenmenin Dezavantajları Nelerdir? ................................... 104Anadili İngilizce Olan Ülkelerde Öğrenmek Neden Daha Hızlı? ............................ 104Eğer Yurtdışına Gitmeyi Planlıyorsanız! ..................................................................... 104İngilizce Öğrenenlere Öneriler ..................................................................................... 105İngilizce Öğrenmeye Başlarken .................................................................................... 105Motivasyon Sorunu ........................................................................................................ 106Acaba İngilizce Bilgim Ne Düzeyde? ........................................................................... 106Kursa Gitmeli miyim? .................................................................................................... 107İngilizce Öğrenirken Aslında Ne Öğreniriz? .............................................................. 108Kelime Öğrenmek ........................................................................................................... 108Gramer Öğrenmek ......................................................................................................... 109İngilizce Öğrenme Yöntemleri ...................................................................................... 109Okumak ve Yazmak ........................................................................................................ 109Dinlemek ......................................................................................................................... 110Konuşmak... En Etkili Yöntem ...................................................................................... 111Yaşamın İçinden Pratik Uygulamalar .......................................................................... 112

KAYNAKLAR .......................................................................................................... 115

- x -

- xi -

İnsanlığın varoluşuyla birlikte gelişen duyguların içinde en önemlileri; aydınlanma, bilgilenme ve hayallerdir. Bunlar insanı; karanlıktan kaçma, aydınlığa ulaşma, bu doğ-rultuda korkuyu yenme, doğruyu bulma yönünde mücadele etmeye iter.

Hekimlik mesleği pozitif bir bilim olarak tanımlansa da çağın gerekleri doğrultusun-da ciddi değişimler geçirmektedir. Örneğin ben bugün, öğrenciyken dinlediğim dersleri kendi öğrencilerime anlatmıyor, hocalarımın yaptığı uygulamaları yapmıyorum.

Eskiden “usta-çırak işi” diye tanımlanan hekimlik günümüzde bilim, sanat, teknoloji ve bölümler arası işbirliği ile hizmet sunan önemli bir sosyoekonomik kurum haline gelmiştir.

Günümüz gelişmeleri doğrultusunda, hekimlik mesleğimizin çeşitli aşamalarında eğitimimize katkıda bulunmak amacıyla çok sayıda kitap yazılmış ve yazılmaktadır. Elinizdeki bu kitap ise, “daha iyi hekim olmak” adına önemli bilgiler içermektedir ve özellikle asistan hekimlerin eğitimleri sırasında karşılaşacakları sorunların çözümünde onlara ciddi şekilde yardımcı olacağı inancındayım.

Bu kitap hekimlikte olması gereken çalışma disiplinini açıklamakta, bilimsel yayın, tez, sınav hazırlıkları gibi konularda neler yapılması gerektiğini anlatmakta ve daha iyi hekim olmada, hedefl eri belirlemede, sürekli kendini yenilemede gerekli olan temel il-keleri açıkça ortaya koymaktadır. Bütün bu prensiplerin asistan hekimlere yol gösterici olacağı inancındayım.

Bu kitabı büyük emekler sarf ederek yazan Dr. Erhan Ayşan’a özellikle teşekkür ede-rim.

Prof. Dr. Ali Akyüzİ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi G. Cerrahi AD Başkanı

- xii -

Kitabı okuduğumda asistanlık yıllarımı ve ilk günlerde çektiğim zorlukları hatırla-dım. Sorunların çoğunu yalın ve gerçekçi bir yaklaşımla ele alan bu eser, asistan adayı ve asistan hekimlere birçok alanda yol gösterici olacaktır. Kitap sadece asistanlık sorun-larını ele alan bir eser olmayıp tüm yaşamınıza ışık tutacak nitelikte söz ve görüşlere de yer veriyor. “Her daim iyi olmak ile her daim iyi niyetli olmak çok farklı şeylerdir. İlkini yapmak çok sakıncalıdır, ikincisi ise bir erdemdir” sözü bunlardan sadece biri!

Zaman zaman öğrenci ve asistanlarıma söylediğim ve birçok eğitimci tarafından da desteklenen “Kimse size zorla bir şey öğretemez. Bizler sadece size niçin öğrenmek zo-runda olduğunuzu ve eksikliklerinizi gösterebiliriz, eğitimci olarak en önemli görevimiz sizleri motive edebilmektir” görüşünün kitabın “Öğrenmek ve Hatırlamak” bölümün-de detaylı olarak ele alınmış olması beni oldukça sevindirdi. Bu bölümde yer alan “Ne kadar çabalarsanız çabalayın… Eğer istemiyorsa ona asla bir şey öğretemezsiniz”, “En tehlikeli bilgi az bilgidir. Bir konuda hiçbir şey bilmiyorsan, belki hiçbir işe yaramazsın, ama az şey bildiğin işte zarar verme riskin yüksektir”, “Bilgi edinirken önemli olan; bil-ginin sağlayacağı yararları bilmek değil, bilmemenin vereceği zararın farkında olmaktır” sözleri gerçekten önemli.

Az bilgi ile zarar vereceklerinizin, insanlar, hatta sevdikleriniz olabileceğini düşün-düğünüzde öğrenmeye neden çok önem vermeniz gerektiğini daha iyi anlayabilirsiniz.

Öğrenci, asistan, bölüm başkanı ve öğretim üyelerine büyük katkıları olacağına inan-dığım bu eseri hazırlayan Dr. Erhan Ayşan’ı tebrik eder, meslek hayatında ve çalışmala-rında başarılar dilerim.

Prof. Dr. Cemalettin Ertekinİ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Travma ve Acil Cerrahi AD Başkanı

- xiii -

Türkiye’de hekimlik yapmak, herhalde dünyanın en güzel ve aynı zamanda en zor görevlerinden biri olsa gerek.

Mezuniyet öncesi eğitiminin zorlu basamaklarını birer birer tırmanarak mezun olan hekimin önüne bu kez de TUS olarak tanımlanan ve aşılması gereken uçsuz bucaksız bir okyanus çıkmaktadır. Bu zorlu engeli de aşıp karaya çıktığınız zaman bu kez de, yaşam mücadelesi verebilmek için zorlu doğa koşulları ile eşdeğer olan mezuniyet sonrası uz-manlık eğitimi süreci başlar.

Bu uzun ve zahmetli süreçte atacağınız her adım siz asistan hekimler için çok büyük önem taşımaktadır.

Özlük haklarınız neleri içermektedir? Görevleriniz ve sorumluluklarınız nelerdir?Nelere dikkat etmeniz gerekir? Bilimsel yayın nasıl yapılır? Tez nasıl hazırlanır? Bir asistan hekim olarak hepiniz bunları bilmek ve gerektiği şekilde uygulamak zo-

rundasınız. Değerli meslektaşım Dr. Erhan Ayşan, sizlere her aşamada kılavuz olacak ve yol gös-

terecek mükemmel bir çalışma ile karşımıza çıkıyor. Uzun, zahmetli, aynı zamanda titiz bir çalışmanın ürünü olan bu eser çoktandır genç

hekimlerimizin beklentisi içinde oldukları ve gereksinimlerini en üst düzeyde karşılaya-bilecek şekilde hazırlanmış.

Genç meslektaşım Erhan Ayşan’ın bu enfes çalışmasını mezuniyet sonrası eğitimde yoğun çaba harcayan tüm asistan kardeşlerime öneririm.

Prof. Dr. Semih BASKAN A.Ü. Tıp Fakültesi

- xiv -

Asistanlık, hayatlarımızın en verimli, en dinamik yıllarını yani ilkbaharını harcadığı-mız bir dönem. Bir hastaya daha faydalı olmak, bir bilgi, bir işlem, bir ameliyat peşinde koşmak… Olgularımıza eşlik eden beş-altı hasta yakınına detaylı bilgi vermek için tüketilen nefesler. Çok acı ama bazen bu yolda kurban edilen evlilikler. Çocuklarınızın büyümesini izlemenin benzersiz fırsatını kaçırmak. Çoğu günler evimizden daha fazla zamanımızın hastanede geçmesi. Çocuklarımıza “babanız, anneniz ne iş yapıyor” diye sorulduğunda “hastanede nöbet tutar” şeklinde verilen cevap! Gerçekten üç-dört günde bir tuttuğumuz 24 saatlik nöbetin arkasından izin yapmadığımız için devam eden günün 10-15 saatlik çalışmasıyla aralıksız haft alık mesaiyi tamamladığımız günler.

Bu kadar yorucu mesaiye vücudumuz, kutsal mesleğimizi bu kadar çok sevmesek inanın dayanamazdı. Bir taraft a meslek aşkı, kariyer, ameliyat, tedavi usulü öğrenmek gibi bir insana daha faydalı olabilmenin çırpınışlarının verdiği o müthiş olumlu duygu-lar; öbür taraft a ailemizi, en yakınlarımızı ihmal ediyor olmamızın ağırlığı...

Lütfen düşünün; bir gece saat 24’te ameliyat yaparken gelen bir telefonla babanızı kaybettiğinizin haberini alıyorsunuz... Bu durumdayken bile görevinizi devam ettirmek sorumluluğu ve psikolojik travmanızın ağırlığı arasındaki gel-gitler...

Doğumhanede her gün doğan bebekler ve çok emek verdiğimiz halde doğumhane-nin alt katındaki morga gönderdiklerimiz! Bütün bunlar asistanlık süresince beynimize kazınıyor. Ve bizler de böylece, hayatı en dramatik şekilde öğreniyoruz!

Sonuçta asistanlık dönemi mesleki anlamda en önemli aşamalardan biri. Bu dönemi en kaliteli, en verimli şekilde değerlendirmemiz şart. Bu kitapta, değerli meslektaşım Dr. Ayşan önemli nirengi noktalarını işaret ediyor. Kitap, Dr. Ayşan’ın üslubunu bilmeyenle-re yer yer uçuk fikirler (motosikletle ulaşım) gibi de gelebilir. Ancak kim ne derse desin eğitimimize katkısı olan herkese, her emeğe ve ona teşekkür borçluyuz. Ülkemizdeki asistanlarımızın çalışmalarına olumlu katkıları olacağına inandığım bu eseri okumanızı öneririm. Yazara ve tüm meslektaşlarıma sevgi, saygı ve başarılar diliyorum.

Prof. Dr. Recep Güloğluİ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi

- xv -

Yazar hakkında bilgi

1968 yılında İstanbul’da doğdu. Üniversite öncesi eğitimini İstanbul’da tamamladı. 1988’de İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde başlayan tıp eğitimini 1994’de tamamladı. Aynı yıl, tıpta uzmanlık sınavını kazanarak İstanbul EAH’da Genel Cerrahi uzmanlık eğitimine başladı. Asistanlık dönemi içinde bir süre, Boston Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi bölümünde research fellow olarak çalıştı. 1999’da Genel Cerrahi uzmanı, 2006’da doçent, 2011’de profesör oldu. Halen Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesine Genel Cerrahi AD öğretim üyesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Ko-ordinatörü, Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı olarak görev yapmaktadır. Yüze yakın bilimsel yayını, birkaç kitabı ve patentleri mevcuttur. Şimdiye kadar hiçbir hastasından para almamıştır. Allah’a inanır. Eğitim, felsefe, teorik fizikle ilgilenir… ve bir de küçük yaramazı Burak’la.

- xvi -

Başlarken Birkaç Söz

Eğer bu kitabı satın aldıysanız ya yaptığınız işin doğru olup olmadığını merak eden bir asistan hekimsiniz ya da çok meraklı bir üniversite öğrencisi! Eğer bu kitap size başka biri tarafından tavsiye edildiyse büyük olasılıkla o kişi sizin böyle olduğunuzu düşünü-yor. Her iki durum da avantajlısınız. Ve bu her ikimiz için de çok iyi!

Sizin açınızdan iyi, çünkü geldiğiniz bu nokta ve çizdiğiniz bu imaj, iyi bir hekim olacağınıza yönelik çok önemli bir ölçüt. Benim açımdan iyi, çünkü her yazar okuyu-cusunun konuya ilgi duymasını ve kitabının merak ve istek duyularak okunmasını ister.

2000 yılında toplanan 1. Türk Sağlık Eğitim Şurası bir bildirge yayımladı. Bu bildir-genin “Tıp Eğitimindeki Sorunlara Çözüm Önerileri” başlığı altında yer alan 6. mad-desinin, b bendi şöyle diyor: “Öğrenciler ayrıntılarla boğulmamalıdır. Onlara sadece, bilinmesi gereken ana ilkeler öğretilmelidir.” Benzer bir toplantı 1993’de İngiltere’de de yapılmıştı. Bu toplantının sonunda İngiliz ulusal sağlık otoritesi olan GMC (General Medical Council), Geleceğin Hekimleri (Tomorrow’s Doctors) isimli resmi bir belge ya-yımladı. Bu belgede, öğrenci ve asistanlara ağır ve ayrıntılı bilgi yükü yerine üç temel becerinin kazandırılması gerektiği vurgulanmıştı:

- Yaşam boyu kendi kendine öğrenme isteği.- Bilgilerin eleştirel gözle irdelenme becerisi.- Bilgilerin kanıta dayalı tıp kavramına uygunluğunu araştırma bilinci. Bu kitap, yukarıda sunulan iki bildirgedeki ilkeler temel alınarak kurgulanmıştır.

Amacım; yakın geçmişte bu zor işi (yani asistan hekimliği) yapmış biri olarak, TUS’a ha-zırlanan öğrenci ve bu sınavda başarılı olmuş asistan hekim kardeşlerime konuyla ilgili gerekli bilgileri aktarmak... Yukarıdaki belgelerde sunulan “yaşam boyu öğrenen” hekim bilincine sahip olmalarına yardımcı olmak... Sonradan fark edecekleri ve büyük olası-lıkla da, fark ettiklerinde geç kalacakları bazı gerçekleri onlara “zamanında” iletmek... Onları bekleyen kriterleri baştan kendilerine bildirerek; bilgili (işini iyi yapan) ve belgeli (bilimsel yayınları olan), dolayısıyla nitelikli uzman hekimler olarak yetişmelerine kıla-vuzluk edebilmektir.

Sevgili genç kardeşim; bir hekim olarak olduğumuz yerde sayma lüksümüz yok. Sürekli öğrenmek ve kendimizi geliştirmek zorundayız. Hekimliğin hangi aşamasında olursanız olun, iş materyaliniz “insan”dır. Bu materyal üzerinde çalışırken yanlış yapar-sanız; sizden şifa bulmayı bekleyen bir insanın iyileşmemesine ve belki de ölmesine ne-den olabilirsiniz.

- xvii -

Ne yakınlarınız, ne arkadaşlarınız, ne sosyal yaşamınız, ne de başka herhangi bir şey bu bilimi öğrenmenizi engellememelidir. Buna izin vermeye hakkınız yok!

Bu kitaba harcadığım zaman ve enerji karşılığında tek beklentim var, o da “insanla-ra yararlı olmak”... Genç hekim kardeşlerime, onların da hasta insanlara yararlı olması yoluyla...

İstanbul-Beşiktaş, Temmuz 2005www.erhanaysan.comerhanaysan@hotmail.com

- xviii -

İkinci Baskı İçin Birkaç Söz

Bu kitap bana birçok değerli arkadaş kazandırdı. İlk baskıdan sonra geçen birkaç yıl içinde kitabı okuyan ve bu kitabın içeriğini anlattığım seminerleri dinleyen genç hekim arkadaşlarımdan sayısını hatırlamadığım kadar çok e-mail aldım. İçlerinden bir tane-sinde bile eleştiri yoktu. Tümü teşekkür ediyor, tümü kitabın kendileri için gerçek bir kılavuz olduğunu söylüyordu. Bütün bu geri dönüşler benim için çok değerliydi. Bir doktorun, genç meslektaşları için yazdığı bir kitaptan, bundan daha fazla ne beklentisi olabilir ki?

Geçen zaman içinde, genç meslektaşlarım adına, ben de boş durmadım ve bir ilke imza atarak, asistan hekimleri kapsayan Türkiye’deki ilk bilimsel anket araştırmasını yaptım. Üstelik araştırmada ismi olan benim dışımdaki 10 kişinin tümü asistan ya da asitanlığını henüz bitirmiş genç uzmanlardı. Hepsiyle bu kitap ararcılığıyla tanışmıştık. Birkaçı dışında hiçbirinin ne yüzünü gördüm, ne sesini duydum. Onlarla ortak bilim-sel amaçlar için, e-maillerle aracılığıyla yazıştık sadece. Araştırmamızın adı “Türkiye’de asistan hekimler. 11 ilde, 1069 asistan hekim katılımlı anketin sonuçları”idi. Sayın edi-törün özel daveti üzerine bu çalışmayı, SCI Expanded dizinde ve Türk Tıp Dizininde yer alan “Turkish Journal of Medical Sciences” dergisinin 2008 yılındaki ilk sayısında yayınladık. Çok istememe rağmen, yayımcılık ilkeleri ve yasal düzenlemeler gereği yayın haklarını bu dergiye devrettiğimiz için makaleyi bu kitapta yayınlayamıyorum. Ancak Türkiye’deki asistan hekim profilini ortaya koyan ilk ve tek çalışma olduğu için meraklı okuyucular internetten bu dergiye ulaşarak, web sitemi tıklayarak ya da bana e-mail göndererek makalenin tam metnine ulaşabilirler.

Genç doktorlara ve onlar aracılığıyla tüm insanlara yararlı olabilmek dileğiyle.

İstanbul-Çengelköy, Haziran 2009www.erhanaysan.comerhanaysan@hotmail.com

- xix -

Üçüncü Baskı İçin Birkaç Söz

İlginç bir şekilde, elinizde tuttuğunuz kitap, ilk baskısını yaptığı 2009 yılından beri Türkçe ve İngilizce’de yazılmış tek asistan hekim kitabı olmaya devam ediyor. Tıp dok-torları için, akademisyenler için, uzmanlar için, hatta özel hastane hekimleri için bile ki-taplar yazılmış ve yazılmaya devam ediyor olmasına rağmen halen asistan hekimler için yazılmış başkaca bir kitap olmaması gerçekten de çok ilginç. Sadece bu durum bile asis-tan hekimliğin ne denli kötü bir durumda olduğunun göstergesi bence. Asistan hekimler için yazılmış bir kitap, o kitabın yazarının kariyerine bir katkı sağlamaz; bunu biliyor(d)um (nitekim geçen son beş yıl içinde yaşayarak da gördüm). Para kazandırmayacağını ve şöhret sağlamayacağını da biliyor(d)um; dört-beş yıllık geçici bir görev üzerine yazılmış bir kitaptan böyle beklentiler içinde olmak çok da mantıklı değil. Fakat asistan hekim-liğin genç doktorların geleceği için ve hatta onların tedavi edecekleri hastaları için olan önemini düşününce bu konuda bir şeyler karalamanın önemini kim yadsıyabilir ki! İşte bana ilginç gelen asıl nokta burası. Asistan yetiştiren bu kadar akademisyen, bu kadar eğitimci, hatta bu kadar tıp eğitimi anabilim dalı varken asistan hekimliğe (diğer adıyla “tıpta uzmanlık öğrencisi”) olan bu ilgisizlik neden?

Bu konular şu anda, sevinç ve onurla yazdığım bir önsöz için fazlasıyla derin ve bir o kadar da sıkıcı konular. En iyisi bunları başka bir platforma bırakmak.

Daha önceki önsözümde de belirttiğim gibi, bu kitabın bana en büyük faydası; birçok genç doktor arkadaş sağlaması oldu. Bu kitap sayesinde sıklıkla e-maille olmak üzere birçok genç asistan doktorla arkadaş olduk. Bu sayı her geçen gün arttı. O dertli asis-tanlar şimdilerin uzmanları oldu. Kimi muayenehane açtı, kimi özele geçti, kimi akade-misyen oldu. Doçentliğe başvuranlar bile var! İçeriği çok fazla değişmese de bazı küçük eklemeler yaptığım bu yeni baskıda genç doktor kardeşlerime daha fazla yararlı olabil-meyi umuyorum.

İstanbul-Çengelköy, Mart-2013www.erhanaysan.comerhanaysan@hotmail.com

- xx -

- xxi -

Bir insanın yaşamı başkaları adına olduğu oranda değerlidir

Albert Einstein

- xxii -

Sevgili Genç Hekim Kardeşim

Hiç kimse sana istemediğin, sevmediğin bir şeyi öğretemez. Eğer sana verilenleri, sadece “öyle gerektiği için” öğreniyorsan bil ki, bu meslek sana mutluluk getirmeyecektir. Dön ve kendine dikkatle bak; hastanı muayene ederken, onun şikayetlerini dinlerken, ameliyat yaparken, bilim okurken… bütün bunlardan keyif alıyor musun?

“Hayır” diyorsan, lütfen ısrarcı olma! Ya bu branşı bırakıp bir başkasına geç ya da hekimliği tamamen bırak. Hekim kimliğinle iyi para kazanacağın birçok meslek var; ilaç firmalarında ürün müdürlüğünden, tıbbi malzeme pazarlamaya, danışmanlıktan, halkla ilişkilere ve hatta kalite yöneticiliğine kadar. Şunu bil ki, sevmeden yapılan bir iş asla mutluluk getirmez. Oysa yaşamı, mutlu olmadan devam ettirmek çok güç bir iştir!

“Evet” diyorsan, dört elle öğrenme eylemine giriş! Hedefin, daima “daha iyi olmak” olsun. Unutma ki, bir hekim sadece bir yolla daha iyi olabilir: Daha fazla öğrenerek...

Öğrenmek, zaman alan ve emek gerektiren bir iştir. Fedakarlık yapmadan, kendin-den vermeden, diğerlerinden fazla çalışmadan “daha iyi” olmayı bekleme.

Tıp bilimini öğrenirken birinci amacın; gerçek hayatta (yani hasta/olgu ile birebir kaldığında) işine yarayacak bilgileri edinmek olmalıdır. Tıpta uzmanlık eğitiminin (yani asistan hekimliğin) amacı, sana şu dört şeyi katmaktır: Bilgi, beceri, davranış değişikliği ve vizyon.

İlk ikisi, senin hekimlik mesleğini yapabilmen için gereken temellerdir. Birçok insan, bu sürecin amacının sana sadece bunları katmak olduğunu sanır. Oysa bu eğitim süreci sana; yeni davranış biçimleri ve yeni bir vizyon da katacaktır. Dört-beş yıllık sürecin sonuna geldiğinde fikirlerinin, yaşam hakkındaki düşüncelerinin, olaylar karşısındaki tepkilerinin ve insanlara yaklaşım tarzının çok değiştiğini fark edeceksin.

Bu nedenle lütfen şimdiden geleceğin için karar verme. Bekle, izle ve her şeye açık ol. Sevgili genç kardeşim, lütfen değişime direnç gösterme. Değişmeme konusunda ıs-

rarcı olma. Değiş, çünkü değişmeyen tek şey değişimdir.