ASİTLER & BAZLAR

1. ASİTLER Sulu çözeltilerine Hidrojen İyonu (H+) veren maddelere asit

denir.

Ör 1 HCl : Hidroklorik asit

HCl H+

+ Cl-

Ör 2 H2SO4 : Sülfürik asit

H2SO4 2H+

+ SO4-2

Ör 3 Nitrik asit : HNO3

HNO3 H+

+ NO3-

Ör 4 Karbonik asit : H2CO3

H2CO3 2H+

+ CO3-2

Elmada Malik asit : C2H3OH(COOH)2

Limonda Sitrik asit : C3H4OH(COOH)3

Çilekte Folik asit : CH2OH(COOH)

Üzümde Tartarik asit : C2H2(OH)2(COOH)2

Yoğurtta Laktik asit : C2H3OH(COOH)

Sirkede Asetik asit : CH3(COOH)

Asitler suda çözündüklerinden dolayı iyonlarına ayrışırlar.İçinde iyon barındıran sıvı

elektrik akımını iletir. Elektrik akımını ileten sıvılara elektrolit denir.

Bazı tükettiğimiz meyve ve sebzelerde asit bulunmaktadır. Bu asitler zayıf asitlerdir ve

dilde ekşi tat bırakırlar.

1- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.2- Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi).3- Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya

dönüştürürler.4- Hepsinin yapısında hidrojen (H) vardır ve sulu

çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler.

Asitlerin Özellikleri

5- Plastik ve camlara etki edemezler.6- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.7- Yakıcı özelliktedirler.8- Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup

ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir.

Asit + Baz Tuz + Su + Isı

HCI + NaOH NaCI + H2O + Isı

Nötrleşme

Nötrleşme

9- Metallerle tepkimeye girerek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen)

gazı açığa çıkarırlar.

(Al, Mg, Zn, Fe, Na gibi metaller).Asit + Metal → Metal Tuzu + Hidrojen Gazı

2HCl + Mg → MgCl2 + H2(g) H2SO4 + Zn → ZnSO4 + H2(g)

Asitin değerliği: Bir asitin değerliği suya verdiği H+

iyonunun miktarına bağlıdır. 

Suda %100 çözünen ve elektrik akımını iyi ileten asitlere, kuvvetli asit denir. Tam tersi olan asitlere ise

zayıf asit denir. Periyodik cetvelde yukarıdan aşağıya ve soldan sağa gidildikçe asidik özellik artar.

Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır.bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır.

Not: Asitlerin üzerine su ilave edilmez.

•Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir.

•Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır.

•Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır.

•Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.

Günlük Yaşamda Asitler

• Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur.

• Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.

• CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.Havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur.

Sulu çözeltilerine hidroksit ( OH -

) iyonu verebilen maddelere baz denir.

Sodyum Hidroksit : NaOH

NaOH (suda ) Na+

(suda) + OH- (suda )

Potasyum Hidroksit : KOH

KOH K+

+ OH-

Kalsiyum Hidroksit : Ca ( OH )2 (sönmüş kireç)

Ca ( OH )2 Ca+2

+ 2OH-

Amonyak :NH3

NH3 (suda ) NH4 + OH-

Günlük hayatımızda genel olarak temizlik maddesi olarak otaya çıkarlar.örneğin sabun,diş

macunu,amonyak v.b.

Bazların Özellikleri

1- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

2- Sulu çözeltilerinin tatları acıdır ve ele kayganlık hissi verir. (sabun gibi).

3- Turnusol kağıdının rengini kırmızıdan maviye dönüştürürler.

4- Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidroksit iyonu (OH)–

verirler.

5- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler. 6- Saf haldeyken tahriş edicidirler. 7- Asitlerle birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su

oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir.

Asit + Baz Nötrleşme Tuz + Su + Isı HCl + NaOH Nötrleşme NaCl

+H2O+Isı Asit Baz Tuz

Su 2 NaOH + Zn → Na

2ZnO

2+ H

2(g)

8- Çoğu metale etki edemezler. Ancak Al ve Zn gibi bazı

metallere etki ederek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen)

gazı açığa çıkarırlar.

Bazların değerliği: Bazların değerliği suya verdikleri OH– iyonunun çokluğuna bağlıdır.

 

Suda %100 çözünen ,Elektrik akımını iyi ileten bazlara kuvvetli bazlar denir; Bunun tam tersi bazlarada zayıf baz denir.

Periyodik cetvelde aşağıdan yukarıya, sağdan sola gidildikçe bazik özellik artar.

Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.Amonyağın buharı

göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.

Bazların Kullanım Alanları

Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır.Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.

Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir. Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev

temizleyicilerinde kullanılır.

Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir.

Kireç suyu bir çeşit bazdır. Potasyum hidroksit,( KOH) arap sabunu yapımında

kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su

oluşturur. Baz + Asit Tuz + Su

AYIRAÇ (Belirteç,İndikatör)

İki maddeyi birbirinden ayıran veya bilinmeyen bir maddenin hangi madde olduğunu

bilmemize yarayan maddelere denir.

Asit ve Bazların ayıraçları : Turnusol kağıdıdır. Asite batırıldığında

kırmızı;Baza batırıldığında mavi renk verir.

Asit ve Baz Derecesinin BelirlenmesiBazen asitlerin güçlü mü? Yoksa zayıf mı? Veya bazların güçlü mü? Zayıf mı?

Olduklarını merak ederiz .

Bunu öğrenmek için pH metreyi kullanırız. pH metre üzeinde 1.den 14 e kadar sayılar

olan bir alettir

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

01 M HCl

Maden suyuLimon

Portakal

Domates

İdrar

KanSaf su

Kabartma tozu

Deniz suyu

Magnezya sütü

Evlerde kullanılan amonyak

1 10-14

10-1 10-13

10-2 10-12

10-3 10-11

10-4 10-10

10-5 10-9

10-6 10-8

10-7 10-7

10-8 10-6

10-9 10-5

10-10 10-4

10-11 10-3

10-12 10-2

10-13 10-1

10-14 1

B

A

Z

İ

K

A

S

İ

D

İ

K

[H3O+] [ HO- ] PH Bazı maddelerin PH değeri

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

01 M HCl

Maden suyuLimon

Portakal

Domates

İdrar

KanSaf su

Kabartma tozu

Deniz suyu

Magnezya sütü

Evlerde kullanılan amonyak

1 10-14

10-1 10-13

10-2 10-12

10-3 10-11

10-4 10-10

10-5 10-9

10-6 10-8

10-7 10-7

10-8 10-6

10-9 10-5

10-10 10-4

10-11 10-3

10-12 10-2

10-13 10-1

10-14 1

B

A

Z

İ

K

A

S

İ

D

İ

K

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

01 M HCl

Maden suyuLimon

Portakal

Domates

İdrar

KanSaf su

Kabartma tozu

Deniz suyu

Magnezya sütü

Evlerde kullanılan amonyak

1 10-14

10-1 10-13

10-2 10-12

10-3 10-11

10-4 10-10

10-5 10-9

10-6 10-8

10-7 10-7

10-8 10-6

10-9 10-5

10-10 10-4

10-11 10-3

10-12 10-2

10-13 10-1

10-14 1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

01 M HCl

Maden suyuLimon

Portakal

Domates

İdrar

KanSaf su

Kabartma tozu

Deniz suyu

Magnezya sütü

Evlerde kullanılan amonyak

1 10-14

10-1 10-13

10-2 10-12

10-3 10-11

10-4 10-10

10-5 10-9

10-6 10-8

10-7 10-7

10-8 10-6

10-9 10-5

10-10 10-4

10-11 10-3

10-12 10-2

10-13 10-1

10-14 1

B

A

Z

İ

K

A

S

İ

D

İ

K

[H3O+] [ HO- ] PH Bazı maddelerin PH değeri

ASİT&BAZ