• Su Çerçeve Direktifi

• Nehir Havza Yönetim Planı

• Su Kütlelerinin Karakterizasyonunun

Belirlenmesi

• Çevresel Hedefler ve Durum

Sınıflandırması

• Baskılar ve Etkiler

• Maliyet Etkinliği ve İzleme

SUNUM İÇERİĞİ

2

SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ

Su ve çevresinin kalite ve miktar açısından bütüncül korunması amaçlamaktadır.

Bu amaç koruyucularla kullanıcıların

dengesini kurar.

İyi su Durumu hem ‘iyi ekolojik durum’ hem de ‘iyi kimyasal durum’ anlamına gelmektedir

2015 yılına kadar ya da haklı bir gerekçe göstermeleri halinde en geç 2027 yılına kadar

Paylaşılan havzalarEkonomik analiz

Yatırımların etkileri

3

KULLANICILAR VE KORUYUCULAR

ARASINDA DENGE KURMA

4

İLGİLİLER ARASINDA DENGE

Entegrasyon

İlgili İlgili ilgili ilgili

5

SU ÇERÇEVE DİREKTİFİ

Kimya

Ecology

Tüm su kütlelerinde İyi Su Durumu

Hidromorfoloji

Ekoloji

Entegre Yaklaşım

Nehir Havzası Yönetim Planı

6

Nehir

Geçiş Suyu

Kıyı Suyu

Yeraltısuyuna doğrudanbağımlı karasal ekosistemler

Yüzey suyu kütlesi olarak tanımlanmayanfakat bir yüzey suyu kütlesine bağımlıolan yüzey suyunun küçük bir parçası

Bir nehrin hidromorfolojik kaliteunsuru olan, nehir kenarına aitbölgenin bir kısmını oluşturan sulakalanlar

Bir gölün hidromorfolojik kalite unsuruolan, kıyı zonunun bir kısmını oluşturansulak alanlar

Bir geçiş suyunun hidromorfolojik kalite unsuruolan, gelgit zonunun bir kısmını oluşturan sulakalanlar

Bir yüzey suyu kütlesinin nehir kenarı, kıyı veya gelgitzonunda bulunmayan ancak; yüzey suyu kütlesineulaşarak suyun miktar ve kalitesini önemli ölçüdeetkileyen ekosistemler

Göl

YÜZEY SU KÜTLELERİ

7

AB SU POLİTİKALARININ

BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ

urban waste water

nitrates IPPC &

otherindustrydischarges

chemicals

pesticides

biocides

landfills

sewagesludge

drinking water

bathing water

Su Çerçeve Direktifi

2000/60 /EC altındaki önlemler

Tüm diğer önlemlerin koordinasyonu

İçme suyu

Yüzme suyu

Kentsel Atık Su

Nitrat Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol (IPPC) ve diğer sanayi deşarjları

Kimyasallar

Pestisitler

Biyositler

Katı Atık Depolama

Arıtma Çamuru

Habitat kuş çed

8

SÇD MADDELER

Madde 1 :Amaç

Madde 2 :Tanımlar

Madde 3 :Nehir Havza bölgeleri

(Sınıraşan Bağlantılar)

Madde 4 :Çevresel hedefler

Madde 5 :Karekterizasyon

Madde 6 :Korunan alanlar

Madde 7 :İçmesuyu koruma alanları

Madde 8 :İzleme9

SÇD MADDELER

Madde 9 :Ekonomik analiz

Madde 10 :Emisyon kontrolleri /kombine yaklaşım

Madde 11 :Önlemler programı

Madde 13 :Nehir havza yönetim planının aşamaları

Madde 14 :Halkın katılımı

Madde 16 :Öncelikli maddeler

Madde 17 :Yeraltısuyu

10

NEHİR HAVZASI YÖNETİM PLANI

AŞAMALARI

1. Nehir Havzası Özelliklerinin Belirlenmesi

2. Önemli Baskı ve Etkilerin Özeti

3. Korunan Alanların Belirlenmesi ve haritalandırılması

4. İzleme Ağları ve İzleme Programları haritası

5. Çevresel Hedefler listesi

6. Ekonomik analizin özeti

7. Önlemler Programının özeti

8. Daha ayrıntılı programların kaydı

9. Halkın katılımı ve bilgilendirme önlemlerinin özeti ve ortaya çıkan değişiklikler

10. Yetkili makamların listesi

11. İrtibat noktaları

11

NEHİR HAVZA YÖNETİM

PLANLARINDA YER ALAN AKTİVİTELER

Nehir Havza Yönetim Planlarının

hazırlanması

Karakterizasyon Raporu

Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu

İzleme Raporu

Çevresel Hedefler Raporu

Önlemler Programı Raporu

Nehir Havza Yönetim Planları 12

Havzaların fiziksel ve jeolojik analizi

Havzaların jeolojileri, toprak tipleri ve kalitelerinin analizi,

Havzaların iklim ve hidrolojisinin, su bütçesi ve dağılımının,

ekonomik yönlerinin, kuraklık yönetiminin analizi,

Havzaların arazi kullanımının analizi,

Havzalardaki göller, nehirler, kıyı ve geçiş su kütlelerinin ve

yer altı su kütlelerinin belirlenmesi

Havzalardaki doğal, yapay ve ağır şekilde değiştirilmiş su

kütlelerinin belirlenmesi,

Havzalarda bir tipoloji sisteminin belirlenmesi,

Havzalardaki su kütlelerinin tiplerinin belirlenmesi,

Her bir su kütlesi için noktasal kaynak baskı ve etkileri,

Karakterizasyon Raporu

13

Karakterizasyon Raporu

Her bir su kütlesi için yayılı kaynak baskı ve etkileri,

Her bir su kütlesi için hidromorfolojik baskı ve etkiler,

Atıksuların toplanması ve bir atıksu arıtma tesisine veya nihai

bir deşarj noktasına iletilmesi için, nüfusun ve/veya ekonomik

faaliyetlerin yoğunlaştığı alanlar,

Su kütlelerinin mevcut durumu,

İyi su durumuna sahip olmayan su kütleleri için risk analizi,

Her bir havza için tahrip edilmemiş ve ekolojik olarak iyi

durumda olan su kütleleri esas alınarak belirlenen referans

koşullar,

Her bir havza için belirlenen içme suyu koruma alanlarını,

nitrata hassas alanları vb. içeren Koruma Alanları ve

haritaları,

Su kütlelerinin çevresel hedeflere ulaşamama riskinin analizi,

Her bir havza için Karakterizasyon Haritası,

çalışmaları yapılacaktır. 14

İnsani aktivitelerin yüzey suları ve yer altı suları üstündeki etkilerinin

değerlendirilmesi,

Her bir havza için SÇD Ek 2’ de anlatıldığı şekilde Önemli Su

Yönetimi Konuları Raporu’ nun hazırlanması,

Yüzey suyu kütleleri için rapor içeriği;

Kentsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer etkinlikler sonucu ortaya

çıkan noktasal ve yayılı kirlilik kaynaklarına dair baskı ve riskler,

Kentsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer amaçlarla su çekimlerine dair

baskı ve riskler (mevsimsel varyasyonları, toplam talebi ve su

dağıtım şebekelerindeki kayıpları içerecek şekilde)

Akarsu düzenlemesi, su transferi ve akarsu yatağı çevirmelerine

dair baskı ve riskler,

Su kütlelerinin morfolojik başkalaşımlarına dair baskı ve riskler,

Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu

15

Kentsel, endüstriyel ve tarımsal alanları, balık çiftliklerini ve

ormanları içerecek şekilde arazi kullanımlarına dair baskı ve

riskler,

Diğer önemli insan kaynaklı etkilere dair baskı ve riskler,

Yer altı suyu kütleleri için rapor içeriği;

İçme-kullanma, endüstriyel, tarımsal ve diğer amaçlarla su

çekimine dair baskı ve riskler (su çekiminin hacim ve oranı,

kimyasal bileşim vb.),

Yer altı suyuna deşarj yapılan yerler, deşarj oranı ve kimyasal

bileşimine dair baskı ve riskler,

Yer altı suyu kütlesinin beslenme alanındaki arazi kullanımına

dair baskı ve riskler,

Yer altı suyu seviyelerindeki değişimlere dair baskı ve riskler,

Özellikle tarımsal aktivitelerin sebep olduğu kirlilik

kaynaklarına dair baskı ve riskler,

Önemli Su Yönetimi Konuları Raporu

16

Mevcut İzleme Sisteminin ve İzleme Verilerinin

Değerlendirildiği Araçların Gözden Geçirilmesi,

• İzlemeden sorumlu genel kurum listelerinin her bir havza için

hazırlanması,

• Mevcut laboratuvarların akreditasyon, üyelik, statü ve

yaptıkları analiz tiplerine göre belirlenmesi,

Pilot Havzalarda Su Kütleleri (Yüzey Suları ve Yeraltı Suları)

ve Tipolojilerin Tarifi

• Havzalarda tarif edilmiş su kütlelerinin ve tipolojilerin CBS

haritası.

İzleme Raporu

17

Baskı ve Etkilerin Analizi

• Analiz, su kütleleri üzerinde kötü etkileri olması muhtemel

planlanan tesisleri (ör: belediyelerin su master planları,

kentsel planlama, büyük altyapı projeleri, kıyı alanı planlama,

mekansal planları, çevre düzeni planları, rehabilitasyon

planları) göz önünde bulunduracaktır.

Nehir Havzası Yönetim Planı Hazırlanması İçin Gerekli

Verilerin Analizi (Su Çerçeve Direktifi uyarınca biyolojik,

kimyasal, fizikokimyasal ve hidromorfolojik unsurlar)

Yüzey Suları ve Yer Altı Suları İçin Baskı ve Etki Analizinde

Ortaya Konan İzleme Noktalarının Revizyonu Kapsamında

Havzalar İçin İzleme Programının Kurulması ve

Güncellenmesi

İzleme Raporu

18

Nehir Havzalarında Su Çerçeve Direktifi ve Kardeş Direktiflere

Göre Parametrelerin İzlenmesi

• Referans koşullar oluşturmak ve risk altında olan su

kaynakları belirlemek için su kalitesinin biyolojik olarak

izlenmesini amaçlayan hidro-biyolojik arazi çalışması,

• Referans koşullar kurmak için hidro-morfolojik kalite

değerlendirmesini amaçlayan hidro-morfolojik arazi çalışması,

• Öncelikli parametrelerin izlenmesi, nehir havzası belirli

kirleticilerin belirlenmesi ve referans koşullar oluşturulması

maksadıyla hidro-kimyasal arazi çalışması,

• Sınır ötesi veya ülke ekonomisi için büyük önemi olan yeraltı

su kaynakları / akiferler üzerine odaklı yer altı suyu kalite

değerlendirmesi arazi çalışması.

İzleme Raporu

19

İhtiyaçların Belirlenmesi ve Gerekli Verilerin Toplanması

Kentsel Atıksu Arıtımı Direktifine Göre Pilot Havzalarda

Aglomerasyonların Tanımı

Ekonomik Modellemeyi Kullanarak Ekonomik Verilerin

Toplanması

Nehir Havzası Yönetim Planı İçin Gerekli Olan CBS Haritaları

ve İşletme Veri Yönetim Sisteminin Geliştirilmesi

• Yazılım (Veri Yönetim Sistemi) Geliştirilmesi ve Sistemin

İşletilmesi

• Su Kalite ve Miktar Modeli Kullanılarak Gerekli Bütün CBS

Haritalarının Hazırlanması

İzleme Raporu

20

Çevresel Hedefler Raporu

Doğal su kütleleri için çevresel hedeflerin belirlenmesi

Yapay su kütleleri ve ağır şekilde değiştirilmiş su kütleleri

için çevresel hedeflerin belirlenmesi

Su kütleleri için muafiyet ve ertelemelerin belirlenmesi

21

Havzalardaki önemli su yönetimi konularına dair

karşılaşılacak zorluklar ile ilgili temel önlemler listesinin

oluşturulması

Temel önlemlerin maliyet etkinliği analizinin tamamlanması

Temel önlemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi için

modelleme yapılması

Havzalardaki önemli su yönetimi konularının karşı karşıya

kaldığı zorluklar ile ilgili tamamlayıcı önlemler listesinin

oluşturulması

Önlemler Programı Raporu

22

•Su Çerçeve Direktifinin 13. Maddesi ve 7. Eki’ne göre Nehir

Havza Yönetim Planları oluşturulması

• Bu planlar oluşturulurken, öncelikle taslak planlar

oluşturulacak ve bu taslaklar kamu ile müzakere edilmesi

• Bu raporlar oluşturulurken Blueprint Belgesi, havza yönetimi

için entegre yaklaşım, su durumunun geliştirilmesi için çevresel

hedefler, önlemler programı, muafiyetler ve ertelemeler dikkate

alınması

Nehir Havza Yönetim Planları

23

NEHİR HAVZASI

Yüzey su kütlesi

Kıta İçi Yüzey suları

Nehirler

Göller

Geçiş suyu kütlesi

Kıyı Su kütlesi

YAS Kütlesi

SU KÜTLELERİNİN KARAKTERİZASYONUNUN

BELİRLENMESİ

24

TİPOLOJİTipoloji, tipe özel referans koşulların belirlenmesi

için yapılır.

Kıta İçi yüzey suları

Sistem A Sistem B

DoğalYapay

AWB

Büyük ölçüde değiştirilmiş

HMWB25

Su Kütlelerini Niçin Sınıflandırılır ?

1. Çevresel kalitelerinin belirlenmesi

2. Destekleyici kimyasal unsurlar için standartların belirlenmesi

3. Çevresel hedeflerin belirlenmesi

4. Hedefe ulaşmak için önlemler programınınbelirlenmesi

5. Önlem programı ile hedeflerin uyumunundeğerlendirilmesi

SINIFLANDIRMA VE HEDEFLER

26

Yüzey Suları

• Çok iyi durum

• İyi durum

• Orta durum

• Zayıf durum

• Kötü durum

SÇD İÇİN ÇEVRESEL SINIFLANDIRMA

27

Chemical status only pass/fail EQS

28

Ekolojik Kalite

İyiKimyasal Kalite

İyi

İyi Yüzey Suyu Durumu

SÇD Madde 2

• İyi Kimyasal Durum

– Öncelikli maddeler (Ek X)

– Öncelikli tehlikeli maddeler

– Su, biyota ve sedimandakiEQS (Çevresel KaliteStandartları)

– Diğer kalite standartlarınıgeçemez

• 2 sonucu var

– Geçti (iyi veya orta)

– Kaldı (orta veya daha kötü)

• İyi Ekolojik Durum– Bir su kütlesinde izlenen

biyolojik ve destekleyicikalite unsurları bozulmamışkoşullarda beklenenden azoranda sapmagösterdiğinde meydanagelen durumdur

– Destekleyici kalite unsurlarkötü olduğunda su kütlesinien fazla orta durumagetirir. Asıl belirleyicibiyolojik unsurlardır.

29

EKOLOJİK STATÜNÜN

BELİRLENMESİ

Havzadaki su kütlelerinin ve bunların tipolojilerinin belirlenmesi

Tipe özgü referans koşulların belirlenmesi

Çok iyi/İyi/Orta/Zayıf/Kötü sınıf sınır değerlerinin belirlenmesi

Su kütlelerinin sınıflandırılması ve 2015’e kadar en azından iyi statüye getirilmesi

EKOLOJİK STATÜNÜN

BELİRLENMESİ

SÇD’de (Madde 5) baskılar ve etkilerin analizi-Ortak Anlayış1- Karakterizasyon (Su kütlelerinin analizi-NH bölgesinin belirlenmesi)2- İnsan etkilerinin gözden geçirilmesi (Yüzey suları ve YAS durumu üzerine)3- Ekonomik analiz (su kullanımı ile ilgili)

Her türde baskı göz önüne alınır.Noktasal kaynaklı baskılar

Kanalizasyon, sanayi, madenler, katı atık depolama alanları

Yayılı kaynaklı baskılarTarım, kentsel akış, ormancılık, balıkçılık, madencilik

Hidromorfolojik baskılarSu çekimi (evsel, sanayi, sulama), akış düzenleme, bariyerler, yatak taraması, kanalizasyon

BASKILAR VE ETKİLER

32

Her bir su kütlesi için baskı etki analizi yaparken bu model kullanılır.

Sebep:Çevresel etkiye sahip olabilecek antropojenikfaaliyet (Tarım, Endüstri)Baskı: Sebebin doğrudan etkisi (akışta ya da su kimyasındabir değişikliğe yol açan etki)Durum: Su kütlesinin hem doğal hem de antropojenikfaktörlerden kaynaklı durumu (fiziksel, kimyasal, biyolojikkarakteristikleri)Etki: Baskının çevresel etkisi (balıkların ölmesi, ekosistemindeğişmesiMüdahale: Su kütlesinin durumunu iyileştirmek için alınanönlemler (su çekiminin kısıtlanması, noktasal deşarjlarınsınırlandırılması, tarım için en iyi uygulama rehberiningeliştirilmesi)

DPSIR MODELİ

33

• Önemli olmayan baskılar(su kütlelerinin ekolojik durumu üzerinde önemli bir etki yok)

• Geriye döndürülebilir önemli baskılar(su kütlelerinin ekolojik durumu üzerindeki azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir

önemli bir etki)

• Geriye döndürülemez önemli baskılar(su kütlelerinin ekolojik durumu üzerindeki azaltılamaz veya ortadan kaldırılamaz

önemli bir etki)

BASKILARIN TİPOLOJİSİ

34

• NH Bölgesi ile bağlantılı maddelerin tespit edilmesi

• Öncelikli maddeler (kardeş direktif ~ 50 toksik madde var)

• Genel parametreler (ekolojik değerlendirmede kullanılan P, N, COD gibi)

• Belirli kirleticiler

• Öncelikli olmayan maddelerin önemli deşarjları

NOKTASAL VE YAYILI KAYNAKLAR

35

• Durumun belirlenmesi

• Baskıların belirlenmesi

• Devam eden önlemler ve gelecekteki önlemlerin belirlenmesi (planlama da dahil olmak üzere)

• Gelecekteki durumun tahmin edilmesi

• Uymama riskinin değerlendirilmesi (iyi durum/iyi potansiyele ulaşamama)

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

36

• Muafiyet; Bir hedefe ulaşılması için belirlenen zamanın aşılması durumunda istenir. (SÇD)

Teknik uygunsuzluklar

Orantısız maliyet

Su kütlesinin doğal koşulları (geçici bozunma)

• Derogasyon; Ulaşılamayacak hedefin düşürülmesi anlamına gelir (Diğer Direktifler)

SÇD’YE GÖRE MUAFİYET VE

DEROGASYON

37

• 3 şekilde yapılır;

Gözetimsel İzleme (trend ve genel bakış)

Operasyonel İzleme (spesifik parametreler, baskılar, etkiler)

Araştırmacı izleme (neden ve çözüm)

• Sıklıkları duruma göre belirlenir.

İZLEME

38

• Şunlar bilinmelidir; İzleme neden yapılıyor?

Tehditler neler?

Nerelerde izleme yapılmalıdır? (su, sediman, biota)

Ne ölçülebilir? İhtiyaçlar nelerdir?

Şu anda yapılamayanlar gelecekte yapılabilecek mi?

• Neyin yönetilebilir olduğu bilinmeli ve ona göre izleme yapılmalı

• İzleme yapılan her bir nokta için kısa ve uzun vadede önlemler belirlenmeli

İZLEME VE YÖNETİM

39

Önlemler programı içerisinde yer alan eylemlerin maliyet etkinliği uygulamada önemlidir.

• Çevresel Maliyet (gereğinden fazla su çekimi çevrede kuraklığa neden olur)

• Kaynak Maliyeti (gereğinden fazla su çekimi sumiktarında azalmalara neden olur ve gelecektedaha az su çekimi gerekir)

Tüm bunların etkinliğinin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.

MALİYET …..

40

SÇD’DE KATILIM SEVİYELERİ

Bilgi sağlama

Danışma

Aktif katılım

Mutlaka sağlanmalı (bütün su

kullanıcıları ve halk için)

Teşvik edilmelidir

41

UYGULAYICI

KARAR ALICI

UZMANKULLANICI

Havzalarda paydaşların temsil edilerek alınacak

kararlarda söz sahibi olacağı havza bazında yapılanma

tamamlanmış olmalıdır.

HAVZADAKİ PAYDAŞ TÜRLERİ

42

Uygulayacak

Aktif katılım sağlayacak

Danışılacak

Bilgilendirilecek

PAYDAŞ ANALİZİToplamda 4 paydaş grubu düşünülebilir.

43

Teşekkürler

44