ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ DERSİ PRESENTASYON

8/13/2019 ATATRK LKELER VE NKILAP TARH DERS PRESENTASYON

1/191

TRK NKILAP HAREKETLER

ATATRK DNEM DI POLTKASI

TRK NKILABININ DAYANDIITEMELLER ve ATATRKLK

Sunumu Hazrlayan: erife ZKAN


2/191

TRK NKILAP HAREKETLER

VE

ATATRK DNEM TRKDI POLTKASI


3/191

TRK NKILABININ

NTELKLER VEHEDEFLER Manevi kzAfet NANagre, Atatrk iin NKILAP;

Trk Milletinison asrlardageri brakmolankurumlarykarakyerlerine milletin en yksek medenigereklere gre ilerlemesini salayacakyeni yaplarkoymaktr.


4/191

TRK NKILABININNTELKLER VE

HEDEFLER Milli egemenlik ve adalamamcadelesini

ieren bir eylem, aydnlanma, yenilenmehareketidir.

Devlet olarak BAIMSIZLIK, millet olarak EGEMENLKesas alnmtr.

Kltrel, sosyal ve ekonomik anlamda bir btnlkgsteren Trk nklab, milli yapnnkorunmasnveyeniliklerin bu yapnniinde eritilmesini esas alr.


5/191

TRK NKILABININ

NTELKLER VEHEDEFLER Franszinklabndanetkilenmekle birlikte, milli

zelliklere uygun ekildeinaedilmitir. Temelini Trk tarihinin derinliklerinden alm, Trk

toplumunun ihtiyalarndandomutur.

Trk inklabdogmatik deildir, yol gsterici olarak

aklve bilimi esas alr. Trkiye Cumhuriyetininadatoplumlarn

seviyesine ulatrlmasamalanmtr.


6/191

TRK NKILAPHAREKETLER

SYAS ALANDAKDZENLEMELER

SALTANATIN KALDIRILMASI

(1 KASIM 1922)

CUMHURYETN LANI(29 EKM 1923)

HLAFETN KALDIRILMASI

(3 MART 1924)

ANAYASALDZENLEMELER

HUKUK ALANDAKDZENLEMELER

MEDEN KANUN

TRK CEZA KANUNU

HAKMLER KANUNU

TCARET KANUNU

BORLAR KANUNU

CRA VE FLAS KANUNU


7/191

TRK NKILAPHAREKETLER

EKONOMKHAYATTAK

DZENLEMELER

SALIKALANINDAK

DZENLEMELER


8/191


SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922)

Grnen Nedenler:

- Lozan grmelerine hem stanbul hem Ankarann

temsilci olarak arlmasve stanbulunbu srete geriadmatmamas

- Ortaya kaniki ballnbargrmelerisrecine zararvereceinindnlmesi.

- ngilizlerin Ankara-stanbul atmasndan grmelersrecinde faydalanmak istemesi. (Londra Konferansndaolduugibi)


9/191



Grnmeyen Nedenler:

- Milli Mcadeleninbandanberi hareket iinde yer

alan bir grup insann saltanatn olmad halkidaresine dayanan bir ynetim yapsn idealizeetmiolmas.

- Lausanne Grmelerine hem stanbul hemAnkarann arlmasnn saltanatn kaldrlmasnmeclis gndemine tamak iin elle tutulur birgereke yaratmolmas.


10/191


SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922)Sre:

- Mecliste ok ciddi tartmalaryaanm, Mustafa Kemalinbtn ikna abalarnakarn, konu SALTANAT HLAFETSZ,

HLAFET SALTANATSIZ OLMAZ tartmalarylakmazagirmitir.- Yaplanilk oylamada muhalefet baarlolmu, konu l

komisyona (ileri, adalet ve eriyyekomisyonu) aktarlarakkomisyon tavsiyesiyle saltanatnkaldrlmasnnnne

geilmek istenmitir.- Komisyonun almalarndanolumsuz sonu kacananlayanMustafa Kemal duruma dorudanmdahale etmek zorundakalmtr.


11/191



Sonular:

- SALTANAT kaldrldndaHLAFET makamnaneolacaile ilgili endieler, 1 Kasm1922 gn ncesaltanat ve hilafet makam olarak birbirindenayrlarakgiderilmeye allmtr.

- Bu durum aynzamanda halktan gelebilecektepkileri de dengelemeye yneliktir.


12/191


SALTANATIN KALADIRILMASI (1 KASIM 1922)

Sonular:- Osmanl hanedan sona ererken, son padiah

Vadettinin17 Kasm1922de lkeyi terk etmesiyle,

Osmanlailesinin en yalyesi AbdlmecidHALFEilan edildi.- Uluslararas kamuoyunu ok artan bu uygulama

ile Lausanne grmeleri srecinde tek sesliliksalanmsiyasi temsil tamamen Byk Millet Meclisi

tekeline alnmtr.- Sadece meclisin idari yetkili olduu bir yapyla adkonmasa bile dolayl olarak cumhuriyet idaresibalamoldu


13/191


CUMHURYETN LANI (29 EKM 1923)

Cumhuriyet fikri ilk defa Fransz nklb sonunda ortaya

kmtr. Dar ve geni anlamda olmak zere iki ekilde kullanlr.

Dar anlamda; devlet bakannn, dorudan veya dolaylolarak halk tarafndan belirli bir sre iin seilmesini

anlamna gelir. Geni anlamda ise; egemenliin kaytsz artsz milletinolmas ifade edilir.


14/191


CUMHURYETN LANI (29 EKM 1923)

SRE ve SEBEPLER

- Cumhuriyetin, Milli Mcadeleninbandanberi lider

kadrosu ierisinde bataMustafa Kemal bataolmak zere konuulanve tartlanbir ynetim tarzolmas.

- Tekilat-Esasiye Kanununda(20 Ocak 1920)Hakimiyet kaytszartszmilletindir ifadesine yerverilerek yeni rejimin zihinsel hazrlksrecininbalatlmolmas.


15/191


CUMHURYETN LANI (29 Ekim 1923)

SRE ve SEBEPLER

- Saltanatnkaldrlmasylabirlikte rejim tanmlamasnn

yaplmasgerei.- Lausanne grmelerininbaarylaneticelendirilmesive askeri zaferin siyaseten tamamlanarak,uluslararascamiada Trk Devletinintannmas.

- 1921anayasasnn dnemin gerekleri erevesindebelirlediiKabine hkmeti ynetimlerinin ilevinikaybetmesi.


16/191


CUMHURYETN LANI (29 Ekim 1923)

SONULAR:

- 1921 Anayasasnnhkmet sistemi ile ilgili

dzenlemeleri deitirildi.- 29 Ekim 1923 gn yeni dzenlemeler uyarncaresmen cumhuriyet ilan edildi ve rejimin tanmlamasyaplmoldu.

- Saltanat ve hilafet tartmalaryeni bir boyutkazand.

- Mustafa Kemal ilk cumhurbakanseildi.


17/191


HLAFETN KALDIRILMASI (3 Mart 1924)

SRE VE SEBEPLER:

- Saltanatngeri dnmesini arzulayan muhalif yapnn

Hilafet makamve Halife Abdlmecid Efendietrafndargtlenmeye balamas.

- stanbul-Ankara kutuplamasnn, hilafet vecumhuriyet zerinden yeniden kurgulanmasabalar.


18/191



SRE VE SEBEPLER:

- Musul Meselesinin zm srecinde ngilterenin

hilafetin lke iindeki hassas durumundanfaydalanmaya almas.

- muhalefetin ve Halifenin ngizlizlerin bumaniplasyon abalarna zellikle muhalif basnzerinden anak tutmas.


19/191



SONU:

- Mevcut artlar altnda, dnemin siyaseti ierisinde

Hilafet makamnn i ve d politikann ilerliiasndanyaratthassasiyet gz nne alnarak 3Mart 1924 tarihinde Hilafet makam meclisuhdesine devredilerek, Halifelikkaldrlmtr.

- Bu ekide din ve devlet ileri de tam anlamylabirbirinden ayrlarak cumhuriyet rejiminin laik izgisiortaya karlmtr.


20/191


ANAYASAL DZENLEMELER

Tekilat-Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

- 24 Nisan 1923te Mustafa Kemal tarafndanmevcut

durumun tesbiti ve bu duruma uygun bir ynetimtavrbenimsenmesine ynelik olarak meclisesunulan ynerge temel alnmtr.

- Tamamen ortaya ktolaanstartlarnihtiyalarnacevap verecek ekildekurgulanmveuygulanmtr.

- Kanun-i EsasininTekilat-Esasiye Kanunu ileatmayanmaddeleri yrrlkte kalmaya devametmitir.


21/191



Tekilat-Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

- 23+1 maddeden oluur.

- Milli Egemenlik ve Kuvvetler Birliiprensiplerizerinde ykselir.

- Yrtmede kabine sistemi esas alnmkurulanhkmet, Trkiye Byk Millet Meclisi (TBMM) olarak

adlandrlmtr.- Seimler 2 yldabir , ift dereceli seim sistemineuygun olarak gerekletirilir.


22/191


ANAYASAL DZENLEMELERTekilat-Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

- TBMMnin bakan bakanlar kurulunun dabakandr. Meclis adna imza atmaya vebakanlar kurulu kararlarnonaylamaya yetkilidir.

- eriat hkmlerinin uygulanmas, yasama,yrtme ve gerektiindekanunlarnkaldrlmas,antlama imzalanmas ve vatan savunmasylailgili temel haklar, Byk Millet Meclisine aittir.

- Kanun ve tzklerin dzenlenmesinde, halk iinen yararlve zamann ihtiyacnaen elverili fkhve hukuk hkmleriyle, rf ve adetler veteamller esas olarak alnr. Bakanlar Kurulunungrev ve sorumluluuzel kanunla belirtilir.

YA A A A


23/191



24 Anayasas(20 Nisan 1924)

- Olaanstbir dnemin artlarnauygun hazrlanan1921 Anayasasnnmisyonunu tamamlamas, siyasiyapnntamamen deimesizerine ihtiyaduyulmuve hazrlanmtr.

- Altblm ve 105 maddeden oluur.

- Bekez deiiklieuramtr.

- 27 Mays1960 darbesine kadar yrrlekte kalarak,Trkiyeninen uzun yrrlkte kalan anayasasolmutur.

YA A A A


24/191




- Birinci maddesinde Trkiye Devleti bir Cumhuriyettirdenilmi, geri kalan ksmda bunun zerinden ve MilliEgemenlik ilkesine gre ekillenmitir.

- Beincimaddesiyle kuvvetler birliiprensibi devamettirilmi, meclisin zerinde bi kuvvet olmadancakmeclisin kendi kendisini fesh edebileceivurgulanmtr.

YA A A A


25/191




- Trkiye devletininresmi dili Trke, dini slamdr.Bakentiise Ankaradr.

- Yargyetkisi bamszmahkemelere verilmitir.

- Yrtmenin en st organCumhurbakandrfakatyrtme grevi babakanve bakanlar kurulutarafndangerekletirilecektir.

U U A A A


26/191

HUKUK ALANDAKDZENLEMELER

Osmanl Devleti, hukuk sisteminde hem slamhukukunu baz alan erihukuk hem de gelenek vegrenekler neticesinde ortaya km kurallardanoluanrfi hukuk bir arada kullanlmaktayd.

Trkiye Cumhuriyeti, laik yaps ierisinde byle birift ballkmmkn olmadgibi aynzamanda kii,zaman, mekana gre uygulamalar farkllklargsterebilen rfi hukuk uygulamalarnn da devam

edebilmesi mmkn deildi.

HUKUK ALANINDAK


27/191

HUKUK ALANINDAKDZENLEMELER

Bu artlarda,dierlkelerle de uyum gsterebilecek,toplumsal dzenin yeniden tesis edilipekillendirilmesini salayacak hukuk almalarzorunluluktu.

1921 ve 1924 anayasalargibi tekilatlanmaysalayantemel hukuk metinleri dnda, 1924ylndanitibaren yaplankanun almalaryla,Trkiye Cumhuriyeti hukuk sistemi oluturulmutur.

HUKUK ALANINDAK


28/191


MEDEN KANUNUN KABUL (17 ubat1926)

- lk medeni kanun, Tanzimat Dneminde hazrlananMecelle dir.

- Mecelle, dini esaslara gre hazrlanm, bu yaplrkende sadece Hanefi mezhebi temel alnmtr. Buhaliyle adagereklere cevap vermekten uzak,cumhuriyet sistemin zellikle kadnve erkekle alakaleitlikive laik yaklamylatezattr.

HUKUK ALANINDAK


29/191


MEDEN KANUNUN KABULU (17 UBAT 1926)

- Yeni Meden Kanun ile, Mslman ve gayr-Mslimlere uygulanacak hukuk kaideleri tek biresasa balanmtr.

- Toplumsal dzenin nemli alanlarndan evlenme -boanma,miras, kadn- erkek eitliigibi konulardakarlan kanunlarla, nemli deiikliklergerekletirilmitir.

HUKUK ALANINDAK


30/191

HUKUK ALANINDAKNKILAPLAR

TRK CEZA KANUNUNUN KABUL (1 MART 1926)

- talyanceza kanunundan uyarlanmtr.- Kiileremensup olduklardine gre farkl

uygulanan hukuk yapsortadan kaldrld.- Kiileriin aynsua, ayncezauygulamasgetirildi.

- Daha sonra, Alman Federal Ceza Usul

Muhakemeleri Kanunu tercme edilerek,Ceza Yarglama Usul Kanunu kabuledilmitir.

HUKUK ALANINDAK


31/191


HAKMLER KANUNU (3 MART 1926)

- Mahkemeler bamszhale getirilmitir.

- Mahkemeler gibi hakimlerinde kararlarndaherhangi bir etki ya da ynlendirme olmadanvermelerini salayacakdzenlemeler yaplmtr.

- Hakimlerin terfi, tayin gibi mesleki uygulamalaro ikolu ierisinde oluturulacakkurumlara havaleedilerek, siyasiletirilmesiengellenmeye allmtr.

HUKUK ALANINDAK


32/191


TCARET KANUNU

- Alman ve talyanTicaret Kanunlaresas alnmtr.

- Kara ve deniz Ticaret Kanunu olmak zere ikiksmdr.

- Kara Ticaret Kanunu 29 Mays 1926da kabul edilmive 4 Ekim 1926 tarihinde yrrle girmi iken, DenizTicaret Kanunu ise, 13 Mays 1929da kabul edilmitir.

HUKUK ALANINDAK


33/191


BORLAR , CRA, VE FLAS KANUNU

- Borlar Kanunu 8 Mays 1928 tarihinde kabuledilmitir.

- Ticaret Kanunun bir tamamlaycs olarak kabuledilen bu kanunla, alacak-verecek hukukuoluturulmaya allrken, dier taraftan da ticariahlaknkorunmassalanmayaallmtr.

HUKUK ALANINDAK


34/191


CRA VE FLAS KANUNU (24 NSAN 1929)

- svirekanunlarrnek alnmtr.

- 1932 ylndayeniden dzenlenmitir.

ETM VE KLTR


35/191

ETM VE KLTRALANINDA YAPILAN

NKILAPLAR TEVHD- TEDRSAT KANUNU (3 MART 1924)

- Osmanldneminde devlete balolarakgeleneksel ve modern eitimveren iki farkltipeitimkurumu mevcuttu. Bunlara eklenen yabancdevletlerin ve misyonerlerin okullareitimsistemini

oldukakarmak

bir hale getirmekteydi.- Cumhurreis olmasam maarif nazrolmak isterdimdiyen Mustafa Kemal Atatrk iin Milli Eitimmeselesi ok nemliydi

ETM VE KLTR


36/191


NKILAPLAR TEVHD- TEDRSAT KANUNU (3 MART 1924)

- Hilafetinkaldrldgn 430 nolukararla eitim-retimbirliianlamnagelen TEVHD- TEDRSATkanunu kabul edildi.

- Bu kanunla;

* Trkiye dahilindeki tm eitimkurumlarMilli Eitimbakanlnabaland.

E T M VE K LT R


37/191

E T M VE K LT RALANINDA YAPILAN

NKILAPLARTEVHD-TEDRSATKANUNU (3 MART 1924)

*eriyye ve Evkaf Vekaleti ya da zel vakflartarafndan idare edilen btn medrese vemektepler Milli EitimBakanlnabalanmtr.

*er iyye ve Evkaf Vekaleti btesinde

memurlar ve mderrislere ayrlan bte MilliEitimBakanlnadevredilecektir.

* Milli Eitim Baknl yksek din eitimi iinilahiyat fakltesi,imam ve hitabet gibi dini

hizmetler iin de ayrokullar aacaktr.

E T M VE K LT R


38/191

E T M VE K LT RALANINDA YAPILAN

NKILAPLAR* Askeri idadi ve rtiyelerle, salk bakanlna

bal olan darleytamlar da Milli Eitim

Bakanlna balanmtr.* 2 Mart 1926 tarihinde kabul edilen Maarif

Tekilt Hakkndaki kanun Tevhid-i TedrisatKanununun tamamlaycs niteliindeolmutur.

* Bu kanunla, ilk ve orta retimin esaslarbelirlenerek, eitim hizmetleri modern halegetirilirken, devletin izni olmadan hi birokulun alamayaca belirtilmitir.

ETM VE KLTR ALANINDA


39/191

ETM VE KLTR ALANINDA

YAPILAN NKILAPLAR LATN HARFLERNN KABULU (1 KASIM 1928)

- 1925 ylndagerekletirilentakvim verakamlar konusundaki deiiklikler,

alfabenin de deitirilebileceikonusundaki grleri glendirdi.

- Buna bal olarak, 1926 ylnda Bakanlar

Kurulu tarafndan, alfabenin deitirilmesive yeni Trk alfabesinin hazrlanmas ile ilgilialmalar yapmak zere dil konusundauzmanlardan oluan bir alma grubukuruldu.

ETM VE KLTR


40/191


NKILAPLAR LATN HARFLERNN KABUL (1 KASIM 1928)

- Dil encmeninin almalarsrerken 1927 ylndadoktor reetelerinin latin alfabesiyle yazlmayabalanmaskarartartmalarfarklbir boyuta tad.

- 1928 ylndahazrlananELFBA raporu ile yaplacakdzenlemenin yol haritasbelirlendi.

- Hazrlklarntamamlanmasndansonra 1 Kasm1928de Trk Harflerinin Kabul ve UygulanmasHakkndaKanun kabul edilmitir.

ETM VE KLTR


41/191



Bu kanunla;- Devlet ve zel tm kurumlarda, yeni harflerle

- yazlanyazlarnkabul ve uygulamaya konulmas

- 1 Ocak 1929dan itibaren Trke kitaplarnyeniharflerle baslmas

- Btn okullarnTrke yaplanderslerde, yeni harflerikullanmas

ETM VE KLTR


42/191



Latin alfabesinin renimininyaygnlkkazanmasiin;

- l Ocak 1929 da Millet Mektepleri alarak halknokuma - yazma renmesitemin edilmeye allrken,31 Mays 1933 tarihinde kabul edilen bir kanunla da,stanbul Darlfnunu kapatlarak, yerine yeni birniversite kurulmaskararlatrlmtr

ETM VE KLTR


43/191

ETM VE KLTR

ALANINDA YAPILANNKILAPLAR NVERSTE REFORMU (31 Mays1933)

- Trkiye Cumhuriyetini ileriye gtrecek yksekretim kurumlarna duyulan ihtiya sebebiyle,svireden Prof. Dr. Albert Malchenindanmanlnda almalara balanm, daha sonra

Almanyadan getirilen 15 profesrle bu sre devamettirilmitir.

ETM VE KLTR


44/191


NKILAPLAR NVERSTE REFORMU (31 Mays1933)

- 31 Mays 1933de Darlfunun kapatlarak yerine 1Nisan 1934te eitime balayan stanbul niversitesikurulmutur.

Bu kanunla yksekretim;

- lmive idari zerklik kazanm,- Her dalda yetien retim yeleriyle, akademikkariyer konusu kanuna balanmtr.

- retimve aratrmaaralararttrlmtr.

ETM VE KLTR


45/191


NKILAPLAR TRK TARH ALANINDAK ALIMALAR

- Atatrkegre tarih Bir milletin neleri yapmayamuktedir olduunugsteren en doruklavuzdur.

- Cumhuriyetin ilk yllarndaTrk tarihiyle ilgilikaynaklarneksikliininakbir ekildeortaya

kmasve bu konuyla ilgili AtatrknhassasiyetiTrk tarihinin en eski kaynaklarnnaratrlmasiinkapsamlbir almasrecini balatmtr.

ETM VE KLTR


46/191

ETM VE KLTR

ALANINDA YAPILANNKILAPLAR TRK TARH ALANINDAK ALIMALAR

-Mill tarih almalarnn srdrlmesi ve Trk Milletininbir mill tarihe sahip olabilmesi, yeni devletin kimlikinaassreci asndan ok nemliydi.

- Bu noktada Atatrkn ortaya koyduu en Trk Tarih

Tezi yol gsterici oldu.

ETM VE KLTR


47/191



- Trk tarih Tezi ile; Trk tarihinin islamiyet ncesi kaynaklararatrlarak,

tarihimizin ok daha eski ve kkl olduuyolundakigrleriin salamdeliller ve kaynaklar bulunmaya

alld. Bu aratrmalarnhakkylagerekletirilebilmesiiin

23 Nisan 1930da Trk Ocaklarbnyesinde TrkTarihi Tetkik Heyeti kuruldu.

ETM VE KLTR


48/191



15 Nisan 1931de Trk Ocaklarnnkapatlmasylaalmalarnyarmkalmamasiin Trk Tarih Teziniaratrmagrevi bu amala kurulan Trk TarihKurumunadevredildi.

1931 ylndaTrk Tarihi Tetkik Cemiyetininabalaryla, okullarda okutulmak zere Trk TarihTezinedayanan drt ciltlik bir tarih serisi yaynland.

ETM VE KLTR


49/191



1932 ylnda Ankarada toplanan Trk TarihKongresinde Atatrkn ortaya att Trk Tarih Tezitartlarak kabul edildi.

14 Haziran 1935 tarihinde kurulan Dil Tarih Corafya

fakltesiyle, yaplanalmalarnilmi olarakdeerlendirilmesineallmtr.

ETM VE KLTR


50/191


NKILAPLAR TRK DL ALANINDA YAPILAN ALIMALAR

Tarih boyunca etkileimegetiitopluluklarndillerinden etkilenen Trk Dili, Osmanldevletidneminde, byk oranda Trke, Arapa veFarsannkarmolan ve Osmanlca denilen bir

kimlik kazanmt. Milli Devlet anlayierisinde ise dilin milliletirilmesi

en az milli tarih meselesi kadar enmliydi.

ETM VE KLTR


51/191



Trk dili alanndakialmalar Trke

nin;

dilbilgisi,

cmle bilgisi,

szck,

terim ve etimolojisinin,incelenerek gelitirilmesi amacyla, 12 Temmuz 1932tarihinde Trk Dil Kurumunun kurulmasyla birliktekurumsal ve sistematik bir nitelik kazand.

ETM VE KLTR


52/191



- Trk Dil Kurumununkurulmasylastanbul Trkesiresmi olarak geerli saylsada yazve konumadiliarasndakifarklar giderilmeye alld.

- Halknve devletin dili birbirine yaklatrld.

- Trk Tarihi gibi Trk Dilininde kkl gemiineynelikaratrmalarlayaayandlimiz zenginletirilmeyealld.

SOSYAL ALANDA


53/191

SOSYAL ALANDAYAPILAN NKILAPLAR

KILIK KIYAFET NKILABI (25 KASIM 1925)- Atatrk, 24 Austos1925te Kastamonu ve neboluyayapt seyahatlerde banda tad apkay halkagstererek, Biz her nokta-i nazardan meden insan

olmalyz. Fikrimiz, zihniyetimiz, tepeden trnaa kadarmeden olacaktr. Meden ve beynelmilel kyafet,milletimiz iin layk bir kyafettir. Onu giyeceiz.diyerek klk kyafet konusundaki duruunu halka

gstermitir.

SOSYAL ALANDA


54/191


KILIK KIYAFET NKILABI (25 KASIM 1925)- 2 EYLL 1925de mecliste memurlarnapkagiymesi

yolunda karar alnmfakat bazvekiller buuygulamayanayasaya aykrbulmuve konu

yountartmalaraneden olmutur.- Ayngn din adamlardndakikiilerincbbe ve

sarkgiymesi de yasaklanmtr. 3 Aralk1934de iseen yksek din grevlisi hari din adamlarnnmesleki

kyafetlerinisadece almaortamlarndagiymesiuygulamasgetirilmitir.

- -25 KASIM 1925de apkaile ilgili uygulama geneleyaylarakapkaKanunu adverilen kanunla Klk-

Kyafet inklabyasalatrlmtr.

SOSYAL ALANDA


55/191


TEKKE VE ZAVYELERN KAPATILMASI (30 KASIM 1925)- Anadolunun Trklemesinde ve halkn Trk - slam

sentezi iinde yorulmasnda byk hizmetlerigeen, tarikatlar ve bunlarn kurumlam ekli olan

tekkeler, Osmanl toplumunun geleneki yapsierisinde nemli yer tutmaktayd.

- Cumhuriyetle birlikte, dini taasubun ynlendirdiitekke ve benzeri yaplanmalar, inklaplar sreciyle

akbir atmayaamayabalad.

SOSYAL ALANDA


56/191


TEKKE VE ZAVYELERN KAPATILMASI (30 KASIM 1925)- Hilafetin kadrlmas

- lk muhalefet partisi Terakkiperver CumhuriyetFrkasnn, partimiz tm fikirlere ve dini inanlarasaygldrslogannn, iktidarnuygulamalarndinkartgstermesi.

- eyhSaid syannnbir tarafnndini bir misyonla,slam eriatngeri getirme, ortaya kmas.

SOSYAL ALANDA


57/191


TEKKE VE ZAVYELERN KAPATILMASI (30 KASIM 1925)- Klk kyafet inklabna en fazla reaksiyon

gsterebilecek grubun muhafazakar yaplanmalarolmas.

- Sonu olarak bu dnemde tekke ve zaviyelerinrgtsel olarak potansiyel ve gl bir muhalifrgtlenme izlenimi yaratmas 30 KASIM 1925deTekke, Zaviye ve Trbeler kapatlrken, eyhlik,

dervilik,dedelik, mritlik vs gibi unvan ve lkaplarnkullanlmasyasaklanmtr.

SOSYAL ALANDA


58/191


TAKVM, SAAT, RAKAMLAR VE LLERDE DEKLK- Atatrkncumhuriyet Trkiyesi iin koyduuhedef

adamedeniyetler seviyesine ulamakt.

- Bu hedefe ulamasreci kendi ierisinde farklaamalarve bileenleribarndrmaktaydbunlardanbir tanesi de uluslararasilikilerdeuyumusalayacakgndelik uyguulamalardeitirmekti.

SOSYAL ALANDA


59/191


TAKVM, SAAT, RAKAMLAR VE LLERDE DEKLK- Bu erevede;

- 26 Aralk1925de Hicri ve Rumi takvim yerine Miladitakvim,

- Yine 1925 ylndaArapa rakamlar yerine bugnkullanlanrakamlar,

- 26 Mart 1931de uzunluk ve arlkllerindeAvrupa standartlarve birimleri kullanlmayabalanmtr.

SOSYAL ALANDA


60/191


SOYADI KANUNUN KABUL (21 HAZRAN 1934)- Modern develet yapsierisinde, vatandave devletilikilerinidaha net bir ekildedzenleyebilmek zellikle,askeriye, vergi, eitimgibi konularda karklklar

engellemek ve sosyal stat belirten lakap venvanlarnkullanlmasnengellemek iin SOYADIuygulamasnageilmitir.

SOSYAL ALANDA


61/191


SOYADI KANUNUN KABUL (21 HAZRAN 1934)- 21 Haziran 1934 tarihinde karlanSOYADI KANUNU

ile kiilerinahlaka aykrolmayacak ekildesoyadlaralmasuygun grlmtr.

- 24 Kasm 1934 tarihli kanunla ise Gazi MustafaKemale Trkiye Byk Millet Meclisi tarafndanATATRK soyad verilmi ayrca, aa, hac, hafz,molla, hoca, efendi, bey, beyefendi, hanm,

hanmefendi, paa, hazretleri gibi unvan velkaplarnsoyadolarak alnmasyasaklanmtr.

SOSYAL ALANDA


62/191


MLL BAYRAMLAR VE TATL GNLERNNBELRLENMES

- Yeni devletin kuruluundatemel olan tarihlerin MilliBayram olarak kutlanmashenz 1921 ylnda

mecliste grlmve kabul edilmitir.- Bu dorultudaMilli BamszlkBayramolarak

kutlanan il bayram 23 NSAN olmutur. Daha sonrayeni dzenlemeyle, Cumhuriyet, Ulusal Egemenlik ve

ocuk ve Zafer Bayramlarkutlanmaya balanmtr.

SOSYAL ALANDA


63/191


MLL BAYRAMLAR VE TATL GNLERNNBELRLENMES

- 27 MAYIS 1935 tarihinde mecliste kabul edilen MillBayramlar ve Genel Tatiller hakkndaki kanunun

kabulyle, Mill Bayramlar tespit edilirken, hafta sonutatili konusunda da Batya uygun olarak gereklideiiklikleryaplmtr.

SOSYAL ALANDA


64/191


KADIN HAKLARININ KABUL- Osmanltoplum hayatndakadn-erkek ilikilerinive

kadnntoplumdaki statsn belirleyen en nemlietken eriathukukuydu.

- Dini bakve ahlak kaidelerinin ynlendirdiikonservatif toplum yapsierisinde kadnnetkinliiOsmanlnnson otuz ylnakadar neredeyse yoktu.

- Milli Mcadeledeise kadnlarcephe gerisinde

lojistik anlamda en az erkekler kadar nemli roloynadlar.

SOSYAL ALANDA


65/191


KADIN HAKLARININ KABUL- Atatrkn konuya bakn ise u szleri ok net

ifade etmektedir: Bir millet kadn ve erkektenmeydana gelir. Mmkn mdr ki, bir topluluun

yars topraklara zincirlerle balkaldkadierksmgklere ykselebilsin?

- 17 UBAT 1926da Medeni Kanunun kabulkadnlarn toplumsal statleri ile alakal bir dnm

noktasolarak dnlebilir.

SOSYAL ALANDA


66/191


KADIN HAKLARININ KABUL- 3 NSAN 1930 da karlan Belediye Kanunu ile,

Belediye seimlerinde seme ve seilme hakknelde ederlerken,

- 26 EKM 1933 tarihinde de muhtarlk seimleri iinaynhakkelde etmilerdir.

- 5 ARALIK 1934te gerekleen anayasa deiikliive Milletvekili Seimi Kanunuyla, Milletvekili seme

ve seilme hakkna sahip olmalar kadnlarn hakettikleri ekilde siyasi ve sosyal yapda yerbulmalarnazemin hazrlamatr.

EKONOM VE SALIK


67/191

EKONOM VE SALIKALANINDA YAPILAN

NKILAPLAR EKONOMK ALANDA YAPILAN NKILAPLAR

- Osmanllar zamannda, tarm ve hayvancladayal Trk

ekonomisi, zellikle son dnemlerde kapitlsyonlar,dborlanma, dnyadaki yeni ekonomik sisteme uyumsalayamama ve uzun sren savalar yznden bykkrizler yaamdolaysylakme noktasnagelmiti.

- Milli bamszln nemli bir paras olarak grlen

ekonomik bamszln salanabilmesi iin planlamayadnk ilk nemli adm, henz Lausanne sreci devamederken gerekletirilen 17 UBAT 1923 tarihli ZMR KTSADKONGRESile karmzakar.

EKONOM VE SALIK


68/191

EKONOM VE SALIKALANINDA YAPILAN


- zmir ktisadKongresinde yaplantartmalarsonucunda, Misak-ktisad adverilen Milli ktisadPlanana hatlarylaortaya konmutur. Buna gre;

- Sanayi iletmelerinin sermaye ve kredi ihtiyalarn

karlamakmaksadyla,Atatrk

n de zel ilgisi ile 26Austos 1924 tarihinde TRKYE BANKASIkurulmutur.

EKONOM VE SA LIK


69/191

EKONOM VE SA LIKALANINDA YAPILAN


- 1925 ylndaR (AAR) VERGS kaldrlm,

- 1926 ylndaKABOTAJ KANUNU kabul edilmitir.

- 28 Mays 1927 de kabul edilen TEVK- SANAYKANUNU ile, adaanlamda sanayilemeyedoruadm atlrken, zel sektr de sanayi alannaekilmeye allmtr.

- 1928 ylnda kurulan TARIM KRED KOOPERATFLERvastasyla da iftiye destek verilmek suretiyleekonomi canlandrlmayaallmtr.


70/191

ALANINDA YAPILAN

NKILAPLAR EKONOMK ALANDA YAPILAN NKILAPLAR- 1929 ylnda patlak veren Dnya Ekonomik Krizi,

Trkiyeyi de etkilemive Trkiyenin ekonomik ve sosyal

gelimesinde yeni bir dnem amtr, iktisad skntnnbasks da, Trk Devleti nin daha ok iktisad eylemyapmasnasebep olmutur.

- 1933 - 1938 yllan arasnda Devletilik ilkesine uygunolarak yatrmlar yaplrken, ayn zamanda I. Be Yllk

Kalknma Plannn yrrle konulmasyla, ekonomideplanlyllarda balamtr.

- Trk sanayisinin kuruluyllarolarak da kabul edilen budnemde, sanayilemeyencelik verilmitir.

EKONOM VE SA LIK


71/191

EKONOM VE SA LIKALANINDA YAPILAN

NKILAPLAR SALIK ALANINDA YAPILAN ALIMALAR

- Cumhuriyet dneminde uzun sre ekonomik

yetersizlikler dolaysyla planl bir salk reformuprogramizlenemedi.

- Yeni devletin kurul srecinde sosyal politikalarasndan da bir gereklilik olarak uzun sava

dneminde (1912-1921) yetim kaln ocuklardnlerek1921 ylndaOCUK ESRGEMEKURUMUkuruldu.


72/191

OK PARTL REJM


73/191

OK PARTL REJMDENEMELER VE

SONULARI I. MECLSTEGRUPLARIN ORTAYA IKII

- 23 NSAN 1923de alan ilk mecliste, meclise geli

ekillerinegre farklgrup milletvekili vard:1) 16 MART 1920destanbulunigalizerine karlan

19 MART tarihli seim genelgesine gre seilerekmeclise gelenler

2) stanbulun igali ile, ngilizler tarafndan datlanSon Osmanl Mebusan Meclisi yesi olanlardanAnkarayagelebilenler

3) Yunanistan ve Maltadangelenler

OK PARTL REJM


74/191


SONULARI I. MECLSTE GRUPLARIN ORTAYA IKII

- Birinci meclis kurulduundagenel dncevehedef Misak-Milliningerekletirilmesiidi. Buyzden herhangi bir siyasi parti ya da atmevcutdeildi.

- Zamanla bu durum deimeye, aynhedefe ulama

yolunda bazfikir ayrlklarortaya kmayabalad.Bu durum mecliste gruplaroluturdu.

OK PART L REJ M


75/191

OK PART L REJ MDENEMELER VE

SONULARI I. MECLSTE GRUPLARIN ORTAYA IKII

- Meclisteki gruplarnen nemlileri;

Tesant (Dayanma), stiklal,

Mdafaa-i Hukuk,

Halk,

Islahat gruplardr.- Mustafa Kemal zaman zaman bu gruplarn birine zamanzaman dierine yakn durarak bir denge unsuru olmayaabalamaktayd. Fakat bu abalar ok da olumlu sonuvermeyince bir merkez grup kurmaya karar verdi.


76/191


77/191

OK PART L REJ M


78/191


SONULARI MDAFAA- HUKUK GRUBU VE HALK FIRKASINA

DNMES

- Yeni bir siyasi parti kurulmasiin yaplanalmalarmeyvesini zmirindmanigalindenkurtulmasnnyldnmndeverdi.

- 9 EYLL 1923 tarihinde, Anadolu ve Rumeli

Mdafaa-I Hukuk Grubununprogram9 MADDE(UMDE) haline getirilip aklanarakresmen HALKFIRKASI (PARTS) kuruldu. Bu parti cumhuriyetin ilanile birlikte CUMHURYET HALK PARTS (10 KASIM 1924)adnald.

OK PARTL REJM


79/191

J

DENEMELER VE SONULARI MDAFAA- HUKUK GRUBU VE HALK FIRKASINA DNMES- Partinin ynetim kurulu

Genel Bakan: MUSTAFA KEMAL (BYK MLLET MECLSBAKANI)

Genel Bakan Vekili smet Paa (icra Vekilleri Heyeti Reisi),

Genel Katip Recep (Peker) (Ktahya Mebusu),

Azalar Sabit (Sarolu) (Erzurum Mebusu),

Celal (Bayar) (zmir Mebusu),

Cemil (Ubaydn) (Tekirda Mebusu),

Refik (Saydam) (stanbul Mebusu), Saffet (Arkan) (zmit Mebusu),

Mnir Hsrev (Grele) (Erzurum Mebusu),

Kazm Hsn Bey (Konya Mebusu),

Zlf Bey (Diyarbakr Mebusu).

OK PART L REJ M


80/191


SONULARI TERAKKPERVER CUMHURYET FIRKASI (TCF)

- Yeni bir devletin ortaya ksrecinde saltanatn

kaldrlmasylasertlemeyebalayanfikir ayrlklar,cumhuriyetin ilanve hilafetin kaldrlmasylabirliktegittike derinlemeyebalad.

- Yeni devletin kuruluve tekilatlanmassrecindeyaplacakinklaplarneidive zamanhem meclishem de CHP ierisinde sorunlara yol amayabalad.

OK PART L REJ M


81/191



- Sre ierisinde ortaya kan bu siyasi gr

ayrlklarnn orduya yansmas ve ordu siyasetilikisinin girift bir hal almasndan endie duyulduuiin, bu konuda alnan ilk tedbir ORDU-SYASETilikisiniayrmaabasoldu.

- Milli Mcadele dneminin olaanst artlargznnde bulundurularak askerlerin aynzamandamilletvekili olmasna izin verilmiken EKM 1924tealnanbir kararla bu duruma snverildi.

OK PARTL REJM


82/191



- Ordu-Siyaset ilikisine resmiyette son verilme abasCHP iinde ilk krlmalarberaberinde getirdi.

- TCFnin kurucular arasnda yer alan Ali FuatCebesoy ve KazmKarabekir, Musul Meselesininenkritik olduu zamanlarda askerlik mesleinden istifa

ederek, milletvekillii grevini yani siyaseti tercihettiler.

OK PARTL REJM


83/191


SONULARI TERAKKPEREVER CUMHURYET FIRKASI (TCF)

- 20 EKM 1924de Mentee Mebusu Esat Beyin,

mbadiller ve muhacirlerle alakal verdii gensoruve yolsuzluk yapld iddialaryla mecliste ykselentansiyon, 17 KASIM 1924de, saltanatnkaldrlmasndan tam iki yl sonra, ilk muhalefet

partisinin ortaya kmasnasebep olmutur.- CHPdenayrlan29 milletvekili TCFyikurmutur.


84/191

OK PARTL REJM


85/191



- Partinin kurucu kadrosu uisimlerden olumutur:- Genel Bakan: KazmKARABEKR

- Genel BakanVekilleri: Adnan ADIVAR, Rauf ORBAY

- Genel Sekreter: Ali Fuat Cebesoy

- Merkez Ynetim Kurulu: smail Canbolat, Halis Turgut,RtPaa, Ahmet krbey, Faik Bey, Necati Bey.

OK PART L REJ M


86/191



- Parti tz genel anlamda CHPden ok farkl

idealler zerine ekillenmemekteydi. Fakat partininbayraklaan sylemi Frkamz, tm dncelere vedini inanlara saygldrifadesi, ksasrede uya dabu sebepten CHPye ve yaplmakta olanlaramuhalif olan gruplarn TCF ats altnda

toplanmasnazemin hazrlad.- Bu noktadan sonra Atatrkn de partiyle alakal

duruu deimitir. lkenin siyasi ve sosyal yapsnnhenz byle bir giriimehazrolmadndnmeye

balamtr.

OK PARTL REJM


87/191


SONULARI EYH SAD SYANI VE TCFNN KAPATILMASI

- Musul Meselesininzm sreci devam ederken 13

UBAT 1925de Dou Anadoluda milliyeti ve dinibir sylem zerinden EYHSADisyanpatlak verdi.

- Olay adn liderlik misyonunu stlenen ve aslen birNakibendieyhIolan Elaz-PaluluEYHSADden

almaktayd.

OK PARTL REJM


88/191



- Bir taraftan AZAD hareketinin yrtt KrtMilliyetiliinirgtleme almalar, dier taraftan,hilafetin kaldrlmas zerine, din elden gidiyoreklindeki kkrtmalar, TCFnin kuruluunun verdiidolayl cesaret ve ngilizlerin

maniplasyonlar,isyannkmasnazemin hazrlad.- 31MAYIS 1925 e kadar devam eden isyan ksa

srede Dou Anadoluda ok geni bir alanayayld.

OK PART L REJ M


89/191



- syannnkontrol altnaalnamamassebebiyle

gerekleenhkmet deiikliininardndan4 MART1925de TAKRR- SKUN YASASI karlarak, skynetim ilan edilmitir.

- Olay sonunda Ankara ve Diyarbakrdaiki stiklalMahkemesi kurulmu, konuyla ilgili yarglamalarburada gerekletirilmitir.

OK PARTL REJM


90/191


SONULARI EYH SAD SYANI VE TCFNN KAPATILMASI- Terakkiperver Cumhuriyet Frkasda bu sreten

nasibini ald.- Partinin Douve GneydouAnadolu

rgtlenmelerinin isyana destek verdiigerekesiyleTakrir-I Skun Yasasgerei3 HAZRAN 1925de TCF

kapatld.- lk ok partili hayata geidenemesi busebeplerden dolaybaarszoldu.

OK PARTL REJM


91/191

O A EJDENEMELER VE

SONULARI ZMR SUKAST GRM

- TCFnin kapanmasndan sonra, meclis ve

muhalefette etkisini olduka kaybeden eskittihatlar ve kinci Grup mensuplarndan bazlarAtatrkekarbir suikast giriimiplanlad.

- Farkl alternatifler zerinde durulduktan sonra

zmirde olmas kararlatrlan giriim iin gereklirgtlenme gerekletirildi.

OK PARTL REJM


92/191



- HAZRAN 1926da Atatrkn zmire yapacaseyahati frsat bilen suikatilerin planlar, olaydansonra tetikileri Yunan Adalarna karmak iintutulmuKaykGiritli evkininolan biteni zmirValisiKazmdirikeanlatmasylaortaya kmtr.

- 17 Haziranda Giritli evkinin yapt istihbaratndeerlendirilmesiyle kurulan stiklal Mahkemesinde(Aliler Mahkemesi) TCFnin kurucular bata olmakzere dneme mal olmupek ok isim yarglanmtr.

OK PARTL REJM


93/191



- zmir Suikasti giriimiilk on yllkdnemde iktidar-

muhalefet ilikileriasndanbir zirve noktasdr.- Tam anlamylabir hesaplamasrecini balatmtrki

bu konuyla ilgili NUTUK elimizdeki en nemlikaynaktr.

- Bir noktada Atatrkn1919-1926 dnemiylehesaplamasnnbir yansmasolan bu nemlikaynak dikkatle okunmaldr.

OK PARTL REJM


94/191


SONULARI SERBEST CUMHURYET FIRKASI (SCF)

- 1926 Sonrasndahem Takrir-I skun yasasnndevam

eden uygulamalar, hem ekonomide devletieilimlerinartmashem de 1929 ekonomik buhranbir parti ierisinde olmasa bile toplumsal birmuhalefetin tabanda glenmesine sebep

olmaktayd.- Yukardasaylansebepler ve tek partili rejimin birdiktatrlk olarak deerlendirilmesindenduyduurahatszlkAtatrkzm araynasevketmekteydi.

OK PARTL REJM


95/191



- Bu ortamda Paris bykelisi Ali Fethi Okyar izin iingeldiiYalovadaAtatrklebir araya geldi.

- Hem ngilteredekiparlamenter yapyhem de lkeiinde grdaksaklklarkendisine aktard. Bugrmesonunda Atatrk Fethi Beydenliberalizm

prensibini benimsemibir parti kurmasntalep etti.

OK PARTL REJM


96/191



- Atatrknsrarlaryla12 AUSTOS 1930da, ikinciok partili hayata geidenemesi SCFninkuruluuylaortaya kmtr.

- Parti programAtatrknarzu ettiigibi ekonomik

liberalizm zerinden ekillendirilmibunun dndakitemel prensiplerde CHP izgisi korunmutur.

OK PARTL REJM


97/191



- SCF en fazla desteiEge Blgesindenaldfakatbtn abalara ramenparti tabannaCHP kartmarjinallemeyemsait kiive gruplarndahil olmasengellenemedi.

- Yerel seimlerde 502 belediyeyi kazanan SCFzellikle zmirdeyaananbazolumsuzgelimelerdensonra CHF veonu destekleyen basnnyounsaldrlarnahedef olmutur.



98/191

JDENEMELER VE


- Partinin kuruluunubyk bir samimiyetle

destekleyen Atatrk ortaya kantablodan bykrahatszlkduymaya balambunun zerine ilkbatakidesteiniekmek zorunda kalmtr.

- Normal artlaraltndagdml bir muhalefet partisiolarak kurgulanan SCF tabanitibariyle kontroldenkmayamsait bir yapsergilemeye balayncaparti yneticileri tarafndanfesh edilmitir. (17 KASIM1930)

OK PARTL REJM


99/191

O A EJMDENEMELER VE

SONULARI MENEMEN OLAYI

- SCFnin kapatlmasndan sonra 23 ARALIK 1930da

Nakibendi Tarikatna mensup baz mridler, DerviMehmet nderliinde zmirin Menemen ilesindeayakland.

- eriat istemiyle gerekletirilen bu isyanda

AstemenKubilay isyanclartarafndanehitedildi.- syan ksa srede bastrlmasna ramen rejime

ynelik i tehditlerin halen canl bir ekilde varlndevam ettirdiianlald.

ATATRK DNEM


100/191

A A E TRK DI POLTKASI

LOZANINBIRAKTII

MESELELER

TRKYE RUSYALKLER

TRKYE TALYALKLER

TRKYENN DOUKOMULARIYLALKLER

1923-1932

ATATRK DNEM


101/191

TRK DI POLTKASISLAHSIZLANMA KONFERANSLARI

VE

MLLETLER CEMYETNE YELK

REVSYONST HAREKETLER

VE

BALKAN ANTANTI

HABESTANIN GAL

AKDENZ TTFAKI

MONTREUX BOAZLAR SZLEMES

SADAABAD PAKTI

HATAY MESELESTRKYE-ALMANYA LKLER

TRKYE-NGLTERE LKLER

1932-1938

ATATRK DNEM


102/191

TRK DI POLTKASI Atatrk, milli d politikay ; Her eyden evvel mill

hudutlarmz iinde ve sonrada darda millet vememleketin hakiki saadetine almaktr ekilindeifade eder.

Atatrk, Trk d politikasn iki temel unsur zerineoturtmutur. Bunlar:

- Trkiyenin siyas bamszlndantaviz vermemek ,

- Devletleraras anlamazlklar bar yollarla

zmlemektir

ATATRK DNEM


103/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI- TRK-NGLZ LKLER VE MUSUL MESELES

* Lausanne Antlamasnn 3/2. maddesine greTrkiye ve ngiltereAntlamann iki tarafa onaylanp

yrrle girmesinden sonraki 9 aylk srede ikiligrmelerle Trkiye-Irak snrn izmeye alacakeer baarl olamazlarla konuyla ilgili nihai kararMilletler Cemiyeti (M.C) tarafndanverilecekti.

ATATRK DNEM I O A I


104/191


- 9 aylk sre erevesinde ilk grmeler 19 MAYIS1924tegerekleenHALKONFERANSI ile balad,

iki taraf da Lausannedaki duruundan tavizvermedi.

- ngiltere konuyu zmszle gtrecekiddialarda bulundu.

- 5 Haziranda kapanan konferanstan iki ay sonraHakkari civarnda ngiltere destekli bir Nasturi syangerekleti.

ATATRK DNEM I O A I


105/191


- ngiltere, 1915 ylnda Asya Trkiye sini ncelemeKomisyonuna hazrlatt raporla, genel olarak

Anadolu ve Ortadou politikasnn esaslarn ylebelirlemiti;

- Doal kaynaklaryla zengin, ekonomik bakmdangl olan ve douyla ulambalants ynnden

stratejik konumda bulunan blgelerielinde tutmakolarak belirlenmiti. Irakla alakal grmelerde de

buna uygun bir davranbiimi ierisindeydi.

ATATRK DNEM I O ASI


106/191


- 9 Aylksre sonunda 20 EYLL 1924den itibarenM.C, Lausannedaifade edildiigibi konuyla alakal

tetkiklerine balad.- Bu srete eyhSaid syangerekletive Trkiye,

ngiltereile yeniden savaihtimali zerindedurulduubir dnemde bu isyanla uramak

zorunda kald.

ATATRK DNEMTRK DI POLTKASI


107/191


- M.C Meclisi Trkiyenin katlmad 16 Aralk 1925tarihli oturumda Trkiye-Irak snrnn bugnk gibi

izilmesine karar verdi.- 5 HAZRAN 1926 tarihinde ise Ankarada Trkiye-

ngiltere-Irak arasnda Trkiye Irak Snr ve yiKomulukAntlamasimzaland.



108/191


5 HAZRAN 1926 ANTLAMASIYLA bugnk Trkiye-Irak snrizilirken, diertaraftan da TrkiyeninIrak

petrol gelirlerinden 25 ylsreyle toplam5.500.000sterlin deerinde%10luk bir pay almaskararlatrlmtr.

Hikmet Ulubaynkonuyla ilgili almasnagre

Trkiye 1934-58 dneminde bu demenin 3.500.00TLlikksmntahsil etmibu tarihten sonra da kalan2.000.000 ksmbtede alacak olarak grnmtr.



109/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRK-YUNAN LKLER VE MBADELE MESELES- Lausanne grmeleri srasnda 30 Ocak 1923de

Trkiye ve Yunanistan arasndakarlklolarak nfus

deiimiantlamasyapld.- Buna gre 30 Ekim 1918 tarihli MondrosMtarekesinden nce stanbul Belediyesi snrlarierisine yerlemi bulunan Rumlarla (Etabli), BatTrakya da yaayan Trkler hari, dier yerlerde

yaayan Trk ve Rumlar karlkl olarakdeitirileceklerdi. Bu deiimigerekletirmekzerede uluslararasbir komisyon kurulacakt.



110/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRK-YUNAN LKLER VE MBADELE MESELES

Komisyon almalar srasnda Yunanistanstanbul da daha fazla Rum brakmak iin Etabli

kavramnnyorumunu tartmayaat. Bunun zerine, Trkiye Ortodoks Patriini de

mbadele kapsamna alarak snr d etti. Bu olayikinci bir anlamazlk konusunu tekil etti. Fakat,

Patriin 19 Mays 1925 gn grevinden istifaetmesiyle ikinci mesele zld.



111/191


1 ARALIK 1926 ATNA ANTLAMASI ile, iki lkeaznlklarnn emlak konularnda bir dzenleme

yapld. Antlamann uygulanmas srasnda Yunanistan Bat

Trakyadaki Trklerin mallarna el koyunca, Trkiyede ayn eyi stanbulda Rumlara ait tanmazlara

uygulad.



112/191


Atina Antlamasnn uygulanmasnda yaananskntlar, iki lke arasnda artan gerginlik zaman

zaman Trkiye ve Yunanistan sava durumunagetirmitir.

1920lerin sonunda Yunan devlet bakanVenizelosun abalaryla iki lke ilikilerinin iyileme

eilimigstermesi zerine, 10 Haziran 1930 tarihindeiki lke arasnda Ankarada bir Dostluk Antlamasimzalanmtr.



113/191


ANKARA ANTLAMASI ile :

Yerleme tarihleri ve doum yerleri ne olursa olsun,

stanbul Rumlar ve Bat Trakya Trkleri, ETABL(Yerleik) deyiminin kapsamiine alnd.

Mbadele Meselesinin nu ekilde zlmesindensonra Trkiye-Yunanistan arasnda II. Dnya Sava

sonuna kadar srecek bir ittifak ilikisibalamoldu.



114/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-SOVYET RUSYA LKLER

Milli Mcadele dnemini Trklerinemperyalizmekarmcadelesi olarak gren Rusya, eski

mttefiklerine karAnakarannmcadelesinidestekleyen bir tavr ald.

Milli Mcadele dneminde kurulan ikili ilikilerveortak karlar16 MART 1921 MOSKOVA ANTLAMASI

resmiyet kazand.


115/191



116/191


ngiltere-Trkiye ilikilerindeMusul Meselesi yzndengerilim devam ederken, Trkiye ile Rusya arasnda

17 ARALIK 1925de DOSTLUK ve SALDIRMAZLIKANTLAMASI imzalanmtr.

11 MART 1927de imzalan ticaret antlamasile siyasiilikilerinyansraticari ilikilerinde gelitirilmesi

hedeflenmitir.



117/191


17 ARALIK 1928de1925 tarihli Dostluk Antlamas,iki yl daha uzatlm fakat 1930lu yllarla birlikte

Trkiyeninbatile ilikilerinirevize etmeye balamasnedeniyle Trkiye-Sovyet Rusya ilikilerindedalgalbirseyir ortaya kmayabalamtr.



118/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-FRANSA LKLER

Milli Mcadele srasndatalyadansonraAnadoludanekilen ikinci devlet olan Fransa ile 20

EKM 1921de ANKARA ANTLAMASI imzalanmt. Bu antlamaile Fransa AnkaraytanyanTLAF

KANADInamensup ilk batldevlet olmutu.

Lozandaborlar, kapitlasyonlar ve Suriye Snriki

lke arasndagerginlik yaratan konular oldu.


119/191



120/191


30 Mays 1930 tarihinde imzalanan DostlukAntlamaserevesinde snrtespit edilmitir.

Snr meselesinden sonra Trkiye deki FranszMisyoner Okullarnn durumu iki lke ilikilerine konuolmu ve Trkiyenin arzu ettii ekilde egemenlikhaklarmzasndanproblem yaratmayacak ekilde

zlmtr.



121/191


ki lke arasnda sregelen Osmanl Borlarnndenmesimeslesi 13 Haziran 1928 gn imzalanan

Paris Antlamasyla belirli bir deme sisteminebalanmtr.

1929 ylnda kan dnya ekonomik krizi nedeniyledeme gl yaayan Trkiye, 1933 ylnda

Fransa ile Paris te yeni bir Bor Antlamasimzalamtr.



122/191


1929 ylnda Trkiye kapitlasyonlarn son kalntlarnda temizlemek amacyla halen yabanclarn

iletmesinde bulunan yaplarn devletletirilmesiyoluna gitmitir. Bu srece o dnemde halen FransatarafndaniletilenAdana-Mersin Demiryolu Hattdadahil edilmitir. Bu konu iki lke ilikilerinde gerginlik

yarattysa da HAZRAN 1929da imzalananantlamaylaTrkiye bu hattniletiminisatnalmtr.



123/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-TALYA LKLER

- talyaAnadolununpaylalmaskonusunda ngiltereve Fransa ile yaad anlamazlk sebebiyle

topraklarmzdanilk ekilen devlet oldu.- 1922 ylnda talyada balayan Mussolini iktidar ve

bu iktidarn Mare Nostrum-Bizim Deniz politikasAkdeniz Havzasndakitm devletler gibi Trkiye iin

de olduka rahatszediciydi



124/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-TALYA LKLER

- 30 MAYIS 1928de imzalanan TARAFSIZLIK VEDOSTLUK ANTLAMASI ile ilikiler belli bir dzeyde

tutulmak istenmitir.- 1930larlabirlikte talyannREVZYONSTeilimlerinin

gzle grlr lekte artmas ve Mussolini-Hitleryaknlamas Trk-talyan ilikilerinde gergin bir seyri

beraberinde getirmi ve II. Dnya Sava sonunakadar da devam ettirmitir.



125/191

TRK DI POLTKASI 1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYENN SLAM LKELERYLE LKLER

*AFGANSTAN

- 1 MART 1921de Moskovada imzalanan DOSTLUK

ANTLAMASI, Trkiye ile Afganistan arasnda resmiilikilerikuran ilk belgedir.

- Atatrkn reformlar Afganistan iin de rnekolmu, Afganistan Trkiyeden subay, retmen,

doktor gibi teknik uzmanlar getirtirken diertaraftanda Trk niversitelerine renciyollamtr.



126/191


*AFGANSTAN

- Son dnem tarihinde Rusya-ngilterenfuz

mcadelelerine sahne olan Afganistan Trkiyeyibuzor durumunda bir mttefik olak grmtr.

- MAYIS 1928de Agan KralAmanullah Han Trkiyeyiziyaret etmibu ziyaret srasnda25 MAYIS 1928de

AnkaradaTRK-AFGAN DOSTLUK ve BRLANTLAMASI imzalanmtr.

- Amanullah Hanntahttan indirilmesinden sonra dailikileraynseyirde devam etmitir.



127/191


*RAN

- Hem Trkiyeninhem rannsnrdakikabile ve

airetlerzerinde yeterli ve skynetim kuramamolmasTrk-ran snrndasrekli scakalanlarbulunmasnasebep olduugibi ikili ilikilerideolumsuz etkilemekteydi.



128/191

TRK DI POLTKASI

1923-1932 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYENN SLAM LKELERYLE LKLER*RAN- Snrsorunlarngidermek iin iki lke arasnda22

NSAN 1926da bir GVENLK ve DOSTLUKANTLAMASI imzalandfakat yeterli olmad.- HAZRAN 1928de ek bir protokolle bu antlama

daha gl hale getirildi.- 23 OCAK 1932de bir UZLAMA, ADL TESVYE ve

HAKEM ANTLAMASI imzalandve kesin olarak ikilke snrizilmioldu.

- HAZRAN 1934de RzaahPehlevininziyareti ikiliilikileridaha da dostane bir havaya soktu.



129/191

TRK DI POLTKASI 1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI- Lausannenn brakt meselelerin byk oranda

zme kavumas,

- lk 10 ylda i politikay ilgilendiren, siyasi, sosyal,

hukuki, ekonomik nemli inklaplarn uygulamayakonulmas,

kinci 10 yllk dnemde d siyasette daha farkl biryaklamberaberinde getirmitir. Trkiye bu dnemde

ortaya kan REVZYONST lkelere kar bir tarafolarak ANT-REVZYONST kanatta yerini alm ve ilkon yllk dnemde sorun yaad lkelerle ilikilerinirevize etmeyi tercih etmitir.



130/191

TRK DI POLTKASI 1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYENN MLLETLER CEMYETNE (M.C) GR

M. C, I. Dnya Savandansonra kazanan lkelerinkarlarnn korunmas iin ngilterenin nderliinde

kurulmutur. Musul Meselesi, Mbadele Meselesi gibi konulardaki

tavr ve ngilterenin arl nedeniyle ilk 10 yllkdnemde Cemiyetle Trkiye arasndaki ilikiler

olduka soukseyretmitir.



131/191

TRK DI POLTKASI 1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYENNMLLETLERCEMYETNE(M.C) GR

1928den itibaren dnyadaki silahszlanma faaliyetlerinekatlmtr.

1929 ylnda da Briand - Kellog Paktn imzalayarak,uluslararas ilikilerde sava reddettiini aka ortayakoymutu.

Trkiye, Nisan 1932 de yaplan Cenevre Silahszlanma

Konferansnda, Milletler Cemiyeti ile ibirliine hazrolduunubildirmitir.



132/191

TRK DI POLTKASI 1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYENN MLLETLER CEMYETNE (M.C) GR

spanya ve Yunanistann Trkiyenin ye olarakkabul edilmesi iin verdiiteklif zerine, M.C normal

yelik prosedrnde ilk kez bir istisnaya gidilmi vezel olarak Trkiye iin karlan davet kararylaTrkiye Cemiyeteyelik iin davet edilmitir.

6 TEMMUZ 1932deye 43 lkenin tam oyuyla Trkiye

M.C ye olmu, meclis bu yelii 18 TEMMUZdaonaylaynca durum lke iinde de resmiyetkazanmtr.



133/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI BALKAN ANTANTI

Trkiye, hem Balkanlarda barnkorunmashemde Balkan lkeleriyle olan dostluk ilikilerineverdii nemin bir gstergesi olarak, 15 Aralk1923te Arnavutluk, 18 Ekim 1925te Bulgaristan,25 Ekim 1925te de Yugoslavya ile birer dostlukantlamasimzalamt.

Trkiye ile Yunanistan arasndaki 1930 ylnda

balayan yaknlamann bir sonucu olarak, 14Eyll 1933 tarihinde bir Dostluk ve SnrGvenliiAntlamasnn imzalanmas, Balkanlardakiolumlu havaydaha da arttrmtr.



134/191

TRK DI POLTKASI


Trkiye ile Yunanistan arasndaki 1930 ylnda balayan

yaknlamannbir sonucu olarak, 14 Eyll 1933 tarihinde bir Dostluk

ve SnrGvenliiAntlamasnn imzalanmas,Balkanlardaki olumlu

havaydaha da arttrmtr.

Balkanlarda Trkiye nin nclnde gelien dostluk ve

ibirlii havas, 1930 lardan itibaren ortaya atlm olan Balkan

Antantfikrini olduka glendirmiti.

zellikle 1933 ylndaAlmanyada Nazilerin iktidara gelmesi ise,

bu antantngerekletirilmesiiin ibirliialmalarnarttrmtr.



135/191

TRK DI POLTKASI 1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI BALKAN ANTANTI

ki revizyonist lke Almanya ve talyann i ve dsiyasetleri ve zellikle talyanndpolitika yaklam

erevesinde Balkanlara olan ilgisi 1920lerinsonundan beri telaffuz edilen Balkan birlii fikrininalevlenmesine zemin hazrlamtr.



136/191

TRK DI POLTKASI


Balkan Antantnnolumasnnilk admnBalkanKonferanslaroluturdu. Bu konferanslar Balkan

lkeleri arasndaibirliinigelitirdi. 1933de AlmanyadaNAZ PARTSniniktidara

gelmesi Yunanistan ve TrkiyeyiBalkan Birliikonusunda daha da cesaretlendirdi. Fakat talyaya

yaknduran bulgaristan ve Arnavutluk bu fikre okscakbakmad.



137/191

TRK DI POLTKASI


Trkiye;

- 14 EYLL 1933de YUNANSTAN

- 17 EKM 1933de ROMANYA- 27 KASIM 1933de YUGOSLAVYA ile yaptdostluk

ve ittifak antlamalarylakendi gvenliinisalamayaalt.

- 9 UBAT 1934de bu farklantlamanntek bir ataltndatoplanmasylaBALKAN ANTANTI kuruldu.Meclis 6 MART 1934de antlamayonaylad.



138/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TALYANIN HABESTANI GAL VE AKDENZ TTFAKI

- talyannEKM 1935de balayp1936 ylnakadardevam eden bir srete HABESTANigaletmesi,

uluslararasgndemde ok byk yankuyandrd.- M.C talyayakarzorlama tedbirlerine

bavurmasnaramen, talyageri admatmad.

- Bylece JaonyannManuryayigalindensonra

revizyonist lkelerden gelen ikinci igalgiriimikarsndada M.C ok etkili olamad.



139/191

TRK DI POLTKASI


gal sreci devam ederken ngiltere, Balkancorafyasndaki lkelerle ilikilerini arttrmak ve

talyaya gz da verebilmek iin spanya,Yugoslavya, Yunanistan ve Trkiyeye olas birtalyansaldrsnakargvence verdi.

spanyanndndadierlklere bu garantiyi kabul

ederek, ayngarantiyi olasbir talyansaldrsnakarngiltereye verince doal bir ittifak ortaya kt. Buittifak AKDENZTTFAKIdr.



140/191

TRK DI POLTKASI


Akdeniz ttifaktalyan-HabeSavasona erdiktensonra ortaya ktekildedaldama bu ittifak

Trk-ngilizilikilerindebir milat oldu. Trk-ngilizilikilerineilk ciddi yansmasise Montreux

BoazlarSzlemesininimzalanmassrecindegerekleti.


141/191



142/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI MONTREUX BOAZLAR SZLEMES Trkiye, 11 Nisan 1936da, szlemeyi imzalayan

devletlere artlar Deimitirilkesinden hareketlebirer nota gndererek, mevcut szlemenindeitirilmesi isteini bildirdi.

nce ngiltere, ardndan, Balkan Antant DaimKonseyi 4 Mays 1936da bu konuda Trkiyeyidesteklediklerini ifade ettiler.

talya hari Boazlar Szlemesini imzalayan dierdevletlerin de bu istei uygun bulmalar zerine, 22Haziran 1936 tarihinde svirenin Montreux kentindebir konferans dzenlendi.



143/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI MONTREUX BOAZLAR SZLEMES

20 TEMMUZ 1936da Trkiye, ngiltere, Fransa, SovyetlerBirlii, Japonya, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan veYugoslavya arasnda Montr Boazlar Szlemesiimzaland.

Buna gre baazlarla ilgli tm egemenlik haklarTrkiyeyeverilirken diertaraftan gnn artlarnauygunolarak gemi geileriylealakalok daha genive ayrntl

stat tanmlaryapld. Gemilerin boazlardan geii dzenlendii gibi, yaplan

hava sahas tanmlamasyla uaklarn boazlarn havasahasnkullanmnada dzenleme getirildi.



144/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI SAADABAD PAKTI

Balkanlarda olduu gibi, Ortadouda bulunandevletlerle de ilikilerini gelitirmeye byk gayret

sarf eden Trkiye,-1932 ve 1937 yllarnda ran

-1926, 1932 ve 1936 yllarnda Irak

- 1937 ylnda Msr ile dostluk ve eitli konularda ibirlii

salayan antlamalar imzalamtr.



145/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI SAADABAD PAKTI 2 Ekim 1935 tarihinde Trkiye, ran ve Irak arasnda

Ortadou da blgesel ibirliini gelitirmekmaksadyla l bir antlama imzalanmtr. Dahasonra, Afganistannda katlmylaantlamannalangenilemitir.

talya nn 1935 de Habeistan a saldrmasyla,Trkiye nin nclnde Trkiye, ran, Irak ve

Afganistan arasnda Tahran

daki SadbatSaraynda, 8 TEMMUZ 1937 tarihinde SAADABADPAKTI denilen antlama imzalanmtr. Bu antlama14 Ocak 1938 gn de TBMM tarafndanonaylanarak yrrlegirmitir.



146/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-NGLTERE LKLER

TrkiyeninMCneyeliindensonra farkllamayabalayanTrl-ngiizdiyalou, Akdeniz ttifakve

Montreux BoazlarSzlemesiyledaha yaknbir halalmaya balamtr. Bu erevede:

1936 ylnda ngiltere Kral VIII. Edward stanbul uziyaret etmitir.

1937 ylndanitibaren ekonomik alanda da kendisinigstermeye balamtr.



147/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-NGLTERE LKLER

Gelienekonomik ilikilerle

-Karabk Demir - elik Fabrikaskurulmu,

-27 Mays1938 tarihinde de iki lke arasnda,Trkiyeyekredi almasnngren bir antlamaimzalanmtr.

-Trkiye 1937 ylnda yaplan Nyon Konferansndangiltereile birlikte hareket etmitir.

-Bu yaknilikilersonucunda Trkiye, ngiltereve Fransaarasnda 19 Ekim 1939 tarihinde Karlkl YardmAntlamasimzalanmtr.



148/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-FRANSA LKLER VE HATAY MESELES

Fransa Avrupada ortaya kan tehlikeli durumkarsnda Ortadoudaki smrgelerine birer birer

bamszln vermeye balad. Bu smrgelerdenbiri de Suriyedir.

Kasm 1936da Suriye bamszln kazanrken, 20EKM 1921 tarihli Ankara Antlamasyla zel bir

ynetim yapsyla Suriyeye balanm olanskenderunSancaSuriyeyebraklmakistenmitir.


149/191



150/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-FRANSA LKLER VE HATAY MESELES Milletler Cemiyeti, 20 Ocak 1937 tarihinde Trk tezini

kabul ederek, sancaa ayr bir stat tannmasnkabul etti.

29 Mays1937 Trkiye ile Fransa konuya ilikin ikili birantlamayapt.

Sancak Anayasasnn almalar srasnda FranszlarTrkiye ye baz glkler karmlar ise de, 1938

ylnda, Almanyann Avusturya

y ilhak, Fransa

nnTrkiye ye kar tutumunu yumuatmasna sebep

olmutur.



151/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-FRANSA LKLER VE HATAY MESELES

2 EYLL 1938de adHATAY olarak deitirimisancak meclisi almalarnabalad. Hem

Trkiyeninhem de Hataynarzusu birlemekti. Fransa bu talebe ok scakbakmamakla birlikte 23

HAZRAN 1939da Ankara AntlamasylaHataynTrkiyeyekatlmasnkabul etti ayngn Hatay

Meclisi de Trkiyeyekatlmakararaldve yaklak ylayaylanbu mesle Trkiye lehine zlmoldu.



152/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-ALMANYA LKLER

I. Dnya Sava sonunda imzalad VersayAntlamas ile 1930lara kadar dnya siyasetinde

yeniden varlkgsteremeyen Almanya 1933deNAZPARTSnin iktidara gelmesiyle birlikte revizyonist biryaklamla ok daha aktif bir lke olmayabalamtr.

Siyasi ve ekonomik adan glenmeye balayanAlmanya ile Trkiyeninilikilerininyeniden balamasda bu dneme denk gelir.



153/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-ALMANYA LKLER

1934 ylndan itibaren zellikle Trkiye ile Almanyaarasndaki ekonomik ilikiler hzla gelimitir. Bunun

sonucu olarak,- ki lke arasnda 1938 ylnda Berlin de bir TicaretAntlamasimzalanm,

- Alman Ticaret BakanTrkiyeyi ziyaret etmitir.

- AlmanyannTrkiyeye kredi vermesiyle ilgili olarak 16Ocak 1939 tarihinde yine Berlin de bir antlamaimzalanmtr.


154/191


155/191



156/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-SOVYET RUSYA LKLER

Trkiyenin M.C ne ye olmasna kadar geensrete Trk-Rus ilikilerigayet scakbir seyir izlerken

bu tarihten sonra Trkiyenin Rusyadan bamszittifak abalar Rusya iin rahatszlknedeni olmayabalamtr.

1932 ylnda Trkiye Babakan ve Dileri Bakan,

Sovyetler Birliini ziyaret etmiler ve bu ziyaret,ilikilerebir canlanma getirmitir.



157/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRKYE-SOVYET RUSYA LKLER

1933 ylnnsonlarnakadar, iki lke arasndazamanzaman grayrlklarkmolmakla birlikte, ilikiler

belli bir izgide devam etmitir. 1934 ylna gelindiinde ise; ilikilerde kopukluklar

yaanmayabalamtr.

Sovyetler Birliinin 1934 ylnda Milletler Cemiyetine

girmesi ise, Trk - Sovyet ilikilerindeksasreli de olsabir rahatlama meydana getirmi fakat II. DnyaSava ncesi Rusyann Almanya ile anlamas ikilkenin ayrsaflarda olmassonucunu dourmutur.



158/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRK-TALYAN LKLER

1928 Antlamaszerinden ekillenenTrk-talyanilikileri, 1930larda talyannOrta ve Yakndouya

yaylmaidealleri nedeniyle gergin bir atmosferdeekillenmitir.

Balkan Antantnnkurulmas,

HabeistanMeselesindeTrkiyeninM.C ile ortak

tavrsergilemesi,



159/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRK-TALYAN LKLER

Akdeniz ttifak,

Montreux BoazlarSzlemesi

Trk-italyan ilikilerindekigerginliiarttrmtr.- 2 OCAK 1937de tansiyonun drlebilmesiiinTrkiye ve talyaarasndaAkdenizingvenliiiinantlamayaplmve aynylubatayndaTrk Dileri

BakanTevfik RtAras talyayziyaret etmitir.



160/191

TRK DI POLTKASI

1932-1938 DNEM TRK DI POLTKASI TRK-TALYANLKLER

10-11 Eyll 1937 tarihinde Avrupa devletlerininkatlmasylaNyonda dzenlenen konferansa, talya

katlmazken, Trkiye nin katlarak ngiltere veFransa y desteklemesi, Trk - talyan ilikileriniyeniden gerginletirmitir.

Almanyann tm abalarna ramen dzelmeyen

iki taraf ilikilerinde, talyann saldrgan tutumuTrkiye tarafndan 30lar boyunca ak bir tehditolarak alglanmtr.


161/191

TRK NKILABININDAYANDII TEMELLER

VE ATATRKLK

TRK NKILABININ DAYANDIITEMELLER


162/191

VE ATATRKLK I. TRK NKILABININ TEMEL LKELER (ATATRK LKELER)

Cumhuriyetilik

Milliyetilik Halklk

Devletilik

Laiklik

inklaplk



163/191

VE ATATRKLK II. BTNLEYC LKELER

Milli Egemenlik

Milli Bamszlk Milli Birlik Beraberlik ve lke Btnl

Yurtta sulh, Cihanda Sulh

Bilimsellik ve Aklclk

adalamave Batllama

nsanve nsanlkSevgisi

TRK NKILABININ DAYANDII

TEMELLER


164/191

TEMELLER

VE ATATRKLK ATATRK LKELER

Atatrk lkeleri olarak adlandrdmz 6 prensip, 5

UBAT 1937 tarihinde Trkiye Cumhuriyetinin temelzellikleri olarak anayasaya girmilerdir.

Kemalizm veya Atatrklk olarak ifade edilen heriki kavramda da kastedilen anlam; Atatrk ilkelerine

balkalarak, Trk Milletini ileri hedeflere yneltmekve insanlkailesinde ona ereflibir yer kazandrmayaalmaktr.



165/191

VE ATATRKLK ATATRK LKELER CUMHURYETLK

- Yeni trk Devletiniyaratan Trk nklabnnsiyasigrdr.- Devlet dzeninde ve ynetiminde millet iradesinin

egemen olmasdr.

- Siyasal bir dzen olarak domu, beraberindeekonomik, sosyal ve kltrel dzenlemelerinigetirmitir.



166/191

VE ATATRKLK CUMHURYETLK

- Milliyetilik, Halklk, Laiklik ilkeleriyle iiedir.

- Cumhuriyet demokrasinin en iyi uygulandynetimbiimidir.

- Cumhuriyet devleti bir hukuk devletidir. Meclisinyaptyasalarnanayasaya uygunluu, yrtmenin

hukuka uygun bir ekildeyrtlmesi bamszmahkemelerin denetimine tabidir.

TEMELLER


167/191

VE ATATRKLK

CUMHURYETLK ATATRKE GRE CUMHURYET

- Trk Milletinin tabiat ve adetlerine en uygunynetim eklidir.- Cumhuriyet ahlaki fazilete dayanan bir

ynetim eklidir.- Cumhuriyet ynetimi faziletli ve namuslu

insanlar yetitirir.- Cumhuriyete sahip kmakkadar ona layk

olmak da gereklidir.- Cumhuriyet her zaman demokrasi

kavramylabirlikte ele alnmaldr.



168/191

VE ATATRKLK MLLYETLK

- Milletin tm bireyleriyle milli benliinin bilincine

varmas, lke ve millet btnl iersinde varlnsrdrmesi ve ykseltmesi ilkesidir.

- Trk nklabnda milliyetiliin temelini Misak- Milliyedayanan tambamszlkilkesi oluturur.

- Tam bamszlkiin, siyasi, mali iktisadi, askeri, kltrelher alanda bamszlk gerekir. Atatrk2e grebunlardan biri eksik olursa lke bamszsaylamaz.



169/191

VE ATATRKLK MLLYETLK

- Milliyetilik bir devletin siyasetinin de milli olmasngerektirir.

- Atatrknmilliyetilik anlayrkdeildir. Onagre milliyetilik bir vicdan ve duygu iidir.

- Trk milletinin bamszliin gsterdiiduyarllnyannda, diermilletlerin haklarnada sayggsterilmesi gerektiineinanmtr.

- Milli birlik ve beraberlik iinde almaklkemizi enileri dzeye tayacakpotansiyele sahiptir.



170/191

VE ATATRKLK HALKILIK

- Halkn kendi kendini ynetmesi, kanun nnde eitolmas, snfsz ve ayrcalksz bir toplum oluturmasanlamnagelen bir sosyal politika prensibidir.

- Trk nklabhalkyeni ve etkin bir siyasal unsur olarakortaya karmtr.

- Milli Mcadele halk sayesinde kazanlmt. Buyzden Atatrk meclisin alndan itibaren herfrsatta HALKILIK prensibini telaffuz etmi veyerlemesiniistemitir.



171/191


- Halklk ilkesi halkn herhangi bir snf veya zmre

tarafndansmrlmesini reddeder.- Kamunun yararnkiive zmrenin yararnnstnde

tutar.

- Fertlerin kanun nnde mutlak eitlii kabul edilir.

Hi kimseye herhamgi bir sfat ya da nedendendolayayrcalktannmaz.

TRK NKILABININ DAYANDII

TEMELLER


172/191

TEMELLER


- Atatrkegre halklkalmayadayanan birsosyal dzendir. Trk halkiinde bulunduuzorartlarbertaraf edebilmek iin almayamuhtatr.

- Halklk, sosyal adalete, sosyal gvenlie, toplumunyoksul kesimlerinin korunmasnave

glendirilmesine, adaletli gelir dalmnabyknem verir.



173/191

VE ATATRKLK DEVLETLK

- Devletilik, Trkiye Cumhuriyetininmilli bir ekonomi

yaratmak, ekonomik kalknmave gelimesinisalamakamacyla1930 ylndanitibarenuyguladekonomi politikasnifade eden birkavramdr.

- Ekonomide Devletilik Trkiyeniniinde bulunduuartlardanve ihtiyalardan domuve bunlarauygun olarak ekillenmitir.



174/191


- 1923-1930 aralndaekonomide mmkn mertebeliberal bir kalknma politikas izlenmitir. Fakat 1929

buhranyla birlikte bu siyaseti devam ettirebilmekmmkn olmamyeni bir model araynagirilmitir.

- Devletilik hem liberal hem kollektivist zellikleri birarada tar. Ferdi teebbs desteklenmekle birlikte,

gereken durumlarda devletin varl ya damdahalesinin n alr.



175/191


- Atatrke gre Devletilik, liberal sisteme daha

yakn, fakat liberal ve kolektivist sistemin zelliklerinibirlikte barndrankarma bir ekonomik modeldir.

- 1930 ylndan itibaren uygulanmaya balayanDevletilik, planl kalknma politikalaryla dadesteklenmi, Trkiyenin zellikle Almanya vengiltere ile ticari ilikilerini gelitirmesiyle daha abaarlbir izgi izlemitir.



176/191

VE ATATRKLK LAKLK

- Laik kelime olarak; ruhan olmayan kimse, dn

olmayan ey, fikir, messese, prensip demektir.- Laiklik ise, din ve devlet ilerinibirbirinden ayran,dinin politik karlaraalet edilmesini reddeden,kiinindin zgrlntanyanve koruyan, aklvebilimin egemen olduubir devlet ve toplumdzenini ngren bir ilkedir.

- Dncehrriyetine devletin tarafszbir davraniinde sayggstermesidir.



177/191

VE ATATRKLK LAKLK

- Laiklik dine karolmak anlamnagelmez. Laiklikyobazla, banazlave din perdesi altndakiher

trl smrye kardr.- Laiklik bir din sorunu deildir. Demokratik siyaset

gereiolan adalamayani din klnabrndrlmgeleneklerden zgrlk sorunudur.

- Laiklemenindevletin ve sosyal yapnntmalanlarnadalmasTrk toplumuna fikir vesayetinireddeden, ok ynl dnceyimmkn klanaklcve insancldncesistemini getirmitir.



178/191

VE ATATRKLKNKILAPILIK

- nklplk; Atatrkn dier ilkelerini de iine alan,

bir genel ve ana ilkedir. Bu anlamda,gerekletirilmi olan btn inklplar ve ilkeleresahip kmayifade eder.

- Gemitenok geleceednk bir dncesistemiolan Atatrklndinamik ideali nklaplktr.

- nklplk anlay; Trk Milletinin ilerlemesinisalayacakmesseseleri benimseyerek korumak vesavunmaktr.



179/191

VE ATATRKLKNKILAPILIK

- Atatrk, Trk Milletinin ilerlemesinin devam etmesi vebunu salayan ilke ve inklplarn gvence altnaalnmas amacyla inklplk ilkesini, TrkiyeCumhuriyeti nin temel prensiplerinden birisi olarakkabul etmive bu ilkeyi de anayasaya koydurmutur.

- nklaplk korumay prensip edinse de ayn

zamanda, inklaplarn gelitirilip, eksikleriningiderilmesini salayarak an gereklerineuydurulmasda onun hareket alanierisine dahildir.



180/191

VE ATATRKLKBTNLEYC LKELER

MLL EGEMENLK

- grn itibaryla demokratik rejimi, yaniegemenliin kaytsz artsz millete ait olduunuortaya koyarken, d grn ile de milletin zgrve bamszyaamasn,yani dakarmillet birliinive btnlnifade eder.

- 1215 ylnda Magna Carta ile ortaya kmaklabirlikte, 18.yyda Jean Jaques Rousseu tarafndansistematize edilmitir.



181/191

VE ATATRKLKMLL EGEMENLK

- Atatrk e gre mill egemenlik, devlet ve milletinmukadderatnda amil ve hakim unsur olmas

gereken bir deerdir. nk adaletin, eitliin,hrriyetin dayana ve milletin namusu, haysiyeti,erefidir.

- Mill hakimiyet yle bir nurdur ki, onun karsnda

zincirler erir, ta ve tahtlar yanar, yok olur. Milletlerinesareti zerine kurulmu messeseler her taraftayklmayamahkumdurlar...



182/191

VE ATATRKLKMLL BAIMSIZLIK

- Trk Milleti, karakteri itibaryla,tarihin her devresindetam bamszyaamayabyk nem vermive bu

uurda cann feda etmekten kanmamtr. Buyzden Milli Mcadeleninen nemli ilkelerinden birtanesi Yaistiklal ya lm olmutur.

- Milli bamszlk sadece her alanda tam bamszlk

ilkesiyle mmkndr. Herhangi bir konuda bamllk,mdahale sz konusu olduunda tam ve MilliBamszlktanbahsedilemez.


183/191



184/191

VE ATATRKLKMLL BRLK, BERABERLK VE LKE BTNL

- Mill birlik ve beraberlik ilkesi, devletin kuruluu ve

milletin huzur ve refah ierisinde yaayabilmesi iinAtatrk n nemle zerinde durduu ilkelerdenolmutur.

- Trkiye Cumhuriyeti Devleti nin lkesi ve milletiyleblnmez olduudncesindenhareket eden bu ilke,milliyetilik ilkesini btnler.



185/191

VE ATATRKLKYURTTA SULH CHANDA SULH LKES- Yurtta sulh cihanda sulh ilkesi; bir taraftan yurt iinde

huzur ve sknu salayarakgven iinde yaamay

amalarken, dier taraftan da uluslararas bar vegvenliihedef alr.

- Atatrk tarafndan; yapc,tutarlve aklcbir dnyadzenin var olmasn salanmakmaksadylaortaya

konulmu olan bu ilke, ayn zamanda TrkiyeCumhuriyeti nin bar iinde kalknabileceidncesininbir gereidir.


186/191


187/191



188/191

VE ATATRKLKADALAMA VE BATILILAMA

- adalama her eyden nce, ada bilimedayal bir medeniyeti gerekletirmektir. TrkMilletinin her konuda, an artlarna gredonanmn ve meden anlamda a yakalamayifade eder.

- Batllama ise, adalama ile ayn anlamda

kullanlmakla beraber, Trk Milletini madd vemanev ynden an artlarna uygun olarakinsanca yaatmayifade eder.



189/191

VE ATATRKLKADALAMA VE BATILILAMA- Atatrk, adalama ve batllama yolunda

giritiihareketlerde, her zaman Trk Milletinin kendi

mill deerlerine byk nem vermi ve yaplanilerin mill esaslara ters dmemesine zengstermitir.

- Batllama ve adalama hareketinden Batnn

kltrel deerlerinin deil, bilim ve teknolojisininalnmas gerektiine iaretederek, zellikle taklittenkanlmasnistemitir.



190/191

VE ATATRKLKNSAN VE NSANLIK SEVGS

- nsan; devlet, millet ve dier btn deerlerintemelini oluturur, insann dnlmedii birsistemde, hi bir eyin kymeti yoktur. Bu sebeple,Trk inklbnn en byk zelliklerinden birisi deinsana ve i

Documents

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ DERSİ PRESENTASYON