enim naçiz vücudum elbet birgün toprak olacakt›r, ama

Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidarkalacakt›r” ve “‹ki Mustafa Kemalvar: Bir ben, et ve kemik, geçiciMustafa Kemal…” gibi sözleriyledünyan›n gelip geçici oldu¤unu hiçunutmayan ve ölüm gerçe¤ine hephaz›r olan Atatürk, henüz hiçbirhastal›k belirtisinin görülmedi¤i,sapasa¤lam oldu¤u günlerde, 1933y›l›nda bütün mal varl›¤›n› hazineyeb›rakmak istemifl, ancak MedeniKanun’daki “mahfuz hisse” nedeniyleüzerindeki mallar›n bir k›sm›n›mirasç›lar›na b›rakma zorunlulu¤uylakarfl› karfl›ya kalm›flt›r. Atatürk, bu

zorunluluktan kurtulmak için -dünya-da benzerine rastlan›lmad›k birflekilde- “özel kanun” ç›kartt›rm›flt›r.Sonuçta 12 Haziran 1933 tarihli

2307 say›l› “özel kanunla” tüm malvarl›¤›n› hazineye b›rakm›flt›r. Dünya;mal, mülk sahibi olmak için “özelkanun” ç›karan devlet adamlar›n› çokgörmüfltür de -Atatürk’ten baflka -tümmal›n›, mülkünü milletine ba¤›fllamakiçin “özel kanun” ç›kartan baflka birinidaha görmemifltir.

Özel kanunla “mahfuz hisse”dâhil tüm mal varl›¤›n› milletineba¤›fllayan Atatürk, daha 1933 y›l›ndabir de vasiyetname haz›rlamak iste-mifltir.

15

Sakl› TarihSinan Meydan

ATATÜRK’ÜNVAS‹YET‹NDEK‹

‹NSANLIK “S›rlar›yla ve Mesajlar›yla

Atatürk’ün Vasiyeti ve Mal Varl›¤›”

“B

16

Hasan R›za Soyak’› dinleyelim:“Bu kanun (2307 say›l› özel

kanun) ç›kt›ktan sonra vasiyetnametanzimini birer suretle ihmal etmifltik;burada benim büyük kusurum oldu-¤unu itiraf ederim. Ne bileyim; tafl›d›¤›manadan dolay› olacak, böyle birvesika tanzimine bir türlü elim varm›-yordu ve her konufluldukça bir vesileile ileriye at›yordum.

‘Hani seninle ara s›ra bir iflimiz-den bahsederdik’ sözleriyle Atatürkbana iflte bunlar› hat›rlat›yordu.”

Atatürk’ün hastal›¤› iyice ilerle-yince vasiyet konusu bir kere dahagündeme gelmifltir. Hasan R›za

Soyak ve Kocaeli milletvekili Sela-

hatttin Yarg›’n›n haz›rlad›¤› vasiyet

tasla¤›n› okuyan Atatürk, üzerindebaz› düzeltmeler yaparak 5 Eylül 1938tarihinde Dolmabahçe’de flu vasiyetiyazm›flt›r:

“Malik oldu¤um bütün nukut vehisse senetleri ile Çankaya’dakimenkul ve gayrimenkul emvalimi,Halk Partisi’ne atideki flartlarla terkve vasiyet ediyorum:

1. Nukut ve hisse senetleri, flimdi-ki gibi ‹fl Bankas› taraf›ndan nemalan-d›r›lacakt›r;

2. Her seneki nemadan bananispetleri flerefi mahfuz kald›kçayaflad›klar› müddetçe, Makbule’yeayda 1000, Afet’e 800, Sabiha Gök-çen’e 600, Ülkü’ye 200 lira ve Rukiyeile Nebile’ye flimdiki 100’er lira veri-

lecektir.3. Sabiha Gökçen’e

bir ev de alabilecekpara verilecektir.

4. Makbule’ninyaflad›¤› müddetçeÇankaya’da oturdu-¤u ev de emrindekalacakt›r.

5. ‹smet ‹nönü’nünçocuklar›na yüksektahsillerini ikmal içinmuhtaç olacaklar›yard›m yap›lacakt›r.

6. Her sene nema-dan mütebaki miktaryar› yar›ya Türk Ta-rih ve Dil Kurumlar›-na tahsis edilecek-tir.” ‹lginçtir! Atatürk’ün vasiyetinin genel-de gözden kaçan

BD KASIM 2015

ilginç mesajlar› ve s›rlar› vard›r. Bumesajlar› ve s›rlar› Hasan R›za Soyak’tan ö¤reniyoruz. Örne¤in, “Birmaddede kendilerine ayl›k ba¤lanmas›vasiyet etti¤i han›mlardan beflininsoyadlar› yaz›l› idi; yaln›z BayanAfet’in soyad› yoktu; o ailesininsoyad›n› kullanm›yordu. Henüz baflkabir ad da almam›flt›. Bunu görüncedi¤erlerinin de soyadlar›n› yazmad›.”Vasiyette yaln›zca Sabiha Gökçen’insoyad›na yer vermifltir. Onun nedenide “Sabiha’n›n Gökçen ad›n› soyad›olmaktan ziyade tayyarecili¤ini belir-ten bir s›fat olarak” görmesiydi.

ine vasiyette geçen “vefatlar›nakadar” ifadesini çizip yerine

“Yaflad›klar› müddetçe” notunudüflmüfltür. “Ona göre yaflamak esast›.Bir vasiyetnamede dahi olsa, bir insa-n›n ölümünden bahsetmeyi nezaketeuygun bulmuyordu.”

K›z kardeflinin Çankaya’da otur-du¤u eve ait maddede “‹kametinemüsaade edilecektir” denildi¤inigörünce bunu “emrinde kalacakt›r”fleklinde de¤ifltirmifltir.

‹smet ‹nönü’nün çocuklar›na aitmaddeyi de “Kendisine bir hal olursa-Hasan R›za Temelli’yi kastederek-kardefli çocuklar›na bakmaz” diyedüflünerek yazm›flt›r.

tatürk’ün vasiyetindeki ‹nönü’

nün çocuklar›yla ilgili madde,

çeflitli dedikodulara neden olmufltur.Örne¤in, güya Atatürk’e ‹nönü’

nün öldü¤ü söylendi¤i için Atatürk,‹nönü’nün çocuklar›na e¤itim yard›m›yap›lmas›n› vasiyet etmifltir! HattaAtatürk’ün ‹nönü’yü öldürtmeyidüflündü¤ü (!), bu nedenle çocuklar›nayard›m edilmesini vasiyet etti¤inisöyleyenler bile olmufltur. Bu iddia-lar›n tamam› yaland›r.

17

BD KASIM 2015

Y

A

“Gerçek olan fludur: Atatürkherkesin iyili¤ini isteyen, buna çal›flan,politika icaplar›yla özel müna-sebetlerini titizlikle ay›rmay›bilen, arkadafll›klar›na vedostluklar›na içten ba¤l› olançok mert ve vefakâr bir insand›;di¤er yandan ‹nönü o s›ralarda,safra kesesi iltihab› gibi tehli-keli bir hastal›k geçiriyor veAtatürk bununla yak›ndanilgileniyordu; emriyle her güns›hhi durumu hakk›nda malu-mat al›yor, kendisine arz edi-yorduk. Hatta hastal›¤› zama-n›na rastlayan bir geliflindeProf. Fissenger’i de Ankara’yagöndermifl, tedavisi ilealakadar etmiflti.”

u arada ‹nönü’nün çocuk-lar›n›n yüksek ö¤renimlerini

yapmalar› için vasiyetnamede önesürülen yard›ma gerek duyulmam›flt›r.

Atatürk’ün vasiyetindeki mesaj-lardan biri de ikinci maddedeki“… bana nispetleri flerefi mahfuzkald›kça…” ifadesidir. Atatürk buifadesiyle “adlar› geçen alt› kiflininkendisine yak›nl›klar›n›n aç›k birgerçek oldu¤unu anlatmak istemifltir”

Atatürk vasiyetini 6 Ekim 1938tarihinde ‹stanbul 6. Noteri ‹smailKunter’e teslim etmifltir. Atatürk’ünvasiyeti 28 Kas›m 1938 tarihindeAnkara Üçüncü Sulh Hukuk Hâkimli-¤i’nde aç›lm›flt›r.

Atatürk’ün Mal Varl›¤›

Atatürk’ün vasiyetindeki flartlarlaCHP’ye devretti¤i “nakit ve hisse

senetleri” -10 Kas›m 1938- itibariyleflöyledir:

Bu tablodan ortaya ç›kan sonuçlarflöyle özetlenebilir.

1. Atatürk ölürken, ‹fl Bankas›’n-daki Emekli Hesab›nda ve 4Numaral› fiahsi Hesab›’nda emekli

maafllar›ndan toplam 73 bin 19 lira

98 kurufl birikim yapm›flt›r. Tümflahsi mal varl›¤› budur. Ayl›k orta-lama 10 bin lira civar›nda cumhur-baflkanl›¤› maafl› alan Atatürk, nere-deyse bütün maafl›n›, köflkün ihtiyaç-lar›na, yolculuk masraflarına, çal›flanlarave sosyal yard›m ve ba¤›fllara

harcam›flt›r. Bu nedenle öldü¤ündeflahsi hesab›nda sadece birkaç ayl›kmaafl› kalm›flt›r.

2. Atatürk’ün ‹fl Bankas› 2Numaral› Hesab›ndaki 1 milyon

446 bin 872 lira 03 kurufl ile 114

bin 891 adet hisse senedi ise Hindis-

tan’dan gelen paradan kalan 75 bin

BD KASIM 2015

Emekli Hesab›:4 Numaral› fiahsi Hesab›:2 Numaral› Hesap:Toplam:

‹fl Bankas› Hisse Senedi (10 liral›k):Müessis Hisse Senedi (500 liral›k):Toplam:

M. Kömürü T.A.fi Hisse Senedi:Nama Muharrer:Hamiline MuharrerMüessis Senet:Toplam:

Genel Toplam:

Para:Hisse Senedi:

Nükut Lira, Kurufl Lira, Kurufl

19.566.8053.453.18

1.446.872.03 1.519.892.01

119.125 569 119.694

12.750 12.250 125 25.125

1.519.892.01

144.891

B

18

lira, örnek çiftliklerin gelirleri veAbbas Hilmi Pafla’n›n CHP’ye

ba¤›fllad›¤› 900 bin liran›n de¤erlen-dirilmesiyle birikmifltir. Atatürk,

flahsi harcamalar› için bu paralara aslael sürmemifltir. (Atatürk Hindistan’danMilli Mücadele için kendisine gönde-rilen paran›n 120 bin liras›yla örnek

çiftlikler, 250 bin liras›yla da ‹fl Ban-

kas›’n› kurmufltur. Bu paradan geriyekalan› da ‹fl Bankas›’na koymufltur.Atatürk 1925’te kurdu¤u örnek çiftlik-lerini 1927 y›l›nda CHP’ye b›rakm›fl;çiftlikleri y›llarca çal›flt›r›p gelifltirip,iyice de¤erlendirdikten sonra 1937y›l›nda hazineye ba¤›fllam›flt›r.Atatürk kendi üzerinde görünen buçiftlik gelirlerine ve çiftlik ürünlerineasla el sürmemifltir. Çiftlik gelirlerini‹fl Bankas› 2 Numaral› hesapta birik-tirmifl, çiftlik ürünlerini ise paras›n›vererek sat›n alm›flt›r. Örnek çiftlikler,Türkiye’de modern tar›m ve hayvan-c›l›¤›n geliflmesine büyük katk›sa¤lam›fl; ‹fl Bankas› ise Türkiye Cum-huriyeti’nin ekonomik kalk›nmas›n-daki lokomotiflerden biri olmufltur.)

3. Atatürk, el sürmedi¤i ‹flBankas› 2 Numaral› hesaptaki 1.5milyon liraya yak›n paray› vasiyetinde

üç büyük Cumhuriyet kurumuna;CHP denetiminde TTK’ya ve TDK’ya b›rakm›flt›r.

Atatürk düflmanlar›n›n dillerinedolad›klar› “Atatürk’ün malvarl›¤›”gerçe¤i budur. Görüldü¤ü gibi Ata-türk’ün flahsi mal› olarak emeklimaafl› ve cumhurbaflkanl›¤› maafl›d›fl›nda üzerinde tek kuruflu yoktur.Maflalar›n› da sosyal yard›mlar veba¤›fllar baflta olmak üzere köflk gider-lerine harcam›flt›r. Ölürken flahsihesab›nda sadece 73 bin 19 lira 98

kurufl birikmifl paras› vard›r. Atatürk’ün baflkaca aç›k veya

gizli bir vasiyeti yoktur. Bu konudakiiddialar tamamen gerçek d›fl›d›r.

Not: Atatürk’ün mal varl›¤›n›ntüm kaynaklar›n›, Atatürk’ün gelirle-rini, giderlerini, ba¤›fllar›n›, Hindis-tan’dan gelen para vb. tüm ayr›nt›la-r›yla Kas›m 2015’te ç›kan “Panzehir”adl› kitab›mda anlatt›m.

sinanmeydan@butundunya.com.tr

Kaynakça: Hasan R›za Soyak, Atatürk’ten Hat›ralar,C.1, 2, ‹stanbul 1973. Atila Sav, “Atatürk’ün Vasiyeti”,Cumhuriyet, 24 Nisan 1981 Atatürk’ün Bütün Eserleri,C.30. Mazhar Levento¤lu, Atatürk’ün Vasiyeti, ‹stanbul,1968. Türkiye ‹fl Bankas› Tarihi, ‹stanbul, 2001 SinanMeydan, “Yalanlara, Çarp›tmalara, ‹ftiralara”,PANZEH‹R, ‹stanbul, 2015.

BD KASIM 2015

10 bin lira civar›nda cum-hurbaflkanl›¤› maafl› alanAtatürk, neredeyse bütünmaafl›n›, köflkün ihtiyaçlar›-na, yolculuk masraflar›na,çal›flanlara ve sosyal yard›mve ba¤›fllara harcam›flt›r.

19