Atıkların Toplanması, Depolanması ve Bertarafıibb.gov.tr/tr-TR/BilgiHizmetleri/Yayinlar/FaaliyetRaporlari... · katı atık kabul kapasiteleri artmakta, trafikteki araç sayısında

158Çevre Yönetimi

ATIK YÖNETİMİ

Atık Yönetimini Etkinleştirmek.Stratejik

Hedef 5.2

Atıkların Toplanması, Depolanması ve Bertarafı

Evsel Katı Atıkların Toplanması, Transferi ve Bertarafı

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanununun 7. Maddesine göre Büyükşehir Belediyesi; katı atıkların kaynakta toplanması ve ak-tarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafri-yatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edil-mesine ilişkin hizmetleri yerine getirilmesi, bu amaçla tesislerin kurulması, kurdurulması, işletilmesi veya işlettirilmesi ile ilgili so-rumlu tutulmuştur. Ayrıca evsel atıkların toplanması görevi ilçe belediyelerine verilmiştir. İstanbul genelinde tüm ilçelerde orta-lama günde 14.513 ton katı atık toplanmaktadır.

Atıkların Avrupa Yakası’nda Yenibosna (Bahçelievler), Barutha-ne (Şişli), Halkalı (Küçükçekmece), Silivri ve Anadolu Yakası’nda

Aydınlı (Tuzla), Hekimbaşı (Ümraniye), Küçükbakkalköy (Kadıköy)’deki katı atık transfer istasyonlarından, katı atık düzenli depolama alanlarına semitreylerle taşınması ile çevre kirliliğinin önüne geçilmiş, taşıma işleri daha az sayıda araçla yapılarak ya-kıt, işgücü ve zaman tasarrufu sağlanmıştır. Ayrıca semitreylerle taşıma sayesinde 72 m³ katı atık tek seferde düzenli depolama alanına taşınmakta, bu sayede mevcut aktarma merkezlerinin katı atık kabul kapasiteleri artmakta, trafikteki araç sayısında cid-di sayıda azalma olmaktadır. Bunun yanında transfer istasyonla-rının sayısının artırılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte-dir. Avrupa yakasındaki aktarma istasyonlarına günde ortalama 8.181 ton, Anadolu yakasındaki aktarma istasyonlarına ise günde ortalama 4.642 ton evsel atık kabul edilmektedir.

İstanbul’da toplanan ve transfer merkezlerine getirilen katı atık-lar Asya yakasında Şile/ Kömürcüoda Düzenli Depolama Alanın-da, Avrupa yakasında Eyüp/Odayeri Düzenli Depolama Alanında depolanarak bertaraf edilmektedir. Odayeri Düzenli Depolama Sahasında günlük 9.378 ton, Kömürcüoda da ise 5.208 ton atık depolanabilmektedir.

Tablo 9 Katı Atık Transfer İstasyonu Bilgileri

BaruthaneYenibosnaHalkalıHekimbaşıKüçükbakkalköyAydınlıSilivri

Tesisin AdıPlanlanan Kapasite

(Gün/Ton)Fiili Kapasite

(Gün/ton)Düzenli Depolama

Alanına Uzaklık (km)Semitreyler

Sayısı (Adet)1.5002.5002.5001.500750

1.500800

2.0002.8003.3001.7501.3191.400300

25424145465698

1421251614155

Kaynak. Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı, 2011

Tablo 10 Düzenli Depolama Alanları Bilgileri

Toplam AlanSerili AlanToplam DepolamaTahmini Ömür

2011 Odayeri Kömürcüoda266 ha94 ha

41,5 milyon ton2028

233 ha50 ha

18,8 milyon ton2030


Grafik 8. Düzenli Depolama Alanlarında Depolanan Evsel Atık Miktarları (bin ton)


4.820

5.089

5.404

5.230 5.297

2007 20082009

20102011

159

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ I 2011 FAALİYET RAPORU


Tablo 11 Çöp Sızıntı Suyu Arıtma Verileri (m3)

OdayeriKömürcüodaTOPLAM

Tesis Kapasite (m3/gün) 2008Arıtılan miktar (m3)

2009 2010 2011 TOPLAM3.0002.000

101.32639.628

140.954

220.772260.045480.817

507.550257.651765.201

487.561266.308753.869

1.317.209823.632

2.140.841


Çöp Sızıntı Suyu Arıtma

Düzenli Depolama Sahalarında oluşan sızıntı suyunun yüksek kirlilik yükü membran arıtma sistemi nitrifikasyon, denitrifikas-yon havuzlarının devamında ulltrafiltrasyon ve nanofiltrasyon membran sistemleriyle fiziksel, kimyasal ve anaerobik yöntem-lerle giderilmektedir.

Sızıntı Suyu Toplama Havuzu, 2011

Gemilerden Atık Toplama

Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çer-çevesinde 9 adet kiralık ve 2 adet İdaremizin lisanslı atık alım ge-mileriyle Marpol Ek-I Petrol Türevli (sintine suyu, slop, slaç, kirli balast, atık yağ vb.) atıklar, Ek-II zehirli sıvı, Ek-IV pis su ve Ek-V çöp atıkları toplanmaktadır.

Yürütülen atık alım hizmeti atık alım gemileriyle “Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Çerçevesinde Uygu-lanacak Ücretler ve Esaslar Hakkında Tebliğinde” belirtilen hu-suslardaki ücret tarifesine göre gemilerden atık alım hizmetleri yürütülmektedir.

Tablo 12 Gemilerden Alınan Atık Miktarları (m³)

Atık Toplanan GemiAlınan Atık Miktarı

2007 2008 2009 2010 20114.585

92.229Adetm3

5.978134.445

5.470119.535

4.361117.057

4.824117.141


Grafik 9. Gemilerden Alınan Atık Miktarları (m³)

74.220

20072008

20092010

2011

8.435

9.570

107.05892.229

134.445

92.22596.699

9.189

15.315

111.057

9.371

10.987

93.898

117.141

11.653

11.590

95.031

12.827

14.560

Hafriyat Toprağı ve İnşaat Yıkıntı Atıklarının Yönetimi

2011 yılı içerisinde nihai depolama alanları ile toprağının tekrar kullanılması ve geri kazanılması amacı ile izin verilmiş olan alan-larda (Proje Bazlı Depolama Alanları) bertaraf edilmiş olan hafri-yat toprağının bölgelere göre kapasite analizini içeren istatistikî bilgiler aşağıdaki tabloda belirtilmektedir.


Tablo 13 Yıllara Göre Bertaraf Edilen ve Geri Kazanılan Hafriyat Toprağı/ İnşaat Yıkıntı Atığı Miktarları

Bertaraf Edilen Hafriyat Toprağı Miktarı Bertaraf Edilen İnşaat Yıkıntı Atığı Miktarı

Geri Kazanılan Hafriyat Toprağı Miktarı Geri Kazanılan İnşaat Yıkıntı Atığı Miktarı

İdari Yaptırım

Bin Ton

Ton

Ton

Ton

AdetMilyon TL

2007 2008 2009 2010 2011MevcutToplam

18.354

4.577

1.389.986

-

--

16.796

4.439

102.421

12.819

71216

16.257

4.258

175.540

77.826

1.05628

24.100

5.361

34.356

73.200

1.48255

47.709

5.680

35.996

116.952

88745

126.215

27.133

1.738.299

280.797

4137144

Ölçü

Tablo 14 2011 Yılı Hafriyat Toprağı ve/veya İnşaat/Yıkıntı Atığı Depolama Alanlarının Kapasite Analizi

Nihai Depolama AlanlarıProje Bazlı Depolama AlanlarıTOPLAM (m3)TOPLAM (ton)

2011 Yılı Başında Depolama Alanı Kapasitesi (m3)

2011 Yılı İçinde Yeni İzin Verilen Depolama Alanı Kapasitesi (m3)

2011 Yılı İçinde Depolama

Alanlarında Bertaraf Edilen Miktar (m3)

2011 Yılı Sonunda Depolama

alanlarında Kalan Kapasite (m3)

Dağılım Oranı %

7.479.84621.930.70929.410.55549.997.944

9.143.04922.864.34332.007.39254.412.567

15.211.64312.852.30528.063.94847.708.712

1.411.252,1631.942.747,1233.353.99956.701.799

496--

Kaynak. Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı, 2011ÖlçüBirimi

160Çevre Yönetimi

Grafik 10. Hafriyat Toprağı ve İnşaat/Yıkıntı Atıkları Depolama Sahalarında Bertaraf Edilen Hafriyat Toprağının Yıllara Göre Dağılımı (m3)

9.563.011

20092010

2011

14.176.646

28.063.948

Kaynak: Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı, 2011

Tehlikeli Atıkların Toplanması ve Denetimi

Atık Piller

İstanbul genelinde, Çevre ve Orman Bakanlığınca atık pillerin ayrı toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertarafında yetkilen-dirilmiş kuruluş olan TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği) İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile atık pillerin yönetimi faaliyetlerini koordineli olarak beraber yürütmektedir.

Atık piller özel kutu ve bidonlarda biriktirilmekte ve araçlar ile toplatılmakta, toplanan maddeler düzenli depolama alanında inşa edilen sızdırmazlık özelliğine sahip beton haznelere gö-mülerek bertaraf edilmektedir. Kaynağında ayrı toplanan piller Kemerburgaz’da bulunan piller için ayrılmış özel geçirimsiz atık pil depolarında ve İSTAÇ A.Ş.’nin İstanbul Şile’de yaptırarak 2010 yılında faaliyete geçirdiği Yerüstü Endüstriyel Depolama Sahasın-da bertaraf edilmektedir.

Bu sayede çevreye zarar vermelerinin önüne geçilmektedir. Atık pillerin toplanması, taşınması ve bertarafı çalışmaları 2011 yılı iti-bariyle İstanbul genelinde tüm ilçelerde uygulanmaktadır.

Grafik 11. Depolanan Atık Pil Miktarı (ton)


185159

245 251288

11.68528.606

50.473

91.090

122.814

20112010

20092008

2007

200720072008

20092010

2011

Tıbbi Atıklar

“İstanbul genelinde, 20 yatak kapasitesi üstündeki ve 20 yatak kapasitesi altındaki 252 sağlık kuruluşundan 2011 yılında 18.802 ton tıbbi atık toplanmıştır. Düzenli olarak toplanan tıbbî atıklar, Kemerburgaz – Odayeri’ndeki tıbbi atık yakma tesisinde yakılarak bertaraf edilmektedir.

24 ton/gün kapasiteli tıbbi atık yakma tesisinde tıbbi atıklar 1000 °C ile 1200 °C arasında yakılmakta ve yanma sonucunda ha-cimsel olarak % 95, kütlesel olarak % 75 azaltılarak bertaraf edil-mektedir. Tıbbi Atık Bertaraf Tesisinde yakılan atıkların külleri ise düzenli depolama sahasında, ancak diğer atıklardan ayrı olarak depolanmaktadır. Yakma tesisinde tıbbi atık bertarafı yapılırken aynı zamanda elektrik enerjisi de üretilmektedir. Yaklaşık 0,5 MW kapasiteli türbin jeneratör yardımıyla üretilen enerji hem tesis bünyesinde hem de çevredeki idari binalarda kullanılmaktadır.

Grafik 12. Toplanan Tıbbi Atık Miktarı (ton)


12.700 13.26715.500 17.316 18.802

20072008

20092010

2011

Ambalaj Atıklarını Kaynağında Ayrı Toplama

Çevreye zarar verecek şekilde doğrudan ve dolaylı bir şekilde alıcı ortama verilmesinin önlenmesi ve ekonomiye kazandırılması için plastik, cam, metal, kağıt-karton, kompozit gibi ambalaj atıkları kaynağında (ev, endüstri, ticarethane, işyeri, okul, hastane, vb.) diğer evsel atıklardan ayrı olarak biriktirilmekte, toplanmakta, ta-şınmakta ve ayrıştırılması yapılarak geri dönüşümü projesi İSTAÇ A.Ş. tarafından yürütülmektedir.

Bu proje kapsamında şu ana kadar toplam 26 ilçe ile protokol im-zalanmış ve uygulama planı hazırlıklarına başlanmıştır. Diğer ilçe-lerle protokol görüşmeleri ise devam etmektedir.

Grafik 13. Kaynağında Ayrıştırılarak Toplanan Ambalaj Atığı Miktarı (ton)


161

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ I 2011 FAALİYET RAPORU

18.238

25.292

2007 20082009

20102011

20.360

10.45015.232 18.238

153.680

18.724

Geri Kazanım

Atıkların geri kazanımı konusundaki dünyadaki eğilim doğrultu-sunda, oluşan atıkların maksimum geri kazanımı ile çevreye en az zararla bertaraf edilmesi gerçekleştirilmekte bunun yanında ekonomiye de fayda sağlanmaktadır.

Organik Atıkların Kompostlaştırılması

Kompost, gübreden farklı olarak, toprağı ıslah edici, organik de-ğeri yüksek malzemedir. İçerisine azot ve fosfor verilerek isteni-len şekilde gübre elde edilir. Kompost zemin ve toprağın boşluk hacmini arttırır, havalandırılmasını sağlar, kolay işlenmesini sağ-lar, su tutma kabiliyetini artırır, organik madde değerini artırır, besin maddelerinin daha iyi kullanılmasını sağlar. Kurulan tesis-lerde hal, pazar yeri, park bahçeler ve mutfaklardan çıkan organik menşeli atıklar, kompostlaştırılarak geri kazanılmaktadır.

Grafik 15. Kompost Üretim Tesisi Verileri (ton)

Grafik 14. Yıllara Göre Kompost (0-15 mm) Üretim Verileri (ton)



Kompost Tesisine Gelen Atık (ton)

0-15 mm Üretilen Kompost (ton)

15 mm Üzeri Malzeme(ton)

Çöp Gazından Enerji Üretimi

Katı atıklardan vahşi depolama sahalarında oluşan gazlar aktif toplama sistemiyle, yerleştirilen özel borular yardımıyla toplan-makta, böylece kontrol dışı oluşan gazların çevreye zarar verme-den bertarafı sağlanmakta ve patlama riski azaltılmaktadır. De-polama sahalarında oluşan metan içerikli çöp gazının sağlıklı bir şekilde toplanması ve toplanan gazdan da enerji üretilmesi için Odayeri (16MW) ve Kömürcüoda (8MW) düzenli depolama sa-halarında şu anda toplam 24 MW kurulu güce sahip 2 adet LFG (Land Fill Gas) tesisi kurulmuştur.

Deniz Atıklarının Geri Kazanımı

Petrol türevli atıklar susuzlaştırılmak üzere Haydarpaşa Atık Kabul Tesisine, zehirli sıvı atıkları lisanslı bertaraf tesislerine, pis sular ve petrol türevli atıklardan ayrıştırılarak kimyasal arıtmaya tabi tu-tulmak suretiyle deşarj kriterlerine uygun hale getirilen sular İSKİ kanalizasyon sistemine deşarj edilmektedir. Çöp atıkları karadan aktarma istasyonlarına veya düzenli depolama sahalarına gön-derilmektedir.

Haydarpaşa Atık Kabul Tesisi; petrol ve petrol türevi atıkları (sin-tine suyu, slop, slaç, kirli balast, atık yağ vb.) susuzlaştırmaktadır. Amacımız; bu tesis ile gemi atıklarının kontrolünün sağlanarak, deniz kirliliğinin kontrol altına alınması ve bu süreç neticesinde elde edilen petrol ve petrol türevli ürünlerin geri kazanımı sağ-lamaktır.

Grafik 16. Çöp Gazından Üretilen Elektrik Enerjisi (MWh)


3.225

74.220

107.05895.031 96.699 93.898

15.67510.70110.20614.5253.275

2007Petrol Türevli Atık (m3)Susuzlaştırılarak Geri Kazanıma Gönderlen Miktar (m3) Kaynak. Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı, 2011

2008 2009 2010 2011

20072008

20092010

2011

2.474

70.895

116.960114.262

Grafik 17 . Petrol Türevi Atık ve Susuzlaştırılarak Geri Kazanıma Gönderilen Miktarlar (m3)

162Çevre Yönetimi

Geri Dönüşüm

Toplanan her türlü atıkların ayrıştırma yoluyla veya yerinde ayrı toplama ile ekonomiye geri kazandırılması faaliyetidir. Bu kap-samda plastik, cam, kağıt gibi ambalaj atıkları ayıklanarak ve in-şaat atıkları kırıcı tesislerde kırılarak ekonomiye geri dönüşümü sağlanmaktadır.

Ambalaj Atıklarının Geri Dönüşümü

Ambalaj atıklarının geri dönüşümü Büyükşehir Belediyesinin yetki devri yaptığı İSTAÇ tarafından projelendirilmiştir. Bu pro-je kapsamında ilçe belediyeleri ile protokoller yapılmış; kayna-ğında ayrı toplama, kompost ve geri kazanım tesisinin ayıkla-ma kısmından çıkan geri dönüşümlü plastiklerin granül haline getirilmesi için tesis kurulması ve geri dönüşümsüz atıkların çimento fabrikalarında alternatif yakıt olarak değerlendirilmesi amacıyla 20-25 ton/saat kapasiteli ATY (Atıktan Türetilmiş Yakıt) Tesisi 2009 yılında kurulmuştur. Bu tesis, termal sisteme geçişin ilk adımıdır. 2011 yılı içerisinde günlük ortalama 8 ton, yıllık ise 2.910 ton atıktan türetilmiş yakıt üretilmiştir.

Elektronik Atıkların Geri Dönüşümü

İstanbul Yerel Elektronik Atıkların Sürdürülebilir Yönetim Proje-si (SMILE), AB’nin bir kısmını finanse ettiği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de liderliğini yaptığı bir projedir. Proje 12.03.2007 tarihinde başlamış olup, 14.09.2009 tarihinde tamamlanmış-tır. Ancak proje sürdürülebilir olduğundan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi projeye kendi imkanları ile devam etmektedir. Proje kapsamında Edirnekapı bölgesinde kurulan atölyede, İstanbul genelinde bilgisayar ve çevre birimleri toplanarak; tamir edile-bileceklerin, tamir edilerek yeniden kullanımı, geri kazanılabi-lecek olanların geri kazanımı, tamiri ve geri kazanımı mümkün olmayanların zararsız hale getirilmesi ve parçalanarak bertarafı sağlanır.

Tamir edilen ve yeniden oluşturulan bilgisayarlar, ihtiyaç dahilin-deki okullara, yardım kuruluşlarına, vakıflara ve ihtiyaç sahipleri-ne dağıtılmaktadır. Proje kapsamında 2011 yılında toplam 4.310 adet elektronik atık ünitesi toplanmıştır. Bunlardan 366 adet üni-te geri kazanılmış, 3.964 ünite ise geri dönüştürülmüştür.

Grafik 18. Elle Ayıklanarak Geri Dönüşümü Sağlanan Ambalaj Atığı Miktarı (ton)

2006

3.004

5.590

3.538

8.4547.447

5.896

2007 2008 20092010 2011


Documents

Atıkların Toplanması, Depolanması ve Bertarafıibb.gov.tr/tr-TR/BilgiHizmetleri/Yayinlar/FaaliyetRaporlari... · katı atık kabul kapasiteleri artmakta, trafikteki araç sayısında