‘Turizm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Güncel

Sorunlar ve Çözüm Yolları’

Bilal ÇİLKAYA

Niğde Üniversitesi

Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu

Sosyal Güvenlik Programı

Turizm sektöründe iş kazası ve meslek hastalıkları

konusunda güncel yaşanan sorunlara, psikososyal

ve ergonomik risklerin yüksekliği, çalışma şartları,

işgücünün yapısı ve artan istihdam sonucunda iş

sağlığı ve güvenliği konularına dikkat çekmek ve

çözüm yolları üretmek.

Çalışmanın Amacı

Turizm sektörü geleneksel tarımsal üretimin

gerilediği çoğu gelişmekte olan ülkede en önemli

endüstri konumundadır.

Turizm sektörü, dünyadaki genel ekonomik

durgunluğa rağmen büyüyen ve istihdam alanı

sürekli olarak artan bir sektör konumundadır.

Turizm Sektörü

Turizm sektöründeki bu gelişme özellikle bölgesel

olarak istihdam olanaklarının artmasına neden

olmaktadır. Dolayısıyla bir ülkede turizm

sektörünün gelişmesi, söz konusu ülke insanlarının

bu sektörde istihdam edilmelerine imkan

verebilmektedir.

Turizmde istihdam Nisan ayı itibari ile, 838 bin kişi, Mayıs verileri ile 902 bin kişi.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından açıklanan 2013 yılı Nisan ayı verilerine göre; turizmle ilgili 5 ana faaliyet kolunda, sigortalı olarak çalışanların sayısı % 17 dolayında arttığını görmekteyiz. 2012 yılında 715 bin olan çalışan sayısı, bu yıl 838 bine yükselmiş olup. 2013 yılı değerlerine göre; turizmin ülke istihdamındaki payı % 6,2’den % 6,8’e çıkmıştır. Turizm şirketlerinin toplam kayıtlı şirket içindeki payı da % 6,8’den % 7,3’e yükselmiştir. Ülke genelindeki sigortalı sayısındaki artışın % 16,2’si turizmden kaynaklanmıştır. Turizm bu performans ise ilk sırada yer alırken onu, % 12,4 ile bina inşaatı ve % 10,9 ile perakende ticaret izlemektedir.

Ülke istihdamındaki artışa; yiyecek-içecek sektörü % 9, konaklama sektörü de % 6 dolayında katkı yapmıştır.

Turizm Sektöründe İstihdam Verileri

Son bir yılda, en fazla sigortalının yer aldığı yiyecek

içecek hizmetlerinde 394 bin olan çalışan sayısı

457 bine çıkmış. Aynı dönemde, 222 bin olan

konaklama sektörü çalışanları sayısı da 257 bine

çıktı. Geçmişe göre daha fazla şirketin kapsama

alındığı havayolu taşımacılığında çalışanların

sayısı da buna paralel olarak 6 bin 723’ten 18 bin

395 dolayına yükselmiştir

2012 2013 Değişim

Yiyecek İçecek Hizmetleri

394.806 457.999 16,0

Konaklama 222.809 257.979 15,8

Spor, Eğl.Dinl.Faal. 45.092 53.828 19,4

Seyahat Ac.Tur Op.Hizm

46.210 49.998 8,2

Havayolu 6.723 18.395 173,6

Turizm Toplamı 715.640 838.199 17,1

Türkiye Toplam 11.521.869 12.262.422 6,4

Turizmde İstihdam Verileri, Sigortalı Sayısı

(Nisan 2012-2013: SGK 4A kapsamı) http://www.tuyed.org.tr/

Çalışma sürelerinin uzunluğu

Ara dinlenmelerinin ihlali

Hafta tatili izni ihlali

Ücret ödenmeden Ulusal Bayram ve genel tatil

çalışması yaptırılması

İzinsiz yabancı uyruklu işçi çalıştırılması

Kayıt dışılık

Öncelikli Riskler

Ç.S.G.B. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Turizm Sektöründe Çalışma Sürelerinin İyileştirilmesi Programlı Teftiş Raporu

Turizm işletmelerinde meydana gelen artış ile birlikte,

istihdam ve rekabette meydana gelecek artış ile,

çalışanların, bu sektörde çeşitli risk faktörleri ile karşı

karşıya kaldığını görmekteyiz. Bu sebeplerden dolayı

turizm sektörü iş kazası ve meslek hastalıkları

açısından dikkate almak gerekir.

Turizm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği

Turizm sektörünün daha çok sezonluk dönemler ve

yaz ayları gibi mevsimsel olarak iş yükünün arttığı

dönemlerde yada vardiyalı çalışma sisteminin

bulunduğu saatlerde çalışılması, sigortasız ve

güvencesiz çalıştırılması, stajyer öğrencilerin

yoğun olarak amaç dışı çalıştırılmaları, birbirinden

oldukça farklı işlerin yapılmasının getirdiği iş

çeşitliliğini doğurmaktadır.

Bu sebeplerden dolayı turizm sektörü iş kazası ve

meslek hastalıkları açısından dikkate almak

gereken bir sektördür . Her ne kadar hizmet

sektöründe yaşanan iş kazaları ve meslek

hastalıkları sanayi sektöründen az olsa da turizm

sektörü bu konuda özel bir alandır.

1- Güvensiz iş koşulları: İş kazasını arttırıcı fiziksel çevre faktörleri ( İş yeri düzeni, araç ve teçhizatın yanlış kullanımı, aydınlatma ve havalandırma vb)

2. Güvensiz davranışlar: Çalışan bireylerin, özellikle deneyimsiz personellerin herhangi bir kaza olasılığını arttırıcı bilinçli ve bilinçsiz davranışları fiziksel ve psikolojik özellikleri

Bununla birlikte, çalışanların özellikleri ( yaş, eğitim vb.) psikolojik özellikleri (tedirginlik endişe vb) çevre faktörleri, davranışlar üzerindeki olumsuz etkiler kaza risklerini arttırabilmektedir.

Sektörde Meydana Gelen İş Kazalarını 2 gruba ayırabiliriz

GÜVENSİZ

DAVRANIŞLAR88%

GÜVENSİZ

KOŞULLAR10%

NEDENİ

SAPTANAMAYAN KAZALAR

2%

KAZALARIN SEBEPLERİ

KÜÇÜK İHMALLER BÜYÜK TEHLİKELER DOĞURUR

Elektrik çarpmaları ve yanık

Yanma ve şoklara yol açabilir. Mutfak gibi çalışma

alanlarında elektrik kablolarının ortadan geçmesi,

tesisatların standartlara uygun olmaması, emniyetsiz

prizlere fiş takılması, bilinçsizce tesisatla oynanması

ve ıslak elle dokunulması gibi nedenler elektrik

çarpmalarına yol açmaktadır.

Yanık, ısı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere

maruz kalma sonucunda deri ve derialtı dokularda

meydana gelen yaralanmalar.

Meydana Gelen İş Kazaları

Turizm sektöründe faaliyetlerde bulunan otel, restoran ve lokanta işletmelerinde yoğun olarak karşımıza çıkan düşmeler sonucunda ciddi yaralanmalar, hatta ölümlerin meydana geldiği görülmektedir. Özellikle temizlik yapılırken koruyucu tedbirler alınmadan bırakılan kaygan zemin, yağ ve yemek dökülmeleri ve hemen temizlenmemesinden kaynaklanmaktadır. Çalışma alanın yeterince aydınlatılmaması, merdiven yerine yanlış malzeme kullanımı, zemin yapısına uygun ayakkabı kullanılmaması diğer nedenler olarak sıralayabiliriz.

DÜŞMELER

Çeşitli kimyasal maddeler, özellikle temizlik

personellerinin önlemler almadan kimyasal

maddelere maruz kalmaları ciltte ve akciğerde

çeşitli zararlara yol açabilir. Dikkatsizce

kullanılması sonucunda zehirlenmelere maruz

kalınabilir.

ZEHİRLENMELER

Otel ve restoran işletmelerinin mutfaklarında araç

ve gereçlerin uygun şekilde kullanılmaması ve

yerleştirilmemesi kesiklere sebep olabilmektedir.

Bununla birlikte kesici ve delici aletlerin dikkatsizce

kullanılması, dalgınlık sonucunda ortaya çıkan

kesilmeler ile birlikte kan kaybı ve kanamalara

neden olmaktadır. Bulaşık yıkamalarında meydana

gelen kesilmelerde örnek olarak verilebilir.

Koruyucu eldiven ve gerekli teçhizatın kullanılması

gerekmektedir.

KESİKLER

- KAS VE İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI

Sektöre en çok görülen meslek hastalıkları kas ve iskelet sistemi ile ilgili hastalıklardır. Bel kaymaları, sırt kaslarının zedelenmesi, bileklerin burkulması ve boyun tutulması kapı görevlileri ve bavul taşıyan çalışanların başına sıkça gelir. Kas iskelet yaralanmaları çoğu zaman kayma ve düşme sonucunda ya da ağır kaldırmaktan kaynaklanır. Özellikle sezon yoğunluğunun fazla olduğu dönemlerde otellere yoğun olarak grupların gelmesi ve pek çok sayıda ağır bavulun hızlıca içeriye taşınacak olması, bu sıkıntılarla karşılaşılma riskini arttırmaktadır

MESLEK HASTALIKLARI

Psikolojik Baskılardan

Kaynaklanan Hastalıklar

Genellikle oteller ve lokantalarda yapılan işlerde,

müşterilere doğrudan hizmet edildiği için özellikle işlerin

yoğun olduğu saatlerde, yoğun stres yaşanmaktadır. Çoğu

zaman müşterilerin sabırsızlanması, yeterli sayıda

personelin olmaması ve işletme konusunda yaşanan

sıkıntıların müşteri tarafından kendilerine hizmet eden

personele yansıtılması işi çekilmez hale getirmektedir.

Yoğun iş temposunda amirlerinden kaynaklanan baskılar,

yoğun çalışma saatleri çalışanda psikolojik rahatsızlıklara

yol açabilmektedir.

Mutfaklarda ve çamaşırhanelerde çalışma ortamı, yüksek ısı, nem ve kötü aydınlatmadan dolayı çoğu zaman kişiler üzerinde olumsuz etkiler bırakmaktadır.

Bu nedenle, sektörde çalışma şartları ve işgücünün yapısı dikkate alındığında özellikle psikososyal ve ergonomik risklerin yüksekliği göze çarpmaktadır.

Tüm personel işe alınmadan önce sağlık

kontrolünden geçirilmeli ve kontroller belirli

periyotlarla yapılmalıdır.

Sigortasız ve güvencesiz çalışma önlenmelidir.

Kan testleri, portör muayeneleri belli dönemler de

alınmalıdır. Personel için uygun yemek yeme ve

dinlenme alanları belirlenmelidir. Lojmanlar temiz ve

sağlıklı koşullarda olmalıdır. Personele ait soyunma

odaların tuvalet ve duş imkânları sağlanmalı ve el

yıkama vb. Genel temizlik kontrolleri yapılmalıdır.

Çözüm Yolları ve Alınabilecek Önlemler

Personel üniformaları yedek

bulundurulacak şekilde temiz

olmalı.

İş sağlığı ve güvenliği uzmanları

tarafından personele eğitimler

verilmeli, ramak kala kaza

sisteminin oluşturularak kazaların

önüne geçilmeli. İlk yardım

konularında personeller

bilgilendirilmeli. Yoğun çalışma

koşulları yerine uygun vardiya

sistemi ile personel çalıştırılmalı.

Çeşitli iş kazalarını önleyici tedbirler alınmalı Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza yerine uygun şekilde geri koymaları sağlanmalı. Bu risklerin ve yol açtığı kayıpların önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenliklerinin geliştirilmesi için öncelikle şirket politikası içinde iş sağlığı ve güvenliği konusuna yer verilmelidir. Risk değerlendirmesi yapılarak şirkete özgü riskler tanımlanmalı, alınabilecek önlemler belirlenerek uygulanmalı ve değişiklikler izlenmelidir

Güvenli bir işyeri

Güvenli tesis, makine , alet

Güvenli hammadde, malzeme

Uygun işyeri ortamı

Uygun Koruyucu malzeme

Uygun personel seçimi

Eğitim

Gözetim, denetim sağlamaktır.

En Önemli Çözüm Yolları

– Pazarda fark yaratmak

– Yasalara uygunluğun ispatı

– Moral, motivasyon, verim artışı

– Maliyetlerin azalması

– Sigorta

– Müşteri memnuniyeti

– Tüm ilgili tarafların memnuniyeti

– İmaj

Gibi temel faydalarının sağlayacağı

unutulmamalıdır

Turizm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetiminin

Turizm sektöründe çalışan personelleri, alınacak

önlemler ile, kaza ve hastalık şeklinde ortaya çıkan

tehlikelerden korumak, zarar verici etkileri asgariye

indirmek, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam

iyilik halini hedefleyip yüksek nitelikte hayat

sağlayıp dolayısıyla çalışanların mutlu olmalarını

gerçekleştirmektir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM