LOGO

Avantazhet dhe disavantazhet e Shqipërisë

në monedhën euroErlet Shaqe

Ekonomia shqiptare dhe Euro

Permbajtja

Euro, Si lindi e si u vu në zbatim

Ç’kuptojmë me termin Euroizim/ Dollarizim?

Euroizim i njëanshëm i një ekonomie

Avantazhet & Disavantazhet me Euro

Euro, Si lindi e si u vu në zbatim

Viti 1957, Traktatit të RomësViti 1957, Traktatit të RomësShkak ishte sistemi Bretton Woods (ku bënin pjesë edhe monedhat europiane) firmosur në Uashington në 27 dhjetor të vitit 1945. Që vendosi kurs fiks të shkëmbimit ndërmjet monedhave, konvertimin në ar dhe dollarin amerikan si monedhë reference. U themeluan FMN, Banka Botërore , GATT.

Vendet anëtare të Breton Woods-it ato nxisnin qarkullimin e mallrave dhe shërbimeve për shkak të pikëpamjeve mbi tregtinë sipas së cilës të gjitha ekonomitë përfitojnë nga tregtia. Sipas sistemit të kurseve fikse të këmbimit, me përjashtim të SHBA-së vendet e tjera kishin politika monetare jo-efikase, të domosdoshëm për një ekuilibër të brendshëm.

Instrument kryesor për arritjen e ekuilibrit të brendshëm ishte politika fiskale. Instrumentet kryesore për arritjen e ekuilibrit të jashtëm ishte huazimi nga FMN, kufizimet e kapitalit financiar dhe ndryshimet të rralla në kurset e këmbimit.

Në sistemin e Bretton Woods, hartuesit e politikave kryesisht tentonin që përmes politikave fiskale të arrinin e ekuilibrin e brendshëm, dhe atë për qëllime politike.

Krijimi i Komunitetit Evropian të qymyrit dhe çelikut, si një metodë integrimi sektorial ishte guri i parë në ndërtesën europiane.

Viti 1970 nga një grup ekspertësh (i ashtuquajturi raporti Werner) kishte si qëllim futjen e një sistemi kursi këmbimi fiks ndërmjet valutave europiane kundrejt dollarit dhe qarkullimin e lirshëm të kapitaleve mes tyre

Në vitin 1972, vendet firmëtare të Traktatit të Romës krijuan një mekanizëm të ri për ti bërë ballë krizës, i ashtuquajtur “Gjarpri në tunel” i cili lejonte kontrollin e luhatjeve të monedhave europiane në korniza të papërcaktuara qartë kundrejt dollarit.

Forcimi i mëtejshëm i marrëdhënieve ekonomike dhe efikasiteti në rënie i sistemit Bretton Woods solli nevojën e krijimit të Bashkimit Ekonomik.

1

2

5

3

6

Euro, Si lindi e si u vu në zbatim

Ne Vitin 1979U krijua Sistemi Monetar Europian (S.M.E) e cila përcaktoi kurse këmbimi të qëndrueshme mes monedhave evropiane por me mundësi korrigjimi nëpërmjet një marzhi luhatjeje nga +/-2.25% me përjashtim të lirës italiane të cilës ju la si marzh +/-6%.

Euro, Si lindi e si u vu në zbatim

Ne Vitin 1988Në Këshillin Europian të Hanoverit , Jacques Delors me objektiv studimin e një Bashkimi Ekonomik dhe monetar të zgjeruar , integrimin e plotë të tregjeve financiare, lirinë e plotë të lëvizjes dhe transferimit të kapitaleve si dhe arritjen e realizimit të një monedhe unike. Jacques Lucien Jean Delors (1925), President i Komisionit Europian nga viti 1985 deri në 1994

Ne Vitin 1989 - 1992Realizimi i fazës së parë të propozimit me liberalizimin e plotë të kapitaleve të tetë vendeve anëtare. Traktatin e Mastrihtit 1992 u forcua dëshira për pasjen e një monedhe unike europaine, të fortë e të qëndrueshme. Lindi kështu traktati i Bashkimit Europian .

Euro, Si lindi e si u vu në zbatim

1992-1993

1999

2002

• Komuniteti u godit rënd nga një krizë e Sistemit Monetar Europain. Një mbledhje urgjente e ministrave të financave të gusht të vitit 1993 doli në përfundimin se duhej zgjeruar marzhi i luhatjes ne 15 % .

• 11 vende anëtare adoptuan Euron si monedhë të përbashkët. Banka Qendrore Europiane bëhet përgjegjëse për politikat monetare të BE-se.

• Më 1 janar të vitit 2002 hidhen në qarkullim kartëmonedhat e para në vendet anëtare.

Traktati i Bashkimit Europain u realizua në tre faza

Termi Dollarizim

Jo Zyrtare

Gjysme Zyrtare

Zyrtare

Përdoret kur një monedhë e huaj, jo domosdoshmërish dollari adoptohet në vend të monedhës vendase. Dollarizimi mund të ndodh në disa mënyra:

Pa një aprovim legal (kur popullsia e një vendi humbet besimin në monedhën e saj dhe preferon të përdorë gjithnjë e më shumë monedhën e në vendi tjetër për transaksione ekonomike)

(I ashtuquajturi sistem bimonetar) ku monedha e huaj është shpallur ligjërisht e pranueshme por që ka një rol dytësor në raport me monedhën vendase .

Kur një shtet, heq dorë nga emetimi dhe përdorimi I monedhës së saj dhe përdor vetëm monedhë të huaj.

Ç’kuptojmë me €izmi/$izmi?

Termi euroizim, sinonim i termit dollarizim, nënkupton adoptimin e monedhës euro nga një shtet që nuk bën pjesë në grupin e vendeve anëtare të Bashkimit Evropian të cilët kanë adaptuar euron si monedhë të tyre kombëtare.

Ç’kuptojmë me €izmi/$izmi?

Eurizimi mund të përshtatet në tre mënyra

Menyrat

2.Euroizim me marrëveshje

1.Euroizim I

Njëanshëm

3.Euroizim I

kryer nga një administratë

provizore

Hyrja e Euro-s Hyrja e Euro-s në qarkullim ndryshoi sistemin monetar në Europë duke pasur një efekt të madh mbi vendet jo anëtare të Bashkimit Ekonomik Monetar. Ndikimi i Euro-s varet nga intensiteti i marrëdhënieve tregtare dhe financiare të një vendi me Eurozonën, tregun ndërkombëtar të kapitalit, kursit të këmbimit si dhe nga roli i Euro-së si valutë ndërkombëtare.

€izmi i njëanshëm i një ekonomie

Rostowski dhe BratkowskiVendet në tranzicion të cilat kërkojnë anëtarësim në BE monedha vendase duhet të zëvendësohet me monedhën Euro brenda një kohe të mundshme për tu realizuar. Kjo do të thotë që cash-i i brendshëm që është në qarkullim apo në katastrofat e bankave do të zëvendësohet me kartëmonedha dhe monedha euro të cilat blihen duke përdorur rezervat ndërkombëtare të një vendi.

Pjesemarrja ne ERM - IIPara se një vend anëtar të adoptojë monedhën euro, duhet të plotësojë disa kritere ekonomike dhe juridike, të ashtuquajturat kriteret e konvergjencës. . Vendet kandidate për të hyrë në Eurozonë duhet të marrin pjesë në mekanizëm, pa pasur luhatje të theksuara ekonomiko-financiare, për të paktën dy vjet para se të adoptojë monedhën Euro.

Reduktimi i kostove të transaksioneve

Ulja e normës së interesit

Reduktimi i luhatjeve të kursit të këmbimit

Humbjen e pavarësisë në aplikimin

e politikave monetare

Mungesa e të ardhura nga senjorazhi

Humbja e rolit të Bankës Qendrore si huadhënës

Avantazhet dhe Disavantazhet ne Euro

Avantazhet ne Euro

1

2

3

Reduktimi i kostove të transaksioneveAvantazhi më i prekshëm i një euroizimi të njëanshëm është reduktimi i kostove të transaksioneve. Këto kosto, edhe pse në vetvete janë humbje për bilancet e bankave, ndikojnë ndjeshëm në ekonominë e një vendi .

Ulja e normës së interesit Reduktimi i shpejtë dhe i njëanshëm i normës së interesit do të stimulonte rritjen e investimeve dhe do të kishte një impakt pozitiv në politikat fiskale, me uljen e ndjeshme të kostos së borxhit publik.

Reduktimi i luhatjeve të kursit të këmbimit Apilikimi I një monedhe unike do të evitonte kostot që paraqet luhatja e kursit të këmbimit për ekonominë e një vendni. Një luhatje e vazhdueshme e kursit të këmbimit sjell destabilitet të çmimeve, pasiguri tek investitorët, kosto të lartë në investime si dhe një rrije të deficitit të llogarisë korrente.

Banka Qendrore dhe Eliminimi i Rolit te SajNëse do të mendonim një aplikim të monedhës unike,do të “eliminoheshin”

pothuajse të gjitha funksionet bazë të saj. Nëpërmjet euroizimit , shtetet

pranojnë humbjen e pavarësisë në aplikimin e politikave monetare duke I

hequr Bankës Qendrore instrumentet për zbatimin e politikës monetare.

Humbja e se drejtes se “seigniorage”Nëse do të flasim në pozitat e një vendi që synon të heqë dorë nga monedha

e saj për të adoptuar një monedhë tjetër do të vëmë re se dy janë kostot të

lidhen ngushtë me sinjorazhin: kostoja flow që lidhet me të ardhurat e

munguara nga heqja dorë e monedhës vendase dhe kostoja “stock” e

sinjorazhit që lidhet me zëvendësimin e gjendjes së parasë vendase në

qarkullim me monedhën e re.

Disavantazhet ne Euro

Në literaturën ekonomike kur flitet për sinjorazhin përdoren gjerësisht tre koncepte bazë: Koncepti monetar , Koncepti i kostots oportune , Koncepti fiskal

Disavantazhet ne Euro

Huadhenesi i shkalles se funditPër të parandaluar falimentimin e një banke, që do të shoqërohej me implikime të mëdha në jetën ekonomike e sociale të një vendi (kriza e fundit financiare e dëshmon më së miri)dhe për të mos lejuar shtrirjen e krizës në bankat e tjera me rrjedhojë humbjen e sistemit bankar, Banka Qendrore luan rolin e huadhënësit të shkallës së fundit për aq kohë sa një bankë ndodhet në krizë. Në rastin e euroizimit të njëanshëm Banka Qendrore humbet mundësinë e veprimit si huadhënës I shkallës së fundit.

Ekonomia shqiptare dhe Euro

Parametrat e ekonomisë shqiptare

Euroizmi i ekonomisë shqiptare

Kostot e sinjorazhit

për Shqipërinë

Ekonomia shqiptare dhe Euro

A duhet vërtet një euroizim i

ekonomisë?

2011

2010

2009

2009

2009

2009

2009

2008

2006

• Hap i parë drejt anëtarësimit të BE dhe dorëzoi një aplikim të plotë për anëtarësim

• Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit me Bashkimin Evropian

• Indeksi i lirisë ekonomike e rendit ekonominë shqiptare të 53-ën në botë duke përmirësuar me

• Shqipëria arriti anëtarësimin e plotë në NATO

• BE aktualisht pranoi kërkesën e Shqipërisë për liberalizmin e vizave, për të kaluar pa pengesa në vendet e zonës Shengen

Parametrat e ekonomisë shqiptare

Euroizmi i ekonomisë shqiptare, në çfarë nivelesh jemi?

Depozitat në monedhë të huajDepozitat në monedhë të huaj

Paraja e huaj në qarkullim Paraja e huaj në qarkullim

Euroizmi i ekonomisë shqiptareEuroizmi i ekonomisë shqiptare

• Tek depozitat në monedhë të huaj përfshihen të gjitha llojet e depozitave në valutë, rrjedhëse dhe pa afat të cilat janë lehtësisht të vëzhgueshme pasi raportohen çdo muaj

në Bankën Qendrore.

Në bazë të përllogaritjeve të këtij studimi euroizimi i ekonomisë shqiptare u tejkalon të 56 për qind duke e konsideruar të lartë këtë indeks. Në këtë indeks zërat me peshë janë përqindja e lartë e transaksioneve tregtare me vendet e BE-së (rreth 90 për qind), rritja e kredisë në monedhë të huaj nga bankat në vend (rreth 85 për qind të totalit të kredisë) apo remintancat nga emigrantët tanë.

• Në Shqipëri burimet kryesore të hyrjes së monedhës së huaj janë të ardhurat nga eksportet, paratë nga transfertat e emigrantëve, kalimet cash nëpërmjet pikave doganore dhe kovertimet nga lekë në monedhë të huaj.

Kostot e sinjorazhit për Shqipërinë

Kostot e sinjorazhit

Në disa studime për matjen e sinjorazhit në Shqipëri është dalë në përfundimin se kostot e tij në periudhën 2002-2008 janë mesatarisht 1.73 për qind i PBB (Produktit të Brendshëm Bruto). Ajo që vihet re në këtë studim është një tendencë rënëse e këtij zëri në të ardhurat e buxhetit të shtetit në vite. E matur sipas konceptit fiskal kjo e ardhur për Shqipërinë në periudhën e studimit 2000-2008 është vetëm 0.44 për qind e PBB dhe përbën 1.92 për qind të të ardhurave fiskale.

Kostoja e humbjes së të ardhurës së Shqipërisë nga sinjorazhi, në rast të një euroizimi të njëanshëm është i papërfillshëm.

Click to edit title style

Si Komiteti Europian dhe Banka Qendrore Evropian , i kanë lejuar vendet kandidate për pranim, të adoptojnë çdo regjim kursesh këmbimi që ato vetë mund të zgjedhin, duke përfshirë edhe bord monedhë, siç është miratuar edhe nga pranimet e tyre në Bullgari, Estoni dhe Lituani.

Euroizimi në një këndvështrim të ngushtë, i kuptuar si zëvendësim i monedhës vendase me euron, në të kundërtën është rregulluar plotësisht në mënyrë strikte nga Bashkimi Europian derisa janë përcaktuar jo vetëm konvergjencat për hyrjen, por edhe pranimin e negociuar në Bashkimin Monetar Evropian.

Shqiperise i leverdis një euroizimi njëanshëm

Ajo de facto e ka bërë monedhën e saj, mjetin kryesor të transaksioneve brenda dhe jashtë vendit.

• Tregu imobiliar perdor euro

Volumin tregtar Volumin tregtar• Tregu i ndërtimeve shit-

blerje ne euro

• Shqipëria e ka

kryesisht me vende

EU

• Rrethohet nga vende fqinje ku

pothuaj të gjithë kanë

euron

LOGO

Erlet Shaqewww.aea-al.org