53
ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ PROJESİ 1 T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ PROJESİ AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT MEVCUT EN İYİ TEKNİKLER (MET) REFERANS BELGESİ TERCÜMESİ (BREF 2013/163/EU) MAYIS 2016

AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

1

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ

ÇİMENTO ÜRETİM TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI

VE GEREKLİLİKLERİNİN BELİRLENMESİ PROJESİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT

MEVCUT EN İYİ TEKNİKLER (MET)

REFERANS BELGESİ TERCÜMESİ

(BREF 2013/163/EU)

MAYIS 2016

Page 2: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

2

İÇİNDEKİLER LİSTESİ

KAPSAM .................................................................................................................................. 4

BİLGİ ALIŞVERİŞİNE İLİŞKİN NOT ................................................................................ 5

TANIMLAR ............................................................................................................................. 5

GENEL HUSUSLAR ............................................................................................................... 7

MET NETİCELERİ / MET KONTROL LİSTELERİ ........................................................ 8

1.1. Genel Met neticeleri ..................................................................................................... 8 1.1.1 Çevre Yönetim Sistemleri (ÇYS) .............................................................................. 8

1.1.2 Ses - Gürültü .............................................................................................................. 9

1.2. Çimento Sanayii için Met Neticeleri ........................................................................... 9 1.2.1 Genel Birincil Teknikler ............................................................................................ 9

1.2.2 İzleme ....................................................................................................................... 10 1.2.3 Enerji Tüketimi ve Proses Seçimi ............................................................................ 10 1.2.4 Atık Kullanımı ......................................................................................................... 13 1.2.5 Toz Emisyonu .......................................................................................................... 14

1.2.6 Gaz Bileşenler .......................................................................................................... 17 1.2.7 CDD/F Emisyonları ................................................................................................. 22

1.2.8 1.2.8 Metal Emisyonları ........................................................................................... 23 1.2.9 Proses Kayıpları/Atıklar........................................................................................... 23

1.3. Kireç Sanayii için MET Neticeleri............................................................................ 24 1.3.1 Genel Öncelikli Teknikler ........................................................................................ 24 1.3.2 İzleme ....................................................................................................................... 24

1.3.3 Enerji Tüketimi ........................................................................................................ 25 1.3.4 Kireçtaşı Tüketimi ................................................................................................... 27

1.3.5 Yakıtların Seçimi ..................................................................................................... 28 1.3.6 Toz Emisyonları ....................................................................................................... 29 1.3.7 Gaz Bileşikler........................................................................................................... 31 1.3.8 PCDD/F emisyonları ................................................................................................ 36

1.3.9 Metal emisyonları .................................................................................................... 37 1.3.10 Proses kayıpları/atıkları ....................................................................................... 37

1.4. Magnezyum Oksit Sanayii için MET Neticeleri ...................................................... 38 1.4.1 İzleme ....................................................................................................................... 38 1.4.2 Enerji Tüketimi ........................................................................................................ 38

1.4.3 Toz Emisyonları ....................................................................................................... 39

1.4.4 Gaz Bileşikler........................................................................................................... 41

1.4.5 Proses Atıkları .......................................................................................................... 44 1.4.6 Yakıt ve/veya Hammadde Olarak Atıkların Kullanılması ....................................... 44

TEKNİKLERİN AÇIKLANMASI....................................................................................... 46

1.5. Çimento Endüstrisi için Tekniklerin Açıklanması ................................................. 46 1.5.1 Toz Emisyonları ....................................................................................................... 46 1.5.2 SOx Emisyonları....................................................................................................... 48

Page 3: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

3

1.6. Kireç Sanayii için Tekniklerin Tanımı .................................................................... 49 1.6.1 Toz Emisyonları ....................................................................................................... 49 1.6.2 NOx Emisyonları ...................................................................................................... 50 1.6.3 SOx Emisyonları....................................................................................................... 50

1.7. Magnezyum Sanayiinde Kullanılan Tekniklerin Tanımı (Kuru Proses

Yöntemiyle) ............................................................................................................................. 51 1.7.1 Toz Emisyonları ....................................................................................................... 51 1.7.2 SOx Emisyonları....................................................................................................... 52

Page 4: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

4

KOMİSYONU UYGULAMA KARARI

26 Mart 2013 (Avrupa Birliği Resmi Gazetesi: 09.04.2013)

Avrupa Parlamentosu’nun ve çimento, kireç ve magnezyum oksit üretimi endüstriyel

emisyonlarına ilişkin Konsey’in 2010/75/EU Direktifi kapsamında mevcut en iyi

tekniklere (MET) ilişkin sonuçları ortaya çıkarmak

KAPSAM

Bu dokümanda yer alan Mevcut Eniyi Teknikler (MET) Kararları, 2010/75/EU sayılı Avrupa

Birliği (AB) Direktifi Ek I Bölüm 3.1’de belirtilen, aşağıdaki koşullara sahip endüstriyel

faaliyetleri kapsamaktadır;

a) Döner fırınlarda çimento klinkeri üretimi yapan ve kapasitesi 500 ton/gün’ün üzerinde

olan tesisler veya diğer fırınlarda çimento klinkeri üretimi yapan ve kapasitesi

50 ton/gün’ün üzerinde olan tesisler

b) Döner fırınlarda kireç üretimi yapan ve kapasitesi 50 ton/gün’ün üzerinde olan tesisler,

c) döner fırınlarda kuru proses yöntemi ile magnezyum oksit üretimi yapan ve kapasitesi

50 ton/gün’ün üzerinde olan tesisler.

3.1. (c) ile ilgili olarak, Met Neticeleri doğal magnezyum karbonat (MgCO3) kaynaklarından kuru proses teknolojisi

kullanılarak magnezyum üretilmesini kapsamaktadır.

Met neticeleri tariflenen endüstriyel faaliyetlerde bilhassa aşağıdaki alanları kapsamaktadır.

Çimento, Kireç ve Magnezyum Üretimi (kuru proses)

Ham maddeler - Stoklama ve Hazırlama

Yakıtlar - Stoklama ve Hazırlama

Atıkların Yakıt ve/veya Ham Madde olarak Kullanılması - Kalite Şartları, Kontrol

ve Hazırlama

Ürünler - Stoklama ve Hazırlama

Paketleme ve Sevkiyat

Çimento üretimi için Met neticeleri aşağıdaki faaliyetleri kapsamamaktadır:

Dik fırınlarda çimento üretimi

Birincil faaliyetlerle doğrudan ilgisi olmayan faaliyetler (örn. ham madde ocakları

işletmeciliği vb.)

Büyük Hacimli İnorganik Kimyasallar için MET Referans Dokümanı kapsamında,

başlangıç malzemesi olarak magnezyum klorür kullanılarak ıslak süreç ile

magnezyum oksit üretimi - Katılar ve Diğerleri Sanayi (LVIC-S)

Çok düşük karbonlu dolime üretimi (örn. dolomitin (CaCO3.MgCO3) neredeyse

tamamen karbonsuzlaştırılması (tüm karbonunun giderilmesi) ile üretilen

kalsiyum ve magnezyum oksitlerinin bir karışı). Ürünün bakiye CO2 içeriği

%0,25’in altında olup kütle yoğunluğu da 3,05 gr/cm3’den çok düşüktür.

Çimento klinkeri üretimi için şaft fırınlar

Doğrudan birincil aktivite ile ilişkili olmayan faaliyetler (örn. taşocakları)

Page 5: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

5

Bu Met neticeleri tarafından kapsanan faaliyetlerle ilgili diğer referans belgeleri aşağıdaki

gibidir:

Referans Belgeler Faaliyet

Depolama Emisyonları Hammaddelerin ve ürünlerin depolanması ve taşınması

İzleme Genel İlkeleri Emisyonların izlenmesi

Atık Arıtma Sektörü Atık arıtma

Enerji Verimliliği Genel enerji verimliliği

Ekonomi ve Çapraz Etkiler Ekonomi ve yöntemlerin çapraz etkileri

Bu MET neticelerinde listelenmiş ve tanımlanmış teknikler kesin kural niteliğinde veya geniş

kapsamlı değildir. Asgari olarak eşdeğer düzeyde bir çevresel koruma sağlamak için diğer

teknikler de kullanılabilir.

Bu MET neticelerinin birlikte atık yakma tesislerine atıf yaptığı yerler, 2010/75/EU Direktifi

Bölüm IV ve Ek IV’te belirtilen hükümleri etkilememektedir..

Bu MET neticelerinin enerji verimliliğine atıf yaptığı yerler, Avrupa Parlamentosu’nun ve

Konseyi’nin (1) Enerji Verimliliği’ne ilişkin yeni 2012/27/EU Direktifi’ndeki hükümleri

etkilememektedir.

BİLGİ ALIŞVERİŞİNE İLİŞKİN NOT

Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilişkin MET bilgi aktarımı 2008’de sona

ermiştir. O zamanda dek olan mevcut bilgiler, magnezyum oksit üretiminden kaynaklanan

emisyonlara ilişkin ek bilgilerle tamamlanarak, bu Met neticelerine ulaşmak için

kullanılmıştır.

TANIMLAR

Bu Met neticelerinin amaçlarına yönelik aşağıdaki tanımlar geçerlidir:

Terim Tanım

Yeni tesis

Bu Met neticelerinin basımının ardından kurulmuş bir tesis veya bu Met

neticelerinin basımını takriben var olan kurulumda yer alan bir tesisin tamamen

değiştirilmesi.

Mevcut tesis Yeni olmayan bir tesis

Büyük Çaplı

İyileştirme

Fırın gereksinimlerinde veya teknolojisinde büyük çaplı değişim içerecek şekilde

tesis/fırının iyileştirilmesi veya fırının değiştirilmesi

‘Atıkların yakıt

ve/veya

hammadde

olarak

kullanılması’

Terim aşağıdakilerin kullanılmasını kapsamaktadır: önemli derecede kalori değeri

olan atık yakıtlar; ve önemli derecede kalori içeriği olmayan fakat ara ürün klinkere

katkı sağlayan hammaddeler olarak kullanılan mineral bileşenler içeren atık

maddeler ; ve hem önemli derece kalori değeri olup hem de mineral bileşen içeren

atık maddeler

Page 6: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

6

Belirli ürünlerin tanımları

Terim Tanım

Beyaz çimento PRODCOM 2007 kod: 26.51.12.10 altında belirtilen çimento

Beyaz Portland Çimentosu

Özel çimento

PRODCOM 2007 kodları altında belirtilen özel çimentolar:

- 26.51.12.50 – Alüminli çimento

- 26.51.12.90 – Diğer hidrolik çimentolar

Dolime veya

Kalsinasyonlu

Dolime

Dolomitin dekarbonasyonu ile üretilen kalsiyum ve magnezyum oksit karışımı

(CaCO3.MgCO3). Bakiye CO2 içeriği %0.25’in üzerinde ve yoğunluğu 3.05

g/cm3’ten oldukça düşüktür. MgO serbest içeriği genellikle %25 ile %40

arasındadır.

Sinterlenmiş

dolime

Sadece refrakter tuğla ve diğer refrakter ürünlerin üretimi için kullanılan

kalsiyum ve magnezyum oksit karışımıdır. Yoğunluğu minimum 3,05 g/cm3’tür.

Belirli hava kirleticilerin tanımları

Terim Tanım

NO2 olarak ifade edilen NOx Azot oksit (NO) ve azot dioksit (N02) toplamı NO2 olarak ifade

edilir.

SO2 olarak ifade edilen SOx Kükürt dioksit (SO2) ile kükürt trioksit (SO3) toplamı SO2 olarak

ifade edilir.

HCl olarak ifade edilen hidrojen

klorür Tüm gaz haldeki klorürler HCl olarak ifade edilir.

HF olarak ifade edilen Hidrojen

florür Tüm gaz haldeki flüorürler HF olarak ifade edilir.

Kısaltmalar

ASK Dairesel milli fırın

DBM Tam pişirilmiş magnezyum oksit

I-TEQ Dahili toksidite denkliği

LRK Uzun döner fırın

MFSK Karışık beslemeli şaft fırın

OK Diğer fırınlar

Kireç endüstrisi için aşağıdakileri kapsamaktadır:

- Çift eğimli şaft fırınlar

- Çok odacıklı şaft fırınlar

- Merkezi ısıtmalı şaft fırınlar

- Harici odacıklı şaft fırınlar

- Işın brülörü şaft fırınlar

- İç kemerli şaft fırınlar

- Hareketli ızgara fırınlar

- “Tepe şekilli” fırınlar

- Şok kalsinasyonlu fırınlar

- Döner fırınlar

OSK Diğer şaftlı fırınlar (ASK ve MFSK dışındaki şaftlı fırınlar)

PCDD Poliklorinatlı dibenzodiyoksinler

PCDF Poliklorinatlı dibenzofurans

PFRK Paralel akışlı rejeneratif fırın

PRK Önden ısıtmalı döner fırın

Page 7: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

7

GENEL HUSUSLAR

Ortalama dönemler ve hava emisyonları için referans koşulları

Bu Met neticelerinde verilen mevcut en iyi tekniklere ilişkin emisyon seviyeleri standart

koşulları kapsamaktadır: 273 K sıcaklığındaki kuru gaz ve 1013 hPa basınç.

Konsantrasyonlarda verilen değerler aşağıdaki referans koşullarında uygulanmaktadır:

Faaliyetler Referans koşulları

Fırın faaliyetleri

Çimento sanayii Hacimsel % 10 oksijen

Kireç sanayii (1) Hacimsel %11 oksijen

Magnezyum oksit sanayii

(kuru proses yöntemi) (2) Hacimsel % 10 oksijen

Fırın dışı

faaliyetler

Tüm prosesler Oksijen düzeltmesi yok

Kireç hidratasyon tesisleri Yayıldığı gibi

(oksijen ve kuru gaz düzeltmesi yok) 1 ‘Double-pass prosesi’ ile üretilen sinterlenmiş dolime için oksijen düzeltmesi uygulanmaz. 2 ‘Double-pass prosesi’ ile üretilen DBM için oksijen düzeltmesi uygulanmaz.

Ortalama dönemler için aşağıdaki tanımlar uygulanmaktadır:

Günlük ortalama değer 24 saatlik ortalama değer emisyonların sürekli izlenmesi ile ölçülür

Numune alma dönemi

boyunca ortalama

Aksi belirtilmedikçe, her biri en az 30 dakikalık noktasal ölçümlerin

(periyodik) ortalama değeri

Referans oksijen konsantrasyonuna dönüştürme

Bir referans oksijen seviyesinde emisyon konsantrasyonunun hesaplanması için formül

aşağıda verilmiştir:

𝐸𝑟 =21 − 𝑂𝑅21 − 𝑂𝑀

∗ 𝐸𝑀

Burada:

ER (mg/Nm3): referans oksijen seviyesine (OR) ilişkin emisyon konsantrasyonu

OR (hacim %): referans oksijen seviyesi

EM (mg/Nm3): ölçülmüş oksijen seviyesine (OM) ilişkin emisyon konsantrasyonu

OM (hacim %): ölçülen oksijen seviyesi

Page 8: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

8

MET NETİCELERİ / MET KONTROL LİSTELERİ

1.1. Genel Met neticeleri

Bu bölümde konu edilen MET, Met neticeleri kapsamındaki tüm Çimento, Kireç ve

Magnezyum Oksit üretim tesislerinde geçerlidir.

Bölüm 1.2-1.4’de proses özgü MET, bu bölümde belirtilen genel MET Kararlarına ilave

olarak kullanılırlar.

1.1.1 Çevre Yönetim Sistemleri (ÇYS)

1. Çimento, kireç ve magnezyum oksit üretim tesislerinin genel çevre performanslarının

iyileştirilmesi için üretim için geçerli olan MET, bir Çevre Yönetim Sistemini (ÇYS) takip

ederek uygular. Söz konusu Çevre Yönetim Sistemleri aşağıdaki özellikleri içermektedir:

i. Yönetim ve üst yönetimin taahhüdü (sponsorluk)

ii. Yönetim tarafından tesisin sürekli iyileştirilmesini öngören Çevre Politikalarının

tanımlanması

iii. Mali planlama ve yatırımların yanı sıra, gerekli prosedür, objektif ve hedeflerin

planlanması ve uygulanması

iv. Özellikle aşağıdaki konuları dikkatte alan yöntemlerin uygulanması

a) Organizasyon ve sorumluluk

b) Eğitim, farkındalık ve yetkinlik

c) İletişim

d) Çalışan katılımı

e) Dokümantasyon

f) Etkin proses kontrolü

g) Bakım programları

h) Acil yardım hazırlık ve müdahale

i) Çevre mevzuatına uyumun sağlanması

v. Özellikle aşağıdaki konular ile ilgili performans denetimi ve düzeltici faaliyetler

a) Ölçüm ve gözlem (bknz. AB Genel İzleme Prensipleri için Referans Doküman)

b) Düzeltici ve önleyici faaliyetler

c) Veri kayıtlarının sürekliliğinin sağlanması

d) Çevre yönetim sisteminin doğru uygulanıp uygulanmadığını belirlemek için

bağımsız, iç ve dış denetimler

vi. Çevre yönetim sisteminin uygunluğu, doğruluğu ve etkinliğinin üst yönetim

tarafından sürekli gözden geçirilmesi

vii. Temiz teknolojilerin gelişiminin takibi

viii. Yeni bir tesisin henüz planlama aşamasında ve tüm yaşam döngüsü süresince,

devre dışı bırakılmasına dek oluşabilecek tüm çevresel etkilerinin dikkatte alınması

ix. Düzenli olarak sektör bazında kıyaslamalı değerlendirme (benchmarking)

yapılması

Page 9: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

9

Uygulanabilirlik

Bir ÇYS’nin (standardize veya standart olmayan) kapsamı (örn. detaylandırılma seviyesi),

genellikle tesisin yapısı, boyutu ve karmaşıklığı ile olası çevresel etkilerinin aralığı ile

ilişkilidir.

1.1.2 Ses - Gürültü

2. MET, çimento, kireç ve magnezyum oksit üretim süreçlerindeki gürültü kirliliğini

azaltmak/en aza indirmek için aşağıdaki tekniklerden bir veya bir kaçının birlikte kullanımını

öngörür:

Teknik

a Gürültülü faaliyetler için uygun yer seçimi

b Gürültülü faaliyet/ünitelerin çevrelenmesi

c Faaliyet/üniteler için titreşim yalıtımı yapılması

d Darbe emici malzemeden yapılan iç ve dış kaplama malzemesi kullanılması

e Malzeme dönüşüm ekipmanları ile ilişkili her türlü gürültülü faaliyet için ses geçirmez binaların

inşa edilmesi

f Gürültü kesme duvarları ve/veya doğal gürültü bariyerlerinin kullanımı

g Baca çıkışları için susturucuların kullanılması

h Borular ve nihai blowerlerin ses geçirmez binaların içinde konumlandırılması

i Kapalı alanlardaki pencereler ve kapıların kapalı tutulması

j Makine binaları için ses yalıtımı yapılması

k Duvar aralıkları ses yalıtımının yapılması, örn. bant konveyörlerinin girişinde savak kapağı

kullanılması)

l Hava çıkışlarında ses emicilerin yerleştirilmesi, örn. toz tutma ünitelerinin temiz gaz çıkışı

m Borulardaki gaz iletim hızının düşürülmesi

n Borularda ses yalıtımı yapılması

o Gürültü kaynakları ve titreşim potansiyeli olan bileşenleri ayıran düzenlemelerin uygulanması,

örn. kompresör ve borular

p Filtre fanları için susturucu kullanılması

q Teknik cihazlar için ses geçirmez bölmelerin kullanılması, örn. kompresörler

r Değirmenler için kauçuk kaplama kullanılması, (metalin metal ile temasını önlemek için )

s Korunan bölge ile gürültü faaliyet arasındaki geçiş alanında bina inşa edilmesi veya ağaç

dikilmesi ve çalılık yetiştirilmesi

1.2. Çimento Sanayii için Met Neticeleri

1.2.1 Genel Birincil Teknikler

3. Fırından kaynaklanan emisyonları azaltmak ve enerjiyi verimli kullanmak amacıyla MET,

düzgün ve istikrarlı bir fırınlama prosesi sağlamasının yanı sıra, aşağıdaki teknikleri

kullanarak proses parametreleri ayar noktalarına yakın aralıklarda çalışmayı temin edecektir:

Teknik

a Bilgisayar tabanlı otomatik kontrol dahil olmak üzere, proses kontrolü optimizasyonu

b Modern, gravimetrik ve katı yakıtlı besleme sistemlerinin kullanılması

Page 10: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

10

4. MET, emisyonları önlemek ve/veya azaltmak için fırına girecek tüm maddelerin dikkatli

şekilde seçimini ve kontrolünü yürütecektir.

Açıklama

Fırına giren maddelerin dikkatli şekilde seçimi ve kontrolü emisyonları azaltabilir.

Maddelerin kimyasal bileşenleri ve fırına besleme yöntemi seçim sürecinde dikkate

alınmalıdır. Söz konusu maddeler, MET 11 ile MET 24 - 28’de bahsi geçen maddeleri

içerebilmektedir

1.2.2 İzleme

5. MET düzenli olarak proses parametreleri ve emisyonlarını ölçerek, EN Standartlarına, eğer

EN Standartları mevcut değilse ISO, ulusal ya da diğer uluslararası standartlara, eşdeğer

bilimsel kalitede veri teminini sağlayacak şekilde uyumun takibini yapar:

Teknik Uygulanabilirlik

a Sürecin istikrarını gösteren sıcaklık, O2 muhtevası, basınç

ve debi gibi süreç parametrelerinin sürekli ölçümleri. Genel olarak uygulanabilir

b Kritik süreç parametrelerinin (örn. homojen hammadde

karışımı ve yakıt beslemesi, düzenli doz ayarlama ve aşırı

oksijen seviyesi) izlenmesi ve dengelenmesi. Genel olarak uygulanabilir

c SNCR uygulandığında NH3 emisyonlarının sürekli

ölçümleri. Genel olarak uygulanabilir

d Toz, NOx, SOx, ve CO emisyonlarının sürekli ölçümleri Fırın proseslerine uygulanabilir

e PCDD/F ve metal emisyonlarının periyodik ölçümleri Fırın proseslerine uygulanabilir

f HCl, HF ve TOC emisyonlarının sürekli ve periyodik

ölçümleri. Fırın proseslerine uygulanabilir

g Sürekli ve periyodik toz ölçümleri.

Fırın prosesleri dışındaki faaliyetlere

uygulanabilir.

Soğutma ve temel haddeleme

prosesleri hariç tozlu işlemlerdeki

küçük kaynaklar için (< 10.000

Nm3/h), ölçüm veya kontrol

aralıkları Bakım Yönetim

Sistemlerine göre belirlenmelidir.

1.2.3 Enerji Tüketimi ve Proses Seçimi

1.2.3.1 Proses Seçimi

6. Enerji tüketiminin azaltılması için MET, ön ısıtıcı ve ön kalsinasyona sahip, çok kademeli

ve kuru proses çalışan fırınların kullanımını gerektirir.

Açıklama

Bu tip fırın sistemlerinde, yanma gazları ve soğutmadan geri kazanılan atık ısılar, ham

maddenin ön ısıtılması ve ön kalsinasyonu için kullanılabilir. Bu uygulama, enerji

tüketiminde önemli ölçüde tasarruf sağlar.

Page 11: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

11

Uygulanabilirlik

Ham maddelerin nem muhtevasına bağlı olarak, yeni tesisler ile büyük çaplı iyileştirme

projelerinde uygulanabilir.

MET ile ilişkili enerji tüketim seviyeleri

Tablo 1’de MET ile ilişkili enerji tüketim seviyesi aralığı tanımlanmaktadır.

Tablo 1. Yeni tesisler ile büyük iyileştirme projelerinde ön ısıtıcılı ön kalsinasyonlu çok

kademeli ve kuru sistem fırınlar için MET ile ilişkili enerji tüketim seviyeleri

Proses Birim MET Enerji Tüketim Seviyesi (1)

Ön ısıtmalı ve ön kalsinasyonlu

kuru prosesler

MJ/ton klinker

Kcal/kg klinker

2900 – 3300 ( 2) (3)

694 - 789

(1) Bu seviyeler; ürün özellikleri nedeniyle daha yüksek proses sıcaklığına sahip özel çimentolar veya beyaz çimento

klinkeri üreten tesislere uygulanmaz.

(2) Normal ve optimize işletme koşulları için geçerlidir (örn. devreye alma ve faaliyet durdurma süreçleri hariç)

(3) Üretim kapasitesi ile enerji tüketimi ters ilişkilidir; yüksek kapasiteler enerji tasarrufu sağlarken, küçük kapasiteler

daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar. Öte yandan enerji tüketimi, ön ısıtıcıdaki siklon kademe sayısına da bağlıdır. Yüksek

siklon kademesi fırın prosesinde daha düşük termik enerji tüketimine neden olur. Uygun siklon kademe sayısının

belirlenmesi temel olarak ham maddelerin nem içeriğine bağlıdır.

1.2.3.2 Enerji Tüketimi

7. Termik enerji tüketiminin azaltılması için MET, aşağıda listelenen tekniklerin bir veya bir

kaçının birlikte kullanımını öngörür:

Açıklama

Modern fırın sistemlerinin enerji tüketimleri değişik faktörlere bağlıdır; bu faktörlerden

bazıları, ham madde özellikleri (örn. nem oranı, pişirilebilirlik), farklı özelliklere sahip

yakıtların kullanımı, gaz baypas sistemlerinin kullanımı olarak verilebilir. Ayrıca fırının

üretim kapasitesinin de enerji ihtiyacı üzerinde doğrudan etkisi vardır.

Teknik 7c: Ön ısıtıcıdaki siklon kademelerinin sayısı, esas itibariyle verim ile ham madde ve

yakıtların nem muhtevası ile belirlenmekte olup, gerektiğinde nem muhtevası ve yanabilirliği

büyük çeşitlilik gösteren yerel ham maddeler arta kalan baca gazı ısısı ile kurutulmaktadır.

Teknik 7d: Konvansiyonel ve atık yakıtlar çimento endüstrisinde kullanılabilir. Kullanılan

yakıtların uygun kalorifik değer, düşük nem oranı gibi özellikleri, fırının özgül enerji

kullanımı üzerinde olumlu etkisi vardır.

Teknik 7f: Sıcak hammadde ve gazın giderilmesi, fırın giriş gazı yüzdesi başına 6-12 MJ/ton

klinker’lik yüksek seviyeli özgül enerji tüketimine neden olur. Bu nedenle, baypas gaz

uygulamasının en aza indirilmesi, enerji tüketimi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.

Page 12: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

12

Teknik Uygulanabilirlik

Mevcut Durum,

Genel

Değerlendirme

a

Geliştirilmiş ve optimize edilmiş fırın

sistemleri ile stabil fırın prosesleri

kullanılarak, aşağıdaki uygulamalarla

proses parametreleri ayar noktalarına

yakın işletme şartları sağlanabilir:

I. Bilgisayar tabanlı otomatik

kontrol dahil olmak üzere,

proses kontrolü

optimizasyonu

II. Modern, gravimetrik ve katı

yakıtlı besleme sistemlerinin

kullanılması

III. Mevcut fırın sistemi

yapılandırmasını dikkate

alan, mümkün olan ölçüde

ön ısıtma ve ön kalsinasyon.

Genel olarak uygulanabilir. Mevcut

fırınlar için ön ısıtma ve ön

kalsinasyonun uygulanabilirliği

fırın sisteminin konfigürasyonuna

bağlıdır.

b

Özellikle soğutma bölgesinden atık ısı

geri kazanımı.

Soğutma bölgesinden ve ön ısıtıcıdan

geri kazanılan bu atık ısı, özellikle ham

maddelerin kurutulması için

kullanılabilir.

Genel olarak çimento endüstrisinde

uygulanabilir.

Soğutma bölgesinden atık ısının

geri kazanımı, ızgaralı soğutucular

kullanıldığında uygulanabilir.

Döner soğutucularda sınırlı geri

kazanım verimi sağlanabilir.

c

Mümkün olan en uygun sayıda siklon

kademesinin, kullanılan ham madde ve

yakıt özelliklerine bağlı olarak

uygulanması.

Ön ısıtıcıdaki siklon kademe sayısı,

yeni tesisler ve büyük iyileştirme

projeleri için uygulanabilir.

d Termal enerji tüketiminde tasarruflu

yakıtların kullanılması.

Bu tekniğin çimento fırınlarına

uygulanabilmesi genel olarak

yakıtın mevcudiyetine, mevcut

fırınlar için ise yakıtın fırına

enjeksiyonunda teknik imkanların

yeterliliğine bağlıdır.

e

Geleneksel yakıtlar yerine atık yakıtlara

geçilirken, optimize edilmiş ve en uygun

çimento fırın sistemlerinin kullanılması.

Genel olarak tüm çimento fırın

tipleri için uygulanabilir.

f Baypas akımlarının en aza indirilmesi. Genel olarak tüm çimento fırın

tipleri için uygulanabilir.

8. Birincil enerji tüketiminin azaltılması için MET, çimento ve çimento ürünlerinde klinker

miktarının azaltılmasını öngörür.

Açıklama

Çimento ve çimento ürünleri içerisindeki klinker miktarının azaltılması, ilgili standartlara da

uygun olarak, yüksek fırın cürufu, kalker/kireçtaşı, uçucu kül ve volkanik kül gibi dolgu

maddeleri ve/veya ilave maddelerin öğütme adımında eklenmesi ile sağlanabilir.

Page 13: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

13

Uygulanabilirlik

Genel olarak çimento sektörüne uygulanabilir olup, dolgu maddeleri ve/veya ilave

maddelerin yerel pazar özelliklerine bağlıdır.

9. Birincil enerji tüketiminin azaltılması için MET, kojenerasyon / kombine ısı ve enerji

santrallerinin kullanımı öngörür.

Açıklama

Buhar ve elektrik üretimi için kojenerasyon tesislerinin veya kombine ısı ve enerji

santrallerini kullanımı, geleneksel buhar döngüsü prosesleri veya diğer tekniklerin

kullanılması suretiyle, klinker soğutucudan veya fırın baca gazlarından atık ısının geri

kazanılması ile çimento sektöründe uygulanabilir. Ayrıca, atık ısı bölgesel ısıtma veya

endüstriyel uygulamalar için de kullanılabilir.

Uygulanabilirlik

Söz konusu teknik, atık ısının mevcut olduğu, uygun proses parametrelerinin karşılandığı ve

ekonomik şartların sağlandığı tüm çimento fırınlarında uygulanabilir.

10. Elektik enerjisi tüketiminin azaltılması için MET, aşağıda listelenen tekniklerin bir veya

bir kaçının birlikte kullanımını öngörür:

Teknik

a Enerji yönetim sistemlerinin kullanılması

b Yüksek enerji verimliliğine sahip öğütme teknolojilerinin kullanılması

c Gelişmiş izleme sistemlerinin kullanılması

d Hava kaçaklarının azaltılması

e Proses kontrol optimizasyonu

1.2.4 Atık Kullanımı

1.2.4.1 Atık Kalite Kontrolü

11. Çimento fırınlarında ham madde ve yakıt olarak kullanılacak atıklara ilişkin şartların

sağlanması ve proses emisyonlarının azatlımı için MET, aşağıdaki teknikleri uygulamaktadır:

Teknik

a

Çimento fırınlarında ham madde veya yakıt olarak kullanılacak atıkların özelliklerini garanti

altına almak için uygulanan kalite güvence sistemi ile aşağıdaki hususlar kontrol altında tutulur:

I kalite seviyesi,

II emisyon oluşumu, incelik, kalorifik değer gibi fiziksel özellikler,

III klor, kükürt, alkali ve fosfat ve metal içeriği gibi kimyasal özellikler

b Klor, ilgili metaller (örn. kadmiyum, cıva, talyum), kükürt, toplam halojen içeriği gibi ham madde

ve/veya yakıt olarak kullanılacak atıklar içindeki parametrelerin miktarının kontrol edilmesi

c Her atık yüklemede kalite güvence sisteminin uygulanması

Page 14: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

14

Açıklama

Atık maddelerin değişik tipleri, çimento üretiminde birincil ham maddeler ve/veya fosil

yakıtlar yerine kullanılabilmekte olup doğal kaynak tasarrufu sağlarlar.

1.2.4.2 Fırına Atık Besleme

12. Fırında yakıt ve/veya ham madde olarak kullanılan atıkların uygun şekilde

hazırlanmasının sağlanması için BAT aşağıdaki teknikleri kullanır:

Teknik

a Fırın tasarımı işletme şartlarına bağlı olarak sıcaklık ve bekletme süresi açısından uygun besleme

noktasının kullanımı

b Kalsinasyon bölgesinden önce uçucu hale geçebilecek organik bileşikleri içeren atık maddelerin

fırının yeterli yükseklikteki sıcaklık bölgelerine beslenmesi

c Kontrollü ve homojen bir şekilde atığın yanması sonucu elde edilen gazın en olumsuz şartlarda

dahi minimum 2 saniye süre ile 850 °C sıcaklıkta tutulması

d İçeriğinde %1’den fazla klor bulunması olarak ifade edilen halojeni organik madde bulunduran

tehlikeli atıkların 1100 °C sıcaklıkta yakılması

e Atıkların sürekli ve istikrarlı şekilde beslenmesi

f Duruşlar ve yeniden devreye alma esnasında uygun sıcaklık ve alıkonma süresine ulaşamayacağı

için atık yakma işleminin ertelenmesi

1.2.4.3 Tehlikeli Atıkların Kullanılması İçin Güvenlik Yönetimi

13. MET, tehlikeli atık maddelerin geçici depolanması, hazırlanması ve sisteme beslenmesi

için güvelik yönetimi uygulamaktadır. Atığın etiketlenmesi, kontrol edilmesi, numune

alınması ve test edilmesi için, atığın tipi ve kaynağına göre risk bazlı yaklaşımlar kullanır.

1.2.5 Toz Emisyonu

1.2.5.1 Yayılı Toz Emisyonları

14. Tozlu faaliyetlerden kaynaklanan yayılı toz emisyonlarının azaltılması/önlenmesi için

MET, aşağıda listelenen tekniklerden bir veya bir kaçının birlikte kullanımını öngörür:

Page 15: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

15

Teknik Uygulanabilirlik

Mevcut Durum,

Genel

Değerlendirme

a Basit ve doğrusal bir yerleşim planının uygulanması

Sadece yeni

tesislere

uygulanabilir

b Öğütme, eleme ve karıştırma gibi tozlu faaliyetlerin kapalı

ve korumalı ortamlarda gerçekleştirilmesi

Genel olarak

uygulanabilir

c

Şayet yayılı toz emisyonu tozlu ham maddelerden

kaynaklanıyorsa, konveyör ve asansörlerin kapalı olarak

inşa edilmesi

d Hava kaçakları ve malzeme dökülme noktalarının

azaltılması

e Otomatik cihaz ve kontrol sistemlerinin kullanılması

f Sorunsuz –arızasız faaliyet akışının sağlanması

g

Hareketli ve sabit vakumlu temizleme tesisatın doğru ve

eksiksiz bakımının sağlanması

- Bakım esnasında veya taşıma sistemindeki arıza

esnasında, malzeme dökülmesi meydana gelebilir.

Tozun temizlenmesi sürecinde yayılı toz

emisyonundan korunmak için vakum temizleme

sistemi kullanılmalıdır. Yeni binalara kolaylıkla

sabit temizleme boruları yerleştirilebilir. Mevcut

binalar için ise mobil sistemler ve esnek

bağlantılar daha iyi bir çözüm olabilir.

- Özel durumlarda, pnömatik taşıma için dolaşım

prosesi daha uygun olabilir.

h

Kumaş filtrelerdeki tozların toplanması ve

havalandırılması

- Mümkün olduğunca tüm malzeme hazırlama

işlemleri, negatif basınç altında tutulan kapalı

sistemlerde yapılmalıdır. Bu amaçla emilen hava

torba filtrelerde temizlenerek dışarı atılır.

i

Otomatik elleçleme sistemleriyle kapalı stoklama

sistemlerinin kullanılması

- Klinker siloları ve tam otomatik ham madde

stoklama sahaları, yüksek hacimli stok

yığınlardan yayılı tozlar için en etkin çözümler

olarak değerlendirilir. Bu tip stoklama, bir veya

daha fazla torba filtreyle teçhiz edilerek, yükleme

ve boşaltma esnasında toz yayılmasını

engellemektedir.

- Uygun kapasiteli depolama siloları ve akış kesme

sistemli ve filtreli seviye ölçerler ile,, doldurma

operasyonu esnasında havanın yer değiştirmesi

sağlanır.

j

Sevk ve yükleme işlemleri için toz emme sistemi ile

donatılmış ve yükleme bölgesine doğru konumlandırılmış,

esnek dolum borularının kullanılması

Page 16: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

16

15. Dökme ve stoklama alanlarından kaynaklanan yayılı toz emisyonlarının

azaltılması/önlenmesi için MET aşağıda listelenen tekniklerden bir ve bir kaçının birlikte

kullanımını öngörür:

Teknik

a Depolama ve stok alanlarının duvar, perdeleme veya dikey yeşillendirme (açık rüzgar koruması

için yapay veya doğal rüzgar bariyerleri) ile oluşturulan bir muhafaza ile kapatılması

b

Açık yığınlar için rüzgar korumalarının kullanılması

Tozlu malzemelerin dışarda stoklanmasından sakınılmalıdır; şayet bu tip stoklama mevcut ise,

doğru tasarlanmış rüzgar bariyerleri ile toz yayılımı engellenmelidir.

c

Su spreyi ve kimyasal toz bastırıcıların kullanılması

Tozun yayılma kaynağı tam olarak tanımlanmış ise, su püskürtme sistemi uygulanabilir. Toz

zerreciklerinin nemlendirilmesi topaklanmaya ve tozların oturmasına yardım eder. Su

püskürtmenin verimini iyileştirmek için çeşitli maddeler de mevcuttur.

d

Uygun yol yapımı, temizliği ve ıslatmanın sağlanması

Kamyonların kullandığı sahalar mümkün ise, beton, taş, asfalt ile kaplanmalıdır ve yüzey mümkün

olduğu kadar temiz tutulmalıdır. Yolların sulanması kuru havalarda yayılı toz emisyonunu

azaltabilir. Yollar, yol temizleme makinaları ile temizlenebilir. Çevrenin temiz tutulmasına ilişkin

iyi uygulamalar, yayılı toz emisyonunun minimumda tutulması için kullanılmalıdır.

e

Stok yığınlarının uygun nem oranına sahip olmasının sağlanması

Stok yığınlarından kaynaklanan yayılı toz emisyonları, giriş ve çıkıştaki besleme noktalarının

yeterli ölçüde nemlendirilmesi ile azaltılabilir. Ayrıca besleme esnasında, yüksekliği

ayarlanabilen konveyör bant kullanılması toz emisyonlarını azaltabilir.

f

Yükleme ve boşaltma noktalarında toz emisyonlarının yayılmasının engellenemediği durumlarda,

boşaltma yüksekliklerinin değişen yığın yüksekliğine göre mümkünse otomatik olarak veya

boşaltma hızı düşürülerek ayarlanması

1.2.5.2 Tozlu Faaliyetler Kaynaklı Toz Emisyonları

Bu bölüm, yanma, soğutma ve ana öğütme prosesleri dışındaki faaliyetlerinden kaynaklanan

toz emisyonları ilgilidir. Ham maddelerin kırılması, ham madde konveyörleri ve asansörleri,

çimento, klinker ve ham maddelerin depolanması, yakıtların depolanması ve çimento

sevkiyatı bu kapsama giren proseslerdir.

16. Bu kapsamdaki toz emisyonlarının azaltılması için MET, tozlu faaliyetlerde kullanılan

filtrelerin performansını dikkatte alan bakım yönetim sistemi uygulaması öngörür. Bakım

yönetim sistemi dikkatte alındığında MET, filtreler ile kuru gaz temizliği de önerir.

Açıklama

Tozlu işlemler için kuru baca gazı temizliği, genellikle torba filtre ile yapılmakta olup söz

konusu filtrelere ilişkin açıklama Bölüm 1.5.1’de verilmektedir.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Bu kapsamdaki MET ile ilişkili emisyon seviyesi (yanma, soğutma ve ana öğütme prosesleri

hariç), numune alma süresinin ortalama değeri olarak < 10 mg/Nm3’tür. (en az yarım saat

boyunca alınan anlık ölçümler).

Düşük emisyonlu kaynaklar için (< 10.000 Nm3/saat) öncelikli uygulama, bakım yönetim

sistemine de bağlı olarak, filtrelerin performans kontrol sıklığının da dikkatte alınmasıdır.

Page 17: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

17

1.2.5.3 Fırın Prosesi Kaynaklı Toz Emisyonları

17. Fırın yanma gazlarından kaynaklanan toz emisyonlarının azaltılması için MET, filtrelerde

kuru-gaz temizliği sistemini kullanır.

Teknik (1) Uygulanabilirlik

Mevcut Durum,

Genel

Değerlendirme

a Elektrostatik Filtreler (ESP) Tüm çimento fırınları için

uygulanabilir

b Torba Filtreler

c Melez/Hibrit Filtreler (1) Tekniklerin açıklaması Bölüm 1.5.1’de verilmektedir.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Fırın yanma proseslerinden kaynaklı yanma gazlarının toz emisyonu için MET ile ilişkili

emisyon seviyesi, günlük ortalama değer olarak < 10-20 mg/Nm3’tür. Torba filtreler veya

yeni/iyileştirilmiş mevcut elektrostatik filtreler kullanıldığında, bu değere nazaran daha düşük

seviyelere ulaşılır.

1.2.5.4 Soğutma ve Öğütme Prosesi Kaynaklı Toz Emisyonları

18. Soğutma ve öğütme prosesleri kaynaklı toz emisyonlarını azaltmak için MET, filtreli kuru

baca gazı temizliği kullanır.

Teknik Uygulanabilirlik Mevcut Durum,

Genel Değerlendirme

a Elektrostatik Filtreler (ESP) Genel olarak klinker soğutucular ve

çimento değirmenleri için uygulanabilir

b Torba filtreler Genel olarak klinker soğutucular ve

değirmenler için uygulanabilir.

c Melez/Hibrit Filtreler Klinker soğutucular ve çimento

değirmenleri için uygulanabilir.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Fırın yanma proseslerinden kaynaklı yanma gazlarının toz emisyonu için , günlük ortalama

değer olarak < 10-20 mg/Nm3’tür. Torba filtreler veya yeni/iyileştirilmiş mevcut elektrostatik

filtreler kullanıldığında, bu değere nazaran daha düşük seviyelere ulaşılır.

1.2.6 Gaz Bileşenler

1.2.6.1 NOx Emisyonları

Fırın ve/veya ön ısıtma / ön kalsinatör baca gazlarından kaynaklanan NOx emisyonlarının

azaltılması için MET, aşağıda listelenen tekniklerden bir ve bir kaçını beraber kullanımını

öngörür:

Page 18: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

18

Teknik Uygulanabilirlik

Mevcut Durum,

Genel

Değerlendirme

a Birincil Teknikler

I. Alev Soğutma

Çimento üretiminde kullanılan tüm fırın

tipleri için uygulanabilir. Kullanılma

derecesi, ürün kalitesi ve proses stabilitesi

üzerindeki etkisi ile sınırlıdır.

II. Düşük NOx Brülörleri Tüm döner fırınlarda, ana brülör ve ön

kalsinatörlerde uygulanabilir.

III. Orta Fırın Yakma Genellikle uzun döner fırınlarda uygulanır.

IV. Yanmayı İyileştirici

Mineralleştirici ilavesi

Genellikle tüm fırınlarda ürün kalitesi

üzerindeki olası etkiler dikkatte alınarak

uygulanabilir.

V. Proses Optimizasyonu Genel olarak tüm fırınlara uygulanır.

b

Kademeli Yanma

(konvansiyonel veya atık

yakıtlar), ön kalsinatör

ve optimize yakıt karışımı

kombinasyonları ile

Genel olarak, sadece ön kalsinasyonlu

fırınlarda uygulanabilir. Ön kalsinasyonu

olmayan siklonlu ön ısıtıcılarda, büyük

modifikasyonlar gereklidir.

Ön kalsinasyonu bulunmayan fırınlarda,

ham yakıt yakılmasının NOx azaltımı

üzerinde olumlu etkisi olabilir. Bu

uygulama tesisin indirgen ortamda üretim

yapma ve ilgili CO salınımını kontrol etme

kapasitesine de bağlıdır.

c SNCR (Seçici Katalitik

Olmayan Azalttım )

Prensip olarak çimento fırınlarına

uygulanabilir. Enjeksiyon noktası fırın

proses tipine göre değişir.

Uzun kuru ve uzun yaş proseslerde yüksek

sıcaklık ve yeterli bekletme süresine

erişmekte zorluklar gözlenebilir.

d SCR (Seçici Katalitik

Azalttım)

Uygun katalizör ve çimento endüstrisindeki

proses gelişmelerine bağlıdır.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 2’de verilmektedir.

Tablo 2. Çimento sanayinde fırın ve/veya ön ısıtma / ön kalsinatör baca gazlarından

kaynaklanan NOx emisyonlarının MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın Tipi Birim

MET ile İlişkili

Emisyon Seviyeleri (günlük ortalama değer)

Ön ısıtmalı fırınlar Mg/Nm3 < 200-450 (1) (2)

Lepol ve uzun döner fırınlar Mg/Nm3 400-800 (3) 1) Birincil önlemlerden/tekniklerden sonra başlangıçtaki NOx seviyesinin >1000 mg/Nm3 olması durumunda, MET ilişkili

emisyon seviyesi 500 mg/Nm’dı̈r. 2) Mevcut fırın sistemi tasarımı, atık ve ham madde yanabilirliği dahil olmak üzere yakıt karışım özellikleri, etkin değer

aralığı içinde kalmayı etkileyebilir. Uygun koşullara sahip fırınlarda 350 mg/Nm3 altında seviyeler elde edilir. Düşük bir

değer olan 200 mg/Nm3, sadece SNCR kullanan 3 tesiste (kolay yanan karışım ile) aylık ortalama olarak bildirilmiştir . 3) Başlangıç seviyelerine ve tepkimeye girmemiş amonyağa bağlı olarak

Page 19: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

19

20. Seçici Katalitik Olmayan Azalttım (SNCR) kullanılması durumunda MET, aşağıdaki

teknikleri kullanarak ve amonyak ilavesini mümkün olan en düşük seviyede tutarak etkin

NOx azatlımı sağlar

Teknik

a Stabil işletme prosesi ile birlikte uygun ve yeterli NOx azaltım verimini sağlamak

b NOx azaltımının en yüksek verimin sağlanabilmesi için amonyağın iyi bir sitokiyometrik dağılım

göstermesini sağlamak

c Bacı gazlarından çıkan NH3 emisyonlarını (reaksiyona girmemiş amonyak kaynaklı) mümkün

olan en alt seviyede tutmak için NOx azaltım verimi ve NH3 arasındaki bağlantıyı dikkate almak

Uygulanabilirlik

SNCR genel olarak döner çimento fırınlarına uygulanabilir. Enjeksiyon bölgesi fırın proses

tipine göre değişir. Uzun kuru ve uzun yaş proseslerde yüksek sıcaklık ve yeterli bekletme

süresine erişmekte zorluklar gözlenebilir.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Tablo 3’te MET ile ilişkili emisyon seviyeleri tanımlanmaktadır.

Tablo 3. SNCR uygulandığında NH3 emisyonlarının MET’e göre baca gazında sağlaması

gereken değerler

Parametre Birim MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

(günlük ortalama değer)

NH3 mg/Nm3 < 30-50 (1) (1) Amonyak ilavesi başlangıçtaki NOx seviyesine ve NOx giderim verimine bağlıdır. Lepol ve uzun çimento fırınları için

seviye daha yüksek olabilir.

1.2.6.2 SOx Emisyonları

21. Çimento fırınlarında ön ısıtma/ön kalsinasyon ve/veya yakma prosesleri sonucu oluşan

baca gazındaki SOx emisyonlarının azaltılması amacıyla MET aşağıda listelenen tekniklerden

birinin kullanımını öngörür.

Teknik (1) Uygulanabilirlik

a Absorban

İlavesi

Absorban ilavesi genelde ön ısıtıcılarda kullanılmakla birlikte, prensip olarak

tüm çimento fırın sistemlerine uygulanabilir. Çimento fırınının besleme

akımına kireç ilave edildiğinde granül/nodüllerin kalitesi azalmakta ve Lepol

fırınlarında akış problemleri oluşmaktadır. Ön ısıtıcılı çimento fırınlarında

sönmüş kirecin doğrudan fırın baca gazlarına enjekte edilmesi sönmüş kirecin

fırın beslemesine ilave edilmesine göre daha az etkin olmaktadır.

b Yaş Yıkama Alçı üretiminde yeterli SO2 seviyesi olması durumunda tüm çimento fırın

tipleri için uygulanabilir. (1) Tekniğin açıklaması Bölüm 1.5.3’te yer almaktadır.

Page 20: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

20

Açıklama

Ham madde ve yakıt kalitesine bağlı olarak SOx emisyon seviyeleri azaltma teknikleri

kullanılmadan düşük seviyede tutulabilir.

Gerekli olması durumunda SOx seviyesini düşürmek için absorban ilavesi veya yaş yıkama

gibi birincil ve/veya azaltma teknikleri kullanılabilir.

Yaş yıkama sistemleri başlangıç SOx seviyesi 800-1000 mg/Nm3’ten yüksek olan tesislerde

kullanılmaktadır.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Tablo 4’te MET ile ilişkili emisyon seviyeleri tanımlanmaktadır.

Tablo 4. Çimento endüstrisinde çimento fırınlarında ön ısıtma/ön kalsinasyon ve/veya yakma

prosesleri sonucu oluşan SOx emisyonlarının MET’e göre baca gazında sağlaması gereken

değerler

Parametre Birim

MET ile ilişkili emisyon

seviyeleri (1) (2) (günlük

ortalama değer)

SO2 olarak ifade edilen SOx mg/Nm3 < 50-400 (1) Verilen değer aralığı ham madde içerisindeki sülfit miktarını da dikkate almaktadır.

(2) Beyaz ve özel çimento klinker üretiminde, klinkerin sülfür tutma kabiliyeti oldukça düşük olmakta, bu durumda daha

yüksek SOx emisyonlarına neden olmaktadır.

22. Çimento fırını kaynaklı SOx emisyonlarının azaltılması için, MET’e göre ham madde

öğütme prosesinin optimizasyonu gereklidir.

Açıklama

Öğütme prosesinin optimizasyonu; ham madde öğütme prosesinin çimento fırınında SO2

seviyesini azaltacak şekilde çalıştırılmasıyla sağlanır. Bu durum aşağıda yer alan faktörlerin

düzenlenmesi sonucu sağlanabilir..

- Ham madde nem değeri

- Değirmen sıcaklığı

- Değirmen içinde kalış süresi

- Öğütülmüş maddenin boyutu

Uygulanabilirlik

Söz konusu teknik, kuru öğütme prosesinin fırın + değirmen olarak birleşik çalıştırılması ile

uygulanabilir.

Page 21: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

21

1.2.6.3 CO Emisyonları ve Salınımları

1.2.6.3.1 CO Salınımlarının Azaltılması

23. CO emisyonlarında ani salınım sıklığının azaltılması ve yıllık toplam sürenin 30

dakikanın altında tutulması için Elektrostatik Filtreler (ESP) ve Hibrit Filtreler

kullanıldığında MET’e göre aşağıdaki tekniklerin de uygulanması gereklidir.

Teknik

a ESP devre dışı kalma sürelerinin azaltılması için CO salınımlarının yönetilmesi

b CO kaynağına yakın bir noktada yer alan ölçüm cihazlarıyla sürekli ve otomatik olarak CO

ölçümlerinin yapılması

Açıklama

Patlama riskine karşın güvenlik önlemi olarak baca gazında CO seviyelerinde artış

gözlendiğinde elektrostatik filtreler devre dışı kalacaktır. Aşağıda yer alan teknikler CO

salınımlarını önleyerek elektrostatik filtrelerin devre dışı kalma sürelerini azaltır.

Yanma prosesinin kontrolü

Ham maddelerdeki organik yükün kontrolü

Yakıt besleme sistemi ve yakıt kalitesinin kontrolü

Yoğun olarak işletmenin başlangıç aşamasında problemlerle karşılaşılmaktadır. Güvenli

işletme koşullarının sağlanması için tüm işletme süreci boyunca elektrostatik filtrelerin

korunması amacıyla eş zamanlı gaz ölçümü yapılmalı ve elektrostatik filtrelerin devre dışı

kalma sürelerini azaltmak amacıyla işletim sırasında yedek izleme sistemleri kullanılmalıdır.

Sürekli CO izleme sistemi reaksiyon süresi açısından optimize edilmeli ve CO kaynağına

yakın bir yere (örn. ön ısıtıcı kule çıkışı veya yaş uygulamalarda çimento fırını girişi gibi)

yerleştirilmelidir.

Hibrit filtre kullanılması durumunda kafeslerin plaka ile alttan desteklenmesi tavsiye

edilmektedir.

1.2.6.4 Total Organik Karbon Emisyonları (TOK)

24. Çimento fırınlarındaki yakma işlemleri sonucu ortaya çıkan TOK emisyonlarını azaltmak

için MET; yüksek oranda uçucu organik karbon içeren ham maddelerin çimento fırınına

girişinin engellenmesini önerir.

1.2.6.5 Hidrojen Klorür (HCl) ve Hidrojen Florür (HF) Emisyonları

25. MET, çimento fırınlarındaki yakma prosesleri sonucu ortaya çıkan HCl emisyonlarını

azaltmak için aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçının birlikte kullanımını öngörür.

Teknik

a Düşük klor içerikli yakıt ve ham maddelerin kullanılması

b Çimento fırınında alternatif yakıt ve/veya ham madde olarak kullanılabilecek atıkların

içeriğindeki klor miktarının sınırlandırılması

Page 22: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

22

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET’ e göre HCl emisyonu; günlük ortalama değer veya numune alma süresi (en az yarım

saat olacak şekilde noktasal ölçümler) boyunca ortalama değer olarak 10 mg/Nm3’ün altında

olmalıdır.

26. MET, çimento fırınlarındaki yakma prosesleri sonucu ortaya çıkan HF emisyonlarını

azaltmak için aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçının birlikte kullanımını öngörür.

Teknik

a Düşük flor içerikli yakıt ve ham maddelerin kullanılması

b Çimento fırınında alternatif yakıt ve/veya ham madde olarak kullanılabilecek atıkların

içeriğindeki flor miktarının sınırlandırılması

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET’e göre HF emisyonu; günlük ortalama değer veya numune alma süresi (en az yarım saat

olacak şekilde noktasal ölçümler) boyunca ortalama değer olarak 1 mg/Nm3’ün altında

olmalıdır.

1.2.7 CDD/F Emisyonları

MET, çimento fırınlarındaki yakma prosesleri sonucu ortaya çıkan PCDD/F emisyonlarını

önlemek veya azaltmak için aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçının birlikte kullanımını

öngörür:

Teknik Uygulanabilirlik

a

Çimento fırının girişindeki ham maddelerin seçimi ve

kontrolü (Örneğin; klor, bakır ve uçucu organik bileşikler

açısından)

Genel olarak uygulanabilir

b Çimento fırının girdisi olan yakıt seçimi ve kontrolü

(Örneğin; klor ve bakır) Genel olarak uygulanabilir

c Klorlu organik madde içeren atık kullanımının

sınırlandırılması/önlenmesi Genel olarak uygulanabilir

d İkincil yakmada yüksek halojen içeren yakıt girişinin

önlenmesi Genel olarak uygulanabilir

e

Fırın baca gazlarının 200 °C’nin altına gelecek şekilde hemen

soğutulması ve sıcaklığın 300 ve 450 °C arasında bulunduğu

bölgelerde baca gazı kalış süresinin ve oksijen içeriğinin

azaltılması

Ön ısıtıcıları olmayan uzun yaş

fırınlar ve uzun kuru fırınlar için

uygulanabilir. Modern ön ısıtıcılı

ve ön kalsinasyonlu fırınlarda bu

özellik mevcuttur.

f Devreye alma ve/veya devre dışı kalma süreçlerinde atık

yakma işlemlerinin durdurulması Genel olarak uygulanabilir

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET’e göre çimento fırınlarındaki yakma prosesleri sonucu ortaya çıkan PCDD/F emisyonu;

6-8 saatlik numune alma süresi boyunca ortalama değer olarak 0,05-0,1 ng PCDD/F

I-TEQ/Nm3’ün altında olmalıdır.

Page 23: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

23

1.2.8 1.2.8 Metal Emisyonları

MET, çimento fırınlarındaki yakma prosesleri sonucu ortaya çıkan metal emisyonlarını

azaltmak için aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçının birlikte kullanımını öngörür.

Teknik

a Özellikle düşük metal içerikli malzemelerin seçimi ve malzemelerdeki metal içeriğinin

sınırlandırılması (Özellikle civa için)

b Kullanılan atık malzemelerin karakterizasyonlarının belirlenebilmesi için kalite güvence

sisteminin kullanılması

c MET 17’de belirtildiği gibi etkin toz giderim tekniklerinin kullanılması

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Tablo 5’te MET ile ilişkili emisyon seviyeleri tanımlanmaktadır.

Tablo 5. Çimento endüstrisinde çimento fırınlarında yakma prosesi sonucu oluşan metal

emisyonlarının MET’e göre baca gazında sağlaması gereken değerler

Metaller Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

(numune alma süresi boyunca (en az yarım

saat süresince noktasal ölçümler)

ortalama değer)

Hg mg/Nm3 < 0,05 (2)

(Cd, Tl) mg/Nm3 < 0,05 (1)

(As, Sb, Pb, Cr, Co, Cu, Mn, Ni, V) mg/Nm3 < 0,5 (1)

(1) Yakıt ve ham maddelerin kalitesine bağlı olarak düşük değerler raporlanmıştır.

(2) Yakıt ve ham maddelerin kalitesine bağlı olarak düşük değerler raporlanmıştır. 0.03 mg/Nm3’ün

üzerindeki değerler detaylı olarak incelenmelidir. 0.05 mg/Nm3’e yakın değerler için ise ilave teknikler

düşünülmelidir (Baca gazı sıcaklığının düşürülmesi ve aktif karbon gibi)

1.2.9 Proses Kayıpları/Atıklar

MET, çimento üretim proseslerinden çıkan katı atıkları azaltmak ve ham madde kazanımı

sağlamak için aşağıdaki tekniklerin kullanımını öngörür:

Teknik Uygulanabilirlik

a Proses tozlarının uygun olan yerlerde

yeniden kullanılması

Genel olarak uygulanabilir ancak tozun kimyasal

bileşimine bağlı olarak uygulanabilirliği değişiklik

gösterebilir.

b Proses tozlarının uygun olması durumunda

diğer ticari ürünlerde kullanılması

Proses tozlarının diğer ticari ürünlerde kullanılması

işletmecinin kontrolünde olmayabilir.

Açıklama

Toplanan proses tozları uygun olması durumunda üretim prosesinde geri kazanılabilir. Geri

kazanım sürecinde proses tozları doğrudan çimento fırınına veya fırına beslenen ham

maddeye (Alkali metal içeriği sınırlayıcı olabilir) eklenebileceği gibi, son ürün olan çimento

ile de karıştırılabilir. Toplanan tozun üretim prosesinde geri kazanılması durumunda kalite

güvence sistemine ihtiyaç vardır. Geri kazanılamayan malzemeler için alternatif kullanım

Page 24: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

24

alanları (Yakma tesislerinde baca gazı desülfürizasyonu için katkı malzemesi olarak

kullanılma gibi) oluşturulabilir.

1.3. Kireç Sanayii için MET Neticeleri

Aksi belirtilmedikçe, bu bölümde verilen Met neticeleri kireç sanayiindeki tüm tesislere

uygulanabilir.

1.3.1 Genel Öncelikli Teknikler

30. Tüm fırın emisyonlarını azaltmak ve enerjiyi verimli kullanmak için MET, aşağıdaki

teknikleri kullanarak proses parametrelerinin ayarlanmış değerlerine yakın bir işletme

sağlayacak şekilde, düzgün ve stabil bir fırın prosesi sağlanmasıdır:

Teknik

a Bilgisayar bazlı otomatik kontrol içerecek şekilde proses kontrol optimizasyonu

b Modern, gravimetrik katı yakıt besleme sistemlerinin ve/veya gaz debimetrelerin kullanımı

Uygulanabilirlik

Proses kontrol optimizasyonu değişen derecelerde tüm kireç tesislerinde uygulanabilir.

Kontrol edilemeyen değişkenler nedeniyle tam proses otomasyonu genellikle

sağlanamamaktadır, örn; kireç taşının kalitesi.

31. Emisyonları önlemek ve/veya azaltmak için MET, fırına giren hammaddelerin dikkatli bir

şekilde seçilmesini ve kontrolünü sağlamalıdır.

Tanım

Fırına giren hammaddeler içeriğindeki safsızlıklar nedeniyle hava emisyonlarında önemli bir

etkiye sahiptir. Bu yüzden, hammaddelerin dikkatli bir şekilde seçilmesi bu emisyonları

kaynağında azaltabilir. Örneğin; kireçtaşı/dolomit içeriğindeki kükürt ve klor değişimleri

baca gazındaki SO2 ve HCl emisyonlarının aralığı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.

Organik madde bulunması da TOK ve CO emisyonları üzerinde etkiye sahiptir.

Uygulanabilirlik

Uygulanabilirlik düşük safsızlık içeriğine sahip hammaddenin (yerel) mevcudiyetine bağlıdır.

Nihai ürün tipi ve kullanılan fırın tipi de ayrıca bir sınırlandırma teşkil edebilir.

1.3.2 İzleme

32. MET, aşağıdaki tabloda belirtilenleri içerecek şekilde, düzenli olarak proses

parametrelerinin ve emisyonlarının izlenmesi ve ölçülmesini, emisyonların ölçülmesini ilgili

EN standartlarına göre veya, eğer EN standartları mevcut değilse, ISO, ulusal veya eşit

bilimsel kalitede veri sağlayan diğer uluslararası standartlara göre izlenilmesini sağlanmasıdır

ve aşağıdakileri kapsamaktadır:

Page 25: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

25

Teknik Uygulanabilirlik

a

Proses stabilitesini gösteren proses parametrelerinin

sürekli ölçülmesi, örneğin; sıcaklık, O2 içeriği, basınç,

debi ve CO emisyonları gibi Fırın proseslerine uygulanabilir

b

Kritik proses parametrelerinin izlenmesi ve stabilize

edilmesi; örneğin; yakıt besleme, düzenli dozaj ve

aşırı oksijen

c

Toz, NOx, SOx ve CO emisyonlarının sürekli veya

periyodik, NH3 emisyonlarının da SNCR

uygulandığında ölçülmesi

Fırın proseslerine uygulanabilir

d

Atıkların birlikte yakıldığı durumlarda HCl ve HF

emisyonlarının sürekli veya periyodik olarak

ölçülmesi

Fırın proseslerine uygulanabilir

e

TOK emisyonlarının sürekli veya periyodik olarak

veya atıkların birlikte yakılması durumunda sürekli

olarak ölçülmesi

Fırın proseslerine uygulanabilir

f PCDD/F ve metal emisyonlarının periyodik olarak

ölçülmesi Fırın proseslerine uygulanabilir

g Toz emisyonlarının sürekli veya periyodik olarak

ölçülmesi

Fırın dışı proseslere uygulanabilir

Küçük kaynaklar için (<10.000 Nm3/h)

ölçüm frekansları bir bakım yönetim

sistemine tabi olmalıdır.

Tanım

MET 32(c)’den 32(f)’ye kadar bahsi geçen sürekli veya periyodik ölçümler arasındaki seçim

emisyon kaynağına ve beklenen kirletici türüne bağlıdır.

Toz, NOx, SOx ve CO emisyonlarının periyodik ölçümleri için, ayda bir kez ve gösterge

olarak normal işleme koşullarında yılda bir kerelik bir frekans gerekmektedir.

PCDD/F, TOK, HCl, HF, metal emisyonlarının periyodik ölçümleri için proseste kullanılan

hammaddelere ve yakıtlara uygun bir frekans uygulanmalıdır.

1.3.3 Enerji Tüketimi

33. Termal enerji tüketimini azaltmak/en aza indirgemek için MET aşağıdaki tekniklerin

birlikte kullanılmasıdır:

Page 26: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

26

Teknik Tanım Uygulanabilirlik

a

Proses parametrelerinin

ayarlanmış değerlerine

yakın bir işletme

sağlayacak şekilde,

gelişmiş ve optimize

edilmiş fırın sistemi ile

düzgün ve stabil fırın

prosesi için:

I. proses kontrol

optimizasyonu

II. Baca gazından ısı geri

kazanımı (örn; döner

fırınlardaki fazla ısının

kireçtaşı öğütme gibi

diğer proseslerde kireçtaşı

kurutma amaçlı

kullanımı)

III. Modern, gravimetrik katı

yakıt besleme sistemleri

IV. ekipman bakımı (örn:

hava sızdırmazlığı,

refraktör erozyonu

V. optimize taş dane

boyutunun kullanımı

Fırın kontrol parametrelerinin

optimum değerlerine yakın

tutulması, diğerlerine nazaran,

prosesi kapatma sayısını ve

olumsuz koşulları azaltması

dolayısıyla tüm tüketim

parametrelerinin düşürülmesi

etkisine sahiptir.

Taşın optimize tane büyüklüğü

kullanımı hammadde

mevcudiyetine bağlıdır.

Teknik (a) II sadece uzun

döner fırınlara (LRK)

uygulanabilir

b

Termal enerji tüketimine

olumlu etkisi olan

yakıtların kullanımı

Yakıt özelliklerinin (örn. yüksek

kalorifik değer ve düşük nem)

termal enerji tüketimine olumlu

etkisi olabilir

Uygulanabilirlik seçilen

yakıtın fırına beslenmesine

ilişkin teknik elverişliliğe ve

uygun yakıtların

mevcudiyetine bağlıdır (örn;

yüksek kalori değeri ve

düşük nem) Devletin enerji

politikasından da

etkilenebilir

c Aşırı havanın

sınırlandırılması

Tutuşma için aşırı havanın

azaltılmasının yakıt tüketiminde

doğrudan etkisi vardır çünkü

yüksek oranlardaki hava aşırı

hacmi ısıtmak için daha çok

termal enerji gerektirmektedir.

Sadece LRK ve PRK’da aşırı

havanın sınırlandırılmasının

termal enerji tüketiminde etkisi

bulunmaktadır.

Tekniğin TOC ve CO

emisyonlarını arttırma

potansiyeli bulunmaktadır.

Aşırı ısınma neticesinde

fırındaki bazı bölgelerin

ateşe dayanıklılık süresinin

azalmasıyla sonuçlanacak

şekilde LRK ve PRK’da

uygulanabilir.

Page 27: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

27

MET ile İlişkili Tüketim Seviyeleri

MET ile ilişkili tüketim seviyeleri Tablo 6’da verilmektedir.

Tablo 6. Kireç ve dolime sanayiinde termal enerji tüketimine yönelik MET ile ilişkili

seviyeler

Fırın tipi Termal enerji tüketimi (19)

GJ/ürünün tonu

Uzun döner fırınlar (LRK) 6,0 – 9,2

Önden ısıtmalı döner fırınlar (PRK) 5,1 – 7,8

Paralel akışlı rejeneratif fırınlar (PFRK) 3,2 – 4,2

Dairesel şaftlı fırınlar (ASK) 3,3 – 4,9

Karışık beslemeli şaftlı fırınlar (MFSK) 3,4 – 4,7

Diğer fırınlar 3,5 – 7,0

34. Elektrik enerjisi tüketimini en aza indirgemek için MET, aşağıdaki tekniklerin birlikte

kullanılmasıdır:

Teknik

a Güç yönetim sistemleri kullanmak

b Kireç taşı için optimize taş büyüklüğünü kullanmak

c Öğütme ekipmanı ile diğer elektrik bazlı ekipmanları yüksek enerji verimliliğiyle kullanmak

Tanım – Teknik (b)

Dikey fırınlar genellikle sadece iri kireç çakıl taşlarını yakabilmektedir. Ancak, daha yüksek

enerji tüketimi olan döner fırınlar ayrıca küçük kırıkların da değerini vermektedir. Yeni dikey

fırınlar 10 mm’den küçük granülleri de yakabilmektedir. Fırın besleme taşının daha büyük

granülleri döner fırınlardan ziyade dikey fırınlarda kullanılmaktadır.

1.3.4 Kireçtaşı Tüketimi

35. Kireçtaşı tüketimini en aza indirgemek için MET aşağıdaki tekniklerin birlikte

kullanılmasıdır:

Teknik Uygulanabilirlik

a

Spesifik taşçılık, kırma ve kireç taşının iyi

yönetilmiş bir şekilde kullanımı (kalite, taş

büyüklüğü)

Kireç sanayiinde genellikle uygulanabilir ancak,

tas prosesi kireçtaşının kalitesine bağlıdır

b

Ocaktan çıkartılan kireç taşının optimum bir

şekilde kullanılmasını sağlamak için daha geniş

aralıkta kireç taşı büyüklüklerine olanak sağlayan

optimize teknikler kullanan fırınlar seçmek

Yeni tesislerde veya büyük çapta iyileştirme

yapılmış fırınlarda uygulanabilir.

Prensipte dikey fırınlar sadece iri kireç çakıl

taşlarını yakabilmektedir. İnce kireç PFRK

ve/veya döner fırınlar daha küçük kireç taşı

büyüklükleriyle de işleyebilirler.

Page 28: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

28

1.3.5 Yakıtların Seçimi

36. Emisyonları engellemek/azaltmak için MET fırına giren yakıtların dikkatli bir şekilde

seçilmesi ve kontrol edilmesidir

Tanım

Fırına giren hammaddelerin içeriğindeki kirli madde, hava emisyonlarında önemli bir etkiye

sahiptir. Kükürt içeriğinin (özellikle uzun döner fırınlar için), azot ve klorinin baca gazındaki

SOx, NOx ve HCl emisyon aralığında etkisi bulunmaktadır. Yakıtın kimyasal

kompozisyonuna ve kullanılan fırın tipine göre, uygun yakıt seçimi veya yakıt karışımı

emisyon azaltımına yardımcı olabilir.

Uygulanabilirlik

Karışık beslemeli şaft fırınlar haricinde, tüm fırın tipleri Devletin enerji politikasından

etkilenebilen yakıt mevcudiyetine bağlı olarak tüm yakıt türleri ve yakıt karışımları ile

işleyebilir. Yakıt seçimi de, elde edilecek ürünün kalitesine, seçilen fırına beslenen yakıtın

teknik elverişliliğine ve ekonomik faktörlere bağlıdır.

1.3.5.1 Atık yakıtların Kullanımı

1.3.5.1.1 Atık Kalite Kontrolü

37. Kireç fırınında kullanılacak atık özelliklerini garanti altına almak için MET aşağıdaki

teknikleri uygulayacaktır:

Teknik

a

Atıkların özelliklerini garanti altına almak ve kontrol etmek için kalite kontrol sistemi uygulamak ve

fırında aşağıdakiler için yakıt olarak kullanılacak herhangi bir atığı analiz etmek:

I. Sürekli kalite

II. Fiziksel kriterler, örn; emisyon oluşumu, irilik, rekativite, yanabilirlik, kalori değeri

III. Kimyasal kriterler, örn; toplam klorin, kükürt, alkali ve fosfat içeriği ile ilgili metal

içerikleri (örn; toplam krom, kurşun, kadmiyum, cıva, talyum)

b Yakıt olarak kullanılacak herhangi bir atığın ilgili bileşenlerinin miktarını kontrol etme, toplam

halojen içeriği, metal (örn; toplam krom, kurşun, kadmiyum, cıva, talyum) ve kükürt gibi.

1.3.5.1.2 Fırına Atık Besleme Yapılması

38. Fırında atık yakıt kullanılmasıyla oluşan emisyonları engellemek/azaltmak için MET

aşağıdaki tekniklerin kullanılmasıdır:

Page 29: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

29

Teknik

a Fırın tasarımına ve işlemine bağlı olarak uygun atıkların beslenmesi için uygun brülörlerin

kullanılması

b Atıkların ortak yakılması sonucunda oluşan gazın kontrollü ve homojen bir şekilde yükseltilmesini

sağlayacak ve en elverişsiz koşullar da bile 850 °C’ye 2 saniyede çıkacak şekilde işletilmesi

c Eğer klorin olarak ifade edilen %1 oranından fazla halojen organik madde ortak yakılıyorsa,

sıcaklığın 1.100 °C’ye çıkarılması

d Atıkları sürekli ve aralıksız olarak beslenmesi

e Uygun sıcaklıklar ve rezidans zamanlarına ulaşılamadığında, başlama/durdurma gibi işlemlerde,

(b) ve (c) de belirtildiği gibi atık beslemenin durdurulması

1.3.5.1.3 Zararlı atık materyallerin kullanımına ilişkin güvenlik yönetimi

39. Kazara emisyonları engellemek için MET, zararlı atık materyallerin depolanması,

işlenmesi ve fırına beslenilmesi için güvenlik yönetimi kullanmaktır.

Tanım

Zararlı atık materyallerin depolanması, işlenmesi ve fırına beslenilmesi için güvenlik

yönetimi atık kaynağına ve türüne göre atığın etiketlenmesi, kontrol edilmesi, numune

alınması ve test edilmesinin gerçekleştirilmesi için risk bazlı bir yaklaşım içermektedir.

1.3.6 Toz Emisyonları

1.3.6.1 Yayılı Toz Emisyonları

40. Tozlu işlemlerden yayılı toz emisyonlarını en aza indirgemek/engellemek için MET

aşağıdakilerden bir tanesinin veya hepsinin birlikte kullanılmasıdır:

Teknik

a Öğütme, görüntüleme ve karıştırma gibi tozlu işlemlerin etrafının kapatılması/çevrelenmesi

b Eğer tozlu materyalden toz emisyonu yayılacaksa, kapalı sistem olarak yapılan konveyör ve

asansörlerin kullanılması

c

Yeterli kapasiteye sahip depolama silolarının, kapatma şalteri olan seviye göstergelerinin ve

doldurma işlemleri sırasında yerinden çıkan toz taşıyan havanın engellenmesi için filtre

kullanılması

d Pnömatik aktarma sistemleri için tercih edilen sirkülasyon prosesinin kullanılması

e Negatif basınç altında korunan kapalı sistemlerde işlenilen materyal ve havaya bırakılmadan önce

torba filtre tarafından emilen havanın tozdan arındırılması

f Hava sızıntısı ve dökülme noktalarının azaltılması, kurulumun tamamlanması

g Tesisin düzgün ve tam bir şekilde bakımının yapılması

h Otomatik cihazların ve kontrol sistemlerinin kullanılması

i Sürekli sorunsuz işlemlerin kullanılması

j Kamyonun yükleme zeminine konumlandırılmış kireç yüklemek için kullanılan esnek doldurma

borularının toz çıkarma sistemiyle kullanılması

Uygulanabilirlik

Kırma ve elekten geçirme gibi hammadde hazırlama işlemlerinde, hammadde içerisindeki

nem oranı yeterli olduğundan, normalde toz ayrışımına gerek duyulmaz.

Page 30: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

30

41. Dökme ve depolama alanlarından toz emisyonlarının yayılmasını en aza

indirgemek/engellemek için MET aşağıdaki tekniklerden birinin veya hepsinin birlikte

kullanılmasıdır:

Teknik

a Perdeleme, duvar örme ve dikey yeşillik kullanarak depolama konumlarının etrafını kapatmak

(yapay veya doğal açık yığınları rüzgârdan koruma bariyerleri)

b

Ürün siloları ve kapalı, tam otomatik hammadde depolarının kullanması. Bu tip depolar bir veya

daha fazla torba filtre ile donatılmış olup yükleme ve boşaltma işlemlerinde toz oluşumunun

yayılmasını engellemektedir.

c Yeterli neme sahip istif doldurma ve boşaltma noktalarının istiflerinden yayılı toz emisyonlarının

azaltılması ve ayarlanabilir yüksekliğe sahip konveyör kemerlerin kullanması

d

Eğer engellenmesi mümkün değilse, depolama alanlarının doldurma ve boşaltma noktalarından

yayılı toz emisyonlarının boşaltım yüksekliğini değişen yığın yüksekliğine ve mümkünse otomatik

olarak veya boşaltma hızını azaltılması suretiyle eşitlenmesi

e Özellikle kuru alanları, spreyleme cihazları kullanarak ve kamyonları temizlemek suretiyle onları

da temizleyerek mevkileri nemli tutmak

f

Çıkarma işlemleri sırasında emme sistemleri kullanmak. Yeni binalar sabit vakum temizleme

sistemleriyle kolaylıkla donatılabilirken mevcut binalar normalde mobil sistemlere ve esnek

bağlantılara daha uygundur

g

Kamyonlar tarafından kullanılan alanda oluşan, yayılı toz emisyonlarını mümkün olduğu

zamanlarda bu alanları döşeyerek ve yüzeyi mümkün olduğu kadar temiz tutarak azaltmak. Yolları

ıslatmak yayılı toz emisyonlarını özellikle de kuru havalarda azaltabilir. Yayılı toz emisyonlarını

minimumda tutmak için iyi bir bakım ve temizlik uygulaması uygulanabilir.

1.3.6.2 Fırın Ateşleme Proseslerinin Dışındaki Tozlu İşlemlerden Çıkan

Yönlendirilmiş Toz Emisyonları

42. Fırın ateşleme proseslerinin dışındaki tozlu işlemlerden çıkan yönlendirilmiş toz

emisyonlarını azaltmak için MET aşağıdaki tekniklerden birini uygulamaktır ve özellikle

filtrelerin performanslarına yönelik bakım yönetim sistemi kullanmaktır:

Teknik (20) Uygulanabilirlik

a Torba filtre

Genellikle kireç sanayiinde ufalama ve öğütme tesislerine ve tamamlayıcı proseslere;

malzeme taşınmasına; depolama ve yükleme tesislerine uygulanabilir. Kireç söndürme

tesislerinde yüksek nem ve düşük baca gazı sıcaklığı nedeniyle sınırlandırılabilir

b Nemli

fırçalar Temel olarak kireç söndürme tesislerinde uygulanabilir

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 7’de verilmektedir.

Tablo 7. Fırın ateşleme proseslerinin dışındaki tozlu işlemlerden çıkan yönlendirilmiş toz

emisyonlarına yönelik MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Page 31: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

31

Teknik Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki

ortalama değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm

yapılması sonucu)

Torba filtre mg/Nm3 < 10

Islak süpürücü mg/Nm3 < 10 – 20

Küçük kaynaklar için (< 10.000 Nm3/h) filtrenin performansını kontrol eden frekansla ilgili

öncelik yaklaşımının göz önünde bulundurulması gerektiği unutulmamalıdır (bknz. MET 23).

1.3.6.3 Fırın Ateşleme Proseslerinden Çıkan Toz Emisyonları

43. Fırın ateşleme proseslerinin baca gazından çıkan toz emisyonlarını azaltmak için MET,

filtre ile temizlenen bir baca gazı kullanmaktır. Aşağıdaki tekniklerden biri veya hepsinin

birlikte kullanılması gerekebilir:

Teknik (22) Uygulanabilirlik

a ESP Tüm fırın sistemlerine uygulanabilir

b Torba filtre Tüm fırın sistemlerine uygulanabilir

c Islak toz

ayrıştırıcısı Tüm fırın sistemlerine uygulanabilir

d Santrifüj

ayırıcı/siklon

Santrifüj ayırıcılar sadece önden ayrıştırma için uygundur ve temizleme

öncesinde tüm fırın sistemlerinin baca gazı için kullanılabilir

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri Tablo 8’de verilmektedir.

Tablo 8. Fırın ateşleme proseslerinin baca gazından çıkan toz emisyonlarına yönelik MET ile

ilişkili emisyon seviyeleri

Teknik Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama

değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu)

Torba filtre mg/Nm3 < 10

ESP veya diğer

filtreler mg/Nm3 < 20 (23)

1.3.7 Gaz Bileşikler

1.3.7.1 Gaz Bileşiklerin Emisyonlarını Azaltacak Öncelikli Teknikler

44. Fırın ateşleme proseslerinin duman gazlarından çıkan gaz bileşiklerin emisyonları

azaltmak için (örn; NOx SOx, HCl, CO, TOC/UOC, uçucu metaller) MET aşağıdaki

tekniklerin bir tanesini veya hepsinin birlikte kullanılmasıdır:

Page 32: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

32

Teknik Uygulanabilirlik

a Fırına giren maddelerin dikkatli bir şekilde

seçilmesi ve kontrol edilmesi Genel olarak uygulanabilir

b

Yakıtlardaki ve mümkünse hammaddelerdeki

kirletici öncüllerin azaltılması, örn;

I. Mümkün olan durumlarda, düşük

kükürt (özellikle uzun döner fırınlar

için), azot ve klorin içeriği olan

yakıtların seçilmesi

II. Mümkünse düşük organik madde

içeriği olan hammaddelerin

seçilmesi

III. Proses ve brülör için uygun atık

yakıtların seçilmesi

Genellikle, kireç sanayiinde hammaddelerin ve

yakıtların yerel mevcudiyetine, kullanılan fırın

tipine, istenilen ürün kalitelerine ve seçilen fırına

yakıt besleme yapılmasının teknik olasılığına

bağlı olarak kullanılabilir

c

Kükürt dioksitin verimli bir şekilde

emildiğinden emin olmak için proses

optimizasyon teknikleri kullanmak (örn; fırın

gazları ve sönmemiş kireç arasındaki verimli

temas)

Tüm kireç tesislerine uygulanabilir.

Genellikle tam bir proses otomasyonu kontrol

edilemeyen değişkenler yüzünden elde

edilememektedir, örn; kireç taşının kalitesi

1.3.7.2 NOx emisyonları

45. Fırın ateşleme proseslerinin duman gazlarından çıkan NOx emisyonları azaltmak için

MET aşağıdaki tekniklerin bir tanesini veya hepsinin birlikte kullanılmasıdır:

Teknik Uygulanabilirlik

a Birincil teknikler

I. Yakıtta sınırlandırılmış azot

içeriğiyle uygun yakıt seçimi

Devletin enerji politikasından etkilenebilecek şekilde yakıt

mevcudiyetine ve seçilen fırına belli bir yakıt türü beslenmesinin

teknik olasılığa bağlı olarak kireç sanayiinde genel olarak

uygulanabilir

II. Alev şekillendirme ve

sıcaklık profili de dahil

olmak üzere proses

optimizasyonu

Proses optimizasyonu ve proses kontrolü kireç imalatında

uygulanabilir ancak nihai ürün kalitesine bağlıdır

III. Brülör tasarımı (düşük

NOX brülörü) (24)

Düşük NOx brülörleri döner fırınlara ve dairesel şaft fırınlara yüksek

öncelik havasına sahip olduklarından uygulanabilir. PFRK ve diğer

şaft fırınlar alevsiz tutuşma gerçekleştirirler bu yüzden bu fırın tipine

uygulanamayan düşük NOx brülörleri işlemektedirler

IV. Hava toplanması (24)

Şaft fırınlara uygulanamaz.

Sadece PRK tamamen yanmış kireç üretildiğinden uygulanabilir.

Uygulanabilirlik fırının bazı bölgelerindeki aşırı ısınma ihtimali ve

ısıya dayanıklılığın sonunda yok olması nedeniyle nihai ürün tipi

tarafından empoze edilen sınırlamalar tarafından sınırlandırılabilir

b SNCR (24) Tüm Lepol döner fırınlara uygulanabilir. Ayrıca MET 46’ya bakınız.

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 9’da verilmektedir.

Page 33: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

33

Tablo 9. Kireç sanayiindeki fırın ateşleme proseslerinde çıkan baca gazındaki NOx’e yönelik

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın tipi Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

NOx olarak ifade edilen günlük ortalama değer veya numune alma

sürecindeki ortalama değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm

yapılması sonucu)

PFRK, ASK,

MFSK, OSK mg/Nm3 100 – 350 (25)

LRK, PRK mg/Nm3 < 200 – 500 (25)

46. SCNR kullanıldığında, verimli NOx azaltımını elde etmek için MET amonyak akışını

mümkün olan en düşük seviyede tutmak suretiyle aşağıdaki teknikleri uygulamaktır:

Teknik

a İstikrarlı işleme prosesiyle yeterli ve uygun indirgeme verimi uygulamak

b En yüksek NOx verimini elde etmek ve amonyak akışını azaltmak için iyi tam orantılı oran ve

amonyak dağılımı uygulamak

c

NH3 akış emisyonlarını (reaksiyona girmemiş amonyak nedeniyle) baca gazında mümkün olduğu

kadar düşük tutmak için NOx azaltım verimliliği ile NH3 akışı arasındaki korelasyonu göz önünde

tutmak

Uygulanabilirlik

Sadece, ideal sıcaklık aralığının 850 ila 1.020 °C’de erişilebilir olduğu Lepol döner fırınlarda

uygulanabilir. Ayrıca, MET 45 teknik (b)’ye bakınız.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Günlük ortalama değer veya numune alma dönemindeki ortalama olarak (en az yarım saat

spot ölçümle) baca gazından NH3 akışına ilişkin MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

emisyonları < 30 mg/Nm3 dir.

1.3.7.3 SOx emisyonları

47. Fırın ateşleme proseslerinin duman gazlarından çıkan SOx emisyonları azaltmak için

MET aşağıdaki tekniklerin bir tanesinin veya hepsinin birlikte kullanılmasıdır:

Teknik Uygulanabilirlik

a

Kükürt dioksitin verimli bir şekilde

emilmesini sağlamak için proses

optimizasyonu (örn; fırın gazları ve

sönmemiş kireç arasındaki verimli temas)

Proses kontrol optimizasyonu tüm kireç tesislerine

uygulanabilir

b Düşük kükürt içerikli yakıtların seçilmesi

Genellikle uygulanabilir, yüksek SOx emisyonları

nedeniyle özellikle uzun döner fırınlarda (LRK)

kullanılacak yakıt mevcudiyetine bağlı olarak

c

Soğurucu ekleme tekniklerinin kullanılması

(örn; soğurucu eklenmesi, kuru baca gazının

filtre, ıslak fırça veya aktive karbon

enjeksiyonu ile temizlenmesi (28)

Prensipte kireç sanayiinde uygulanabilir ancak bu

teknik 2007’de kireç sektöründe uygulanmamıştır.

Özellikle döner fırınlar için uygulanabilirliği

değerlendirmek adına daha çok araştırma gereklidir.

Page 34: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

34

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 10’da verilmektedir.

Tablo 10. Kireç sanayiinde fırın ateşleme proseslerinden çıkan SOx’e yönelik MET ile

ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın tipi Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri (29)

SO2 olarak ifade edilen SOx için günlük ortalama değer

veya numune alma sürecindeki ortalama değer (en az

yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu)

PFRK, ASK, MFSK,

OSK, PRK mg/Nm3 < 50 – 200

LRK mg/Nm3 < 50 – 400

1.3.7.4 CO emisyonları ve CO yükselmeleri

1.3.7.4.1. CO emisyonları

48. Fırın yakma prosesinde oluşan CO emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Teknik Uygulanabilirlik

a Düşük organik madde içeriğine sahip

hammadde seçilmesi

Yerel mevcudiyet, hammadde kompozisyonu, kullanılan fırın

tipi ve nihai ürün kalitesi sınırları içinde kireç sanayisinde

genel olarak uygulanabilir

b

İstikrarlı ve tam bir yanma elde etmek

için proses optimizasyon tekniklerinin

kullanılması

Tüm kireç tesislerine uygulanabilir.

Genelde, tam proses otomasyonu kontrol edilemeyen

değişkenler nedeniyle, örn; kireçtaşının kalitesi, elde

edilememektedir.

Bu bağlamda, Bölüm 1.31.’deki MET 30 ve 31 ile Bölüm 1.3.2’deki MET 32’ye bakınız.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 11’de verilmektedir.

Tablo 11. Fırın yakma prosesinde oluşan CO’ya yönelik MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın tipi Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri (1) (2) (31)

(günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama

değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu))

PFRK, OSK,

LRK, PRK mg/Nm3 < 500

(1) Kullanılan ham madde ve/veya üretilen kireç tipine, ör. hidrolik kireç, göre emisyonlar artabilir. (2) MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri, MSFK ve ASK için geçerli değildir.

Page 35: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

35

1.3.7.4.1 Ani CO artışlarının azaltımı

49. Elektrostatik filtreler kullanılırken ani CO artışlarını en az indirgemek için MET

kapsamında aşağıdaki tekniklerin uygulanması önerilir:

Teknik

a ESP kapanma süresini azaltmak için ani CO artışlarının yönetimi

b Kısa bir tepki süresi olan ve CO kaynağına yakın konumlandırılmış izleme ekipmanı aracılığıyla

sürekli otomatik olarak CO ölçümü yapılması

Tanım

Güvenlik önlemleri sebebiyle, patlama riskine karşın baca gazında CO seviyesi yükseldiğinde

ESPler kapatılmak zorundadır. Aşağıdaki teknikler ani CO artışlarını engellemek ve böylece

ESP kapanma süresini azaltmak için kullanılır:

Yanma prosesinin kontrolü

Hammadde organik yükünün kontrolü

Yakıtların ve yakıt besleme sisteminin kalite kontrolü

Aksaklıklar genellikle işletmeye başlama safhasında gerçekleşir. Güvenli bir işletim için, ESP

korumasına ilişkin gaz analizörleri tüm operasyonel aşamalarda sürekli ölçüm yapmak

zorundadır ve ESP kapanma süresi yedek izleme sisteminin işlemde kalması suretiyle

azaltılabilir.

Sürekli CO izleme sistemi reaksiyon süresi için optimize edilmeli ve CO kaynağına yakın bir

yerde konumlandırılmalıdır, örn; önden ısıtma kulesi çıkışı veya ıslak fırın kullanılması

durumunda fırın girişinde.

Uygulanabilirlik

Genellikle, elektrostatik filtreler (ESP) ile donatılmış döner fırınlara uygulanabilir.

1.3.7.5 Toplam Organik Karbon Emisyonları (TOC)

50. Fırın yakma prosesinde oluşan TOC emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Teknik

a Genel birincil tekniklerin ve izlemenin kullanımı (Bölüm 1.3.1’deki MET 30 ve 31 ile bölüm

1.3.2’deki MET 32’ye bakınız)

b Fırın sistemine yüksek uçucu organik madde içerikli ham maddelerin beslenmesinden kaçınılmalı

(ıslak kireç üretimi hariç)

Uygulanabilirlik

Genel birincil tekniklerin ve izlemenin uygulanabilirliği için Bölüm 1.31.’deki MET 30 ve 31

ile Bölüm 1.3.2’deki MET 32’ye bakınız.

Page 36: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

36

Teknik (b) genellikle kireç sanayisinde uygulanabilir, ancak bu mevcut yerel hammaddelere

ve/veya üretilen kireç türüne bağlıdır.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 12’de verilmektedir.

Tablo 12. Fırın yakma prosesinde oluşan TOC’a yönelik MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın tipi Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri (1)(33)

(günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama

değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu))

LRK, PRK mg/Nm3 < 10

ASK, MFSK (2) (34)

PFRK (2)(34) mg/Nm3 < 30

(1) Kullanılan ham maddenin organik madde içeriğine ve/veya üretilen kirecin türüne, özellikle doğal

hidrolik kireç, göre seviyeler daha yüksek olabilir. (2) Bazı özel durumlarda seviye daha yüksek olabilir.

1.3.7.6 Hidrojen klorür (HCl) ve hidrojen florür (HF) emisyonları

51. Fırında atık yakılması sırasında oluşan HCl ve HF emisyonlarını azaltmak için MET

kapsamında aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Teknik

a Düşük klor ve flor içerikli konvansiyonel yakıtların kullanılması

b Kireç fırınında yakıt olarak kullanılacak atıkların klor veya flor içeriklerinin sınırlandırılması

Uygulanabilirlik

Bu teknikler kireç sanayisinde genel olarak uygulanabilir ancak uygun yakıtın yerel olarak

elde edilip edilemeyeceğine bağlıdır.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 13’de verilmektedir.

Tablo 13. Fırında atık yakılması sırasında oluşan HCl ve HF’ye yönelik MET ile ilişkili

emisyon seviyeleri

Emisyon Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

(günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama değer

(en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu))

HCl mg/Nm3 < 10

HF mg/Nm3 < 1

1.3.8 PCDD/F emisyonları

52. Fırın yakma prosesinde oluşan PCDD/F emisyonlarını azaltmak ve önlemek için MET

kapsamında aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Page 37: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

37

Teknik

a Düşük klor içerikli yakıtların seçilmesi

b Yakıtın içeriği ile gelen bakır miktarının sınırlandırılması

c Duman gazlarının ve oksijen içeriğinin sıcaklığın 300 ila 450 oC arasında değiştiği alanlarda kalış

süresinin en aza indirgenmesi

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Numune alma süresindeki ortalama (6-8 saat) MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri değeri <

0,05 – 0,1 ng PCDD/F I-TEQ/Nm3’tür.

1.3.9 Metal emisyonları

53. Fırın yakma prosesinde oluşan metal emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Teknik

a Metal içeriği düşük olan yakıtların seçilmesi

b Kullanılan atık yakıtların özelliklerini garanti altına almak için kalite kontrol sisteminin kullanılması

c Özellikle civa başta olmak üzere malzemelerdeki ilgili metal içeriklerinin sınırlandırılması

d MET 43’te belirtilen toz arıtma tekniklerinin bir tanesinin veya hepsinin kullanılması

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 14’de verilmektedir.

Tablo 14. Fırında atık yakılması sırasında oluşan metal emisyonlarına yönelik MET

seviyeleri

Metaller Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

(günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama

değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu))

Hg mg/Nm3 < 0,05

Σ (Cd, Tl) mg/Nm3 < 0,05

Σ (As, Sb, Pb, Cr,

Co, Cu, Mn, Ni, V) mg/Nm3 < 0,5

NB: MET 53 (a) ve (d)’de bahsedilen tekniklerin uygulanması durumunda düşük seviyeler rapor edilmiştir.

Bu bağlamda daha ayrıntılı bilgi için MET 37 (Bölüm 1.3.5.1.1) ve MET 38 (Bölüm

1.3.5.1.2)’e bakınız.

1.3.10 Proses kayıpları/atıkları

54. Kireç üretim proseslerinden çıkan katı atıkları azaltımı ve hammaddenin korunumu

amacıyla MET kapsamında aşağıdaki tekniklerin kullanılması önerilir:

Page 38: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

38

Teknik Uygulanabilirlik

a Toplanan toz veya diğer partiküler maddelerin (örn;

kum, çakıl) proseste yeniden kullanımı

Genel olarak mümkün olan her durumda

uygulanabilir

b Seçilen ticari ürünlerde tozun, spesifikasyon dışı

sönmemiş kirecin ve hidratlı kirecin kullanılması

Genellikle seçilen farklı ticari ürünlerde

mümkün olan her durumda kullanılabilir

1.4. Magnezyum Oksit Sanayii için MET Neticeleri

Aksi belirtilmedikçe, bu bölümde verilen Met neticeleri magnezyum oksit sanayisindeki tüm

tesislerde (kuru proses yöntemiyle) uygulanabilir.

1.4.1 İzleme

55. MET düzenli bir şekilde proses parametrelerinin ve emisyonlarının izlenmesi ve

ölçümünün ilgili AB standartlarına veya, eğer AB standartları mevcut değilse, ISO, ulusal

veya aşağıdakileri de kapsamak suretiyle, eşit bilimsel özelliklere sahip provizyonların elde

edilmesini sağlayacak uluslararası başka standartlara göre gerçekleştirilmesidir:

Teknik Uygulanabilirlik

a

Sıcaklık, O2 içeriği, basınç, akış oranı gibi proses

istikrarını gösteren proses parametrelerinin

sürekli ölçülmesi Genellikle fırın proseslerine uygulanabilir

b

Hammadde ve yakıt besleme, düzenli dozaj ve

aşırı oksijen gibi kritik proses parametrelerinin

izlenmesi ve istikrarlı şekilde sürdürülmesi

c Toz, NOx, SOx ve CO emisyonlarının sürekli veya

periyodik olarak ölçülmesi Genellikle fırın proseslerine uygulanabilir

d Toz emisyonlarının sürekli veya periyodik olarak

ölçülmesi

Fırın dışı proseslere uygulanabilir

Küçük kaynaklar için (< 10.000 Nm3/h)

ölçümlerin frekansı veya performans kontrolü

bakım yönetim programına göre olmalıdır

Tanım

MET 55 (c)’de bahsedilen sürekli veya periyodik ölçümler arasındaki seçim emisyon

kaynağına ve beklenen kirletici türüne bağlıdır.

Fırın proseslerinden çıkan toz, NOx, SOx ve CO emisyonların periyodik ölçümü için ayda bir

ve yılda bir kere frekansı normal işleme koşullarında gösterge olarak verilmiştir.

1.4.2 Enerji Tüketimi

56. Termal enerji tüketimini azaltmak için MET kapsamında aşağıdaki tekniklerin birlikte

kullanılması önerilir:

Page 39: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

39

Teknik Tanım Uygulanabilirlik

a

Geliştirilmiş ve optimize edilmiş

fırın sistemlerinin kullanımı ve

aşağıdakilerin uygulanmasıyla

düzgün ve sürekli bir fırın prosesi:

I. Proses kontrol

optimizasyonu

II. Fırın ve soğutuculardan

çıkan baca gazından ısı

geri kazanımı

Yakıt kullanımını azaltmak için

magnezitin önden ısıtılması

suretiyle baca gazından ısı geri

kazanımı yapılabilir. Fırından

geri kazanılan ısı yakıt,

hammadde ve bazı paketleme

materyallerini kurutmak için

kullanılabilir.

Proses kontrol optimizasyonu

magnezyum sanayisinde

kullanılan tüm fırın tiplerine

uygulanabilir.

b

Termal enerji tüketimine olumlu

etkisi olan özelliklere sahip yakıt

kullanma

Yakıtların karakteristiklerinin,

örn; yüksek kalori değeri ve

düşük nem içeriği, termal

enerji tüketiminde olumlu

etkisi vardır.

Yakıt mevcudiyetine,

kullanılan fırın tipine, istenilen

ürün kalitesine ve fırın besleme

sisteminin teknik yapısına

bağlı olarak genellikle

uygulanabilir.

c Aşırı havayı sınırlandırma/azaltma

İstenilen ürün kalitesini elde

etmek ve optimum yanmayı

sağlamak için gereken aşırı

oksijen genellikle % 1 ila %3

aralığında uygulanır

Genel olarak uygulanabilir

MET ile İlişkili Tüketim Seviyeleri

MET ile ilişkili termal enerji tüketimi, proses ve ürünlere (1) bağlı olarak 6 -12 GJ/t’dir (35).

57. Elektrik enerjisi tüketimini en aza indirgemek için MET aşağıdaki tekniklerin birlikte

kullanılmasını önerir:

Teknik

a Güç yönetim sistemlerinin kullanılması

b Yüksek enerji verimliliği olan öğütme ekipmanı ve diğer elektrikle çalışan ekipmanların

kullanılması

1.4.3 Toz Emisyonları

1.4.3.1 Yayılı Toz Emisyonları

58. Tozlu işlemlerden çıkan yayılı toz emisyonlarını en aza indirgemek/engellemek için MET

kapsamında aşağıdaki tekniklerin bir veya birkaçının birlikte kullanılması önerilir:

Page 40: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

40

Teknik

a Basit ve doğrusal yerleşim planı

b Binaların ve yolların iyi bir şekilde bakılmasıyla birlikte tesisin genelinde uygun ve tam bakım

çalışmalarının yapılması

c Hammadde yığınlarının sulanması

d Öğütme ve eleme gibi tozlu işlemlerin etrafının kapatılması/sarılması.

e Tozuma olasılığı yüksek malzemelerin taşınmasında kapalı bant sistemlerinin ve asansörlerin

kullanılması kapatılması

f Yeterli kapasiteye sahip depolama silolarının kullanılması ve doldurma işlemleri sırasında

oluşabilecek tozumanın engellenmesi için bunların filtre ile donatılması

g Pnömatik taşıma sistemleri için sirkülasyon prosesinin tercih edilmesi

h Hava sızdırma ve kaçak noktalarının azaltılması

i Otomatik cihazların ve kontrol sistemlerinin kullanılması

k Sürekli sorunsuz çalışma yapılması

1.4.3.2 Fırın Prosesi Dışındaki Tozlu İşlemlerden Çıkan Yönlendirilmiş Toz

Emisyonları

59. Fırın prosesi dışındaki tozlu işlemlerden çıkan yönlendirilmiş toz emisyonlarını azaltmak

için MET kapsamında aşağıdaki tekniklerden bir veya birkaçının kullanılması suretiyle baca

gazının filtrelenmesi önerilir. Ayrıca, kullanılan tekniklere yönelik bir bakım yönetim

sisteminin kullanılması gerekir:

Teknik (1)(36) Uygulanabilirlik

a Torbalı filtreler

Genellikle, magnezyum oksit üretim proseslerindeki tüm birimlere

uygulanabilir, özellikle de tozlu işlemler, perdeleme, öğütme ve ezme gibi

işlemler için

b Santrifüj

ayırıcılar/siklonlar

Sisteme bağlı sınırlı arıtma verimi nedeniyle siklonlar iri toz partikülleri ve

baca gazı için ön arıtma olarak uygulanabilir

c Islak toz arıtıcılar Genel olarak uygulanabilir

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri

Fırın prosesi dışındaki tozlu proseslerden çıkan yönlendirilmiş toz emisyonlarına ilişkin MET

ile İlişkili Emisyon Seviyeleri günlük ortalama değer veya numune alma dönemindeki

ortalama (en az yarım saat spot ölçümle) değer < 10 mg/Nm3‘tür.

Küçük gaz debili kaynaklar için (<10.000 Nm3/h) uygulanan bakım yönetim sistemine göre

filtrelerin performanslarının kontrol sıklığına ilişkin bir önceliklendirme yaklaşımının dikkate

alınması gerekmektedir (bkz. MET 55).

1.4.3.3 Fırın Prosesinden Çıkan Toz Emisyonları

60. Fırın prosesinde oluşan tozları azaltmak için MET kapsamında aşağıdaki tekniklerin bir

veya birkaçının uygulanması suretiyle baca gazının filtre ile arıtılması önerilir:

Page 41: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

41

Teknik (1)(37) Uygulanabilirlik

a Elektrostatik filtreler

(ESP)

ESP genellikle döner fırınlarda uygulanabilir. Çiy noktasının üstündeki ve

370 – 400 oC kadar çıkan sıcaklardaki baca gazlarına uygulanabilirler

b Torbalı filtreler

Torbalı filtreler prensipte magnezyum oksit üretimi prosesindeki tüm

birimlerde gazların tozsuzlaştırılması amacıyla uygulanabilir. Çiy

noktasından 280 oC kadar sıcaklıktaki baca gazları için kullanılabilirler.

Kostik kalsine magnezya (CCM) ve sinterlenmiş/tam pişirilmiş

magnezyum oksit (DBM) üretimi için gerekli yüksek sıcaklıklar, fırın

prosesinden çıkan baca gazının korozif özellikleri ve yüksek debisi

nedeniyle, yüksek sıcaklığa dayanıklı özel torba filtrelerin kullanılması

gerekmektedir. Ancak, DBM üreten magnezyum sanayiinden elde edilen

deneyimlere göre magnezyum üretimi sırasında oluşan yaklaşık 400 oC

baca gazı için uygun ekipman bulunmamaktadır

c Santrifüj

ayırıcılar/siklonlar

Sisteme bağlı sınırlı arıtma verimi nedeniyle siklonlar iri toz partikülleri ve

baca gazı için ön arıtma olarak uygulanabilir

d Islak toz arıtıcılar Genel olarak uygulanabilir (1) Bölüm 1.7.1’de tekniklerin açıklaması verilmektedir.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Fırın proseslerinin baca gazından çıkan toz emisyonlarına ilişkin MET ile İlişkili Emisyon

Seviyeleri günlük ortalama değeri veya numune alma dönemindeki ortalama (en az yarım

saat spot ölçümle) değer < 20 - 35 mg/Nm3’tür.

1.4.4 Gaz Bileşikler

1.4.4.1 Gaz Bileşiklerin Emisyonlarını Azaltmak için Genel Öncelikli Teknikler

61. Fırın yakma proseslerinde oluşan gaz bileşiklerin (örn; Nox, HCl, SOx, CO)

emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında aşağıdaki öncelikli tekniklerden bir veya

birkaçının uygulanması önerilir:

Teknik Uygulanabilirlik

a

Gaz bileşiklerin azaltılması için fırına giren

maddelerin dikkatli bir şekilde seçilmesi ve kontrol

edilmesi, örn;

I. Mümkünse düşük kükürt, klor ve azot,

içeriği olan yakıtların seçilmesi

II. Organik madde içeriği düşük olan

hammaddelerin seçilmesi

III. Proses ve brülör için uygun atık

yakıtların seçilmesi

Yakıt ve hammadde mevcudiyetine,

kullanılan fırın tipine, istenilen ürün

kalitesine ve fırın besleme sisteminin teknik

yapısına bağlı olarak genellikle uygulanabilir.

Atıklar magnezyum sanayisinde yakıt olarak

düşünülebilir ancak magnezyum sanayisinde

2007 yılı içerisinde henüz uygulanmamıştır

b

Proses optimizasyon ölçümleri ve teknikleri

kullanılarak fırın prosesinin yanma için gerekli

sitokiyometrik hava ihtiyacına yakın bir değer ile

istikrarlı bir şekilde işletilmesi

Proses kontrol optimizasyonu magnezyum

sanayisinde kullanılan tüm fırın tiplerine

uygulanabilir. Ancak, oldukça detaylı bir

proses kontrol sistemi gerekebilir

1.4.4.2 NOx emisyonları

62. Fırın yakma prosesinde oluşan NOx emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki tekniklerin hepsinin uygulanması önerilir:

Page 42: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

42

Teknik Uygulanabilirlik

a Düşük azot içerikli uygun yakıt seçimi Elde edilebilir yakıta bağlı olarak genellikle

uygulanabilir

b Proses optimizasyonu ve geliştirilmiş yakma

teknikleri Magnezyum sanayisinde genel olarak uygulanabilir

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Fırın yakma proseslerinde oluşan veNO2 olarak ifade edilen NOx emisyonlarına ilişkin MET

ile İlişkili Emisyon Seviyeleri günlük ortalama değeri veya numune alma dönemindeki

ortalama (en az yarım saat spot ölçümle) değer < 500 - 1500 mg/Nm3’tür. Daha yüksek

değerler yüksek sıcaklıktaki DBM proseslerine ilişkindir.

1.4.4.3 CO emisyonları ve ani CO artışları

1.4.4.3.1 CO emisyonları

63. Fırın yakma proseslerinde oluşan CO emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki tekniklerin birlikte kullanılması önerilir:

Teknik Tanım

a

Organik madde

içeriği düşük

hammaddeler

seçmek

CO emisyonlarının bir kısmı hammadde içerisindeki organik maddelerden

kaynaklandığından düşük organik madde içeriğine sahip hammaddelerin

seçimi CO emisyonlarını azaltabilir

b Proses kontrol

optimizasyonu

CO emisyonlarını azaltmak için tam ve doğru bir yanma gereklidir. Soğutucu

ve öncelikli havadan gelen hava tedariki ile baca emiş fanı yanma sırasında

oksijen seviyesini %1 (sinter) ile %1.5 (yakıcı) arasında tutmak için kontrol

edilebilir. Hava ve yakıt yüklemesinin değişimi CO emisyonlarını azaltabilir.

Ayrıca, CO emisyonları brülörün derinliği değiştirilerek azaltılabilir.

c

Yakıtların

kontrollü, aralıksız

ve sürekli

beslenmesi

Kontrollü yakıt eklemeye aşağıdakiler dahildir, örn;

- petrol koku beslemesi için tartılı besleyiciler ve hassas döner valfler

ve/veya

- fırın brülörüne ağır yağ veya gaz besleme için debi metre ve hassas

valflerin kullanımı

Uygulanabilirlik

CO emisyonunun azaltılmasına ilişkin teknikler genellikle magnezyum sanayisinde

uygulanabilirdir. Organik madde içeriği düşük hammaddelerin seçimi hammadde

mevcudiyetine bağlıdır.

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

Fırın yakma proseslerinde oluşan CO emisyonlarına yönelik MET ile İlişkili Emisyon

Seviyeleri günlük ortalama değer veya numune alma dönemindeki ortalama değer olarak (en

az yarım saat boyunca spot ölçümler yapılması sonucunda) < 50 – 1000 mg/Nm3’tür.

1.4.4.3.2 Ani CO Artışlarının Azaltımı emisyonları

Page 43: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

43

64. ESP uygulanırken CO yükselmelerini en aza indirgemek için MET kapsamında aşağıdaki

tekniklerin kullanılması önerilir:

Teknik

a ESP kapanma süresini azaltmak için ani CO artışlarının yönetilmesi

b Kısa tepki süreli ve CO kaynağına yakın bir yerlerde konumlandırılmış izleme ekipmanı aracılığıyla

CO ölçümlerinin sürekli otomatik bir şekilde yapılması

Tanım

Güvenlik önlemleri sebebiyle, patlama riskine karşın baca gazında CO seviyesi yükseldiğinde

ESP kapatılmak zorundadır. Aşağıdaki teknikler ani CO artışlarını engellemek ve böylece

ESP kapanma süresini azaltmak için kullanılır:

yanma prosesinin kontrolü

ham madde organik yükünün kontrolü

yakıtların ve yakıt besleme sisteminin kalite kontrolü.

Aksaklıklar genellikle işletmeye alma safhasında gerçekleşir. Güvenli bir işletim için, ESP

korumasına ilişkin gaz analizörleri tüm işletme aşamalarında sürekli ölçüm yapmak zorunda

olup ESP kapanma süresi yedek izleme sisteminin işlemde kalması suretiyle azaltılabilir.

Sürekli CO izleme sistemi reaksiyon süresi için optimize edilmeli ve CO kaynağına yakın bir

yerde konumlandırılmalıdır, örn; önden ısıtma kulesi çıkışı veya ıslak fırın kullanılması

durumunda fırın girişinde.

Uygulanabilirlik

Elektrostatik filtre (ESP) olan fırınlara genellikle uygundur.

1.4.4.4 SOx emisyonları

65. Fırın yakma proseslerinde oluşan SOx emisyonlarını azaltmak için MET kapsamında

aşağıdaki birincil ve ikincil tekniklerin birlikte kullanılması önerilir:

Teknik Uygulanabilirlik

a Proses optimizasyon teknikleri Genel olarak uygulanabilir

b Düşük kükürt içeriği olan yakıtların

seçilmesi

Devletin enerji politikasına bağımlı olacak şekilde düşük

kükürt içerikli yakıt mevcudiyetine bağlı olarak genelde

uygulanabilir. Yakıtların seçimi aynı zamanda nihai ürünün

kalitesine, teknik imkanlara ve ekonomik kısıtlamalara da

bağlıdır.

c

Filtre ile birlikte adsorban ekleme

tekniği (reaktif MgO partikülleri,

sönmüş kireç, aktif karbon vb. gibi

baca gazı akışına adsorban eklenmesi)

(1) (38)

Genel olarak uygulanabilir

d Islak yıkayıcı (1) (38)

Kurak bölgelerde uygulanabilirliği, büyük hacimlerdeki su

gereksinimi ve atık su arıtma ihtiyacı ile bunlarla ilgili çapraz

medya etkileri nedeniyle sınırlıdır 1) Bölüm 1.7.2’de yöntem/teknik ile ilgili bilgi verilmektedir.

Page 44: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

44

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri

MET ile ilişkili emisyon seviyeleri Tablo 15’de verilmektedir.

Tablo 15. Magnezyum sanayiindeki fırın yakma proseslerinde oluşan SOx’e yönelik MET ile

ilişkili emisyon seviyeleri

Parametre Birim

MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri (39)

(günlük ortalama değer veya numune alma sürecindeki ortalama

değer (en az yarım saat boyunca spot ölçüm yapılması sonucu))

SO2 şeklinde ifade

edilen SOx mg/Nm3 < 50 – 400 (41)

1.4.5 Proses Atıkları

66. Proses kayıplarını/atıklarını azaltmak/en aza indirgemek için MET kapsamında, proseste

toplanan magnezyum karbonat tozlarının yeniden kullanımı önerilir.

Uygulanabilirlik

Genellikle tozun kimyasal kompozisyonuna bağlı olarak uygulanabilir.

67. Proses kayıplarını/atıklarını azaltmak/en aza indirgemek için MET kapsamında diğer

pazarlanabilir ürünlere geri dönüşüm yapılamayan çeşitli magnezyum karbonat tozlarından

faydalanılması önerilir.

Uygulanabilirlik

Diğer pazarlanabilir ürünler içindeki magnezyum karbonattın kullanımı operatörün

kontrolünde olmayabilir.

68. Proses kayıplarını/atıklarını azaltmak/en aza indirgemek için MET kapsamında proseste

veya diğer sektörlerde gerçekleştirilen ıslak proses ile baca gazı desülfürizasyon sonucu açığa

çıkan çamurun yeniden kullanılması önerilir.

Uygulanabilirlik

Diğer sektörlerdeki ıslak proses ile baca gazı desülfürizasyonu kaynaklı çamurun kullanımı

operatörün kontrolünde olmayabilir.

1.4.6 Yakıt ve/veya Hammadde Olarak Atıkların Kullanılması

69. Magnezyum oksit fırınlarında yakıt ve/veya hammadde olarak kullanılacak atıkların

özelliklerini kontrol altına almak için MET kapsamında aşağıdaki tekniklerin kullanılması

önerilir:

Page 45: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

45

Teknik

a Proses ve brülör için uygun atıkların seçilmesi

b

Atıkların özelliklerini garanti altına almak ve kontrol etmek için kalite kontrol sistemlerinin

uygulanması ve aşağıda belirtilen kriterler açısından kullanılacak atıkların analizi:

I. Mevcudiyet

II. Sürekli kalite

III. Fiziksel kriterler, örn; emisyon oluşumu, partikül boyutu, rekativite, yanabilirlik

ve kalori değeri

IV. Kimyasal kriterler, örn; klor, kükürt, alkali ve fosfat içeriği ve ilgili metal (örn;

toplam krom, kurşun, kadmiyum, civa ve talyum) içerikleri

c Kullanılacak atıkların halojen içeriği, metaller ve kükürt gibi ilgili parametrelerinin kontrolü

(örn; toplam krom, kurşun, kadmiyum, civa, talyum)

Uygulanabilirlik

Atıklar, magnezyum sanayisinde (her ne kadar 2007’de magnezyum sanayisinde

uygulanmamışsa da) yakıt ve/veya hammadde olarak mevcudiyet, kullanılan fırın türü,

istenilen ürün kalitesi ve fırına yakıtların beslenilmesindeki teknik olasılıklara bağlı olarak

kullanılabilir.

Page 46: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

46

TEKNİKLERİN AÇIKLANMASI

1.5. Çimento Endüstrisi için Tekniklerin Açıklanması

1.5.1 Toz Emisyonları

Teknik Açıklama

a

Elektrostatik

Filtreler

(ESP)

Elektrostatik filtreler (ESP) hava akımı içerisindeki partikül maddeler üzerinde

elektrostatik bir alan oluşturur. Partiküller negatif yüklü hale gelir ve pozitif yüklü

toplama plakalarına doğru ilerler. Toplama plakaları, periyodik olarak titreşimle

hareket ettirilerek üzerlerinde toplanan malzemelerin toplama haznesinde birikmesi

sağlanır. ESP titreşim frekansı; partikül tutunmasını ve görünürlüğü etkileme

potansiyelini minimize edecek şekilde optimize edilmelidir.

ESP yüksek sıcaklık (yaklaşık 400 °C'ye kadar) ve yüksek nem gibi koşullar

altında çalışma durumlarına göre karakterize edilirler. Bu tekniğin başlıca

dezavantajları; yalıtım tabakası ve yüksek klor ve kükürt girişleri ile meydana

gelebilecek malzeme birikmesi sonucu verimdeki gözlenen azalmadır. EPS’nin

performans verimliliği açısından; CO salınımlarının kontrol edilmesi önemlidir.

Çimento sektöründeki çeşitli proseslerde ESP uygulanabilirliği açısından herhangi

bir teknik kısıtlama yoktur. Fakat ESP yüksek yatırım maliyetleri ve devreye alma

ve devre dışı bırakma süreçlerindeki düşük performans verimleri (göreceli olarak

yüksek emisyonlar) nedeniyle genel olarak çimento değirmeni

tozsuzlaştırılmasında tercih edilmezler.

b Torbalı

Filtreler

Torbalı filtreler etkin toz tutuculardır. Torbalı filtrelerin ana çalışma prensibi, gazı

geçiren ama tozu tutan bir membran kullanılmasıdır. Temel olarak, filtre ortamı

geometrik olarak düzenlenebilir. Başlangıçta, toz yüzey lifler ve malzeme

derinliğinde toplanır. Zamanla toz birikimi oldukça toz yüzey tabakası gibi kendisi

filtre ortamı olarak işlev görmeye başlar. Gaz çıkışı torbadan dışarı doğru veya tam

tersi şekilde olabilir. Toz tabakası kalınlaştıkça, gaz akışına karşı direnç artar. Bu

nedenle; filtre ortamının periyodik olarak temizlenmesi filtre boyunca basınç

azalmasını kontrol etmek açısından gereklidir.

Filtre torbalarında bir problem olması durumunda, bu torbanın bulunduğu bölme

hattının devre dışı bırakılmasına imkan sağlayabilecek birden fazla izole

edilebilmiş bölme olmalıdır. Bu durumlarda bakım ihtiyacını gösterebilmesi

açısından her bölmede 'torba patlama dedektörleri' olmalıdır. Filtre torbaları,

dokunmuş ve dokunmamış kumaştan olmak üzere çeşitlilik gösterebilir. Modern

sentetik kumaşlar, 280 °C'ye kadar oldukça yüksek sıcaklıklarda çalışabilir.

Torbalı filtrelerin performansı; baca gazı ve toz karakterizasyonu ile filtre

ortamının uyumluluğu, hidroliz, ortamın asidik veya bazik olma durumu,

oksidasyon ve proses sıcaklığı gibi termal, fiziksel ve kimyasal direnç

oluşturabilecek uygun özelliklerin bulunması gibi farklı birçok parametreden

etkilenmektedir. Kullanılacak tekniğin seçiminde nem ve baca gazlarının sıcaklığı

dikkate alınmalıdır.

c Hibrit

Filtreler

Hibrit filtreler, aynı cihazda ESP ve torbalı filtrelerin bir arada bulunması sonucu

oluşur. Genellikle mevcut ESP’in dönüşümü sonucu ortaya çıkarlar. Eski

ekipmanın kısmi olarak yeniden kullanımına olanak sağlarlar.

Page 47: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

47

1.5.2 NOx Emisyonları

Teknik Açıklama

a Birincil Teknikler

I. Alev Soğutma

Bir akışkan (sıvı), iki akışkan (sıvı ve basınçlı hava veya katı madde) veya

yüksek nem içeriği olan sıvı/katı atıkların kullanımı gibi farklı teknikler

kullanılarak yakıta veya aleve doğrudan su ilavesi sıcaklığı düşürür ve

hidroksil radikalleri konsantrasyonunu arttırır. Bu durum, yanma

bölgesinde NOx azalmasına neden olabilir.

II. Düşük NOx

Brülörleri

Düşük NOx brülör (dolaylı ateşleme) tasarımları farklılık gösterebilir.

Ancak, temel prensip, yakıtın ve havanın konsantrik borular vasıtasıyla

fırının içine enjekte edilmesine dayanmaktadır. Stokiyometrik yanma için

gerekli olan hava ihtiyacını (Mevcut brülörlerde bu oran %10-15

seviyesindedir.) %6-10 seviyelerine indirir. Dış kanala yüksek ivmeli

eksenel hava enjekte edilir. Kömür merkezi boru veya orta kanal

vasıtasıyla sisteme verilebilir. Üçüncü kanal girdap hava için kullanılır.

Girdap boruda çıkışındaki pervaneler yardımıyla sağlanır. Bu brülör

tasarımının amacı; oksijen konsantrasyonunun düşük olduğu ortamlarda

özellikle yakıt içindeki uçucu bileşiklerin çok erken ateşlenmesini

sağlamak ve dolayısıyla NOx oluşumunu azaltmaktır.

Düşük NOx brülör uygulaması her zaman NOx emisyonlarında azalmaya

neden olmaz.. Bu açıdan brülör sisteminin optimize edilmesi önemlidir..

III. Orta Fırın

Yakması

Uzun yaş ve uzun kuru fırınlarda, toplu yakıt yakılması ile indirgenen bir

bölge oluşturularak NOx emisyonları azaltılabilir. Uzun fırınlar genellikle

900-1000 °C aralığında çalıştırılmadıkları için, ana brülörden geçmesi

mümkün olmayan yakıtların (Örneğin; lastikler gibi) yakılabilmesi

amacıyla orta fırın yakma sistemleri kullanılabilir.

Yakıtların yakılma hızı kritik olabilir. Bu hız çok yavaş ise, indirgeme

koşulları yanma bölgesinde oluşabilir ve bu durum ürün kalitesini önemli

ölçüde etkileyebilir. Hız çok yüksek ise, fırın zincir bölgesi aşırı ısınarak

zincirlerin yanmasına yol açabilir. 1100 °C’nin altındaki sıcaklık

bölgelerinde % 1'den daha büyük klor içeriğine sahip tehlikeli atık

kullanımı söz konusu olamaz.

IV. Yanmayı

İyileştirici Farine

Mineralleştirici

ilavesi

Flor gibi mineralleştiricilerilerin ham maddeye ilavesi; klinker kalitesinin

ayarlanmasına ve sinter bölgesi sıcaklığının düşürülmesine imkan veren

bir tekniktir. Yanma sıcaklığının düşürülmesi/azaltılması ile NOx oluşum

potansiyeli azalır.

V. Proses

Optimizasyonu

Fırın işletme ve yanma koşulları gibi proses şartlarının optimize edilmesi,

fırın işletme kontrolü ve/veya yakıt besleme homojenizasyonunun

sağlanmasına ve buna bağlı olarak NOx emisyonlarının azalmasına neden

olur. Birincil optimizasyon önlemleri /teknikleri olarak; proses kontrol

teknikleri, optimize edilmiş gelişmiş dolaylı ateşleme tekniği, optimize

edilmiş soğutucu bağlantıları ve yakıt seçimi, optimize edilmiş oksijen

seviyeleri kullanılabilir.

b

Kademeli Yanma

(konvansiyonel

veya atık yakıtlar),

ön kalsinatör ve

optimize yakıt

karışım

kombinasyonları ile

Kademeli yanma, çimento fırınları için tasarlanmış ön kalsinatörler ile

uygulanır. Birinci yanma aşaması, döner fırın içinde klinker pişirme

işlemi için optimum şartlar altında gerçekleşir. İkinci yanma aşaması fırın

girişindeki brülörde gerçekleşir. Burada, sinter bölgesinde oluşan azot

oksitlerin bir kısmının bozulmasına yol açan indirgeyici bir ortam

mevcuttur. Bu bölgedeki yüksek sıcaklık, NOx'in elementer azota

dönüşmesi için özellikle tercih edilir. Üçüncü yakma aşamasında, kalsine

Page 48: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

48

yakıt bir miktar tersiyer hava ile kalsinatöre beslenir. Bu da o bölgede

indirgen bir ortam oluşmasına yol açar. Bu sistem, yakıttan kaynaklanan

NOx oluşumunu azaltır ve aynı zamanda fırından çıkan NOx miktarını da

azaltır. Dördünce ve nihai yakma aşamasında, kalan tersiyer hava sisteme

beslenir.

c

SNCR

(Seçici Katalitik

Olmayan

İndirgeme)

Seçici katalitik olmayan indirgemede (SNCR), NO’yu N2’ye dönüştürmek

için, yanma içine amonyak çözeltisi (%25’lik NH3’e kadar), amonyak ön-

madde bileşikleri veya üre enjekte edilir. Reaksiyon, 830-1050 °C

aralığında optimum olarak gerçekleşir. NO ile reaksiyona girecek enjekte

edilmiş ajanlar için yeterli bir reaksiyon süresi sağlanmalıdır.

d

SCR

(Seçici Katalitik

İndirgeme )

SCR, 300-400 °C aralığında NH3 ve bir katalizör yardımıyla NO ve

NO2’nin N2’ye dönüşümünü sağlar. Bu teknik yaygın olarak diğer

sektörlerde de NOx azaltılması için kullanılır (kömür yakıtlı enerji

santralleri, atık yakma). Çimento sektöründe, temelde iki sistem dikkate

alınır: Toz tutma ünitesi ve baca arasında düşük toz konfigürasyonu, bir

ön ısıtıcı ve bir toz tutma ünitesi arasında yüksek toz konfigürasyonu.

Düşük toz baca gazı sistemleri, tozsuzlaştırmadan sonra baca gazlarının

yeniden ısıtılmasına ihtiyaç duyar. Bu da ilave enerji maliyetine ve basınç

kaybına neden olur. Yüksek toz sistemleri, teknik ve ekonomik

nedenlerden dolayı genellikle tercih edilir. Bu sistemlerde, ön ısıtıcı

sisteminin çıkışında atık gaz sıcaklığı SCR işlemi için uygun sıcaklık

aralığında olduğu için yeniden ısıtmaya ihtiyaç duyulmaz.

1.5.2 SOx Emisyonları

Teknik Açıklama

a Absorban

İlavesi

Absorban ham maddelere (örn. hidrate kireç ilavesi) veya gaz akımına enjekte

edilebilir (örn. hidrate veya sönmüş kireç (Ca (OH)2), sönmemiş kireç (CaO), yüksek

CaO içerikli aktive uçucu kül veya sodyum bikarbonat (NaHCO3)).

Hidrate kireç, ham malzeme bileşenleri ile birlikte farin değirmenine veya doğrudan

fırın girişine verilebilir. Hidrate kireç ilavesi, kalsiyum içerikli katkı malzemelerinin

oluşturduğu reaksiyon ürünlerinin doğrudan klinker pişirme prosesinde

kullanılabilmesi avantajını sağlamaktadır.

Gaz akımı içine absorban enjeksiyonu, kuru veya yaş formda uygulanabilir (yarı kuru

gaz yıkama). Absorban, daha etkin SO2 tutulmasını sağlamak için çiğ noktasına yakın

sıcaklıklarda baca gazına enjekte edilir. Çimento fırını sistemlerinde, bu sıcaklık

aralığına genelde farin değirmeni ile toz toplayıcı arasındaki alanda ulaşılır.

b

Yaş

Yıkama

Sistemi

Yaş yıkama sistemi, kömür yakıtlı santrallerde baca gazı kükürt giderme işleminde

en sık kullanılan tekniktir. SO2 emisyonlarının azaltılması için kullanılan yaş proses,

çimento üretim sürecinde kullanılan bir tekniktir. Yaş yıkama, aşağıda verilen

kimyasal reaksiyona dayanmaktadır:

SO2+ ½O2+ 2H2O + CaCO3 CaSO4.2H2O+CO2

SOx bir püskürtme kulesinden püskürtülen bir sıvı tarafından absorbe edilir.

Absorban genellikle kalsiyum karbonattır. Yaş yıkama sistemleri, çözünebilir asit

gazlar için tüm baca gazı kükürt giderme (FGD) yöntemlerinin içinde, en düşük

sitokiyometrik faktörler ve düşük katı atık üretim hızı ile, en yüksek verimliliği

sağlayan sistemdir. Bu teknikte, belirli bir miktar su kullanılması gerekmektedir. Su

kullanımına bağlı olarak bunu takip eden süreçte atıksu arıtma ihtiyacı da söz konusu

olacaktır.

Page 49: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

49

1.6. Kireç Sanayii için Tekniklerin Tanımı

1.6.1 Toz Emisyonları

Teknik Tanım

a Elektrostatik

Filtreler (ESP)

ESP’in genel bir tanımı Bölüm 1.5.1’de verilmiştir.

ESP çiy noktası üzerindeki sıcaklıklardan 400 oC’a kadar kullanılabilir. Dahası,

ESP’i çiy noktasına yakın veya çiy noktasının altındaki sıcaklıklarda da kullanmak

mümkündür. Yüksek hacimdeki akışlar nedeniyle ve nispeten yüksek toz yükleri

nedeniyle, temel olarak önden ısıtması olmayan döner fırınlar ama aynı zamanda

önden ısıtması olan döner fırınlar da ESP’le donatılmıştır. Bir söndürme kulesiyle

birlikte mükemmel performans elde edilebilir.

b Torba filtre

Torba filtrenin genel bir tanımı Bölüm 1.5.1’de verilmiştir.

Torba filtreler, fırınlar, frezleme ve öğütme tesisleri, sönmemiş kireç ve kireç taşı

için, kireç söndürme tesisleri için; malzeme taşıma ve depolama ile yükleme

tesisleri için kullanışlıdır. Genellikle siklon ön filtresi ile birlikte kullanılmaya

elverişlidir. Torba filtrelerin işleyişi sıcaklık, nem, toz yükü ve kimyasal

kompozisyon gibi baca gazı koşullarıyla sınırlandırılmaktadır. Mekanik, termal ve

kimyasal yıpranmaya karşın bu koşulları sağlayan çeşitli bez materyaller

mevcuttur.

c Islak toz ayırıcı

Islak toz ayırıcısı ile toz, egzoz gazı akışından, gaz akışını süpürme sıvısıyla yakın

temasa getirterek (ki bu sıvı genellikle sudur) ve böylece toz parçacıklarının sıvı

içinde kalıp çalkanarak gönderilmesi ile yok edilmektedir. Tozun giderilmesi için

mevcut çok sayıda farklı ıslak süpürücüler mevcuttur. Kireç fırınlarında kullanılan

temel türler çok basamaklı/çok aşamalı ıslak süpürücüler, dinamik ıslak

süpürücüler ve ventüri tipi ıslak süpürücülerdir. Kireç fırınlarında kullanılan ıslak

süpürücülerin çoğunluğu çok kademeli/çok aşamalı ıslak süpürücülerdir.

Islak süpürücüler baca gazı sıcaklığı çiy noktasına yakın veya çiy noktası

altındayken seçilmektedir. Ayrıca, alan sınırlı olduğunda da seçilebilirler. Islak

süpürücüler bazen yüksek sıcaklıktaki gazlarda kullanılmakta ve bu durumlarda su

gazları soğutmakta ve hacimlerini küçültmektedir

d

Santrifüj

Ayrıştırıcı/

siklon

Santrifüj ayırıcı/siklonda, egzoz akışından yok edilecek toz parçacıkları santrifüj

hareketle birimin dış duvarı tarafından dışarıya karşı zorlanır ve sonra da birimin

altındaki bir açıklıktan yok edilir. Santrifüj güçler gaz akışını silindirik bir araç

(siklonik ayrıştırıcılar) veya birimde yerleştirilmiş bir pervanenin dönmesi

(mekanik santrifüj ayrıştırıcılar) aracılığıyla aşağı doğru yönlendirerek spiral bir

hareketle geliştirilebilir. Ancak, bunlar sadece ön ayırıcılar olarak uygundur çünkü

parçacıkları yok etme verimleri sınırlıdır. Ayrıca, ESP’i ve torba filtreleri aşırı toz

yüklemesinden ve aşındırma problemlerinden kurtarmaktadırlar.

Page 50: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

50

1.6.2 NOx Emisyonları

Teknik Tanım

a

Brülör

tasarımı

(düşük NOx

brülörü)

Düşük NOx brülörleri alev sıcaklığını düşürmeye böylece termal ve (bir dereceye

kadar) NOx’den türetilen yakıtları azaltmaya yardımcı olur. NOx azaltımı alev

sıcaklığını düşürmek için havanın çalkalanmasını veya brülörlerden darbeli işlem

gelmesini sağlayarak elde edilmektedir. Düşük NOx brülörleri öncelikli hava

parçasını azaltmak için tasarlanmıştır, bu da daha düşük NOx oluşumu anlamına

gelirken ortak çok kanallı brülörler toplam tutuşma havasının % 10 ila 18’i kadar

öncelikle hava parçasıyla işlemektedir. Öncelikli havanın daha yüksek parçada

olması sıcak ikincil hava ve yakıtın erkenden karıştırılmasıyla kısa ve yoğun

alevlerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu, düşük NOx brülörleri kullanarak

kaçınılabilen yüksek miktardaki NOx oluşumunun gerçekleşmesiyle yüksek alev

sıcaklıklarıyla sonlanmaktadır

b Hava

toplanma

Öncelikli reaksiyon alanlarında oksijen tedarikini azaltarak bir azaltım alanı

oluşturulmaktadır. Bu alandaki yüksek sıcaklıklar özellikle NOx’i basit azota

dönüştüren reaksiyon için elverişlidir. Sonraki tutuşma alanlarında, hava ve oksijen

tedariki oluşan gazların oksitlenmesi için arttırılmaktadır. Ateşleme alanındaki etkili

hava/gaz karışımı CO ve NOx’in her ikisinin de düşük seviyelerde kalmasını

sağlamak için gerekmektedir.

2007’de hava toplanma kireç sanayiinde hiç uygulanmamıştır

c SNCR

Duman gazlarından azot oksitler (NO ve NO2) seçici katalitik olmayan azaltımla yok

edilmekte ve fırına azot oksitle reaksiyona giren bir azaltım aracı enjekte edilerek

azot ve suya dönüştürülmektedir. Amonyak veya üre tipik olarak azaltma aracı

olarak kullanılmaktadır. Optimal aralık genellikle 900 ile 920 °C iken, reaksiyonlar

850 ila 1.020 °C aralığında gerçekleşmektedir

1.6.3 SOx Emisyonları

Teknik Tanım

a

Soğurucu

ekleme

teknikleri

Teknik, kuru formda doğrudan fırına (beslenen veya enjekte edilen) veya kuru ya da

ıslak formda (örn; sönmüş kireç veya sodyum bikarbonat) baca gazına soğurucu

eklenmesini böylece SOx emisyonlarını yok etmeyi kapsamaktadır. Soğurucu duman

gazlarına enjekte edildiğinde enjeksiyon noktası ve toz toplayıcı arasında (torba filtre

veya ESP) yeterli bir tutma süresi verimli bir soğurma elde etmek için sağlanmalıdır.

Döner fırınlar için, soğurma teknikleri aşağıdakileri kapsayabilir:

- Kireçtaşının kullanılması: düz bir döner fırın dolomitle beslendiğinde SO2

emisyonlarında önemli derecede azalmalar gerçekleşebilir. Bu azalmalar ya

yüksek seviyede ince bir şekilde bölünmüş kireçtaşı içeren besleme taşlarıyla

gerçekleşebilir veyahut da ısıtma sonrası ayrılmaya eğilimli olabilirler. İnce bir

şekilde bölünmüş kireçtaşı kalsinleri fırın gazlarına katılmakta ve toz

toplayıcıya gitmekte olan veya zaten gitmiş olan SO2’leri yok etmektedir.

- Yanma havasına kireç enjekte edilmesi: döner fırınlardan SO2 emisyonlarını

yok eden patentli bir tekniktir (EP 0 734 755 A1). İnce bir şekilde bölünmüş

sönmemiş veya sönmüş kireçlerin fırının hava ile beslenen ateşleme kapağına

enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir.

Page 51: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

51

1.7. Magnezyum Sanayiinde Kullanılan Tekniklerin Tanımı (Kuru Proses

Yöntemiyle)

1.7.1 Toz Emisyonları

Önlem/Teknik Tanım

a Elektrostatik

filtreler (ESP) ESPlerin genel tanımı Bölüm 1.5.1’de verilmiştir.

b Torba filtreler

Torba filtrelerin genel tanımı bölüm 1.5.1’de verilmiştir.

Torba filtreler yüksek oranlarda parçacık tutmaktadırlar, parçacık büyüklüğüne

bağlı olarak bu oran genellikle %98’den fazla ve %99’a kadar çıkmaktadır. Bu

teknik, magnezyum sanayiinde kullanılan toz azaltma önlemlerine/tekniklerine

oranla parçacık toplamada en iyi verimi sunmaktadır. Ancak, fırın duman

gazlarının yüksek sıcaklıkları nedeniyle yüksek sıcaklıkları tolere edebilen özel

filtre materyallerinin kullanılması gerekmektedir.

DBM imalatında, 250 °C kadar sıcaklıklarda işleyebilen filtre materyalleri

kullanılmaktadır. PTFE (Teflon) filtre malzemesi bunlardan biridir. Bu filtre

malzemesi asitlere ve alkalilere iyi bir direnç göstermekte ve birçok korozyon

problemini çözülmektedir

c Siklonlar

(santrifüj ayırıcı)

Siklonların genel tanımı Bölüm 1.6.1’de verilmiştir. Dayanıklı ekipmanlardır

ve düşük enerji gereksinimiyle geniş çapta operasyonel sıcaklık aralığında

işleyebilmektedirler. Sisteme bağlı sınırlı ayrıştırma derecesi yüzünden

siklonlar temel olarak iri toz ve baca gazı için öncül ayırıcılar olarak

kullanılmaktadırlar

d Islak toz

ayırıcıları

Islak toz ayırıcılarının (diğer bir ismi de ıslak süpürücülerdir) genel tanımı

Bölüm 1.6.1’de verilmiştir.

Islak toz ayırıcılarılar tasarımlarına ve çalışma prensiplerine göre ventüri tipi

gibi çeşitli türlere bölünebilir. Bu tip ıslak toz ayırıcılarının magnezyum

sanayiinde çok sayıda uygulama alanı bulunmaktadır. Bunların arasında gazın

ventüri tüpünün en dar bölümü olan ‘ventüri boğazına’ yönlendirildiğinde, gaz

ivmesinin 60 ila 120 m/s elde edilmesi de bulunmaktadır. Ventüri tüpü

boğazına beslenen yıkama sıvıları çok ince damlacık sisine oluşturmakta ve

yoğun bir şekilde gazla karışmaktadır. Su damlacıklarına ayrılan parçacıklar

ağırlaşır ve hazır bir şekilde bu ventüri ıslak toz ayrıştırıcısında kurulu damla

ayrıştırıcısı kullanarak çekilebilmektedir

Page 52: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

52

1.7.2 SOx Emisyonları

Teknik Tanım

a Soğurucu

ekleme

tekniği

Teknik, SOx emisyonlarını yok etmek için baca gazına kuru veya ıslak formda (yarı

kuru süpürme) soğurucu enjeksiyonunun yapılmasını içermektedir. Yüksek verimde

soğurma sağlamak için enjeksiyon noktası ile toz toplayıcı arasında yeterli bir gaz

tutma süresi bulunması çok önemlidir. Reaktif MgO dereceleri magnezyum sanayiinde

SO2’ye yönelik verimli soğurucu olarak kullanılabilmektedir. Diğer soğuruculara

oranla düşük verimlerine rağmen, yatırım maliyetlerini azalttığından ve ayrıca filtre

tozu diğer maddeler tarafından kirletilmediğinden veya magnezyum oksit üretimi için

hammadde yerine yeniden kullanılabildiğinden ya da atık üretimini en aza indiren

gübre (magnezyum sülfat) olarak kullanılabildiği için reaktif MgO derecelerinin veya

kullanımının çift avantajı bulunmaktadır

b Islak

süpürücü

Islak süpürücü tekniğinde, SOx püskürtme kulesinde baca gazına ters akıntılı şekilde

püskürtülen sıvı/sulu harç tarafından emilmektedir. Teknik, ürün başına 5 ila 12 m3/ton

su miktarı gerektirmekle birlikte sonrasında da atık suyun arıtılmasını da

gerektirmektedir.

Page 53: AVRUPA BİRLİĞİ ÇİMENTO KİREÇ VE MAGNEZYUM OKSİT … · Çimento, Kireç ve Magnezyum Oksit sektörlerine ilikin MET bilgi aktarımı 2008’de sona ermitir. O zamanda dek

ENTEGRE ÇEVRE İZNİNE (EÇİ) TABİ ÇİMENTO ÜRETİM

TESİSLERİNİN UYUM DURUMLARI VE GEREKLİLİKLERİNİN

BELİRLENMESİ PROJESİ

53

(1) OJ L 315, 14.11.2012, p. 1.

(2) “Çift adımlı prosesi”nden üretilen sinterlenmiş dolime, oksijen düzeltilmesi uygulanmaz.

(3) “Çift adım prosesi”nden üretilen tam pişirilmiş magnezyum oksit (DBM), oksijen düzeltilmesi uygulanmaz.

(4) Ürün özellikleri nedeniyle özellikle daha yüksek derecede işlem ısısı gerektiren özel çimento veya beyaz çimento klinkeri

üreten tesislerde bu seviyeler uygulanmamaktadır.

(5) Normal (örn; başlatma ve kapatmalar hariç) ve optimize proses koşulları altında.

(6) Üretim kapasitesinin enerji talebi üzerinde etkisi bulunmaktadır. Yüksek kapasiteler enerji tasarrufu sağlarken daha küçük

kapasiteler daha çok enerji gerektirmektedir. Enerji tüketimi de siklon önden ısıtmalı aşamaların sayısına bağlıdır. Daha çok

önden ısıtmalı siklon aşama fırın prosesinde daha düşük enerji anlamına gelmektedir. Siklon önden ısıtmalı uygun aşama

sayısı temelde hammaddelerin nem içeriğine göre belirlenir.

(7) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.5.1’de yapılmıştır.

(8) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.5.1’de yapılmıştır.

(9) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.5.2’de verilmiştir.

(10) MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri aralığının üst seviyesi eğer başlangıçtaki NOx seviyesi öncelikli tekniklerden sonra

>1.000mg/Nm3’se 500mg/Nm3’tür.

(11) Mevcut fırın sistem tasarımı, yakıt karışım özellikleri, atık ve hammadde yanabilirliği de dahil olmak üzere (örn; özel

çimento veya beyaz çimento klinkeri) aralık içinde olması gereken değeri etkileyebilir. 350 mg/Nm3’den aşağı seviyeler

SCNR kullanırken elverişli koşullara sahip fırınlarda elde edilmektedir. 2008’de 200 mg/Nm3’ten düşük değer SNCR

kullanan (kolay yanan karışım kullanılan) üç tesis için aylık ortalama olarak rapor edilmiştir.

(12) Başlangıç seviyelerine ve NH3 çöküşüne bağlıdır.

(13) Amonyak çöküşü başlangıçtaki NOx seviyesine ve NOx azaltma verimliliğine bağlıdır. Lepol ve uzun döner fırınlar için

seviye daha da yüksek olabilir.

(14) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.5.3’de verilmiştir.

(15) Aralık, hammadde içindeki kükürt içeriğini göz önünde bulundurmaktadır.

(16) Beyaz çimento ve özel çimento klinker üretimi için, klinkerin yakıt kükürt tutma yeterliliği önemli derecede düşük

olabilir ve daha yüksek seviyede SOx emisyonlarına neden olabilir.

(17) Düşük seviye, hammaddelerin ve yakıtların kalitesine dayanarak rapor edilmiştir.

(18) Düşük seviye, hammaddelerin ve yakıtların kalitesine dayanarak rapor edilmiştir. 0,03 mg/Nm3ten yüksek değerlerin

daha derinlemesine incelenmesi gerekmektedir. 0,05 mg/Nm3ye yakın değerler ek tekniklerin değerlendirilmesini

gerektirmektedir (örn; baca gazı sıcaklığını düşürme, aktive edilmiş karbon gibi).

(19) Enerji tüketimi ürün türüne, ürün kalitesine, proses koşullarına ve hammaddelere bağlıdır.

(20) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.6.1’de verilmiştir.

(21) Gerekli durumlarda, santrifüj ayırıcılar/siklonlar baca gazının ön arıtılmasında kullanılabilir.

(22) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.6.1’de verilmiştir.

(23) Toz direncinin yüksek olduğu istisnai durumlarda MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri daha yüksek olabilir, günlük

ortalama değer olarak 30 mg/Nm3 e kadar çıkabilir.

(24) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.6.2’de verilmiştir.

(25) Aralıkların yüksek uçları dolime ve tamamen yanmış kireç üretimine ilişkindir. Aralığın yüksek sınırından yüksek

değerler sinterlenmiş dolime ile ilişkili olabilir.

(26) Şaftlı ve tamamen yanmış kireç üreten LRK ve PRK için en üst sınır 800 mg/Nm3 ‘e kadardır.

(27) MET 45 (a) I’deki gibi belirtilen öncelikli teknikler bu seviyeye ulaşmak için yeterli olmadığında ve ikincil teknikler

NOx emisyonlarını 350 mg/Nm3 e kadar indirmek için uygulanamadığında üst sınır özellikle de tamamen yanmış kireç ve

yakıt olarak biokütle kullanımı için 500 mg/Nm3 e kadar çıkmaktadır.

(28) Tekniklerin tanımı Bölüm 1.6.3’de verilmiştir.

(29) Seviye, baca gazında başlangıçtaki SOx seviyesine ve kullanılan indirgeme tekniğine bağlıdır.

(30) “Çift geçiş proses” yöntemiyle sinterlenmiş dolime üretimi için SOx emisyonları aralığın en üst seviyesinden daha

yüksek olabilir.

(31) Kullanılan hammadde ve/veya üretilen kireç türüne bağlı olarak emisyonlar daha yüksek olabilir, örn; hidrolik kireç.

(32) MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri MFSK ve ASK’ye uygulanmamaktadır.

(33) Kullanılan hammadde içindeki organik madde ve/veya üretilen kireç türüne bağlı olarak seviyeler daha yüksek olabilir,

özellikle de doğal hidrolik kireç üretimi için.

(34) İstisnai durumlarda seviye daha da yüksek olabilir.

(35) Bu aralık sadece BREF’in magnezyum oksit bölümünde verilen bilgiyi yansıtmaktadır. Üretilen ürünlerle birlikte en iyi

tekniklerin uygulanmasına ilişkin özel bilgi verilmemiştir.

(36) Tekniklerin tanımı 1.7.1’de verilmiştir.

(37) Tekniklerin tanımı 1.7.1’de verilmiştir.

(38) Ölçüm/tekniklerin tanımı Bölüm 1.7.2’de verilmiştir.

(39) MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri’ler hammaddelerin ve yakıtların içeriğindeki kükürt miktarına bağlıdır. Aralığın

düşük ucu düşük kükürt içeriğine sahip hammaddelerin ve doğal gazın kullanılmasına ilişkindir; üst ucu ise yüksek kükürt

içeriği olan hammaddelerin ve/veya kükürt içeren yakıtların kullanılmasın ilişkindir.

(40) Çapraz medya etkileri SOx emisyonlarını azaltacak en iyi MET kombinasyonunu değerlendirmek için göz önünde

bulundurulmalıdır.

(41) Islak süpürücü uygulanamadığında, MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri’ler hammadde ve yakıt içeriğindeki kükürt

içeriğine bağlıdır. Bu durumda MET ile İlişkili Emisyon Seviyeleri < 1500 mg/Nm3 iken SOx emisyonlarının en az %60

oranında yok edilmesi verimliliğini sağlamaktadır.