www.gidateknolojisi.com.tr

GIDA LABORATUVARLARI VE H‹JYENAY

IN D

OSYA

SIAY

IN D

OSYA

SI

6622

G ›da kaynakl› hastal›klar› ön-lemesi ve g›dalar›n raf öm-rünü art›ran bu uygulama-

n›n en çok baharatlarda kullan›ld›¤›n›söyleyen Dr. Alkan, k›rm›z›biber, ka-rabiber, kimyon, kekik, nane gibi ba-haratlar›n aksi halde marketlere kabuledilmedi¤ine dikkat çekti. Bitkiselçaylar, kurutulmufl p›rasa, so¤an, sa-r›msak, kurutulmufl meyve ve kuru-yemifller gibi ürünlerin de ›fl›nland›¤›-n› belirten Dr. Alkan, “Gama ›fl›nlar›ile g›dalar›n mikroorganizmalardanar›nd›r›lmas›nda ürünler üzerinde ›fl›nkalmaz, etkisi kal›r” diyerek, ›fl›nla-man›n g›da güvenli¤i aç›s›ndan güve-nilir bir yöntem oldu¤unun alt›n› çizi-yor. Gama ›fl›nlamas› t›bbi ürünlerinsterilizasyonu, g›da ürünlerinde g›dabozulmas›na neden olan mikroorga-nizmalardan ar›nd›r›lmas› ile raf öm-rünün uzat›lmas›, patojen mikroorga-nizmalar›n temizlenmesi ile g›da kay-nakl› hastal›klar›n önlenmesi, poli-merlerde çapraz ba¤lanma ile yap› de-¤iflikli¤i yaparak bunlar›n dayan›kl›l›-¤›n›n artt›r›lmas› gibi bafll›ca faaliyetalanlar› olmaktad›r. Bu faaliyetleriniyerine getirmek için Gamma Pak,Çerkezköy'de 1994 y›l›ndan beri kali-teli ve güvenilir hizmet sunma anla-y›fl›yla çal›flmaya devam ediyor. Te-kirda¤ - Çerkezköy Organize SanayiBölgesi'nde 12 bin 400 metrekarearsa üzerine kurulu tesisin 1500metrekaresi depolama alan› olmak

üzere 2 bin 420 metrekare kapal›alan› bulunuyor. Gama ›fl›nlama ifl-leminin nas›l gerçekleflti¤ini Gam-ma-Pak Genel Müdürü Dr. HasanAlkan'dan dinliyoruz:

“Ifl›nlama cihaz› kapal› durumdaiken kaynak paneli, panelin üst bölü-mü 6 metre derinlikte olmak üzere 8metre derinli¤inde su dolu bir havuziçerisinde bulunur. Cihaz› ›fl›nlamakonumuna getirmek için, kaynak pa-neli pnömatik bir piston vas›tas›ylaçekilerek ürün dolu kutular aras›nagetirilir. Ifl›nlama ifllemine tabi tutula-cak ürünler alüminyumdan yap›lm›flkutulara (tot) konularak, bir tafl›y›c›konveyör sistemi ile ›fl›nlama odas›natafl›n›r. Ürün dolu kutular kaynakçevresinde yürü-dur fleklinde hareketederek 53 de¤iflik konumda ›fl›nlan-d›ktan sonra yine tafl›y›c› konveyörsistemi ile otomatik olarak d›flar› al›-n›r. Ifl›nlay›c› cihaz ve konveyör siste-mi tamam›yla otomatik olarak bilgisa-yarla kumanda edilmektedir. GammaPak ›fl›nlama tesisinde, JS 9600 model4. kategori, otomatik kutu tafl›y›c›özellikli ›fl›nlama cihaz› kullan›l›r. Ci-haz Kanadal› MDS Nordion firmas› ta-raf›ndan anahtar teslimi olarak kurul-mufltur. Ifl›nlay›c› JS 9600 model veIR-185 seri numara ile Uluslararas›Atom Enerjisi Ajans›na (IAEA) tesciledilmifltir. Ifl›nlama cihaz›nda kaynakolarak metal fleklinde çift kapsüllüCo-60 kaynak kalemleri mevcuttur.

Kaynak paneli toplam olarak 101 PBq(3.000.000 Ci) kapasitelidir. Ifl›nlamatesisi; Ifl›nlama Odas› (Biyolojik Z›rh),kaynak paneli, kaynak depolama ha-vuzu, ürün tafl›ma ve kaynak geçifl sis-temi, depolama alan› ve otomatikkontrol sisteminden oluflur.”

11. ‹fllem Kontrolü: Gamma ›fl›nlamatesisinde, ›fl›nlama ifllemi ve güven-

lik kontrolleri bütün dünyada kabulgören güçlü ve güvenilir bir flekildebilgisayar (Programlanabilir LojikKontrol) sistemi ile yap›lmaktad›r.Ifl›nlama iflleminin her aflamas› çokhassas bir flekilde kontrol edilmekte,herhangi bir anormal durumda ›fl›nla-ma cihaz› otomatik olarak durmakta,›fl›kl› ve sesli alarm vermektedir. Ayr›-ca her aflama otomatik olarak kayde-dilmektedir.

22. Ürün Tafl›y›c› Sistem (Konveyörve Kaynak Geçifl Sistemi): ‹fllem

görecek ürünler kendi ambalajlar› içe-risinde konveyör üzerinde bulunanalüminyumdan yap›lm›fl ›fl›nlama ku-tular›na (TOT) konularak otomatikkonveyör vas›tas›yla ›fl›nlama odas›natafl›nmaktad›r. Ifl›nlama odas›ndaürün dolu kutular kaynak çevresindepnömatik pistonlarla hareket ettirile-rek gama ›fl›nlar›na maruz b›rak›lmak-tad›r. Ifl›nlama iflleminden sonra üründolu ›fl›nlama kutular› yine konveyor-la otomatik olarak d›flar› al›narak,ürünler ifllem görmüfl depolama ala-n›nda depolanmaktad›r. Alüminyum-

Farkl› ›fl›nlama uygulamalar›yla, t›bbi sterilizasyon

ve g›da dezenfeksiyonu sektöründe faaliyet

gösteren, kendi alan›nda lider ve Türkiye'nin

en yüksek kaynak kapasiteli ›fl›nlama tesisine sahip

Gamma-Pak'› ve g›da ›fl›nlamas›n› flirketin

Genel Müdürü DDrr.. HHaassaann AAllkkaann ile konufltuk.

G›da dezenfeksiyonunda

Gama Ifl›nlamas›

gida-subat 9/2/10 7:37 Page 62

GIDA LABORATUVARLARI VE H‹JYEN

www.gidateknolojisi.com.tr 6633

dan yap›lm›fl ›fl›nlama kutular›n›n bo-yutlar› 58 x 64 x 124 cm. olup, en faz-la 125 kg. yüklenebilmektedir.

33. Kaynak ve Kaynak Paneli: Kaynakpaneli 250x300 cm. boyutlar›nda

paslanmaz çelik çerçeve ve 20 adetdikdörtgen fleklinde ara modüldenibarettir. Her modül üzerinde çap›0.81 cm. ve 45 cm. uzunlu¤unda 40adet kaynak kalemi yerlefltirilebil-mektedir. Gama kayna¤› olarak kulla-n›lan metalik formdaki Co-60 pallet-leri bu kaynak kalemleri içinde bu-lunmaktad›r. Kaynak kalemleri iki katpaslanmaz çelik tüpler fleklinde olup,iki ucu s›zd›rmaz bir flekilde kaynakedilmifltir. Kaynak kalemlerinin s›z-d›rmazl›¤› üretici firma taraf›ndan 20y›l garanti edilmektedir.Karars›z Co-60 izotopu, tabiatta bulu-nan kararl› Co-59 atomunun nükleerreaktörlerde nötron bombard›man›sonucu çekirde¤inde fazladan birnötron sokulmas› ile elde edilmek-tedir. Co-60 izotopu bir beta veenerjileri 1.17 MeV ile 1.33 MeVolan iki gama ›fl›n› ç›kararak kararl›Ni-60 çekirde¤ine dönüflmektedir.Beta ›fl›nlar› paslanmaz çelik kapsü-lünden geçememeleri nedeniyle›fl›nlama ifllemi sadece gama ›fl›nlar›ile gerçeklefltirilmektedir. Ifl›nlanm›fl ürünler ›fl›nlama süresineba¤l› olmaks›z›n hiçbir flekilde radyo-aktif hale gelmezler. Co-60 izotopun-dan yay›nlanan gama ›fl›nlar›n›n ener-ji seviyeleri herhangi bir maddeyi rad-yoaktif hale getirmeyecek kadar dü-flüktür. Dolay›s›yla gama ›fl›nlar› ile ifl-lem gören hiçbir ürün kuramsal ola-rak radyoaktif hale gelmemektedir.

44. Ifl›nlama Odas› (Biyolojik Z›rh):Ifl›nlama iflleminin gerçekleflti¤i

z›rhl› odad›r. Ifl›nlama tesisi çal›flt›¤›zaman Co-60 kaynak paneli bir pistonvas›tas›yla içi su dolu havuzdan çeki-lerek ürün dolu kutular aras›na gelir.Bu durumda ›fl›nlama hücresinden d›-flar›ya ›fl›n s›zmamas› için ›fl›nlamahücresinin taban ve tavan› dâhil bü-tün duvarlar› 180 cm. kal›nl›¤›nda be-tondan yap›lm›flt›r. 180 cm.lik betonengeller 4.0 Mci Co-60 kayna¤›n›n ç›-kard›¤› gama ›fl›nlar›n› tutarak, çal›-flanlara ve çevreye zarar vermeyecekdüzeye indirir. Bu koruyucu beton

engellere biyolojik z›rh denir.Biyolojik z›rh›n kal›nl›¤› kullan›lanKobalt kayna¤›n›n aktivitesine ba¤l›olup, uluslararas› radyasyon korun-mas› kurallar›n› karfl›layabilecek birflekilde tasarlanm›flt›r. Ifl›nlamaodas›n›n personel ve ürün giriflkap›lar›n› korumak için ›fl›nlamaodas›na bir labirentle girilmektedir.

55. Kaynak Depolama Havuzu: Ifl›n-lama cihaz›nda ›fl›nlama ifllemini

durdurmak için Co-60 kaynak paneli6 metre derinli¤inde su dolu depola-ma havuzuna indirilmektedir. Co-60kayna¤› su içerisinde gama ›fl›n›ç›kartmaya devam eder. Ancak kay-nak panelinin en üst seviyesindenitibaren 3,2 metre kal›nl›¤›ndaki su

kütlesi ›fl›nlar›n ürünlere veya ›fl›n-lama odas›na ulaflmas›n› engellemek-tedir. Bu flekilde personel ›fl›nlaramaruz kalmadan güvenli bir flekilde›fl›nlama odas›na girip bak›m veonar›m yapabilmektedir.

66. Ürün Depolama Alan›: Gama ›fl›n-lama tesislerinde ürün depolama

alan›, ifllem görmemifl ürünler ve ifl-lem görmüfl ürünler olmak üzerefiziksel olarak iki k›sma ayr›lm›flt›r.Gelen ürünler ifllem görmemifl alanaal›narak ›fl›nlama ifllemi için haz›rlan-makta ve konveyora yüklenerek ›fl›n-lama odas›na sevk edilmektedir. Ifl›n-lama iflleminden sonra ürünler ifllemgörmüfl ürünler alan›nda depolanarakburadan d›flar›ya sevk edilmektedir.

● Gama ›fl›nlar›n›n malzeme içindeki giri-cili¤i yüksek olmas› nedeniyle farkl› yo-¤unluktaki ürün gruplar›na kolayl›kla uy-gulanabilen, genifl kullan›m alan›na sahipbir teknolojidir.● Ürünlerin nihai paketlerinde ifllem görme-si, ifllem sonras› kontaminasyon riskini orta-dan kald›r›r.● Ifl›nlama ifllemi, h›zl›, tek de¤iflkeni zama-na ba¤l›, kontrolü kolay, ifllem esnas›nda s›-cakl›k art›fl› olmayan etkili bir dezenfeksiyonve sterilizasyon yöntemidir.● Ambalaj malzemeleri üzerinde kimyasalya da radyoaktif herhangi bir kal›nt› oluflma-d›¤›ndan gama ›fl›nlamas› oldukça güvenilir

bir yöntemdir.● Ifl›nlama ifllemi, at›k oluflturmayan,çevreyle dost, az enerji tüketen üstünbir teknolojidir.UYGULAMA ALANLARI ● T›bbi malzemeler● Ambalaj malzemeleri ● G›da● Kozmetik● Bahç›vanl›k● Pet yemi ve pet g›dalar● Arfliv ve antikalar›n korunmas›● Polimerlerde çapraz ba¤lama● A¤aç ürünlerinin sertlefltirilmesi●Plastiklerin parçalanmas› olarak say›labilir.

Ifl›nlama yönteminin tercih nedenleri

gida-subat 9/2/10 7:37 Page 63