Upload
fisabellaputri
View
223
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
laporan tubes
Citation preview
BAB IV
DATA DAN ANALISA DATA
4.1. Perhitungan Curah Hujan
4.1.1. Koefisien Thiessen
Menghitung luas daerah pengaruh (luas poligon) untuk setiap stasiun hujan:
Luas Poligon =
∑|X n .Y n+1−Xn+1 . Y n|2
Tabel 4.1. Perhitungan Koefisien Thiessen
4.1.2. Perhitungan Curah Hujan Harian Maksimum dengan Metode Poligon
Thiessen
Stasiun Perhitungan curah hujan rerata masing-masing stasiun dilakukan dengan
jalan melakukan perkalian antara koefisien Thiessen dengan curah hujan pada masing-
masing stasiun. Dari perkalian data curah hujan tiap stasiun dengan koefisien Thiessen
dapat ditentukan hujan rerata daerah. Nilai curah hujan rerata daerah terbesar tersebut
merupakan curah hujan maksimum dengan metode Thiessen untuk luasan daerah
stasiun tersebut. Menghitung curah Hujan harian maksimum tahunan dengan metode
Poligon Thiessen,
dengan: R = curah hujan daerah (mm)
R1,R2,Rn = curah hujan pada titik pengamatan (mm)
A1,A2,A3 = luas total daerah pengamatan (km2)
Berdasarkan perhitungan Poligon Thiessen diperoleh:
Luas Pengaruh Stasiun B : 0,043 km2
Luas Pengaruh Stasiun C : 0,052 km2
Luas Pengaruh Stasiun D : 0,052 km2
Luas Pengaruh Stasiun E : 0,029 km2
Luas Total : 0,176 km2
49
Stasiun Luas (km2) Koef. ThiessenB 0.043000 0.244C 0.052000 0.295D 0.052000 0.295E 0.029000 0.165
Jumlah 0.176 1.000
50
Berdasarkan Poligon Thiessen luas daerah diperoleh luas masing-masing stasiun
dan koefisien Thiessen sebagai berikut:
Stasiun B (KTB) = 0,043 / 0,176 = 0,244
Stasiun C (KTC) = 0,052 / 0,176 = 0,295
Stasiun D (KTD) = 0,052 / 0,176 = 0,295
Stasiun E (KTE) = 0,029 / 0,176 = 0,165
Perhitungan curah hujan rerata masing-masing stasiun dilakukan dengan jalan
melakukan perkalian antara koefisien Thiessen dengan curah hujan. Kemudian dari
data curah hujan rerata tersebut, dipilih data curah hujan yang paling besar
(maksimum).
1. Contoh perhitungan curah hujan tanggal 6 Februari 2002
Stasiun B = 24 mm
Stasiun C = 26 mm
Stasiun D = 28 mm
Stasiun E = 24 mm
2 . Curah hujan masing-masing stasiun
Rumus:
R = KTx . Rx
dengan:
KTx = koefisien Thiessen di stasiun x
Rx = tinggi curah hujan di stasiun x (mm)
Maka curah hujan di:
Stasiun B = 24 x 0,244 = 5,8636 mm
Stasiun C = 26 x 0,295 = 7,6818 mm
Stasiun D = 28 x 0,295 = 8,2727 mm
Stasiun E = 24 x 0,165 = 3.9545 mm
3. Hujan Rerata Daerah
Rumus:
R = (KTB.RB) + (KTC.RC) + (KTD.RD) + (KTE.RE)
= 5,8636 + 7,6818 + 8,2727 + 3,9545
= 25,7727 mm
Perhitungan selanjutnya ditabelkan pada tabel 4.2.
51
52
Tabel 4.2. Perhitungan Curah Hujan Maksimum Metode Poligon Thiessen
Tahun Tanggal
Curah Hujan Rerata (mm)
Curah Hujan Rerata (mm)Jumlah
H maks(mm)Stasiun
B x KT B C x KT C D x KT D E x KT EB C D E
2002
6-Feb 24 26 28 24 5.8636 7.6818 8.2727 3.9545 25.7727
41.42612-Apr 64 26 34 38 15.6364 7.6818 10.0455 6.2614 39.625016-Jun 44 53 15 57 10.7500 15.6591 4.4318 9.3920 40.233026-Nov 49 55 38 12 11.9716 16.2500 11.2273 1.9773 41.426110-Dec 13 64 47 24 3.1761 18.9091 13.8864 3.9545 39.9261
2003
28-Jan 72 30 70 19 17.5909 8.8636 20.6818 3.1307 50.2670
60.528411-Mar 51 62 65 64 12.4602 18.3182 19.2045 10.5455 60.528415-Apr 26 55 21 52 6.3523 16.2500 6.2045 8.5682 37.375022-Jul 26 67 26 26 6.3523 19.7955 7.6818 4.2841 38.1136
14-Nov 40 13 40 35 9.7727 3.8409 11.8182 5.7670 31.1989
2004
15-Jan 37 35 17 56 9.0398 10.3409 5.0227 9.2273 33.6307
46.93184-Mar 18 37 26 52 4.3977 10.9318 7.6818 8.5682 31.5795
13-May 49 26 38 23 11.9716 7.6818 11.2273 3.7898 34.67056-Aug 25 26 73 41 6.1080 7.6818 21.5682 6.7557 42.113626-Dec 64 28 69 16 15.6364 8.2727 20.3864 2.6364 46.9318
2005
8-Feb 31 28 26 70 7.5739 8.2727 7.6818 11.5341 35.0625
54.51143-Apr 59 37 58 73 14.4148 10.9318 17.1364 12.0284 54.511418-Jun 28 18 26 43 6.8409 5.3182 7.6818 7.0852 26.926129-Nov 53 13 68 26 12.9489 3.8409 20.0909 4.2841 41.164810-Dec 35 25 26 41 8.5511 7.3864 7.6818 6.7557 30.3750
Tahun Tanggal Curah Hujan Curah Hujan Rerata (mm) Jumlah H maks
53
Rerata (mm)(mm) Stasiun
B x KT B C x KT C D x KT D E x KT EB C D E
2006
12-Feb 26 70 20 21 6.3523 20.6818 5.9091 3.4602 36.4034
42.01708-Mar 40 35 15 61 9.7727 10.3409 4.4318 10.0511 34.59663-Apr 26 36 31 50 6.3523 10.6364 9.1591 8.2386 34.38646-Sep 41 47 26 53 10.0170 13.8864 7.6818 8.7330 40.318212-Oct 71 43 26 26 17.3466 12.7045 7.6818 4.2841 42.0170
2007
12-Jan 26 69 18 41 6.3523 20.3864 5.3182 6.7557 38.8125
40.176113-Feb 28 26 34 15 6.8409 7.6818 10.0455 2.4716 27.039810-Jun 19 61 18 74 4.6420 18.0227 5.3182 12.1932 40.176130-Aug 44 16 66 26 10.7500 4.7273 19.5000 4.2841 39.26142-Sep 20 17 26 48 4.8864 5.0227 7.6818 7.9091 25.5000
2008
13-Apr 38 17 40 26 9.2841 5.0227 11.8182 4.2841 30.4091
50.846626-May 57 56 26 42 13.9261 16.5455 7.6818 6.9205 45.07396-Aug 55 55 56 28 13.4375 16.2500 16.5455 4.6136 50.84662-Oct 26 20 13 60 6.3523 5.9091 3.8409 9.8864 25.98862-Dec 18 27 61 68 4.3977 7.9773 18.0227 11.2045 41.6023
2009
30-Mar 65 61 26 26 15.8807 18.0227 7.6818 4.2841 45.8693
50.721622-Jul 26 59 26 13 6.3523 17.4318 7.6818 2.1420 33.608022-Sep 26 26 34 50 6.3523 7.6818 10.0455 8.2386 32.31826-Oct 26 26 70 31 6.3523 7.6818 20.6818 5.1080 39.8239
14-Dec 56 62 26 67 13.6818 18.3182 7.6818 11.0398 50.7216
Tahun Tanggal Curah Hujan Curah Hujan Rerata (mm) Jumlah H maks
54
Rerata (mm)(mm)Stasiun
B x KT B C x KT C D x KT D E x KT EB C D E
2010
19-Feb 62 67 12 26 15.1477 19.7955 3.5455 4.2841 42.7727
48.829523-Apr 18 74 37 57 4.3977 21.8636 10.9318 9.3920 46.58525-Jul 56 20 48 65 13.6818 5.9091 14.1818 10.7102 44.4830
10-Aug 26 47 26 16 6.3523 13.8864 7.6818 2.6364 30.556827-Oct 66 33 71 12 16.1250 9.7500 20.9773 1.9773 48.8295
2011
20-Jan 26 14 32 23 6.3523 4.1364 9.4545 3.7898 23.7330
46.443212-Mar 28 30 26 31 6.8409 8.8636 7.6818 5.1080 28.494317-Apr 26 29 68 37 6.3523 8.5682 20.0909 6.0966 41.10803-Aug 17 54 26 45 4.1534 15.9545 7.6818 7.4148 35.204514-Dec 64 26 37 74 15.6364 7.6818 10.9318 12.1932 46.4432
Sumber : Hasil Perhitungan
55
4.1.3. Perhitungan Curah Hujan Rancangan dengan Metode Log Pearson III
Curah hujan maksimum daerah tahunan (2002-2011)
Mencari Curah Hujan Rancangan dengan Metode Log Pearson III
Rumus:
LogXi=LogX+k . Sddengan:
a. Probabilitas
P= mn+1
x100%
dengan:
m = nomor urut data 1,2,3,…
n = jumlah data
b. Nilai rata-rata
LogX=∑i=1
n
LogXi
n
dengan:
log Xi = nilai curah hujan (dalam Log)
n = jumlah data
c. Nilai deviasi standar dari log X:
Sd=∑i=1
n
( LogXi−LogX )
n−1
d. Nilai koefisien kepencengan:
Cs=n (∑
i=1
n
( LogXi−LogX )3
(n−1)(n−2)Sd 3
Menentukan Curah hujan Rancangan dengan Metode Log Pearson III
56
Tabel 4.3. Perhitungan Hujan Rancangan dengan Menggunakan Metode Log Pearson IIINo Xi Log Xi P (%) (Log Xi - Log X) (Log Xi - Log
X)2(Log Xi - Log X)3
1 42.2330 1.6257 0.0909 -0.07237 0.00524 -0.000382 43.7614 1.6411 0.1818 -0.05693 0.00324 -0.000183 46.9318 1.6715 0.2727 -0.02655 0.00071 -0.000024 48.4602 1.6854 0.3636 -0.01263 0.00016 0.000005 48.8295 1.6887 0.4545 -0.00934 0.00009 0.000006 50.5795 1.7040 0.5455 0.00595 0.00004 0.000007 50.8466 1.7063 0.6364 0.00824 0.00007 0.000008 54.5114 1.7365 0.7273 0.03847 0.00148 0.000069 54.8580 1.7392 0.8182 0.04122 0.00170 0.0000710 60.5284 1.7820 0.9091 0.08394 0.00705 0.00059
Jumlah 501.5398 16.9802 5.0000 0.00000 0.01976 0.00013Rata-rata
50.1540 1.6980 0.5000 0.00000 0.00198 0.00001
Sd 5.4571 0.0469 0.2752 0.04685 0.00245 0.00024Sumber : Hasil Perhitungan
57
LogX = 1,6980
Sd = 0,0469
Cs = 0,1810
Sehingga persamaannya adalah:
Log X = Cs + (Log X rerata x Sd)
= 0,1810 + (1,6980 x 0,0469)
Berdasarkan nilai Cs = 0,1810, maka ditentukan nilai k setiap kala ulang yang
digunakan. Sehingga curah hujan rancangan dengan kala ulang yang akan digunakan
menurut kala ulang adalah sebesar:
Tabel 4.4. Perhitungan Hujan Rancangan
Percent
TrX
RerataSd Cs Peluang
(%)K
(tabel)
X rancangan (mm)
Log x x5
1.05 1.698 0.0470.181
095 -1.548 1.625 42.217
251.33 1.698 0.047
0.1810
75 -0.703 1.665 46.248
502 1.698 0.047
0.1810
50 0.030 1.699 50.052
754 1.698 0.047
0.1810
25 0.698 1.731 53.790
805 1.698 0.047
0.1810
20 0.831 1.737 54.571
9010 1.698 0.047
0.1810
10 1.299 1.759 57.398
Sumber : Hasil Perhitungan
4.1.4. Uji Kesesuaian Distribusi (Smirnov-Kolmogorov dan Chi Square)
1. Uji Smirnov Kolmogorov
Uji kecocokan Smirnov Kolmogorov, sering juga disebut uji kecocokan non
parametric (non parametric test), karena pengujiannya tidak menggunakan fungsi
distribusi tertentu. Uji ini membandingkan nilai peluang selisih terbesar antara peluang
pengamatan dengan peluang teoritis. Apabila ∆max (hitung) lebih kecil dari ∆max
(tabel) maka distribusi teoritis yang digunakan untuk menentukan persamaan distribusi
dapat diterima, dan begitu juga sebaliknya.
58
Tabel 4.5. Perhitungan Uji Kesesuaian Distribusi Smirnov-Kolmogorof
No X (mm) Log X Sn(X) K Pr Px(X) Sn(X)-Px(X)1 42.2330 1.6257 0.0909 -1.5445 94.9375 0.0506 0.04032 43.7614 1.6411 0.1818 -1.2150 88.8991 0.1110 0.07083 46.9318 1.6715 0.2727 -0.5667 70.3584 0.2964 0.02374 48.4602 1.6854 0.3636 -0.2697 60.2215 0.3978 0.03415 48.8295 1.6887 0.4545 -0.1993 57.8200 0.4218 0.03276 50.5795 1.7040 0.5455 0.1271 46.3599 0.5364 0.00917 50.8466 1.7063 0.6364 0.1759 44.5325 0.5547 0.08178 54.5114 1.7365 0.7273 0.8210 20.3799 0.7962 0.06899 54.8580 1.7392 0.8182 0.8797 18.9617 0.8104 0.007810 60.5284 1.7820 0.9091 1.7915 4.2360 0.9576 0.0485
Sumber : Hasil Perhitungan
Dari tabel diatas, didapatlkan nilai D max = 0,0817
Dari tabel nilai kritis untuk uji Smirnov-Kolmogorof,
a. Untuk a = 5 % ; Dcr = 0,409
b. Untuk a = 1 % ; Dcr = 0,486
Karena Dcr hitung < Dcr tabel maka distribusi diterima.
2. Uji Chi Square
Uji Chi Square dimaksudkan untuk menentukan apakah persamaan distribusi
yang telah dipilih dapat mewakili dari distribusi statistik data yang telah dianalisis.
Pengambilan keputusan uji ini menggunakan parameter X2, oleh karena itu disebut
dengan uji Chi Square. Parameter X2 dapat dihitung dengan rumus :
X2 = ∑i=1
G (Oi−Ei )2
Ei
dengan :
X2 : parameter chi square terhitung
G : jumlah sub-kelompok
Oi : jumlah nilai pengamatan pada sub kelompok ke-I
Ei : jumlah nilai teoritis pada sub kelompok ke-I
Mencari batas kelas :
dengan : n = 10
59
Jumlah kelas = 4,32 dibulatkan menjadi 4
LogX = 1,6980
Sd = 0,0469
Cs = 0,1810
Sebaran peluang untuk 4 kelas
Sehingga variabel data pengamatan dapat dikelompokkan sebagai berikut:
a. Sub kelompok 1 (0,000 – 46,248)
b. Sub kelompok 2 (46,248– 50,052)
c. Sub kelompok 3 (50,052 – 53,790)
d. Sub kelompok 4 (53,790 – ~ )
Tabel 4.6. Perhitungan Uji Keseuaian Distribusi Chi Square
n = 10Jumlah Kelas = 4.32 ~ 4
Pr G Sd Log X Anti Log25 -0.703 0.047 1.665 46.24850 0.030 0.047 1.699 50.05275 0.698 0.047 1.731 53.790
Sumber : Hasil Perhitungan
Tabel 4.7. Uji Chi Square
Batas Kelas (mm) EF OF ((OF-EF)2)/EF0,000 - 46,248 2.5 2 0.10046,248 - 50,052 2.5 3 0.10050,052 - 53,790 2.5 2 0.100
53,790 - ~ 2.5 3 0.100Jumlah 10 0.400
Sumber : Hasil Perhitungan
Dari tabel diatas didapatkan X2 hitung = 0,400
Dari tabel Uji Chi Square didapatkan nilai:
a. Untuk a = 1 % ; X2 tabel 16,812
b. Untuk a = 5% ; X2 tabel 12,592
Karena X2 hitung > X2 tabel maka distribusi diterima
4.2. Perhitungan Pertambahan Jumlah Penduduk
4.2.1. Geometric Rate of Growth (Pertumbuhan Geometri)
Rumus: Pn = Po (1+r)n
dengan:
Po : jumlah penduduk pada awal tahun
60
r : angka pertumbuhan penduduk (%)
n : jumlah waktu dalam tahun
Pn : jumlah penduduk tahun n
Contoh Perhitungan:
Diketahui pada tahun 2005, jumlah penduduk 5900 jiwa dengan laju pertumbuhan
penduduk 2,6 %, maka proyeksi jumlah penduduk pada tahun 2006 adalah sebagai
berikut:
Pn = Po (1+r)n
= 5900 . (1+0,026)7
= 7061 jiwa
Tabel 4.8. Perhitungan Proyeksi Penduduk Metode Geometri
No TahunJumlah Penduduk (Pn)
(Jiwa)2005 5900
1 2006 70612 2007 84513 2008 101154 2009 121055 2010 144886 2011 173407 2012 20753
Sumber : Hasil Perhitungan
4.2.2 Exponential Rate of Growth (Pertumbuhan Eksponensial)
Rumus: Pn = Po.ern
dengan:
Po : jumlah penduduk pada awal tahun
r : angka pertumbuhan penduduk (%)
n : jumlah waktu dalam tahun
Pn : jumlah penduduk tahun n
Contoh Perhitungan:
Diketahui pada tahun 2005, jumlah penduduk 5900 jiwa dengan laju pertumbuhan
penduduk 2,6 %, maka proyeksi jumlah penduduk pada tahun 2006 adalah sebagai
berikut:
61
Pn = Po.ern
= 5900 . 2,7180,026 . 7
= 7078 jiwa
Tabel 4.9. Perhitungan Pertumbuhan Penduduk Metode Eksponensial
No TahunJumlah Penduduk (Pn)
(Jiwa)2005 5900
1 2006 70782 2007 84903 2008 101854 2009 122185 2010 146566 2011 175817 2012 21090
Sumber : Hasil Perhitungan
4.3. Perhitungan Luas Tata Guna Lahan Daerah Perkotaan
Pembagian tata guna lahan:
Luas Pengaruh Stasiun B : 0,043 km2
Luas Pengaruh Stasiun C : 0,052 km2
Luas Pengaruh Stasiun D : 0,052 km2
Luas Pengaruh Stasiun E : 0,029 km2
Luas Total : 0,176 km2
62
4.4. Perhitungan Pada Masing-masing Rencana Saluran Drainase Perkotaan
4.4.1. Skema Saluran Drainase pada Daerah yang Direncanakan
63
4.4.2. Intensitas Hujan dan Waktu Konsentrasi
Distribusi hujan menggunakan metode Log Pearson, perhitungan dan hasil
terdapat pada Bab 4.1 Perhitungan Curah Hujan.
Perhitungan area menurut tata guna lahannya:
1. Zona Perumahan
a. Luas Bangunan
b. Luas Taman
2. Zona Jasa
a. Lapangan
b. Taman
3. Zona Industri
a. Luas bangunan
4. Jalan Raya
a. Jalan Aspal
b. Jalan Rumput
5. Lahan Kosong
Intensitas curah hujan ( I ) menggunakan rumus Mononobe:
I =
R24
24 (24t )
23
dengan:
I = intensitas curah hujan (mm/jam)
t = durasi curah hujan (jam)
R24 = curah hujan maksimum dalam 24 jam (mm)
Air hujan yang jatuh pada suatu daerah aliran, pada saat menyentuh permukaan
daerah aliran yang paling jauh lokasinya dari muara, maka waktu konsentrasinya mulai
dihitung, waktu ini disebut to yaitu waktu limpasan permukaan. Dari sini air mengalir
menuju muara, dan waktu yang diperlukan untuk mengalir didalam saluran drainasi
64
sampai muara daerah aliran disebut waktu limpasan saluran atau td. Penjumlahan
waktu tersebut merupakan waktu konsentrasi atau tc.
tc = to + td
Waktu limpasan permukaan to
Besarnya tergantung pada beberapa faktor penentu:
a. Jarak aliran sampai saluran terdekat
b. Kemiringan permukaan daerah aliran
c. Koefisien pengaliran daerah aliran
Beberapa sifat waktu limpasan permukaan sebagai berikut:
a. Semakin curam daerah aliran semakin kecil to
b. Semakin besar resapan kedalam daerah aliran, atau semakin kecil koefisien
pengaliran, maka semakin besar to.
c. Semakin jauh jarak limpasan permukaan, maka semakin besar to.
Waktu limpasan saluran td
Setelah melimpas pada permukaan daerah aliran, maka aliran air masuk ke
dalam saluran drainasi dan mengalir menuju muara. Waktu limpasan saluran ini
tergantung pada: ukuran, jenis, bentuk, kemiringan dasar, dan bahan saluran.
Waktu konsentrasi tc
Untuk daerah aliran kecil dengan pola drainasi sederhana, lama waktu
konsentrasi bisa sama dengan lama waktu pengaliran dari tempat yang terjauh. Inilah
salah satu sebab rumus rasional hanya dapat digunakan untuk daerah aliran kecil.
tc = 0.0195( L√S )
0 .77
dengan:
L = panjang pengaliran (m)
S = kemiringan pengaliran
4.4.3. Luas Cakupan, Panjang, Slope, dan Debit Rencana
Panjang dan Slope Saluran
Contoh perhitungan slope di P1 :
Elevasi Awal = + 14,896
Elevasi Akhir = + 14,796
Panjang Saluran = 10 m
65
Slope =
(Elevasi Awal - Elevasi Akhir )Panjang Saluran
=
(14,896 - 14,796 )10
= 0,01
Tabel 4.10. Perhitungan Panjang dan Slope Saluran
Daerah (1) Saluran (2)Elevasi Awal
(3)Elevasi Akhir
(4)Jarak (5)
Slope (6)
Perumahan
P1 14.896 14.796 10.000 0.0100P2 14.717 14.624 120.050 0.0008P3 14.430 14.343 10.000 0.0087P4 14.764 14.306 140.058 0.0033P5 14.764 14.464 30.000 0.0100P6 14.464 14.045 140.058 0.0030P7 14.306 14.045 30.000 0.0087P8 14.248 14.030 50.021 0.0043P9 14.248 13.971 30.000 0.0092P10 13.971 13.759 50.021 0.0042P11 14.030 13.759 30.000 0.0090P12 14.085 13.953 80.033 0.0016P13 14.085 13.785 30.000 0.0100P14 13.785 13.663 80.033 0.0015P15 13.953 13.663 30.000 0.0097P16 13.663 13.531 15.390 0.0086P17 13.932 13.509 50.021 0.0085P18 13.932 13.740 30.000 0.0064P19 13.740 13.541 50.021 0.0040P20 13.723 13.541 30.000 0.0061P21 13.702 13.505 50.021 0.0039P22 13.702 13.509 30.000 0.0064P23 13.509 13.323 50.021 0.0037P24 13.505 13.323 30.000 0.0061P25 14.343 14.303 7.585 0.0053P26 14.308 13.854 51.865 0.0088P27 14.303 13.491 85.912 0.0095P28 13.854 13.491 68.047 0.0053P29 14.905 14.803 10.000 0.0102P30 14.905 14.746 120.050 0.0013P31 14.746 14.647 10.000 0.0099
66
P32 14.761 14.462 30.000 0.0100P33 14.761 14.609 80.033 0.0019P34 14.462 14.267 90.037 0.0022P35 14.609 14.464 15.000 0.0097P36 14.464 14.413 10.000 0.0051P37 14.413 14.267 15.000 0.0097P38 14.083 13.902 90.037 0.0020P39 14.083 13.784 30.000 0.0100
Daerah (1) Saluran (2)Elevasi Awal
(3)Elevasi Akhir
(4)Jarak (5)
Slope (6)
Perumahan
P40 13.784 13.622 90.037 0.0018P41 13.902 13.622 30.000 0.0093P42 12.934 12.813 40.000 0.0030P43 12.813 12.264 60.000 0.0092P44 12.264 12.201 8.485 0.0074P45 12.345 12.201 15.000 0.0096P46 12.210 11.791 110.000 0.0038P47 11.791 11.528 30.000 0.0088P48 11.528 11.489 10.000 0.0039P49 11.489 11.381 10.817 0.0100P50 11.908 11.381 60.000 0.0088P51 11.381 11.238 30.847 0.0046P52 11.908 11.761 30.847 0.0047P53 11.761 11.238 60.000 0.0087P54 11.235 11.051 10.993 0.0167P55 14.045 14.010 3.998 0.0087P56 13.740 13.703 4.002 0.0090P57 13.523 13.487 4.002 0.0090
Industri
I1 13.818 13.555 50.021 0.0053I2 13.818 13.012 90.038 0.0090I3 13.555 12.774 90.038 0.0087I4 13.012 12.774 50.021 0.0048I5 13.012 12.170 90.038 0.0094I6 12.774 11.975 90.038 0.0089I7 12.170 11.975 50.021 0.0039I8 13.119 12.853 50.021 0.0053I9 12.853 12.080 90.038 0.0086I10 12.323 12.080 50.021 0.0049I11 12.080 11.975 62.700 0.0017I12 11.975 11.598 48.270 0.0078I13 11.604 11.457 74.871 0.0020
Jasa J1 14.424 14.268 80.033 0.0020
67
J2 14.424 14.125 30.012 0.0100J3 14.125 13.991 80.033 0.0017J4 14.268 13.991 30.012 0.0092J5 13.745 13.698 50.012 0.0009J6 13.745 13.145 60.025 0.0100J7 13.698 13.105 60.025 0.0099J8 13.145 13.105 50.012 0.0008J9 13.145 12.545 60.025 0.0100J10 13.105 12.509 60.025 0.0099
Daerah (1) Saluran (2)Elevasi Awal
(3)Elevasi Akhir
(4)Jarak (5)
Slope (6)
Jasa
J11 12.545 12.509 50.012 0.0007J12 12.211 11.925 60.025 0.0048J13 12.509 11.891 60.025 0.0103J14 11.925 11.891 50.012 0.0007J15 11.891 11.887 4.000 0.0010J16 13.691 13.624 26.014 0.0026J17 13.624 11.844 182.183 0.0098J18 13.691 11.887 182.183 0.0099J19 11.887 11.844 26.014 0.0017J20 11.844 11.832 5.997 0.0020J21 13.471 13.267 54.022 0.0038J22 13.471 12.892 60.025 0.0096J23 13.267 12.717 60.025 0.0092J24 12.892 12.304 60.025 0.0098J25 12.717 12.152 60.025 0.0094J26 12.304 12.152 54.022 0.0028J27 12.152 12.142 2.998 0.0032J28 11.834 11.644 52.324 0.0036J29 11.647 11.443 53.484 0.0038J30 11.691 11.673 5.819 0.0031J31 11.578 11.445 68.297 0.0019J32 14.422 14.228 90.037 0.0022J33 14.422 14.123 30.012 0.0100J34 14.123 13.939 90.037 0.0020J35 14.228 13.939 30.012 0.0096J36 13.744 13.689 50.021 0.0011J37 13.744 13.144 60.025 0.0100J38 13.144 13.101 50.021 0.0009J39 13.689 13.101 60.025 0.0098J40 13.689 13.540 50.021 0.0030J41 13.101 13.001 50.021 0.0020J42 13.540 13.001 60.025 0.0090
68
Mandrain
M1 11.457 11.443 6.031 0.0023M2 11.443 11.442 26.949 0.0000M3 11.442 11.051 217.423 0.0018M4 11.051 10.820 22.344 0.0103
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan:
[1] Tata Guna Lahan [4] Elevasi Akhir
[2] Nomor Saluran [5] Panjang Saluran (m)
[3] Elevasi Awal [6] ([3]-[4])/[5]
Luas Cakupan
Contoh perhitungan saluran P.1 (Perumahan)
Diketahui:
Luas Rumah = Jumlah Rumah x 100 m2 = 1 x 150 m2 = 150 m2
Luas Bangunan = 60% x Luas Rumah = 60% x 150 m2 = 90 m2
Luas Halaman = 40% x Luas Rumah = 40% x 150 m2 = 60 m2
Luas Jalan Aspal = Lebar x 0,8 x Panjang = 6 m x 0,8 x 10 m = 48 m2
Luas Jalan Rumput = Lebar x 0,2 x Panjang = 6 m x 0,2 x 20 m = 12 m2
Luas Lahan Kosong = 2,914 m2
L (panjang saluran) = 10 m
s = 0,01
Tc =
0 ,019560 ( L
√ s )0 . 77
=
0 ,019560 (10
√0 ,01 )0 .77
= 0,005 jam
I =
R24
24 (24Tc )
23
=
54,57124 (24
0 , 005 )23
= 611,535 mm/jam
Koefisien gabungan (Cw):
Area C
Bangunan 0,8
69
Halaman 0,35
Jalan Aspal 0,9
Jalan Rumput 0,2
Lahan Kosong 0,35Cw = ((Luas bangunan x C bangunan) + (Luas halaman x C halaman) + (Luas
aspal x C aspal) + (Luas rumput x C rumput) + (Luas lahan kosong x C
lahan kosong)) / (Luas bangunan + Luas halaman + Luas aspal + Luas
rumput + Luas lahan kosong)
= ((90 x 0,8) + (60 x 0,35) + (48 x 0,9) + (12 x 0,2) + (2,914 x 0,35)) / (90
+ 60 + 48 + 12 + 2,914)
= 0,656
Luas Gabungan (A)
= Luas bangunan + luas halaman + luas aspal + luas rumput + luas lahan kosong
= 90 + 60 + 48 + 12 + 2,914
= 212.914 m2
Debit Hujan Gabungan
Q = 0,278 x Cw x I x A / 106
= 0,278 x 0,656 x 611,535 x 212.914 / 106
= 0,0237 m3/dt
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.11.
70
Tabel 4.11. Perhitungan Debit Hujan Rancangan Kala Ulang 5 Tahun
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)
Perumahan
P1 150.00 90.00 60.00 48.000 12.000 2.914 0.005 611.535 0.656 212.914 0.0237P2 900.00 540.00 360.00 0.000 144.060 597.909 0.032 167.516 0.485 1641.969 0.0371P3 150.00 90.00 60.00 0.000 12.000 0.000 0.005 590.057 0.589 162.000 0.0156P4 1800.00 1080.00 720.00 448.186 112.046 0.000 0.020 233.271 0.653 2360.232 0.1000P5 300.00 180.00 120.00 72.000 36.000 0.000 0.007 461.311 0.632 408.000 0.0331P6 1800.00 1080.00 720.00 448.186 112.046 0.000 0.020 227.997 0.653 2360.232 0.0977P7 300.00 180.00 120.00 144.000 36.000 0.000 0.007 445.060 0.673 480.000 0.0399P8 450.00 270.00 180.00 160.067 40.017 0.000 0.012 326.805 0.663 650.084 0.0392P9 300.00 180.00 120.00 72.000 36.000 0.000 0.007 451.895 0.632 408.000 0.0324
P10 450.00 270.00 180.00 160.067 40.017 0.000 0.012 324.616 0.663 650.084 0.0389P11 300.00 180.00 120.00 0.000 36.000 12.005 0.007 449.520 0.567 348.005 0.0247P12 900.00 540.00 360.00 256.106 64.026 0.000 0.021 225.793 0.657 1220.132 0.0503P13 300.00 180.00 120.00 72.000 36.000 0.000 0.007 461.222 0.632 408.000 0.0331P14 900.00 540.00 360.00 256.106 64.026 0.000 0.021 221.575 0.657 1220.132 0.0494P15 300.00 180.00 120.00 144.000 36.000 0.000 0.007 457.486 0.673 480.000 0.0411P16 0.00 0.00 0.00 73.872 0.000 0.000 0.006 526.152 0.900 73.872 0.0097P17 300.00 180.00 120.00 160.067 40.017 0.000 0.009 387.669 0.676 500.084 0.0364P18 200.00 120.00 80.00 144.000 36.000 0.000 0.008 411.668 0.686 380.000 0.0298P19 200.00 120.00 80.00 160.067 40.017 0.000 0.012 319.388 0.690 400.084 0.0245P20 200.00 120.00 80.00 0.000 36.000 8.003 0.009 405.593 0.549 244.003 0.0151P21 300.00 180.00 120.00 160.067 40.017 0.000 0.012 318.504 0.676 500.084 0.0299P22 200.00 120.00 80.00 144.000 36.000 0.000 0.008 411.684 0.686 380.000 0.0298P23 300.00 180.00 120.00 160.067 40.017 0.000 0.013 313.899 0.676 500.084 0.0295P24 200.00 120.00 80.00 0.000 36.000 8.003 0.009 405.593 0.549 244.003 0.0151
71
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)
Perumahan
P25 0.00 0.00 0.00 24.272 6.068 0.000 0.005 558.491 0.760 30.340 0.0036P26 0.00 0.00 0.00 248.952 62.238 32.786 0.009 387.527 0.721 343.976 0.0267P27 0.00 0.00 0.00 274.918 68.730 90.824 0.011 347.152 0.674 434.472 0.0283P28 0.00 0.00 0.00 217.750 54.438 55.468 0.012 318.302 0.691 327.656 0.0200P29 150.00 90.00 60.00 48.000 12.000 6.011 0.005 614.376 0.651 216.011 0.0240P30 600.00 360.00 240.00 0.000 96.040 575.651 0.026 192.414 0.466 1271.691 0.0317P31 150.00 90.00 60.00 0.000 8.000 0.000 0.005 610.518 0.599 158.000 0.0161P32 300.00 180.00 120.00 72.000 36.000 0.000 0.007 461.007 0.632 408.000 0.0331P33 900.00 540.00 360.00 256.106 64.026 0.000 0.020 234.202 0.657 1220.132 0.0522P34 1050.00 630.00 420.00 288.118 72.030 0.000 0.020 234.866 0.656 1410.148 0.0604P35 150.00 90.00 60.00 0.000 12.000 9.930 0.006 546.251 0.575 171.930 0.0150P36 75.00 45.00 30.00 0.000 8.000 7.283 0.006 514.575 0.561 90.283 0.0072P37 75.00 45.00 30.00 0.000 12.000 19.786 0.005 547.212 0.523 106.786 0.0085P38 1050.00 630.00 420.00 288.118 72.030 0.000 0.020 230.624 0.656 1410.148 0.0593P39 300.00 180.00 120.00 72.000 36.000 0.000 0.007 461.226 0.632 408.000 0.0331P40 1050.00 630.00 420.00 288.118 72.030 0.000 0.021 224.092 0.656 1410.148 0.0576P41 300.00 180.00 120.00 144.000 36.000 181.123 0.007 453.452 0.584 661.123 0.0487P42 450.00 270.00 180.00 128.000 32.000 0.000 0.013 315.107 0.657 610.000 0.0351P43 600.00 360.00 240.00 288.000 72.000 0.000 0.010 377.559 0.673 960.000 0.0678P44 0.00 0.00 0.00 0.000 0.000 1.800 0.005 589.999 0.350 1.800 0.0001P45 150.00 90.00 60.00 72.000 18.000 0.000 0.006 544.845 0.673 240.000 0.0244P46 1500.00 900.00 600.00 0.000 132.000 0.000 0.017 258.074 0.586 1632.000 0.0686P47 300.00 180.00 120.00 0.000 36.000 0.000 0.007 446.111 0.575 336.000 0.0240P48 150.00 90.00 60.00 0.000 12.000 0.000 0.007 480.306 0.589 162.000 0.0127
Daerah Saluran Luas Luas Luas Luas Jalan Luas Jalan Luas Tc I Cw Luas Q Hujan
72
(1) (2)
Rumah (3)
Bangunan (4)
Halaman (5)
Aspal(6)
Rumput (7)
Lahan Kosong
(8)(9) (10)
(11)
Gabungan (12)
Gabungan (13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam)
(mm/jam)
m2 (m3/dt)
Perumahan
P49 0.00 0.00 0.00 51.922 0.000 0.000 0.005 599.293 0.900 51.922 0.0078P50 0.00 0.00 0.00 288.000 72.000 35.117 0.010 373.593 0.724 395.117 0.0297P51 0.00 0.00 0.00 148.066 37.016 53.292 0.010 375.724 0.668 238.374 0.0166P52 0.00 0.00 0.00 98.710 24.678 61.556 0.010 378.356 0.624 184.944 0.0121P53 0.00 0.00 0.00 192.000 48.000 35.117 0.010 372.876 0.708 275.117 0.0202P54 0.00 0.00 0.00 52.766 0.000 0.000 0.004 681.314 0.900 52.766 0.0090P55 0.00 0.00 0.00 19.190 0.000 0.000 0.003 746.684 0.900 19.190 0.0036P56 0.00 0.00 0.00 19.210 0.000 0.000 0.003 753.732 0.900 19.210 0.0036P57 0.00 0.00 0.00 19.210 0.000 0.000 0.003 753.732 0.900 19.210 0.0036
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :
[1] = Tata Guna Lahan [5] = Luas Halaman (m) [9] = (0.0195*(Jarak / (Slope^0.5) ) ^ 0.77) / 60
[2] = Nama Saluran [6] = Luas Jalan Aspal (m) [10] = R24/24 x (24 / tc) ^ (2/3)
[3] = Luas Rumah (m) [7] = Luas Jalan Rumput (m) [11] = Koefisien Gabungan
[4] = Luas Bangunan (m) [8] = Luas Lahan Kosong (m) [12] = Luas Gabungan
[13] = 0.278 x Cw x I x A gabungan / 10^6 (m3/dt)
Tabel 4.12. Perhitungan Debit Hujan Rancangan Kala Ulang 5 Tahun
73
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan
Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)
Industri
I1 112.50 90.00 22.50 160.067 40.017 0.000 0.011 343.178 0.742 312.584 0.0221I2 112.50 90.00 22.50 432.182 108.046 0.000 0.011 338.237 0.751 652.728 0.0461I3 112.50 90.00 22.50 0.000 72.030 130.756 0.011 335.497 0.444 315.286 0.0131I4 112.50 90.00 22.50 0.000 0.000 0.000 0.011 334.447 0.710 112.500 0.0074I5 112.50 90.00 22.50 432.182 108.046 0.000 0.011 342.081 0.751 652.728 0.0466I6 112.50 90.00 22.50 0.000 72.030 0.000 0.011 337.560 0.511 184.530 0.0088I7 112.50 90.00 22.50 0.000 40.017 146.700 0.012 317.967 0.465 299.217 0.0123I8 112.50 90.00 22.50 0.000 40.017 117.191 0.011 344.119 0.478 269.708 0.0123I9 112.50 90.00 22.50 0.000 72.030 351.392 0.011 334.620 0.405 535.922 0.0202I10 112.50 90.00 22.50 0.000 40.017 98.188 0.011 336.278 0.488 250.705 0.0114I11 0.00 0.00 0.00 0.000 50.160 60.916 0.019 241.702 0.282 111.076 0.0021I12 0.00 0.00 0.00 0.000 38.616 111.699 0.009 383.264 0.311 150.315 0.0050I13 0.00 0.00 0.00 0.000 59.897 3.866 0.019 240.350 0.209 63.763 0.0009
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :
[1] = Tata Guna Lahan [5] = Luas Halaman (m) [9] = (0.0195*(Jarak / (Slope^0.5) ) ^ 0.77) / 60
[2] = Nama Saluran [6] = Luas Jalan Aspal (m) [10] = R24/24 x (24 / tc) ^ (2/3)
[3] = Luas Rumah (m) [7] = Luas Jalan Rumput (m) [11] = Koefisien Gabungan
[4] = Luas Bangunan (m) [8] = Luas Lahan Kosong (m) [12] = Luas Gabungan
[13] = 0.278 x Cw x I x A gabungan / 10^6 (m3/dt)
Tabel 4.13. Perhitungan Debit Hujan Rancangan Kala Ulang 5 Tahun
74
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan
Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)Jasa J1 600.00 120.00 480.00 256.11 64.03 0.000 0.019 235.988 0.551 920.132 0.0333
J2 600.00 120.00 480.00 72.03 36.01 0.000 0.007 461.181 0.475 708.043 0.0431J3 600.00 120.00 480.00 256.11 64.03 0.000 0.021 226.387 0.551 920.132 0.0319J4 600.00 120.00 480.00 72.03 36.01 0.000 0.007 451.654 0.475 708.043 0.0422J5 750.00 150.00 600.00 160.04 40.01 0.000 0.021 220.226 0.507 950.048 0.0295J6 750.00 150.00 600.00 144.06 72.03 0.000 0.009 386.120 0.491 966.090 0.0509J7 750.00 150.00 600.00 192.08 48.02 0.000 0.009 385.027 0.518 990.100 0.0549J8 750.00 150.00 600.00 0.00 60.01 0.000 0.023 211.798 0.422 810.014 0.0201J9 750.00 150.00 600.00 288.12 72.03 0.000 0.009 386.118 0.544 1110.150 0.0648J10 750.00 150.00 600.00 192.08 48.02 0.000 0.009 385.463 0.518 990.100 0.0549J11 750.00 150.00 600.00 0.00 60.01 0.000 0.024 206.134 0.422 810.014 0.0196J12 750.00 150.00 600.00 288.12 72.03 0.000 0.012 319.365 0.544 1110.150 0.0536J13 750.00 150.00 600.00 192.08 48.02 0.000 0.009 388.937 0.518 990.100 0.0554J14 750.00 150.00 600.00 160.04 40.01 0.000 0.024 202.452 0.507 950.048 0.0271J15 0.00 0.00 0.00 19.20 0.00 0.000 0.008 427.355 0.900 19.200 0.0021J16 1183.00 236.60 946.40 83.24 20.81 0.000 0.011 338.136 0.466 1287.056 0.0564J17 1183.00 236.60 946.40 874.48 218.62 0.000 0.014 288.695 0.594 2276.098 0.1084J18 1183.00 236.60 946.40 582.99 145.75 0.000 0.014 289.666 0.562 1911.732 0.0865J19 1183.00 236.60 946.40 83.24 20.81 0.000 0.013 302.882 0.466 1287.056 0.0505J20 0.00 0.00 0.00 28.79 0.00 0.000 0.007 460.659 0.900 28.786 0.0033
J21 1080.00 216.000 864.000172.87
043.218 0.000 0.013 308.762 0.493 1296.088 0.0549
J22 1080.00 216.000 864.000288.12
072.030 0.000 0.009 382.612 0.520 1440.150 0.0797
J23 1080.00 216.000 864.000 288.120
72.030 0.000 0.010 377.750 0.520 1440.150 0.0786
75
J24 1080.00 216.000 864.000288.12
072.030 0.000 0.009 384.042 0.520 1440.150 0.0800
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan
Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)
Jasa
J25 1080.00 216.000 864.000 288.120 72.030 0.000 0.009 380.211 0.520 1440.150 0.0792J26 1080.00 216.000 864.000 0.000 64.826 260.219 0.014 286.881 0.412 1405.045 0.0462J27 0.00 0.000 0.000 14.390 3.598 0.000 0.005 619.562 0.760 17.988 0.0024J28 0.00 0.000 0.000 251.155 62.789 0.000 0.013 308.389 0.760 313.944 0.0205J29 0.00 0.000 0.000 256.723 64.181 0.000 0.013 310.424 0.760 320.904 0.0210J30 0.00 0.00 0.00 27.93 0.00 0.000 0.006 521.102 0.900 27.931 0.0036J31 0.00 0.00 0.00 327.83 0.00 0.000 0.018 245.532 0.900 327.826 0.0201J32 675.00 135.00 540.00 288.12 72.03 0.000 0.020 234.557 0.551 1035.148 0.0372J33 675.00 135.00 540.00 72.03 36.01 0.000 0.007 460.915 0.471 783.043 0.0473J34 675.00 135.00 540.00 288.12 72.03 0.000 0.020 231.426 0.551 1035.148 0.0367J35 675.00 135.00 540.00 0.00 24.01 102.777 0.007 456.958 0.421 801.787 0.0429J36 750.00 150.00 600.00 160.07 40.02 0.000 0.020 229.334 0.507 950.084 0.0307J37 750.00 150.00 600.00 144.06 72.03 0.000 0.009 386.032 0.491 966.090 0.0509J38 750.00 150.00 600.00 160.07 40.02 0.000 0.022 216.382 0.507 950.084 0.0290J39 750.00 150.00 600.00 288.12 72.03 0.000 0.009 384.186 0.544 1110.150 0.0645J40 750.00 150.00 600.00 160.07 40.02 0.000 0.014 296.390 0.507 950.084 0.0397J41 750.00 150.00 600.00 160.07 40.02 0.000 0.016 267.550 0.507 950.084 0.0359J42 750.00 150.00 600.00 0.00 48.02 453.692 0.010 375.723 0.398 1251.712 0.0521
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :[1] = Tata Guna Lahan [5] = Luas Halaman (m) [9] = (0.0195*(Jarak / (Slope^0.5) ) ^ 0.77) / 60[2] = Nama Saluran [6] = Luas Jalan Aspal (m) [10] = R24/24 x (24 / tc) ^ (2/3)[3] = Luas Rumah (m) [7] = Luas Jalan Rumput (m) [11] = Koefisien Gabungan
76
[4] = Luas Bangunan (m) [8] = Luas Lahan Kosong (m) [12] = Luas Gabungan[13] = 0.278 x Cw x I x A gabungan / 10^6 (m3/dt)
Tabel 4.14. Perhitungan Debit Hujan Rancangan Kala Ulang 5 Tahun
Daerah(1)
Saluran (2)
Luas Rumah
(3)
Luas Bangunan
(4)
Luas Halaman
(5)
Luas Jalan Aspal
(6)
Luas Jalan
Rumput (7)
Luas Lahan
Kosong (8)
Tc(9)
I(10) Cw
(11)
Luas Gabungan
(12)
Q Hujan Gabungan
(13)
m2 m2 m2 m2 m2 m2 (jam) (mm/jam) m2 (m3/dt)
Mandrain
M1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3.866 0.007 476.811 0.350 3.866 0.0002M2 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 51.776 0.056 115.668 0.350 51.776 0.0006M3 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 1143.935 0.029 178.758 0.350 1143.935 0.0199M4 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.000 0.006 501.511 0.000 0.000 0.0000
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :
[1] = Tata Guna Lahan [5] = Luas Halaman (m) [9] = (0.0195*(Jarak / (Slope^0.5) ) ^ 0.77) / 60
[2] = Nama Saluran [6] = Luas Jalan Aspal (m) [10] = R24/24 x (24 / tc) ^ (2/3)
[3] = Luas Rumah (m) [7] = Luas Jalan Rumput (m) [11] = Koefisien Gabungan
[4] = Luas Bangunan (m) [8] = Luas Lahan Kosong (m) [12] = Luas Gabungan
[13] = 0.278 x Cw x I x A gabungan / 10^6 (m3/dt)
77
Perhitungan Debit Kotor Perumahan
Prosedur perhitungan:
Data yang ada:
P (2009) = 21090 jiwa
Kebutuhan air bersih = 90 lt/org/hari
Air yang terbuang = 77 % dari kebutuhan air bersih
Luas area perumahan = 0,048 km2
Perhitungan:
R = Jumlah Penduduk / luas area
= 21090 / 0,048
= 439536,807 jiwa/km2
Air buangan = 90 x 77%
= 69.300 lt/org/hari
Q per km2 = R x air buangan
= 439536,807 x 69.300
= 30459900,71 lt/hari/km2
= 0,35254 m3/dt/km2
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.15.
Tabel 4.15. Perhitungan Debit Kotor Perumahan
Nomor Luas R q Q air kotorSaluran (km2) (jiwa/km2) (lt/org/hari) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]P1 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P2 0.00090 19296.738 69.300 0.000317P3 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P4 0.00180 38593.476 69.300 0.000635P5 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P6 0.00180 38593.476 69.300 0.000635P7 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P8 0.00045 9648.369 69.300 0.000159P9 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P10 0.00045 9648.369 69.300 0.000159P11 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P12 0.00090 19296.738 69.300 0.000317P13 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P14 0.00090 19296.738 69.300 0.000317P15 0.00030 6432.246 69.300 0.000106
78
Nomor Luas R q Q air kotor
79
Saluran (km2) (jiwa/km2) (lt/org/hari) (m3/dt)[1] [2] [3] [4] [5]P16 0.00000 0.000 69.300 0.000000P17 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P18 0.00020 4288.164 69.300 0.000071P19 0.00020 4288.164 69.300 0.000071P20 0.00020 4288.164 69.300 0.000071P21 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P22 0.00020 4288.164 69.300 0.000071P23 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P24 0.00020 4288.164 69.300 0.000071P25 0.00000 0.000 69.300 0.000000P26 0.00000 0.000 69.300 0.000000P27 0.00000 0.000 69.300 0.000000P28 0.00000 0.000 69.300 0.000000P29 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P30 0.00060 12864.492 69.300 0.000212P31 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P32 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P33 0.00090 19296.738 69.300 0.000317P34 0.00105 22512.861 69.300 0.000370P35 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P36 0.00008 1608.061 69.300 0.000026P37 0.00008 1608.061 69.300 0.000026P38 0.00105 22512.861 69.300 0.000370P39 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P40 0.00105 22512.861 69.300 0.000370P41 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P42 0.00045 9648.369 69.300 0.000159P43 0.00060 12864.492 69.300 0.000212P44 0.00000 0.000 69.300 0.000000P45 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P46 0.00150 32161.230 69.300 0.000529P47 0.00030 6432.246 69.300 0.000106P48 0.00015 3216.123 69.300 0.000053P49 0.00000 0.000 69.300 0.000000P50 0.00000 0.000 69.300 0.000000P51 0.00000 0.000 69.300 0.000000P52 0.00000 0.000 69.300 0.000000P53 0.00000 0.000 69.300 0.000000P54 0.00000 0.000 69.300 0.000000P55 0.00000 0.000 69.300 0.000000P56 0.00000 0.000 69.300 0.000000P57 0.00000 0.000 69.300 0.000000
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan:[1] = nomor saluran[2] = luas area cakupan (km2)[3] = kepadatan penduduk (jiwa/km2)
[4] = kebutuhan air per orang per hari (lt/orang/hari)[5] = debit air kotor (m3/dt)
Perhitungan Debit Kotor Jasa
80
Prosedur perhitungan:
Data yang ada:
Air yang terbuang = 3 m3/dt
Luas area Jasa = 0,032 km
Contoh perhitungan Debit Kotor per Saluran
Data : (diambil contoh saluran J1)
A (catchment) = 0,0006 km2
A (total) = 0,032 km2
Air yang terbuang = 3 m3/dt
Maka:
Debit kotor pada saluran J1 adalah:
= Air yang terbuang x (A/A total)
= 3 x (0,0006/0,032)
= 0,056270 m3/dt
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.16.
Tabel 4.16. Perhitungan Debit Kotor Jasa
Nomor Luas Area Q air kotorSaluran (km2) (m3/dt)
[1] [2] [3]J1 0.0006 0.056270J2 0.0006 0.056270J3 0.0006 0.056270J4 0.0006 0.056270J5 0.0008 0.070337J6 0.0008 0.070337J7 0.0008 0.070337J8 0.0008 0.070337J9 0.0008 0.070337J10 0.0008 0.070337J11 0.0008 0.070337J12 0.0008 0.070337J13 0.0008 0.070337J14 0.0008 0.070337J15 0.0000 0.000000J16 0.0012 0.110945J17 0.0012 0.110945J18 0.0012 0.110945
Nomor Luas Area Q air kotorSaluran (km2) (m3/dt)
81
[1] [2] [3]J19 0.0012 0.110945J20 0.0000 0.000000J21 0.0011 0.101285J22 0.0011 0.101285J23 0.0011 0.101285J24 0.0011 0.101285J25 0.0011 0.101285J26 0.0011 0.101285J27 0.0000 0.000000J28 0.0000 0.000000J29 0.0000 0.000000J30 0.0000 0.000000J31 0.0000 0.000000J32 0.0007 0.063303J33 0.0007 0.063303J34 0.0007 0.063303J35 0.0007 0.063303J36 0.0008 0.070337J37 0.0008 0.070337J38 0.0008 0.070337J39 0.0008 0.070337J40 0.0008 0.070337J41 0.0008 0.070337J42 0.0008 0.070337
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan:
[1] = nomor saluran
[2] = luas daerah cakupan
[3] = (luas area/luas total jasa) x air yang terbuang
Perhitungan Debit Kotor Industri
Prosedur perhitungan:
Data yang ada:
Air yang terbuang = 4 m3/dt
Luas area Industri = 0,016 km
Contoh perhitungan Debit Kotor per Saluran
Data: (diambil contoh saluran I1)
82
A (catchment) = 0,00011 km2
A (total) = 0,016 km2
Maka:
Debit kotor pada saluran I1 adalah:
= Q buangan x (A/A total)
= 4 x (0,00011 / 0,016)
= 0,02813 m3/dt
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.17.
Tabel 4.17.Perhitungan Debit Air Kotor Industri
Nomor Luas Q air kotorSaluran (km2) (m3/dt)
[1] [2] [3]I1 0.00011 0.02813I2 0.00011 0.02813I3 0.00011 0.02813I4 0.00011 0.02813I5 0.00011 0.02813I6 0.00011 0.02813I7 0.00011 0.02813I8 0.00011 0.02813I9 0.00011 0.02813I10 0.00011 0.02813I11 0.00000 0.00000I12 0.00000 0.00000I13 0.00000 0.00000
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan:
[1] = nomor saluran
[2] = luas daerah cakupan
[3] = (luas daerah cakupan/luas total industri) x debit air buangan
Perhitungan Debit Rancangan
Contoh Perhitungan:
Saluran Perumahan (P1)
83
Data:
Q air hujan = 0,02374 m3/dt
Q air Kotor = 0,000053 m3/dt
Maka:
Q rancangan = Q air hujan + Q air Kotor
= 0,02374 + 0,000053
= 0,02379 m3/dt
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.18.
Tabel 4.18. Perhitungan Debit Rancangan
Daerah Tata Nama Q air hujan Q air kotor Q rancanganGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]
Perumahan
P1 0.02374 0.000053 0.02379P2 0.03707 0.000317 0.03739P3 0.01565 0.000053 0.01570P4 0.09998 0.000635 0.10062P5 0.03309 0.000106 0.03319P6 0.09772 0.000635 0.09836P7 0.03994 0.000106 0.04004P8 0.03916 0.000159 0.03932P9 0.03241 0.000106 0.03252P10 0.03890 0.000159 0.03906P11 0.02467 0.000106 0.02477P12 0.05030 0.000317 0.05062P13 0.03308 0.000106 0.03319P14 0.04936 0.000317 0.04968P15 0.04105 0.000106 0.04116P16 0.00972 0.000000 0.00972P17 0.03643 0.000106 0.03654P18 0.02985 0.000071 0.02992P19 0.02451 0.000071 0.02458P20 0.01511 0.000071 0.01518P21 0.02993 0.000106 0.03004P22 0.02985 0.000071 0.02992
Daerah Tata Nama Q air hujan Q air kotor Q rancanganGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Perumahan P23 0.02950 0.000106 0.02961
84
P24 0.01511 0.000071 0.01518P25 0.00358 0.000000 0.00358P26 0.02672 0.000000 0.02672P27 0.02827 0.000000 0.02827P28 0.02002 0.000000 0.02002P29 0.02403 0.000053 0.02408P30 0.03170 0.000212 0.03191P31 0.01606 0.000053 0.01611P32 0.03307 0.000106 0.03317P33 0.05217 0.000317 0.05249P34 0.06038 0.000370 0.06075P35 0.01502 0.000053 0.01507P36 0.00725 0.000026 0.00727P37 0.00849 0.000026 0.00852P38 0.05929 0.000370 0.05966P39 0.03308 0.000106 0.03319P40 0.05761 0.000370 0.05798P41 0.04868 0.000106 0.04879P42 0.03509 0.000159 0.03525P43 0.06776 0.000212 0.06797P44 0.00010 0.000000 0.00010P45 0.02445 0.000053 0.02450P46 0.06862 0.000529 0.06915P47 0.02396 0.000106 0.02407P48 0.01274 0.000053 0.01279P49 0.00779 0.000000 0.00779P50 0.02969 0.000000 0.02969P51 0.01664 0.000000 0.01664P52 0.01213 0.000000 0.01213P53 0.02018 0.000000 0.02018P54 0.00899 0.000000 0.00899P55 0.00359 0.000000 0.00359P56 0.00362 0.000000 0.00362P57 0.00362 0.000000 0.00362
Industri I1 0.02213 0.028135 0.05026I2 0.04612 0.028135 0.07425I3 0.01306 0.028135 0.04120I4 0.00743 0.028135 0.03556I5 0.04664 0.028135 0.07478I6 0.00885 0.028135 0.03698I7 0.01231 0.028135 0.04044
Daerah Tata Nama Q air hujan Q air kotor Q rancanganGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Industri I8 0.01233 0.028135 0.04047
85
I9 0.02021 0.028135 0.04835I10 0.01143 0.028135 0.03956I11 0.00211 0.000000 0.00211I12 0.00499 0.000000 0.00499I13 0.00089 0.000000 0.00089
Jasa
J1 0.03328 0.05627 0.08955J2 0.04308 0.05627 0.09935J3 0.03193 0.05627 0.08820J4 0.04219 0.05627 0.09846J5 0.02951 0.07034 0.09985J6 0.05089 0.07034 0.12122J7 0.05485 0.07034 0.12519J8 0.02014 0.07034 0.09047J9 0.06480 0.07034 0.13514J10 0.05492 0.07034 0.12525J11 0.01960 0.07034 0.08994J12 0.05360 0.07034 0.12394J13 0.05541 0.07034 0.12575J14 0.02713 0.07034 0.09747J15 0.00205 0.00000 0.00205J16 0.05636 0.11094 0.16731J17 0.10845 0.11094 0.21939J18 0.08651 0.11094 0.19746J19 0.05049 0.11094 0.16143J20 0.00332 0.00000 0.00332J21 0.05489 0.10129 0.15617J22 0.07966 0.10129 0.18094J23 0.07865 0.10129 0.17993J24 0.07996 0.10129 0.18124J25 0.07916 0.10129 0.18044J26 0.04620 0.10129 0.14748J27 0.00235 0.00000 0.00235J28 0.02046 0.00000 0.02046J29 0.02105 0.00000 0.02105J30 0.00364 0.00000 0.00364J31 0.02014 0.00000 0.02014J32 0.03721 0.06330 0.10052J33 0.04729 0.06330 0.11059J34 0.03672 0.06330 0.10002J35 0.04291 0.06330 0.10621J36 0.03073 0.07034 0.10107J37 0.05087 0.07034 0.12121J38 0.02900 0.07034 0.09934
Daerah Tata Nama Q air hujan Q air kotor Q rancanganGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Jasa J39 0.06448 0.07034 0.13482
86
J40 0.03972 0.07034 0.11006J41 0.03586 0.07034 0.10619J42 0.05206 0.07034 0.12239
Mandrain
M1 0.00018 0.00000 0.00018M2 0.00058 0.00000 0.00058M3 0.01990 0.00000 0.01990M4 0.00000 0.00000 0.00000
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :
[1] = daerah tata guna lahan [4] = perhitungan debit air kotor
[2] = nomor saluran [5] = [3] + [4]
[3] = perhitungan debit kala ulang 5 tahun
Perhitungan Debit Rancangan Total
Contoh Perhitungan:
Saluran Perumahan (P3)
Data:
Qrancangan P.2 = 0,0374 m3/dt
Qrancangan P.3 = 0,0157 m3/dt
Maka:
Q rancangan total P.3 = Qranc P.2 + Qranc P.3
= 0,0531 m3/dt
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.19.
Tabel 4.19. Perhitungan Debit Rancangan Total
Daerah Tata Nama Q rancanganKeterangan
Q rancangan totalGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Perumahan P1 0.0238 tetap 0.0238
P2 0.0374 tetap 0.0374P3 0.0157 P2+P3 0.0531P4 0.1006 tetap 0.1006P5 0.0332 tetap 0.0332P6 0.0984 P5+P6 0.1316P7 0.0400 P4+P7 0.1407P8 0.0393 tetap 0.0393
Daerah Tata Nama Q rancanganKeterangan
Q rancangan totalGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Perumahan P9 0.0325 tetap 0.0325
P10 0.0391 P9+P10 0.0716
87
P11 0.0248 P8+P11 0.0641P12 0.0506 tetap 0.0506P13 0.0332 tetap 0.0332P14 0.0497 P13+P14 0.0829P15 0.0412 P12+P15 0.0918P16 0.0097 P14+P15+P16 0.1844P17 0.0365 tetap 0.0365P18 0.0299 tetap 0.0299P19 0.0246 P18+P19 0.0545P20 0.0152 P17+P20 0.0517P21 0.0300 tetap 0.0300P22 0.0299 tetap 0.0299P23 0.0296 P22+P23 0.0595P24 0.0152 P21+P24 0.0452P25 0.0036 P1+P2+P3+P25 0.1179P26 0.0267 P25+P26 0.1446P27 0.0283 P25+P27 0.1461P28 0.0200 P25+P26+P28 0.2824P29 0.0241 tetap 0.0241P30 0.0319 tetap 0.0319P31 0.0161 P30+P31 0.0480P32 0.0332 tetap 0.0332P33 0.0525 tetap 0.0525P34 0.0607 P32+P34 0.0939P35 0.0151 P33+P35 0.0676P36 0.0073 P33+P35+P36 0.1273P37 0.0085 P35+P36+P37 0.2034P38 0.0597 tetap 0.0597P39 0.0332 tetap 0.0332P40 0.0580 P39+P40 0.0912P41 0.0488 P38+P41 0.1084P42 0.0353 tetap 0.0353P43 0.0680 P42+P43 0.1032P44 0.0001 P43+P44 0.1033P45 0.0245 tetap 0.0245P46 0.0691 P44+P45+P46 0.1970P47 0.0241 P46+P47 0.2210P48 0.0128 P47+P48 0.2338P49 0.0078 P48+P49 0.2416P50 0.0297 tetap 0.0297P51 0.0166 P49+P50+P51 0.2879P52 0.0121 tetap 0.0121
Daerah Tata Nama Q rancanganKeterangan
Q rancangan totalGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Perumahan P53 0.0202 P52+P53 0.0323
P54 0.0090 P51+P53+P54 0.3293
88
P55 0.0036 P8+P55 0.0429P56 0.0036 P10+P11+P56 0.1393P57 0.0036 P19+P20+P57 0.1098
Industri
I1 0.0503 tetap 0.0503I2 0.0743 tetap 0.0743I3 0.0412 I1+I3 0.0915I4 0.0356 tetap 0.0356I5 0.0748 I2+I5 0.1490I6 0.0370 I3+I4+I6 0.1640I7 0.0404 I5+I7 0.1895I8 0.0405 tetap 0.0405I9 0.0483 I8+I9 0.0888I10 0.0396 I6+I10 0.2036I11 0.0021 I10+I11 0.2057I12 0.0050 I7+I12 0.1945I13 0.0009 I12+I13 0.1953
Jasa
J1 0.0896 tetap 0.0896J2 0.0994 tetap 0.0994J3 0.0882 J2+J3 0.1875J4 0.0985 J1+J4 0.1978J5 0.0998 tetap 0.0998J6 0.1212 tetap 0.1212J7 0.1252 J5+J7 0.2250J8 0.0905 tetap 0.0905J9 0.1351 J6+J9 0.2564J10 0.1253 J7+J8+J10 0.4408J11 0.0899 tetap 0.0899J12 0.1239 J9+J12 0.3803J13 0.1257 J10+J11+J13 0.6565J14 0.0975 J12+J14 0.4778J15 0.0021 J13+J14+J15 1.1363J16 0.1673 tetap 0.1673J17 0.2194 J16+J17 0.3867J18 0.1975 tetap 0.1975J19 0.1614 J15+J18+J19 1.4952J20 0.0033 J17+J19+J20 1.8852J21 0.1562 tetap 0.1562J22 0.1809 tetap 0.1809J23 0.1799 J21+J23 0.3361J24 0.1812 J22+J24 0.3622J25 0.1804 J23+J25 0.5165J26 0.1475 J24+J26 0.5097
Daerah Tata Nama Q rancanganKeterangan
Q rancangan totalGuna Lahan Saluran (m3/dt) (m3/dt)
[1] [2] [3] [4] [5]Jasa J27 0.0024 J25+J26+J27 1.0286
J28 0.0205 J27+J28 1.0490
89
J29 0.0210 J28+J29 1.0701J30 0.0036 J20+J30 1.8888J31 0.0201 J30+J31 1.9090J32 0.1005 tetap 0.1005J33 0.1106 tetap 0.1106J34 0.1000 J33+J34 0.2106J35 0.1062 J32+J35 0.2067J36 0.1011 tetap 0.1011J37 0.1212 tetap 0.1212J38 0.0993 J37+J38 0.2205J39 0.1348 tetap 0.1348J40 0.1101 J36+J40 0.2111J41 0.1062 J38+J39+J41 0.4616J42 0.1224 J40+J42 0.3335
Mandrain
M1 0.0002 I13+M1 0.1955M2 0.0006 M1+J31+M2 2.1051M3 0.0199 J29+M2+M3 3.1950M4 0.0000 P54+M3+M4 3.5243
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan :
[1] = tata guna lahan
[2] = nomor saluran
[3] = debit rancangan (m3/dt)
[4] = peta tata guna lahan
[5] = debit rancangan total (m3/dt)
4.4.4. Dimensi Saluran
4.4.4.1. Dimensi Saluran Permukaan
Contoh perhitungan:
Saluran perumahan (P.1)
Data:
Q rencana = 0,0238 m3/dt
z = 1,0
S = 0,01
k = 45
b/h = 1
Maka :
A = (b+z h)* h
= 2 h2
90
P = b + 2h * (z2+1)0,5
= 3,828 h
R =
AP
=
2h2
3 ,8284 h
= 0,522 h
V = k x R2/3 x S0,5
= 45 x (0,522 h)2/3 x 0,00520,5
= 2,917 h2/3
Q hitung = A x V
= 2 h2 x 2,105 h2/3
= 5,835 h8/3
Q hitung = Q rencana
4,210 h8/3 = 0,0372 m3/dt
h = 0,127 m
b/h = 1
b = 0,127 m
w = 1/3 h
= 1/3 (0,127)
= 0,042 m
Tanggul = 4/3 h
= 4/3 (0,127) = 0,169 m
A total = (b + ( z x 4/3 h))) x (4/3 h)
= (0,127 + (1x 4/3x0,127)))x(4/3 x 0,127)
= 0,050 m2
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.20.
91
Tabel 4.20. Perhitungan Dimensi Saluran Drainase
Daerah Tata
NamaQ
rencanaz s k
b/h
A / [h2]
P / [h] R [h]V
[h2/3]Q
[h8/3]h b w 4/3 h
A total
Guna Lahan
Saluran
(m3/dt) (m) (m) (m) (m/dt) (m3/dt) (m) (m) (m) (m) (m2)
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]Perumahan
P1 0.02381.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.917 5.835
0.127
0.127
0.042
0.169
0.050
P2 0.03741.0
0.0008
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.811 1.622
0.243
0.243
0.081
0.324
0.184
P3 0.05311.0
0.0087
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.721 5.442
0.176
0.176
0.059
0.235
0.097
P4 0.10061.0
0.0033
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.670 3.340
0.269
0.269
0.090
0.359
0.225
P5 0.03321.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.918 5.835
0.144
0.144
0.048
0.192
0.064
P6 0.13161.0
0.0030
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.597 3.195
0.302
0.302
0.101
0.403
0.284
P7 0.14071.0
0.0087
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.721 5.442
0.254
0.254
0.085
0.339
0.201
P8 0.03931.0
0.0043
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.925 3.850
0.179
0.179
0.060
0.239
0.100
P9 0.03251.0
0.0092
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.803 5.606
0.145
0.145
0.048
0.193
0.065
P10 0.07161.0
0.0042
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.900 3.800
0.225
0.225
0.075
0.301
0.158
P11 0.06411.0
0.0090
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.774 5.548
0.188
0.188
0.063
0.250
0.110
P12 0.0506 1.0
0.0016
45.0
1.0
2.0 3.828 0.522
1.185 2.370 0.236
0.236
0.079
0.315
0.174
92
P13 0.03321.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.917 5.833
0.144
0.144
0.048
0.192
0.064
P14 0.08291.0
0.0015
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.142 2.284
0.288
0.288
0.096
0.384
0.259
P15 0.09181.0
0.0097
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.871 5.742
0.212
0.212
0.071
0.283
0.140
P16 0.18441.0
0.0086
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.700 5.400
0.282
0.282
0.094
0.376
0.247
P17 0.03651.0
0.0085
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.685 5.370
0.154
0.154
0.051
0.205
0.074
P18 0.02991.0
0.0064
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.337 4.675
0.150
0.150
0.050
0.201
0.070
P19 0.05451.0
0.0040
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.841 3.682
0.206
0.206
0.069
0.275
0.132
P20 0.05171.0
0.0061
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.271 4.541
0.187
0.187
0.062
0.249
0.108
P21 0.03001.0
0.0039
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.831 3.662
0.165
0.165
0.055
0.220
0.085
P22 0.02991.0
0.0064
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.337 4.675
0.150
0.150
0.050
0.201
0.070
P23 0.05951.0
0.0037
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.780 3.559
0.216
0.216
0.072
0.288
0.145
P24 0.04521.0
0.0061
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.271 4.541
0.178
0.178
0.059
0.237
0.098
Daerah Tata
NamaQ
rencanaz s k
b/h
A / [h2]
P / [h] R [h]V
[h2/3]Q
[h8/3]h b w 4/3 h
A total
Guna Lahan
Saluran
(m3/dt) (m) (m) (m) (m/dt) (m3/dt) (m) (m) (m) (m) (m2)
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]
93
PerumahanP25 0.1179
1.0
0.0053
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.129 4.258
0.260
0.260
0.087
0.347
0.211
P26 0.14461.0
0.0088
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.732 5.464
0.256
0.256
0.085
0.342
0.204
P27 0.14611.0
0.0095
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.838 5.676
0.254
0.254
0.085
0.338
0.200
P28 0.28241.0
0.0053
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.133 4.266
0.361
0.361
0.120
0.482
0.406
P29 0.02411.0
0.0102
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.944 5.887
0.127
0.127
0.042
0.170
0.050
P30 0.03191.0
0.0013
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.063 2.125
0.207
0.207
0.069
0.276
0.133
P31 0.04801.0
0.0099
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.908 5.816
0.166
0.166
0.055
0.221
0.085
P32 0.03321.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.914 5.828
0.144
0.144
0.048
0.192
0.064
P33 0.05251.0
0.0019
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.272 2.545
0.233
0.233
0.078
0.311
0.169
P34 0.09391.0
0.0022
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.357 2.714
0.283
0.283
0.094
0.378
0.250
P35 0.06761.0
0.0097
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.868 5.735
0.189
0.189
0.063
0.252
0.111
P36 0.12731.0
0.0051
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.084 4.168
0.270
0.270
0.090
0.360
0.227
P37 0.20341.0
0.0097
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.877 5.755
0.286
0.286
0.095
0.381
0.254
P38 0.05971.0
0.0020
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.310 2.619
0.242
0.242
0.081
0.323
0.182
P39 0.0332 1.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.828 0.522
2.917 5.833 0.144
0.144
0.048
0.192
0.064
94
P40 0.09121.0
0.0018
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.238 2.477
0.290
0.290
0.097
0.387
0.261
P41 0.10841.0
0.0093
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.822 5.643
0.227
0.227
0.076
0.303
0.161
P42 0.03531.0
0.0030
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.603 3.207
0.184
0.184
0.061
0.246
0.106
P43 0.10321.0
0.0092
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.793 5.586
0.224
0.224
0.075
0.299
0.156
P44 0.10331.0
0.0074
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.506 5.012
0.233
0.233
0.078
0.311
0.169
P45 0.02451.0
0.0096
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.853 5.706
0.130
0.130
0.043
0.173
0.052
P46 0.19701.0
0.0038
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.802 3.604
0.336
0.336
0.112
0.448
0.352
P47 0.22101.0
0.0088
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.733 5.467
0.300
0.300
0.100
0.400
0.281
P48 0.23381.0
0.0039
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.822 3.645
0.357
0.357
0.119
0.476
0.397
P49 0.24161.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.917 5.834
0.303
0.303
0.101
0.404
0.286
Daerah Tata
NamaQ
rencanaz s k
b/h
A / [h2]
P / [h] R [h]V
[h2/3]Q
[h8/3]h b w 4/3 h
A total
Guna Lahan
Saluran
(m3/dt) (m) (m) (m) (m/dt) (m3/dt) (m) (m) (m) (m) (m2)
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]Perumahan
P50 0.02971.0
0.0088
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.736 5.472
0.141
0.141
0.047
0.189
0.062
P51 0.2879 1.0
0.0046
45.0
1.0
2.0 3.828 0.522
1.984 3.967 0.374
0.374
0.125
0.499
0.435
95
P52 0.01211.0
0.0047
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.011 4.022
0.113
0.113
0.038
0.151
0.040
P53 0.03231.0
0.0087
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.726 5.452
0.146
0.146
0.049
0.195
0.066
P54 0.32931.0
0.0167
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
84.037
10.092
0.277
0.416
0.092
0.369
0.290
P55 0.04291.0
0.0087
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.722 5.443
0.163
0.163
0.054
0.217
0.082
P56 0.13931.0
0.0090
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.773 5.547
0.251
0.251
0.084
0.335
0.196
P57 0.10981.0
0.0090
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.773 5.547
0.230
0.230
0.077
0.306
0.164
IndustriI1 0.0503
1.0
0.0053
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.117 4.235
0.190
0.190
0.063
0.253
0.112
I2 0.07431.0
0.0090
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.762 5.523
0.199
0.199
0.066
0.265
0.123
I3 0.09151.0
0.0087
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.718 5.436
0.216
0.216
0.072
0.288
0.145
I4 0.03561.0
0.0048
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.014 4.027
0.170
0.170
0.057
0.226
0.090
I5 0.14901.0
0.0094
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.823 5.646
0.256
0.256
0.085
0.341
0.204
I6 0.16401.0
0.0089
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.751 5.502
0.268
0.268
0.089
0.357
0.223
I7 0.18951.0
0.0039
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.825 3.650
0.330
0.330
0.110
0.440
0.338
I8 0.04051.0
0.0053
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.129 4.257
0.174
0.174
0.058
0.233
0.095
I9 0.0888 1.0
0.0086
45.0
1.0
2.0 3.828 0.522
2.704 5.409 0.214
0.214
0.071
0.286
0.143
96
I10 0.20361.0
0.0049
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.035 4.070
0.325
0.325
0.108
0.434
0.329
I11 0.20571.0
0.0017
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.197 2.395
0.398
0.398
0.133
0.531
0.494
I12 0.19451.0
0.0078
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.579 5.159
0.292
0.292
0.097
0.390
0.266
I13 0.19531.0
0.0020
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.294 2.589
0.379
0.379
0.126
0.506
0.448
Jasa
J1 0.08961.0
0.0020
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.291 2.583
0.283
0.283
0.094
0.378
0.250
J2 0.09941.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.917 5.833
0.217
0.217
0.072
0.290
0.147
J3 0.18751.0
0.0017
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.191 2.382
0.386
0.386
0.129
0.514
0.462
J4 0.19781.0
0.0092
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.800 5.601
0.285
0.285
0.095
0.381
0.253
Daerah Tata
NamaQ
rencanaz s k
b/h
A / [h2]
P / [h] R [h]V
[h2/3]Q
[h8/3]h b w 4/3 h
A total
Guna Lahan
Saluran
(m3/dt) (m) (m) (m) (m/dt) (m3/dt) (m) (m) (m) (m) (m2)
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]Jasa
J5 0.09981.0
0.0009
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.892 1.784
0.339
0.339
0.113
0.452
0.358
J6 0.12121.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.918 5.836
0.234
0.234
0.078
0.312
0.170
J7 0.22501.0
0.0099
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.902 5.804
0.296
0.296
0.099
0.394
0.272
J8 0.0905 1. 0.000 45. 1. 2.0 3.828 0.52 0.827 1.654 0.33 0.33 0.11 0.44 0.352
97
0 8 0 0 2 6 6 2 8
J9 0.25641.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.918 5.836
0.310
0.310
0.103
0.413
0.299
J10 0.44081.0
0.0099
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
83.110 7.775
0.341
0.511
0.114
0.454
0.439
J11 0.08991.0
0.0007
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.784 1.569
0.342
0.342
0.114
0.456
0.365
J12 0.38031.0
0.0048
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
82.156 5.389
0.370
0.555
0.123
0.493
0.517
J13 0.65651.0
0.0103
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
13.323 9.968
0.361
0.721
0.120
0.481
0.578
J14 0.47781.0
0.0007
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
80.810 2.024
0.582
0.873
0.194
0.776
1.279
J15 1.13631.0
0.0010
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.918 1.836
0.835
0.835
0.278
1.114
2.171
J16 0.16731.0
0.0026
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.484 2.967
0.340
0.340
0.113
0.454
0.360
J17 0.38671.0
0.0098
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.885 5.771
0.363
0.363
0.121
0.484
0.410
J18 0.19751.0
0.0099
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.904 5.809
0.281
0.281
0.094
0.375
0.246
J19 1.49521.0
0.0017
45.0
2.5
3.5 5.3280.65
71.395 4.881
0.642
1.604
0.214
0.856
2.104
J20 1.88521.0
0.0020
45.0
2.5
3.5 5.3280.65
71.516 5.304
0.678
1.696
0.226
0.905
2.353
J21 0.15621.0
0.0038
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.791 3.582
0.309
0.309
0.103
0.412
0.297
J22 0.18091.0
0.0096
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.867 5.734
0.274
0.274
0.091
0.365
0.233
J23 0.3361 1. 0.009 45. 1. 2.5 4.328 0.57 2.990 7.475 0.31 0.46 0.10 0.41 0.369
98
0 2 0 5 8 2 9 4 7
J24 0.36221.0
0.0098
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
83.088 7.719
0.318
0.476
0.106
0.423
0.381
J25 0.51651.0
0.0094
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
13.179 9.537
0.335
0.670
0.112
0.447
0.499
J26 0.50971.0
0.0028
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
11.742 5.227
0.418
0.835
0.139
0.557
0.776
J27 1.02861.0
0.0032
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
11.839 5.518
0.533
1.065
0.178
0.710
1.261
J28 1.04901.0
0.0036
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
11.974 5.922
0.523
1.045
0.174
0.697
1.214
J29 1.07011.0
0.0038
45.0
2.0
3.0 4.8280.62
12.021 6.064
0.522
1.044
0.174
0.696
1.210
Daerah Tata
NamaQ
rencanaz s k
b/h
A / [h2]
P / [h] R [h]V
[h2/3]Q
[h8/3]h b w 4/3 h
A total
Guna Lahan
Saluran
(m3/dt) (m) (m) (m) (m/dt) (m3/dt) (m) (m) (m) (m) (m2)
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17]Jasa
J30 1.88881.0
0.0031
45.0
2.5
3.5 5.3280.65
71.898 6.643
0.624
1.560
0.208
0.832
1.990
J31 1.90901.0
0.0019
45.0
2.5
3.5 5.3280.65
71.501 5.254
0.684
1.710
0.228
0.912
2.392
J32 0.10051.0
0.0022
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.354 2.707
0.291
0.291
0.097
0.388
0.263
J33 0.11061.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.913 5.827
0.226
0.226
0.075
0.302
0.159
J34 0.2106 1.0
0.0020
45.0
1.0
2.0 3.828 0.522
1.319 2.637 0.388
0.388
0.129
0.517
0.467
99
J35 0.20671.0
0.0096
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.865 5.730
0.288
0.288
0.096
0.384
0.258
J36 0.10111.0
0.0011
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.966 1.931
0.331
0.331
0.110
0.441
0.340
J37 0.12121.0
0.0100
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.917 5.834
0.234
0.234
0.078
0.312
0.170
J38 0.22051.0
0.0009
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
20.862 1.724
0.462
0.462
0.154
0.617
0.665
J39 0.13481.0
0.0098
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
22.890 5.780
0.244
0.244
0.081
0.326
0.186
J40 0.21111.0
0.0030
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.591 3.183
0.362
0.362
0.121
0.482
0.407
J41 0.46161.0
0.0020
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
81.394 3.485
0.469
0.703
0.156
0.625
0.829
J42 0.33351.0
0.0090
45.0
1.5
2.5 4.3280.57
82.959 7.397
0.313
0.469
0.104
0.417
0.370
Mandrain
M1 0.19551.0
0.0023
45.0
1.0
2.0 3.8280.52
21.395 2.790
0.369
0.369
0.123
0.492
0.424
M2 2.10511.0
0.0000
45.0
2.5
3.5 5.3280.65
70.218 0.762
1.464
3.660
0.488
1.952
10.956
M3 3.19501.5
0.0018
45.0
3.0
4.5 6.6060.68
11.479 6.655
0.759
2.278
0.253
1.013
3.845
M4 3.52431.5
0.0103
45.0
3.0
4.5 6.6060.68
13.537
15.916
0.568
1.704
0.189
0.758
2.152
Sumber : Hasil Perhitungan
Keterangan:
[1] = Tata guna lahan
[2] = nomor saluran
[3] = Perhitungan debit rancangan
[4] = tabel de Vos
[5] = Slope alami
[6] = tabel de Vos
[7] = tabel de Vos
[8] = [3] + [6]
[9] = [6] + (2x(([3]2+1)0,5))
[10] = [8] + [9]
[11] = [5] x [9]2/3 x [4]0,5
100
[12] = [8] x [11]
[13] = ([3]/[12])3/8
[14] = [13] x [7]
[15] = [13] / 3
[16] = [13] x (4/3)
[17] = ([14]+([4]x[16]))x[16]
101
4.4.4.2. Dimensi Saluran Bawah Permukaan Berdasarkan Metode Hooghout
Perhitungan Dimensi Tile Drain dan Drain Spacing
a. Perhitungan Dimensi Tile Drain
Diketahui: Dc = 8,64 cm/hari
= 0,0864 m/hari
n = 0,015
s = 0,0038
A = 0,648 Ha
= 6480 m2
Perhitungan:
Volume = A x Dc
= 6480 x 0,0864
= 559,872 m3/hari
Q = Volume / (24 x 60 x 60)
= 0,00648 m3/detik
Luas (A) = r2
P = r
R = A/P
= r
Q = (1/n) x (r2/3) x s0,5 x A
0,00648 = (1/0,015) x (r2/3) x 0,00380,5 x r2
0,002 = r8/3
r = 0,1 m
D = 0,195 m
Panjang lapangan = 120 m
Jarak = 17,913 m
Banyaknya pipa = 7 buah pipa
b. Perhitungan Drain Spacing
102
Diketahui:
Ka = 0,3 m/hari n = 0,015
Kb = 0,5 m/hari s = 0,038
w = 1,6 m DD = 7,5 m
h = 0,4 m ro = 0,1 m
Dc = 0,0864 m/hari
q = 1% x R24
= 1% x 49,114
= 0,49114 mm/hari
= 0,00049 m/hari
D = DD – (w+h)
= 7,5 – (1,6+0,4)
= 5,5 m
L2 = (8Kb x d.h + 4Ka.h2) / q
= (8 x 0,5 x 0,4d + 4 x 0,3 x 0,42) / 0,00049
= 3257,730 d + 390,9276
Perhitungan dilakukan dengan cara:
Menggunakan Grafik Nomogram Heterogen
1. Mencari nilai D/h dan h/u
D/h = 5,5 / 0,4
= 13,75
h/u = h/(ro x 3,14)
= 0,4 / (0,1 x 3,14)
= 1,308
Dari tabel nomogram, dengan melihat D/h dan h/u didapatkan titik
2. Mencari nilai Kb/dc dan Ka/dc
Kb/q = 1018,0
Ka/q = 610,8
3. Menghubungkan titik dari hasil point 1 dengan nilai Kb/dc sampai
memotong nilai Kb/dc dan Ka/dc
Dari tabel Nomogram didapat:
L`/h = 260
Dengan nilai h = 0,4 m
Sehingga nilai L` = 104
103
4. Menghubungkan nilai L`/h dengan nilai Ka/dc sampai memotong garis a`
Dari tabel nomogram didapat a = 1,02
5. Menghitung nilai L
L = a x L`
= 106.08 m
Menghitung nilai diameter
L2 = (8 Kb x d.h + 4 Ka.h2) / q
= 3257,730 d + 390,928
Sehingga d = 3,33 m
Dengan melihat nilai:
Panjang lapangan olahraga = 120 m
Lebar lapangan olahraga = 54 m
Diameter = 3,33 m
Jarak antar Pipa = 106,08 m
Sehingga direncanakan jumlah pipa = 2,131 = 3 buah
c. Perhitungan Dimensi Saluran Kolektor
Data :
Qrencana = 1,070 lt/dt
Panjang sal.kolektor = 53,48 m
Elevasi awal (titik tinggi) = + 11,647
Elevasi akhir (titik rendah) = + 11,443
z = 1
Koef.Manning (n) = 0,015
b/h = 2
Maka :
Slope saluran kolektor =
Beda TinggiPanjang Saluran
=
(11 ,647−11 , 443 )53 , 48
= 0,0038
A = (b/h+z)
= 3 h2
P = b/h + 2 x (z2+1)0,5
= 4,83 h
104
R =
AP
=
3 h2
4 ,83 h
= 0,62 h
V =
1n x R2/3 x S0,5
=
10 ,015 x (0,62 h)2/3 x 0,00380,5
= 2,99 h2/3
Q hitung = A x V
= 3 h2 x 2,99h2/3
= 8,98 h8/3
Q hitung = Q rencana
8,98 h8/3 = 1,07 m3/dt
h = 0,45 m
b/h = 2
b = 0,90 m
w = 1/3 h
= 1/3 (0,45)
= 0,15 m
Tanggul = 4/3 h
= 4/3 (0,45)
= 0,60 m
A total = (b + (b + (2 x z x 4/3 h))) x (4/3 h)/2
= (0,90 +(0,90+(2 x 1,0 x 4/3 x 0,45)))x(4/3 x 0,45)/2
= 0,90 m2
105
4.4.5. Volume Galian dan Timbunan Serta Biaya Pembuatan Saluran
Perhitungan Volume dan Biaya Galian (P.1)
Data:
Harga galian tanah = Rp. 15.000 /m3
Panjang saluran = 10 m
A = 0,050 m2
Maka :
Volume galian= L x A
= 10 x 0,050 = 0,50 m3
Biaya galian = Volume galian x harga galian
= 0,50m3 x Rp. 15.000 /m3
= Rp. 7.529,86
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.21.
Tabel 4.21. Perhitungan Volume dan Biaya Galian
Daerah Tata Nama Panjang (L) Luas VolumeBiaya
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m3)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
Perumahan
P1 10.000 0.050 0.502 Rp 7,529.86P2 120.050 0.184 22.091 Rp 331,366.83P3 10.000 0.097 0.966 Rp 14,486.43P4 140.058 0.225 31.506 Rp 472,588.09P5 30.000 0.064 1.933 Rp 28,997.28P6 140.058 0.284 39.830 Rp 597,455.24P7 30.000 0.201 6.017 Rp 90,253.39P8 50.021 0.100 5.000 Rp 74,996.63P9 30.000 0.065 1.962 Rp 29,427.06P10 50.021 0.158 7.913 Rp 118,689.32P11 30.000 0.110 3.289 Rp 49,331.64P12 80.033 0.174 13.911 Rp 208,671.63P13 30.000 0.064 1.933 Rp 29,001.27P14 80.033 0.259 20.696 Rp 310,445.01P15 30.000 0.140 4.196 Rp 62,936.22P16 15.390 0.247 3.803 Rp 57,042.62P17 50.021 0.074 3.687 Rp 55,305.99P18 30.000 0.070 2.112 Rp 31,678.18P19 50.021 0.132 6.604 Rp 99,067.36P20 30.000 0.108 3.254 Rp 48,807.95P21 50.021 0.085 4.242 Rp 63,629.94P22 30.000 0.070 2.112 Rp 31,677.31
Daerah Tata Nama Panjang (L) Luas Volume Biaya
106
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m3)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
Perumahan
P23 50.021 0.145 7.237 Rp 108,557.51P24 30.000 0.098 2.942 Rp 44,130.82P25 7.585 0.211 1.601 Rp 24,018.64P26 51.865 0.204 10.586 Rp 158,785.50P27 85.912 0.200 17.179 Rp 257,691.56P28 68.047 0.406 27.634 Rp 414,503.94P29 10.000 0.050 0.503 Rp 7,548.59P30 120.050 0.133 16.022 Rp 240,331.28P31 10.000 0.085 0.852 Rp 12,783.49P32 30.000 0.064 1.934 Rp 29,010.90P33 80.033 0.169 13.552 Rp 203,282.13P34 90.037 0.250 22.475 Rp 337,122.26P35 15.000 0.111 1.669 Rp 25,028.91P36 10.000 0.227 2.273 Rp 34,095.99P37 15.000 0.254 3.804 Rp 57,059.28P38 90.037 0.182 16.423 Rp 246,339.54P39 30.000 0.064 1.933 Rp 29,001.10P40 90.037 0.261 23.539 Rp 353,092.15P41 30.000 0.161 4.817 Rp 72,258.01P42 40.000 0.106 4.225 Rp 63,371.57P43 60.000 0.156 9.356 Rp 140,340.20P44 8.485 0.169 1.436 Rp 21,543.90P45 15.000 0.052 0.783 Rp 11,740.78P46 110.000 0.352 38.682 Rp 580,225.13P47 30.000 0.281 8.416 Rp 126,237.08P48 10.000 0.397 3.966 Rp 59,490.42P49 10.817 0.286 3.090 Rp 46,344.09P50 60.000 0.062 3.732 Rp 55,978.93P51 30.847 0.435 13.420 Rp 201,295.35P52 30.847 0.040 1.235 Rp 18,526.90P53 60.000 0.066 3.987 Rp 59,810.17P54 10.993 0.290 3.188 Rp 47,821.91P55 3.998 0.082 0.329 Rp 4,935.74P56 4.002 0.196 0.785 Rp 11,782.05P57 4.002 0.164 0.657 Rp 9,859.25
Industri
I1 50.021 0.112 5.596 Rp 83,942.78I2 90.038 0.123 11.060 Rp 165,892.58I3 90.038 0.145 13.085 Rp 196,281.50I4 50.021 0.090 4.483 Rp 67,240.88I5 90.038 0.204 18.344 Rp 275,154.54I6 90.038 0.223 20.096 Rp 301,444.60I7 50.021 0.338 16.925 Rp 253,873.27I8 50.021 0.095 4.737 Rp 71,060.18I9 90.038 0.143 12.849 Rp 192,739.46
Daerah Tata Nama Panjang (L) Luas Volume Biaya
107
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m3)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
Industri
I10 50.021 0.329 16.458 Rp 246,868.62I11 62.700 0.494 30.945 Rp 464,174.12I12 48.270 0.266 12.847 Rp 192,706.46I13 74.871 0.448 33.537 Rp 503,056.50
Jasa
J1 80.033 0.250 20.007 Rp 300,110.71J2 30.012 0.147 4.402 Rp 66,030.05J3 80.033 0.462 37.011 Rp 555,163.16J4 30.012 0.253 7.607 Rp 114,102.82J5 50.012 0.358 17.901 Rp 268,520.69J6 60.025 0.170 10.217 Rp 153,255.60J7 60.025 0.272 16.317 Rp 244,748.44J8 50.012 0.352 17.601 Rp 264,011.55J9 60.025 0.299 17.918 Rp 268,764.94J10 60.025 0.439 26.346 Rp 395,187.84J11 50.012 0.365 18.230 Rp 273,450.23J12 60.025 0.517 31.046 Rp 465,695.20J13 60.025 0.578 34.682 Rp 520,231.94J14 50.012 1.279 63.977 Rp 959,658.32J15 4.000 2.171 8.683 Rp 130,252.21J16 26.014 0.360 9.365 Rp 140,479.53J17 182.183 0.410 74.651 Rp 1,119,759.53J18 182.183 0.246 44.872 Rp 673,085.17J19 26.014 2.104 54.746 Rp 821,193.83J20 5.997 2.353 14.109 Rp 211,634.47J21 54.022 0.297 16.036 Rp 240,542.28 J22 60.025 0.233 13.983 Rp 209,738.23 J23 60.025 0.369 22.143 Rp 332,143.16 J24 60.025 0.381 22.861 Rp 342,916.78 J25 60.025 0.499 29.953 Rp 449,289.58 J26 54.022 0.776 41.897 Rp 628,459.24 J27 2.998 1.261 3.780 Rp 56,702.56 J28 52.324 1.214 63.499 Rp 952,488.31 J29 53.484 1.210 64.717 Rp 970,750.05 J30 5.819 1.990 11.580 Rp 173,703.17J31 68.297 2.392 163.354 Rp 2,450,314.49J32 90.037 0.263 23.695 Rp 355,419.68J33 30.012 0.159 4.774 Rp 71,615.95J34 90.037 0.467 42.083 Rp 631,241.91J35 30.012 0.258 7.730 Rp 115,944.43J36 50.021 0.340 17.029 Rp 255,432.36J37 60.025 0.170 10.220 Rp 153,295.70J38 50.021 0.665 33.283 Rp 499,249.71J39 60.025 0.186 11.146 Rp 167,193.54J40 50.021 0.407 20.341 Rp 305,114.45
Daerah Tata Nama Panjang (L) Luas Volume Biaya
108
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m3)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
JasaJ41 50.021 0.829 41.488 Rp 622,322.50J42 60.025 0.370 22.189 Rp 332,835.33
Mandrain
M1 6.031 0.424 2.555 Rp 38,331.16M2 26.949 10.956 295.243 Rp 4,428,641.31M3 217.423 3.845 836.021 Rp 12,540,314.70M4 22.344 2.152 48.085 Rp 721,267.87
Total Biaya Galian Rp 45,932,370.45Sumber : Hasil Perhitungan
Perhitungan Biaya Penutupan Saluran Dengan Beton (P.1)
Data:
Harga beton = Rp. 140.000 /m3
Panjang sal = 10 m
Maka:
o T = b + (2 x z x h)
= 0,127 + (2 x 1 x 0,127)
= 0,466 m
o Luas = L x T
= 10 x 0,466
= 4.658 m2
o Biaya beton = Luas x harga
beton
= 4.658 m2 x Rp. 140.000 /m2
= Rp. 652.062,95
Untuk perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.22.
109
Tabel 4.22. Perhitungan Biaya Pelapisan Beton
Daerah Tata Nama Panjang Ah z
T b LuasBiaya Beton
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m) (m) (m2)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Perumahan
P1 10.000 0.050 0.127 1.0 0.466 0.127 4.658 Rp 652,062.95P2 120.050 0.184 0.243 1.0 0.892 0.243 107.054 Rp 14,987,585.52P3 10.000 0.097 0.176 1.0 0.646 0.176 6.460 Rp 904,433.68P4 140.058 0.225 0.269 1.0 0.986 0.269 138.090 Rp 19,332,651.50P5 30.000 0.064 0.144 1.0 0.528 0.144 15.831 Rp 2,216,334.70P6 140.058 0.284 0.302 1.0 1.109 0.302 155.265 Rp 21,737,156.14P7 30.000 0.201 0.254 1.0 0.931 0.254 27.929 Rp 3,910,105.33P8 50.021 0.100 0.179 1.0 0.657 0.179 32.875 Rp 4,602,492.99P9 30.000 0.065 0.145 1.0 0.532 0.145 15.948 Rp 2,232,698.64P10 50.021 0.158 0.225 1.0 0.827 0.225 41.357 Rp 5,789,993.45P11 30.000 0.110 0.188 1.0 0.688 0.188 20.649 Rp 2,890,809.54P12 80.033 0.174 0.236 1.0 0.867 0.236 69.364 Rp 9,710,963.55P13 30.000 0.064 0.144 1.0 0.528 0.144 15.832 Rp 2,216,487.30P14 80.033 0.259 0.288 1.0 1.057 0.288 84.605 Rp 11,844,670.07P15 30.000 0.140 0.212 1.0 0.777 0.212 23.323 Rp 3,265,179.23P16 15.390 0.247 0.282 1.0 1.033 0.282 15.903 Rp 2,226,461.05P17 50.021 0.074 0.154 1.0 0.564 0.154 28.231 Rp 3,952,376.76P18 30.000 0.070 0.150 1.0 0.552 0.150 16.547 Rp 2,316,524.15P19 50.021 0.132 0.206 1.0 0.755 0.206 37.784 Rp 5,289,779.46P20 30.000 0.108 0.187 1.0 0.685 0.187 20.539 Rp 2,875,424.52P21 50.021 0.085 0.165 1.0 0.605 0.165 30.281 Rp 4,239,386.62P22 30.000 0.070 0.150 1.0 0.552 0.150 16.546 Rp 2,316,492.38P23 50.021 0.145 0.216 1.0 0.791 0.216 39.553 Rp 5,537,352.76
Daerah Tata Nama Panjang A h z T b Luas Biaya Beton
110
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m) (m) (m2)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Perumahan
P24 30.000 0.098 0.178 1.0 0.651 0.178 19.530 Rp 2,734,183.87P25 7.585 0.211 0.260 1.0 0.955 0.260 7.245 Rp 1,014,257.16P26 51.865 0.204 0.256 1.0 0.939 0.256 48.709 Rp 6,819,282.52P27 85.912 0.200 0.254 1.0 0.930 0.254 79.863 Rp 11,180,805.40P28 68.047 0.406 0.361 1.0 1.325 0.361 90.144 Rp 12,620,161.06P29 10.000 0.050 0.127 1.0 0.466 0.127 4.663 Rp 652,873.31P30 120.050 0.133 0.207 1.0 0.759 0.207 91.170 Rp 12,763,868.21P31 10.000 0.085 0.166 1.0 0.607 0.166 6.069 Rp 849,612.39P32 30.000 0.064 0.144 1.0 0.528 0.144 15.835 Rp 2,216,854.95P33 80.033 0.169 0.233 1.0 0.855 0.233 68.462 Rp 9,584,737.58P34 90.037 0.250 0.283 1.0 1.039 0.283 93.513 Rp 13,091,828.15P35 15.000 0.111 0.189 1.0 0.693 0.189 10.400 Rp 1,456,004.30P36 10.000 0.227 0.270 1.0 0.991 0.270 9.911 Rp 1,387,546.99P37 15.000 0.254 0.286 1.0 1.047 0.286 15.703 Rp 2,198,390.53P38 90.037 0.182 0.242 1.0 0.888 0.242 79.937 Rp 11,191,122.50P39 30.000 0.064 0.144 1.0 0.528 0.144 15.832 Rp 2,216,480.50P40 90.037 0.261 0.290 1.0 1.063 0.290 95.702 Rp 13,398,328.30P41 30.000 0.161 0.227 1.0 0.833 0.227 24.990 Rp 3,498,643.53P42 40.000 0.106 0.184 1.0 0.676 0.184 27.024 Rp 3,783,321.87P43 60.000 0.156 0.224 1.0 0.821 0.224 49.253 Rp 6,895,452.02P44 8.485 0.169 0.233 1.0 0.855 0.233 7.257 Rp 1,015,977.66P45 15.000 0.052 0.130 1.0 0.475 0.130 7.123 Rp 997,218.28P46 110.000 0.352 0.336 1.0 1.233 0.336 135.601 Rp 18,984,129.46P47 30.000 0.281 0.300 1.0 1.101 0.300 33.031 Rp 4,624,344.43P48 10.000 0.397 0.357 1.0 1.309 0.357 13.092 Rp 1,832,819.00
Daerah Tata Nama Panjang A h z T b Luas Biaya Beton
111
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m) (m) (m2)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Perumahan
P49 10.817 0.286 0.303 1.0 1.111 0.303 12.018 Rp 1,682,467.52P50 60.000 0.062 0.141 1.0 0.518 0.141 31.107 Rp 4,354,958.37P51 30.847 0.435 0.374 1.0 1.371 0.374 42.295 Rp 5,921,332.02P52 30.847 0.040 0.113 1.0 0.416 0.113 12.831 Rp 1,796,403.50P53 60.000 0.066 0.146 1.0 0.536 0.146 32.154 Rp 4,501,520.47P54 10.993 0.290 0.277 1.0 1.154 0.416 12.691 Rp 1,776,742.66P55 3.998 0.082 0.163 1.0 0.596 0.163 2.384 Rp 333,805.54P56 4.002 0.196 0.251 1.0 0.921 0.251 3.686 Rp 515,994.56P57 4.002 0.164 0.230 1.0 0.842 0.230 3.372 Rp 472,015.80
Industri
I1 50.021 0.112 0.190 1.0 0.695 0.190 34.781 Rp 4,869,270.92I2 90.038 0.123 0.199 1.0 0.729 0.199 65.599 Rp 9,183,801.32I3 90.038 0.145 0.216 1.0 0.792 0.216 71.354 Rp 9,989,613.24I4 50.021 0.090 0.170 1.0 0.622 0.170 31.129 Rp 4,358,017.45I5 90.038 0.204 0.256 1.0 0.938 0.256 84.483 Rp 11,827,619.35I6 90.038 0.223 0.268 1.0 0.982 0.268 88.427 Rp 12,379,775.02I7 50.021 0.338 0.330 1.0 1.209 0.330 60.486 Rp 8,467,998.08I8 50.021 0.095 0.174 1.0 0.640 0.174 32.001 Rp 4,480,076.28I9 90.038 0.143 0.214 1.0 0.785 0.214 70.708 Rp 9,899,068.07I10 50.021 0.329 0.325 1.0 1.192 0.325 59.645 Rp 8,350,360.06I11 62.700 0.494 0.398 1.0 1.460 0.398 91.568 Rp 12,819,476.96I12 48.270 0.266 0.292 1.0 1.072 0.292 51.767 Rp 7,247,410.43I13 74.871 0.448 0.379 1.0 1.391 0.379 104.168 Rp 14,583,483.47
JasaJ1 80.033 0.250 0.283 1.0 1.039 0.283 83.185 Rp 11,645,854.86J2 30.012 0.147 0.217 1.0 0.796 0.217 23.894 Rp 3,345,140.39J3 80.033 0.462 0.386 1.0 1.414 0.386 113.139 Rp 15,839,480.85
Daerah Tata Nama Panjang A h z T b Luas Biaya Beton
112
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m) (m) (m2)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Jasa
J4 30.012 0.253 0.285 1.0 1.047 0.285 31.410 Rp 4,397,357.11J5 50.012 0.358 0.339 1.0 1.244 0.339 62.201 Rp 8,708,073.09J6 60.025 0.170 0.234 1.0 0.858 0.234 51.480 Rp 7,207,262.51J7 60.025 0.272 0.296 1.0 1.084 0.296 65.057 Rp 9,107,981.15J8 50.012 0.352 0.336 1.0 1.233 0.336 61.676 Rp 8,634,648.23J9 60.025 0.299 0.310 1.0 1.136 0.310 68.174 Rp 9,544,396.30J10 60.025 0.439 0.341 1.0 1.420 0.511 85.250 Rp 11,934,956.20J11 50.012 0.365 0.342 1.0 1.255 0.342 62.769 Rp 8,787,641.58J12 60.025 0.517 0.370 1.0 1.542 0.555 92.543 Rp 12,955,969.72J13 60.025 0.578 0.361 1.0 1.683 0.721 100.999 Rp 14,139,857.65J14 50.012 1.279 0.582 1.0 2.425 0.873 121.261 Rp 16,976,509.03J15 4.000 2.171 0.835 1.0 3.063 0.835 12.252 Rp 1,715,215.21J16 26.014 0.360 0.340 1.0 1.247 0.340 32.447 Rp 4,542,617.46J17 182.183 0.410 0.363 1.0 1.331 0.363 242.429 Rp 33,940,042.60J18 182.183 0.246 0.281 1.0 1.032 0.281 187.956 Rp 26,313,887.29J19 26.014 2.104 0.642 1.0 3.315 1.604 86.245 Rp 12,074,289.79J20 5.997 2.353 0.678 1.0 3.505 1.696 21.022 Rp 2,943,034.91J21 54.022 0.297 0.309 1.0 1.133 0.309 61.186 Rp 8,565,981.19J22 60.025 0.233 0.274 1.0 1.003 0.274 60.224 Rp 8,431,424.66J23 60.025 0.369 0.312 1.0 1.302 0.469 78.154 Rp 10,941,621.89J24 60.025 0.381 0.318 1.0 1.323 0.476 79.412 Rp 11,117,660.59J25 60.025 0.499 0.335 1.0 1.564 0.670 93.860 Rp 13,140,433.78J26 54.022 0.776 0.418 1.0 1.949 0.835 105.312 Rp 14,743,626.90J27 2.998 1.261 0.533 1.0 2.486 1.065 7.452 Rp 1,043,272.13J28 52.324 1.214 0.523 1.0 2.439 1.045 127.595 Rp 17,863,260.93
Daerah Tata Nama Panjang A h z T b Luas Biaya Beton
113
Guna Lahan Saluran (m) (m2) (m) (m) (m2)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
Jasa
J29 53.484 1.210 0.522 1.0 2.435 1.044 130.232 Rp 18,232,494.70J30 5.819 1.990 0.624 1.0 3.224 1.560 18.760 Rp 2,626,414.33J31 68.297 2.392 0.684 1.0 3.534 1.710 241.390 Rp 33,794,569.30J32 90.037 0.263 0.291 1.0 1.066 0.291 96.017 Rp 13,442,415.60J33 30.012 0.159 0.226 1.0 0.829 0.226 24.884 Rp 3,483,761.44J34 90.037 0.467 0.388 1.0 1.421 0.388 127.961 Rp 17,914,491.95J35 30.012 0.258 0.288 1.0 1.055 0.288 31.662 Rp 4,432,701.61J36 50.021 0.340 0.331 1.0 1.213 0.331 60.671 Rp 8,493,960.21J37 60.025 0.170 0.234 1.0 0.858 0.234 51.487 Rp 7,208,205.28J38 50.021 0.665 0.462 1.0 1.696 0.462 84.821 Rp 11,874,933.05J39 60.025 0.186 0.244 1.0 0.896 0.244 53.770 Rp 7,527,866.52J40 50.021 0.407 0.362 1.0 1.326 0.362 66.309 Rp 9,283,327.01J41 50.021 0.829 0.469 1.0 1.952 0.703 97.658 Rp 13,672,152.55J42 60.025 0.370 0.313 1.0 1.303 0.469 78.236 Rp 10,953,016.76
Mandrain
M1 6.031 0.424 0.369 1.0 1.353 0.369 8.161 Rp 1,142,527.68M2 26.949 10.956 1.464 1.0 7.564 3.660 203.851 Rp 28,539,198.31M3 217.423 3.845 0.759 1.5 5.316 2.278 1155.859 Rp 161,820,312.41M4 22.344 2.152 0.568 1.5 3.977 1.704 88.864 Rp 12,440,986.82
Total biaya beton Rp 1,099,351,710.89Sumber:Hasil Perhitungan
114
4.4.6. Gambar Peta Denah Perkotaan
115
4.4.7. Gambar Detail Tata Guna Lahan Perkotaan
116
4.4.8. Gambar Skema Saluran Drainase Perkotaan
117
4.4.9. Gambar Potongan Memanjang Saluran Mandrain
118
4.4.10. Gambar Potongan Melintang Saluran Mandrain
119
4.4.11. Gambar Detail Saluran Bawah Permukaan
120
4.4.12. Perencanaan Dimensi Sumur Resapan
Konsep awal perencanaan sumur resapan yaitu sebagai pengganti tanah resapan
air hujan yang mengalami perkerasan yang menyebabkan air hujan yang jatuh tidak
dapat langsung meresap ke dalam tanah. Untuk mereduksi limpasan yang terjadi di
sekitar saluran drainase, maka sumur resapan dibangun di sekitar saluran drainase di
wilayah yang termasuk dalam daerah tangkapan air saluran tersebut. Berdasarkan
pertimbangan dipilih konstruksi sumur resapan dengan batu bata karena dianggap
dengan menggunakan batu bata dapat mempercepat rembesan yang terjadi, dapat
dipakai padasemua jenis tanah, dan lebih efisien dalam hal ketersediaan material dan
pelaksanaan pekerjaan.
Debit yang akan masuk sumur resapan diasumsi sebesar 10% dari curah hujan
rancangan kala ulang 5 tahun, tidak mempertimbangkan debit air kotor. Perencanaan
dimensi sumur resapan dalam tugas ini hanya menghitung untuk daerah tata guna lahan
perumahan dan jasa. Perhitungan dimensi sumur resapan dan jumlah sumur resapan
menggunakan rumus dalam SNI 03-2453-2002.
Contoh Perhitungan:
Daerah Perumahan 1
Luas lahan perumahan (At) = 2016,883 m2
Hujan rancangan (R) = 5,457 mm/hari
Cw (koefisien gabungan) = 0,576
Dimensi Sumur Resapan
Diameter sumur (d) = 0,9 m
Jari-jari sumur (r) = 0,45 m
Kedalaman air sumur (H) = 1,3 m
Kedalaman sumur resapan (HSR) = 1,4 m
Faktor geometrik (f) = 2,2
Koefisien permeabilitas (k) = 0,00001 m/dt
= 0,864 mm/hari
Hujan efektif (tc) = (0,9 x R0,92) / 60
= (0,9 x 5,4570,92) / 60
= 0,071 jam
121
Luas Sumur (A) = luas dinding sumur + luas alas
= (3,14 x d x h) + (0,25 x 3,14 x d2)
= (3,14 x 0,9 x 1,3) + (0,25 x 3,14 x 0,92)
= 3,674 + 0,6358
= 4,0369 m2
Volume air yang meresap (Vrsp) = (tc / 24) x A total x k
= (0,071 / 24) x 4,0369 x 0,864
= 0,0228 m3
Volume Air yang Melimpas (Vab) = 0,855 x Cw x At x R
= 0,855 x 0,576 x 2016,883 x 5,457
= 5,425 m3
H total = (Vab – Vrsp) / luas alas
= (5,425 – 0,0228) / 0,5672
= 9,525 m
Jumlah Sumur = H total / H rencana
= 9,525 / 1,3
= 7 buah
Perhitungan selanjutnya untuk penentuan jumlah sumur resapan pada daerah tata guna
lain secara lengkap disajikan pada tabel 4.23.
122
Tabel 4.23. Perhitungan Volume Air yang Melimpas dan Jumlah Sumur Resapan
NoDaerah TataGuna Lahan
LuasLahan (A)
m2
Durasi Hujan
Efektif (tc)jam
h (m)
d (m)A sumur
m2
Volume Airyang Meresap
(Vrsp)m3
Cw
Volume Airyang Melimpas
(Vab)m3
H totalm
JumlahSumur
(n)buah
1 Perumahan 1 2016.883 0.071 1.3 0.9 4.0369 0.0228 0.576 5.425 9.525 7
2 Perumahan 2 5608.464 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.653 17.083 30.080 23
3 Perumahan 3 2056.173 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.631 6.058 10.641 8
4 Perumahan 4 3328.264 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.655 10.165 17.882 14
5 Perumahan 5 1524.171 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.650 4.625 8.115 6
6 Perumahan 6 1624.171 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.647 4.902 8.603 7
7 Perumahan 7 1645.702 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.572 4.393 7.705 6
8 Perumahan 8 3407.279 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.601 9.548 16.795 13
9 Perumahan 9 3889.419 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.632 11.469 20.182 16
10 Perumahan 10 1570 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.665 4.869 8.544 7
11 Perumahan 11 2370 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.606 6.697 11.767 9
12 Jasa 13256.350
40.071 1.3 0.9
4.0368625
0.0228 0.513 7.794 13.701 11
13 Jasa 23716.252
40.071 1.3 0.9
4.0368625
0.0228 0.484 8.400 14.771 11
123
14 Jasa 33720.278
80.071 1.3 0.9
4.0368625
0.0228 0.476 8.271 14.542 11
15 Jasa 43860.312
40.071 1.3 0.9
4.0368625
0.0228 0.498 8.965 15.767 12
16 Jasa 5 6761.942 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.522 16.464 28.989 22
17 Jasa 63655.125
80.071 1.3 0.9
4.0368625
0.0228 0.499 8.507 14.958 12
18 Jasa 7 3976.408 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.512 9.505 16.719 13
19 Jasa 8 4262.03 0.071 1.3 0.94.036862
50.0228 0.489 9.728 17.112 13
Sumber: Hasil perhitungan
124
4.4.13. Gambar Penempatan Sumur Resapan
125
4.4.14. Gambar Detail Konstruksi Sumur Resapan
126
4.5. Perhitungan Perencanaan Saluran Drainase Persawahan
4.5.1. Skema Saluran Drainase pada Daerah yang Direncanakan
127
4.5.2. Data-Data Teknis
Data-data yang diperlukan dalam perhitungan drainase modul adalah sebagai
berikut:
Rn ( 3 harian ) = 140 mm/hari
IR (kebutuhan air irigasi) = 0,9 ltr/dt/ha
= 7,776 mm/hari
ETo = 3,5 mm/hari
P = 2 mm/hari
Sn = 90 mm
Luas Petak Sawah Total = 0,16 ha = 1600 m2
4.5.3. Perhitungan Drainase Modul
Menghitung besarnya debit drainase dengan menggunakan rumus sebagai
berikut:
(Dn)T = (Rn)T + (n x (IR - ETo - P)) – Sn
= 140 + (1 x (7,776 – 3,5 – 2)) – 90
= 52,28 mm/hari
Dm = (Dn)T / (n x 8,64)
= 52,28 / (1 x 8,64)
= 6,050 lt/dt/ha
Luas lahan sebesar 0,16 ha (1600 m2) sehingga debit drainase yang harus
dibuang sebesar 0,0010 m3/dt.
4.5.4. Dimensi Saluran
Dari perhitungan drainase modul didapatkan data debit yang harus dibuang
untuk masing-masing saluran sebagai berikut:
Saluran Drainase Tersier 1 = 0,0005 m3/dt
Saluran Drainase Tersier 2 = 0,001 m3/dt
Saluran Drainase Tersier 3 = 0,001 m3/dt
Saluran Drainase Tersier 4 = 0,001 m3/dt
Saluran Drainase Tersier 5 = 0,001 m3/dt
Saluran Drainase Tersier 6 = 0,0005 m3/dt
Saluran Drainase Sekunder 1 = 0,0005 m3/dt
Saluran Drainase Sekunder 2 = 0,0015 m3/dt
128
Saluran Drainase Sekunder 3 = 0,0024 m3/dt
Saluran Drainase Sekunder 4 = 0,0034 m3/dt
Saluran Drainase Sekunder 5 = 0,0044 m3/dt
Saluran Drainase Primer = 0,0048 m3/dt
Selanjutnya data debit di atas digunakan untuk merencanakan dimensi masing-
masing saluran, mulai saluran drainase tersier sampai saluran drainase primer yang
menuju sungai.
Contoh Perhitungan Dimensi Saluran Drainase Tersier 1
1. Mencari b dan h
A =
QVijin
= 0,00050,247
= 0,002 m2
A = b . h
0,002 = h . h
0,002 = h2
h = 0,046 m
b = h = 0,046 m
2. Mencari nilai V
P = b + 2h
= h +2h
= 3h
= 0,138 m
R =
AP =
0,0020 ,138 = 0,015 m
V =
1n×R
23 S
12
=
10 ,025
×(0 , 015 )23 (0 ,01 )
12
V = 0,247 m/dt
3. Mencari nilai Qhitung
Qhitung = A . V
= 0,002 . 0,247
129
= 0,0005 m3/dt
Fr =
V
√g . h= 0 , 247
√9 ,81 . 0 ,046=0 ,367 ( subkritis )
4. Tinggi jagaan
w = 13
h
= 1/3 x 0,046
= 0,015 m
Perhitungan selanjutnya dapat dilihat pada tabel 4.24 berikut :
130
Tabel 4.24. Perhitungan Dimensi Saluran Drainase Persawahan Tanpa Lining
Kode Saluran
Q rencana(m3/dt)
b/h n sh
(m)b
(m)w
(m)A
(m2)P
(m)R
(m)
V(m/dt)
FrQ hitung(m3/dt)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13Saluran Drainase Tersier 1 0.0005 1.0 0.025 0.0100 0.046 0.046 0.015 0.002 0.138 0.015 0.247 0.367 0.0005Saluran Drainase Tersier 2 0.0010 1.0 0.025 0.0199 0.060 0.060 0.020 0.004 0.180 0.020 0.415 0.541 0.001Saluran Drainase Tersier 3 0.0010 1.0 0.025 0.0199 0.060 0.060 0.020 0.004 0.180 0.020 0.415 0.541 0.001Saluran Drainase Tersier 4 0.0010 1.0 0.025 0.0196 0.060 0.060 0.020 0.004 0.180 0.020 0.412 0.537 0.001Saluran Drainase Tersier 5 0.0010 1.0 0.025 0.0196 0.060 0.060 0.020 0.004 0.180 0.020 0.412 0.537 0.001Saluran Drainase Tersier 6 0.0005 1.0 0.025 0.0097 0.047 0.047 0.016 0.002 0.141 0.016 0.246 0.363 0.0005
Saluran Drainase Sekunder 1 0.0005 1.0 0.025 0.0007 0.078 0.078 0.026 0.006 0.234 0.026 0.090 0.103 0.0005Saluran Drainase Sekunder 2 0.0015 1.0 0.025 0.0007 0.115 0.115 0.038 0.013 0.345 0.038 0.117 0.110 0.0015Saluran Drainase Sekunder 3 0.0024 1.0 0.025 0.0099 0.082 0.082 0.027 0.007 0.246 0.027 0.361 0.402 0.0024Saluran Drainase Sekunder 4 0.0034 1.0 0.025 0.0017 0.130 0.130 0.043 0.017 0.390 0.043 0.202 0.179 0.0034Saluran Drainase Sekunder 5 0.0044 1.0 0.025 0.0017 0.143 0.143 0.048 0.020 0.429 0.048 0.216 0.182 0.0044
Saluran Drainase Primer 0.0048 1.0 0.025 0.0092 0.107 0.107 0.036 0.011 0.321 0.036 0.415 0.405 0.0048
Sumber: Hasil perhitungan
131
4.5.5. Gambar Perencanaan Drainase Persawahan