Babil ve Asur uygarlıkları.pdf

7/22/2019 Babil ve Asur uygarlklar.pdf

1/4

Babil ve Asur uygarlklar 1

Babil ve Asur uygarlklar

Bu maddenin zgn aratrma, dorulanamaz veya yorumsal ifadeler ierdii dnlmektedir.

Ltfen yaplan iddialar kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek gelitirin. zgn aratrmadan olumu ifadeler

kaldrlabilir.

Ayrntlar maddenin tartma sayfasnda bulunabilir.

Bu maddedeki baz bilgilerin kayna belirtilmemitir.

Ayrntlar iin maddenin tartma sayfasna bakabilirsiniz. Maddeye uygun biimde kaynaklar ekleyerek Vikipedi'ye katkda

bulunabilirsiniz.

Babil ve Asur uygarlklar, Mezopotamya'da, Frat ve Dicle rmaklar arasndaki blgede 5.000 yl nce kurulan en

byk kentlerden Babil ve Asur evresinde yaratlan uygarlklardr. Bu kentler, Babil ve Asur lkelerinin de

merkeziydi. Yaz bata olmak zere burada pek ok bulu gerekletirildi. Asur ve Babilde ortaya kan uygarlk

douda ran ve Hindistan'a; batda ise Filistin, Yunanistan ve Romaya doru yayld. Babil ve Asur bylece dou ve

bat uygarlklarnn da k yeri oldu.

Uygarln ykseliiBabil ve Asur uygarlklarna balca halk katkda bulundu. Bunlarn en eskisi, Frat ile Dicle rmaklar azlar

evresinde yaayan Smerlerdi. Ama Smerlerin kim olduklar ve Mezopotamyada ne zaman ortaya ktklar

bilinmemektedir. Mezopotamya'da ileri bir uygarlk kuran Smerler, 3000'de Babil'in gneyini egemenlii altnda

tutuyorlard. En nl Smer kentleri Ur, Uruk, Laga ve Eridu'ydu. Smerlerin en nemli bulularndan biri,

szckleri iaretlerle gsteren bir yaz sistemi gelitirmi olmalardr.

Smerlerden sonra blgenin en nemli kavmi Akadlard. Dnyann ilk imparatorluu Akadlar tarafndan

kurulmutur. Akadlar zamanla ikiye ayrlmlardr: Aa Mezopotamya'da Babilliler ve Yukar Mezopotamya'da

Asurlular. Asur'un sonunu Babil-Med ittifak getirirken, Babil'in sonunu Persler getirmi ve tm Mezopotamya'ya

hakim olmulardr.

Asur mparatorluu'nun ykseliiAsurlar, Sami halklarndand ve Mezopotamya'nn kuzeyinde yayorlard. Asur lkesinin merkezi olan Asur kenti,

2000'den nce genellikle Babil krallarnn denetimindeki gsz krallarca ynetiliyordu. Bu tarihten sonra Asur

krallar gl bir ordu kurdular ve Babil lkesinin baz topraklarn da ele geirdiler. lk Asur krallar zerine fazla

bilgi yoktur. Hakknda bilgi bulunan ilk kral, 1280 lerde egemen olan I. almanezer'dir. Onun dneminde Asur

mparatorluunun gl bir devlet olduu anlalmaktadr. 1120 dolaylarnda tahta kan I. Tiglat-pileser, Asur

topraklarn Babil'den Akdeniz'e kadar geniletti ve Fenike denizcilerini vergiye balad. Byk tapnaklar, saraylarve geni baheler yaptrd. 883-859 arasnda hkm sren II. Asurnasirpal, I. Tiglat-pileserin lmnden sonra

Asurlularn yitirmi olduu topraklar geri ald. II. Asurnasirpalin fetihlerini anlatan belgeler, onun acmaszln

dile getiren yklerle doludur. Bir k dneminden sonra Asur tahtna kan birka kraln en by Tiglat-pileser

IIIdi. 745-727 arasnda hkm sren bu kral, Suriyedeki am kentini Asur topraklarna katt. Asur ordusunda bir

general olan II Sargon (arrukin), 722de taht g kullanarak ele geirdi ve srail'i igal etti. Sargon'un olu

Sinahheriba ise 704-681 arasnda hkm srd. Yahuda Krall'ndaki Kuds' talan etti ve Asur ynetimine

kar gelen Babil kentini yaktrd. Asurahiddina'nn (Asarhaddon) krallk dneminde ( 680-669) Asurullar, Msr

ele geirdiler ve imparatorluu en geni snrlarna ulatrdlar. Ama bundan ksa sre sonra imparatorluk k

srecine girdi. mparatorluk snrlarndaki halklar merkezi ynetime kar bakaldrdlar. 614'te Medler Asur

topraklarn ele geirdiler ve Babil'e yerlemi olan Kaldelilerle ittifak kurarak, Asur bakenti Ninova'y yerle bir

ettiler. Bu korkun ykm Ninovay tarihten sildi ve gnmze kadar kentin izine bile rastlanmad. Asur
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II._Asurnasirpalhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._Tiglat-pileserhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiglat-pileser_IIIhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II_Sargonhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asurahiddinahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ninovahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ninovahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Medlerhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=M%C4%B1s%C4%B1rhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asurahiddinahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II_Sargonhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiglat-pileser_IIIhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiglat-pileser_IIIhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._Tiglat-pileserhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II._Asurnasirpalhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._Tiglat-pileserhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._%C5%9Ealmanezerhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Perslerhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Akadlarhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eriduhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Laga%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Urukhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Urhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=S%C3%BCmerlerhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Romahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yunanistanhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Filistinhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindistanhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0ranhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asurhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Babilhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Diclehttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=F%C4%B1rathttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mezopotamyahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6stermehttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tart%C4%B1%C5%9Fma:Babil_ve_Asur_uygarl%C4%B1klar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Question_book-4.svghttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tart%C4%B1%C5%9Fma:Babil_ve_Asur_uygarl%C4%B1klar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6stermehttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedi:Do%C4%9Frulanabilirlikhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedi:%C3%96zg%C3%BCn_ara%C5%9Ft%C4%B1rmalara_yer_vermemekhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Ambox_important.svg


2/4


mparatorluu da Ninova ile birlikte tarihin derinliklerine gmld.

Yeni Babil imparatorluuAsur mparatorluu'nun yklndan sonra, Babil yeniden g kazand. Kentin ynetici snf Kaldelilerden

oluuyordu. Kaldeliler, Mezopotamya'nn ok eski halkyd ve Smer kenti Ur evresinde yayorlard. Bir Kaldeli

olan II. Nebuchadnezzar (ynetim dnemi 605-562), Yeni Babil ya da Kalde mparatorluu nu gl bir devletdurumuna getirdi. Babil'i, grkemli tapnaklar, saraylar, surlar ve kaplarla donatt. 586'da Kuds' ve Yahuda

Krall'n yamalayp, tutsak ald Yahudileri Babil'e yerletirdi. Kalde mparatorluu, Frat Irma'ndan Msr'a,

Ermenistan'dan Arabistan'a uzanyordu. Bu dnemde, sanatlar, ticaret ve sanayi ok gelimiti. Ne var ki bu parlak

dnem ok uzun srmedi. Nebuchadnezzarn lmnden sonra imparatorluk k srecine girdi.

k Pers mparatorluu'nun kurucusu Byk Kiros (Kurus), 539'da Babil lkesini ele geirdi. Buna karn

Babil, uzun sre kltrel kimliini korudu. Byk skender, Pers mparatorluu'nu ele geirdiinde bile Babil hl

grkemli bir kentti. Byk skender 323te bu kentte, Nebuchadnezzarn saraynda ld. skender'den sonra

blgeye egemen olan Selevkoslar dneminde Babil bir sre daha nemini korudu. Ama Selevkoslar 311'de Babil

kentinin kuzeyinde Seleukeia adnda bir bakent kurup Babil'de oturanlar buraya yerletirdiler. Babil de zamanla

tarihten silindi. Ama Babil uygarlnn izleri varln korudu. rnein, ivi yazs Hristiyanlk'n balangcna

kadar kullanld.

Sanat ve mimarlkBabil ile Asur sanat ve mimarlnda Smerlerin izleri grlr. Onlar da Smerler gibi tapnaklarn ve saraylarn

pimi kil tulalarla yaptlar. Kentlerin merkezine yerel tanrlar adna tapnaklar diktiler. Tapnaklar, merdivenler ya

da eimli yollarla klan geni bir platform zerinde ykseliyordu. Babilliler, bu tapnaklardan baka, basamakl

piramit biiminde ykselen tapnaklar ina ettiler. Ziggurat ad verilen bu yaplarn tepesinde, genellikle mavi srl

inilerle kaplanm kk bir tapnak bulunurdu. Kutsal Kitap'ta yks anlatlan Babil Kulesi'nin de bir ziggurat

olduu sanlmaktadr. Mimari adan nemli yerlerden biri, Asur bakenti Ninovayd. II. Sargon'un Ninovayaknlarnda yaptrd grkemli saraynn bine yakn odas olduu bilinmektedir. Sarayn hemen yan banda dev

bir ziggurat ykseliyordu. Sinahheriba, Ninova'da byk saray yaptrmt. Asurlular ve Babilliler yaplar farkl

biimde sslyorlard. Babilliler duvarlar renkli srl tulalarla kaplyorlard. Asurlular kaln ve yass kireta ya da

kaymaktayla rdkleri duvarlara savalar, avcl, din ya da saray yaamn konu alan sahneler oyuyorlard. Bu

kabartma resimlerin ounda kral, sakal ve kvrck saldr. evresindeki br insanlar ise birbirine benzer. Av

sahneleri ok canl biimde tasvir edilmitir. Asur tapnaklarnn ve saraylarnn kaplarn, insan bal aslan ya da

boa heykelleri koruyordu. Kentler, planl biimde kurulmutu ve geni caddeleri vard. Su gereksinimi, byk su

kanallaryla karlanyordu.

DinBabilliler, birden ok tanrya tapyorlar ve bu tanrlara ilikin kuaklar boyu anlatlan efsanelere inanyorlard. Bu

efsanelerin ou Smer kaynaklyd. Evrenin ve insanlarn yaratln konu alan Smer efsaneleri arasnda dem ile

Havva yksne benzer bir yk de vardr. Kral Glgamn servenlerini anlatan Glgam Destan da bu dneme

ilikin efsanelere dayanr. Smer tanrlarnn en by, Uruk kentinin tanrs Anu, Babillilerin en byk tanrs ise

Babil kentinin tanrs Marduk idi. Mardukun yeri, g ve insanolunu yarattna inanlyordu. Babilin

batanras tar ise bereket tanrasyd. Onun olu Tammuz ise bitkilerin tanrsyd (Trke deki temmuz aynn

adnn da buradan geldii sanlr). Asurlular da byk lde Smerlerin ve Babillilerin dinleriyle tanrlarn

paylayorlard. Ama, en byk tanrlar, adn imparatorluun bakentine verdikleri Asur'du. tar ayn zamanda

Asurlularn da ba tanrasyd.
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9F_Destan%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9F_Destan%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mardukhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mardukhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tammuzhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tammuzhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tammuzhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mardukhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9F_Destan%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C4%B1lgam%C4%B1%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ziggurathttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tap%C4%B1nakhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=H%C4%B1ristiyanl%C4%B1khttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%87ivi_yaz%C4%B1s%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Seleukeiahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=B%C3%BCy%C3%BCk_%C4%B0skenderhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=B%C3%BCy%C3%BCk_Kiroshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yahudahttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kud%C3%BCshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=II._Nebuchadnezzarhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaldeliler


3/4


Yaz ve bilimivi yazs da denen Smer yazs en eski yazdr. Bu yaz kil tabletler zerine yazlyor, sonra bu tabletler

piiriliyordu. Arkeolojik kazlarda ortaya karlan bu tr tabletlerin bazlar 5.000 yl ncesine aittir. ivi yazsnda,

kavramlar belirtmek iin keli simgeler kullanlrd. Bulunan tabletlerin zerindeki yazlar din, matematik, yasalar,

bilim ve baka konulara ilikindir. Asurlularn, tarihlerindeki byk olaylar kayda geiren ilk halk olduunu

sylenebilir. iirler ve dini arklar da yazan Asurlular, yazdklar tabletleri byk kitaplklarda saklyorlard.Asurbanipal'in Ninova'da bulunan "tablet evi"nde, deiik konular ieren 25 binden fazla ivi yazs tableti vard.

Kaldeliler, yldzlarn ve gezegenlerin hareketlerinden gelecein bilinebileceine inanyorlard. Bu amala

gkyzn incelerken astronominin de temellerini attlar. Ekvatoru 360 dereceye blmeyi ve yldzlarn haritasn

karmay da ilk kez Kaldeliler baard. Gelitirdikleri arlk ve l sistemini daha sonra Yunanllar ve Romallar

da kulland.

ayrca bulara ek olarak smerlerden byk lde etkilendiini syleyebilriz.
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekvatorhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C3%B6kbilimhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%87ivi_yaz%C4%B1s%C4%B1


4/4

Madde Kaynaklar ve Katkda Bulunanlar 4

Madde Kaynaklar ve Katkda BulunanlarBabil ve Asur uygarlklarKaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?oldid=12585967 Katkda bulunanlar: DeveDiKeNi, Eldarion, Esc2003, Garbino, Gezginrocker, Hasan barkin,Homonihilis, Kibele, Levent, Mach, Metal Militia, Noyder, Pinar, Rapsar, Reality006, Superyetkin, Tarih, Ugur Basak, Utku Tanrivere, 62 anonim dzenlemeler

Resim Kaynaklar, Lisanslar ve KatkdaBulunanlarImage:Ambox important.svgKaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Ambox_important.svg Lisans: Public Domain Katkda bulunanlar: Dsmurat, Geni, Penubag, Rfc1394,Tacsipacsi, Waldir

Dosya:Question book-4.svgKaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Question_book-4.svg Lisans: GNU Free Documentation License Katkda bulunanlar: Tkgd2007

LisansCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Documents

Babil ve Asur uygarlıkları.pdf