CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU

BÀI 1MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

• Tiết 1:- Bài toán quản lí;

- Các vấn đề thường gặp trong một bài toán quản lí.

1. Bài toán quản lí

Ứng dụng của tin học để hỗ trợ quản lí áp dụng trong

những lĩnh vực nào?

Một số ứng dụng quản lí

Stt Họ và tên Ngày Sinh Giới Tính Nơi sinh

Dân tộc

Tôn giáo

Ngày vào đoàn

1 Nguyễn An 12/8/1992 Nam An Giang Kinh Tin

Lành 26/3/2008

2 Trần Văn Giang 21/3/1991 Nam Tp.HCM KinhThiên Chúa 26/3/2007

3 Luis Nguyễn 25/02/1992 Nam Tp.HCM Kinh Phật 30/4/2008

4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ Tp.HCM Kinh Không 30/4/2008

…

STT, Họ và tên, Nữ, Ngày sinh, Nơi sinh, Dân tộc, Tôn giáo, Trình độ, Ngày vào Đoàn, nơi vào Đoàn, Chức vụ, Địa chỉ...

Để quản lý Đoàn viên trong lớp, Bí thư chi Đoàn lập

danh sách Đoàn viên gồm những thông tin nào?

Để quản lý, việc đầu tiên là Tạo lập hồ sơ

1. Bài toán quản lí

1. Bài toán quản lí

Bài toán như thế nào được gọi là bài toán quản lí?

Bài toán quản lí rất phổ biến trong xã hội, là bài toán phải xử lý một lượng thông tin rất lớn và đa dạng, phép toán đơn giản.

1. Bài toán quản líVí dụ

Quản lí học sinh trong nhà trường

Lưu trữ thông tin về học sinh

Lưu trữ thông tin về Lớp

Việc lập hồ sơ không để lưu trữ mà là để khai thác,

nhằm phục vụ các yêu cầu quản lý của nhà trường.

Em hãy cho biết lý do nào sau đây dẫn đến việc thay

đổi, bổ sung, xóa hồ sơ?

Lý do nào dẫn đến việc thay đổi, bổ sung, xóa hồ sơ?

A. Học sinh chuyển trườngB. Học sinh bỏ họcC. Học sinh vi phạm nội quyD. Lớp thay giáo viên chủ nhiệmE. Học sinh khai báo tên sai so với giấy khai

sinh.F. Học sinh được kết nạp vào Đoàn TNCS Hồ Chí

Minh.

Việc thay đổi, bổ sung, xóa hồ sơ còn được gọi là Cập

nhật hồ sơ.

1. Bài toán quản lí

Em hãy cho biết những yêu cầu về quản lí nào đòi hỏi

phải khai thác hồ sơ?

Những yêu cầu về quản lí nào đòi hỏi phải khai thác hồ sơ?

A. Sắp xếp danh sách với tên học sinh theo thứ tự A, B, C

B. Tìm các học sinh có điểm TB môn Toán trên 8.5

C. Thống kê tỷ lệ Nam/sĩ số lớp.D. Lập báo cáo danh sách học sinh được lên lớp.E. Lập danh sách con thương binh

Việc Khai thác hồ sơ gồm sắp xếp, tìm kiếm, tổng

hợp, đếm (thống kê), lập báo cáo...

1. Bài toán quản lí

2. Các công việc thường gặp khi xử lý thông tin của một tổ chức

Các công việc thường gặp khi xử lý thông tin của một tổ chức là gì?

Làm việc theo nhóm 6 học sinh trong 5 phút

2. Các công việc thường gặp khi xử lý thông tin của một tổ chức

• Xác định chủ thể quản lý• Xác định cấu trúc hồ sơ• Thu thập thông tin

Tạo lập hồ sơ

• Sửa chữa vài thông tin• Bổ sung thêm hồ sơ hoặc thông tin• Xóa hồ sơ hoặc thông tin

Cập nhật hồ

sơ• Sắp xếp hồ sơ theo tiêu chí phù hợp• Tìm kiếm các hồ sơ thỏa điều kiện• Thống kê (đưa ra thông tin đặc trưng)• Lập báo cáo (Tạo bộ hồ sơ mới)

Khai thác hồ

sơ

2. Các công việc thường gặp khi xử lý thông tin của một tổ chức

Tạo lập hồ sơ

Cập nhật hồ sơ

Khai thác hồ sơ

Ngày nay tin học hóa công tác quản lí chiếm trên 80% các ứng dụng tin học

Mục đích cuối cùng là phục vụ, hỗ trợ cho quá trình lập kế hoạch, ra quyết định xử lý công việc của người có trách nhiệm.

(Tiêt 2)

GVHD: Lê Đức Long

SV: Lê Anh Khoa - K36.103.026

Nguyên Trân Trong Đức - K36.103.056

BÀI 1MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Họ cần thông tin

gì?

Giáo viên Hiệu trưởng

Lớp trưởng

GVCN

Lớp cô có HS kém không?

Tỷ lệ học sinh giỏi toàn trường là bao

nhiêu nhỉ?

Tổ nào có học sinh cá biệt?

Lớp ta có em nào ở Quận 2 không?

Có 1 em HS kém!

Cần phải tạo lập được các phương thức mô tả, cấu trúc dữ liệu để có thể sử

dụng máy tính trợ giúp trong việc quản lí

Vậy Cơ sở dữ liệu là gì? Nó cần thiết như thế nào trong

giai đoạn hiện nay?

Cơ sở dữ liệu: (Database)Một Cơ sở dữ liệu là một tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau, chứa thông tin của một tổ chức nào đó (như một trường học, một ngân hàng, một công ti…), được lưu trữ trên các thiết bị nhớ để đáp ứng nhu cầu khai thác thông tin của nhiều người dùng với nhiều mục đích khác nhau

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Cơ sở dữ liệu: (Database)

CSDL Thư viện

• Thông tin về sách lưu trữ

• Thông tin về người đọc

CSDL Hãng hàng không

• Thông tin về những chuyến bay

• Thông tin về vé bán cho khách hàng

CSDL

Xem điểm trên

mạng

Mua bán hàng qua

mạng

Kết xuất thông tin

Đăng ký học qua

mạng

Theo dõi tài khoản

ngân hàng

…

Ứng dụng CSDL của một tổ chứcLợi ích của việc dùng CSDL

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Hệ quản trị cơ sở dữ liệu: (Database Management System)

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Hệ quản trị CSDL:Là phần mềm cung cấp một môi trường thuận lợi và hiệu quả để tạo lập, lưu trữ và tìm kiếm thông tin của CSDL được gọi là hệ quản trị CSDL (hệ QTCSDL-DataBase Manegement System)

Chú ý: Người ta thường dùng thuật ngữ hệ cơ sở dữ liệu để chỉ một CSDL và HQTCSDL quản trị và khai thác CSDL đó. Như vậy để lưu trữ và khai thác thông tin bằng máy tính cần phải có : CSDL Hệ QTCSDL Các thiết bị vật lý (máy tính, đĩa cứng,

mạng máy tính...)

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Caùc thaønh phaàn cuûa heä CSDL

CSDL

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Các mức thể hiện của CSDL:

DỮ LIỆU

Mức vật lí của CSDL

Mức vật lí: CSDL vật lí là tập hợp các tệp dữ liệu tồn tại trên các thiết bị nhớ.

Ví dụ: CSDL vật lí của CSDL lớp gồm 50 tệp, mỗi tệp ghi dữ liệu thực tế về một học sinh trong lớp

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Các mức thể hiện của CSDL:

Mức khái niệm: Nhóm người quản trị hệ CSDL hoặc phát triển các ứng dụng họ cần phải biết: Những dữ liệu nào được lưu trữ trong hệ CSDL? Giữa các dữ liệu có các mối quan hệ nào?

Ví dụ: một lớp học sinh, mỗi học sinh có một số thông tin :họ tên,ngày sinh,giới tính….tạo thành một bảng, mỗi cột là một thuộc tính, mỗi hàng tương ứng với thông tin về một học sinh Ví dụ về mức khái niệm của CSDL

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Các mức thể hiện của CSDL:

Mức khung nhìn: Khi khai thác cơ sở dữ liệu một người dùng không quan tâm đến toàn bộ thong tin trong csdl mà chỉ cần một phần thong tin nào đó phù hợp với nghiệp vụ hay mục đích sử dụng của mình

Ví dụ: nếu bỏ bớt một vài cột của CSDL khái niệm lớp phần còn lại là một khung nhìn

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Các mức thể hiện của CSDL:

Giao diện dành cho GVCN

Giao diện dành cho GV môn Tin học

Nhiều khung nhìn đối với một CSDL

3. Hệ cơ sở dữ liệu

Các mức thể hiện của CSDL:

(Tiêt 3)

GVHD: Lê Đức Long

SV: Lê Anh Khoa - K36.103.026

Nguyên Trân Trong Đức - K36.103.056

BÀI 1MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

TÍNH CẤU TRÚC TÍNH TOÀN VẸN

TÍNH NHẤT QUÁN TÍNH AN TOÀN VÀBẢO MẬT

TÍNH ĐỘC LẬP TÍNH KHÔNG DƯTHỪA

Tính cấu trúc: Tính cấu trúc:Tính cấu trúc: thông tin trong CSDL được lưu trữ theo một cấu trúc xác định.

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

SttHọ tên Ngày sinh Giới

tínhĐoàn viên

Địa chỉ Điểm Toán

Điểm Lí

Điểm Hoá

ĐiểmVăn

Điểm Tin

1 Nguyễn An 12/8/91 Nam C Nghĩa Tân 7,8 8,2 9,2 7,3 8,5

2 Trần Văn Giang 21/3/90 Nam K Cầu Giấy 5,6 6,7 7,7 7,8 8,3

3 Lê Minh Châu 3/5/91 Nữ C Mai Dịch 9,3 8,5 8,4 6,7 9,1

4 Doãn Thu Cúc 14/2/90 Nữ K Trung Kính 6,5 7,0 9,1 6,7 8,6

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

50 Hồ Minh Hải 30/7/91 Nam C Nghĩa Tân 7,0 6,8 6,5 6,5 7,8

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

Tính toàn vẹn: Tính toàn vẹn:Các giá trị dữ liệu được lưu trữ trong CSDL phải thỏa mãn một số ràng buộc tùy thuộc vào hoạt động của tổ chức mà CSDL phản ánh.

Ví dụ : Để đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu trên cột điểm, sao cho điểm nhập vào theo thang điểm 10 , các điểm của môn học phải đặt ràng buộc giá trị nhập vào: >=0 và <=10. (Gọi là ràng buộc vùng)

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

Tính nhất quán: Tính nhất quán:Tính nhất quán: Sau những thao tác cập nhật dữ liệu và ngay cả khi có sự cố (phần cứng hay phần mềm) xảy ra trong quá trình cập nhật, dữ liệu trong CSDL phải bảo đảm tính đúng đắn.

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

Tính an toàn và bảo mật thông tin: Tính an toàn và bảo mật thông tin:Tính an toàn và bảo mật thông tin: CSDL cần được bảo vệ an toàn, phải ngăn chặn được truy xuất không được phép và phải khôi phục được CSDL khi có sự cố ở phần cứng hay phần mềm. Mỗi nhóm người dùng CSDL có quyền hạn và mục đích sử dụng khác nhau. Cần phải có những nguyên tắc và cơ chế bảo mật khi trao quyền truy xuất dữ liệu cho người dùng.Ví dụ về tính an toàn thông tin: Học sinh có thể vào mạng để xem điểm của mình trong CSDL của nhà trường, nhưng hệ thống sẽ ngăn chặn nếu HS cố tình muốn sửa điểm. Hoặc khi điện bị cắt đột ngột, máy tính hoặc phần mềm bị hỏng thì hệ thống phải khôi phục được CSDL.Ví dụ về tính bảo mật: Hệ thống phải ngăn chặn được mọi truy cập bất hợp pháp đến CSDL

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

Tính độc lập: Tính độc lập:Tính độc lập: Vì một CSDL phải phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau nên dữ liệu phải độc lập với các ứng dụng, không phụ thuộc vào bài toán cụ thể, đồng thời dữ liệu cũng phải độc lập với phương tiện lưu trữ và xử lí.

3. Hệ cơ sở dữ liệuCác yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu:

Tính không dư thừa: Tính không dư thừa:Tính không dư thừa: Ví dụ : Một CSDL đã có cột ngày sinh, thì không cần có cột tuổi. Vì năm sau thì tuổi sẽ khác đi, trong khi giá trị của tuổi lại không được cập nhật tự động vì thế nếu không sửa chữa số tuổi cho phù hợp thì dẫn đến tuổi và năm sinh thiếu tính nhất quán.Ví dụ khác: Đã có cột soluong và dongia, thì không cần phải có cột thành tiền. (=soluong*dongia). Chính vì sự dư thừa nên khi sửa đổi dữ liệu thường hay sai sót, và dẫn đến sự thiếu tính nhất quán trong CSDL.

3. Hệ cơ sở dữ liệuMột số ứng dụng có sử dụng CSDL:

Cơ sở giáo dục: Quản lí học sinh Cơ sở giáo dục: Quản lí học sinh

Cơ sở kinh doanh: Quản lí việc mua bán hàng Cơ sở kinh doanh: Quản lí việc mua bán hàng

Cơ sở sản xuất: Quản lí dây chuyền sản xuất. Cơ sở sản xuất: Quản lí dây chuyền sản xuất.

Tổ chức tài chính: Quản lí tài chính. Tổ chức tài chính: Quản lí tài chính.

Tổ chức ngân hàng. Tổ chức ngân hàng.