Tn ti: Ht ru trong i sng ngi Kinh vng nng thn ng bng Bc B

L do chn ti nghin cu

Ht ru l nhng li ht u tin tr nh c nghe t khi ct ting khc cho i, c ct ln vi tt c nim hnh phc, m p dnh cho tr. Vit Nam, mi min u c ht ru v tng mi ni, mi ngi li c kiu ht ru khc nhau. T mt mc ch chung n gin l a b vo gic ng m m, nhng li ht ru v tnh dn tr thnh mn n tinh thn, mt ti sn qu, mt truyn thng vn ha thun Vit. i vi ngi Kinh, nhng li ht ru nh mt k c tui th khng th phai nha m qua li ru ca b, ca m gieo nhng hnh nh thn thuc ca lng qu Vit nh vng trng, ly tre, cnh ng, con c,... in su m vo tm hn tr th. Ht ru gp phn nui dy tm hn tr th, mang th gii quan xung quanh vo nhn thc tr, mang ting Vit vo tim thc tr nh nhng cu ht Con gi c chng, n ng c v; ng thy c sch, th gch c dao; Th co c ba, xay la c gin;.... Ht ru l si dy yu thng truyn cho tr hi m tnh ngi, truyn cho tr nhng gi tr tinh thn, lao ng, lch s ca dn ta nh Ru con con ng cho lnh, m gnh nc ra bnh ng voi. Mun coi ln ni m con, coi b Triu tng ci voi nh cng. Tt c cuc sng lao ng, i sng vn ha ca ngi Kinh u c th hin qua cc cu ht, c bit l nhng cu ht t pht, khng qua sng tc, v ht ru l mt trong nhng cng c ph bin m ngi xa s dng rt nhiu. L mt sinh vin thuc ngnh Nhn hc, hin ang hc tp mn Nhn hc ngn ng, ti mun tm hiu v s phn nh li li sng lao ng v truyn thng vn ha ca ngi Kinh xa thng qua ht ru, l l do ti chn ti Ht ru trong i sng ngi Kinh

Mc tiu nghin cu

Vi ti nghin cu ny, ti hng ti mc tiu nghin cu chnh: Nhng li ht ru l nhng li ht t pht, truyn khu gin d gn lin vi th gii quan xung quanh ca ngi Kinh nhm gio dc v a tr vo gic ng m m, vy cuc sng vn ha v lao ng c truyn t thng qua nhng cu ht ru ra sao.

Cu hi nghin cu

Vi mc tiu nghin cu nh trn, ti t ra cu hi nghin cu chnh l: i sng vn ha v lao ng ca ngi Kinh c th hin, phn nh nh th no thng qua ht ru?

i tng v phm vi nghin cu

- i tng nghin cu ca ti l: Nhng cu ht ru ca ngi Kinh ph bin c s dng nhiu, thng qua nhng cu ht ru , ti c th tm hiu thm ngha phn nh ca n v cuc sng vn ha v lao ng ca ngi dn tng vng min. - Phm vi nghin cu ca ti l vng nng thn ng bng Bc B, y l c truyn thng ht ru lu i v t b mai mt so vi vng thnh ph th hn c.

Khung l thuyt

- Ht ru:

Ht ru l nhng bi ht nh nhng, m du a tr vo gic ng. Phn ln nhng cu ht trong bi ht ru l ca dao, ng dao, thnh ng, cu h,... vi th lc bt, vn iu d nh, d ht v c truyn ming t th h ny sang th h kia. Chnh v nhng cu ht ru thng c ly trong cc cu ca dao, thnh ng,... nn cng l mt khng nh cho vic ht ru phn nh mt phn cuc sng lao ng v i sng vn ha ca ngi Kinh. Bi trong cc cu ca dao, thnh ng,... th ch v i sng gin d ca qu hng lun l mt mng rt ln v quen thuc. Mi vng min li c nhng kiu ht ru khc nhau, nh H Tnh c v ru em, Thanh Ha c ht khc, Qung Bnh c h hng bng, Nam Trung B c iu l ru con... v d u th ht ru vn lun c iu tr tnh, mang nim yu thng v b bn gi gm trn vo tr nh.

im lun ti liu

- Ht ru l nhng cu ht c ly t trong ca dao, thnh ng, cu h dn gian, ng dao,... V th, theo ti, chnh bn thn bn trong nhng li ht ru phn nh v i sng vn ha v lao ng ca ngi dn ni y. Bi trong cc ch v ca dao, thnh ng hay cu h dn gian th ch v i sng vn ha qu hng vn l mng ch chim phn ln. Tuy khng th khng nh ht ru vi ca dao ci no c trc, nhng ta c th d dng nhn thy: Ht ru c s gn b vi ca dao, ca dao gn vi cc hot ng vn ho tinh thn, lao ng sn xut ca cng ng ngi Vit. Mt a tr c sng trong khng gian ca ht ru s cm nhn c gi tr su sc ca vn ho Vit - mt nn vn ho coi trng t tin, coi trng tnh ngi. a tr s k tha nhng phm cht tt p ca tm hn ngi Vit - n hu, thu chung, dung d m su sc: C ra th ra chn tay, ch ra lng my cht c ao anh. Ngoi ra, trong n bo m nhc dn gian trong cuc sng c truyn ca ngi Vit Nam ng trn Tp ch m nhc s 1/1984 ca T Ngc Thanh khng nh v mi quan h su sc gia m nhc vi cuc sng ca ngi dn, cuc sng ngi dn to ra m nhc, v cng chnh m nhc phn nh li cuc sng vn ha . Hay trong n bo Ht ru, ngh thut v ti ch in trong Tp ch Dn tc s 1 (1995) bi Nguyn c Diu Lam cng th hin mt ch v cuc sng lao ng ca gia nh trong vn ha ht ru. Ht ru cng l mt m nhc, thm ch m nhc khng cn cu k, khng cn sng to, m ton l li t pht t tri tim, t tm hn ca ngi ht truyn li cho tr nh, chnh v th th m nhc ny cng tr nn chn thc hn, phn nh chnh xc hn v i sng vn ha lao ng ca ngi nng dn. - Cc ti liu v ht ru th hin r nhng mt c bn ca loi hnh ht ru trong m nhc truyn thng ca ngi Vit. Cc sch v m nhc Vit Nam ni chung cn khi qut v m iu, gieo vn, nhp, tit tu trong ht ru. m nhc trong ht ru u chung nhp iu m du, trong sng, du dng v rt tr tnh nhm a tr nh vo gic ng m m. Vn iu ht ru v cng n gin, d nghe, d c v tr nh nghe hon ton c th tip nhn mt cch v thc vo tm hn. Tuy nhin, cc ti liu lin quan n ht ru hu ht ch so snh ht ru xa vi nay, hoc a ht ru vo mt phn ti m nhc, hoc ch ra vic ht ru ang mt dn trong thi nay. Cc ti liu v vn i sng vn ha v lao ng c phn nh, th hin ca cc cu ht ru li rt t, nn qua ti nghin cu ny. Li ht ru mang nhiu ngha, cu t li n gin, su lng, gn b thn thit vi mt loi hnh ngh thut ni ting ca ngi Vit l ca dao, l mt phn khng th thiu thn qu, i sng ca ngi nng dn Vit t y cng c phn nh qua nhng li ht ru y l hng nghin cu ti chn trong cng.

Tng quan v cc ti liu nghin cu

- Tip cn ti liu m nhc truyn thng Vit Nam: Bi ht ru trong bn thn n l mt loi hnh m nhc, xut pht lu i (theo truyn thuyt l t thi Lc Long Qun u C xut hin nhng cu ht ru ca u C ru con) v mang nhiu ngha nh cc loi hnh m nhc Vit khc. Mt s ti liu t biu nh S lc v m nhc dn gian ca T Ngc Thanh (1979) hay m nhc dn gian trn dng chy lch s ca Dng Vit (1998). - Tip cn ti liu ca ca dao, ng dao: Ht ru v ca dao, ng dao lun gn b cc thn thit vi nhau. Nhng bi ht ru ph bin cng xut pht t ca dao, c bit l ca dao tr tnh v mang theo c ngha ca ca dao vo trong n. Vic nghin cu cc bi ca dao, ng dao cng gp phn cho ta phn tch thm v nhng g m ht ru phn nh li. C th k n nh Ca dao tr tnh Vit Nam ca V Dung (1994) hay Ht ru, ng dao ca Bi Trng Hin (2010). - Tip cn ti liu ca loi hnh ht ru: Ht ru lun mang nhiu ngha phn nh li cuc sng hn ch l mc ch ru em b ng. Cng chnh v th m ht ru lun mang tm quan trng ln trong i sng mi ngi, c bit l ngi nng dn. Cc ti liu lin quan ht ru s gip ti hnh dung r hn v vn nghin cu ca ti ny.

Phng php nghin cu

- Phng php tra cu ti liu: Ti liu v m nhc ni chung v ht ru ni ring c rt nhiu nh khoa hc x hi Vit Nam vit. Da vo , ti s c v tng hp v phn tch nhng thng tin lin quan n ti nghin cu ca ti. - Phng php in d dn tc hc, phng php quan st: Trc tip quan st cuc sng lao ng v i sng vn ha c vt cht v tinh thn ca ngi dn nng thn ng bng Bc B, ti s chn nhng ni tiu biu trong khu vc nghin cu ca mnh. - Cc phng php nh thng k, i chiu, phn tch, h thng, so snh trong nghin cu nhn hc ngn ng.

K hoch nghin cu

- K hoch chn a bn: Ti d nh chn vng nng thn ng bng Bc B, c bit l nhng khu vc tiu biu nhng quanh lu vc sng Hng. Bi vng nng thn l nhng ni ht ru ph bin hn c so vi thnh ph th hin nay. - K hoch chn mu: Ti d nh tham kho qua cc ngi m, ngi ch, ngi b. H l nhng ngi quen thuc vi ht ru hn c, c bit l nhng gia nh ang c con nh. - K hoch thu thp thng tin: V vn ht ru khng qu to tt hay ring t nn vic tip cn cc gia nh v thu thp thng tin khng qu kh. Tuy nhin ti vn cn xin giy gii thiu ca trn khoa c th m bo kh nng thu thp thng tin d dng hn v to nim tin cho ngi dn ni kho st.- Thi gian d nh nghin cu:+ T thng 1/4 n 30/4: Hon thnh bn cng nghin cu.+ T 1/5 n 31/5: Kho st a bn, thu thp thng tin, tm hiu cc ti liu lin quan.+ T 1/6 n 9/6: Tng hp, phn tch, thng k, i chiu cc thng tin thu c v x l kt qu.

Danh mc ti liu tham kho

Bch khoa ton th m Wikipedia.

Ng Thu Hong, 2012, Chc nng gio dc, thm m, m nhc qua li ht ru, ng trn trang www.vanhoabacgiang.vn

L Giang, Ht ru, ng trn trang www.dactrung.com

Th.s Trn Vn Thnh, 2012, Sc sng ca ht ru trong vn ha ngi Vit, ng trn www.cdhanam.edu.vn

Tn Tun, 2010, Ht ru Nt p trong mi gia nh, ng trn www.svhttdl.binhdinh.gov.vn

Dng Thy Nga, 2014, Nghin cu ht ru ngi Vit di gc vn ha v vn hc dn gian, ng trn www.dl.vnu.edu.vn

V Cao m, 2005. Cc phng php nghin cu khoa hc. NXB Khoa hc k thut.

Nguyn c Diu Lam, 1995, Ht ru, ngh thut v ti ch , ng trn Tp ch Dn tc s 1.

T Ngc Thanh, 1984, m nhc dn gian trong cuc sng c truyn ca ngi Vit Nam ng trn Tp ch m nhc s 1/1984.

T Ngc Thanh, 1979, S lc v m nhc dn gian, ng trn Tp ch m nhc s 2/1979.

Dng Vit , 1998, m nhc dn gian trn dng chy lch s ng trn Tp ch VHNT s 5.

V Dung, 1994, Ca dao tr tnh Vit Nam, NXB Gio dc.