IDigitizedbythe InternetArchivein 2011 withfundingfromUniversityofTorontohttp://www.archive.org/details/analectafrancisc05collANALEGTA FRANGISGANASIVECHRONICA ALIAQUE YARIA DOCUMENTAADHISTORIAM FRATRUMMINORUMSPECTAIYTIAEDITAA PATRIBUS COLLEGII S. BONAVENTURAETomus V.ADCLARASAQUAS (QUARACCIII)PROPE FLORENTIAMEXTYPOGRAPHIACOLLEGII S. BONAVENTURAEMCMXII.PROPRIETAS LITTERARIA.DE CONFORMITATEVITAE BEATI FRANCISCIADVITAMDOMINI IESUAUCTOREFR. BARTHOLOMAEO DE PISALIBER II.Fructus I-XVI. (XIH-XXVni).LIBERm.Fructus I-Xn. (XXIX-XL).I'.\ parte Ordinis nihil obstat, quominus imprimalur.Romae, ad S. Antonii, 20 Augnsti 1912.Fr. Placidus-Angelus R. LemosProc. et Deleg. Generalis 0. F. M.Nihil obstatCan. Fridericus Rapini, Cens.IMPRIMATUR.Datum ex Curia Archiepiscopali Florentiae,26 Augusti 1912.A. Can. Cassulo, Vic. Gen.PRAEFATIOIn exordio praefationis huius secundi voluminis, quodoperis De Conformitate vitae B. Francisci ad Vitam DominiTesiiy auctore fr. Bartholomaeo de Rinonico de Pisis, 0. F. M.,complectitur libros secundum et tertium, illum qui-5demsexdecim Conformitatum,hunc vero (non secus ac liberprimus)duodecim, praeprimisquaedam de eius indole ingenerepr ae m o ne nda ducimus.Qui enim librum primum'Conformitatum perlegit at-tente, facillime perspexit eiusdem longe maximam partem 10agere, uti res ipsa titulusque expostulabant, de S. P. Fran-cisco Assisiensi. Excipienda tantummodo venit altera parsConformitatis VIII(p.175-364):aFranciscus fecundaturinquaenumeranturFratressanctietcelebresPrimiOrdinis,iuxtaordinemProvinciarumetLocorumin quibusiacent, (178-351),20paucioraverodeSecundoOrdine siveS.Clarae(351-360)atquede Tertio Ordine(360-362) notantur;itemqueparsalteraCon-formitatisXI:"FranciscusdestinatorinquapaucisdeS.Fran-cisco praemissis (493-503), CatalogustexiturConventuumsin-gularuin Provinciarum etVicariarumPrimiOrdinis (503-558), 25breviterque denuosubnotanturFratrum sanctorumctc. in eis1Volumen primum ('906) recensuerunl v. gr. P. Conr. Eubel, 0. M. Conv., ap. Liter-nrische Rundschnu fiir das kntholische Deulschlnnd, XXXIII, Freiburg i. Br. 1907, 558-60;Gisbert Menge, 0. F. M., w\).'Theologische Revue, VII, Miinsler 1908, 14; Ubald d'Alencon,0. M. C;i|)., ap. Etudes Franciscaines, XVII, Paris 1907,555-8; A. Fierens, ap. Revue d'histoireecclesidstique, VIII, Louvain 1907, 352-6; Van Orlroy, S. J., ap. Analecla Roll ,XXVI, Bru-xellis 1907, 362-5; Holder- Egger, ap. Neues Archiv der Gesellschaft fiir dlt. dcutsche Ge-SChichtskunde, XXXIII, Ilannovcr und Leipzig 1908, 566; Pau I us, Nik., ap. IlistorischesJahrbuchderGoerres-Gesellschafl, XXVIII, Munchen 1907, 409-10; Faloci, ap. Miscell. Francisc, X,1907, 126-7. Cf. Archivum franciscanum historicum (AFH), II, 1909, 689.y]PRAEFATIO.quiesccntiuranomina, et postca (559-64)quaedara de cxcel-lentiia Ordinis8.Francisci iri genere subnectuntur.Expressehic notandumeensemua in altera parteConformitatis IX:uFranciscus regulator(369-457),praeberiExpositionemRegu-../,/,II" Primi Ordinis (373-425),et deinde plura exempJacirca eius observantiam etc. enarrari (428-457).Ilis ergo tribusConformitatibus seu Fructibus exceptis,alii Fructus de S. P. Francisco directe et expresse tractant.Eodein quoque inodo totus Jiber II et III operis Con-io formitaturacircaipsum et solum S. P. Franciscumver-santur, ipsius solius virtutes et miracuia,modo strictiin tan-gentes, raodo latius enarrantes, ita ut, quaepraetereatangun-tur de pauci.S Sociis S. P.Francisci, nexudirectocumipsosancto Patriarcha, qui caput etsummaoperis est, coJJigentur.1Duasvero exceptiones, si tales nominariqueunt,notes veJim.Librienim II Fructus II:uFranciscusanimatur(28-57):deS. Patris zelo erga animas agit, sed in principio (28-31) tan-tum et in fine (54-57),dum in maxima partedeconcessioneIndulgentiaePortiunculae sermofit(31-36) etdemira-20 culis circa ipsam factis (36-53). Altera vero exceptio, quan-quam ita loqui minore etiam iure liic liceat, est FructusuJ-tiraus, scil. XII, libri III:"Franciscocunctadantur(478-504).In hac eniin Conformitate narrantur plurima miracula, quaeintercedente S. Francisco, post ipsius obitum facta sunt, et25plurima occurrunt nominapropriaoppidorum et ho-niinum, quibus beneficia seu miracula illa profuere.Quae ergo cum ita sint, scilicet, cufn per totum volu-men alterum operis Conformitatum nonnisi sermo fiat de S.Francisco, omissis penitus tot nominibus et Conventuum et1FratrumSanctorum primoin volumine laudatorum, inutileplane duxiraus, cum minime ad rem fuisset, iuxta desi-deria quorumdam, qui libri Conformitatumindolemnon clareperspexerunt, totum indicem materiarum et nominumvoluminis prioris denuo in fine voluminus istius secundiefundere atque repetere. Pauca vero illa nomina So-ciorum S.p. Francisci, quae in voluminishuiusdecursu com-memorantur, non solum rcccnsentur in Indice novo, sed ipsaPRAEFATIO. VIIillic etiam ceteris notitiis locupletantur, quae circa eademvolumen prius retulit, ita ut omnia de eis inConformitatumlibro contenta hic in unum congesta commode habeas.Maxima igitur pars Indicis huius voluminis circaS. P.Franciscum versatur, natura sua et data opera, cumS. P.5Franciscus, consulto, ex Indice tomi prioris exsulaverit. Hicigitur -omnia de eo a Pisano relata, tacta, saepiusque repe-tita insimul collecta habeat amicus studiosusque lector.Praeter indicem maiorem de quo nunc diximus, alterumquoquedigessimusIndicem,rerumscilicetprincipaliorum,quae 10in singularum Conformitatum partibus prioribus continentur,quaequeadtheologiam maxime, partim etiam adphilosophiampertinentl.Confecimus insuper tabulam triplicem Concordantiae Edi-tionum trium priorum cum nostra, quae in tabulis illis, infra15p. 511-519, probasisumitur,hacquidemratione: ut indicave-rimus trinis illis in tabulis editionis huius nostrae paginamlineamque in qua foliorum priorum editionum, et rectum etversum, sumunt initium. Cuius Concordantiae Editionum opefacile erit editionem nostram adhibentibus invenire locos 20quamplurimos, qui ex Pisani antiquis editionibus allegatifuerunt in creberrimis deS.Francisco eiusque Ordine,ultimaperdecennia,institutiscommentationibus,dissertationibusque.Quoad methodum Editionis in hocalterovolumineadhibi-tam, nihil immutavimus, nisi quod erga codicem Alvernae25(cf. AF2IV,p.XXV,XXIX,XXXIV) maiore libertate usisumus, non iam uncis includendo verba sive phrasiummembra, quae scriba codicis Alvernae3omiserat. Mox enimapparuit in hoc altero volumine librarium istum negligen-tiorem paulatim evasisse, saepiusque oscitatum esse, acedia30victum. Eiusmodi ergo omissiones*librarii languidi in ipsotextu insignire-parenthesibus, lectores interdum non parum1Quae res Iri_ priorum editionum indicibus fusius digerebantur quam res historicae.*Id esl: AnaleclaFranciscana, quosiglo brevitatisergo usisumus,praesertim oballegalionescreberrimas voluminis IV, in nolis ubique occnrrentes.*Signatur siglo Al; cod. Assisiensis =As; cf. AF IV, p. XXVII; Ed. = Editio; alia cf.1. c. p. XXXIV.*Cf. quasdam, infra p. 19 notag; 23 n. b; 24 n. a; 43 n. m; 93 n. a; 95 n. b.Mii PRAEFATIO.turbantibus, Defaaduximus; easdem, ubi ex codice Assisiensi,Editionibua el Fontibus1indubieomissionesbrevesaliquorumvocabulorum vel etiam homoioteleumata apparebant, nec innotis quidem attulimus. Omissiones vero longiores seu gra-vioreB adnotavimus semper et ubique, ne inde fides Editioninostrae detractaretur ullo modo.Nou quidem hanc ob causam, sed ut iegentium com-modo quam maxime fieri posset satis, in notishuiusalteriusvoluminis indicavimus accurate omissiones tum primarumi(ieditionum anni 1510 et 1513 tum, easque maiores, editionisanni 1500'.Huius maxiina omissioaccidit in Fructu XII li-bri III, ubi miraculorum S. Francisci intercessione, postipsius obitum, dissitis quoque in regionibus factorum, prae-tennittitur longa series(p.479 1. 30-502 1. 15). Aliae omis-siones in genere3non occurrunt, nisi circa miracula quae-dam, quae iam alibi Pisanus narraverat, quaeque ideo nullarepetivit editio prior, adnarrationes illas praevias lectoremre-mittendo; cf. plura exempla v. gr. infrap.256.Cuiusmodieditionis tertiae omissiones, cum in volumine2D priore minime notatae sint,quia reapse adopus e codici-bus rite edendumnecessariumhocnon fuitlongioressaltemrecensuimustumin triplici Tabulaconcordan tiae edi-tionis totius nostrae cumeditionibus I, II et III (infra]>. 516-519), brevioresquoqueadnotavimusinaccurataeditio-25 nis tertiae deseriptione, quain infrap.LXIXsq. damus.Nonobstantibusinnumerispaeneanimadversionibuscriti-cis, fontesaPisanoadhibitos propalantibus, ubi et quoadfleripotuit,quasnotas1)plureslongeadpaginarumcalcemadieci-musquamin libro1, quaeque notae2) factum vel miraculum30aliquod in libro, Indicisnostri ope,quaerentisoculosstatimfe-rient, colligendumduximusIndicem specialem, qui enumeretfontes ettheologicos* et historicos5,quibus Pisanus,usus est, illis quidcmin partc priore, his vero in partealtera1Funtitim lcciiones vorianles in adnolationibussaepiussubnolavimus: cf. p. 30, 33sqq., 77sqq.,un -2Cf. v. gr. infrap. 43 nota e.3Cf infrap.260-1 ubi v. gr. Canlicum Solis in Ed. III omissum esse nolatur.4Cf.p. WXIVsq. 6CfpXL-XLIV.PRAEFATIO. IXcuiuslibet Conformitatis.NequeinIndice istopraetermisimusauctores alios, Pisano item antiquiores',in adnotationibus anobis allegatos ad res in locis illis a Pisano narratas debiteillustrandas, quanquam constiterit scripta illa Pisano tan-quam fontes minime inserviisse. Velimus enim, lectores5animadvertant, nequaquam ubique clare patere, quo fontereapse Pisanus usus sit, et quidein duplici excausa. Saepis-sime enim a se narrata Pisanus paucis verbisita constringit,facta aduinbrando, ut minime appareat qiio auctore usussit. Neque fontes omnes qui Pisano scribenti suppetebant,10sedabipsosaepiusnoncitantur, nobishucusqueexploratisunt.De Fontibus anno 1385 antiquioribus, quos Pisanus adhi-buit, quoadeorumintimamnaturam,dequeeorumabinvicemdependentia mutua: quaequaestionesintricatissimae sunt at-quemaximesalebrosae,circaquasideomagnampartemadhuc15sub iudice lis est, nil novi hic subiungendum est, quoniampauca ea quae inde ab anno 1906 de his quaestionibus actavel discussa sunt2,nil protulerunt quod ibi sive dicta siveprobata3,aut immutetaut evertat. Insuper quiin opereCon-formitatum ex eis afferuntur loci, licet sintplurimi,nonsuf-20ficiunt quaestionibus illis certo modo dirimendis.Neque adhuc suppetit materia hic loci disserendi lon-gius de illis ipsis collectionibus miraculorum, quaePisano ad manus erant, sed ad nos non pervenisse videntur,neque de aliis collectionibussimilibus, dequibus tamenalibi25'.A primo enim editionis initio Editorum inlentum minime fuit, cf. AF IV, p. XXXV, re"censere in adnotationibus ad paginarum calces, auctores Pisano posteriores, qui de illis materiistraciavere.8Haec edita vel saltem bibliographice nolata necnon et critice recensita hubes ap. AFHquod ab an. 1908 prodit Ad Claras Aquas.Ibi S. Franciscum et res a Pisano expositas tan-gentia habes v. gr. Dissertiones: De difficultatibus et quaestionibus chronologicis in S. Franciscivita, I, 23-30; II, 181-96; alias de S. Francisci legendis, documentis etc. I, 45-49; 62-7,68-84,85-7, 175, 209-16, 248-66, 267-77, 368-9; II (1909)17-31; III (1910) 47-54, 167-69, 169-70;IV(1911) 62-73, 544-58, 619-21. De indulgentia Portiunculae, I, 31-44; II, 407-11; de SpeculoPerfectionis et Aclibus B. Francisci, I, 177, 301-412. Inibi in Bibliographia biographias re-centes S. Francisci notatas invenis, I, 131, 137, 197, 486; II, 147 525, 529sqq., 683, 685; III,179, 590,791; V, 417. Alia plura deS. Franciscoenumeranturin Bibliographia el in Chronicacuiuslibet fasciculi; de B. Aegidio Assis., I, 128, 447; II, 526; de Indulgenlia Portiunculae, I, 489;IV, 601-3; de Speculo Perfectionis, etc. dissertationes cl. A. Fierens, III, 341-4; cl. P. Sabatier,IV, 630-1, etc. etc. Editiones nolanlur infra, p. XXXVIsqq. AF IV, p. XIII-XXIV.l'K AEFATIO.disserendiintentum estnostrum,qua occasioneetiam vulga-bunturmiracula illa quae in Codice Collegii S. Antonii deQrbe'continentur, aliaqueadremhancfacientiadisserentur.Hunc codicem in utroquevoluminesaepius allegavimus.Haec quae inodo diximus,collata cumiis, quae in prae-fatione tomi prioris disputata sunt,sufficere possunt abundead Editorum officii Buramam,qualein volumen alteruin ex-postulat, et praesertim adeamquaerei criticae in huius operislitione administranda ratio fuerit, explicandam. Attamen10 opportunum duximus alia quoque hic colligere et dissereread Legentiumomnimodam,quantamattingi potest, utilitatem.Quibus sic generatim praemissis, ad singula, quae velnecessaria vel opportuna duximus ad editionem istam operisConformitatum magis illustrandam, iam descendamus. Age-i.i mus autcm in ista introductione, ordinem praefationis tomiprioris secuti,1de auctore, scil. fr. Bartholomaeo deHinonico de Pisis, colligentes ea omnia quae de ipsiusvita cognoscuntur, tangentes quoque vitam homonymi fr.B art lio1 o m aei D o mini A 1bi si,cui auctori communiter20anteannum1906perperamtribuebatur opus istudDe Confor-mitate vitae b. Francisci ad vitam Domini Iesu;2agemusdeauctoritatibus et fontibus quibus usus sit fr. Bartholomaeusin compilandoopereisto Conformitatum;3de aliis codicibuset de editionibus prioribushuiusoperisConformitatum,necnon25 de opusculis inde extractis;4defortunahuiusoperis, deeiusrsionibus* et imitationibus, de illum saeve nec iuste aggre-dientibus atque de ipsum defendentibus;5agemus de aliisscriptis fr. Bartholomaei de Rinonico, de eorum codicibus.eteditionibus, si quae evulgatae sint.30I.De vita Auctoris et ipsius homonyrai.Ut de auctorelibri Conformitatum, saepissime cumaliisconfuso, dequeeius operibus, perperamaliis scriptoribusl.. c. p. XXII. I ii hoc vol. V saepinsallegavimusSpecu'um Vilne B. FranciscietSocioruma.j Venetiis 1504; Metis 1509, de quo cf. praesertim P. Sabaiicr, ap. Opuscukshislorique, I, Paris 1903, 299-365. Cf. infra p. XLII.P. LXXXsqq., et CXXV.PRAEFATIO. XItributis dum e contra et aliorum operaipsi falsoadscribe-rentur maiore claritate et amplitudine disseramus, paucisprimum ea repetimus quae in initio voluminis prioris!,opedocumentorum in tabulariis Pisanis de ei us atque ho m o-nyrni ipsius vita stabilita sunt.5Quorum haecsummaest notitiarumchronologicarum cer-tarum, primo quoadfr.Bartholomaeum domini Albisi de Vico(scil. Pisano)2,vulgo apud auctores Albitium vocatum.Anno ergo D. I. 1349, Indictione I, die 16aprilis3Mingusquidamexsecutoremtestamentisui,dictodieconditi,nominavit^"fr.BartholomeumdominiAlbisi de ordine S. Francisci.AnnoD. I. 1360Ind. XII4,die5sept. GratiolusdeGargareto, syn-dicusconventus S. Francisci Pisis, testatur se recepisse cer-tamsummam aD.Peratestamento relictamufr.Bartholomeodomini Albisi de Vico.Anno item D. I. 1360 Ind. XIII5,,5die 16 decembris idem Gratiolus testatur se habuisse ab ex-secutore quodam testamentorum pauperum archiepiscopaliscuriae, solidum unum, relictum a quadam testatrice D. Bo-nuccia, pro figura cerea b. Gerardi de Valentia, et so-lidos XIXdenariosque8,abeademtestatrice relictos "fratri 20Bartholomeo dominiAlbisi,fratridicti conventus dePisis.Cultum b. Gerardi de Valentia, laiciOrd. fr. Minorum,qui Panormi 29 decembris 1342 obierat6,fr. iste Bartholo-maeus Albisi magnopere Pisis promovit, eiusque vitamscripsit an. 13477. Guardianus conventus Pisani fuerat an. 2513428. Ipse vero fr. Bartholomaeus iuxta aram olim' beatoGerardo, nuncautemAssumptioni beate MariaeVirginis9di-catam, sepultus fuit Pisis in ecclesia sancti Francisci. Lapissimplex etabsque ullis ornamei.tis,sepulchrumeiusin eccle-siae pavimento claudens, hoc fert in margine trium laterum 301AFIV, p. VIII-XI. * Conventus ibi erat ffr. Min.; cf. AF IV, 517:ubiminimeautcm,conlraSbaraleam, Suppl., 109; I, 114 [cf. p. XVI, n. 25], hunclocum plusquam ceteros celebral Pisanus.8Id est iuxta calculum Pisanum, secundum quem annus incipiebat dic 25 martii, anteannum nostrum. Currebat ergo tnnc annus 1348. Quodetiam apparet ex Indictione.4Nobis ergo anno 1359. Indictio XIII prodie 5 sept., relata ad terliam notam chronologicam: A. D. I. 1360, 16 dec. Ind. XIII, prodit hic adhihitam esse non indictionemHomanam(incipientcmB 25 dec. vel I ian.) sed aliam: scil. Graecam, Pisis ordinaric vigenlem,ordienlem a 1 seplembri.5Item nobis an. 1359.6Cf. infra, p. Cll, n. 5. ' Cf. p. Clsq.8Cf. p. XIX I. 25-9Non vcro Nativitati B. M. V. Sepulchrum esl in cornu livangelii.XIIPRAEFATIO.epitaphium*:uHic iacet venerabilis frat\\erIhirtholomeusdomini Albisi ordinis Minorum,qui obiit A.B.M.\\CCCL1 die\ Decenibris ...msideratis notia chronologicis suprarelatis edocumen-;tis,in iis, visa eoruin indole, vixuquondamflnOminifr. Bartholomaei Albisi, Pisis admodumnoti et celebris, si re-vcra tune iam 1351 obiisset, additumnon fuisset, patetinepi-taphium errorem quemdamirrepsisse*.Satis erit corrigereMCCCLX, supposito quod annus exprimatur stilo communi10(geu curiae Komanae) non vero iuxta ealeulumPisanum quiob tertiam notam temporis (16decemhr. 1360, nobis 1359)excluditur; hac enim in hypothesi deveniremus in 10 dec.1359,

371 394 411 430 469 47Is. 480.1Ad normam diclorum AF IV,p. XIII-XIV.1Opuscula s. Patris Francisci Assisiensis, Ad Cl. Aquas 1904. Cf AFIV, p. XIII.Ubi in locis cilatis alii iam fontes allcgaii sunt, hic nihil in notis adducimus.4Benedictio fr. Eliae a moribundo S. Francisco esl quoque ap. Actus, c. 5 n. 8-12.' Cf. suprap.XXXVIII I. 18.6Legitur etiam ap. Leg.mai.c.in. 10.7P. XXXVIII1. 20sqq.8Itemp. XXXVlll l. 28.9P. XXXVIII I. 12.10Ibid. I. 15."Ib. I. 10.P. XXXVlli|. 18.13DeOlhoneimperatore RivumTortumtranseunte. Narratur hoc etiama Bernardo de Bessa, AFIII, 672. "Rapas in initio comedebant primi socii, quod legitur"" 'N'"l ,:i" 55.1SAd leprosis serviendnm in fine redire voluit S. Franciscus/itur etiam Leg. mai. c. 14 n. I.18Idem ap. .5 soc. c. 13 n. 55.17Visiofr. Eliae, de quap. XXXVIII I. 8sqq."Idem Leg. mau c. 15 n. 3.19Idem ac nar-ratump. 14 I. 40s. et 489 1. 13-5.PRAEFATIO.XLIlulianus de Spira, Legenda b. Francisci : IV 247 308, V 29.Idem, aliique, Officium S. Francisci: IV 6\5I 79 147 467-9, V 29 118 137 142 189 246315 378s. 401 407-8 496.Officium SS. Stigmatum: V 379.S. Bonaventura, I.egenda maior: Inutile videtur paginas illas omnes hic coa-cervare. Cf. supra, p. XXVI, 1. 8sqq. 5Idem, Legenda minor: V 111 135 137 190*192 209s222 232s. 245 315 3164318 3718(377) 394 43Is. 451.Legenda trium sociorum: IV (108 118 I22ss.j 138 (140ss. 146s. 157ss.) 176 (I77ss.) 180(187) 193 (2057248) 386 464s. 469 (494-500), 514 58ls. V (20) 100 (106) 112 (116) 130(I33s.) 137 159-62 (seplies), (224 247) 249 276 293 (377) 380s. (443) 444. 10Speculum perfeciionis: IV 41 53 (59) 71 80 119 123 139s. 143ss. 159 I61s. 179 184 186190 203s. 286 382 386 428s. 436 473 477 496 502s. 509 585s. 589ss/ 595 603s. 605ss. 611-9623-31, V 15 17 55 58 85 88 102 22 130-458162ss. 171-81 190-6 225s. 249 251 255ss.926ls. 281 294 308s. 324-31 359 371 378ss. 398 410 426ss. 430 432 461.Legendaeanliquae(expresse) citatae, loci e Speculo perfectionis hausti: IV 531U119 603-7 "15611-19 623-5 627-31,V86 1031213813!62 25114332359361. Loci item ex Legenda II Ce-lanensis: IV 5315470 603 61216631,V103 251 327. Itemex Legenda I Celanensis: IV 468".Ilem ex Actibus b. Francisci: IV 122 46618626, V 86 278. Loci eiusdem quae in Lcg-genda antica codicis Vatic.Cappon. 207 habentur: IV 5319(73 8120)108"(19022450), V104(12123Iboi4179 222-4) 280 (296?e297 350).Item locus qui ap. Speculum vilae b. Fran-20cisci habetur: V I07s. cf. Addenda, infra p. 506. Item loci qui in Chronica 24 generaliumlegunlur: IV 58 (73s. 81 162 19026350 445).Item loci tanquamex Leg. ant. hausti a Pisanoindicali, quostamenin velustis compilationibus non invenimus: IV 5627483 8 Leg.vetus , V 233 281. 506.Legenda vetus29: In veleri b. Francisci legenda narratur : IV 483,0. Citatur Legenda25vetus* in nolis: IV 455 I67s. 176 178.Aclus B. Francisci31: IV 40 (56) 60 71 81 99 110 119 155 I6ls. 176 178-202 214 233 243255-60 276s. 280-88 351 355 386 428 434 440 445 449 451. 466 473 476 479 514, V llss. 1719 31 79-84 86 88 102s. 116 121$. 131ss. 139 I43ss. 170 173-81 191 I94s. 197 225s. 249s. 253255s. 277s. 289 308s. 3l8s. 355 37ts. 378 380 384 386 (Actus c. 9, quod ibi citatur: ln Le- 30geuda de inventione Monlis Alvernae"2*) 391 394s. 397 409ss. 413 426 427ss. 468.IEdit. ap. Acta SS. oct. II, 548, 560sqq.; integra ap. Analecta Boltand., XXI, 160-202.*Quamquam cilat Leg.maiorcm.3Lcg. maioris et min. verba commiscet. .4llem hic.5Item eliam hic.6Loci( )inclusi denotanl ibi 5 soc. nonexpresse allegari.7Lin. 348, ex 5 soc c. 9 n. 33.8llem p. 138, conflata exSpec. perf et Leg. mai.9Narratio conflata ex Actibus et Spcc. pcrf.,0Fonsdubius remanet. Numeri( )uncis inclusi denotanl ibi Legendamantiquamin textu non citari.IICf. AF IV, p. XVI: item pro infra cilata p. 612.12Fons dubius."Initiumnarrationis est ex Spec. perf,altera vero pars ex Leg. mai.|4Fons dubius. .16llem.16llem."Cf. supra, p. XXXVIII, 1. 10sqq.18Cf. AF IV, p. XVII.19Fons dubius.20Scil. lin. 33ss. Ibidem 1. 28-32 sufficiebat allegareLeg. mai. c. 2n. 4. Forma hubitns S Francisci describitur quoque accurate in-fine Chronicae VII tribulat.,ap. Ehrle, ALKG II, 153. Qui texlus habetur infra, p. 104.2lCf. AFIV, p. XVII.11Fons dubius.23llemj legitur qnoque ap. Bessa, AF III, 678.*4Legg.antica, c. 9.llabetur etiam ap. Celan., Tmct. de mirac. c. 5 n. 34.2SDubium,unde hauslus sit locus."Cf. AF IV, p. XVII, (cf. ib 108, 193).*>L. c. p. XVII.*9Cf. Lemmens. Doc ant. franc, II, 91 sqq. ; Sabatier, Opuscules, I, 63sqq.80Quaenam legenda sit, ignoratur. Cf. AF IV, p. XVII.81Actus b. Francisci ct so-ciorvm eius, ed. P. Sabatier, Paris 1902. Cf. Kruilwagen Bonav.,O. F. M. ap.AFH I, 301 sqq.,376sqq."item AFIV, 514 1. 22sqq.M.IIPRAEFATIO.Bern de Bessa, Llber de Laudlbui': IV 204 21323.", 241 243 251 262 302 308 326 3303I4 ,u:ulobannes de Bleea , V 19 181 409s. 430* 442s. 451 486ss. 497 506.LM ta-P. Pranciscl Intenti.o regulae8: IV 41 59 177 192 285378 381 397,V 110.Idem, Verba-Prancisci*: IV 59.5 Idem . Vitt B. Aegidil8: IV I62s. 206ss. 213 279 583.tegidius isate.,Di< t..a: IV 59 (162; 2U-33 452 (583), V 289.n Conradi VerbaT: IV 58 190, V 167 317.Calalogus XIV minislrorum generalium8: IV 276 305 344, V 500.Philippus Perusinus, Caialogus cardlnalium Proleclorum Ordinis9: IV 343 454.10 Idem, Insirumentum do siigmatibus b. Prancisci10: V 386 390-2 402.Instrumenlum vendilionis lerreni pro ecclesia S. Francisci Assisiiu: V 443.Instrumentum nolarii quod vidit Florentiae, demiraculo intercessione S. Francisci facto":V 19.De secrelis s. Francisco in stigmatiiatione revelatis13: IV 436, V 397.Dialogus dc viiis ss. fratrum Minorumu: IV 240 242 249-54 262 272 278ss. 293-6 303 321IS 133 4-'il 516.Calnlogus ss. fralrum Minorum16: IV 178 202 233 235 243 249-54 262 275 278ss. 296302-9 321-36 349, V 451.Barlholi, Franciscus, Traclalusdeindulgenlia Portiunculae18: IV 74 96 163 234 452, V31-53326s.3S6 401 461.2ii Floretum s. Francisci (Fiorelli)17: IV 58 164 (244s.) 452, V 18 181 224 249 390 397 4084l2s. 430 437 442s 182 506.(Speculum vilae b. Francisci18: IV 235 271 324, V 165 175 397 407 412 442 476 506).^Chronica XXIVGeneralium O. M.19: IV 58 71 74 99 162s. 178-205232 244s. 249s 262ss.276s 279ss. 288 290s. 296s. 307 320s. 324-7 33Is. 335s. 344 347-50 357 359 428-40 445s.25 452s. (500) 503 513 (543) 562 583, V 15 (86) 144 I76s. 224 249 355372380 384s. 408s. (414130) 142 (451) 481 486ss SOOss).Regulae s. Francisci Declaraliones*: IV 379ss.Conslitutiones generales Narbonenses: IV 398ss., V (498;.Constiiutioncs generales Farinerianae: IV 389 402.30 Conslilutiones generales Benedicti XII: IV 397.IEd. ap. AF III, 666-92. 'Ibi legas AF III, 687 pro 332.8Ed. Lemmens, ap.Doc unt. franc, I, 1901, 83-99.*L c. 100-6.6L. c. I, 37sqq.6DiclaB. Aeijiiln Assis., Ad Cl. Aquas 1905.7Ed. Sabatier, Opuscules, I, 370sqq.; ed. Faloci,ap. Misc Fr., VII, 1899, 132-6.8AF III, 693-707; cf. Delorme, Ferd., O. F. M.,ap. AFH II, 431 sqq.9AF III, 708-12.10AF III, 641-5.:1Cf. infra, 443.IIEd. Lemmens, AFH I, 2545.18Cf. infra, 397."Ed. sub hoc litulo,L. Lemmens, Komae 1902.16Ed. item idem,Romae 1903. Cf. alium, quem ed. Delorme,Ferd., 0. F. M , ap. AFH II, 544-58.18Ed. Sabalier, Paris 1900.,7Cf. Actush. Franasci, suprap. XLI, n. 31. Fiorelti di S. Francesco, ed. Ant. Cesari. Verona 1822;ed. Pas-serini, Firenze I903 etc. An. 1829, 10 febr. in Academia FlorentinaFurfuralorum (vulgo dellaCruscn) G. Bencini, ostcndil librum ConformitatumcumFloreto el ei adieclis Vilis ffr. luniperic! \i -idii alquerum fJiclis huiusconvenire(exceptocap. XLVIIl Fioreti)KCf. nolam Caes. Guastiad versionem suam libri E. Chavin de Malan, Sloria di S. Francesco, Prato 1879, 433, (ubipauca de opere Pisani iuxla Follinium).18Ed. Parisiis s. a.; Veneliis 1504: Metis 1509; cf.Sabatier, Opuscules, I, 323sqq19Edita ap. AF III, 1-575.Quodsi Pisanus hac Chronica, sibicoaeva, cf. AF III,p.VIII, ususnon esl: AFIV, p. XXII,colleclionem simillimam ad manus cerlesoQuoad ediliones sequentium operum, vide ipsis in Jocis cit.PRAEFATIO.XLIIILegenda S. Anlonii Patavini1: IV 151 264-73, V 349.Thomas Celanensis, Legenda s. Clarae: IV 78 248 351-6, V 17 350.loan. de Aretio, Legenda b. Benedicti de Sinigardis Arelini: IV 99 253 347.Bartholomaeus Albisius Pisanns, Legendab. Gerardi de Valenlia: IV 297-301.Legendae et Passiones plurimorum ss. fratrum : IV I78ss ;Passiones v. gr. 296 304 322 5332 334.lacobi Tudertini Dicla etc: IV 235ss., (V 372 310 442).Auctores Pisano antiquiores, ab eo non adhibiti sed nihilominus in adnotationibusad narrala illustranda allegali*.lordanus a lano, Chronica8: V 327ss. 500 552.'10Thomas de Eccleslon, De adventu fratrum Minorum in Angliam *: IV.162270 309 325 330s.334, V 168.Nicolaus de Carbio6, O. F. M., Vita Innocentii IV: IV 42.Fr. Minor Erfordiensis, Chronica Minor: IV 304 325.Salimbene, Chronicufl: IV 210 263 306 326 357 562, V 173 407 463. 15Anonymus Perusinus, Legenda S. Francisci: IV 248.Commercium 13. Francisci cum domina Paupertale: IV 118.Olivi lohannis, Pelrus: IV 74.Uberlinus de Casoli: IV 74 78 276 361, V 118 379.Angelus Clarenus: IV 192 372s. 440 455 (513); V 104 165-8 178 224; cf. Leg. antiqua. 20Alvarus Pelagius, De planctu Ecclesiae.: IV 320.Odoricus de Portu Naonis, Itinerarium: IV 557.lohannes Vitoduranus, O. M., Chronica: IV 334 348.(Hermannus Minorila), Flores lemporum: IV 326 438.Martinus Fuldensis O. M., Chronica: IV 438'. 25Sbaralea-Eubel, Bultarium franciscanum: IV 12 147 241 295 307 309 334 (343) 35535,9ss. 38ls 388-427 439s. 455, V 400 403-7 444 47I etc.Wadding, Annales Minorum: IV 261 332 349 383, V 12 14 17-20 121 169 233 406 500.Acta SS. Bolland : IV 210 213 240-3 254 261 274 277 286 293 296s. 303 308 310 324 33335lss. 358ss.8.30Cod/ces MSS. in adnotationibus cilati.Cod. Collegii S. Antonii de Urbe: IV 78 331 433s. 438s. 444 446ss. 476 478, V 177 I79252 297 3I7 408 437 473 48Is. 495 500 502 506.1Hic nor. enumeramus scripla omniaea, quae Pisanus libro primo inseruit, p. 178-364, plusminusve integra vel excerpta, neque illa quae Scriptoribus Ordinis, 336-41 tribuit.*luxia propositum enuntiatum AF IV, p. XXXV, auctorcs Pisano posleriores, et eo magismoderni hic rerensendi non sunt.8Ed. ap. AF I, 1-19; reliquam partem ed. L. Lem-mens, ap. AFH III, 50-4; integram ed. H. Bohmer, Paris 1908. Cf. AFII II, 647-50*Ed. ap. AF I, 217-75; ed. A. G. Little, Paris 1909. Cf. AFII III, 558-63; 583-3.6Non de Curbio. Cf. editionem vilae huius, curante Fr. Pagnotti, ap. Archicio della So-cieta fiomanu di storia palria, XXI, Romae 1898, 7-120.8Ed. Parmae i8.'i7;ed. Holder-Egger, ap. Monum. Germaniae Hist. Scriptores, XXXII,1905-908.7Allegantur quoque in notis: Speculum Minorum, V 165; Monumenta ord.Min., ib. 317, 332; Fiimamenlumord. Min:, ib. 317, 379 etc; loannesdeKomorowo (obiit 1536)ib. 305; It. Bernardinus Aquilaiius(f1503), ib. 340; Chronica anonyma ffr. Min. Germaniae,ib. 327; etc.9Prneterea in notis' remillilur lector ad alia Chronica, non (ranciscana: Walt.Gisburnensis, Chronica de geslis regum Angliae, IV 181; ChronicaprincipumSaxoniae, ib. 325;alia ib. 304 elc, etc\1 IVPRAEFATIO.Codlcea Valirani: Lal. 7339: IV 10 Oltob. 'i-2-2: IV 108. Otlob. 666: Clarenus Explic. Re-gulae: i\ 109 Lat. 7660: IV 297.Codi ea Collegii S. Isidorl, Romae: 1/1^4: IV J62j 1/9-2: Clarenus, Expi. Regulae: IV 192 455.Codex Oxoniensis (Caial ss. ir. Min.): Cod. Canon. Bodlei. 525: IV 178 275 302s. 305 3096 323s. 329 335.-Codei Monacensis lat. 3702: IV 325 332. Codex Liegnitziensis: IV 178.Codiccs alii momenli minoris acl rcs lexlumque Pisani: 216 267 274304 308 317 320 326 341.Plura etiam quae omisit fr. Bartholomaeus, quia rela-tiones scriptas prae manibusnon habuit, manifestant, quantostudio et accurato res sibi narrandas investigaverit. Infraio}).380 1. 4:"De praefatis, ait, habetur in pluribus lo-cis scripturae; sed de aliis multis apparitionibus nonrepperi scripturam, quare hic non pono,,. AFIV,2 1. 39:uMultaque non ex industria, sed quia ea haberenon valui, omittendose scripturum pollicetur. Ibidemi S p.275 1. 16:uHaec, ut audivi, ait, posui; quia eius legen-dam non vidi .P. 320 1. 40 dicit fr. Rogeriumadvitamspiritus et perfectionem informationes reliquisse,uquasnonscribo, quia imperfectas repperi.P. 317 1. 21 deeodemscribit:"ubi iacet, non repperi.Idem de pluribus fratri-2nbus Minoribus lugens adnotavit; v. gr. p.204 1.17, p.2431.32, p.244 1.34, p.280 1.7, p.282 1.9,p.288 1. 39 :"de praefatis solum invenietc.Saepe de negligentiafratrum,, ob quam memoriae sanctorum maiorum deperie-runt, conqueriturPisanus; exemplicausap.243 1. 23:"quo-25rum memoria obliterata est... scriptorum negligentia et fra-trum indcvotione;similia lamentaturp.245 1.13, p.5111. 15, p.262 1. 34uquorum notitia obliterata habeturnegli-gentia fratrum et pravitate.P. 242 1. 4 de miraculisfr. Rainerii, sepulti in Burgo S. Sepulchri, loquens, dicituut30 patet instrumento publico quod ego vidi*.Similia col-lecta habes ap. AFIV,p.XXIII, 1. 11sqq.Demum ex adnotationibus. criticis ad pagina-rum calces quam plurimis suppositis, magis quam e di-etis modo allatis luculenter patet fr. Bartholomaeum etiam35 in hoc altero volumine fontes fide et diligentia maximis ad-hibuisse2.1Quae i:i formam lianc publicam redacta revcra habentur ap. AA. SS. nov. I, 391-402.AFIV,p. XXIIsq.PRAEFATIO. XLVIII.De aliis codicibus et de editionibus libri Conformitatum.Hoc in capite tractabimus1de deperdito MS.originalioperis Conformitatum;2MSS. quaedam operis Conformita-tum in priore volumine non memorata describemus*j ad- 5dentes quaedam de codicibus ibi iam descriptis et de codi-cibus deperditis;3describemus accurate editiones prioresoperis eiusdem ;4demum subnectemus alios codices, quiexcerpta quaedam libro Conformitatum continent; interquaenumeranturpraesertimPisaniDeclaratio Begulaeetopus-1 culum De indulgentia Portiunculae.1.De originali manuscripto libri Conformitatum.Hoc a saeculis deperditum fuisse videtur; neque usquemodoullibi apparuit, neque illud inveniendi spes ulla adest.Plures quidem post Papinium2,qui tamen postmodum se 151Cf. AFIV, p. xxv-xxix.2Kotizie sicure della mortc elc. di S. Francesco 1824, 168; (ed. II, p. 100): Se l'ori-ginale si rilenesse presso di se dal P. Alfieri, orimanesseal Convenlod'Assisi, non si sa; si sa peraltro che F. Bnrlolomeo ebbe in premio una tonaca col cappucciodefS. Palriarcha [supra, p. XXII,1. 20sq.] conservatn a niio tempo nella noslra Chiesa di Pisa. II regalo venne dal Convenlo[?];cra giusio che a qnesto restasse il libro [sed cf. XLVII, I. 9]. Infalti vi si e custodita gelosamenteneH'.\rchivio quesl'opera delleConformila, bene scritln in cartn velina [!] fino al 15 giugno 1810,epoca della falal soppressione. Ora non v' e piu. Riprislinnto il Convento, quasi tutli i codici sontornati. Nc mnncnno alcuni, e trn quesli l'enuncinte Conformiln . In Indice[p.XXI, I. 25]circa an. 1828 opinionem suam snt mutavit. Nani MS. illud Pisani autogrnphiim non 'iam eratnisi exemplarquodcumquehuius libri. Nomen autem possessoris, quod in Indice tacuit, Papiniussuocalamoapposuit in Codice 691 Bibliothecae S Francisci (modo Communnlis) Assisii,qui Codex lnventarium istius biblimhecne anno I38I confectum conlinet, necnon et alia Inventariaposleriora. Codicem cdidit erudite illustratum cl. v. Alessandri, Leto, Inventario dell'anticabibliottca del S. Convenlo di S. Francesco in Assisi, Assisi 1906. Inter libros MSS olim fr.Hieronymi de Assisio, qui obiil 1445, fuit, Cod. cit. LXXXII llem Liber ConformilalumbeatiFrancisciadChristum in papiro[!]et sine poslibus ; I. c. 146. Ad cnlcem vero paginaePapiniussubnotnvit: CodexConformitatum in papirosupradiclusquousus fu;t MagislerTebaldi,cuiiis est epistola ad Bollandistas [cf. p. XXI], in qua illud [=hoc MS.] memoratet in quoad mar-ginemquaedam correxit, non est amplius in Archivoneque in Bibliolheca. Esttamen Assisii mancuset mutilus in principio et in fine et quidein valde. Possidet eques Antonius Frondinius,qui illnm detexit in apolheca civitatis . Quibus subiunxit cl. Alessandri:'Collectionem Fron-dinii, posl plurcs codices antea iam venum datos, comparatam fuisse a Canonico .Assis. ThomaLocalelli, qui eam reliquit Cathedrali Assisiensi. Codex vero Conformitalum in ea minimeinsenitur '.\l VIPRAEFATIO.correxit, dixerunt1,correctionem eius nequaquam atten-dentesMS. originale libri Conformitatumdatumfuissesacro conventui Basilicae S. Francisci Assisii,et quidera iure merito, quia ex hocconventuprovenissettu-5 nica illa, quamministergeneralisHenricus Alfierius dedissetfr. Bartholomaeo, ut eum proopereexiinio dignepraemiaret.Quae hypothesis Papiniiomniex partecollabitur, si haecconsiderabis.Codex ille pretiosissimus,autographus, una cumaliis absque dubio in inventariis bibliotliecae S. Francisci10adnotatus fuisset, si in ea unquam exstitisset. Illevero codex qui solus in ditissima illa bibliotheca fuit, eiadvenit nonnisi anno 1445. Porroprovenitex relictis privatisfr. Hieronymi de Assisio. Insuper codex iste"in papiroscriptus erat, qualemeumPisanuseapitulogeneralianno1399i vix obtulisset, sed certe pergaraennra. Demura erat codexinterpolatus2. Ex quibus liquet nec autographum nec ori-ginale Pisani bibliotheeae Assisiensis fuisse unquam.Porro quidam3,nullo textu nisi erronee intellecto4,ni-sus, autumavit: codicem autographura vel originalemPisani20 fuisseoliminBibliothecaducali Urbini. Quicodex tantumabest, ut sit originale Pisani, ut magis librarii non paruminscii fuerit; qui postquara librumabsolutum dixitan.1390,eiusapprobationemCapituloGliAssisiian. 1389adscripsitetc.Est demum codex saeculi XV, idemqueaccodex Urbin.39725et 398 bibliothecae Vaticanae5.Nec inaiore aestiraationedignaapparetnotula, quaescri-bitur npposita fuisse a manu saeculi XVIexemplari cuidam1Papinii dictarepeliit v. gr. [Fratini, Gitis, 0.M. Conv.], Seipreziosiricordiche il FraleUtnbro manda in dono al P. Barnaba d'Alsazia, Min. Oss., Foligno 1885, (in-12, 55pp.),p. 13,itemque Andrea Prior Tini, Sulla integrita del Corpo diS FrancescoPatriarcanella Ba-silica di Assisi, Assisi 1 900, etc. Constat exadnolaiione ipsius Papinii in Codice 691, MS. illudnequaquam fuisse ex vellere sed ex papiro compactum.. Ex modo relatis[p. XLV, n.2]elucel hypolheses vanas, fundatas in codicis illius ex archivo S. Francisci disparilione, quammiram vocilabant quidam, in opp. modo citt. penilus in nihil abire.*Supra, XXI, I. 27.5Seil. cl. v. Mich. Faloci-Pulignani ap. Misc Fr., VIII, 138; indeque ap. Et.Franc, X, 6I3.* Allegat enim tantummodo AA. SS. oct. II, 552. Ibi de hoc codice nil tale legimr. Adestenim lantummodo lextus Waddingi, Script., 48, 3tJ, 363, sic sonans: Habelur (lib. Conform.) MS.Urbini In bibliotheca dncali .5Cf. AF IV,p. XXIX.Cf. Stornajolo, Codices Urbinales Latini, I, Romae 1903, p.379-80.Codex convenit n. 184 anliqui indicis bibliothecae Comitum Urbini.PRAEFATIO. XLVIIeditionis primae an. 1510libriConformitatuml. Valoremaliquem haberet adnotatio ista, si constaret eam a viro reignaro adiectam fuisse. Qui vir, quicumquecaeterum fuit, inipso fol. lraeditionis illiuseamdemremplane legerepotuit2,pro qua ad praetensum illud originale, nescio cur, amanda-5verit legentcm. Sic enim sonat notula:uHic liber conformi-tatum, ut ih originali habetur, quod Pisis estin conventu3,annoDomini 1385 fuit inceptus etc..Mirum sane nonnullis videatur, quod quaestio de auto-grapho vel saltem originali Pisani tam diu tamquealacriterioactitabatur. Quihancquaestionemmovebant,nonomnestheo-retice, ut ita dicamus, rem hahc tractavere, nec quia devalore intrinseco operis Conformitatum iudicium ferre vole-bant, sedobquaestionemquamdamparticularem, scil. an coret viscera s. Francisci exenterati, in capella seu cella mor-'5tuaria s. Francisciapud Portiunculamcondita fuissent4. Fau-1Apud eumdem Faloci; cf. 1. c. X, 1907, 126.'Cf. et AFIV, p. 1.8Si fuit Pisis, non remansit Assisii; cf. supra, XLV n. 2.4Ad hanc controversiam cf. v. gr. Wadding, ad an. 1226 n. XL (II2,446sq.); MarcusUlyssiponensis, 1. II, cap. LXXIII; Napoli 1680, I, 296. Otlavio Spader, 0. M. Obs.,Breve relazione... circa il cuore ed interiora del Serafico PatriarcaS. Francesco, esistenti nelladi lui capella, siluata nella gran Basilica di S. Maria degli Angeli, Venezia 1723; BiniPompeo, La verita scoperta ne'tve Snntuari della citta di Assisi, la Basilicadi S. Francesco,la Porziuncola e Rivotorto, Firenze 1723, 46-65. (Item et alii libri de Portiancula etc. agentes).AA. SS. oct. II, 985-92. Annibale da Latera, 0. M. Obs., Dell'esistenza del cuore e delleviscere del P. S. Francesco nella nostru chiesa di Porziuncoln, ap. eiusdem: Manuale de'FratiMinori, Roma 1776, 104-118; Barnabe [Meistermann] d'Alsace, 0. M. Obs., La Por-tioncule ou Histoire de Ste-Marie-des-Anges, Foligno 1884, p.239-56: Appendice: Dissertationsur Vexistence du coeur de S. Frangois d'Assise a la Portioncule'; lclem, Porziuncola ossiastoria di S. Maria degli Angeli e dell'origine francescana prl P. B. d'Alsazia... Iradotta dalla2* edizione francese pel P. Cristoforo da Lanciano, 0. M. 0bs., Foligno 1884, Appendice: Dis-sertazione sulVesistenza del cuore di san Francesco d'Assisi alla Porziuncola, 347-68; (ap.II ediz. S. Maria degli Angeli 1895, deest appendix illa;. Idem, Porliuncula oder GeschichleUnserer Lieben Frau von den Engeln von P. B. aus demElsass vbersetztausder 2.franzbs.Auflage, Rixheim 1884; Anhang: AbhandlunguberdasDaseindesHerzensdes hl. FranziskusvonAssisi in der Porliuncula, 286-304. [Fratini, Gr*us. 0. Conv.],Riflessioni crilico-storichedi un frate Umbro sulla storia della Porziuncola del P. Barnaba d'Atsazia O. F. M. 0., Spo-leto 1884, in-12, 18pp. [Idem], Sei preziosi ricordi che il frate Umbro manda in donoal P. B. d' Als. Min. Oss., Foligno 1885, in-12, 55 pp. [Idem], La sentinella del quadrila-tero Francescano, che a nome del frate Umbro invia un prezioso ricordo al P. Basilio daGrecio, M. O., Foligno 1889. [Idem], Lettera aperta proveniente dall'altro mondo ed inviataal P. Gius. Fratini, sentinella in permanenza del quadrilatero Francescano, Foligno 1897,in-l2, 32pp. (Quae scripla polemica non sunl dicenda scientiflca).' Idem, Lavoro storico-cri-tico sulVinlegrild del Corpo di S. Francesco, Foligno 1 897; Tini Andrea, Sulla integritaM.VIIl PRAEFATIO.tores lniius sententiae locos Pisanihacdere*authenticosesseaestimabant, et quidem surnmo iure, uti omnes codices Con-formitatumexaminati probavere.Hoc,quinquaestionemistamin se ullo modo lieic loci tangamus, profiteamur oportet.Adversarii autemdictae sententiae qui, omnibus consideratis,asserere voluerunts. Franciscicorpus totum nimirum cumcorde et visceribusin ipsius Assisiensis basilica fuisseconditum (vel si mavis illuc translatum), eo devenerunt, uttextus illos Pisani,sunt etenim de exenteratione s. Fran- 27629p. 277 1. 33. 18iv 9 622 18-20.1Cf. supra, p. VIII.\Ubi locus omissus statim claret, verba indicare omisimus.sQuem locum sic contraxit paueissimis: o sed in b. Francisci nativitate daemones infernalesmaximo affecli sunt terrore et dolore; ergo angeli laetali sunt >.4Fol. 85va (uti in cd. I et II) locus ille brevis additus est; cf. 290 n. c: Item noviter indicto loco iacet s. Bernardinus de Senis, rnnijnus praedicalor et multis miraculis coruscanspost mortem 1444. *Sic crgo editiones, illos fratrcs quos codices tribuunt Florentiae,loco de Carmignano falso attribuunt.PRAEFATIO. LXXILabor, quem Ier. Buchius in editionemimpendit, ut prioreseditiones corrigeret, mi-nimus fuit, nam nonnisi verba correxit. Plures locos simpliciter delevit, etiammediis in narrationibus, rarissimehocquoquein casu, verbumobcontextumnovumimmutans.Plura autem addidit, sed uno in loco solummodo, scilicet a fol. 96 usquead f. 106. Ibi enim breviter deMinistrisgeneralibus Ordinis fratrum Minorumagitusque 5ad Henricum Alfierium, f. 96ra-vb; deindeusque ad suatempora eorum seriem itembrevibus notitiis valore speciali carentibusprosecutus est, f. 96vb-97va; inde ab anno 1517solos generalesffr.Min. Conventualium enumerans. Ultimus est Clemens Pelleus aFurcio (1587-90).Tunc f. 97va-100vb, Iocum Pisani, 336 1. 17 341 1. 36 eodem modo ampliavit, alia 10nomina illustriumfralrum Minorum, scriptorum praesertim, titulosque operum eorum inter-serens, adsuausquetmpora.Quaeomnialongemeliusetcorrectiushabesv. gr. ap.ScriptoresP.Waddingi et Supplementum P. Sbaraleae, etc, etc , undesupersedendumduximusabhis dictis denuo hic superflue recudendis.Postea f. lOOvb sequitur locus Pisani p. 342 1 1-29, et f. lUlra-va locus Pisani, p. 342 '31. 30p. 344 1. 28. Ibi vero Iocum Pisani,p344 1 29 346 1. 27 de CardinalibusOrdinis Minorum, suo modo retractavit, sed hic plerumque notis chronologicis (saepissimeerroneisj, ad suumusqueaevumeorum.seriemdeducendo. Ultimus refertur fr. Constantiusa Sarnano, 0. M. Conv., cardinalis creatus (non 20 dec. sed; 16 nov 1586Tunc demum prosequitur purus textus Pisani,p.346 1. 26sqq., absque ullis 20additamentis\Ad naturam seu indolem locorum a Ieremia Buchio omissorum quod spectat,patet eum plures narrationes portentosas delevisse, in exemplari editionis se-cundae, quod impressori tradidit. Magis etenim secunda et tertia editiointer se con-veniunt, uti notae nostrae infra, p. 12sqq. demonstranta. Ideae ergo quae de editione 25III passim circumferuntur penitus erroneae sunt.4.De opusculis e libro Conformitatum extractis, et de variis inde excerptis.Plura ex opere Conforinitatum extraeta fuerunt, quaecireumferebanturtanquamopera propria Pisani, quae partimetiamtypis prodierunt, partim in solis codicibuscontinentur.30uExplicatio Regulae Fratrum Minorumfr. Bartholomaeide Rinonico Pisani, nonest opusproprium, sedtantummodoextractum ex parte II fructus IX libri I, ap. AFIV,p.3691. 4 usque adp.425 1. 25.Saepius edita est haec explicatio, etquidem, uti opusseparatum, v. gr. 1 in Colle- 35ctione declarationurn et expositionum Regulae fratrum Minorum, quamediditfr. Iacobus de Grumello, 0. M. Obs.3,tunc Provinciae Brixiensis vicario provinciali*;1Tanlum in explicalione regulae addidit texlus inlegros ipsius regulae.sCf. p. 12 n. b, nbi ed. II, uli hic expresse nolamus, convenit cnm III; ita etiam 72 n. detf,p. 83 n.f,107 n. c, III n. i; 168 n. k, 176 n. i, 200 n. b, 263 n. b, 272 n. d, 285 n. h,317 n.f,et uti iam nolatum est in notis ad pp. 134, 146, 148, 153, 166, 190, 277, 344, 432,469, 503.sDe eo cf. Wadding, 183, 1252, 124; Sbaralea, 370. Wadding, ad an. 1483n. XXXVI; Marianus, ap. AFH IV, 326.*Epistolam in ed. cit. f. Iv datam Ad K. inChristo P. Fr. HieronymumTorniellum, Ord. min. obs. familie Cismonlane Vicariumgeneralem benemcritum, Fr. lacobus de Grumello, eiusdem ordinis, provincieque Bri-xiensis vicarius immeritus ac filius deditissimus inscribit.l.XXIIPRAEFATIO.OOM culleotio titulnm complexivum non habet, et paginarum numeratione caret, vol. in-4,fol. ai-yiii ', ad cuius calcem legitur: lmpressum Brixiaeper Iacobum Britannicum Bri-xuinum MDIJ, XVcalen. Ianuarii.Ibi f. giiij lra f. kiiij 4rb. Incipit declaratiomaautrilhirtholoma:i de Pisis super regulam. Viso qualiter summus dominus etsalvator no-5 ster... i. e. AF IV, 369 1. 4. Expl. * per summospontifices est declarata i. e. 1. c. 425I. 16. Explicit Declaratio regule fratrum minorum.Prodiit2 ap.Monumenta ordinis Minorum, In civitate Salmantina MCCCCCVI,menseiulio, in-8, ap. Ioan. de Porras, permandatum R. P. Francisci deLedesma guar-diani onlinis Minorum Obs. Salmanticae",tractatus III, fol. 75v-94r: Incipit expositio10super regidamfratrum Minorum edila afr.Bartholomeo de Pisis. Caput I Regula et vitaminorum fratrum hec est. In qua(!)forma edicitur .... Cf. AF IV, 381, 1. 10. Expl. persummos pontifices est declarata [cf. 1 c. 425 1. 15] ad laudem et gloriam dei et domini no-stri Iesu christi et sue intemerate matris virginis marie, omniumque sanctorum angelorum etsanctorum suorum. Amen. Explicit expositiofr.Bartholomei de Pisis super reg. fratrumMi-j;;norum*. OTuae verba Adlaudem etc. addita fuerunt opusculo, ex Conformitatibus extracto.Prodiit3 apud aliam editionem huius operis: Monumenta Ordinia Minorum, In civi-tate Salmantina, MDXI,item in menseiulio, in-4, ap.eumdem,mandanteeodem; tractat. IIf 77v-96r; ubi eodem modo incipit et explicit.Prodiit 4ap. Speculum Minorum, in civitate Rothomagensi, per Martinum Morin,201509, mandante fr. Gerardo Zoethelme, Provinciae Franciae Obser. Vicario provin-ciali; tractat. III, fol. 66v-83r; ubi eodem prorsus modo incipit et explicit.Prodiit 5 ap. Firmamentum trium Ordinum beatissimiPatris nostri Francisci, Parisiis,ap. Ioh. Petit, 1512, VII. id. ian., quod edidit fr. Bonifatius de Ceva, 0. M., Provin-ciae Franciae Minister provincialis3,pars IV, f. liiijrb-lxxrb. Ibi se habet: *Incipit decla-25ratio magistri Bartholomei de Pisis superregulamfratrum Minorum ex libro Conformitatumassumpta cum singularibus ipsius regule et status commendationibuspreviis. [f. liiij va]. Visoqualiter summus dominus et salvator ... i. e. AF IV, 369 1. 4. Expl. pontifices est decla-rata ad laudem... etc. scil. uti ap. Monum. ord Min.6 inde prodiitassumpta in alia editione operis 'Firmamentum trium Ordinum, Venetlis,30per Lazarum de Soardis, dieXVsept. MDXIII, in-8; pars III, f. 52va-68ra, concordans'plane cum I editione Firmamenti.Habetur Declaratio Regulae in pluribus codici-bus. Eamcontinetv.gr. Roinae in bibl. vaticana, codexlat. 7690, saec XV, foll. 368; chartaceus; miscellaneus.35 Post opusculum S. Bonaventurae: De triplici viaseuIncendiumamo-ris, (cf. eiusdem Opera omnia, VIII, 1898, 3-27, cf. ibid. p. XXI) f. 264r-272v,incipit. Secunda [pars] noni fructus et conformiiatis I libri est:FranciscusRegulator. Visoquomodo.... Expl. f. 342r. patetadoculumchristicolis. Adlaudem Chrisii. Amen. Est ergo tota pars altera fru-40ctus IX: AF IV, 369-457. Postea sequitur index capitulorum regulae et ex-positionis.Codexbibliothecae Campori,modocum EstensiMu-tinae unitae, sign. v- E.F.14. Miscell., membran. saec.XV,Accedit f. Ai-Ciiii Tractatas Minoricorum Bartholi de Saxoferrato, iuristae saecularis(item in-i). Cf. Wadding, 27, 19*, 223Anon. Hisp. XIII; 121, 82', 84"; Sbaralea,52 (I, 55); 259 (I, 275)."8Cf. de eo AFH III, 314-5. Wadding, 85, 58, 603; Sbaralea, 49, 182, 196-7. (IJ, 52,194-5, 210).PRAEFATIO. LXXIIImm. 127x90, foll. 110, non numer.; scripturagothica, in finevero cursiva, cum plurimis notisposterioris aevi; inter quae"Sig.re Sig.re Pro. C.mo da Iesi Zpccolante S. Severino...,manu saeculi XVII.Fol. 1-73 Secundapars nonifructus et conf. vite b. Francisci ad 5vitam Christi secundum magistrum Bartolomeum de Pisis est: Franci-scusregulator. Expositio. Visoquomodosummusdominus. Expl. Omni-bus christicolis. Adlaudem chrisii. Amen. Deo gratias . Est tota alteraconformitatis IX; ed. 369-457x.Pragae in bibliotheca Capituli Metropolitani,10MS.BXC, in-12, membran. saec. XV ineuntis, foll. 387.Codex Miscellaneus.Fol. 308r. In principio regule. Incipit expositio regule Minorum.Primum cap. regule dieit: Regula et vita minorumfrairumetc. Inquoforma edicitur... . Expl. 369v. per summos pontifices est declarata. 15Explicit declaratio regule . Estergo anonyma,sed est illa ap.AFIV,3811. 10-425 1. 15.Declaratio superRegulamfratrumMinorumhabeturquo-qne in Cod.Scaff.XXIII n. 634 bibliothecae S. AntoniiPatavii2;chart. saec. XVI, foll. 179, mm.210x140,mi-20scell. Declaratio legitur f. 1-46; incip."Primum regule capi-tulum dicit,edit.p.381.Codex Oxoniensis Canonicianus n.96,in Biblio-theca Bodleiana saec. XVin-4, foll. 165. Miscellaneus.Fol. 149-165; incip. : Visoqualitersummusdominus;expl. decla- 25rata; scil. est 1. c. 369-425. Postea: Explicitdeclaratioreguhfratrumminorumper magistrumfr.Bartholomeum de Pisis, ord. Min.3.Bruxellis in bibl. Regia, MS. 1629 (al. 12167-71)saec. XV, miscellaneus.Fol. 208r239 Exposiiio Regulefratrum Minorumpermagistrum30Bartholomeum de Pisis, s. Theologie professorem compilata4,. Inc.Primo regule; cf. AF IV, 381.1Descriptio debelur R. P. Seraphino Gaddoni, 0. F. M., cui ob eam gratias dicimus.Alia partes codicis ap. AFH describet.1P. M. Ant. M. Josa, / codici manoscrilti della bibliotheca Antoniana, Padova 1886, 173.*Cf. Coxe, 0. H., Catalogi codicum manuscriptorum bibliolhecae Bodleianae, Pars III:Codices lat. et graec. Canonician., Oxford 1854, p. 494.*Plura non indicat Vanden Gheyn, S. I., Catalogue des Manuscrits de la Bibliotheque Boyale de Bruxelles, XIII, Bru-xelles 1903, 45. Est idem Cod. qui notatur n. 12170 ap. Catalogue des Manuscrits de la Bibl.Royale des ducs de Bourgogne, I, Bruxelles 1800. 244; hic Incipit illud notatur.I.XXIV PRAEFATIO.Codex 644 bibliothecae S. Francisci, nuno cominu-nalis A.8sisii. MS. chartaceum cum foliis membranaceisin fine et in medio singulorum fasciculorum, mm. 212x240,saoc. XV, foll. 162, miscellaneus.1.5 Fol. 1-71 : ParssecundafructusIX,sine auctoris nomino. In summoprimae paginae notatur: Primus liber. Ihesus. Regulator; inferius: Ex-posi/iu . Iiic. Visoquomodosummus; oxpl. omnibuschristiculis.Adlaudem Christi. Amen. Est tota secunda parsconformitatisIX?ed. 369-457.Item in codiceXXbibliothecae conventus(modocoin-io munalis) Capistrani. Cod. membran., foll. 208, mm.170X115; saec. XIV et XV; miscellaneus.Fol. 84v-101r: Exposiiio sive declaratio regule fratrum minorumsecundum magistrum Bartholomeum de Pisis2. Iuc. Qualis sit re-gula nostra, paiet quia ipsa est in sancto Evangelio fundata; expl.15 per summos ponfifices est declarala. Est ergo extractum ex Conf. IX,ap. edit. p. 373 1. 20-425 1. 15.Versionemitalam Declarationis Regulae continet co-dex Oxoniensis Canonicianus ital. 1783in bibliothecaBodlciana; saec. XV, in-12, foll. 118.20 Fol. 1-20: Dichiarazioni o Esposizioni della Regola di san Fran-cesco del maestro fra Bartolommeo da Pisa delVordinede Minori,vol-garizzate per fra Filippo da Massa4del medesimo ordine . Inc. Elprimo capilolo della regola e posto expl. alipiedidellasanctacatho-lica chicsia Romana; i. e., uti videtur, ed. p. 373 1. 27-425 1. 8.25 In bibliotheca publica Senis, Cod. G. VIII, 57,mi-scellan., sacc.XV,mm.120x90, foll. 207, ex conventuS. Ber-nardini ff. Min. Observantium prope Senas, scriptus manufr. Gregorii de Vulterris.Fol. 52r-192v; incipit rubrica : Questa e la seconda parte del nono30 frutto e conformita di sancto Francesco, intitolata Franciscus regula-tor. Incip. Nelle cose decte'de soprafumostrato Francesco esserfe-1Notatur ap. G. Mazzatinti, Inventnri dei Manoscritti delle biblioteche d'ItaUa, IV, Forli1894.. 123.1Brevius nolatur a Vinc. de Barlholomeis, Ricerche abruzzesi, ap. Bulletino dell'Isti-tuto storico italiano, VIII, Roma 1889; unde ap. Miscell. Francesc, V, 12, et ap. P. Sabatier.Opuscules de critique historique, I, Paris 1 903, I n. I .3Mortara, Al., Catalogo dei MSS. italiani che sotto la denominazione di codici Canoni-dani italici si conservano nella bibl. Bodleiana a Oxford, Oxonii 1864, 182-3.4De eo cf. Wadding, ad an. 1459 n. 29 (XII, 180); an. 1 459 n. 29-30 (XIII, 1 37sq.);an. 1463 n. 21. Per aliquod temporis S. lohanni Capislranensi carus fuerat.PRAEFATIO. LXXVcundato del nascimento, i. e. AF IV, 269 1. 7. Explicit. Onde shnil-mente delle tre chiese riparate da esso sancto Francesco et della voceche tre volte replicd di riparare la chiesa materiare (sic), cosi ha or-dinate et instituite tre regole in nelmondodella chiesa militanie, chomemanifestamente vede ogni cristiano. Adlaude etc. ; A.F IV, 457 1. 7. In- 5tegra ergo adest altera pars conformitatis IX.Codex195(D.293JbibliothecaeForteguerri(a Cardi-nali huius nominis fundatae) Pistorii, saec. XV, in-4, foll.39;miscell.Fol. 1-37 Incomincia la dichiaratione di tutta la regola de'fratihqminori secondo Bariolomeo da Pisa ; ed. 381sqq.x.Adestalteraparsconformitatis XIV,scil.IIConformitatislibri II, i. e. Tractatus de hidulgentia Portiunculae in cod. I(olim 277. A. 15) bibliothecae gymnasii* Schneeber-gensis in Saxonia Regia. ex codice ignotoetdepardito 15operis Conformitatum extracta.Est Cod. miscell. 242ff., mm.350x105,exaratus partim an. 1496 (cf.fol. 199r), partim post annum 1499(cf. f. 38r). Fol. lr exabrupto Codex or-ditur: Item ultimus zelusad animasostenditurB. Francisciet salutemomniumnon solum, i. e. infra, 31 1. 13. Deinde textus integer Pisani 20decurrit, v. gr. f. 20r: Octava(\) istiusindulgentieveritas ostenditur...,i. e. infra, 43 1. 20sqq.; explicit f. 22v: ad istius indulgentie confir-mationem, sedpro operepresenti dicta sufficiunt; infra,p.35 1. 38-9.Codex 8577 latinus bibliothecae vaticanae2Romaesaec. XV, chart. in-8, miscell., extracta quaedam hiabet ex25Conformrtate II libri II.Fol. 340r. Quomodo beatus Franciscus zelavit et procuravit ani-marum salutem, et hoc ostenditur ex impetratione indulgentie quam1Sic notatur ap. Mazzalinti, I. c. I, 1890, 261.1DeMSS. dicli gymnasii, cf. Heydenreich, E., Mitteitungen^aus Handschriften der altenSchneeberger Lyceumsbibliothek, ap. Gilbert, Walt., Festschrift des Kyl. Gymnashims mitRealklassen zu Schneeberg, Schneeberg 1891, 43.*Codex lat. 7735 bibliothecae vaticanae Romae; saec. XV, foll. 295, in-l, miscell. Ineo vero (contra AF IV p. XXV nota 1) nonexstatex Pisanoexlractum,sed fol. 284v Quomodopapa Honorius terlius existens Perusii concessit beato Francisco indulgentiam a pena el culpapro ecclesia de Sancta Maria Portiuncule. Cum staret bealus Franciscus apud ecclesiam sancteMarie de Port. fuit sibi de nocte . Est teslimonium fr. Marini, nepotis fr. Massaei, ex diplo-mate Theobaldi episcopi Assis.; cf. Sabatier, Fr. Francisci Barthoti de Assisio Tractatus deIndulg. S. M. de Port,Paris 1900, LXXVIIsq.; ibi lamen hic codex non receriselur; neque ap.Alf. Fierens, De gtschiedkundige Oorspong van den Aflaat van Portiunkula, Gent 1910, 56-9Sequitur tunc f. 284-87 lestimonium Michaelis Bernardi, ap. Sabatier, I. c. LXXXII-VI;ap. Fierens, I. c. 61-75.I,\XVIPRAEFATIO.a Christo obtinuil. Cumenimbeatus FranciscuscumChristo Salvatore;i. e. tafra p.31 1. 16; explicit1'. .'517 v. Deinde pro sacris stigmatibusremittitur lector ad Conformitates (scil. conf. III libri III).Versio italica II conformitatislibriIIhabetur Flo-Rrentiae in Bibl. Nationali, incod. Palatino146(219.E. 5. 3.56J}chartaceo foll. 14;270x197min., postan. 1490,binis columnis scriptol.Fol. lr incipit: Come lo beatissimo Francisco hebe la Indulgentiade la Portiuncula de Assisio, tracto de la conformita in la2*partedeiola2"conformita in lo secondo libro et he la 14" in lo ordine dicta:Francisco si animato. Expositione. Benche la vita e gestidelbeatissimopatre santo F>-ancisco; scil. infra 28 1. 41. Expl. vero e bon pastoreverso le sue pccore, cio e frati da dio a se dati et commessi. Per lequale tutte cose e manifesta la 2* parte de questa conformita. Cio e\o Francisco si animato etgeneralmenteetspetialmente ; infra 57. Estergotota altera pars conformitatis XIV.Excerpta varia In aliis codicibus e Conformitatibus ha-bentur.Codex5miscell.CanonicianiisbibliothecaeBodleien-20sisOxonii2,chartaceusetmembran.,in-4, 57ff., cuiusprimapars an. 1512, altera an. 1457 exarata3;miscellaneus;habet:Libellum de Portiunculae indulgentia ex II fructu libri II conformitatisvitae S. Francisci. Fol. 1 titulus: Come commenzo la indulgenza deAsise: Incip. Dum staret B.2o Franc. in cella sua apud sanctam Mariam de Angelis; infrap. 32 1.2;in calce: Finis laus Deo, per mefratem Bernardinum de Spe-rnaeriis deVerona, dum essem capellanus sororum4monasterii Ve-rone ordinis Minorum de Campo Martio 1512 die 23 Septembris,quod i/ititulatur apud Monasterium Magdalense. Extractumde Con-30 formitatibus Ordinis ad litteram libro5secundo, et est in ordine 14,fructus secundus et conformitas: Franciscus animatur, pro parte se-cunda, fol. 1-191. Deinde: Qui liber scriptus est per manus fratrisEgidii Thonotoci(?)6conventus Verone qui multo tempore fuitcapettanus supradicti monasterii.Deinde varia alia.33 Pulchrum et notabile miraculum beati Francisci ex Conformitatibusdesumplum7f. 16r: Dequalitate,persona,effigie etphysonomiai}.) beati1Noiatur quoque ap. P. Sabatier, Fr. Francisci Bartholi de Assisio Tractalus de Indul-ijentia S- Mariae de Portiuncula, P;nis 1900, p. CXXX.*H. P. Coxe, Calalogi codicum manu scriptorum bibliotkecae Bodleianae, Pars III: Codicesijraecos et latinos Canonicianos complectens, Oxonii 1854, 439-40.3Sic loc. cil. 439.4Cataloijus: priorum. Erat monasterium Oidinis S. Clarae; cf. Wadding, II* 410.5Cataiog.: lulio.6Forsan Theolonici legendum.7Calalogus plura non habet.PRAEFATIO. LXXVIIFrancisci exeisdem; f. 16b, in fine: die 24Septembris 1512*; cf. AFp. 468, 1. 25-35.Delocisetprovinciis ordinisMinoruraexconformitatibuscollectaf. 17-28.In fine: Hecomnia supradicta inveni in conformitatibus ordinis XIfruclu et conformitate,in titulo:Franciscusfecundatur,inlibroprimo; $et scripsi die XOctobris 1512 in monasterio monialium CampiMartii,dumessem ibi capellanus, in primoannodum tuncfieret bellum contraBrixiama Venetis. Fol. 28: Alieprovincie,quasdimissiex oblivione,et quia sunt aliqua pulcra in dictis provinciis, ideo omniaxdisposuiscribereetextraheredeipsisprovinciispredictis, est scil. ed.178-351. In*0calce: Finis, laus Deo, die 21 Octobris in die XI mill. virginum*1512, dum essern capellanus monialium Campi Marcii Verone.Catalogus Scriptorum Ordinis, f. 42-47, uti patet, ex Pisano extractus,ed.p.336-342. In fine die 16 novembris 1512;frater Bernardinus ca-pellanus. =Pars II, tunc fol. 47 catalogus episcoporum Veronensium et*5f. 48-57 consultum iuristae Iacobi de Zocchis, circa bullam Eugenii IV adregulam S. Francisci spectans [i. e. uti videtur, bulla 11 ian. 1446]datum14[4]7 die 22 aprilis, cum sigillo.Cod. 3468 (al. hist. prof. 701) bibliothecae PalatinaeVindobonensis3;chartaceus, saec. XV,51 foll., in-4, mm.20228x149, miscellaneus, f. 51r-vExtractaex ProvincialiConformitatum continet.Fol. 51 r inc. Anno D. MCCCCXXIIIIin mensemarcio ego fraterIeronymus de Francia4extraxi consequentia de uno operecompilatoamagistro Bartholomeo de Pisis Ordinis.Minorum de Conformiiate vite25beati Francisci ad vitam Domini nostri Ihesu Chrisii. Etprimo: OrdonosterhabetXXXIIII provinciaset VIIvicarias5eiinsummatoialisuntconventus et loca ultra mille et quingenta et sexcenta6praeter omnialoca de novo recepta et edificatadepostviginti annos7,quia suntmultaet hoc iam inter fideles quam infideles .Tunc sola Provinciarum no-30mina ponit; cf. edit. 503sqq., eoordinequo ap. Pisanumleguntur; sed Pro-vinciam Sclavoniae vocat Prov. Dalmatiae. Manifestatautemipsius in-teresseProvincias Orientis nosse,quia de eis solis omnia quaePisanushabetexcripsit, scil. : Provincia Romaniae, ubi omnia habet uti in edit.533 1. 14-22; et post tocum de Candida in margine addidit locum35Conualimetiam(?)de Ouo [dictum]. Sic quoque pro ProvinciaTerraeSan-ctae, ubi nil addit. Pro seqq. denuo sola nomina notavit usque ad p. 5561Calalog.: omnino.*Harum feslum hoc die celebratur; Catal : ...XI. iiij......8Notatur ap. Tabul. codd. manu script. bibl. Pal. Vind., II, 1868, 298. Excerpta vero nobisexscripsit R. P. Hugo Dausend, 0. F. M., pro quo gralias ei dicimus.*Unde proveniat codex, Ui eo non notatur. Erat iste proculdubio frater Minor, qui in Orientecommoratus fuisse videlur, sed de eo apud Auctores nihil repperimus. Waddingus, Script., 171,117, 1I68, notat quidem fr. Hieronymum Gallum, sed Waddingi coaevus erat iste.8Cf. AFIV, 555-9.Nnmerus ex Pisano AF IV, 558 1. Usq.7Quo scil. tempore Pisanus scripslt, revera plures ante annos.I.WVIIIPRAEFATIO.1. 19: Vicaria Orientis, cuius textum totum praebet; itemque Vicariae Aqui-lonaria fuisse, provonerit et percrebuerit6. Ex Indice Sorbonae an 15517in Indicem Romanumtransivit inter alia: Anonymi Alcoranus Franciscanorum, anno 15438 . Qui liber alius1Ciaeonius-Oldoinus, Vilae et res gestae Pontificiim Romanorum et S. R. E. Cardinalium,IV, Romae 1677. 309- M.*Bis minislcr ibi fucrat. Obiii Anlverpiae 1621; cf. Dirks, 1. c. 133.3Nequaquam erral, uii vuli Oudinus, III, 1175, sed sic refert p. (8)ex edilione Dordracenaan. 1389.*Cf. Schoutens, 1. c. 93, 100, 287; II edil. 107, 114, 304-5.5In risum Apologeticum Sedulii vertere studebat P. Bayle, II, 1720, 1203-i; II, 1734,919-21;II 1711, 494-6. Hic contra Apologelicum allegat eliam Andr. Rivet, Remarques sw la reponseau mystere d'iniquite, II part. p.3.">2.Necaequum deeo iudicium tulit Niceron, XXXVI, 148.6Cf. Reusch, Fr. G., Der Indrx der verbotenen Rucher, II, I, Bonn 1883, 163-4, 238-9.7In calalogo librorum a facultate Theologiae Parisiensi an. 1544-1551 prohibilorum, ap.Duplessis d'Argenlr'6, Collectio iudiciorum, II, Lutel. Paris. 1728, 172sq.,notatur: AlcorannsFrtinciscanorum id est blasphemiarum et nugarum Lerna de sligmatizato idolo, quod Fran-ctscum vocanl, ex libro conformitatum, an. 1543[sic]. Cf. supra,XCV, 1. 15-8.8L. c. 163.PRAEFATIO. CInon est quam ille Alberi, quem iste ex Conformitatibus extrait, suoque sale condivit '.Sed insuper in Indice Romano Pauli IV usque ad illum Benedicti XIV (1758) in primaclasse referebatur2: < Bartholomaeus Conformi. ,quamvis huius nominis auctor nunquamexstitisset. Haec vero notitia in Pauli IV indicem manavit ex Indice Veneto (1554), in quolegebatur < Bartholomaeus Conformi. Germ. in missam; scil. corruptum exgermanice 5impressum3. Porro in Indicem Venetum auctor iste assumptus fuit ex Gesneri opere:< Partitiones theologicae, Tiguri 1549, f. 156, ubi habetur: < Liber Conformitatum Bartholo-maeicuiusdam Minoritae, ubi S. Franciscus Christo comparatur, germanice redditus et im-pressus in-4, cumpraefatione Martini Lutheri et redargutione scoptica eorum, quae stulteridiculeque in eo scribuntur*. Quae, extractum Albericlareintimantia, in IndicemVenetum 10modo contractiore assumpta fuerunt et inde in Romanum.V.De reliquis operibus fr. Bartholomaei de Rinonico Pisani.Constat inprimis, non fr. Bartholomaeum de Rinonicosed fr. Bartholomaeum domini Albisi de Vicoioauctorem esse Vitae et Miraculorum B.Gerardi de Valentiaalias Panormitani 0. F. M., cuius cultum ipse Pisis in ec-clesia S. Francisci summopere promovit5.Invenitur v. gr. Romae in cod. Vatic. lat. 76606et incod. 891atque 968Bibliothecae Alexandrinae ibidem. In cod.2089,f. 337r-371v: Legenda S. Grerardi; f. 337r incipit Prolo-1L. c. 1 634; scil. Edilio latina Alcorani, prius germanice editi; quod Reusch, 1. c. 164,non recte exprimere videtur. Erasmus Alberus et C. Badius iam, per se, in prima parte Indiciserant; Reusch, 1. c. Cf. et Index librorum prohibilorum S.miD. N. LeonisXIII, Pont. M.editns,ed. [lunc] novissima... usque adannum 1888, Taurini 1889, p. 7: aAlcoranusFranciscanorum,et Hilgers, S. I., DerIndex derverbotenen Bucher, Freiburg i. Br. 1904, I3sq. Patet huncliiulumexsulari ex novo lndice Leonis XIII, 1900. Cf. Index libr. prohib. S.miD. N. Leonisiussuet aucl.recognitus... ed. II, Romae 1901. P. Vergerius in additionibus suis ad Indicem Venelum Lam-bertum Avinionensem Ex-Minorilam,auctoremAlcorani penitus erronee censuit; Reusch, 1. c.2Reusch, 1. c. 238.8L. c.4Cf. 1. c. 238-9. Goetze, Die Merkwurdigkeiten der kbnigl. Bibliothek zu Dressden,Uressden 1743-46; III, 272, falso opinabaluragi deipso libro ConformitHlum; ilemque ClementDav., Bibliotheque curieuse, Goettingen 1750-60, VIII, 452; (cf. ibid. I, 252); immo et adhucJannsen, J., Geschichte des deutschen Volkes, V, Freiburg i. Br. 1886, 391. Sed iam Baum-garten, Nachrichten von einer Hallischen Bibliolhek, Halle 1720, I, 353; recte huic assertionicontradixil, quippe quia Barth. Pisanusnunquam in prima classe Indicis posilus fuissel.Gretserusquoque in suis Miscellaneis polemicis, ap. Opera omnia, (Ratisbonae 1734-41), XIII, 474, contralunium recte contcndit, nec FloretumS. Francisci (Fioretti) nec librtim Conformitatum, po-tuisse in Indice poni; maxime sine nota: donec corrig. Cf. XCIX, n. 1.6Supra, p. XXIII.8AF IV, p. VIII n. 5; 297 n. 3.'Cf. Poncelet, Alb., Catalogus Codicum-iiagiographicorum Latinorum Bibliothecarum Bo-manarumpraeterquam Vaticanae, Bruxellis 1909, 133.8AF IVpVIII n. 5; Poncelet, 1. c. 188; Cod. 96, f. 594r-6l9r.(II PRAEFATIO.gus:"Quoniam placuit Deodiebus istis novissimis.Inc. Leg.:uFloruit diebus istis novissimisinprovincia et regno SiciliaeDeisanctusfraterGerardus .Expl. f. 371:"Sicut multa ceraobhita cotidie clare monstrat et opera praeostendunt. Haecautem5scripta sunt a me fratre Bartholomaeo domini Albissi dePisis...Amen.Explicitlegenda S. GerardiOrd.Min.finita...anno1347.[nedita adbuc est1in hac sua forma originali; sed inde partes magnas extraxitauctorChronicae 24 generalium2,Fr. Bartholomaeus noster de Rinonico8,necnon et Waddingus,qui MS. ciusdem habebat*.Barth. de Rinonico in forma a se compilata nilde fr. Bar-10 tholomaeo domini Albisi expresse dicit, notans tamen B.Gerardum ab ipsius transituquifuit a D. 13435,usque in praesens coruscaremiraculis (300-1). Et in fine(301),proniore suo brevitatis studium ostentans, plurima miracula se dicit omisisse, sed o ego ipse(ait) qui haec scribo, miranda vidi, quae omitto propter brevitatem... . Cf. et301 1. 19sqq.Centum et sexdecim daemoniacos a mprte sua usque ad annum qu inquagesimum15 quintum [1355] liberavit; sed a tempore illo usque in praesens [c. 1388], credoquod bene ducenti et ultra sint liberati, et quotidie liberanturinvocatione eiusetsua-rum reliquiarum consignatione .Hinc apparet compilatorem nostrum aliqua addidisse Legendae B. Gerardi, a fr. Bar-tholomaeo domini Albisi conscriptae anno 1347.A mortis die, quemexpressenotataccidisse20 an. 1342, usque ad an. 1355 (proculdubio iuxta miraculorum indicem qui Pisis in fratrumMinorum sacristia servabatur) iam 116 daemoniacos B. Gerardus liberaverat, et inde usquead annum circiter 1388, (quoniam liber Conformitatum inceptus est an. 1385 et absolutusan. 1390) ultra 200 liberaverat idem Beatus.Omni ex parte constat fr. Bartholomaeum de Ri-ssnoiiico, auctorem operis De Conformitate vitae b. Francisciad vitam Domini Iesu, scripsisse seu compilasse opus simile,sed non eiusdem prorsus generis, cum revera Conformitatesinter B. M.Virginem et Christum inibi minime exponantur,quod aliqui (non iusto titulo) vocitant Opus Conformitatum30B. Virginiscum Christo6,vel OpusdeB.M. Virgineeiusque lau~1Eam nos edendam curabimus.2AF III, 489-97. Ibi p. 495 narratur miractilumquodcum B. Gerardi capillis et ipsius.Pafcrnoster operatus esl fr. Bartholomaeus domini Alberici de Pisis an. 1343, iam tunc celeberob zelum pro B. Gerardi ctillu. Aliud mriraculum abeodem iisdem reliquiis obtentum fuit nn. 1345.Nolamus, iam plagulas typograplio remillentes, ap. Bibliotheca hagiographica latina, Supple-ment. edit. II, Bruxellis 1912, n. 3435 Epilomen vitae B. Gerardi apud Conformilates, poslponcn-dam ftiisse ntimcro 3435a, scil. vitae ap. Chron. 24 Gen.3AF IV, 297-301.4Cf. VVadding, ad an. 1343 n. XIX-XXXIII (VII, 298-305): cf. an. 1399 n. X (X, 159).Etiam in MS. Waddingi Vita ista absoluta erat 11 aprilis 1347 (VII, 305). Aliud MS. ViennaeAuslriae fuisse in Conventu O. F. M. Conv. Sbaralea, Suppl. 111, (I, 116).6I. e. iuxta slylum Pisanum; nobis autem annus 1342, in quo revera festum S. Tho-mae, quo b. Gerardus obiit in Dominicam incidit; cf. Wadding, 1. c. n. XXVII (VII, 302), AFIHi 494.8Hic litttlus ex parte tantum quadrat.PRAEFATIO. CIIIdibus, vel Delaudibus B. M. Virginisl,vel DevitaB.M. Vir-ginis, Ex ipsius auetoris usu videtur appellandum opus Devita heatae Mariae Virginis.Hoc opus ipse pluries in Conformitatibus S. Francisci opere tanquam sui ipsius citat, 5in quo plures quaestiones theologicas hic occurrentesiam pertractaverat, v. gr. AF IV, 66f sed praefatae sufficiant, quia de hae materia dictum est per me sufficienter in opere Devita beatae Virginis, fructu XVI; 566 et quia verbum hoc et dubia circa ipsum decla-ravi in opere De vita Virginis Mariae, fructu LI, ideo etc. . Et infra (AF V), p. 226I. 25sq. quia circa hoc miraculum dicta sunt plura in opere a me edito De vita beatae10Mariae, fructu XLVI, vide ibi; p. 229 1. 30 de quibus dixi in opereDe vita b. Mariae,fructu XLVI;p. 337 1. 44s. de quibus dixi in libroDevita Vifginis, fructuXLIX;videibi; p. 367 1. 37: sed de iam dictis require in arbore De vita b. Mariae, fructu LI;p. 435 1. 20s. quia de hoc dictum est in opere De vita b. Mariae,fructu LIII, videibi;p. 436 1. 3 praefatis ergo succincte visis et in opere De vita beatae Mariae diftuse ta-15ctis;p.444 1. 16s. quia prolixe fructu LVII in libro De vita VirginisMariae antetra-ctavi; p. 453 1. 35s. de quibus laudibus quia dictum est in opere De vita b. Mariae,fructu LVIII, hic eas repetere omitto.Praeter locos istos, in quibus expressis verbis opus hoc in libro Confor-mitatum S. Francisci allegat, Pisanus pro plurimis quaestionibusad librumdeB M.V. 20appellare potuit; v. gr. pluries. ubi de Sma Eucharistia,agit, infra, 333-54; cf. de Vita B.M. V., p. 613-29 Cf. infra, 342 1. 20, i. e. De vita B V. p. 616 de homine quipraesens[est] circumscriptive Pisis et cogitatione Parisiis.In genere de vita B. Mariae V. agens, Pisanus paululumimmoraturin factis narrandis,quae potius innuit et brevibus adumbrat; sed multo rnagis occupatur quaestionibus, consi- 25derationibus et disputationibus theologicis, eodem fere modo quo se habet in prioribuspar-tibus Conformitatum S. Francisci.Non secus ac in aliis suis operibus, in hoc quoque Pisanus plurimosallegatPhilosophosgentiles, SS. Patres, SS. Doctores, praesertim Ordinis sui: v. gr. AlexandrumdeAles, S. Bo-naventuram, Richardum de Mediavilla, Io. Duns Scotum, Petrum Aureoli, Landulphum30(id est Caracciolum), Lyranum, etc. etc. P. 461 citat quoque S. Antonium de Padua, circanomen Iesu, (i. e. idem habet ac infra, 215 1. 19sqq.) etc. etc.Cum huius loci non sit compara tionem instituere inter Codicem et Editionemlibri De vita B Mariae V., sufficiat breviter adnotasse non paucas differentias esse intertextum utriusque5,quibus addas omissiones editionis, relate ad Codicem, praesertim in35fine. Haec ex descriptione Codicis satis elucebunt.Quod opus editum fuit Venetiis an. 1596sub hoctitulo:Bariholomaei\dePisis\ex OrdineMinorum\Conventualiumfamo-sissimi Doctoris.\De vita et laudibus B. Mariae Virginis\libri sex.\40Ab hincplus quam ducentis annis\compositi, sed nunquamantea in lu-cem,nisinuncediti.|Inquibusomniapotissimum,quaedeeaconscripse-runtEvanrje-\listae, ac innumera eliam ad vitae Christi cursum|per-tinentia diligenter enarraniur.\Multae praeterea scholasiicae quaestio-nes, dubiiaiiones atque figurae sacrae\Scripturae miriflce dissolvu?i- 45'tur.|Adiectus est Index quaestionum, rerumque memorabilium gene-ralis,|ordine alphabetico digestus. Cum Privilegiis. Venetiis, MCXCVI,1Cf. p. cx, l. 43.8Cf infra, ClV n. 4. Adde plurima menda lypographica in edilione esse, eliam in numera-tione marginali fructuum.Edilio vakle rara. Exemplar adest in biblioltitca Collegii.flY PRAEFATIO.apud Petrum Dusinellum. 1 vol. in-4, 36 folia non nuraerata textura iixsumpraecedunt(1771pp.),cui accedil ultimum foliura fasciculi extremi Ccc(4).[ncipit voluraencumdedicatione: Tlluatriaaimo qtReverendissimo 1). 1>. Auguatino Cu-s)6.15Postquam in Fructu priino exposuit B. Mar.iae V. pr aedes tina tionem, p. 1-11,dicit praedestinationem hanc habuisse quatuor concomitantia, scil. : vocationem 12-3,iustific ationem 14, magnificationetn 14-5, atque confor mi ta tem imaginisFilii Dei in B. Maria 15-26. Enuineratis variis speciebus istiusmodi conformitatis 16-7,agit de conformitatibus B Mariae V.adChristum, 17-25, quarum aliquas tantum enu- 20merat: I) B. Maria V. fuit gratia plena; II) sanctissima; III)nuncintimiustransformaturin Deum; cf. fructum LXVII; IV) Dei praecepta implevit ipsa et consilia; V) cunctissanctis nunc vicinior est Christo. Hanc autem vicinitatem assecuta est quia Christumperfectissime est imitata, et quidem perfectius cunctis aliis sanctis ; et eidem sic estconformata. P. 18 prosequitur tunc Pisanus: Hunc autem Conformitatismodumaliqua- 23liter et succincte declarabo.... connectendo vitam Virginis sunul et Filii...7:Iesuspromissuspatribus. Maria condonatur.Iesus expressus nutibus, id est typis. Mariafiguratur.Iesus verbis exponitur. Maria declaratur.Iesus alte progreditur. Maria decoratur. 30Iesus nasci depromitur. Maria nunciatur scilicet nascenda.Ie.sus sancte concipitur. Mariapraeservatur.Iesus natus mirifice. Maria Deo datur.Iesus ortus laetifice. Mariaplebs laetatur.lesu nomen imponitur. Maria nominatur. 33Iesus ad templum ducitur. Mariapraesentatur.Iesus laete excipitur. Maria collocatur.Iesus a regno pellitur. Mariaprofugatur.lesuspatri subiicitur. Maria ancillatur.Iesus verbo diffunditur. Maria imitatur. 40Iesus vita agnoscitur. Maria approbatur.Iesus cruci affigitur. Maria conclavaturIesus expirans moritur. Maria evocatur.1Mariae mortemet gloriam caeli Angelus praenuniiat. MiraculosccongreganlurApnstoli, 712-5.2Corain Aposlolis obit B. Maria V.; hique corpus cius in vallcm losaphat deferunt inhu-mandum; flunt miracula etc., 710-8.sSmclos caeteros in paradiso gloria elc. praecedit, 738-434Dacmonem conteril ex eius potestate fideles liberando. Sic ait in Expositione brevi; scd remrevera non exponit, 753''>.Hoc paticis facit in fructu LXXIV et LXXV, in sequentibus similiandtimbrans.6Sibi devotos B. Maria V. non solum in caelumdeducere, sed eliam ibi mn-gnifice remunerare vult; 766-7.*Hic Mariam venerari debemus u( suis freti meritispost huius vitae nirsum in caelum nos introducal, 768-771.7Quarum conformitalumB. M. V. plures conformilatibus S. P. Francisci ad liltcram conveniunt.rvni PJIAEFATIO.Teaus terrae reconditur.Teaus surgens veridice.Bcandetu magnifice.Jesus qradu praevehitur.Tesua orbi praeficitur.TesusfontaUs radius.Tesns dator largifluua.Teaus victor exercitua.Teaua rex mundi inclitua.Maria tumulatur.Maria suscitatur.Maria sublevatur.Maria abyssatur.Maria suhlimatur.Maria gens lustratur.Mariae bona dantur.Maria dominatur.Maria inquiratur.10Codex operis De vita et laudibus B. Maria V. habeturFlorentiae in bibliotheca Laurentiann, duobuse tomisconsistens, sign. Palatin. cod. CXXXIX-CXL', mm. 250X180,pergam., ex conventu 8. Crucis Florentiae fratrumMiri. Conv., quorumpriorconstat foliis 238,alter fol.198;5scripturae campus in illo mm. 155x113, hoc 180x118; exa-rati saeculo XV ineunte a duabus diversis manibus. Prae-cedunt folia chartacea in utroque codice binae in initio etin fine, in quibus librarius saeculi XVIII aliquos locos2ex ipso libro adnotavit; maxime illos in quibusauctor libri20 proditur, quos locos infra iuxta ordinem ipsorum in codiceattulimus.F. lra-3rb adest Prologus generalis. Inc. Quoniam ad oblectamentum, i. e. in ed. f. 12v.Supra, p. CV, 1. 10. F. 3rb-3vb sequitur Prologusparticularis. Inc. Omnium rationabi-liiim; in ed. f. 11-12r. Supra, CV, 1. 1 sqq.F. 3vb-9ra: Sequitur Sermo continens arbo-25 rem declarantem per fructus suos. Inc. Ab arbore discite parabolam, in ed. f. 5r-llr.Supra, CIV, 1. 17sqq.I ii MS. f. 9r-llv statim ponuntur Expositiones breves ornnium 80 fructuum;quae nihi-Iominus irtitio fructus cuiuslibet (uti in editione) repetuntur. Explicit Expositio brevis fru-ctus LXXX' [uti in editione p. 768]: introducat salutis. Amen*.30 Pol. 12ra. Prologi parteexpedita, succincteadpleuioremdictorumfructuum evidentiamest amodo accedendum. Et quia id opus ad hoc effeci, ut de contentis in figurata arboreintellectus prestetur, ideo hic obmittendoexpositionem eorumdiffusamquam[f. 12rb] in Summaper me incepta posui, adipsorumnotitiamultrapredictatractan-dam vel tradendam accedo, confidens de gratia yhesu christi et sue matris beate Marie>..'!">Tunc rubrica: Explicitprologus etsermoinquocontinetur totumopus summatimde VirginisMarie vita . Tune alia rubrica longa subsequitur: Et quiain sequentibuspluraponenturi t tiingentur difficilia, ubi aliquid poneretur non recte dictum, contrarium determinationiBancte matris ecclesie etdoctorumapprobatorum,autcontracommunemscolam magistrorumseu contra bonos mores, per presentes ego magister Bartholomeus3de Rinonico de Pisis,1Bandinius Ribliotheca Leopoldina Laurenliana, (i. e. codicessubFerdinando III, 1791-93eo allatij III, Florentiae 179.3, 373-6; codices adsignans saeculo XIV. Nondiu antea peraliquodlempus opus istud MS. in hanc bibliothecam delatum, sed mox' conventui S. Crticis restitutafucrat; Dandinius, Calalogus Codicum Latinorum Bibl. Med. Laurent., IV, ibid. 1777, 724.Notes et MS. quod editioni inservivit, fuisse ex hoc conventu, p. CIV, n. i.*Bandinius, 1. c. hos locos iuxta folia isla insilitia edidit, parum de ipsis codicibus referens.3MS. hic nddidit prius de Pisis , poslmodum haec oblitterans, quia postea haec duo vo-cabula slatim adsunl.Minores huiusmodi naevos codicis non nolamus sed illico corrigimus.PRAEFATIO. CIXhuius operis compositor, revoco et babeo pro non dicto, correctioni dicte ecclesie subiciendome toto corde. Asserendo ergo que sancta mater ecclesia asserit, et que indeterminata re-linquit pro indeterminato tenendo, et que falsa dubia aut erronea reputat, respuendo, adexpositionem fructuum in Arbore Vite Virginis contentorum accedo, cuilibet fructui anteexpositionem prolixiorem, succinctam preponendo, virtualiter omnia in expositione 5maiori dicenda continentem .Tunc f. 12va, rubro item incausto: Primus liber incipit... . Prophetia de Concep-tione. Iesus Syrach Propheta: Egb ex ore Altissimi prodii primogenita ante omnem crea-turara. Et sequitur: Ab. initio [et] ante secula creata sumet usqueadfuturumseculumnondesinam etc. Eccli.44. Tunc denuominio: Hicdivinamaiestaspotestcontemplarisedens 10in throno angelorum atque demonstrans virginem Mariarn inmentedivina anteseculafuisseconceptam '. Fructusprfmus:MariaDeo cognita. Expositio brevis etc, uti in edit. p. 1;supra, CV 1. 22.Hinc MS. prosequitur rubre: Explicitexpositiobrevis. Ordoscribendi hoc opus. Tuncnigro atramento: Nota quod in omni fructu istius operis ponetur ut supra: Primo no- 15men prophete in rubro cum prophetia immediate sequente in nigro. Deindeponetur contemplatio illius fructus in rubro, postmodum subsequetur numeriset titulus fructus illius in rubro, adiungendoimmediate expositionembrev-met maiorem in nigro. Item contemplatio cuiuslibet fruetus potest, si placet, abs-que scriptura et ornatius*depingi. Tunc rubro: Sequitur expositio maior; ut120in editione; cf. supra, CV; et pertingit a f. 12vb-27ra. ExplicitinMS.il, f. 163ra: fructusXV libri VI libri-VI [scil. LXXXUSet ultimus] uti in Editione,p.771: te quoqueintercedente nos participesfaciat glorie et beatitudinis sue, que cum ipso beata et laudabilispermanes inseculorumseculorum . Amen . Hic explicit Editio. Codex vero posthuncEditionis finem plura praeterea continet et subdit: Deo gratias et beatesemper virgini 25Marie et beato Francisco. Amen.Tunc MS. II f. 163v prosequitur rubro: Capitulum in quo ex Scriptura,quedicta suntet ordinata de Virgine Maria ostenduntur, videlicet ex Evangelio. Tunc textus: Vcritatesprefate ame magistro Bartolomeo de Rinonico dePisis de ordinefratrumminorum,in sacratheologia doctore sub compendio posite et reserate de beata et gloriosa Dei genitrice Maria, 30quia tali forma et modo a nullo traditareperiuntur doctore,quibusfundenturdictis ; etsi inexpositione dictorum fructuum sit dictum, quia nonnulli possunt de hoc inquirere, in hocpenultimo huius operis capitulo breviter declarare curabo. Sed antequam ad id accedam,posset merito queri : Cum per me sint tot et tanta de virgine Maria dicta, scripta et mon-strata, cur sancti evangeliste quoad predicta et alia sunt sic de ea breviter locuti, ut de 35maiori parte predictorum a me positorum nullam penitus faciantmentionem?Respondeoadprefatum dubium.....Arguit scil. 1): Evangelistae de Christo tractabant, non de B. MariaV. 3) [f. 163vb],Plura quaehabentSS. Doctores etnoscredimus, non leguntur in Evangelio .... 5U)Quae ipsedixerit, non quidem expresse legi in Evangeliis,sed ex eisdeduciposse.... Quod pro pluribus0ostendit; alia verosaltem Evangeliisconsonaesse. Adquoddemonstrandnm, fructus !ibritotius denuo alio ordine enumerat; operisque conspectum adumbrat, usque adf. 165va.F. 165va-b compendium profert Prologi: Quoniam ad oblectamentum [cf. supra,p. CV 1. 10]; f. 165vb-167vb iterum universos fructus, breviculis cum expositioni-bus enumerat.Tunc ibi librarius subnotavit, nomen suum vagius prodens:45Finefacto, pia laudetur virgo Maria.Vivat in celis Bernardinus nominefelix. Amen.Fol. 168-170 integra vacant. F. 171ra absque rubrica et titulo prosequitur textus:Supernorum laudibu3 etsi iugiter iuxta traditionem doctorum et Scripture insistere debetkqhumana fragilitas, precipue tamen post Christum, et Christi [et] gloriose virginis Marielaudibusinherere opportet....Quain re egofr.Bartholomeusde Pisis,sacre theologie magister1Inde a f. 9r[p. CVII I. 28] Edilio omnia omisil; supro p. CV, ]. 10.*Id est, quin scribalur, depingi polerit, uli in codice secundo; cf.p.CXI, I. 48sqq.(X PRAEFATIO.101520>:;3033iO;J0mdignut, qui superiora ad virginis laudem, gloriam ct honorcm descripsi, etsi non ut con-vrnit, omni in hora [ut] plebfl fidclis ipsam Dei gcnitricem laudare valcat, de vita ipsius etrins dii/nis gaudiit, duo offiria . = Hinc statim se-quitur:Ad lectorem carmen.Delituit, lector, Pisanus Bartholomeus, 5Nec potuit doctis utilis esse viris.Curaque Iohannis rion est perpessa Mapelli,Hoc tam divinum delituisse bonum.Fallacem mundum, fellitaque gaudia secli,Spernere opes cunctas edocet iste liber. 10Fol. 3 (aiij) continet titulos 58 sermonum, a feria IV Cinerum usque ad feriam ter-tiam in albis.Fol. 4 (aiij) f. 17 v (bv(4)) habetur Tabula per alphabetum superopere quadragesimali de contemptu mundi elegantissimi viri Magistri Bartholomei de Pisisordinis Minorum ex eodem extracta et compilataper magistrum IohannemMapellum,Medio-lanensem eiusdem ordinis, cuiusprimosententiam magisquam verborum formaminquibusdam 15locis diligens inspector advertas. Secundo notabis, quod in isto operecontinentur 58sermones,et quia eorum divisio non est in omnibus uniformis, ideo nec ipsorumpartes quotabuntur sedtantum numerus sermonum,foliorum,columnarumassignabiiur... . Incipit: Ab.Abstinentia,homo regulatur. Fol. 18 vacat. Fol. 19 nova numeratione quaterni I textus inci-piunt. Inc. InnomineDomini.Amen. Incipitquadragesimale opusdecontemptumundieditum 20a magistro Bartholomeo de Pisis, ordinis fratrumminorum,annodominiMCCCLXXXXVII.Prologus.Suicontemptumetabdicationemetsimundusipseproclamet, miseria, instabilitate,varietate ac brevitatesui pensata, suppremusmagistertamenChristus verbodeprompsit,dicens,loh. 7: Ego testimonium de mundoperhibeo, quia eius opera mala sunt Etquia ille-cebris huius mundi delicati et carnis ac hostis antiqui pravitate non faciunt, hinc Sst, quod25in ista quadragesima, cuius hodie initium celebramus: Ego magister Bartholomaeus de Pisis,ordinis minorum, ad mundicontemptum perficiendum intendo auditores, Christi gratiapatro-cinante, animare, ostendendo quomodo talis amormundi et amplexus, doctrine Christi contentein evangeliis quadragesimesitcontrarius etc. Des. f. 2rb (aij) centuplum et vitam eternampossideamus.Amen. Postmodum incipit textus ipse sermonum: FerialVcinerum. 30Sermoprimus deprimo motivo inducente mundanos homines admundum amplexandum,quodest carnis ingluvies sive gula . Inc. Cum ieiunatis etc. Math. 6. Quia intentionis mee est,proposse laborare, ut nos mundum, uti dignum est, confempnemus, et quia multi,peccato fa-ciente, sunt omninofactis opinionis contrarie, hinc est quodtalium motiva primosunt ponendaet ipsa motiva debita ratione erit ostendere nihil in se habere veritatis etc.J. 35Alteriiis Quadragesimalis fr. Bartholomaei.de Ri-nonico Pisani De casibus conscientiae codex habetur in bib-liotheca nationali Florentina: sign. Conventi soppressi,G. 1. 400. luxta hunc ergo codicem, quia editionem huiusQuadragesimalis prae manibus non habemus, de hoc operefusius agimus.Est codexchartaceus,mm.295x210,compactusextribuscodicibus, a tribus librariis exemplatis, tria quadragesimaliacontinens. Pluries in eo notatur codicem fuisse maioris con-401Edilio Mediolanensis anni 1503, curante eodem loanne Mapello, citata a Waddingo,qui tamcn cditioncm primam falso anno 1488 attribuit, omnino commentitia essevidetur; Scripl.,48, 3i*, 37'. Sbaralea vero, 111; (I', 116) recte cam omisit.C.WI PKAEFATIO.ventufl 0. F. Praedicatorum Florentiae, apud S. MariamNo-vellani dicti. Insunt in eo:1, f. 1-72: t Sermones magistri Leonardi de Florentia generalis Predicatorum de Fla-ijillist. Opus hoc mutilum est, medio in sermone feriae IVmaioris hebdomadae desinit.,'j =De auctore, scil. Leonardode Datis (Statii), Gencrali Ordinis Praed. (1514-25), quiobiit 1425,.cf. Quctif-Eehard, Script. ord. Praed., I, 755-7, ubi cod. iste innuitur.II,f. 1-84, nova numeratione: Incipiunt sermones Rotimata'(!)magistri Hieronymide Florentia s. Theol. doctoris eximii ord. Pred. . (Tcnninanturcumpraedicationeferiae IIIpost Pascha). Fol. 83v. Fxpliciunt liothimata... 1454. =De auctore fr. Hieronymo10 Ioannis, rhetore, cf. Quetif-Eehard, I, 812. Obiit revera Florentiae 1454; 1. c. codex isteallegatur.III,ff. 1-70, nova item num.:"Incipiunt sermones XLlesmagistri Bartholomei de Pisis ordinis Minorum de casibus. Fe-ria quarta in capite ieiunii sermo.Inc."Cum ieiunatis nolite18fierisicut ipocrite tristes, Mat. 6. Finis nature humane cum sitbeatitudo, teste magistro libro 2 dist. prima, et cum adfinemquis non perveniat, nisi per ea que suntadfinem etc. Horumplura speciminasermonumsubnectimus,eorum tenorem cumdictis in libro Conformitatum conferentes.20 Dominica Iin Quadragesima, f. 6r-7v. Ductus est etc.; f. 6vb. Ad secundum,dico, quod dyabolus, ut dicit Augustirujs dupliciter temptat, scil. ut drago in malitia, etutleo in potentia;quod idem plane habesAFIV, 150sqq. DominicaIIin Quadragesima,f. 15v-17v. Assumpsit etc. Questio fit a pluribus, an homo beatificus in corpore etanima possit ab homine non beato videri. Respondeo: Beati lucebunt plus quam sol,et sol25 lucebit septies plus post iudicium quamnunc.RespondetAugustinusDevidendoDeo,siveincpistola ad Paulindm: in potestate nostra est videre corporalia; in potestate spiritualium,ut (ea) vidcamus aut non etc. Allegatur Alex. deAles 3p. laq.218 in soleest splendoret calor . Cf. similia AFV, 57sqq. F. 16rpertractat Quinquestatus hominum, iuxtaquossignificat Petrus, interpretatus agnoscens, statum de peccato exeuntium; Iacobus, interpr.30 supplantator, statum poenitentium; Ioannes, interpretatus inquo est gratia, statum inbonoproficicntium; Moyses*, statum(sineinterpretatione)activorumetzelatorum8et in operibusmisericordiaeseexercentium; Elias, interpr. Deusmeus,statumcontemplantium;ipsi Christustransfiguratus apparuit; quid obtinuerit, etc. etc. Quae ita accurate et late exponunturAFV, 69-73.35 Feria III in hebdomadasancta (57r-58v). AnfueritnecessariumChristummoriprosalute nostra. Respondeo. AdpotentiamDeiabsolutenon...;adpotentiam ordinatam, utdicitAugustinus,sic.... . QuaeexpositahabesAFIV,61sqq., V419sqq Satisfactioestredditioequivalentisaliasindebiti....quod homononpotuit(facere).... IV, 61,V,420. Curincrucemori?Rcspondeo: Quatuor de causis, quod in ligno, et in ligno crucis. Secundum Scripturam40 Iafigure, II* congruentie, IIIaperfectio crucis: 1 vite perfecte ostensiva, 2 vere sapientieinstructiva, 3 omnium virtutum expressiva,4mirabilium Dei declarativa. IV ut crucisamplexum nobis persuaderet, et ut amaremuequeipseamavit.Quae habes saepe adverbumdigesta ap. AFV, 362-6.Crucem repraesentant: varietas omnis creature, 9 chori ange-lorum, homo, mundus. Quae item legis AFV, 366-7.45 Feria IVin kebdomada sancta, (58v-59v).De merito Christi agit. Utrum finituman infinitum. Actus, ait, sunt suppositorum. Duae naturae etunapersonain Christo.Suppo1Videtur vox graeca dpcmYjnaxa, i. e. quaestiones, esse.2Absque interpretatione uti et AF V, 69 1. 32.*Hoc I. c. deest.PRAEFATIO. CXVII25situm est infinitum. Bonaventura: Meritum pensatur secundum dignitatem personae.Scotus: circumstantia personae valet ad meritum, meritumautemChristiest infinitum,valens ad infinita milia hominum liberanda, ut Petrus Aureoli 1.3, d.3, q. 3, Alexanderde Ales et Anselmus; vita Christi est vita Dei.Haec cumiisdemquasi etiam cita-tionibus leguntur AFV, 420sqq. Quid passioneChristisitactum: effectus passionis; lavit 5sanguine, diversimode effundendo: in circumcisione luxuriam etc; cf. 1. c. 422sqq.Feria Vin Coena Domini, (f. 59v-61v). Eucharistiae mirabilia exposuit, quae sunteiusdem dulcedo, valor, vigor; cf. eadem AF V, 340, 347, 348, 349.In sabbato sancto (f. 64v-65v). Infernus multipliciter accipitur scilicet sensu quadru-plici, penitus uti AF V, 433-4. Quid ibi Christus egerit, cf. 1. c. 434-5. Quanto'tempore ibi 10fuerit, 435-6.In die sancto Paschae. Tempus resurrectionis: 1 mensis martius, quo mundus crea-tus est, etc; 2 dies, scil. una sabbatorum, qua die*Angeli creati;3hora, scil. medianocte, secundum S. Gregorium; in aurora secundum S. Augustinum, quos concordat opeS. Bonaventurae. Omnia penitus uti infra AFV, 445sq. 15Feria tertia post Pascha (f. 67 v 68v). Ultimus sermo eodem die ac in priori Quadra-gesimali. Des. Sic ergo apparet, quomodo Salvatorpredicta tria probavit sensu; hoc idemapprobavit intellectu, guando aperuit eis sensum, ut intelligerent scripturas, ut sicut videbantsensu, agnoscerent ei intellectu, scilicet quod ipse vere erat, ut predixerat, quipassusfuerat;sicque consequenter vere a mortuis resurexerat. Cuius resurrectionis nospariicipes faciat ipse 20Ihesus ChristusFilius Deibenedictus, qui vivit et regnatinseculaseculorum. Amem>. Ex-pliciunt sermones magistri Bartho