Embed Size (px)
Citation preview
BAŞKANDAN
Ccedilok değerli arkadaşlarım sevgili YUumlciTA uumlyeleri Size ulaştırılan
bu buumllten YUumlciTArsquonın yeni bir adımını oluşturuyor Aslında uzun
suumlredir tartıştığımız ancak ccedilalışmalarımızın yoğunluğu ne-deniyle bir tuumlrluuml yaşama geccedilire-
lemeyen bu proje artık gerccedile-kleşmiş bulunuyor
YUumlciTA buumllteni Coğrafi İşaretlerle ilgili birlikte ya da bi-
reysel gerccedilekleştirdiğimiz haber-lerle konu ile ilgili yurt iccedili ve dışı
gelişmelerden bir demet oluştu-racak Buumllten aynı zamanda Araştırma Ağımız faaliyetlerinin
kayıt altına alınması ve belgelenmesini sağlayacak Bunu
duumlşuumlnmek bile insanı ccedilok mutlu ediyor
Buumlltenrsquoin hayat bulmasını sağlayan başta Birol kardeşimiz olmak
uumlzere sevgili Enesrsquoe ve emeği geccedilen buumltuumln arkadaşlarıma yuumlrekten teşekkuumlr ediyor yaşaması iccedilin değerli katkılarınızı bekliyor ve iyi
okumalar diliyorum
Yavuz TEKELİOĞLU
SAYI 1 2017
SAYI 1 KASIM 2017
Başkandan 1
Yeni Komitelerimiz 2
Mardin ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşaretler Beşiği Yukarı Mezopotamya Uluslararası Sempozyumu
3
Uumlnluuml Bir Fransız Coğrafi İşareti COMTE Peyniri Seruumlveni 4
6769 Sayılı Yeni Sınai Muumllkiyet Kanununun Getirdikleri 5
Sayfa 1
YUumlRUumlTME KURULUMUZ ANTALYA
YUumlCİTA MARDİN TOPLANTISI KARARLARI
05102017-07102017
SAYI 1 2017 Sayfa 3
1 Komitelerde bir revizyona gidildi Amaccedil komitelerin daha etkin ccedilalışması ccedilalışmaların her 6 aylık doumlnem iccedilin bir rapora bağlanması a Hukuk Komitesi (Başkan Didem Oumlzguumlr yeni uumlye Dilara Rende) b İletişim Komitesi (Başkan Erdem Ak Neşe Biber ve Berrin Bal Onur yeni komite uumlye-leri) c ARGE Komitesi (Başkan Selim Ccedilağatay Enes Aslan Birol Uluşan ve Baran Demirtaş yeni uumlyeler) d Uluslararası İlişkiler Komitesi (Başkan Yavuz Tekelioğlu) e Kurumsal İlişkiler Komitesi (Başkan Ccedilimen Mutlu) f Sosyal Sorumluluk Komitesi kaldırıldı 2 Erdem Ak facebook instagram twitter ile ilgili işleri uumlstlendi Facebook şifre vs bilgileri Erdem beye Ccedilimen Mutlu aktaracak 3 Neşe Biber ve Berrin Bal Onur medya ile ilişkileri uumlstlendi 4 Ulusal ve Uluslararası basında Cİ ile ilgili haber taramasını sırasıyla Ccedilimen Mutlu ve Didem Oumlzguumlr uumlstlendi 5 WhatsApp iletişimini Mehmet Zanbak uumlstlendi 6 G-mail grubumuzun sorumlusu Ccedilimen Mutlu Yeni uumlyelerimizin e-mail ağımıza kaydını Ccedilimen hanım yapacak 7 Birol Uluşan YUumlciTA e-buumllten işini uumlstlendi
YUumlCİTA MARDİN TOPLANTISI KARARLARI
05102017-07102017
SAYI 1 2017 Sayfa 3
8 ldquoİdeal bir denetim ve youmlnetişim sistemi nasıl olmalırdquo konusunda yapılacak ccedilalışma iccedilin Malatya Kayısısı pilot uumlruumln olarak oumlngoumlruumllduuml Bu projede oumlncuuml kurum Metro olacak 9 İllerde vali yardımcıları oumlncuumlluumlğuumlnde Cİ ccedilalışma grupları oluşturulduğu oumlğrenildi YUumlci-TA uumlyelerinin bunlara dahil olup katkı sağlaması gerekliliği kabul edildi 10 2018 yılı birinci 6 aylık toplantımızın İstanbulrsquoda (Gastro-Metro) yapılması oumlngoumlruumllduuml Birol bey bu konuyu youmlnetime sunacak ve kabul goumlruumlrse ilk toplantı İstanbulrsquoda yapılacak 11 Nilhan hanım ve Yavuz hoca ellerinde bulunan Cİ makalelerini mail grubuna goumlnderecek 12 Yavuz hoca ve Ccedilimen Mutlu okullarda yerli malı haftalarında yaptığı sunumları mail gru-buna aktaracak muumlmkuumlnse herkes kendi ilinde bu sunumları YM haftasında kullanacak 13 Derya Kılıccedil hanımın gerektiğinde Eğitim ve Cİ farkındalığı hakkında teknik destek ver-mesi kararlaştırıldı 14 24-25 Kasım Bolu programımız var (katılım Neşe Biber Berrin Bal Onur Derya Kılıccedil Yavuz Tekelioğlu Selim Ccedilağatay Mehmet Zanbak Pınar Nacak Ccedilimen Mutluhellip) Program hazırlıklarımız devam ediyor
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 2
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 3
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
YUumlCİTA MARDİN TOPLANTISI KARARLARI
05102017-07102017
SAYI 1 2017 Sayfa 3
1 Komitelerde bir revizyona gidildi Amaccedil komitelerin daha etkin ccedilalışması ccedilalışmaların her 6 aylık doumlnem iccedilin bir rapora bağlanması a Hukuk Komitesi (Başkan Didem Oumlzguumlr yeni uumlye Dilara Rende) b İletişim Komitesi (Başkan Erdem Ak Neşe Biber ve Berrin Bal Onur yeni komite uumlye-leri) c ARGE Komitesi (Başkan Selim Ccedilağatay Enes Aslan Birol Uluşan ve Baran Demirtaş yeni uumlyeler) d Uluslararası İlişkiler Komitesi (Başkan Yavuz Tekelioğlu) e Kurumsal İlişkiler Komitesi (Başkan Ccedilimen Mutlu) f Sosyal Sorumluluk Komitesi kaldırıldı 2 Erdem Ak facebook instagram twitter ile ilgili işleri uumlstlendi Facebook şifre vs bilgileri Erdem beye Ccedilimen Mutlu aktaracak 3 Neşe Biber ve Berrin Bal Onur medya ile ilişkileri uumlstlendi 4 Ulusal ve Uluslararası basında Cİ ile ilgili haber taramasını sırasıyla Ccedilimen Mutlu ve Didem Oumlzguumlr uumlstlendi 5 WhatsApp iletişimini Mehmet Zanbak uumlstlendi 6 G-mail grubumuzun sorumlusu Ccedilimen Mutlu Yeni uumlyelerimizin e-mail ağımıza kaydını Ccedilimen hanım yapacak 7 Birol Uluşan YUumlciTA e-buumllten işini uumlstlendi
YUumlCİTA MARDİN TOPLANTISI KARARLARI
05102017-07102017
SAYI 1 2017 Sayfa 3
8 ldquoİdeal bir denetim ve youmlnetişim sistemi nasıl olmalırdquo konusunda yapılacak ccedilalışma iccedilin Malatya Kayısısı pilot uumlruumln olarak oumlngoumlruumllduuml Bu projede oumlncuuml kurum Metro olacak 9 İllerde vali yardımcıları oumlncuumlluumlğuumlnde Cİ ccedilalışma grupları oluşturulduğu oumlğrenildi YUumlci-TA uumlyelerinin bunlara dahil olup katkı sağlaması gerekliliği kabul edildi 10 2018 yılı birinci 6 aylık toplantımızın İstanbulrsquoda (Gastro-Metro) yapılması oumlngoumlruumllduuml Birol bey bu konuyu youmlnetime sunacak ve kabul goumlruumlrse ilk toplantı İstanbulrsquoda yapılacak 11 Nilhan hanım ve Yavuz hoca ellerinde bulunan Cİ makalelerini mail grubuna goumlnderecek 12 Yavuz hoca ve Ccedilimen Mutlu okullarda yerli malı haftalarında yaptığı sunumları mail gru-buna aktaracak muumlmkuumlnse herkes kendi ilinde bu sunumları YM haftasında kullanacak 13 Derya Kılıccedil hanımın gerektiğinde Eğitim ve Cİ farkındalığı hakkında teknik destek ver-mesi kararlaştırıldı 14 24-25 Kasım Bolu programımız var (katılım Neşe Biber Berrin Bal Onur Derya Kılıccedil Yavuz Tekelioğlu Selim Ccedilağatay Mehmet Zanbak Pınar Nacak Ccedilimen Mutluhellip) Program hazırlıklarımız devam ediyor
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 2
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 3
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
YUumlCİTA MARDİN TOPLANTISI KARARLARI
05102017-07102017
SAYI 1 2017 Sayfa 3
8 ldquoİdeal bir denetim ve youmlnetişim sistemi nasıl olmalırdquo konusunda yapılacak ccedilalışma iccedilin Malatya Kayısısı pilot uumlruumln olarak oumlngoumlruumllduuml Bu projede oumlncuuml kurum Metro olacak 9 İllerde vali yardımcıları oumlncuumlluumlğuumlnde Cİ ccedilalışma grupları oluşturulduğu oumlğrenildi YUumlci-TA uumlyelerinin bunlara dahil olup katkı sağlaması gerekliliği kabul edildi 10 2018 yılı birinci 6 aylık toplantımızın İstanbulrsquoda (Gastro-Metro) yapılması oumlngoumlruumllduuml Birol bey bu konuyu youmlnetime sunacak ve kabul goumlruumlrse ilk toplantı İstanbulrsquoda yapılacak 11 Nilhan hanım ve Yavuz hoca ellerinde bulunan Cİ makalelerini mail grubuna goumlnderecek 12 Yavuz hoca ve Ccedilimen Mutlu okullarda yerli malı haftalarında yaptığı sunumları mail gru-buna aktaracak muumlmkuumlnse herkes kendi ilinde bu sunumları YM haftasında kullanacak 13 Derya Kılıccedil hanımın gerektiğinde Eğitim ve Cİ farkındalığı hakkında teknik destek ver-mesi kararlaştırıldı 14 24-25 Kasım Bolu programımız var (katılım Neşe Biber Berrin Bal Onur Derya Kılıccedil Yavuz Tekelioğlu Selim Ccedilağatay Mehmet Zanbak Pınar Nacak Ccedilimen Mutluhellip) Program hazırlıklarımız devam ediyor
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 2
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 3
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 2
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 3
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
YENİ KOMİTELERİMİZ
SAYI 1 2017 Sayfa 3
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
Dicle Boumllgesi Youmlresel Uumlruumlnler Coğrafi İşaretler Sempozyumu geniş bir katılımla Mardinrsquode gerccedilekleştirildi İki guumln suumlren sempozyumda beş farklı oturumda ccedileşitli konu başlıklarıyla sunumlar yapıldı
DİKA tarafından YUumlCİTA (Youmlresel Uumlruumlnler ve Coğrafi İşaretler Tuumlrkiye Araştırma Ağı) ile iş birliği iccedilerisinde organize edilen ldquoTuumlrkiyenin Coğrafi İşaretler Beşiği Yuka-rı Mezopotamyardquo başlıklı uluslararası sem-
pozyum sona erdi Mardin Batman Siirt ve Şırnak illerini kapsayan TRC3 Boumllgesinin coğ-rafi işaret alabilecek oumlzguumln youmlresel uumlruumlnlerinin potansiyelini ortaya ccedilıkarmak ve bu alanda ccedilalışan ulusal ve uluslararası paydaşlarla iş birliği geliştirmek amacıyla duumlzenlenen sem-pozyuma uluslararası duumlzeyde katılım sağlandı
Sempozyuma DİKA Youmlnetim Kurulu Başkanı Mardin Valisi ve Buumlyuumlkşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman Mardin Milletvekili Ceyda Boumlluumlnmez Ccedilankırı Mardin Ticaret ve Sa-nayi Odası Başkanı Mehmet Ali Tutaşı Batman Uumlniversitesi Rektoumlruuml Aydın Durmuş ko-nuyla ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının muumlduumlrleri sivil toplum kuruluşlarının ve peraken-de sektoumlruumlnuumln temsilcileri katıldı
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
Konferansın ardından sempozyum oturumlarına geccedilildi İlk oturum ldquoTuumlrkiye Coğrafi İşa-retlerin Neresinderdquo ikinci oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Tuumlrkiyersquoden Oumlrnek Olaylarrdquo uumlccediluumln-cuuml oturum ldquoCoğrafi İşaretlerde Anadolursquodan Yansımalarrdquo doumlrduumlncuuml oturumda ldquoCoğrafi İşaretlerde Youmlnetişim ve Denetimrdquo beşinci ve son oturumda ldquoCoğrafi İşaretler ve Mardin Bir Mezopotamya Gerccedileğirdquo konu başlıklarıyla gerccedilekleştirildi Yapılan sunumların ardından sempozyum programına katkı sağlayan tuumlm katılımcılara Ajans Genel Sekreteri tarafından ccedileşitli hediyeler takdim edildi Organizasyonun sonunda guumlnuumln anısına ccedilekilen toplu hatıra fotoğrafının ardından sempozyum sona erdi
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017
MARDİN ldquoTUumlRKİYE COĞRAFİ İŞARETLER
BEŞİĞİ YUKARI MEZOPOTAMYA
ULUSLARARASI SEMPOZYUMU
Sayfa 4
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017 Sayfa 5
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ COMTE PEYNİRİ
SERUumlVENİ
CNN BAŞKA BİR DUumlNYA MUumlMKUumlN LİNK httpshareinterpresscomdownloadvideobaskabirdunyamumkun29102017cnnturkMP4
Fransarsquoda Halen 1300 peynirin olduğu soumlyleniyor Ancak tescilli peynir sayısı sadece 54 bunun da 9rsquounun işareti mahreccedil (Protected geographical indication) Koumlken adı korunan yani işareti menşe olan (Protected designation of origin) peynir sayısı 45rsquole sınırlı ve bu peynirlerin hemen tamamı asırlardır koruma altında Avrupa Birliğirsquonce 1996 yılında tes-cil edilmiş olan Comte ( AOP) bu peynirlerin başında yer alıyor
COMTE
Comte tamamen ccediliğ İnek suumltuumlnden yapılan ve telemesi preslenerek pişirilen uumlretim şart-namesine goumlre 35-50 kg (Ort 40kg) ağırlığında 50-70 cm ccedilapında ve 8-13 cm kalınlığın-da Fransızların Meule ( tekerlek-kelle ) adını verdikleri ve bizim Kars kaşarını andıran silindirik şekilli bir peynirdir
Olgunlaştırma suumlresi en az 4 ay olup ortalaması 8 aya ulaşmakta bu suumlre 36 aya kadar uzayabilmektedir Ccedilok sayıda ve değişik aromalara sahip olan Comtenin her adedi farklı aromatik oumlzellik taşımaktadır
Comte piyasaya 32 ile 45 kg arasında (ortalama 40) ve 55-70 cm ccedilapındaki tekerlekler ya da porsiyonlar veya rendelenmiş halde sunulmaktadır
DEĞER ZİNCİRİ
Suumlt Uumlretimi
Değer zincirinin ilk halkasında yer alan suumlt uumlreticileri 2600 aile işletmesinden oluşmak-tadır Comte uumlretimi İccedilin gerekli suumlt uumlretimi 150 Bin suumlt ineği tarafından gerccedilekleştiril-mektedir Suumlt işletmesi başına duumlşen ortalama inek sayısı 45 olup her işletme yılda or-talama 270 Bin litre suumlt uumlretmektedirUumlretimde Fransız ırkları Montbeliarde (95) ve Simmental (5) kullanılmaktadırBir Montbeliarde guumlnde ortalama 20 litre suumlt vermekte yani bir tekerlek Comte (40 kg) uumlretebilmek iccedilin 20 ineğin suumltuuml gerekmektedirUumlretimin her aşaması katı kurallara bağlıdır Her işletmenin inek başına 1 ha mera alanına sahip olması koşuldur Beslenme tamamen doğal ve taze ota dayalı olup kışın kuru ot kullanıl-maktadır Yem bitkileri de (daha ccedilok yonca ve tahıl) işletmede uumlretilmekte bunun iccedilin de her işletmenin inek başına 1 ha alana sahip olması gerekmektedir Bir hayvan yılda or-talama 1800 kg yoğun yem (tahıl) tuumlketmekte olup fermente yemlerin kullanılması ve işletmede transgenik kuumlltuumlrlerin uygulanması kesinlikle yasaktır
Suumlt sağımı sabah akşam yapılmakta ve işletmede gerccedilekleştirilen ilk analizden sonra ay-nı guumln mandıraya ulaştırılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017 Sayfa 6
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Peynir Uumlretimi
Comte senenin her guumlnuuml uumlretilen bir peynirdir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaş-tırman sınırları belirtilmiş coğrafi alanda gerccedilekleştirilmesi gerekmektedir
Peynir uumlretimi kooperatif olarak oumlrguumltlenmiş ve ldquofrutiererdquo olarak adlandırılan mandıra-larda yapılmaktadır Her suumlt işletmesi suumltuumlnuuml verdiği kooperatifin uumlyesidir Kooperatif youmlnetim kurulu uumlyelerden oluşmakta başkanı bulunmamaktadır Her kooperatif bir ya da iki peynir ustası ccedilalıştırmaktadır Sayıları 150rsquoyi bulan bu kooperatifler ortalama 16 or-taktan oluşmaktadır Bu oumlzguumln oumlrguumltlenme youmlnteminin koumlkenleri VIII asra kadar inmek-tedir Zanaatsal uygulama ve geleneklere dayanan ve hiccedil bir zaman terkedilmeyen bu da-yanışma ve paylaşma birliği Comtersquoyi buumlyuumlk peynir yapan temel nedendir
Comte uumlretim youmlntemi asırlardan beri hiccedil değişmemiştir Amaccedil o lezzetli suumltuumln kaynağını oluşturan doğal florayı koruyarak uzun suumlre muhafaza edilebilecek buumlyuumlk hacimli bir peynir uumlretebilmektir
Suumlt taşımadaki hassasiyeti nedeniyle
her işletme iccedilin 25 km ccedilapındaki bir alandan toplanmakta boumlylece laktik floranın geliş-mesi sağlanmaktadır Uumlretimde katkı madde ve renklendiricilerin kullanılması yasak olup maya olarak dana şirdeni kullanılmaktadır Uumlretilen suumltlerin 24 saat iccedilinde ve her biri 500 litrelik accedilık bakır kuumlvetler iccedilinde işlenmesi ve her kuumlvetten guumlnde en ccedilok 12 teker-lek Comte elde edilmesi zorunludur
Teleme işlemesinde testin oumlnemi nedeniyle peynir ustasının bilgi beceri ve yetenekleri-nin suumlrduumlruumllebilmesi iccedilin elle
uumlretim youmlntemi korunmaktadır
Guumlnde en ccedilok uumlccedil tur uumlretime izin verilmekte her uumlretimden sonra kuumlvezlerin fırccedilalan-ması yıkanması ve durulanması gerekmektedir
İzlenebilirliğin sağlanabilmesi iccedilin uumlretilen her tekerlek Comteye uumlretim ay ve yılı ile uumlretim yerini belirten oval şekilli yeşil bir damga vurulmakta bir başka damga ile de uumlretim guumlnuuml belirtilmektedir
Oumln olgunlaştırma iccedilin 10-15 derecede bir ay mandırada kalan Comteler olgunlaştırıla-cakları mağaralara (Caves) gitmeden oumlnce peynir ustaları tarafından her guumln kuru tuz-lama ovalama ve alt uumlst edilme gibi işlemlere tabi tutulmaktadır Bu son işlemler rafla-rın yuumlksekliği nedeniyle artık makinalarla yapılmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017 Sayfa 7
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Olgunlaştırma
Mandıralarda oumln olgunlaştırılması gerccedilekleştirilen Comtersquoler 15 ldquoolgunlaştırma evirdquo ne (maison drsquoaf-finage) goumlnderilmekte burada usta ellerde ol-gunlaştırılmaları sağlanmaktadır Ccedilok duumlzenli ha-va sıcaklığı ve nem derecesine sahip bu tesislerde ccedilam ağacından yapılmış devasa raflarda yerlerini alan peynirler 6 -9-12-18 ve 24 aylık olgunlaşma suumlrelerinden sonra piyasaya suumlruumllmektedir
Değişik buumlyuumlkluumlkteki bu olgunlaştırma evlerinin en ilginci şuumlphesiz Le Fort Lucotte de Sainte An-toinersquodır
Prusya saldırılarına karşı 1879-1882 yılları ara-sında yapılmış olan ve yontulmuş taş kemerleri ile ccedilok etkileyici bir goumlruumlnuumlm sergileyen bu tuumlnel 400 kişilik bir askeri garnizonu barındırmaktaydı Savaş bakanlığı tarafından terkedilmiş olan tuumlnel 1965 yılında St Antoine komuumlnuuml tarafından satın alınmış ve 1966 yılında vizyoner bir peynir ustası Marcel Petite tarafından Comteacute peynirlerini olgunlaştırma mağarasına douml-nuumlştuumlruumllmuumlştuumlr Mağaralarda her biri ortalama 40 kg olan 100 000 tekerlek comteacute ol-gunlaştırılmaktadır
Coğrafi alan ve uumlruumln yer ilişkisi
Comte Orta Jurarsquoların 4 departmanında 230 Bin hektarlık alanda uumlretilmektedir Uumlretim alanı sınırları Cİ tescil belgesi uumlretim şartnamesinde en kuumlccediluumlk koumlye kadar ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir Suumlt uumlretimi peynir uumlretimi ve olgunlaştırmanın bu alanda gerccedilek-leştirilmesi zorunludur
Jurarsquolar bitki oumlrtuumlsuuml bakımından ccedilok zengin olup flora araştırmalarına goumlre 576 bitki tuuml-ruumlne ev sahipliği yapmaktadır Ccedilayırlık alanlar biccedililmekte elde edilen otlar kurutulmak-ta kışın yem olarak kullanılmaktadır (6 ay ) Yazın hayvanlar suumlrekli otlaklardadır Comte suumltuumlnuumln kalitesi şuumlphesiz Jurarsquoların bu zengin bitki oumlrtuumlsuuml ve eko sisteminden kaynaklanmaktadır
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017 Sayfa 8
UumlNLUuml BİR FRANSIZ COĞRAFİ İŞARETİ
COMTE PEYNİRİ SERUumlVENİ
Ekonomik katkısı
Comte Orta jurarsquolarınn ekonomik motor guumlcuuml olup kolektif bir başarı oumlykuumlsuuml ve tipik bir kırsal kalkınma projesidir
2015 yılı uumlretimi 1 500 000 adet olup (65 000 ton) ihracatı suumlrekli artmaktadır
Cirosu yıldan yıla 550 ile 650 milyon euro arasında değişmektedir
Comte değer zincirinde tam 10 000 kişi ccedilalışmaktadır Goumlruumllduumlğuuml gibi Comte (AOP) ge-rek yarattığı istihdam ve gerekse katma değer accedilısından ccedilok oumlnemli bir Coğrafi İşaret-tir
Youmlnetişim
Halen Fransarsquoda youmlnetişimi en iyi yapılan Coğrafi İşaret olan Comteacute peyniri-nin başarısında ldquo Comte Meslekler Arası Youmlnetim Komitesi ldquo bulunmaktadır Temel mis-yonu koumlken adının sahte ve hileli kullanımlara karşı korumak uumlreticilere teknik hizmet goumltuumlrmek araştırma yapmak uumlruumlnuumln tanıtım ve reklamını yapmak piyasa youmlnetimini ger-ccedilekleştirmek ve uumlruumlnuumln tescil belgesindeki kurallara uygun uumlretilmesini sağlamak olan bu komite 4 kuruldan oluşmaktadır Komitede youmlnetim son derecede demokratik olup karar-lar oybirliğiyle alınmaktadır
Prof Dr Yavuz Tekelioğlu
COMTE DE AKILDA KALAN
Muumlthiş Com-te değer zincirinin
kuumlccediluumlk bir ayrıntısı gibi dursada ineklerin boyunlarına takılan ccedilanlarını (anadoluda tıkırak veya ccedilıngırak deniyor) yapan işletmenin 1834 yılından beri uumlretim yapıyor
Kırsal iş guumlcuumlne ve değer zincirine ccedilok guumlzel bir oumlrnek oluşturuyor
Birol Uluşan
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
COĞRAFİ İŞARETLERDE YENİ DOumlNEM
Yeni doumlnemin belirleyicisi olacak Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun amacı ldquosınai muumllkiyet haklarının ve geleneksel uumlruumln adlarının korunması ve bu hakların ticari ve sınai alanda kullanımının teşvik edil-mesi suretiyle teknolojik ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerccedilekleştirilmesine katkı sağlamak-tırrdquo (Md1) Tuumlrk Patent Enstituumlsuumlrsquonuumln adının Tuumlrk Patent ve Marka Kurumu (Kısa adı TUumlRK PA-TENT) olarak değiştirildiği yasa uumlccediluuml başlangıccedil huumlkuumlmleri olmak uumlzere toplam 193 maddeden ibaret olup Marka Hakkı ve Kapsamı (Md4-32) Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı (Md33-54) Tasarım Hakkı ve Kapsamı (Md55-81) Patent ve Faydalı Model (Md82-145) ve Ortak Diğer ve Son Huumlkuumlmler (Md146-193) başlıklarını taşıyan 5 kitaptan oluşmaktadır
Cİ ikinci kitapta yer almakta ve ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşımaktadır Geleneksel uumlruumln adı korumasını da iccedilermesine rağmen sadece 21 maddeden oluşan bu kitap madde sayısı itibariyle kanunun en kuumlccediluumlk kitabıdır Oysa geleneksel uumlruumln adı korumasına yer vermediği halde 555 sayılı KHK 39 maddeye sahipti
Cİrsquole ilgili 2 kitap kendi iccedilinde 6 kısımdan oluşmaktadır Sırasıyla
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Hakkı
Başvuru ve İtirazlar
Tescil ve Değişiklik Talepleri
Hakkın Kapsamı Kullanım ve Denetim
Hakkın sona ermesi
Hakka Tecavuumlz
başlıklarını taşımaktadır 2 ve 5 kısımlarda kendi iccedillerinde ikişer boumlluumlmden oluşmaktadır Yasa goumlruumllduumlğuuml gibi ccedilok karışık bir sınıflandırma sistemine sahiptir Cİrsquoin kullanımı uumlreticilere tahsis edilmiş kendine oumlzguuml bir kolektif hak olduğu iccedilin aslında ayrı bir yasanın ccedilıkarılması ccedilok daha iyi olurdu
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
YASANIN GETİRDİĞİ DEĞİŞİKLİKLER VE YENİLİKLER ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo başlığını taşıyan yasa KHKrsquoden farklı olarak ldquogeleneksel uumlruumln adlarırdquona da koruma getirmektedir Zengin Anadolu kuumlltuumlruumlnde geleneksel ouml-zellik taşıyan ancak Cİ kapsamına girmeyen ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo olarak tescili oumlngoumlruumllen bu uumlruumlnlere koruma sağlanması gerek standart uumlretim metodlarının belirlenerek garanti altına alınması ve gerekse uumllkemiz kırsal kalkınmasının gelişmesi ve bu oumlzguumln uumlruumlnlerin uumlretim youmlntem ve kuumlltuumlruumlnuumln gelecek nesillere aktarılması bakımından son derecede oumlnemlidir Bu duumlzenleme yapılırken AB 11512012 sayılı ldquoTarım Uumlruumlnleri ve Gıda Maddeleri Hakkındaki Kalite Duumlzenle-melerine ilişkin Konsey Tuumlzuumlğuumlrdquo oumlrnek alınmıştır (TPE Genel Gerekccedile Md33)
KHK tek uumlreticiye de tescil alma hakkını tanıdığı halde (Anamur muzu oumlrneği) yasa isabetli hareket ederek bunu kaldırmıştır Tescil başvurularının 11512012 sayılı AB tuumlzuumlğuumlnde oumln-goumlruumllduumlğuuml gibi ancak ldquouumlreticirdquo tanımına uygun olarak uumlruumlnuumln uumlreticilerinden oluşan ldquouumlretici gru-plarırdquo tarafından yapılabileceği duumlzenlenmiştir Yasa tek bir uumlreticiye başvuru hakkını uumlruumlnuumln ancak tek bir uumlreticisinin olduğunun ispatı halinde muumlmkuumln olabileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr
555 sayılı KHKrsquoye goumlre başvurulardaki bilgilerin Resmi Gazete yerel gazete ve yuumlksek tirajlı gazetelerde yayınlanması zorunluydu Yuumlksek maliyeti nedeniyle başvurularda caydırıcı bir rol oynayan bu uygulamaya da son verilerek tescil maliyetleri ccedilok azaltılmıştır Başvuruların bundan boumlyle diğer sınai muumllkiyet hakları başvurularının yayınlandığı buumlltende yayınlanması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr (Md385)
Yasanın getirmiş olduğu bir olumlu yenilik de ilan suumlresinin kısaltılarak tescil suumlreccedillerinin hız-landırılmasıdır Nitekim KHK ilanın resmi gazetede yayımlanmasından itibaren 6 aylık bir itiraz suumlresi tanıdığı halde yasa yayınlanmış başvurulara karşı buumlltendeki yayın tarihinden itibaren 3 ay iccedilinde TUumlRK PATENTrsquoe itiraz edilebileceğini oumlngoumlrmuumlştuumlr (Md402)
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
Yasanın olumlu bir adımı da alınmış tescillerde değişiklik yapma olanağını getirmesidir Nitekim ldquoDeğişiklik taleplerirdquo başlığını taşıyan 41 Madde ldquoTescil edilen coğrafi işaretin ya da gelenek-sel uumlruumln adının tescile konu oumlzelliklerinde değişiklik olması halinde değişiklik talebi uumlcretlerinin oumldenmesi koşuluyla menfaati bulunanlar tarafından yapılabilirrdquo huumlkmuumlnuuml getirmektedir Bu konu buumlyuumlk ihtimalle 21 yıllık uygulama sonucu karşılaşılan sorunları gidermek amacıyla oumlngoumlruumll-muumlş olup tescillerdeki eksiklik ve hataları gidermek değişik nedenlerle uumlretim koşulları ve coğrafi sınırlarda oluşan yeni durumları tescillere yansıtmak amacını guumltmektedir
ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasında ldquoCoğrafi işaret korumasının elde edilmesi ve tescilden doğan hakların kapsamırdquo ayrıntılarıyla belirtilmekte (Md44) ancak hak sahibinin so-rumlulukları konusunda ne yazık ki herhangi bir huumlkuumlm yer almamaktadır Oysa tescil sahibinin tescilden doğan sorumlulukları da bulunmaktadır Nitekim bu kurumların uumlretim zincirinin rasy-onel ccedilalışması ve uumlruumlnuumln korunmasına ve savunmasına youmlnelik faaliyetlerde bulunmak bu ccedilerccedilevede uumlreticilerin koumlken adı kurallarına uygun uumlretim yapmalarını sağlamak (iccedil denetim) uumlruumlnle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak uumlreticilere teknik hizmet sunmak koumlken adının sahte ve hileli kullanımını takip etmek ve koumlken adı tanıtım ve reklamını yapmak gibi goumlrevleri de bulunmaktadır[i] ABrsquode ldquocoğrafi işaret youmlnetişimi rdquo (gouvernance) olarak adlandırılan bu son derecede oumlnemli konu uumllkemizde uygulanamadığı iccedilin sistem bir tuumlrluuml işlerlik kazanamamakta ve kurumlarımız tescil almakla kalmaktadır
Yasada getirilen oumlnemli bir yenilik de KHKrsquode oumlngoumlruumllmeyen amblem kullanımının zorunlu hale getirilmesidir (Md2 Md462) Pazarlanan tescilli uumlruumlnler uumlzerinde yer alan Cİ logoları ya da amblemler tescilli uumlruumlnlerin inandırıcılığını vurgulamak tuumlketicilere gerccedilek bir koumlken ve kalite garantisi vermek ve uumlreticilere uumlruumlnlerini daha iyi tanıtma olanağını sağlamak bakımından ccedilok oumlnemlidir Boumlylece tuumlketiciler bir resmi kalite işareti olan bu amblemleri taşıyan uumlruumlnlerin belirli bir denetim mekanizmasından geccedilen kontrolluuml uumlruumlnler olduklarını bilmektedir Cİ amb-lemlerinin kullanılması ile koruma sisteminin bilinirlik duumlzeyini artırma ve tuumlketicilerde farkındalık yaratma olanağı sağlanırken aynı zamanda piyasalarımızda yaşanan yoğun Cİ hakkına tecavuumlz olayları da engellenecektir Logo kullanımı ABrsquonde de 11512012 sayılı Tuumlzuumlğe goumlre 4 Ocak 2016rsquodan itibaren zorunlu hale getirilmiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
Cİ koruması altındaki uumlruumlnlerin uumlretim şartnamesindeki (cahier des charges-specification) kurallara uygun olarak uumlretilmesi son derecede oumlnemli olup bunun gerccedilekleşmesi ancak etkin bir denetimle olasıdır Sistemin başarı ve devamlılığı ile kalitede suumlrduumlruumllebilirliğin sağlanması denetimlerden geccedilmektedir Bu nedenle Cİ korumasının en ccedilok geliştiği ABrsquode ccedilok sıkı bir denetim ağı oluşturulmuştur Tuumlm bu denetimleri geccedilen ve market raflarında yerini alan uumlruumln-ler tuumlketicilerce guumlven iccedilinde satın alınmakta ve tuumlketilmektedir Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln ad-larının kullanımının denetimi oumlz denetim iccedil denetim ve dış denetim olmak uumlzere uumlccedil aşamalıdır
Oumlz denetim bizzat uumlretici tarafından gerccedilekleştirilen denetim olup uumlretici uumlruumlnuumlnuuml etik olarak Cİ tescil belgesinde belirtilen kurallara uygun olarak uumlretmekle yuumlkuumlmluumlduumlr
İccedil denetim uumlreticinin uumlretim şartnamesine uygun davranıp davranmadığını bir başka deyişle uumlruumlnuumln bu kurallara uygun uumlretilip uumlretilmediğini denetlemektir İccedil denetim Cİ tescili alan kurum yani tescil sahibi tarafından gerccedilekleştirilir Bu denetimin nasıl ve hangi organlar taraf-ından yapılacağı Cİ tescil belgelerinde belirtildiği halde kurumlarımızın buumlyuumlk kesimi buna uymamaktadır
Dış denetim tescilli Cİrsquoin uumlretim zinciri uumlzerinde yani uumlruumlnuumln uumlretimi piyasaya arzı veya dağıtımı aşamalarında oumlzel sertifikasyon kurumlarınca gerccedilekleştirilen denetimdir Bu kuruluşlar normal olarak AB standartlara goumlre akredite olmuş donanımlı bağımsız ve tarafsız kuruluşlardır Denetimin hangi sıklıkla ve uumlreticilerin ne kadarı uumlzerinde yapılacağı ve yaptırım-ların ne olacağı denetleyen kuruşla tescil sahibi arasında imzalanan denetim planında yer alır Uumllkemizde KHKrsquonin uygulama suumlrecini kapsayan 21 yıl boyunca dış denetimler konusunda hiccedilbir gelişme kaydedilememiş bu denetimleri gerccedilekleştirecek kuruluşlar bir tuumlrluuml yaşama geccedilirile-memiştir
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
Yeni yasa Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda da oumlnemli yeni-likler getirmektedir (Md49) Buna goumlre dış denetim yeterliği TUumlRK PATENTrsquoccedile onaylanan si-cilde kayıtlı denetim kuruluşu tarafından yerine getirilecektir Denetim kuruluşunun objektif olması denetimleri yapmak iccedilin yetkin ve yeterli sayıda personel ile gerekli kaynağa ve do-nanıma sahip olması oumlngoumlruumllmektedir (Md492)
Denetimle ilgili konular 27 Nisan 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe giren uygulama youmlnetmeliğinde ayrıntılı bir biccedilimde belirtilmiştir (Md45) Youmlnetmeliğe goumlre denetleme tarihlerini de iccedileren denetim planı denetim kuruluşu tarafından hazırlanarak uumlretici ve pazarlayıcılar uumlzerinde gerccedilekleştirilecek ve hazırlanan tutanaklar tescil sahibine sunulacaktır Tescile aykırı uygula-maların bulunması halinde tescil sahibi kurumun gerekli yasal yollara başvurması oumlngoumlruumll-muumlştuumlr
Denetlemelerle ilgili en oumlnemli yenilik denetleme suumlresinin bir yıla indirilmiş olmasıdır KHKrsquode bu suumlre izah edilemez bir biccedilimde 10 yıldı Ayrıca denetimin duumlzenli olduğu gibi şikayet uumlzeri-ne de yapılabileceği oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Kanımızca denetimlerdeki etkinliği arttırmak accedilısından ha-bersiz denetimlere de yer verilmesi ccedilok faydalı olabilirdi
Tescil sahibi denetim kuruluşu tarafından hazırlanan raporları her yıl TUumlRK PATENTrsquoe sun-mak zorundadır Denetim raporlarının TUumlRK PATENT tarafından incelenmesi sonucunda eksik-lik varsa ya da denetim faaliyetinin usuluumlne uygun yapılmadığı saptanırsa oumlngoumlruumllen yaptırımlar uygulanacaktır
Coğrafi işaret ve geleneksel uumlruumln adı koruma yasasının getirmiş olduğu son ve oumlnemli yenilik TUumlRK PATENT buumlnyesi iccedilinde bir lsquoCoğrafi İşaretler Dairesirsquonin kurulmasına youmlneliktir Bu yeni-den yapılanma Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adı korumasının ulusal duumlzeyde youmlnetişimini daha etkin hale getirecektir Aslında bunun KHK ccedilerccedilevesinde duumlşuumlnuumllmuumlş ve 1995rsquote yaşama geccedilirilmiş olması gerekiyordu Nitekim bu konu 21 yıllık uygulamanın en zayıf taraflarından birini o-luşturmuştur Patent Enstituumlsuuml yoğun iş yuumlkuuml ve kısıtlı personeline rağmen yine de 200 Cİin tescilini gerccedilekleştirebilmiştir Sahip olduğu olağanuumlstuuml zengin Cİ ve geleneksel uumlruumln potan-siyeli nedeniyle bu dairenin de Tuumlrkiye iccedilin yeterli olması şuumlphelidir Nitekim ulusal duumlzeyde Cİ youmlnetişiminde oumlrnek bir uumllke olarak goumlsterilen Fransarsquoda bu misyonu yerine getiren kuruluş olan lsquoKoumlken Adlandırmaları ve Kalite Ulusal Enstituumlsuumlrsquonde (INAO) halen 270 kişi goumlrev yapmaktadır Kuruluşu 1947 yılında gerccedilekleştirilen ve duumlnyada Fransız mucizesinin yaratıcısı olarak kabul edilen Enstuumltuumlrsquonuumln Fransanın sekiz boumllgesinde faaliyette bulunan 24 şubesi bulunmaktadır
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
BEKLENTILER VE SONUCcedil Sınai Muumllkiyet Kanunursquonun 10 Ocak 2017 tarihinde yuumlruumlrluumlğe girmesi ile uumllkemiz Cİ alanında yeni bir doumlneme girmiş bulunmaktadır Metro Gastro dergisinin 82 sayısında ccedilıkan yazımızda da belirtildiği gibi yeni doumlnem kamu guumlccedillerince youmlnetilmesi oldukccedila guumlccedil bir doumlnem olacaktır Bir taraftan son derecede kapsamlı ve buumlrokratik ldquoUlusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planırdquo uygulaması diğer yandan Sınai Muumllkiyet Hakları Kanunu ccedilerccedilevesinde yaşama geccedilirilen Coğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adı Koruma kanunu Bu ikisi arasında eşguumlduumlmuumln sağlan-ması kolay olmayacaktır Aslında Eylem Planırsquonın 5-10 yıl oumlnce ccedilıkarılması konu ile ilgili alt yapının hazırlanması ve muumlnferit ve eksiksiz bir Coğrafi İşaretler Yasasırsquonın hazırlanabilmesi iccedilin ccedilok tutarlı bir davranış olabilirdi
Yeni doumlnemde Cİ alanında ccedilok oumlnemli ve hızlı gelişmelerin yaşanacağı beklenmelidir Tescil suumlreccedillerinin kısaltılması ilan maliyetlerinin azaltılması ve ldquoGeleneksel Uumlruumln Adlarırdquona da korum-a sağlanması tescil taleplerini oumlnemli oumllccediluumlde tetikleyecek ve Tuumlrkiye başvurularda kesinlikle bir patlama yaşayacaktır
Pazarlanan tescilli uumlruumlnlerde amblem uygulamasının ise uumlreticilerimizle tuumlketicilerimize buumlyuumlk zarar veren haksız rekabet olaylarına son vererek sisteme disiplin ve işlerlik kazandıracağı soumlylenebilir Bu uygulamanın ccedilok oumlnemli ekonomik yansımalarının olacağı şuumlphesizdir Bu nedenle Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin ivedilikle kullanılacak amblemleri belirlemesi ve en azından tescil belgelerinde sorun olmayan uumlruumlnlerde bu uygulamayı bir an oumlnce başlatması yerinde olacaktır Bu arada tuumlketicilerin gerek coğrafi işaretler ve gerekse ldquomenşe adırdquo ldquomahreccedil işareti rdquo ve ldquogeleneksel uumlruumln adırdquo amblemleri konusunda goumlrsel (TV kamu spotları) ve yazılı medya aracılığı ile aydınlatılmaları yerinde olacaktır
Cİrsquoin ve geleneksel uumlruumln adlarının kullanımının denetimi konusunda getirilen yenilikler yeni douml-nemde tescilli uumlruumlnlerin gıda guumlvenliği ve kalitesinde suumlrduumlruumllebilirliği sağlarken uumlretimi de şuumlphesiz disipline edecektir Her ne kadar yasa Cİrsquoin uumlruumln bazında youmlnetişimi konusunda tescil sahiplerinin sorumluluklarına ilişkin oumlnemli boşluklar taşısa da sistemin tuumlmuuml uumlzerinde getirilen yeniliklerin bu kesimi de motive etmesi beklenmelidir
ldquoGeleneksel Uumlruumln Adırdquo uygulamasının da başlaması nedeniyle tescil başvurularının oumlnemli oumllccediluumlde artacak olması alınmış tescillerde revizyon talepleri ve yasanın getirmiş olduğu diğer yuumlkuumlm-luumlluumlkler yeni doumlnemde Coğrafi İşaretler Dairesirsquonin yoğun bir iş yuumlkuuml ile karşılaşmasına neden olacaktır Kurumun sahip olduğu 21 yıllık tecruumlbesi ile bunları aşması beklense de nihai ve etkin ccediloumlzuumlm Fransa oumlrneğinde olduğu gibi bir ldquoUlusal Coğrafi İşaretler Enstituumlsuumlrdquonuumln kurulması ile muumlmkuumln olacaktır Sahip olduğumuz buumlyuumlk Cİ potansiyelinin etkin youmlnetişiminin ancak bu yolla muumlmkuumln olabileceği konusundaki inancımızı bu fırsatla bir kez daha tekrarlarken yeni ldquoCoğrafi İşaret ve Geleneksel Uumlruumln Adırdquo yasasının uumllkemize hayırlı olmasını dileriz
SAYI 1 2017
6769 SAYILI YENİ SINAİ MUumlLKİYET KANUNUN
GETİRDİKLERİ
Sayfa 9
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
SAYI 1 2017 Sayfa 9
YUumlCİTA BOLUDA
BOLU PROGRAMI
24 ndash25 Kasım 2017
