Baum, L.frank - La Vojo Al Oz

8/14/2019 Baum, L.frank - La Vojo Al Oz

1/270


2/270


3/270


4/270


5/270


6/270


7/270


8/270

VISITANTE JACO KUKURBOKAPO Vidu apitro 16


9/270


10/270

La Vojo al OzDe Baum, L. Frank (Lyman Frank), 1856-1919Ilustrita de Neill, John R. (John Rea), 1877-1943Tradukita el la Angla al Esperanto de Broadribb, Donald (Donald Richard), 1933-Unue eldonita en la Angla kielThe Road to Ozde Reilly & Britton, 1909Unue eldonita en Esperanto de Bookleaf Publishing, 1997. Viduhttp://www.poboxes.com/bookleaf/ i tiu traduko kopirajta 1997 Donald Broadribb. i tiu eldono estas korektita versio, junio 1999.

La ilustraoj kaj arano de i tiu eldono laeble plej konformas al tiuj de la originala Angla eldonode 1909. La litertipo estas 16 sur 18 pkt Elegant Garamond.
http://www.poboxes.com/bookleaf/http://www.poboxes.com/bookleaf/


11/270


12/270


13/270

AL MIAJ LEGANTOJ: Nu, karuloj, jenkion vi petis: nova Oz-Libro pri la

strangaj aventuroj de Doroteo. Toto estas eni tiu rakonto, ar vi volis ke li estu tie, kajanka multaj aliaj kiujn vi rekonos estas en la rakonto.Efektive, mi konsideris kiel eble plej zorge la dezirojnde miaj malgrandaj korespondantoj, kaj se la rakontone estas precize kia vi mem verkus in, memoru kerakonto devas esti rakonto anta ol i estas skribita, kajla verkisto ne povas multe ani in sen damai in.

En la antaparolo de Doroteo kaj la Soristo enOz mi diris ke mi deziras verki kelkajn rakontojn kiujne estas Oz-rakontoj, ar mi opiniis ke mi jam verkistute sue pri Oz; sed de post la publikio de tiuvolumo min inundas leteroj de infanoj petegantaj minverki pli pri Doroteo, kaj pli pri Oz, kaj ar miverkas nur por plai al la infanoj mi penos respektiiliajn dezirojn.

Estas kelkaj novuloj en i tiu libro kiujn certe viekamos. Mi mem tre amas la vilulon, kaj mi kredas keanka vi amos lin. Kaj Polikromola Filino de la


14/270

ielarkokaj stulta malgranda Buton-Brilo ajne alportisnovan ojon en i tiujn Oz-rakontojn, kaj mi ojas ar mitrovis ilin. Tamen mi fervore volas ke vi skribu kaj diru al miu anka al vi ili plaas.

Post kiam mi verkis i tiun libron mi ricevis trerimarkindajn informojn el la Lando Oz, kiuj multe surprizismin. Mi kredas ke ili anka vin surprizos, karuloj, kiam viados ilin. Sed tiu rakonto estas tiel longa kaj ekscita kenecesas ke i atendu por aperi en nova librokaj eble tiulibro estos la lasta rakonto iam rakontota pri la Lando Oz.

L. FRANK B AUM.Coronado, 1909.


15/270

LISTO DE APITROJAPITRO PAO

1 La Vojo al Buttereld 132 Doroteo Renkontas Buton-Brilon 27

3 Kurioza Vilao 344 Reo Dokso 465 La Filino de la ielarko 596 La Urbo de Bestoj 677 La Transformio de la Vilulo 778 La Muzkulo 929 Frontante la Turnlojn 103

10 Ili Eskapas de la Supkaldrono 11211 Jojo Faru Faras 12512 Ili Transiras la Mortigan Dezerton 13713 La Vero-Lageto 14314 Tiktoko kaj Vilinjo 15215 La Stana Kastelo de la Imperiestro 16216 Ili Vizitas la Kukurbo-kampon 17017 La Rea arego Alvenas 17618 La Smeralda Urbo 18619 Oni Bonvenigas la Vilulon 196

20 Princino Ozma de Oz 20321 Doroteo Akceptas la Gastojn 21322 Gravaj Alvenantoj 22523 La Granda Bankedo 23924 La Naskitaga Festo 246


16/270


17/270

13

BONVOLU, fralino, diris la vilulo, u vi povasdiri al mi kiun vojon preni al Buttereld?

Doroteo atente rigardis lin. Jes, li certe estas vila;sed estas scintilo en lia okulo kiu estas plaa.

Ho, jes, i respondis; mi povas diri al vi. Sedtute ne estas i tiu vojo.

Ne?

Necesas transiri la kvar-hektaran kampon, sekvu lavojon al la oseo, iru norde al la kvin branoj, kajprenumi konsideru

Certe, fralino; sideru is Buttereld, se videziras, diris la vilulo.


18/270

La Vojo al Oz

14

Prenu la branon apud la salikotrunko, mi kredas;a eble la branon apud la terrataj truoj; a ebleu iu el ili tagas, fralino?Kompreneble ne, Vilulo. Necesas preni la ustan

vojon por atingi Buttereldon.Kaj u tiu estas la vojo apud la terrataj truoj, aJadi! kriis Doroteo; mi devos montri al vi la

vojon; vi estas tiel stulta. Atendu minuton is mi kurosen la domon por preni mian sunkufon.La vilulo atendis. Li havis avenpajleron en sia buo,

kiun li mais malrapide kvaza i bone gustas; sed ine bone gustis. Estis pomarbo apud la domo, kaj kelkajpomoj falis al la tero. La vilulo opiniis ke ili gustos plibone ol la avenpajlo, do li maris tien por preni kelkajn.Malgranda nigra hundo kun brilantaj brunaj okulojhastis el la kultivista domo kaj kuris sovae cele lavilulon, kiu jam prenis tri pomojn kaj metis ilin en unuel la grandaj laraj pooj de sia vila mantelo. Lahundeto bojis, kaj etis sin al kruro de la vilulo; sed liekprenis la hundon per la kolo kaj metis in en sian

grandan poon kun la pomoj. Li prenis pli da pomoj,poste, ar multaj estis sur la tero; kaj iu kiun li etis enla poon frapis la hundeton ie sur la kapo a dorso, kajmuigis lin. La nomo de la hundeto estis Toto, kaj libedaris sian metion en la poon de la vilulo.


19/270

La Vojo al Butterfield

15

Balda Doroteo venis el la domo kun sia sunkufo,kaj i vokis:

Venu, Vilulo, se vi volas ke mi montru al vi lavojon al Buttereld. i grimpis la barilon en lakvarhektaran kampon kaj li sekvis in, marantemalrapide kaj stumblante pro la altaetoj en la patejokvaza pensante pri io alia kaj tial ne rimarkante ilin.

Nu, vi ja estas mallerta! diris la knabineto. u

viaj piedoj lacas?Ne, fralino; mia barbo; i lacias tre facile dumi tia varma vetero, diris li. Mi volegas ke neu; uanka vi?

Kompreneble ne, Vilulo, respondis Doroteo,


20/270


21/270


17

okulojn kontra la suno per sia brako, rigardantemaltrankvile la la vojo.Venu, i ordonis. Estas nur iomete plu, do mi

montros al vi.Post iom da tempo ili atingis la lokon kie kvin vojoj

disbranias diversdirekten; Doroteo indikis unu, kajdiris:

Jen la vojo, Vilulo.Mi multe dankas, fralino, li diris, kaj ekiris laalia vojo.

Ne tiu! i kriis; vi misiras.Li haltis.Mi kredis ke vi diris ke tiu alia estas la vojo al

Buttereld, diris li, puante siajn ngrojn tra sianvilan barbon perplekse.

Jes, tiel.Sed mi ne volas iri al Buttereld, fralino.Vi ne volas?Kompreneble ne. Mi volis ke vi indiku al mi la

vojon, por ke mi ne erare iru tien.

Ho! Kien do vi ja volas iri?Ne tre gravas al mi, fralino.Tiu respondo mirigis la knabineton; kaj provokis in,

anka, la penso ke i faris tiom da laboro senvalore.Estas tre multaj vojoj i tie, observis la vilulo,


22/270

La Vojo al Oz

18

turnante sin irkaen, kvaza vivanta ventmuelilo.ajnas al mi ke oni povus iri preska ien ajn, el itie.

Doroteo anka irkaturnis sin, kaj gapissurprizate.Vereestis tre multaj vojoj; pli ol i iamantae vidis. i provis kalkuli ilin, sciante ke devusesti kvin; sed kalkulinte dek sep i perpleksiis esis,ar la vojoj estis kvaza la spokoj de rado kaj irisiudirekten el la loko kie ili staras; do se i plukalkuladus i eble dufoje kalkulus kelkajn vojojn.

Jadi! i kriis. Antae estis nur kvin vojoj,inkluzive la oseon kaj ion. Kaj nunho, kie estasla oseo, Vilulo?

Ne scias, fralino, li respondis, sidiante sur lateron kvaza laca pro starado. u i ne estis i tieanta minuto?

Mi kredis ke jes, i respondis, ege perplekse. Kajmi anka vidis la terratajn truojn, kaj la mortanstumpon; sed ili ne estas i tie nun. i tiuj vojoj estastute nekonatajkaj kiom ili estas! Kien ili iuj iras,

la via supozo?Vojoj, komentis la vilulo, nenien iras. Ili restasen sia loko, por ke oni povu mari sur ili.

Li metis sian manon en sian ankan poon kajeltiris pomonrapide, anta ol Toto povus remordi


23/270


19

lin. La hundeto eletendis sian kapon ifoje kaj dirisBoj-boj! tiom late ke Doroteo eksaltis.Ho Toto! i kriis; el kie vi venis?Mi kunportis lin, diris la vilulo.Kial? i demandis.Por gardi i pomojn en mia poo, fralino, por ke

neniu telu ilin.Per unu mano la vilulo tenis la pomon, kiun likomencis mani, dum per la alia mano li tiris Toton

el sia poo kaj faligis lin sur la teron. KomprenebleToto ekkuris tuj al Doroteo, oje bojante pro sialiberio el la malluma poo. Kiam la infano karesislian kapon ame, li sidiis anta i, kun sia rua langopendanta el unu anko de la buo, kaj suprenrigardisal ia vizao per siaj brilantaj brunaj okuloj, kvazademandante kion ili poste faru.

Doroteo ne sciis. i irkarigardis penante trovi ianfamiliaran lokaon; sed io estis nekonata. Inter labranoj de la multaj vojoj estis verdaj kampoj kajkelkaj arbustoj kaj arboj, sed i nenie povis vidi la

kultivistan domon el kiu i us venis, nek ion ajnantae viditan de iescepte de la vilulo kaj Toto.Krome, i jam irkaturnadis sin tiom, penante

trovi kie i estas, ke nun i ne povis e scii kiudirektedevas esti la kultivista domo, kaj tio komencis


24/270

La Vojo al Oz

20

malkvietigi kaj maltrankviligi in.Mi timas, Vilulo, i diris emante, ke ni perdiis!Ne necesas timi tion, li respondis, foretante la

kernon de sia pomo kaj komencante mani plian.iu el i vojoj devas konduki ien, alie i ne estus itie. Do kial gravas?

Mi volas reiri hejmen, i diris.Nu, kial vi ne iras? diris li.Mi ne scias kiun vojon uzi.Domae, li diris, skuante sian vilan kapon

serioze. Volonte mi helpus vin; sed mi ne povas. Mine konas i regionon.

ajne nek mi, i diris, sidiante apud li. Estaskurioze. Anta kelkaj minutoj mi estis ehejme, kajmi nur venis montri al vi la vojon al Buttereld

Por ke mi ne erare iru tienKaj nun mi mem perdiis kaj ne scias kiel iri

hejmen!Manu pomon, sugestis la vilulo, proponante al

i pomon kun belaj ruaj ankoj.

Mi ne malsatas, diris Doroteo, forpuante in.Sed vi eble malsatos morga; tiam vi bedaros arvi ne manis la pomon, diris li.

Se jes, do mi manos la pomon tiam, promesisDoroteo.


25/270


21

Eble ne restos pomo tiam, li respondis,komencante mem mani la ruankan. Kelkfojehundoj povas trovi sian vojon hejmen pli facile olhomoj, li pludiris; eble via hundo povas rekondukivin al via kultivejo.

u, Toto? demandis Doroteo.Toto skuis sian voston fervore.Bone, diris la knabino; ni iru hejmen.Toto irkarigardis dum minuto, kaj ekkuris la

unu el la vojoj.Adia, Vilulo, vokis Doroteo, kaj i kure sekvis

Toton. La hundeto trotis rapide kelkan distancon; posttio li turnis sin kaj rigardis sian mastrinon demande.

Ho, ne supozu ke mi informos vin; mi ne konasla vojon, i diris. Vi devos mem trovi in.

Sed Toto ne povis. Li svingis sian voston, kaj ternis,kaj skuis siajn orelojn, kaj retrotis al la loko kie ili lasisla vilulon. De tie li komencis la alia vojo; poste lirevenis kaj provis alian; sed iufoje li trovis la vojonnefamiliara kaj decidis ke i ne kondukos ilin al la

kultivista domo. Fine, kiam Doroteo komencis laciipro postkuri lin, Toto sidiis anhelante apud la vilulo,kaj cedis.

Doroteo anka sidiis, tre penseme. La knabinetorenkontis kelkajn kuriozajn aventurojn post kiam i


26/270

La Vojo al Oz

22

venis loi e la kultivejo; sed i tiu estis la plejkurioza. Perdii post dek kvin minutoj, tiom proksimeal sia hejmo kaj en la malromantika tato Kansas,estis sperto kiu multe perpleksigis in.

u viaj gepatroj maltrankvilos? demandis lavilulo, dum liaj okuloj scintilis plae.

Verajne, respondis Doroteo, emante. OnkloHenriko diras ke iam io okazas al mi; sed mi iamrevenis hejmen sekura, ne. Do eble li komfortigos sinper la penso ke mi revenos hejmen sekura ifoje.

Sendube vi revenos, diris la vilulo, ridetekapjesante al i. Bonaj knabinetoj neniam spertasdamaon, sciu. Rilate al mi, anka mi estas bona; donenio damaas min.

Doroteo rigardis lin scivoleme. Liaj vestoj estis vilaj,liaj botoj estis vilaj kaj truplenaj, kaj lia hararo kaj liabarbo estis vilaj. Sed lia rideto estis dola kaj liajokuloj estis afablaj.

Kial vi ne volis iri al Buttereld? i demandis.ar viro loanta tie uldas al mi dek kvin cendojn,

kaj se mi irus al Buttereld kaj li vidus min li volusrepagi al mi la monon. Mi ne volas monon, kara.Kial? i demandis.Mono, deklaris la vilulo, erigas kaj arogantigas;

mi ne volas esti era kaj aroganta. Mi volas nur ke


27/270

I TIO, KARA, ESTAS LA MIRINDA AMO-MAGNETO.


28/270

La Vojo al Oz

24

oni amu min; kaj dum mi posedas la Amo-Magnetoniu renkontato nepre profunde amas min.La Amo-Magneton! Ho, kio estas tio?Mi montros al vi, se vi diros al neniu, li

respondis, per nelata, misteroplena voo.Al neniu mi povus diri, escepte al Toto, diris la

knabino.La vilulo seris en unu poo, zorge; kaj en aliapoo; kaj en tria. Fine li eltiris malgrandan pakon

volvitan per ita papero kaj ligita per katuna nuro.Li malvolvis la nuron, malfermis la pakon, kajelprenis metalan pecon kun huffera formo. i estissenbrila kaj bruna, kaj ne tre bela.

i tio, kara, diris li impone, estas la mirinda Amo-Magneto. in donis al mi Eskimo en laSandviaj Insulojkie tute ne estas sandviojkajdum mi portas in iu vivanto kiun mi renkontasprofunde amas min.

Kial la Eskimo ne retenis in? i demandis,rigardante la Magneton interesate.

Lin tedis la amado kaj li sopiris malamanton. Doli donis al mi la Magneton kaj la tujsekvan tagon grizaurso manis lin.

u li bedaris, tiam? i demandis.Li ne diris, respondis la vilulo, volvante kaj ligante


29/270


25

la Amo-Magneton tre zorge kaj remetante in en alianpoon. Sed ajne la urso tute ne bedaris, li pludiris.u vi konis la urson? demandis Doroteo.Jes; ni ofte pilkoludis kune en la Kaviaraj Insuloj.

La urso amis min ar mi havas la Amo-Magneton. Mi

ne povis riproi lin pro lia mano de la Eskimo, artia estis lia naturo.

Foje, diris Doroteo, mi konis Malsatan Tigron kiusopiregis mani dikajn bebojn, ar tia estis lia naturo;sed li neniam manis ilin ar li havis Konsciencon.

i urso, respondis la vilulo, emante, ne havisKonsciencion, sciu.


30/270

La Vojo al Oz

26

La vilulo sidis, silenta, dum kelkaj minutoj, ajnepripensante la aferon de la urso kaj la tigro, dum Totorigardis lin laaspekte tre interesate. La hundetosendube pensadis pri sia rajdo en la poo de la vilulokaj planadis resti ekster lia atingopovo ekde nun.

Fine la vilulo turnis sin kaj demandis, Kiel vinomias, knabineto?

Mi nomias Doroteo, diris i, restariante, sedkion ni faros? Ni ne povos resti i tie por iam, sciu.Ni prenu la sepan vojon, li proponis. Sep estas

bonfortuna numero por knabinetoj nomataj Doroteo.La sepa ekde kie?Ekde kie vi komencos kalkuli.Do i kalkulis sep vojojn, kaj la sepa aspektis identa

al la aliaj; sed la vilulo stariis de la tero kie li sidadiskaj komencis lairi la vojon kvaza certa ke jen la plejbona direkto; kaj Doroteo kaj Toto sekvis lin.


31/270

27

LA sepa vojo estis bona vojo, kaj kurbiis tien kajreenserpentumante tra verdaj kampoj kaj ebenaojkovritaj de lekantetoj kaj ranunkoloj kaj pretergrupojn de ombrumantaj arboj. Tute neniaj domojestis videblaj, kaj dum kelka distanco ili renkontis tuteneniun vivanton.

Doroteo komencis timi ke ili multe malproksimias

de la kultivista domo, ar io i tie estas nekonata dei; sed tute ne utilus reiri al la kunrenkontio de laaliaj vojoj, ar la sekva elektita eble egale forkondukusin de ia hejmo.

i pluiradis apud la vilulo, kiu fajfadis gajajn


32/270

La Vojo al Oz

28

melodiojn por distri sin dum la marado, is postkelka tempo ili lairis vojkurbion kaj ekvidis antasi grandan katanarbon ombrumantan la oseon. Enla ombro sidis knabeto vestita per maristomodaj vestoj,kiu fosadas truon en la tero per peco de ligno.Sendube li jam de longe fosis, ar la truo estis jamsue granda ke oni povu enfaligi piedpildon.

Doroteo kaj Toto kaj la vilulo ekhaltis anta laknabeto, kiu plu fosadis la sobra kaj persista maniero.Kiu vi estas? demandis la knabino.Li suprenrigardis in trankvile. Lia vizao estis

ronda kaj diketa kaj liaj okuloj estis grandaj, bluaj, kajseriozaj.

Mi estas Buton-Brilo, diris li.Sed kiel vi vere nomias? i demandis.Buton-Brilo.Tio ne estas ver-vera nomo! i krietis.u? li demandis, ankora fosante.Kompreneble ne. i estas nurnur vorto per kiu

oni vokas vin. Vi devas havi nomon.

u mi devas?Certe. Kiel via panjo nomas vin?Li pazis dum sia fosado kaj klopodis pensi.Pajo iam diris ke mi estas brila kiel butono; do

panjo iam nomis min Buton-Brilo, li diris.


33/270

Doroteo Renkontas Buton-Br

29

Kiel nomias via pajo?Nur Pajo.Kio alia?Ne scias.Ne gravas, diris la vilulo, ridetante. Ni nomos la

knabon Buton-Brilo, same kiel lia panjo. Tiu nomoestas egale bona kiel alia, kaj pli bona ol kelkaj.

Doroteo rigardis la knabon fosadi.Kie vi loas? i demandis.Ne scias, estis la respondo.Kiel vi venis i tien?Ne scias, li rediris.u vi ne scias el kie vi venis?Ne, diris li.Nu, sendube li estas perdita, i diris al la vilulo.

i returnis sin al la knabo.Kion vi faros? i demandis.Fosos, diris li.Sed vi ne povos fosi por iam; kaj kion vi faros

poste? i persistis.

Ne scias, diris la knabo.Sed vi devasscii ion, deklaris Doroteo, kiukomencis provokii.

u? li demandis, surprizite rigardante in.Kompreneble vi devas.


34/270

La Vojo al Oz

30

Kion mi devas scii?Kio okazos al vi, unue, i respondis.u vi scias kio okazos al mi? li demandis.Nene zakte, i agnoskis.u vi scias kio okazos alvi? li darigis, serioze.

Miverajne ne, respondis Doroteo, memorante

siajn aktualajn problemojn.La vilulo ridis.Neniu scias ion, Doroteo, li diris.Sed Buton-Brilo ajne scias nenion, i deklaris.

u, Buton-Brilo?


35/270


31

Li gestis nee per sia kapo, kiu estis kovrita de belajbukloj, kaj respondis tute trankvile:Ne scias.Neniam antae renkontis Doroteo personon kiu

povas doni nur tiel malmultan informon. La knaboestis klare perdita, kaj liaj gepatroj sendubemaltrankvilos pri li. Li aspektis du a tri jarojn plijuna ol Doroteo, kaj havis belajn vestojn, kvaza iuamas lin elkore kaj multe strebas belaspektigi lin. Kial,do, li trovias sur i tiu soleca vojo? i demandis al si.

Proksime al Buton-Brilo, sur la tero, kuis maristakapo kun ora ankro sur la rubando. Lia maristapantalono estis longa kaj malsupre lara, kaj sur lalara kolumo de lia bluzo oraj ankroj estis kudritaj.La knabo ankora fosadis sian truon.

u iam vi estis sur maro? demandis Doroteo.Kiu muro? respondis Buton-Brilo.Mi volas diri, u iam vi estis kie trovias akvo?Jes, diris Buton-Brilo; trovias puto en nia

malantaa ardeno.

Vi ne komprenas, kriis Doroteo. Mi celas diri, uiam vi estis en granda ipo osante sur granda oceano?Ne scias, diris li.Do kial vi surhavas maristajn vestojn?Ne scias, li respondis denove.


36/270

La Vojo al Oz

32

Doroteo ekmalesperis.Vi estas egestulta, Buton-Brilo, i diris.u? li demandis.Jes, ege.Kial? rigardante in per grandaj okuloj.i estis tuj dironta: Ne scias, sed haltigis sin tuj.Vi mem devos respondi tion, i respondis.Ne utilas demandadi al Buton-Brilo, diris lavilulo, kiu manadis plian pomon; sed iu devus

prizorgi la povran etulon, u ne? Do li venu kun ni.Toto rigardadis tre scivole en la truon kiun fosas la

knabo, kaj konstante pli kaj pli ekscitiis, eblekredante ke Buton-Brilo volas trovi ian sovaanbeston. La hundeto komencis late bojadi kaj memsaltis en la truon, kie li komencis fosi per siaj piedetoj,disutante la teron iudirekten. La disutata tero trasla knabon. Doroteo prenis lin kaj starigis lin, per siamano brosante liajn vestojn.

esigu tion, Toto! i kriis. Ne estas musoj amarmotoj en tiu truo, do ne estu malsaa.

Toto ekhaltis, aris la truon suspekteme, kaj elsaltis,svingante sian voston kvaza farinte ion gravan.Nu, diris la vilulo, ni pluiru, alie ni nenien

atingos anta la noktio.Kien vi anticipas atingi? demandis Doroteo.


37/270


33

Mi estas kia Buton-Brilo; mi ne scias, respondisla vilulo, ridante. Sed mi lernis per multa sperto keiu vojo kondukas ien, alie ne estus vojo; do verajnese ni sue maros, kara, ni atingos iun lokon ne.Kiu loko estos, ni ne povas e konjekti imomente, sednepre ni sciios kiam ni alvenos tien.

Nu, jes, diris Doroteo; tio sonas verajna, Vilulo.


38/270

34

BUTON-BRILO volonte prenis manon de la vilulo;ar la vilulo havis la Amo-Magneton, sciu, kaj tialButon-Brilo tuj amis lin. Ili rekomencis mari,Doroteo e unu anko kaj Toto alianke, kaj lagrupeto paadis pli gaje ol vi eble supozus. La knabinokomencis kutimii al kuriozaj aventuroj, kiuj multeinteresis in. Kien ajn iris Doroteo tien nepre iris Toto,

kiel la ado de Marieto*

. Buton-Brilo ajnis tute netimi a maltrankvili pro sia perdio, kaj la vilulo ne

* Angla infanpoemeto: Marieto havis adeton, Kies felo estis neeblanka; Kaj al kie iris Marieto, Apudestis iam af eanka.


39/270

Kurioza Vilao

35

havis hejmon, eble, kaj estis egale felia unuloke kielaliloke.Post nelonge ili vidis anta si belan grandan arkaon

trans la vojon, kaj kiam ili pliproksimiis ili trovis ke laarkao estas bele izita kaj ornamita per riaj koloroj.

Vico de pavoj kun laretenditaj vostoj bildiis lalongede ia supro, kaj iuj plumoj estis belege pentritaj. Enla centro estis granda kapo de vulpo, kaj la vulpo havisruzan kaj sciplenan mienon kaj grandajn okulvitrojnsur siaj okuloj kaj malgrandan oran kronon kunbrilantaj pintoj sur sia kapo.

Dum la veturantoj ankora rigardis scivoleme tiunbelan arkaon ekmaris el i aro da soldatojsed lasoldatoj estis vulpoj vestitaj per uniformoj. Ili surhavisverdajn jakojn kaj avajn pantalonojn, kaj iliajmalgrandaj rondaj apoj kaj iliaj altaj botoj estis brileruaj. Anka estis granda rua banto ligita irka lamezo de iu longa haroplena vosto. iu soldato estisarmita per ligna glavo kies rando estis akraj dentojvicigitaj, kaj la aspekto de tiuj dentoj unue timtremigis

Doroteon.Kapitano maradis anta la aro da vulposoldatoj,kaj lia uniformo estis brodita per oraj fadenoj por fariin pli bela ol tiu de la aliaj.

Preska anta ol niaj amikoj komprenis, la soldatoj


40/270

La Vojo al Oz

36

irkairis ilin iuanke, kaj la kapitano kriadis persevera voo:Cedu! Vi estas niaj kaptitoj.Kio stas kapito? demandis Buton-Brilo.Kaptito estas kaptita persono, respondis la

vulpokapitano, marante tien kaj reen anta ili trepompodigne.

Kio stas kaptita? demandis Buton-Brilo.Vi, diris la kapitano.Tio ridigis la vilulon.Bonan tagon, kapitano, li diris, klinetante sin

dece anta iuj vulpoj kaj tre malsupren anta iliakomandanto. Mi esperas ke vi fartas bone kaj ke viajfamilioj iuj bone fartas?

La vulpokapitano rigardis la vilulon, kaj liaakraspekta vizao fariis pli plaa kaj ridetanta.

Ni fartas sue bone, dankon, Vilulo, diris li; kajDoroteo eksciis ke la Amo-Magneto funkcias kaj keiuj vulpoj nun amas la vilulon pro i. Sed Toto nesciis tion, ar li komencis boji kolere kaj penis mordi

la haroplenan kruron de la kapitano kie i montriisinter liaj ruaj botoj kaj lia ava pantalono.esu, Toto! kriis la knabineto, ekprenante la

hundon per siaj brakoj. Jen niaj amikoj.Nu, tiaj ni estas! komentis la kapitano per


41/270

Kurioza Vilao

37

miroplenaj tonoj. Unue mi kredis ke ni estasmalamikoj, sed ajnas ke anstatae vi estas amikoj. Videvos veni kun mi por renkonti Reon Dokson.

Kiu li estas? demandis Buton-Brilo, kun okulojfervoraj.

Reo Dokso de Vulpio; la granda kaj saasuvereno kiu regas nian komunumon.

Kio stas suvreno, kaj kio stas numo? demandis

Buton-Brilo.Ne faru tro da demandoj, knabeto.Kial?Ha, kial, vere? krietis la kapitano, rigardante

Buton-Brilon admire. Se oni ne demandas oni


42/270

La Vojo al Oz

38

nenion lernas. Tute vere. Mi malpravis. Vi estas trelerta knabeto, efektivevere tre lerta. Sed nun,amikoj, bonvolu veni kun mi, ar mia devo estaseskorti vin tuj al la rea palaco.

La soldatoj remaris tra la arkaon, kaj kun ili marisla vilulo, Doroteo, Toto, kaj Buton-Brilo. Trairinte laaperturon ili trovis belan grandan urbon etenditananta ili, kaj iuj domoj estis el izita marmoro kunbelaj koloroj. La ornamaoj estis plejparte birdoj kajaliaj ugbestoj, kiaj pavoj, fazanoj, meleagroj,prerikokoj, anasoj, kaj anseroj. Super iu pordejo estisizita kapo reprezentanta la vulpon loantan en tiudomo, kaj tiu efekto estis tre bela kaj nekutima.

Dum niaj amikoj preterpasis, kelkaj vulpoj eliris sursiajn peronojn por povi vidi la fremdulojn. La vulpojestis iuj bele vestitaj, la knabinaj kaj virinaj vulpojsurhavis robojn el beleke kunplektitaj plumoj kajbrilaj koloroj kiujn Doroteo opiniis tre artismaj kajnepre allogaj.

Buton-Brilo gapis is liaj okuloj estis grandaj kaj

rondaj, kaj li stumblus kaj falus pli ol unufoje se lavilulo ne strikte tenus lian manon. Ili iuj estisinteresataj, kaj Toto tiom ekscitiis ke li volis bojiiuminute kaj asi kaj batali iun vulpon kiun liekvidis; sed Doroteo tenis lian malgrandan


43/270

Kurioza Vilao

39

movieman korpon rme per siaj brakoj kaj ordonislin esti bona kaj bone konduti. Do li ne kvietiis,hundomaniere, decidinte ke estas tro da vulpoj en

Vulpio ol kiujn li povus samtempe batali.Post kelka tempo ili atingis grandan placon, kaj en

la centro de la placo staris la rea palaco. Doroteorekonis in tuj ar super sia granda pordo i havis laizitan kapon de vulpo tute similan al tiu kiun i vidissur la arkao, kaj i tiu vulpo estis la sola kiu portisoran kronon.

Multaj vulposoldatoj gardis la pordon, sed iliriverencis al la kapitano kaj enlasis lin sendemande.La kapitano kondukis ilin tra multajn ambrojn, kierie vestitaj vulpoj sidis sur belaj seoj a suis teon,kiun disdonis vulposervistoj surhavantaj blankajnantavestojn. Ili venis al granda pordejo kovrita perpezaj kurtenoj el ortofo.

Apud tiu pordejo staris giganta tamburo. Lavulpokapitano iris al tiu tamburo kaj batis in per siajgenuojunue per unu genuo kaj poste per la

aliatiel ke la tamburo diris; Bum-bum.Vi iuj devas fari precize kion mi faras, ordonisla kapitano; do la vilulo batis la tamburon per siajgenuoj, kaj anka Doroteo kaj anka Buton-Brilo. Laknabo volis plu batadi in per siaj malgandaj dikaj


44/270

La Vojo al Oz

40

genuoj, ar al li plais la sono; sed la kaptitano haltigislin. Toto ne povis bati la tamburon per siaj genuoj kajli ne sciis svingi sian voston kontra in, do Doroteobatis la tamburon por li kaj tio bojigis lin, kaj kiamla hundeto bojis la vulpokapitano sulkigis la frunton.

La oraj kurtenoj retiriis sue por fari aperturon,tra kiun maris la kapitano kun la aliaj.

La lara, longa ambro kiun ili eniris estis ornamitaper oro kun vitraloj belegkoloraj. En la centro de laambro, sur rie izita ora trono, sidis la vulporeo,irkaita de grupo de aliaj vulpoj, kiuj iuj portisgrandajn okulvitrojn sur siaj okuloj, tiel ke ili aspektis


45/270

Kurioza Vilao

41

solenaj kaj gravaj.Doroteo tuj rekonis la Reon, ar i vidis liankapon izitan sur la arkao kaj super la pordejo de lapalaco. Renkontinte plurajn aliajn reojn dum siajveturoj i sciis kion fari, kaj tuj profunde riverencisanta la trono. Anka la vilulo riverencis, kaj Buton-Brilo klinetis sian kapon kaj diris Saluton.

Plej saa kaj nobla Estro de Vulpio, diris lakapitano, parolante al la Reo per pompa voo, mihumile petas permeson raporti ke mi trovis i tiujnfremdulojn sur la vojo kondukanta al la regno de via

Vulpa Moto, kaj mi tial venigis ilin al vi, kia estasmia devo.

Nunu, diris la Reo, rigardante ilin akre. Kiovenigis vin i tien, fremduloj?

Niaj kruroj, via Haroplena Moto, respondis lavilulo.

Kion vi celas i tie? estis la sekva demando.Foriri kiel eble plej balda, diris la vilulo.La Reo ne sciis pri la Magneto, kompreneble; sed

i instigis lin tuj ami la vilulon.Agu ladezire rilate al foriro, li diris; sed mideziras montri al vi la vidindaojn de mia urbo kajgastigi vian grupon dum vi estas i tie. Nin multehonoras ke malgranda Doroteo estas kun ni, mi


46/270

La Vojo al Oz

42

certigas al vi, kaj ni dankas pro ia afabla vizito al ni.ar iu lando kiun vizitas Doroteo nepre famias.La parolo multe surprizis la knabineton, kiu

demandis:Kiel via Moto sciis mian nomon?Nu, iu konas vin, kara, diris la Vulporeo. u

vi ne scias tion? Vi estas tre grava persono ekde kiamPrincino Ozma de Oz faris el vi sia amiko.u vi konas Ozman? i demandis, mire.

Mi bedaras diri ke ne, li respondis maloje; sedmi esperas renkonti in balda. Vi scias ke la PrincinoOzma festos sian naskitagon je la dudek-unua de i


47/270

Kurioza Vilao

43

tiu monato.u? diris Doroteo. Mi ne sciis tion.Jes; estos la plej brila rea ceremonievento farita

en iu ajn urbo de Felando, kaj mi esperas ke vi provosakiri por mi inviton.

Doroteo pensis dum momento.Mi certas ke Ozma invitus vin se mi petus in, i

diris; sed kiel vi povus atingi la Landon Oz kaj laSmeraldan Urbon? Ili estas tre distancaj for de Kansas.Kansas! li kriis, surprizite.Nu, jes; ni estas en Kansas nun, u ne? i

respondis.Kia stranga nocio! kriis la Vulporeo, ekridante.

Pro kio vi kredas ke ni estas en Kansas?Mi foriris de la kultivejo de Onklo Henriko anta

nur proksimume du horoj; jen la kialo, i diris, iomperplekse.

Sed diru al mi, kara, u iam vi vidis tian mirindanurbon kia Vulpio en Kansas? li demandis.

Ne, via Moto.

Kaj u vi ne veturis de Oz al Kansas dum malpliol duono de tujeco, per la Arentaj uoj kaj la MagiaZono?

Mi faris tion, via Moto, i agnoskis.Do kial mirigas vin ke unu a du horoj povus


48/270

La Vojo al Oz

44

venigi vin al Vulpio, kiu estas pli proksima al Oz olal Kansas?Jadi! kriis Doroteo; u i tiu estas anka

feaventuro?ajne, diris la Vulporeo, ridetante.Doroteo turnis sin al la vilulo, kaj ia vizao estis

solena kaj riproa.u vi estas magiisto? a maskita feo? idemandis. u vi soris min kiam vi demandis pri la

vojo al Buttereld?La vilulo kapneis.Kiu iam adis pri vila feo? li respondis. Ne,


49/270

Kurioza Vilao

45

Doroteo, kara; mi neniel kulpas pri i tiu veturo, micertigas al vi. Estas iom strange rilate min ekde kiammi posedas la Amo-Magneton; sed mi ne scias kion,ne pli ol vi mem. Mi tute ne penis foririgi vin de viahejmo. Se vi volas retrovi la vojon al la kultivejo mivolonte akompanos vin, kaj laeble plej helpos vin.

Ne gravas, diris la knabineto, penseme. Ne estastiom da vidindaoj en Kansas kiel i tie, kaj misupozas ke Onklino Em ne tre ege maltrankvilos; semi ne forestos tro longe.

Prave, deklaris la Vulporeo, kapjesante aprobe.Estu kontenta pri via sorto, kia ajn i estas, se vi estassaa. Tio memorigas al mi ke vi havas novanakompananton iaventureli aspektas tre lerta kajbrila.

Jes ja, diris Doroteo; kaj la vilulo aldonis:Jen lia nomo, via Vulpa MotoButon-Brilo.


50/270

46

ESTIS amuze rimarki la esprimon sur la vizao deReo Dokso dum li rigarde ekzamenis la knabon, delia marista apelo is liaj laraj uoj; kaj estis samedistre rigardi Buton-Brilon gapi la Reon responde.Neniu vulpo iam rigardis pli frean, pli belan vizaonde infano, kaj neniu infano antae iam adis vulponparoli, nek renkontis vulpon tiel bele vestitan kaj

regantan tiel grandan urbon. Mi bedaras diri keneniu iam rakontis al la knabeto multajn ferakontojn;pro tio, estas facile kompreni kiom i tiu strangasperto surprizis kaj mirigis lin.

Kiel ni plaas al vi? demandis la Reo.


51/270

Reo Dokso

47

Ne scias, diris Buton-Brilo.Kompreneble ne. Ni ankora ne sueinterkoniis, respondis lia Moto. u vi scias miannomon?

Ne scias, diris Buton-Brilo.Kiel vi povus scii? Nu, mi diros al vi. Mia privata

nomo estas Dokso, sed oni ne rajtas nomi Reon perlia privata nomo; oni devas uzi ocialan nomon. Domia ociala nomo estas Reo Renard la Kvara. Ren-ard, akcentu la Ren.

Kio estas ren? demandis Buton-Brilo.Tre lerta! kriis la Reo, turnante plaitan vizaon

al siaj konsilistoj. i tiu knabo vere estas rimarkindeinteligenta. Kio estas ren? li demandas; kajkompreneble ren sola estas tute nenio. Jes, li estasvere tre inteligenta.

Tian demandon via Moto povus nomi vulpa*,diris unu el la konsilistoj, maljuna griza vulpo.

Tia i estas, deklaris la Reo. Returninte sin alButon-Brilo li demandis:

Mi diris al vi mian nomon, do kiel vi nomas min?Reo Dokso, diris la knabo.Kial?

* Vulgara esprimo: ruza, lerta.


52/270

La Vojo al Oz

48

ar ren estas tute nenio, estis la respondo.Bone! Vere bonege! Vi certe havas brilan menson.u vi scias kial du kaj du estas kvar?

Ne, diris Buton-Brilo.Lerta! vere lerta. Kompreneble vi ne scias. Neniu

scias la kialon; ni nur scias ke estas tiel, kaj ne povas

scii kial estas tiel. Buton-Brilo, tiuj bukloj kaj bluajokuloj ne bone konvenas al tiom da saeco. Ili tro

junaspektigas vin, kaj kaas vian veran lertecon. Tialmi faros grandan komplezon por vi. Mi donos al vi lakapon de vulpo, por ke ekde nun vi aspektu egale brilakiel vi vere estas.

Parolante la reo gestis per sia mano al la knabo, kaj


53/270

Reo Dokso

49

tuj la belaj bukloj kaj frea ronda vizao kaj grandajbluaj okuloj malaperis, kaj anstata ili la kapo de vulpoekaperis sur la ultroj de Buton-Briloharoplena kapokun akra nazo, pintaj oreloj, kaj akrevidaj okuletoj.

Ho, ne faru tion! kriis Doroteo, retirante sin de siatransformita kunulo kun okita kaj agrenita vizao.

Tro malfrue, kara; estas farite. Sed anka vi havosvulpan kapon se vi povos pruvi ke vi estas egale lertakiel Buton-Brilo.

Mi ne volas in; i estas terura! i kriis; kajadinte tiun takson, Buton-Brilo komencis ploradisamkiel li ankora estus knabeto.

Kiel vi povas nomi tiun belan kapon terura?demandis la Reo. i estas multe pli bela vizao oltiu kiun li havis antae, la mia opinio, kaj miaedzino diras ke mi estas tre bona juisto pri beleco.Ne ploru, malgranda vulpoknabo. Ridu kaj eru, arvi estas tiel alte favorita. Kiel plaas al vi la nova kapo,Buton-Brilo?

N-n-ne s-s-s-scias! ploris la infano.

Bonvolu,bonvolureani lin, via Moto! petegisDoroteo.Reo Renard IV kapneis.Mi ne povas, li diris; mi ne kapablas, e se mi

volus. Ne, Buton-Brilo devos porti sian vulpokapon, kaj


54/270

La Vojo al Oz

50

li nepre amos in elkore tuj kiam li kutimios al i.Kaj la vilulo kaj Doroteo aspektis malfeliaj kajmaltrankvilaj, ar ili lamentis ke tia misfortuno trasilian kunuleton. Toto bojis je la vulpoknabo unu-du-foje, ne komprenante ke estas lia antaa amiko nunportanta bestokapon; sed Doroteo punfrapis la hundonkaj esigis la bojadon. Rilate al la vulpoj, ili iuj ajnisopinii la novan kapon de Buton-Brilo tre belaspekta kajke ilia Reo donis grandan honoron al tiu fremduleto.

Estis amuze vidi la knabon etendi sian manon porpalpi siajn akran nazon kaj laran buon, kaj denoveplori pro malojo. Li skuis siajn orelojn komike kajlarmoj estis en liaj malgrandaj nigraj okuloj. SedDoroteo ankora ne povis ridi pro sia amiko, ar isentis bedaron.

uste tiam tri vulpoprincinetoj, linoj de la Reo,eniris la ambron, kaj vidante Buton-Brilon unukrietis: Kiel bela! kaj la dua krietis oje: Kieldola! kaj la tria princino kunfrapis siajn manojn proplezuro kaj diris, Kiel belega!

Buton-Brilo esis plori kaj demandis timide:u?En la tuta mondo ne estas alia vizao tiel bela,

deklaris la plej granda vulpoprincino.Nepre lou kun ni iam, kaj estu nia frato, diris


55/270

Reo Dokso

51

la dua.Ni iuj elkore amos vin, la tria diris.Tiu ladado multe konsolis la knabon, kaj li

irka-rigardis kaj penis rideti. Estis kompatiga peno,ar la vulpovizao estis nova kaj rigida, kaj Doroteoopiniis lian mienon pli stulta ol anta la transformio.

Mi opinias ke ni devus foriri nun, diris la vilulo,maltrankvile, ar li ne sciis kion nun la Reo kapricedecidos fari.

Ne jam foriru de ni, mi petegas vin, petis ReoRenard. Mi intencas plurajn tagojn da festenado kajgajeco, honore al via vizito.

Faru tion post nia foriro, ar ni ne povas atendi,diris Doroteo, decideme. Sed vidante ke tio malplaasal la Reo, i pludiris: Se mi instigos Ozman inviti vinal sia festo mi devos trovi in kiel eble plej balda, sciu.

Malgra la beleco de Vulpio kaj la belegaj vestoj deiaj loantoj, kaj la knabino kaj la vilulo sentis sin netute sekuraj tie, kaj volonte adiaus in.

Sed nun estas vespere, la Reo memorigis ilin,

kaj vi tial nepre devos resti kun ni is la mateno. Tialmi invitas vin kiel gastojn e la vespermano, kaj ela teatro post tio kaj vi sidu en la rea loio. Morgamatene, se vi vere insistas pri tio, vi povos rekomencivian veturon.


56/270

La Vojo al Oz

52

Ili konsentis pri tio, kaj kelkaj el la vulposervistojkondukis ilin al aro da belaj ambroj en la grandapalaco.

Buton-Brilo timis resti sola, do Doroteo prenis linen sian propran ambron. Dum servistina vulpoordigis la hararon de la knabinetokiu estis iomsenordakaj metis kelkajn brilantajn freajn

rubandojn en in, alia servistina vulpo kombis laharojn sur la vizao kaj kapo de kompatinda Buton-Brilo kaj zorge brosis in, ligante palruan banton aliu el liaj pintaj oreloj. La servistinoj volis vesti lainfanojn per belaj kostumoj el teksitaj plumoj, kiajn


57/270

Reo Dokso

53

surportis iuj vulpoj; sed neniu el ili konsentis pri tio.Maristaj vestoj kaj vulpokapo ne bone kongruas,diris unu el la servistinoj; ar neniu vulpo iam estismaristo, la mia memoro.

Mi ne estas vulpo! kriis Buton-Brilo.Ve, ne, akordis la servistino. Sed vi havas belan

vulpokapon sur viaj maldikaj ultroj, kaj tio estas preskasame bona kiel esti vulpo.La knabo, memorigite pri sia misfortuno, denovekomencis plori. Doroteo karesis kaj konsolis lin kajpromesis trovi metodon redoni al li lian propran kapon.

Se ni sukcesos atingi Ozman, i diris, laPrincino reanos vin en nur duona sekundo; do nurportu tiun vulpokapon laeble komforte, kara, kaj neenu vin pri i. i ne estas e parte tiom bela kiomvia propra kapo, negrave kion diras la vulpoj; sed vipovos toleri in iom pli longe, u ne?

Ne scias, diris Buton-Brilo, dubeme; sed li ne pluploris post tio.

Doroteo lasis la servistinojn pingli rubandojn al iaj

ultroj, kaj post tio ili estis pretaj por la vespermanode la Reo. Kiam ili renkontis la vilulon en la belegasalono de la palaco ili trovis lin tute sama kiel antae.Li rifuzis interani siajn vilajn vestojn por novaj, arse li farus tion li ne plu estus la vilulo, li diris, kaj li


58/270

La Vojo al Oz

54

eble devus rekonatii kun si mem.Li diris al Doroteo ke li brosis sian vilan hararonkaj sian barbon; sed i pensis ke sendube li misbrosisilin, ar ili estis egale vilaj kiel antae.

Kunvenante por mani kun la fremduloj, la aro davulpoj estis belege kostumitaj, kaj iliaj riaj vestojmalimponigis la simplan robon de Doroteo kaj lamaristan veston de Buton-Brilo kaj la vilajn vestojn dela vilulo. Sed ili tre respektoplene traktis siajn gastojnkaj la Rea Mano estis vere tre bona mano.

Vulpoj, sciu, amas kokidaon kaj aliajn birdojn; dooni disdonis kokidsupon kaj rostitan meleagron kajstutan anason kaj frititan teatraonon kaj rostitankoturnon kaj anseran pasteon, kaj ar la kuirado estisbonega la gastoj de la Reo uis la manon kaj viglemanis la diversaojn.

La grupo iris al la teatro, kie ili rigardis dramonaktoratan de vulpoj vestitaj per kostumoj el brilkolorajplumoj. La dramo temis pri vulpidino telita de iuj ajlupoj kaj portita al ilia kavo; kaj kiam ili estis tuj

mortigontaj in por mani in aro da vulposoldatojalmaris, savis la knabinon, kaj mortigis iujn lupojn.Kiel plaas al vi la dramo? la Reo demandis al

Doroteo.Sue bone, i respondis. i memorigas al mi


59/270

Reo Dokso

55

iun el la fabloj de S-ro Ezopo.Ne menciu al mi Ezopon, mi petegas! kriis Reo

Dokso. Mi malamas la nomon de tiu viro. Li multeverkis pri vulpoj, sed li iam kredigis ilin kruelaj kajaj, kvankam ni estas mildmanieraj kaj afablaj, kiel vitrovas.

Sed liaj fabloj montris vin saaj kaj lertaj, kaj pliruzaj ol aliaj bestoj, diris la vilulo, penseme.

Tiaj ni estas. Tute sendube ni scias pli ol homoj,respondis la Reo, ere. Sed ni uzas nian saecon porbonfari, ne malbonfari; do tiu aa Ezopo ne sciis prikio li parolas.

Ili ne volis kontradiri lin, ar ili sentis ke sendube


60/270

La Vojo al Oz

56

li konas la naturon de vulpoj pli bone ol homo; do ilisidis senmovaj kaj rigardis la dramon, kaj Buton-Brilotiom interesiis ke provizore li forgesis ke li havasvulpan kapon.

Poste ili iris al la palaco kaj dormis en molaj litojplenigitaj per plumoj; ar la vulpoj kulturis multajnkortbirdojn por mani ilin, kaj uzis iliajn plumojn porvestoj kaj surripozo.Doroteo volis scii kial la bestoj loantaj en Vulpione surhavas nur siajn proprajn harkovritajn hatojn,same kiel sovaaj vulpoj; kiam i menciis tion al ReoDokso li diris ke ili vestas sin ar ili estas civilizitaj.

Sed vi naskiis sen vestoj, i observis, kaj ajnasal mi ke vi ne bezonas ilin.

Anka homoj naskiis sen vestoj, li respondis; kajis ili civiliziis ili surhavis nur siajn naturajn hatojn.Sed civilizii signifas vesti sin tiel elegante kaj bele kieleble, kaj pompe montri la vestojn por ke la apudulojenviu, kaj pro tio kaj civilizitaj vulpoj kaj civilizitajhomoj uzas la plejparton de sia tempo vestante sin.

Ne mi, deklaris la vilulo.Estas vere, diris la Reo, zorge rigardante lin:sed eble vi ne estas civilizita.

Post profunda dormo kaj bona dumnokta ripozo ilimatenmanis kun la Reo kaj adiais lian Moton.


61/270

Reo Dokso

57

Jes, vi estis afabla al nikvankam ne al povraButon-Brilo, diris Doroteo, kaj ni bone distris ninen Vulpio.

Do, diris Reo Dokso, eble vi kompleze akirospor mi inviton al la naskitaga festo de PrincinoOzma.

Mi provos, i promesis; se mi akurate vidos sin.i okazos je la dudek-unua, memoru, li darigis;kaj se vi nur certigos ke mi estos invitita mi trovos

metodon transiri la Teruran Dezerton en la mirindanLandon Oz. Mi de iam volas viziti la SmeraldanUrbon, do mi estas certa ke vi bonfortune alvenis itien uste kiam vi alvenis, ar vi estas amikino dePrincino Ozma kaj povas helpi min akiri la inviton.

Se mi vidos Ozman mi petos in inviti vin, irespondis.

La Vulporeo jam pretigis bonegan lunon por ili,kiun la vilulo puis en sian poon, kaj la vulpo-kapitano eskortis ilin al arkao e la anko de la vilaokontra tiu tra kiu ili eniris. Tie ili trovis pli da

soldatoj gardantaj la vojon.u vi timas malamikojn? demandis Doroteo.Ne; ar ni estas atentaj kaj kapablas protekti nin,

respondis la kapitano. Sed i tiu vojo kondukas al aliavilao loata de grandaj stultaj bestoj kiuj eble enus


62/270

La Vojo al Oz

58

nin se ili kredus ke ni timas ilin.Kiaj bestoj ili estas? demandis la vilulo.La kapitano hezitis respondi. Fine li diris:Vi plene sciios pri ili kiam vi atingos ilian urbon.

Sed ne timu ilin. Buton-Brilo estas tiel mirinde lertakaj havas nun tiel inteligentan vizaon ke mi certaske li sukcesos trovi metodon protekti vin.

Tio iom maltrankviligis Doroteon kaj la vilulon, arili ne dis la saecon de la vulpo-knabo kiom ajnedis lin la kapitano. Sed ar ilia eskorto rifuzis parolipli pri la bestoj, ili adiais lin kaj plumaris.


63/270

59

TOTO, al kiu oni nun permesis irkakuradi ladezire,ojis denove esti libera kaj povi bojadi je la birdoj kajasi la papiliojn. La pejzao irka ili estis arma,tamen en la belaj kampoj da sovaaj oroj kaj grupojde foliplenaj arboj estis tute neniuj domoj, nek indikojpri iuj ajn loantoj. Birdoj ugadis tra la aero kaj ruzajblankaj kunikloj kuradis inter la altaj herboj kaj verdaj

arbustoj; Doroteo rimarkis e la formikojn laborantajnfervore apud la vojo, portantajn gigantajn arojn datrifolisemoj; sed da homoj estis tute neniom.

Ili plumaris vigle dum unu a du horoj, ar emalgranda Buton-Brilo estis bona maristo kaj ne


64/270

La Vojo al Oz

60

facile laciis. Post longa tempo lairante kurbion enla vojo ili vidis tuj anta si kuriozan vidaon.Malgranda knabino, radianta kaj bela, bonforma kiel

feino kaj grandioze vestita, dancadis gracie en la mezode la soleca vojo, irkaturniante malrapide tien kajreen, kun la delikataj piedoj scintilantaj tre vigle. i estisvestita per pendantaj lanugaj roboj el mola tofo kiumemorigis Doroteon pri teksitaj araneaoj, kvankam iestis kolorita per mildaj koloraoj violaj, rozaj, topazaj,olivaj, lazuraj, kaj blankaj, kunmikisaj tre harmonie lastrioj kiuj mole fandiis unu en la alian. ia hararo estiskia pinita oro kaj osis irka i nube, neniu haro estisligita a apartigita per pinglo a ornamao a rubando.

Plenaj de miro kaj admiro niaj amikoj proksimiiskaj staris rigardante tiun fascinan dancon. La knabinone estis pli alta ol Doroteo, kvankam i estis malplidika; nek i aspektis pli aa ol nia malgranda heroino.

Subite i pazis kaj esis danci, kvaza unuafojerimarkante la eeston de nekonatoj. Dum i frontisilin, timida kiel timigita cervido, starante sur unu

piedo kvaza preta tuj forugi, Doroteon mirigis vidilarmojn ui el iaj violaj okuloj kaj rulii sur iaj belajrozkoloraj vangoj. Ke la delikata knabino samtempedancas kaj ploras vere surprizis; do Dorteo demandisper milda, simpatiplena voo:


65/270

POLIKROMOLA FILINO DE LA IELARKO


66/270

La Vojo al Oz

62

u vi estas malfelia, knabineto?Tre! estis la respondo; mi estas perdita.Nu, anka ni, diris Doroteo, ridetante; sed ni ne

ploras pro tio.u? Kial ne?ar mi jam antae perdiis, sed mi iam

retroviis, respondis Doroteo, simple.Sed mi neniam antae perdiis, murmuris ladelikata knabino, kaj mi maltrankvilas kaj timas.Vi dancadis, komentis Doroteo, per perpleksa

votono.Ho, tio nur estis por varmigi min, klarigis la knabino

rapide. Ne ar mi estis felia a gaja, mi certigas al vi.Doroteo rigardis in atente. ia gaza uanta robo

eble ne estis tre varma, sed la vetero tute ne estismalvarma, efektive estis iom milde kaj varmete, kieldum printempa tago.

Kiu vi estas, kara? i demandis, milde.Mi estas Polikromo, estis la respondo.Poli kiu?

Polikromo. Mi estas la Filino de la ielarko.Ho! diris Doroteo, anhelante; mi ne sciis ke laielarko havas infanojn. Sed mi devus scii, e antaol vi parolis. Vi vere ne povus esti io alia.

Kial ne? demandis Polikromo, kvaza surprizita.


67/270


68/270

La Vojo al Oz

64

La Filino de la ielarko kapjesis gaje, ar i ne plutimis siajn novajn kunulojn.Sed kiu estas tiu? i demandis, indikante Toton,

kiu sidis anta i svingante sian voston plej amikemekaj admirante la belan knabinon per siaj brilaj okuloj.u anka tiu estas sorita persono?

Ho ne, Polimi rajtas nomi vin Poli, u ne? Viaplena nomo estas ege malfacila.Nomu min Poli se vi deziras, Doroteo.

Nu, Poli, Toto estas nur hundo; sed li havas plida prudento ol Buton-Brilo, efektive; kaj mi multeamas lin.

Anka mi, diris Polikromo, klinante sin gracie porkaresi la kapon de Toto.

Sed kiel la Filino de la ielarko venis sur i tiunvojon kaj perdiis? demandis la vilulo, kiuaskultadis mirante ion.

Nu, mia patro etendis sian ielarkon i tien hodiamatene, tiel ke unu ia no tuis i tiun vojon, estis larespondo; kaj mi dancadis sur la belaj radioj, kion mi

amas, kaj mi tute ne rimarkis ke mi tro transiras lakurbion en la cirklo. Subite mi ekglitis, kaj mi glitis plikaj pli rapide is ne mi falis sur la teron, e laekstremo. uste tiam mia patro relevis la ielarkon, tutesen rimarki min, kaj kvankam mi penis preni ian


69/270

La Filino de la ielarko

65

non kaj teni in rme, i plene degelis kaj mi trovismin sola kaj senhelpa sur la malvarma malmola tero!Ne ajnas malvarme al mi, Poli, diris Doroteo;

sed eble vi ne estas varme vestita.Mi tiel kutimiis loi apud la suno, respondis la

Filino de la ielarko, ke unue mi timis frostii i tie.Sed mia danco iomete varmigis min, kaj nun midemandas al mi kiel mi iam povos reiri hejmen.u via patro ne sentos vian foreston kaj seros vin,kaj mallevos novan ielarkon por vi?

Eble jes; sed li estas tre okupata uste nun arpluvas en tiom da partoj de la mondo dum i tiu


70/270

La Vojo al Oz

66

sezono, kaj li devas meti sian ielarkon tre multloke.Kion vi konsilas al mi, Doroteo?Venu kun ni, estis la respondo. Mi penos trovi

la vojon al la Smeralda Urbo, kiu estas en la feaLando Oz. La Smeraldan Urbon regas amikino mia,la Princino Ozma, kaj se ni sukcesos atingi tien micertas ke i scipovos resendi vin al via patro.

u vi vere kredas tion? demandis Polikromo,maltrankvile.Mi estas tre certa.Do mi iros kun vi, diris la knabineto; ar

marado varmigos min, kaj pajo povos trovi min enunu parto de la mondo tiel facile kiel en alia lokoseli havos suan tempon por seri min.

Do venu, diris la vilulo, gaje; kaj ili rekomencismari. Poli maris apud Doroteo post nelonge, tenantemanon de sia nova amikino kvaza timante delasi in;sed ia naturo ajnis leera kaj ugema kiel ia lanugarobo, ar subite i ekkuris antaen kaj irkaturnadissin la kapturna danco. Poste i repais al ili kunscintilantaj okuloj kaj ridetantaj vangoj, regajninte sian

kutiman felian humoron kaj forgesinte ianmaltrankvilon pri sia perdio.Ili trovis in arma kunulo, kaj iaj dancado kaj

ridadoar kelkfoje i ridis kiel la sonado de arentasonorilomulte gajigis ilian veturon kaj kontentigis ilin.


71/270

67

KIAM venis la tagmezo ili malfermis la lunokorbonde la Vulporeo, kaj trovis belan rostitan meleagronkun oksikoka saco kaj kelkaj pan-kun-butero-tranaoj. Dum ili sidis sur la herbo apud la vojo lavilulo distranis la meleagron per sia potranilo kajdisdonis tranaojn.

u vi ne havas rosgutojn, a nebulkukojn, a

nubopanetojn? demandis Polikromo, sopire.Kompreneble tion ni ne havas, respondisDoroteo. Ni manas solidaojn, i tie sur la tero. Sedestas botelo da malvarma teo. Provu iom, bonvolu.

La Filino de la ielarko rigardis Buton-Brilon vori


72/270

La Vojo al Oz

68

unu kruron de la meleagro.u bona? i demandis.Li kapjesis.u vi kredas ke mi rajtas mani in?Ne i tiun, diris Buton-Brilo.Sed alian pecon?Ne scias, li respondis.Nu, mi provos, ar mi multe malsatas, i decidis,kaj i prenis maldikan tranaon de la blanka brusto

de meleagro kiun tranis por i la vilulo, anka iomda pano-kun-butero. Kiam i gustumis in Polikromoopiniis la meleagron bongustae pli ol lanebulokukoj; sed iometo satigis in kaj i kompletigisla manon per malgranda suo da malvarma teo.

Proksimume kiom manus muo, diris Doroteo,kiu mem multe manadis. Sed mi konas kelkajnpersonojn en Oz kiuj tute nenion manas.

Kiuj estas? demandis la vilulo.Unu estas birdotimigilo plenigita per pajlo, kaj la

alia estas hakisto el stano. Ili ne havas apetitojn en si,

komprenu; do ili tute neniam manas.u ili vivas? demandis la vilulo.Ho jes, respondis Doroteo; kaj anka ili estas tre

lertaj kaj afablaj. Se ni atingos Ozon mi konigos ilin al vi.u vi vere anticipas atingi Ozon? demandis la


73/270

POLI SUIS IOM DA MALVARMA TEO


74/270

La Vojo al Oz

70

vilulo, trinkante iom da malvarma teo.Mi ne scias uste kion ticipi, respondis la infano,serioze; sed mi rimarkis ke se hazarde mi perdiasmi preska neeviteble atingas la Landon Oz ne, ielajn; do eble mi atingos in ifoje. Sed mi ne povaspromesi, sciu; mi nur povas tendi kaj trovi.

u la Birdotimigilo timigos min? demandisButon-Brilo.Ne; ar vi ne stas birdo, i respondis. Li havasla plej belan rideton iam viditansed i estas pentritakaj li ne respondecas pri i.

ar la luno nun jam niis ili rekomencis sianveturon, la vilulo, Doroteo kaj Buton-Brilo marissolene ank-al-anke, kaj la Filino de la ielarkodancis gaje anta ili.

Kelkfoje i ekkuris la la vojo tiel rapide ke ipreska eliris ilian vidpovon, poste i revenis samerapide por saluti ilin per sia arenta rido. Sed foje irevenis pli konvene, kaj diris:

Estas urbo ne tre for.

Mi ticipis tion, respondis Doroteo; ar lavulpohomoj avertis nin ke tio estas sur i tiu vojo. iestas plena de iaj stultaj bestoj, sed ni nepre ne timuilin ar ili ne damaos nin.

Bone, diris Buton-Brilo; sed Polikromo ne sciis


75/270

La Urbo de Bestoj

71

u a ne estas bone.i estas granda urbo, i diris, kaj la vojo rektetrairas in.

Ne maltrankvilu, diris la vilulo; dum mi portos la Amo-Magneton iu vivanto amos min, kaj estu certa kemi ne permesos ke oni damau iun ajn mian amikon.

Tio konsolis ilin iomete, kaj ili ekplumaris. Baldaili atingis atentigon kiu tekstis:

UNU KILOMETRO AL AZENIO.Ho, diris la vilulo, se ili estas azenoj ni tute ne

bezonas timi.Eble ili piedbatos, diris Doroteo, dubeme.Do ni tranos kelkajn vergojn kaj bonkondutigos

ilin, li respondis. e la unua arbo li tranis por silongan, maldikan vergon el unu el la branoj, kajmalpli longajn vergojn por la aliaj.

Ne timu ordonadi al la bestoj, li diris; ilikutimas tion.

Post nelonge la vojo kondukis ilin al la pordoj de

la urbo. Estis alta muro tute irka i, kiu estisblankigita, kaj la pordo tuj anta niaj veturantoj estisnur aperturo en la muro, sen bariloj. Neniuj turoj nek spajroj nek kupoloj videblis super la urbo, nek estisvidebla iu ajn vivanto kiam niaj amikoj proksimiis.


76/270

La Vojo al Oz

72

Subite, kiam ili estis tuj adace enirontaj tra laaperturo, eksonis akra bruo de sono kiu velis kaj eisiuanke, is ilin preska surdigis la bruao kaj ili devismeti ngrojn en siajn orelojn por forteni la bruon.

Estis kia la bruego de multaj kanonoj, tamen nevideblis kanonkugloj a aliaj pafaoj; estis kia la bruegode forta tondro, sed neniu nubo estis en la ielo; estis kiala bruo de sennombraj ondoj rompiantaj sur severanmarbordon, sed estis nek maro nek alia akvo proksime.

Ili hezitis antaeniri; sed, ar la bruo ne damais,ili eniris tra la blankigitan muron kaj rapide trovis lakazon de la tumulto. Interne pendis multaj platoj el


77/270

La Urbo de Bestoj

73

stano a maldika fero, kaj kontra tiujn metalajnplatojn vico de azenoj bategis per siaj kalkanoj, farantemortigajn piedbatojn.

La vilulo kuris al la plej proksima azeno kaj fortefrapis la beston per sia vergo.

esigu la bruon! li kriis; kaj la azeno esis piedbatila metalan platon kaj turnis sian kapon por surpriziterigardi la vilulon. Li vergis la apudan azenon, kaj esigislin, kaj poste la apudan, tiel ke iom post iom la sono dekalkanbatoj esis kaj la terura bruao esis. La azenojstaris grupe kaj rigardis la fremdulojn time kaj treme.

Pro kio vi faras tiun bruaon? demandis la vilulo,severe.

Ni fortimigis la vulpojn, diris unu el al azenoj,humile. Kutime ili forkuras sue rapide kiam iliadas la bruon, kiu timigas ilin.

Ne estas vulpoj i tie, diris la vilulo.Pardonu sed mi malakordas pri tio. Ja estas unu,

respondis la azeno, sidante rekte sur siaj koksoj kajgestante per piedo al Buton-Brilo. Ni vidis lin venanta

kaj kredis ke la tuta vulpa armeo maras por ataki nin.Buton-Brilo ne estas vulpo, klarigis la vilulo. Linur havas vulpan kapon provizore, is li povos reakirisian propran kapon.

Ho, mi komprenas, komentis la azeno, svingante


78/270

La Vojo al Oz

74

sian maldekstran orelon kontemple. Mi bedaras ke nitiel eraris, kaj ni tiom laboris kaj maltrankvilis pro nenio.Jam la aliaj azenoj sidadis rekte kaj ekzamenis la

fremdulojn per grandaj vitrecaj okuloj. Ili ja estiskurioza bildo; ar ili surhavis larajn blankajnkolumojn irka siaj koloj kaj la kolumoj havis multajnkavetojn kaj pintojn. La virazenoj surportis altajnpintajn apojn inter siaj grandaj oreloj, kaj la azeninojsurportis sunkufojn en kies suproj estis truoj tra kiujnla oreloj etendiis. Sed ili havis nenian alian veston olsian harkovritan haton, kvankam multaj portis orajnkaj arentajn ornamaojn sur siaj antaaj pojnoj kajstriojn el diversaj metaloj sur siaj malantaaj maleoloj.Piedbatante ili apogis sin per siaj antaaj kruroj, sednun ili iuj staris a sidis rekte sur siaj malantaajkruroj kaj uzis la antaajn kiel brakojn. Havante nek ngrojn nek manojn la bestoj estis iom mallertaj, kielvi povus supozi; sed Doroteon surprizis vidi kiom ilipovas fari per siaj rigidaj pezaj piedoj.

Kelkaj el la azenoj estis blankaj, kelkaj estis brunaj,

a grizaj, a nigraj, a makulaj; sed ilia hararo estisglata kaj brila kaj iliaj laraj kolumoj kaj apojbonaspektigis ilin, kvankam iomete komike.

Jen bela maniero bonvenigi vizitantojn, u?komentis la vilulo, per riproa tono.


79/270

La Urbo de Bestoj

Ho, ni ne intencis malentili, respondis grizaazeno kiu antae ne parolis. Sed ni ne atendis vin,nek vi ensendis viajn vizitkartojn kiel konvenas.

Estas iom da vero en tiu deklaro, agnoskis lavilulo; sed, ar vi nun informiis ke ni estas gravajkaj distingitaj veturantoj, sendube vi tage pritraktosnin.

Tiuj grandaj vortoj plaegis al la azenoj, kaj iliriverencis anta la vilulo tre respektoplene. Diris lagrizulo:

Vi gvidios al lia granda kaj glora Majesteca MotoReo Bat-Iai, kiu salutos vin konvene al viaj altajpozicioj.


80/270

La Vojo al Oz

76

Tute prave, respondis Doroteo. Gvidu nin al iukiu ion scias.Ho, ni iuj scias ion, mia infano, alie ni ne estus

azenoj, asertis la grizulo, digne. La vorto azenosignifas lerta, sciu.

Mi ne sciis tion, i respondis. Mi kredis ke isignifas stulta.

Tute ne, mia infano. Se vi seros en la Enciklopedio Azenidavi trovos ke mi pravas. Sed venu;mi mem gvidos vin al nia grandioza, ekzaltita, kaj plejintelekta reganto.

iuj azenoj amas grandajn vortojn, do ne mirigaske la grizulo uzis tiom da ili.


81/270

77

ILI trovis ke la domoj de la urbo estas iuj malaltajkaj kvadrataj kaj konstruitaj el brikoj, bele blankigitajinterne kaj ekstere. La domoj ne estis en vicoj, porformi regulajn stratojn, sed dismetitaj lahazarde tielke fremdulo malfacile trovis sian vojon.

Stultuloj devas havi stratojn kaj numeroportantajndomojn en siaj urboj, por gvidi ilin kien ili iras,

komentis la griza azeno, marante anta la vizitantojsur siaj malantaaj kruroj, nelerte kaj komike; sedlertaj azenoj scias disiradi sen tiaj absurdaj signoj.Krome, miksita urbo estas multe pli bela ol urbo kunrektaj stratoj.


82/270

La Vojo al Oz

78

Doroteo malkonsentis pri tio, sed i diris nenionpor kontradiri in. Balda i vidis aon sur domokiu tekstis: Damo de Troomp, Hufologo, kaj idemandis al sia gvidisto:

Bonvolu diri, kio estas hufologo?Persono kiu aguras surbaze de oniaj hufoj,

respondis la griza azeno.Ho, mi komprenas, diris la knabineto. Vi estastre civilizitaj i tie.Azenio, li respondis, estas la centro de la plej alta

civilizacio en la mondo.Ili atingis domon kie du junaj azenoj blankigadis la

muron, kaj Doroteo haltis dum momento por rigardiilin. Ili mergis la nojn de siaj vostoj, kiuj estis tre similajal farbobrosoj, en sitelon da blankigao, malantaenirisal la domo, kaj svingis siajn vostojn dekstren kajmaldekstren is la blankigao frotiis sur la muron, posteili remergis la komikajn brosojn kaj ripetis la agon.

Sendube estas uige, diris Buton-Brilo.Ne; estas laboro, respondis la maljuna azeno;

sed ni devigas ke niaj junuloj blankfarbigadu, por keili ne petoladu.u ili ne studas en lernejo? demandis Doroteo.iuj azenoj naskias saaj, estis la respondo, do

ni bezonas nenian lernejon escepte de spertado. Libroj


83/270

La Transformio de la Vilu

79

konvenas nur al nesciuloj, kiuj devas lerni de aliajpersonoj.

Alivorte, ju pli stulta oni estas, des pli oni opiniassin sciplena, komentis la vilulo. La griza azeno neatentis tiun parolon ar li us haltis anta domo superkies pordejo estis pentrita paro da hufoj, kunazenvosto inter si kaj krudaj krono kaj sceptro super

si.Mi trovos u lia glora Majesteca Moto Reo Bat-Iai estas ehejme, diris li. Li levis sian kapon kajvokis I-aj! i-aj! i-aj! trifoje, per oka voo, turnantesin kaj batante per siaj kalkanoj la panelon de la


84/270

La Vojo al Oz

80

pordo. Dum kelka tempo ne estis respondo; poste lapordo malfermiis sue por ke azenkapo eletendiukaj rigardu ilin.

i estis blanka kapo, kun grandaj, teruraj oreloj kajrondaj, seriozaj okuloj.

u la vulpoj jam foriris? i demandis, per tremavoo.

Ili ne venis, via plej mireginda Moto, respondisla grizulo. La novevenintoj montrias distingitajveturistoj.

Ho, diris la Reo, per trankviligita votono. Ilienvenu.

Li lare malfermis la pordon, kaj la grupo maris engrandan ambron, kiu, la la takso de Doroteo, aspektistute malsimila al palaco de reo. Estis matoj el plektitajherboj sur la planko, kaj la loko estis pura kaj neta; sedlia Moto tute ne havis aliajn meblojneble ar li nebezonis ilin. Li karis en la centro de la ambro kajmalgranda bruna azeno kuris venigi grandan orankronon kiun i metis sur la kapon de la monarko, kaj

oran sceptron kun juvelita globeto e sia no, kiun laReo tenis inter siaj antaaj hufoj dum li rekte sidis.Nu, do, diris lia Moto, svingante siajn longajn

orelojn leere tien kaj reen, diru al mi kial vi estasi tie, kaj kion vi anticipas ke mi faros por vi. Li


85/270


81

okulumis Buton-Brilon iom akre, kvaza timante lakuriozan kapon de la knabeto, kvankam la viluloentreprenis respondi.

Plej nobla kaj supera reganto de Azenio, li diris,klopodante ne ridi dum la solena Reo rigardas lin,ni estas fremduloj veturantaj tra vian regnon, kaj ni

eniris vian grandiozan urbon ar la vojo kondukas tra

in, kaj ne eblas irkairi. Ni nur deziras omai al viaMotola plej lerta reo en la tuta mondo, mi estascertakaj poste darigi nian veturon.

Tiu entila parolo multe plais al la Reo: efektive,i tiom plais al li ke i montriis misfortuna parolo


86/270

La Vojo al Oz

82

por la vilulo. Eble anka la Amo-Magneto kaj ne nurla atado helpis lin gajni la amon de lia Moto, sednegrave kiel estis, la blanka azeno afable rigardis laparolinton kaj diris:

Nur azeno devus uzi tiel belajn, grandajn vortojn,kaj vi estas tro saa kaj admirinda iumaniere por estinur homo. Anka mi sentas ke mi amas vin kiommian propran favoratan popolon, do mi donos al vi laplej grandan donacon kiun mi povasazenkapon.

Parolante li svingis sian juvelitan sceptron.Kvankam la vilulo kriis kaj penis malantaensalti poreskapi, montriis vane. Subite lia propra kapo estis forkaj azena kapo ekaperis anstata ibruna, vila kapotiom absurda kaj ridiga ke Doroteo kaj Poli ambaekridis, kaj e la vulpa vizao de Buton-Brilo ridetis.

Jadi! jadi! kriis la vilulo, palpante sian vilan novankapon kaj siajn longajn orelojn. Kia misfortunokiagranda misfortuno! Redonu al mi mian propran kapon,stulta reose e iomete vi min amas!

u i ne plaas al vi? demandis la Reo, surprizite.

I-aj! Mi abomenas in! Forprenu inrapide!diris la vilulo.Sed mi ne povas fari tion, estis la respondo. Mia

magio funkcias nur unudirekte. Mi povas fari sed mine povas malfari. Vi devos trovi la Vero-Lageton kaj


87/270

REO BAT-IAI SORAS LA VILULON


88/270

La Vojo al Oz

84

bani vin per ia akvo, por reakiri vian propran kapon.Sed mi konsilas ke vi ne faru tion. i tiu kapo estasmulte pli bela ol la antaa.

Gustoj diversas, diris Doroteo.Kie estas la Vero-Lageto? demandis la vilulo,

fervore.Ie en la Lando Oz; sed uste la precizan lokon

mi ne scias, estis la respondo.Ne maltrankvilu, Vilulo, diris Doroteo, ridetantear ia amiko svingadis siajn novajn orelojn trekomike. Se la Vero-Lageto estas en Oz ni nepretrovos in kiam ni iros tien.

Ho! u vi iros al la Lando Oz? demandis ReoBat-Iai.

Mi ne scias, i respondis; sed ni informiis ke niestas pli proksimaj al la Lando Oz ol al Kansas, kajse estas tiel do la plej rapida maniero por ke mihejmeniru estas trovi Ozman.

Ia-ia! u vi konas la potencan Princinon Ozman?demandis la Reo, per tono kaj surprizita kaj fervora.

Kompreneble; i estas mia amiko, diris Doroteo.Do eble vi komplezos min, darigis la blankaazeno, multe ekscitite.

Kiel? i demandis.Eble vi povos akiri por mi inviton al la naskitaga


89/270


85

festo de Princino Ozma, kiu estos la plej grandioza reafesto iam okazinta en Felando. Mi volegas parto-preni.Iaj-iaj! Vi meritas punon, ne premion, doninte al

mi i tiun kapaon, diris la vilulo, malfelie.Bonvolu ne tiel ofte diri iaj-iaj, Polikromo petegis

lin; tio sendas fridan malvarmon sur mian dorson.Sed mi ne povas ne diri tion, kara; mia azenkapo

volas iai dare, li respondis. u via vulpa kapo nevolas boji iuminute? li demandis al Buton-Brilo.Ne scias, diris la knabo, ankora gapante la

orelojn de la vilulo. Ili ajne multe interesis lin, kaj lavido anka forgesigis al li lian propran vulpan kapon,kaj tio estis komfortiga.

Kion vi opinias, Poli? u mi promesu al la azenreoinviton al la festo de Ozma? demandis Doroteo al laFilino de la ielarko, kiu irtadis irka la ambrokvaza sunbrilero ar i neniam povis resti kvieta.

Agu ladezire, kara, respondis Polikromo. Ebleli helpos distri la gastojn de la Princino.

Do, se vi donos al ni iom da vespermano kaj

lokon dormi inokte, kaj lasos nin rekomenci nianveturon frue morga matene, diris Doroteo al laReo, mi petos al Ozma ke i invitu vinse efektivemi sukcesos atingi Ozon.

Bone! Iaj-iaj! Bonege! kriis Bat-Iai, multe plaite.


90/270

La Vojo al Oz

86

Vi iuj bonege manos kaj dormos. Kian manaonvi preferas, brankaon a maturan avenon enelan?

Nek tiun nek tiun, respondis Doroteo, haste.Eble simplan fojnon, a iom da dola gresosuko

pli plaos al vi, sugestis Bat-Iai, pripenseme.u nur tion vi proponas? demandis la knabino.Kion pli vi deziras?Nu, sciu, ni ne estas azenoj, i klarigis, tial ni

kutimas al aliaj manaoj. La vulpoj donis al ni belanvespermanon en Vulpio.Ni bonven igus ke lka jn rosgu to jn ka j

nebulkukojn, diris Polikromo.Mi preferus pomojn kaj inkosandvion, deklaris


91/270


87

la vilulo; ar kvankam mi havas azenkapon miankora havas propran stomakon.Mi volas torton, diris Buton-Brilo.Mi kredas ke bifsteko kaj okolada tavolkuko estus

plej bongustaj, diris Doroteo.Iaj-iaj! u vere! kriis la Reo. ajnas ke iu el

vi volas malsaman manaon. Kiom kuriozaj estas lavivantoj, escepte de la azenoj!Kaj azenoj kia vi estas la plej kuriozaj! ridisPolikromo.

Nu, decidis la Reo, mi supozas ke mia MagiaSceptro produktos kion vi avidas; se mankas al vi bonagusto, ne kulpas mi.

Dirinte tion li gestis per sia sceptro kun la juvelitaglobeto, kaj anta ili tuj ekaperis tetablo, sur kiu estistuko kaj belaj teleroj, kaj sur la tablo estis precize tiokion ili petis. La bifsteko de Doroteo estis fumevarmega, kaj la pomoj de la vilulo estis dikaj kajrozvangaj. La Reo ne pensis provizi seojn, do ili iujstaris sialoke irka la tablo kaj multapetite manis,

ar ili malsatis. La Filino de la ielarko trovis tri etajnrosgutojn sur kristala telero, kaj Buton-Brilo grandanpecon da pomtorto, kiun li avide manis.

Poste la Reo alvokis la brunan azenon, kiu estislia preferata servisto, kaj ordonis ke i gvidu liajn


92/270

La Vojo al Oz

88

gastojn al la vaka domo kie ili tranoktos. i havis nurunu ambron kaj neniom da mebloj escepte de litoj elpura pajlo kaj kelkajn matojn el plektitaj herboj; sedniaj veturantoj kontentis pro tiuj simplaoj ar ilikomprenis ke la Azenreo havas nenion pli bonan pordoni al ili. Tuj kiam mallumiis ili kuiis sur la matojkaj dormis komforte is la mateno.

Je la tagio estis terura bruo tra la tuta urbo. iuazeno en la loko iais. Kiam li adis tion la vilulovekiis kaj vokis Iaj-iaj! kiel eble plej late.

esigu tion! diris Buton-Brilo per kolera voo.Kaj Doroteo kaj Poli rigardis la vilulon riproe.


93/270


89

Mi ne povis ne iai, karaj, li diris, kvazahontante; sed mi penos ne rekrii.Kompreneble ili pardonis lin, ar li ankora havis

la Amo-Magneton en sia poo kaj tial ili devis ami linkiel eble plej forte.

Ili ne revidis la Reon, sed Bat-Iai memoris ilin;ar tablo ekaperis en ilia ambro kun la samajmanaoj kiel la pasintan nokton.Ne volas torton por matmano, diris Buton-Brilo.

Mi donos al vi iom da bifsteko, proponis Doroteo,estas sue por iuj.

Tio pli plais al la knabo, sed la vilulo diris ke likontentas pri siaj pomoj kaj sandvioj, kvankam linis la manon manante la torton de Buton-Brilo.Poli preferis siajn rosgutojn kaj nebulkukojn pli olian alian manaon, do ili iuj uis boneganmatenmanon. Toto manis la erojn restintajn el labifsteko, kaj staris bele sur siaj malantaaj kruroj dumDoroteo manigis lin per ili.

La matenmano niis, ili trapasis la vilaon al la

anko kontra tiu tra kiun ili eniris, la bruna servistaazeno gvidis ilin tra la labirinto da disaj domoj. Ilirevidis la vojon, kiu kondukas tre distancen en lapreteran nekonatan landon.

Reo Bat-Iai diras ke vi nepre ne forgesu lian


94/270

La Vojo al Oz

90

inviton, diris la bruna azeno, dum ili tranpasis laaperturon en la muro.Mi ne forgesos, promesis Doroteo.Eble neniu iam vidis pli strange diversspecan

grupon ol tiu kiu nun maradis la la vojo, tra belajverdaj kampoj kaj preter arojn da plumecaj piprarboj

kaj odororia mimozo. Polikromo, kies belaj gazajroboj osis irka i kiel ielarka nubo, iris la unua,dancante tien kaj reen kaj ekirante jen por plukisovaoron a jen por rigardi skarabon rampi trans la

vojon. Toto kursekvis in kelkfoje, bojante ojetutdume, sed rapide reserioziante kaj denove sekvantela kalkanojn de Doroteo. La malgranda knabino elKansas maris tenante rme manon de Buton-Brilo,kaj la knabeto kun sia vulpa kapo kovrita per la


95/270


91

marista apelo strange aspektis. Plej stranga, eble, estisla vilulo, kun sia vila azenkapo, kiu postsekvis kun siajmanoj metitaj profunden en siajn grandajn poojn.

Neniu el la grupo vere estis malfelia. iuj vagisen nekonata lando kaj suferis pli a malpli da enokaj malkomforto; sed ili komprenis ke ili spertasfeaventuron en felando, kaj ilin multe interesis trovikio poste okazos.


96/270

92

IRKA la mezo de la mateno ili komencis suprenirilongan monteton. Balda tiu monteto subite lasissubiri en belan valon, kie la veturantoj vidis,surprizate, malgrandan domon starantan apud la vojo.

i estis la unue vidata domo, kaj ili rapidis en lavalon por trovi kiu loas tie. Neniu estis videbla dum

ili proksimiis, sed kiam ili komencis apudii al ladomo ili adis strangajn sonojn veni el i. Ili ne povisunue distingi ilin, sed dum ili plilatiis niaj amikojkredis adi ian muzikon kian faras astma akordiono;la muziko sonis al iliaj oreloj i tiel:


97/270

La Muzkulo

93

Tidl-vidl-idl, um pom-pom!Um, pom-pom! um, pom-pom!Tidl-tidl-tidl, um pom-pom!

Um, pom-pompa!Kio estas, bando a buharmoniko? demandis

Doroteo.Ne scias, diris Buton-Brilo.Al mi sonas kiel trivita fonografo, diris la vilulo,

levante siajn gigantajn orelojn por askulti.Ho, ja ne povus esti ngrafo en Felando! kriis

Doroteo.Estas iom bele, u ne? demandis Polikromo,

provante danci la la sonoj.

Tidl-vidl-idl, um pom-pom!Um pom-pom; um pom-pom!sonis al iliaj oreloj la muziko, iam pli klare dum iliproksimiadis al la domo. Balda ili vidis malgrandandikulon sidantan sur benko anta la pordo. Li surhavisruan jakon ornamitan per pasamento, kiu atingis lian

talion, bluan veton, kaj blankan pantalonon sur kiesankoj estis vertikalaj oraj strioj. Sur lia kalva kapostaris malgranda, ronda, rua apo kiun ksis kaukaelasta bendo sub lia mentono. Lia vizao estis ronda,liaj okuloj fadbluaj, kaj sur siaj manoj li havis blankajn


98/270

La Vojo al Oz

94

katunajn gantojn. La viro sin apogis sur fortika orkapamarbastono, klinante sin antaen por rigardi la alironde la vizitantoj.

Mirige, la muzikaj sonoj kiujn ili adis ajnis veni el lainterno de la dikulo mem; ar li nek ludis instrumentonnek estis videbla instrumento proksime al li.

Ili venis al li kaj staris en vico gapante lin, kaj liregapis dum la kuriozaj sonoj plu venis el ili:

Tidl-idl-idl, um pom-pom,Um, pom-pom; um pom-pom!

Tidl-vidl-idl, um pom-pom!Um, pom-pompa!


99/270

La Muzkulo

95

Nu, li ja stas vera muzkulo! diris Buton-Brilo.Kio estas muzkulo? demandis Doroteo.Li! diris la knabo.

Adinte tion la dikulo eksidis iomete pli rigide olantae, kvaza ricevinte komplimenton, kaj daris plula sonoj:

Tidl-vidl-idl, um pom-pom,Um pom-pom, um

esu! kriis la vilulo, fervore. esigu tiunbruaon!

La dikulo rigardis lin malfelie kaj komencis sianrespondon. Kiam li parolis la muziko aniis kaj lavortoj ajnis kongrui kun la notoj. Li dirispli uste,kantis:

Vi ne askultas bruaon,Sed klarharmonian plaon.

Sonas mia spirOrgenas mia dir

Kaj basigas mian maon.Nekredeble! kriis Doroteo; la li lia spiro

muzikas.Absurde, deklaris la vilulo; sed nun la muziko

rekomenciis, kaj iuj askultis atente.


100/270

La Vojo al Oz

96

La pulmojn plenigas kanoj.Orgenojn sonigas manoj, Pulmojn sonigas spirbanoj

Kan-muzikon doni. Por vivi mi devas spiri, Muziki por povi iri; Mi multe bedaras diri

bonvolu pardoni!

Povrulo, diris Polikromo; li ne kulpas. Kiamisfortuno!

Jes, respondis la vilulo; ni devas adi la muzikonnur nelonge, is ni foriros de li; sed tiu kompatindulo


101/270

La Muzkulo

97

devas askulti sin dum sia tuta vivo, kaj tio suas porfrenezigi lin. u vi ne konsentas kun mi?Ne scias, diris Buton-Brilo. Toto diris Vuf! kaj

la aliaj ridis.Eble tial li loas tute sola, sugestis Doroteo.Jes; se estus najbaroj ili eble volus damai lin,

respondis la vilulo.Tutdume la malgranda dika muzkulo spiradis lanotojn:

Tidl-tidl-idl, um, pom-pom,

kaj ili devis late paroli por adi unu la alian. Lavilulo diris:

Kiu vi estas, sinjoro?La respondo venis en kantata formo:

Mi estas Allegro da Capo, fama viro;ar alian tian vi ne trovos, pravas miro.

Iuj ludi volas, povas ne,

iutage penas, penas tre. Muzikas mi denaske, enkonstruiis liro.

Ho, mi kredas ke li eras pro tio, kriis Doroteo, kajajnas al mi ke mi adis jam malpli bonan muzikon.


102/270

La Vojo al Oz

98

Kie? demandis Buton-Brilo.Mi forgesis. Sed S-ro Da Capo certe estas strangapersonou ne?kaj eble li estas la sola siaspecapersono en la tuta mondo.

Tiu lado ajne plais al la malgranda dikamuzkulo, ar li veligis sian bruston, aspektiis gravakaj kantis tiel:

Ne havas mi rubandon,Sed bando ja mi estas!

Ne svenas mi sed venas Por soni dum vi festas.

En iu son nur pura ton, Kaj fu neniam svarmas.

Diecaj estas la diesoj, Kaj bemoloj molaj armas.

Mi ne plene komprenas tion, diris Polikromo,perplekse; sed eble ar mi kutimas nur al la muzikode la sferoj.

Kio estas tio? demandis Buton-Brilo.Ho, Poli parolas pri la atmosfero kaj la hemisfero,mi supozas, klarigis Doroteo.

Ho, diris Buton-Brilo.Vuf! diris Toto.


103/270

La Muzkulo

99

Sed la muzkulo ankora elspiradis sian konstantan

Um, pom-pom; um, pom-pomkaj tio ajne iritis la nervojn de la vilulo.esigu, bonvolu! li kriis, kolere; a spiru ustre;

a metu ligilon sur la nazon. Ion faru, nepre!Sed la dikulo, kun maloja mieno, kantis

respondon:

Muziko ja armas, sopire Kvietias kolero, ladire.Se vi sentas koleron,Vi trovos la veron,

Ke tio ja pravas, admire.


104/270

La Vojo al Oz

100

La vilulo ne povis ne ridi pro tio, kaj kiam li ridisli plene larigis sian azenan buon. Diris Doroteo:Mi ne scias taksi lian poezion, sed ajne i

kongruas kun la notoj, kaj nur tion oni rajtas postuli.Mi amas in, diris Buton-Brilo, kiu gapegis la

muzkulon, starante kun siaj malgrandaj kruroj lareapartigitaj. Mirige al siaj kamaradoj, la knabo faris itiun longan demandon:Se mi englutus harmonikon, kio mi estus?

Harmoniketo, diris la vilulo. Sed venu, karuloj;mi opinias ke plej bone estos pluveturi anta olButon-Brilo englutos ion. Ni devas seri tiun LandonOz, sciu.

Adinte tiun parolon la muzkulo kantis, rapide:Se al la Lando Oz vi iros,

Mi dankos se vi min kuntiros,ar Ozma ja festos

Naskidaton, kaj estos Felia ke kanton i akiros.

Dankon, sed ne, diris Doroteo; ni preferas veturisolaj. Sed se mi renkontos Ozman mi diros al i ke vivolas veni al ia naskitaga festo.

Ni iru, uris la vilulo, maltrankvile.Poli jam dancadis la la vojo, multe anta ili, kaj


105/270

La Muzkulo

la aliaj sin turnis por sekvi in. Al Toto ne plais ladika muzkulo kaj li ekcelis mordi lian dikan kruron.Doroteo rapide kaptis la muetantan hundeton kajrapide sekvis siajn kamaradojn, kiuj maradis plirapide ol kutime por fui el la kantobruo. Ili devisgrimpi monteton, kaj anta ol atingi la supron ili nepovis eskapi de la monotona sonado de la muzkulo:

Um, pom-pom; um, pom-pom;Tidl-idl-vidl, um, pom-pom;Um, pom-pompa!

Tamen, dum ili preteriris la supron de la montetokaj malsupreniris la la alia anko, la sonoj iom postiom fadis, kaj pro tio ili sentis grandan malstreion.


106/270

La Vojo al Oz

102

Min ojigas ke ne necesas loi kun la orgenulo,u anka vin, Poli? demandis Doroteo.Nepre jes, respondis la Filino de la ielarko.Mi amas lin, deklaris Buton-Brilo, solene.Mi esperas ke via Princino Ozma ne invitos lin al

sia naskitaga festo, komentis la vilulo; ar liamuziko sovaigus iujn gastojn. Vi inspiris min,Buton-Brilo; mi kredas ke la muzkulo nepre englutisakordionon dum li estis juna.

Kio estas kordiono? demandis la knabo.Speco de pliso, klarigis Doroteo, dum i demetis

la hundon.Vuf! diris Toto, kaj li forkuris galopege por asi

burdon.


107/270

103

LA lando nun estis malpli bela. Anta la veturantojaperis rokoplena ebenao kovrita de montetoj sur kiujkreskis nenio verda. Ili anka proksimiis kelkajnnealtajn montojn, kaj la vojo, kiu antae estis glatakaj sur kiu estis plae mari, fariis malglata kajneebena.

La piedetoj de Buton-Brilo stumblis pli ol unufoje,

kaj Polikromo esis dancadi ar la marado nun estis tielmalfacila ke tute ne estis malfacile por i resti varma.Posttagmeziis, sed estis tute nenio por ilia luno

escepte de du pomoj kiujn prenis la vilulo de lamatenmana tablo. Li dividis ilin en kvar pecojn kaj


108/270

La Vojo al Oz

104

donis porcion al iu el siaj kamaradoj. Doroteo kajButon-Brilo oje prenis siajn; sed Polin kontentigismordeto, kaj al Toto ne plais pomoj.

u vi scias? demandis la Filino de la ielarko,u i tiu estas la usta vojo al la Smeralda Urbo?

Mi ne scias, respondis Doroteo; sed i estas lasola vojo en i tiu parto de la lando, do kial ni nesekvu in is la no?Laaspekte i eble nios tre balda, komentis lavilulo; kaj kion ni faru se tio okazos?

Ne scias, diris Buton-Brilo.Se mi havus mian Magian Zonon, respondis

Doroteo penseme, i multe utilus al ni uste nun.Kio estas via Magia Zono? demandis Polikromo.Io kion mi kaptis foje de la Reo de la Knomoj,

kaj i povas fari preska ion ajn mirindan. Sed milasis in kun Ozma, sciu; ar magio ne funkcias enKansas, sed nur en felandoj.

u ni estas en felando? demandis Buton-Brilo.Vi devus sciu, diris la knabineto, serioze. Se ni

ne estus en felando, vi ne povus havi vulpan kaponkaj la vilulo ne povus havi azenkapon, kaj la Filinode la ielarko estus nevidebla.

Kio estas tio? demandis la knabo.ajne vi nenion scias, Buton-Brilo. Nevidebla estas


109/270

Frontante la Turnlojn

105

kion oni ne povas vidi.Do Toto estas nevidebla, deklaris la knabo, kajDoroteo trovis ke li pravas. Toto malaperis, sed ilipovis adi lin bojadi vigle inter la amasoj da grizajrokoj anta ili.

Ili antaeniris iom pli rapide por vidi pro kio lahundo bojas, kaj trovis sidanta sur la pinto de rokoapud la vojo kuriozan ulon. i havis la formon de

homo, mezgranda kaj iom nedika kaj gracia; sed dumi sidis silente kaj senmove sur la pinto ili povis vidike ia vizao estas inke nigra, kaj i surhavasnigratofan kostumon similan al subvesto kaj trestriktan sur la hato. Anka iaj manoj estis nigraj,


110/270

La Vojo al Oz

106

kaj iaj piedngroj turniis malsupren, kiel de birdo.La ulo estis tute nigra, escepte de la hararo, kiu estisfajna kaj ava, mallonga antae sur la nigra fronto kajtre mallonga anke. La okuloj, rme ksitaj sur labojantan hundon, estis malgrandaj kaj scintilaj kajaspektis la okuloj de mustelo.

Jadi, kio estas tio? demandis Doroteo, nelate,dum la malgranda grupo de veturantoj starisrigardante la kuriozulon.

Ne scias, diris Buton-Brilo.La ulo eksaltis kaj duone turnis sin, sidante

samloke sed kun la alia anko de sia korpo frontantailin. Anstata nigra i nun estis pure blanka, kunvizao simila al tiu de klano en cirko kaj kun hararobrile purpura. La ulo povis eksi sin ambadirekten,kaj iaj blankaj piedngroj nun turniis sammanierekiel la nigraj sur la alia anko.

i havas vizaon kaj antae kaj dorse, ustrisDoroteo, mirante; sed tute ne estas dorso, nur duantaoj.

Plene turninte sin, la ulo sidis senmove kiel antae,dum Toto des pli late bojis je la blankulo ol antaeje la nigrulo.

Foje, diris la vilulo, mi havis saltpupon tian, kundu vizaoj.


111/270

Frontante la Turnlojn

107

u i vivis? demandis Buton-Brilo.Ne, respondis la vilulo; i funkciis per nuroj,

kaj estis el ligno.u eble anka i tiu funkcias per nuroj? diris

Doroteo; sed Polikromo kriis Rigardu! ar alia ulo tutesimila al la unua subite aperis sidante sur alia roko, kunsia nigra anko frontanta ilin. Amba turnis siajnkapojn kaj montris nigran vizaon sur la blanka anko

de unu kaj blankan vizaon sur la nigra anko de la alia.Tre kurioze, diris Polikromo; kaj kiel lozaj ajnasesti iliaj kapoj! u ili amikemas al ni, la via supozo?

Ne povas scii, Poli, respondis Doroteo. Nidemandu al ili.


112/270

La Vojo al Oz

108

La uloj turnis sin unue unudirekten kaj postealidirekten, montrante vice nigron a blankon; kajnun alia kolegis ilin, aperinte sur alia roko. Niajamikoj atingis malgrandan kavan parton en lamontetoj, kaj la lokon kie ili nun staris irkaisneregulaj rokpintoj, escepte de kie la vojo trairis.

Nun ili estas kvar, diris la vilulo.

Kvin, deklaris Polikromo.Ses, diris Doroteo.Multegaj! kriis Buton-Brilo; kaj tiel e

Documents

Baum, L.frank - La Vojo Al Oz