قوتابیانی زانكۆ هه ڕه شه ده كه ن

به یان. سلێامنی

په یامنگاكانی و زانكۆ قوتابیانی مه به ستی به سلێامنی و هه ولێر له گه ڵ ده رماڵه كانیان هاوتاكردنی باشوور و ناوه ڕاستی عێراق، دوێنێ له به رده م بۆ خۆپیشاندانێكیان هه ولێر و دا ئه نجام بااڵ خوێندنی وه زاره تی داواكاریی هه مان بۆ سلێامنیش له الیه نه ئاڕاسته ی به یاننامه یه كیان

په یوه ندیداره كان كرد.ئه و قوتابیانه له به یاننامه یه كیاندا ك��ه وێ��ن��ه ی��ه ك��ی ده س���ت )ب��ه ی��ان( جێبه جێكردنی به رامبه ر له كه وتووه ، رۆژیان 10 ماوه ی داواكارییه كه یاندا كردووه داوایان حكومه ت، بۆ داناوه زیاد ده رماڵه كانیان م��اوه ی��ه دا له و قوتابی ب��ۆ به شێوه یه ك بكرێت، بكرێته دیناره وه له 40 هه زار ناوشار ده ره وه ی قوتابیانی بۆ و هه زار 100دینار، ه��ه زار 150 بكرێته شاریش ئ��ه گ��ه ر داواك��ه ی��ان ل��ه و م��اوه ی��ه دا ه��ه ڕە ش��ه ی ن��ه ك��رێ��ت، جێبه جێ

وه رگرتنی هه ڵوێستی دیكه ده كه ن.

Tuesday, No, 09که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Nov 13, 2012

www.bayanpress.net ژماره )9(، سێشەممە 2012/11/13، ساڵی یەکەم

»سلێمانی دڵی زیندووی كوردستانه ، ئەگه ر

پایته خت بێت یان نا«ل. پەیجور

سەرکردەیەکى )ی.ن.ك(: پارتی بەربەستی بەردەم گەشەکردنی یەکێتییە

»ئێستا ڕوحی جه اللیزم یه کێتی هێشتۆته وه «

بەیان. تایبەت

زانیویەتی )بەیان( رۆژنامەی نیشتامنی ی��ەک��ێ��ت��ی��ی ئ��ێ��س��ت��ا پێناوی ل��ە هەوڵەکانی ه��ەم��وو هەستانەوەیدایە، بۆ ئەو مەبەستەش بەرنامەی چڕوپڕی بۆ ماوەی ساڵێک

داڕشتووە لە هەموو بوارەکاندا.سۆفی سەعید دان���ا دک��ت��ۆر لەسەر کوردستان پەرلەمانتاری )ب��ەی��ان(ی ب��ە یەکێتی، لیستی یەکێتیی سەرەکی »گرفتی راگەیاند نەمانی دەس��ت��ەگ��ەری، ب��وون��ی ژیانی ئاستی دابەزینی و چۆنایەتی رێکخراوەیی بوو. کاتێک کە حیزبێک

بناڵێنێ، قوواڵنەوە کێشە ئەو دەستی بە لە حیزبە ئەو سەرکردایەتی شەرعیەتی بۆیە دەبێتەوە، کەم ئەندامانیەوە الیەن دروستکردنەوەی رێگەچارە باشرتین »یەکێتیی وتیشی سۆفی شەرعیەتە«. بەاڵم بەست، خۆی کۆنگرەی نیشتیامنی بە داخەوە نەک نەیتوانی خۆی لە کێشە بە قووڵەکانی داتەکێنی و کراسێکی نوێ کۆنەکەی کراسە بەڵکو هەڵبڕێ، بااڵیدا خۆی پۆشییەوە بە کۆمەڵێ پینەی نوێوە«.عەبدوڵاڵ عەدالەت خۆشیەوە الی لە نزیک رۆژنامەنووسی و ن��ووس��ەر »یه کێتی وت )ب��ەی��ان(ی ب��ە یەکێتی بۆ پێکهێناوه جیاجیای لیژنه ی کۆمه ڵێک به اڵم حزبی، چاکسازیی و پێداچوونه وه

و ئامار هیچ دیارنین، ئه نجامه کانیان بیسه ملێنێت که نییه گۆڕێدا له داتایه ک هه ستانه وه روویدابێت«. ناوبراو پێشیوایە یه کێتی جه اللیزم روح��ی زیاتر ئێستا راب��ردوودا ساڵی چوار »له هێشتۆته وه نیوجه اللین، ماون، که له وانه ی زۆرێک تا یه کێتیبوون چونکه یه کێتی، ن��ه ک ماوه ئ��ه وه ی کاڵکراوه ته وه ، دواسنوور س��ه رک��رده ی ب��ۆ شه خسییه وه الئ���ی

کوتله کان«.بەشێک لە هەوڵەکانی یەکێتی رووی و پارتی دەسەاڵتی ژێر ناوچەکانی لە حەمەسەعید، حەمەی زەردە. ناوچەی ئەندامی سەرکردایەتی یەکێتیی نیشتامنی ب��ەردەم »بەربەستی وت��ی )ب��ەی��ان( بۆ

گەشەکردنی یەکێتی و کار و چاالکیی رێکخستنەکانی یەکێتی لەو ناوچانە، کوردستانە«. دیموکراتی پ��ارت��ی یەکێتی »هەرچەند وتیشی ناوبراو دەسەاڵت بەاڵم دەسەاڵتیشدایە، لە لەو دەڤەرە تاکالیەنەیە و لە دەستی کوردستاندایە، دیموکراتی پارتی هەموو بۆ خەڵکی دەبێت ل��ەوێ شتێک بگەڕێنەوە بۆ پشتگیریی لق و ناوچە و رێکخراوەکان، لەوێ خەڵک نیشتامنی یەکێتیی بە پێویستیان هیچ بۆ و پشتگیرییکردن بۆ نییە دامەزراندنی بۆ تەنانەت شتێک،

کارمەندێکی ئاساییش«.بڕوانە الپەڕەی تایبەت.

ئایا روحى جەاللیزم دواى تاڵەبانیش بەردەوام دەبێت؟ فۆتۆگۆاف: وەرگیراوە

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

ئاینناسی

14

لیژنه ی ئۆڵۆمپی و یانه كان گرنگی بە له شجوانی ناده ن

وەرزش

8

سه ركرده كانی كورد بۆچی دەستەکانیان دەجوڵینن؟

گشتی

15

»عیزه ت دووری لە هه ولێره وه ده ڕواته

سعودیه «پێگه ی له كه هه واڵێك به پێی سامی زاری له سه ر سۆمه ریه نیوزدا، ئیئتیالفی له ب��ه رپ��رس عه سكه ری، ده وڵه تی یاسا، باڵوكراوه ته وه »عیزه ت حسێنى س���ه ددام جێگری دووری سه رۆككۆماری پێشووی عێراق، له دوو فڕۆكه خانه ی رێی له رابردوودا رۆژی هه ولێره وه به ره و سعودیه رۆیشتووه«.

لێدوانی ه��ه وڵ��ی��دا )ب��ه ی��ان( فڕۆكه خانه ی ئاسایشی به ڕێوه به ری هه ولێر وه ربگرێت، به اڵم دوای چه ند ته له فۆنی وه اڵم��ی هه وڵدان جارێك خورشید خۆیشیه وه الی نه دایه وه . ئه نجومه نی ئه ندامی ه��ورم��زی��ار، و خۆی بێئاگایی هه ولێر، پارێزگای له و هه واڵێكی له ئه نجومه نه كه ی

شێوه یه بۆ )به یان( راگه یاند.

كورد زۆرینه ی ناحیه كانی خانه قین

له ده ست ده داتبه یان. گه رمیان

میكائیل، ح��وس��ێ��ن ئ��ه ن��وه ر ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری ن��اح��ی��ه ی ج��ه ل��ه وال ناحیه ی »دانیشتوانی ڕایگەیاند جه له وال 15 هه زار و 500 خێزانه ، له و ژماره یه نزیكه ی شه ش هه زار خێزانی ئه و ئێستادا له ب��ه اڵم ب��وون، ك��ورد ژماره یه كه مبووه ته وه بۆ دوو هه زار«. 3500 »نزیكه ی وتیشی ن��اوب��راو خێزانی عه ره ب له دوای دروستبوونی ناوچه كانی له مه زهه بی، ش��ه ڕی عێراقه وه ب��اش��ووری ن��اوه ڕاس��ت و هاتوونه ته جه له وال و له سه ر ناحیه كه ئ��ه ژم��ار ك���راون، ب��ه اڵم ك��ورده ك��ان ئه وانه شی كه فۆڕمی مادده ی 140یان

پڕكردووه ته وه ، نه گه ڕاونه ته وه«.ع��ه ب��دول��ح��وس��ێ��ن ع��ه ب��اس به ڕێوه به ری ناحیه ی مه نده لیش، وتی 30 مه نده لی دانیشتوانی »ژم��اره ی مافی كه 18 هه زاریان كه سه ، هه زار ژماره یه ش له و هه یه ، ده نگدانیان له پێكده هێنێ ، 22%ی ته نها كورد تا ساڵی 1975یش كورد %72 كاتێكدا »ئه گه ر وتیشی ه���ه روه ك ب���ووه «. نه گه ڕێنه وه ك��ورده ك��ان خێزانه كورد ئ��ه وا خۆیان، شوێنه كانی بۆ

ناوچه كه یان له ده ست ده ده ن«.بڕوانە الپەڕەى پەیجور

5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 181522 221413 20 19181421 2110614 117412 117510 9

بایی )750( دینارە

به یان. تایبه ت

ده س��ت ئ��ام��اره ی ئ��ه و به پێی قوتابخانه 577« كه وتووه )به یان( قوتابخانه ش 419 و كرێ بینای له ل���ه خ���ان���ووی گ���ڵ���دان، چ��ه ن��د چ��وار رۆژان���ه قوتابخانه یه كیش

ده وامیان تێدا ده كرێت«.خراپی و كه می به سه باره ت خوێندنگاكان، و قوتابخانه كان بینای یه كێتی سكرتاریه تی ئه ندامێكی

مامۆستایان ده ڵێت »1700 قوتابخانه له هه رێمی كوردستان دوو ده وامیین، و ده وام��ی سێ قوتابخانه ش 215ده وامیین«، چوار قوتابخانه ش پێنج به پێی ئامارێكیش كه ده ست )به یان( و كابینه له قوتابخانه 49« كه وتووه و كرێ بینای له قوتابخانه ش 577419 قوتابخانه ی دیكه ش له خانووی گڵ و قوڕدان، سێ هه زار قوتابخانه ی به پێویستیان ك��ه ه��ه ن كۆنیش

نۆژە نكردنه وه هه یه «.

ئه ندامی كه ركووكی، ئه حمه د مامۆستایان یه كێتیی سكرتاریه تی دهۆك »له راگه یاند )به یان(ی به هۆكاری به سلێامنی و هه ولێر و قوتابی هه زار 15 نزیكه ی جیاجیا به ڕاستی هێناوه ، خوێندن له وازیان وه زاره ت��ی ده بێت كاره ساته، ئه وه پ����ه روه رده ب��ه خ��ۆداچ��وون��ه وه ی��ه ك

بكات«.ئه ندامی كه ركووكی كه هاوكات به رپرسی و سکرتاریه ت مه كته بی

مافی له داكۆكی و په روه رده به شی و كێشه به ئ��ام��اژە مامۆستایانه ، و ده كات خوێندن كه موكورتییه كانی له پار، ساڵی داتای »به پێی ده ڵێت هه رێمی كوردستاندا 5746 قوتابخانه 666 و ه��ه زار 95 هه روه ها هه ن، مامۆستا له هه رێمی كوردستان هه ن، به بێ ناوچه دابڕێرناوه كان، هه ر به و 754 و ه��ه زار 14 له زیاتر پێیه ش قوتابی له خوێندن دابڕاون و وازیان

له خوێندن هێناوه «.

400 قوتابخانه ی هه رێم له خانووی گڵدان

ئه ندامێكی لیژنه ی وردبینیی دامه زراندن:

خه ڵكى ناهه قیان نییه کە گومانیان له گه ڕانه وه ی ناوه كانیان هەیە

ل. ڕۆژ

دیموكراسی و سه رنجێكی ئیسالمی

www.bayanpress.netژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

3

دانیشتوانی ژماره ی به پێی خۆیان، بۆ عێراقیش كه 31 ملیۆن كه سه ، ئه وكاته مانگانه یه ك بلیار و 550 بلیۆن دیناری هاوواڵتیان له الیه ن به رپرسانه وه ده برا.شه وكه ت دی��ك��ه وه الی��ه ك��ی ل��ه كۆمپانیای ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری محه مه د، »به ده ڵێت سلێامنی، خۆراكی گشتیی راستی ئه م به شه خۆراكه ی كه دێت بۆ بازاڕ، پارسه نگی به بووه هاوواڵتیان، بازاڕ، نه یه ته به شه خۆراكه ئه م ئه گه ر له گرانی و نامێنێت هاوسه نگییه ئه و به شه ئه م بوونی یانی ده بێت، بازاڕدا بڕینیشی باشه ، شتێكی زۆر خۆراكه ژیانی س��ه ر بۆ ده بێت كاریگه ریی چینه به تایبه ت هاوواڵتیان، ئابووریی

هه ژاره كامنان«.ن��اوب��راو ئ���ه وه ش ده خ��ات��ه ڕوو كه مه ، ب��درێ��ت، پ���اره »ه��ه رچ��ۆن حكومه ت »پێموانییه وتیشی چونكه » نرخ و بكات بازاڕ كۆنرتۆڵی بتوانێت بازار ئێس����تا چونكه نه بێته وه ، به رز

ئازاده «.

به اڵم ئه وه به سیاسه ت كراوه ، ئه گینا له كوردستانیشدا 15% كه مرت نییه ، رێژه ی

به دخۆراكی له كوردستاندا 13.2%ە «.ئابووریی مونته دای س��ه رۆك��ی باره ی له ده گرێت ره خنه كوردستان خۆراكی له جێی پاره بڕی دیاریكردنی هاوواڵتیان، ورده كاریی باسه كه ده خاته هه ژارییان هێڵی »كه ده ڵێت و روو كردووه دیاری كوردستان و عێراق بۆ 72 تاكێك هه موو بۆ ك��ۆب��وون، بۆ به سه ر م��اڵ به ك���ردووه ه��ه زاری��ان ئه مڕۆ ده كه ی سه یر به اڵم خه ڵكه وه ، ده كرێت دوایی داده نرێت، هه زار 13به ده كرێت دواتریش ه��ه زار، 15 به به ڕاستی دیكه خاڵێكی ه��ه زار، 25به بیه وێت ئاسایی تاكێكی ئه گه ر به الیه نی بژی، باش ته ندروستییه كی م��اده ی 14 ب��ه پێویستی ك��ه م��ه وه پێویستی مانگێكدا له هه یه ، خۆراكی به 120 � 150 هه زار دینار هه یه «. به و پێیه به رپرسان ده یانویست مانگانه 50 ببه ن هاوواڵتییه ك هه ر دیناری هه زار

راپۆرت: به یان

كورد وه زیرێكی ئ��ه وه ی دوای مانگانه بری خۆراكی له پێشنیازی كرد خۆراكه وه بریكاره كانی رێی له كه ناڕە زایی پ��اره ، به بكرێت ده درێ��ت، په ره ی هاوواڵتیانه وه الی��ه ن له زۆر سه ند، هه ربۆیه په رله مان ئه و داوایه ی وه زیرانی ئه نجومه نی و كرده وه ره ت كۆبوونه وه دا دوای��ی��ن له عێراقیش

بڕیاره كه ی خۆی هه ڵوه شانده وه .م��ح��ه م��ه د ك���ه ری���م، س��ه رۆك��ی باسی كوردستان، ئابووریی مونته دای ئه و خۆراكه بڕینی كاریگه رییه كانی له سیاسی »ك��اری��گ��ه ری��ی وت��ی و ك��رد له سه ر كۆمه اڵیه تی و ئ��اب��ووری و عێراقیش و كوردستان كۆمه ڵگه ی كه ئێستا به تایبه تی ده كات، دروست دابه شكردنی خۆراكه كه ئێمه سیستمی ه��ه ژاری رێ��ژە ی ده كرێت، جێبه جێ له 30%یه ، � %29 نزیكه ی عێراقدا له كوردستانیشدا حكومه ت ده ڵێت 3%یه ،

ده یانویست مانگانه 50 هه زار دیناری هه ر هاوواڵتییه ك ببه ن بۆ خۆیان»كاریگه ریی سیاسی و ئابووری و كۆمه اڵیه تی له سه ر كوردستان و عێراقیش دروست ده كات«

به یان: لیژنه ی وردبینی و چاودێری تا چه ند ئاگاداری دامه زراندنن؟

له سه ره تاوه ، ده بوو قه ده مخێر: �ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ی پ��ارێ��زگ��ا ب��ه ه��ه م��وو ك��ه م��ه وه الی��ه ن��ی ب��ه لیسته كانه وه لیژنه ی ل��ه ه��ه ب��وای��ه ن��وێ��ن��ه ری��ان دام���ه زران���دن، ب��ۆ ئ���ه وه ی ئ��اگ��اداری ئاگادار سه ره تاوه له بوینایه ، پرۆسه كه لیژنه ی الی��ه ن له نه نه كراوینه ته وه ، دامه زراندن و نه له الیه ن پارێزگاره وه ، دوای ئه وه ی كه قۆناغی یه كه م ده رچوو، داواكاری ئاڕاسته ی نامه یه كامن ئێمه گشتی كرد كه ئاگامان له و دامه زراندنه حكومه تی نین، به رپرس لێی و نییه ده ڵێت ناردووه نامه یه كی هه رێمیش دامه زراندن پارێزگا ئه نجومه نی به بێ

ئه ندامێكی لیژنه ی وردبینی و چاودێریی دامه زراندن:

خه ڵكى ناهه قیان نییه کە گومانیان له گه ڕانه وه ی ناوه كانیان هەیە

وابوو پێیان بپرسن، دامه زراندن لیژنه ی هه ر به و شێوه یه ى چه ند ساڵه هه بووه، نه بووه ، پار ساڵی بڕیاره ئه و ده بێت، ئاگاداری و بووه له وێ نوێنه رمان به اڵم بۆچی نازانین تائێستا بووین، پرۆسه كه له دوای نه كراوینه ته وه ، ئاگادار ئێمه ئ��اگ��اداری گشتی داواك����اری ئ���ه وه ی ئێمه یان ئ��ه وان��ی��ش ك��ردوون��ه ت��ه وه ، ئاگاداركردووه ته وه و داوای ئه وه ده كه ن ئێمه بكه ین، پرۆسه یه ئ��ه و ئیمزای هه تاوه كو ئه وانین، وه اڵمی چاوه ڕێی وردبینی خۆمان و نه بینین فۆڕمه كان شێوازی له نه بینین ئاگادار و نه كه ین ناوهاتنه وه كان، ناتوانین ئیمزای بكه ین.

بۆ گومانی خه ڵك هه ندێك به یان: ناوه كان، گه ڕانه وه ی له بووه دروست

یه كی به یه ك فۆڕمه كان بكرێینه وه ، لیژنه یه ك ئێستا بكه ینه وه ، وردبینی پارێزگا ئه نجومه نی له دروستبووه تێدایه، لیسته كانی هه موو نوێنه ری دامه زراندن لیژنه ی له كردووه داوامان هه م بكه ن، س��ه ردامن��ان خۆیان هه م هه موو فۆڕمه كامنان بۆ بهێنن بۆ ئه وه ی وردبینییان و بچینه وه پیایاندا دووباره بۆ هاوواڵتیان، خاتری له به ر بكه ین، پرۆسه یه ئه و له وه ی دڵنیابین ئه وه ی به شێوه یه كی دروست كراوه و گه نده ڵی

تێدا نه كراوه .ئه نجومه نی وه ك ئێوه ب��ه ی��ان: له نه كراونه ته وه ئاگادار بۆچی پارێزگا

سه ره تادا؟قه ده مخێر: نازانم، ئه وه ده بێت له

دامه زراندن لیژنه ی نابێت و ناكرێت ئیشی خۆی بكات. له دوای ئه مه وه ئێمه ئاگادارمان كردنه وه كه به هیچ شێوه یه ك ئیمزا له سه ر ئه و دامه زراندنانه ناكه ین، ده بێت نافه رمی دامه زراندنه ش ئه و پارێزگای ئه نجومه نی ئیمزای تاكو ئه وه ش له سه ر هه ر نه بێت، له سه ر داوامان و كراوینه ته وه ئاگادار ئێستا كه پ��ارێ��زگ��اره وه ، ل��ه الی��ه ن لێكراوه بۆ بكه ین دروس���ت لیژنه ئێمه یش دامه زراندنه پرۆسه ی له و ئاگاداربوون رازی به مه رجێك ئێمه ئیمزاكردنی، و دامه زراندن پرۆسه كه ی هه موو بووین له سه ره تاوه له شێوازی دامه زراندنه كه تێیاندا خااڵنه ی ئه و و ئالیه ته كانیان و ئاگادار هه موویان له ده كرێن، پیاده

ئه و گومانكردنه له شوێنی خۆیدایە؟نییه ، ن��اح��ه ق��ی��ان ق��ه ده م��خ��ێ��ر: به بێ بۆچی نییه ، گومان جێی ئه گه ر پارێزگا ئه نجومه نی ئاگاداركردنه وه ی ده كرێت كه نوێنه ری حزبه كانی تێدایه ؟ خۆی وه اڵم��ی و كه سه هه ر كاته ئه و شێوازی ئ��ه و پاكێتی له سه ر ده ب��وو

دامه زراندنه .ن��اوی دووه م���ی قۆناغی ب��ه ی��ان: ئێوه رابگه یه نرێت، بڕیاره دام��ه زراوان بۆ ئێوه لێیان و هاتووه ته الی ئاگادارن

وردبینی؟شتێك هیچ تائێستا قه ده مخێر: كردووه داوامان ئێمه ، الی نه هاتووه ته دووه م قۆناغی ن��اوی راگ��ه ی��ان��دن��ی رابگیرێت له به رژه وه ندی هاوواڵتیاندا،

بكه ین، ب��ۆ وردبینییان ئێمه تاكو ئه وان مه رجێك به داوه بڕیاریشامن به ئێمه ش ئێمه، الی بهێننه فۆڕمه كان وردبینی بده ین هه وڵ ماوه كورترتین زیاتر له وه پرۆسه كه ئه وه ی بۆ بكه ین

دوانه كه وێت.به یان: چه ند كه س داده مه زرێن له

سنووری ئێوه ؟ئاگادار هیچ ئێمه قه ده مخێر: راگه یاندنه كانه وه له ئه وه ی ته نها نین، وه زیرانه وه ئه نجومه نی له كراوه ، باس دامه زراندنه ئه و ئاگاداركراوینه ته وه ره سمیه تی نابێت له حكومه تی هه رێمدا، نه كات ئیمزای پارێزگا ئه نجومه نی تاكو به دراوه لیژنه كه سه رپه رشتیكردنی و

ئه نجومه نی پارێزگاكان.

قه ده مخێر عه بدوڵاڵ، ئه ندامی لیژنه ی وردبینی و چاودێری دامه زراندن له ئه نجومه نی

پارێزگای سلێمانی، له م دیداره دا وه اڵمی چه ند پرسیارێكی )به یان( ده داته وه و رایده گه یه نێت

تاكو ئه نجومه ن ئیمزا له سه ر دامه زراوان نه كات، ئه وانه ی داده مه زرێن هیچ

شه رعیه تێكیان نییه و ئاماژه ش بۆ ئه وه ده كات كه جێی خۆیه تی

هاوواڵتیان متمانه یان بە میكانیزمی هاتنه وه ی ناوه كان نه بێت و

گله ییان هه بێت.

دیدار: سه ید نامی

www.bayanpress.net ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

2

دلێر عه بدولڕە حامن

ل��ه ئ���������ه وه ی دوای خانه قین، گشتیی نه خۆشخانه ی له كاتی خه ته نه كردندا ئه ندامی ده بڕدرێن منداڵ دوو نێرینه ی بۆ هه رێمیش حكومه تی و ناردنه به ڵێنی چاره سه ركردنیان ده ره وه یانی دا، پاش تێپه ڕبوونی ئێستا تا مانگ، سێ له زیاتر نه نێردراونه ته منداڵه دوو ئه و به وه ئاماژە باپیره شیان ده ره وه ، رۆژ دوای له رۆژ كه ده دات

بارودۆخیان خراپرت ده بێت. به م��ن��داڵ��ه ك��ان ب��اوك��ی »ه��ه ردوو راگه یاند )به یان(ی سه ردانی بردووه ته منداڵه كه م دك���ت���ۆر ل���ه ن��ه خ��ۆش��خ��ان��ه ی به اڵم به غداد، له )ئه لخه یالی( پێیان راگه یاندووم كه له عێراقدا و نییه چاره سه رێكیان هیچ

پێویسته بربێنه ده ره وه «. هه واڵی باڵوبوونه وه ی پاش هه رێمی حكومه تی رووداوه كه ، ك��وردس��ت��ان ئ��ه رك��ی س��ه ف��ه ر و

چاره سه ركردنیانی به یاوه ری باوكیان پاش به اڵم كرد، دابین به ریتانیا له تا مانگ، سێ له زیاتر تێپه ڕبوونی نه كراون، ده ره وه ره وان��ه ی ئێستا منداڵه كان باپیری عه لی، مه حان »ئێمه راگ��ه ی��ان��د )ب���ه ی���ان(ی ب��ه هیچ به رپرسان و ناگاته ده ستامن كه لێناكات پرسیارمان كه سێكیش چاره سه ركردن بۆ منداڵه كامنان ئایا یان واڵت ده ره وه ی بۆ ده نێرین دێت »تا وتی هه روه ها ناوبراو نا«، خراپی به ره و منداڵه كان بارودۆخی ده چێت و نازانین تاكه ی چاوه ڕوانی تكا بین، حكومه ت به ڵێنه كه ی

ده كه ین وه اڵمامن بده نه وه «. لیژنه ی دی��ك��ه وه ، الی��ه ك��ی ل��ه ب��ه رگ��ری��ك��ردن ل��ه ب��ه رژه وه ن��دی��ی��ه ئاماژە به یاننامه یه كدا له گشتییه كان به ریتانیا »حكومه تی ده ده ن به وه تاپۆی باوكیان ئ��ه وه ی بیانووی به و نییه حكومه ت كارمه ندی و نییه نییه ، پێویستیان پزیشكیی راپۆرتی قه ده غه لێ سه فه ركردنی رێگه ی كردوون«. هه روه ك ئه و لیژنه یه داوا هه ولێر مه ده نییه كانی رێكخراوه له نامرۆییانه فه رمانه به و دژ ده كه ن

به ریتانیا قونسوڵگه ریی به رده م له بده ن و ئه نجام چاالكی هه ولێر له رێگه ده ستبه جێ بكه ن داوا پێكه وه )هه یسه م و هه مام به سه فه ركردنی

و باوكیان( بده ن بۆ به ریتانیا«.ه��اوك��ات پ���اش رووداوه ك�����ه ته ندروستی گشتیی به ڕێوه به رایه تی روونكردنه وه یه كدا له گه رمیان )ب��ه ی��ان(، دراوه ت���ه وێنه یه كی كه كارگێڕییه وه ، رووی »له رایگه یاند خانه قین گشتیی نه خۆشخانه ی هه رێم حكومه تی و ئێمه به سه ر به په یوه سته راسته وخۆ به ڵكو نییه ، ته ندروستی گشتیی به ڕێوه به رایه تی ناتوانین ب��ۆی��ه ه���ه ر دی���ال���ه وه ، یاسایی كاڕگێڕی و لێپێچینه وه ی

له وباره وه بكه ین«.رۆژی كه وه بیرهێنانه وه یه جێی ته مه ن منداڵی دوو 2012/7/17ناوه كانی ب��ه س��اڵ، س��ێ نزیكه ی له میساق( هه مام )هه یسه م و به كۆمه ڵی هه ڵمه تێكی ك��ات��ی نه خۆشخانه ی له خه ته نه كردندا نێرینه یان گشتیی خانه قین، ئه ندامی دانانی ڕێگه ی له ئێستا و بڕاوه ته وه

سۆنده وه میز ده كه ن.

»له سه ردانەکەی شاندی هه رێمدا باسی پژاك نه كراوه«

به یان. تایبه ت

سه رۆكایه تی به هه رێم حكومه تی وه فدێكی راب��ردوودا، رۆژی چه ند له نێچیرڤان بارزانی، سه ردانی كۆماری ئیسالمی كرد و له گه ڵ به رپرسانی ئه و واڵته باسامن كۆبوونه وانه دا له و ده ڵێت هه رێمیش نوێنه ری حكومه تی كۆبوونه وه ، كه ده داته وه ره خنانه ش ئه و وه اڵمی هاوكات نه كردووه ، پژاك مه سه له ی له

ده وترێت وه فده كه حزبین.راگه یاندووه ئێرانی به حكومه ت سه رۆكی ده گوترێت به وه ی سه باره ت پژاك نه ماوه و به تیرۆریست له قه ڵه م دراون، نازم عومه ر، نوێنه ری حكومه تی هه رێم له تاران، ره تی كرده وه و وتی »وه ڵاڵهی ده توانم به ڵێنێك بده م، ئه وه ی باسی نه كرابێت له و كۆبونه وانه ی ئێمه ، مه سه له ی ئه و شتانه بووه ، چونكه ئه و

مه سه النه له پارساڵه وه كۆتاییان پێهاتووه «.هه رێم وه فده كه ی ده ڵێن كه ناڕە زاییانه شی ئه و دروستبوونی باره ی له بۆ تاران ژماره یه ك به رپرسی سه ر به ده سه اڵتی تێدایه ، نازم عومه ر به )به یان(

و كۆمار س��ه رۆك له گه ڵ دانیشتنه كاندا هه موو له فه رمی »به راگه یاند ی جێگره كه ی و سه رۆكی په رله مان و سه رۆكی ئه نجومه نی ئاسایشی میللی ئێران و وه زیری ده ره وه ، ته نها شاندی هه رێمی كوردستان به شدار بوون«، له باره ی ئه و ره خنانه ش كه ده وترێت وه فده كه زیاتر كه سانی پارتین و یه كێ�تی له گه ڵدا نییه ، نوێنه ری حكومه تی هه رێم له تاران ده ڵێت »نازانم، مومكینه براده رێك بۆ خۆی هاتبێت له گه ڵ شانده كه ، وه كو زۆر جار رێككه وتووه كه هاتوچۆ ده كرێت بۆ واڵتێك له واڵته كان، چه ند كه سی حزبیش له گه ڵ شانده كه ن، به اڵم په یوه ندییان

به شانده كه وه نه بێت«.وه فده كه وه پێكهاته ی باره ی له تاران له هه رێم حكومه تی نوێنه ره كه ی نێچیرڤان كاك سه رۆكایه تی به كوردستان هه رێمی حكومه تی »شاندی وتی نیشته جێ و له وه زیری سامانه سه روشتییه كان و وه زیری بریتی بووه بارزانی به رپرسی ده سته ی سه رمایه گوزاری و كاك ئاوه دانكردنه وه و هێرش موحه ڕەم، سه فین كاك و ده ره وه په یوه ندییه كانی فه رمانگه ی به رپرسی مسته فا، فه الح

دزه یی، وته بێژی ئه نجومه نی وه زیرانی هه رێمی كوردستان«.

به یان. سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان

مه سعود ناوی كه راگه یه نراوێكدا له كوردستانی هه رێمی سه رۆكی بارزانی، له سه ره ، ئاماژە به هێزه كانی دیجله كراوه ، هاتووه راگ��ه ی��ه ن��راوه ك��ه دا به شێكی له و پێكهێنان شێوازی و ئامانج و »نیه ت دیجله عه مه لیاتی فه رمانده یی مامه ڵه ی و دیموكراسی پ��رۆس��ه ی و ك��ورد دژی دۆخی ئاساییكردنه وه ی و پێكه وه ژیان كوردستان داب��ڕێ��ن��دراوه ك��ان��ی ن��اوچ��ه دیكه دا به شێكی له ه���ه روه ك ب���ووه «، راوێژ و پرس دوای »له ده ڵێت بارزانی الیه نه و كۆمار سه رۆك جه نابی له گه ڵ جددیی به دیكه ، په یوه ندیداره كانی

بارزانی له باره ی هێزه كانی دیجله وه :

له گه ڵ سه رۆك كۆمار به جددیی هه ڵوێستمان ده بێتناده ستوورییه هه نگاوه به و به رامبه ر هه ڵوێستامن ده بێت و هه نگاوی پێویست

ده گرینه به ر«.ده قی راگه یه ندراوه كه ی

سه رۆكی هه رێمبه پێویستم زانی رای گشتی خه ڵكی كوردستان و عێراق له وه ئاگادار بكه مه وه ، وابووه پێامن ئێمه سه ره تاوه له هه ر كه عه مه لیاتی فه رمانده یی دروستكردنی دیجله هۆكاری ناسه قامگیریی زیاتر ده بێت جێبه جێكردنی ره وش��ی به خزمه ت و

ماده دی 140ی ده ستوور ناكات. پێكهێنان شێوازی و ئامانج و نیه ت عه مه لیاتی فه رمانده یی مامه ڵه ی و دیموكراسی پرۆسه ی و كورد دژی دیجله

دۆخی ئاساییكردنه وه ی و پێكه وه ژیان و ناوچه دابڕێندراوه كانی كوردستان بووه .

م��اوه ی��ه ك چ��اوه ڕێ��ی ئ���ه وه م ك��رد، به ڵێنانه ی ئه و بزانرێ تا بدرێت ده رفه ت كه به جه نابی سه رۆك كۆمار درابوون، بۆ عه مه لیاتی هه ڵوه شاندنه وه ی و راگرتن دیجله ، به كوێ ده گات. ئێمه له هه رێمی نه گرته به ر، دیكه مان هه نگاوی كوردستان دیالۆگه وه رێگه ی له بدرێت رێگه تاكو

عه مه لیاتی دیجله هه ڵبووه شێندرێته وه . كه ده رك��ه وت��ووه روون��ی به ئێستا ئه و جێبه جێكردنی به پابه ندییه ك هیچ بۆ دراب��وون، پێشرت كه نییه به ڵێنانه وە راگرتنی بڕیاری پێكهێنانی ئه و فه رمانده ییه و ب��ارودۆخ��ه ك��ه ئاساییكردنه وه ی و

چاره سه ركردنی ئاشتییانه ی كێشه كان. گشتی به عێراق خه ڵكی ده م��ه وێ دڵنیا تایبه تی به كوردستان خه ڵكی و راوێ��ژ و پ��رس دوای له كه بكه مه وه ، الیه نه و كۆمار سه رۆك جه نابی له گه ڵ جددی به دیكه ، په یوه ندیداره كانی ناده ستوورییه هه نگاوه به و به رامبه ر هه ڵوێستامن ده بێت و هه نگاوی پێویست هه ر ره ت��ك��ردن��ه وه ی بۆ ده گرینه به ر، سیاسه ت و هه نگاو و بڕیارێك كه ئامانجی سه پاندنی واقیعێكی ناده ستووری بێت له

ناوچه دابڕێندراوه كانی كوردستاندا.مه سعود بارزانی

سه رۆكی هه رێمی كوردستان2012/11/12

شڤان جه باری

ته ندروستیی ئاماره كانی به پێی كه وتوون )به یان( ده ست كه كه ركووك دوو ل��ه زی��ات��ر ساڵێكدا، م���اوه ی »ل��ه نه خۆشخانه كانی سه ردانی كه س ملیۆن كه ركووكیان كردووه ، زیاتر له په نجا هه زار پێنج له زیاتر ب��وون، له دایك منداڵیش

هه زار كه سیش مردوون«.ته ندروستیی ئاماره كانی به پێی ك��ه رك��ووك له م��اوه ی ی��ه ك س��اڵ��دا، 50 هه زار و 985 منداڵ له دایك بوون و پێنج دواییان كۆچی كه سیش 294 و ه��ه زار كردووه ، كه 70 كه سیان ئافره تن و به سه ر هه روه ك كردووه ، كۆچیان منداڵبوونه وه

له ساڵێكدا دوو ملیۆن كه س سه ردانی نه خۆشخانه كانی كه ركووكیان كردووه

كه سیش و 852 و 34 هه زار ملیۆن دوو كه ركووكیان نه خۆشخانه كانی سه ردانی چاره سه ركردنی مه به ستی به ك��ردووه نه خۆشی و 3220 كه سیش نه شته رگه ریی كه سیش 369 و ه��ه زار 12 و گ��ه وره له ك���راوه ، بۆ دیكه یان نه شته گه ریی له وه زۆر هاوواڵتیان ژم��اره ی كاتێكدا به دواداچوونه كانی له ب��ه اڵم كه مرته ، كه سانێك ك��ه ده رك����ه وت )ب��ه ی��ان(دا له زیاتر ساڵه دا ئه و ماوه ی له هه بوون جارێك سه ردانی نه خۆشحانه یان كردووه .

فه رمانگه ی دی��ك��ه وه ، الیه كی له چاودێریی به كه ركووك ته ندروستیی سێیه م عێراق، ته ندروستیی وه زی��ری ك��ۆن��گ��ره ی زان��س��ت��ی ئ��ه ن��ج��ام��دا به

و پرۆفیسۆر له ژماره یه ك ئاماده بوونی شاره كه ، ن��اوه وه ی و ده ره وه پزیشكی به سه ر خه اڵت كۆنگره كه دا سه ره تای له كه ركووك له پزیشكانه ی ئه و كه سوكاری دواتر چه ندین كرا، دابه ش كراون، تیرۆر ت���ۆێ���ژی���ن���ه وه ی

پسپۆڕ پزیشكی الی���ه ن ل��ه زانستی نه خۆشییه ب����واری پ��رۆف��ی��س��ۆری و هه روه ك كران، پێشكه ش جیاوازه كانه وه هه رێمی ك��ه ك��رد ئ��ه وه ش��ی��ان داوای ته ندروستیی زیاتری پاڵپشتی كوردستان

كه ركووك بكات.

سه ره ڕای به ڵێنه كانی حكومه ت، هێشتا دوو منداڵه كه ی گه رمیان چاره سه ر نه كراون

تۆمه تباران سزا نه دراون

www.bayanpress.netژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

5

بەیان. تایبەت

بزووتنەوەى دروستبووىن دواب��ەدواى و 2009 س��اڵ��ى ن��ی��س��اىن ل��ە گ����ۆڕان کادرى و ئەندام ژمارەیەک هاتنەدەرەوەى یەکێتى حزبەکەیان، لە نیشتامىن یەکێتیى شڵەژان راددەیەکیش تا و الوازى تووىش ئەو بە هۆى جیابوونەوەى لە الیەک بوو. ژمارە بەرچاوەى بەرپرس و کادر و ئەنداماىن، خۆڕاگەیاندنەى ئ��ەو تریش الیەکى لە ماوەیەکى کەوتە گ��ۆڕان ب��زووت��ن��ەوەى پەرلەمانییەکەى هەڵبژاردنە لە بەر کەم بەوهۆیەشەوە کە ساڵەدا، لەو کوردستان یەکێتى نەیتواىن بەر بەو پێشهاتە لەناکاوە سلبییەکاىن دەرهاویشتە لە و بگرێت

کەمبکاتەوە.رووداوە ئ���ەو ب��ەرئ��ەن��ج��ام��ى ل��ە کەوتە نیشتامىن یەکێتیى سیاسییەدا، دیموکراىت پ��ارىت بەرانبەر لە نەرمکێىش کوردستاندا، تا ئەو ئاستەى هەنووکە یەکێتى بۆخۆى گەشتۆتە ئەو بڕوایەى بە هۆى ئەو بەشێکى توانیویەىت پارىت نەرمکێشییەوە، بۆخۆى دەس���ەاڵت جومگەکاىن لە زۆر رێکخستنەکاىن و جەماوەر و بکات قۆرخ

یەکێتیش بەو بارودۆخە رازى نەبن.ئێستا زانیویەىت )بەیان( رۆژنامەى لە هەوڵەکاىن هەموو نیشتامىن یەکێتیى پێناوى هەستانەوەیدایە، بۆ ئەو مەبەستەش ساڵێک م��اوەى بۆ چ��ڕوپ��ڕى بەرنامەى داڕشتووە لە هەموو بوارەکاندا، راگەیاندن، و حکومەت رێکخراوەیى، و رێکخسنت پرسیار لێرەدا ب��ەاڵم هتد.. و پەرلەمان ئەوەیە: ئایا دەکرێت چاوەڕێى هەستانەوە لەگەڵ بین؟ یەکێتى بەهێزبوونەوەى و هەوڵەکاىن یەکێتى بۆ هەستانەوە، ئایا غیاىب مام جەالل و نەماىن لە ژیاىن یەکێتیدا، ئەو حزبە بەرەو کوێ دەبات؟ لێکهەڵوەشان یان بەهێزبوونەوە؟ ئەى دیارترین ئاستەنگەکان لە بەردەم هەستانەوەى یەکێتیدا چین؟ ئایا بەردەم لە کۆسپێک وەکو پارىت یەکێتى، ئایندەى نابینێت؟ خۆیدا هەستانەوەى

یەکێتى چۆن دەبێت؟دکتۆر دانا سەعید سۆىف، پەرلەمانتارى پێیوایە یەکێتى، لیستى لەسەر کوردستان نیشتیامنی یەکێتیی سەرەکیی »گرفتی و چۆنایەتی نەمانی دەستەگەری، بوونی بوو. رێکخراوەیی ژیانی ئاستی دابەزینی کێشە ئەو دەستی بە حیزبێک کە کاتێک قوواڵنەوە بناڵێنێ، شەرعیەتی سەرکردایەتی ئەندامانیەوە الی���ەن ل��ە حیزبە ئ��ەو رێگەچارە باشرتین بۆیە کەمدەبێتەوە، دروستکردنەوەی شەرعیەتە، ئەمەش لەرێی و سیام نوێکردنەوەی و کۆنگرە بەستنی

سۆىف روودەدات«. حیزبەوە سرتاتیژی وتیىش »یەکێتیی نیشتیامنی کۆنگرەی خۆی نەیتوانی نەک داخ��ەوە بە بەاڵم بەست، و داتەکێنی قووڵەکانی کێشە لە خۆی بەڵکو هەڵبڕێ، بااڵیدا بە نوێ کراسێکی بە پۆشییەوە خ��ۆی کۆنەکەی ک��راس��ە کۆمەڵێ پینەی نوێوە، ئەوەی گۆڕاوە تەنیا الى کراسەیە«. ئەو قۆپچەیەکی چەند و نووسەر عەبدوڵاڵ عەدالەت خۆشیەوە وایە راى یەکێتى، لە نزیک رۆژنامەنووىس »کۆنگره ی سێی یه کێتی، به ژماره یه کی زۆر به اڵم ده ره وه ، هاته بڕیار و راسپارده له زانیاریامن هه بێت هێشتا ئێمه ئه وه نده ی له ئاستی سه رکردایه تی و رێکخستنه کان و بنکه ی جه ماوه ریشدا، پرسیاری زۆر له سه ر ئیستیحقاقه کانی جێبه جێکردنی ئه ندازه ی یه کێتی هه یه . کۆنگره دوای قۆناغی بۆ پێکهێناوه جیاجیای لیژنه ی کۆمه ڵێک به اڵم حزبی، چاکسازیی و پێداچوونه وه و ئامار هیچ نین، دی��ار ئه نجامه کانیان بیسه ملێنێت که نییه گۆڕێدا له داتایه ک که ئه وه ی به ڵکو روویدابێت، هه ستانه وه له که کردبێت دروس��ت گۆڕانکارییه کی به رژەوه ندیی ئه م پارته دا بێت، ئاڵۆزبوونی به تایبه ت رکابه ره کانێتی، حزبیی وه زعی

و گه رمیان و سلێامنی له گ��ۆڕان دۆخ��ی ناوچه ی و هه ولێر له پارتی و که رکووک بڕێک ئاڵۆزییانه ئه و بادینان. و س��ۆران

خه ڵک ده گێڕێته وه بۆ الی یه کێتی«.دکتۆر لە هەریەک پێچەوانەى بەاڵم عەبدوڵاڵ، عەدالەت و سۆىف سەعید دانا سیاىس چاودێرى میراودەىل کەمال دکتۆر بۆ پێشوو هەڵبژاردنەکاىن پاڵێوراوى و بە »ئێمە دەڵێت هەرێم، سەرۆکایەىت جیهانییە ستانداردە و زانستی مانای حیزمبان کوردستان لە دیمۆکراتییەکان، هەموو بە کوردستان لە حیزب نییە. دیارە )کە سیاسییە دوکانێکی مانایەک؛ ئامانجە و نییە زانستی سیاسیش مانای سیاسییەکانیش شێوێندراون( بۆ خۆژیاندن، و پەیداکردن پ��ارە خۆدەوڵەمەندکردن،

دەسەاڵت و بەکارهێنان و کڕین مرۆڤ زۆرجاریش و خەڵکدا سەر بە پەیداکردن دەرەک��ی��ی ئەجێندایەکی بەجێهێنانی

نانەتەوەیی«.رۆژ گۆڕانکارییەکاىن و پەرەسەندن و شەو هەوڵى لە یەکێتى دەڵێن پێامن ئەو دیارترین لە هەستانەوە، بۆ رۆژدای��ە کردنەوەى بەر، گرتوونیەتیە رێگایانەىش چەند کەناڵێکى ئاسامنیى وەکو »کەرکووک« و »بادینان« و هەروەها رادیۆى کوردسات هتد. و رۆشنبیریی دەزگایەکى چەند و رێکخسنت رووى لە ل��ەوەى جگە ئەمە هەموو حزبە ئەم رێکخراوەییشەوە و تواناکاىن خستووەتە گەڕ. لە بوارى پەرلەمان یەکێتى نوێنەراىن حکومەتدارییشدا، و ئەژمار جەماوەر ریزى لە خۆیان زۆرجار دەکەن و پێچەوانەى داخراویى و سیاسەتە دەکەن، هەڵسوکەوت پارىت ناڕوونەکاىن سامانە و دارای��ى ب��وارى لە تایبەتیش بە

رسوشتییەکاندا.دەکرێت ئایا ئەوەیە؛ لێرەدا پرسیار بەهێزبوونەوەى و هەستانەوە چاوەڕێى دانا سەعید دکتۆر یان چى؟ بین؟ یەکێتى پێموایە »من دەڵێت لەوبارەیەوە سۆىف هێزە ل��ە یەکێکە نیشتیامنی یەکێتی

کاریگەرەکانی گۆڕەپانی سیاسی، هەروەها کەرەستە و سەرچاوەیەکی گەورەی تیایە بۆ سەردەم، ئەگەرەکانی رووبەڕووبوونەوەی پێناچێ بەاڵم چاکسازییش، پرۆسەی بۆ چاکسازی بۆ هەبێ جددی ئیرادەیەکی سەرچاوەیە، ل��ەو س��وودوەرگ��رت��ن بۆ و یەکێتیی ئێستای ب��ااڵک��ان��ی ب��ەرپ��رس��ە رەوشی خەمی لە زۆر پێناچێ نیشتیامنی لە زیاتر بەڵکو بن، حیزبەدا ئەو نالەباری عەبدوڵاڵش عەدالەت خۆیاندان«. خەمی بۆ هه ستانه وه »مه رجه کانی دەڵ��ێ��ت که ده وێت ئیراده یه کی و قورسن یه کێتی ئه م سه رکردایه تی براده رانی له نییه دیار منوونه بۆ نا، یان ده کرێت ره چ��او پارته نائاماده یی مه حسوبیه ت، و ده سته گه ری کادری دوورخستنه وه ی هه ڵسه نگاندن،

وه الئی کڕینی و ره خنه گر و خوێنده وار سه رکرده کان نێوان ناکۆکیی و شه خسی الوازی��ی و یه کرت له پاشقولگرتنیان و نێوان خه ڵک و رێکحستنه کان، په یوه ندیی و میدیایی له ک��اری ته قلیدیی نه هجی کاری کۆنی شێوازی و خاوه نداریکردنیدا رێکخراوه دیموکراتییه کان و دانانی خه ڵک به نوێنه ری حزب له حکومه ت و په رله مان کوتله گه ری، بنه مای له سه ر ده زگاکاندا و بۆیه ماون، خۆیان وه کو ئه مانه ، هه موو ته نها له رێگه ی کۆتاییهاتنی ئه م دیاردانه وه بۆ پێشکه وتن و هه ستانه وه ئ��ه گ��ه ری

یه کێتی هه یه «.سەبارەت یەکێتى پەرلەمانتارەکەى دەڵێت ئ��ەوەش حزبەکەى ئایندەى بە بە پێویستی نیشتیامنی »یەکێتیی کە خۆی ئەوەی بۆ هەیە، بەخۆداچوونەوە یەکەم هەنگاوی بکاتەوە، بەهێز و نوێ و پ��اک کۆنگرەیەکی بەستنی ئەمە بۆ و یەکسانی بنەمای لەسەر کە نەوعییە، دادپەروەی ئەنجام بدرێ، بە سیام و سرتاتیژ کە مەیدان، بێتەوە نوێوە سیاسەتێکی و و ناوخۆ گۆڕانکارییەکانی لەگەڵ خۆی لە خۆی هەروەها بگونجێنێ، ناوچەکە کۆنەکان تێگەشتنە و رێکەوتن تەڵەی

بەدوور بگرێ، بۆ ئەوەی سەرلەنوێ متامنە الی ئەندامانی و لەگەڵ الیەنە سیاسییەکانی میراودەلیش بکاتەوە«. دروس��ت هەرێم یەکێتی وەک گەورەکاىن »حیزبە دەڵێت و دەرچ��وون سیاسی دوکانی لە پارتی، و کۆمپانیایەکی کۆمەڵە واتە کارتێل، بوونە سەرەکییان ک��اری کە رووت بازرگانیی خڕکردنەوەی قازانج و داگیرکاریی موڵک و ماڵ و قۆرخکردنی بازاڕ و بازرگانی و دزینی هەموو ئەوەی بەر لە خەڵکە. بودجەی بوونی بەبێ و نایاسایی بە کارانە ئەم هەم دەکرێن، لێپرسینەوەیەک جۆرە هیچ دەدەن، ئەنجامی ئەوانەی هەم و کارەکە شەرعییەت و یاسا پرۆسەی دەرەوەی لە و ئ��ەخ��اق و دەس��ت��وور بنەماکانی و داپەروەرییەوە کار دەکەن، واتە بە هەموو

پێناسەیەک لە واڵتێکدا کەمرتین یاسای تێدا بڕزێن زینداندا لە دەبێ و موجریمن بێ:

نەک وەک حیزبی و سیاسی بنارسێن«.چاکسازییەىش ئەو چۆنێتیى لەمەڕ پێویستە بکرێت، میراودەىل راى وایە »هەر چاکسازییەک ئەم حاڵەتە حیزبییە نائاسایی و نایاسایی و ناسیاسییە لە کوردستان کۆتایی پێنەهێنێ، چاکسازی نییە و درێژکردنەوەی شێوە بە کۆمەڵگایە مافیاییکردنی تەمەنی هۆنراوەکەمدا لە وەک البەال. تاکتیکی و پارەی ئاخر حیزب وتوومە: مام جەالل بۆ خیانەت، و خوێن لە جگە بوو: کوێ لە ئەمە تااڵنی؟ و داگیرکاریی و دزیی یان داهاتی و سەرمایە سەرچاوەکەی پێنج ئایا ئێمەدا. واڵتی لە حیزبە کۆمپانیاکانی مەعقولە دز بە بێ ئەوەی کەمرتین ترسی یاسا و لێپرسینەوەی لەسەربێ و هەر خۆی خۆی بێ، لێپرسینەوەش و داداگ��ا و یاسا

خۆی چاک بکات؟«.لەبارەى نەماىن مام جەالل تاڵەباىن لە سیناریۆیانەى ئەو و یەکێتیدا مەشهەدى عەبدوڵاڵى عەدالەت دەکرێن، چ��اوەڕێ نووسەر و رۆژنامەنووىس نزیک لە یەکێتى بڕبڕە ی ئێستاش تا جه الل »مام دەڵێت وه ک یه کێتی ئه گه ر یه کێتییه . پشتی

بڕبڕە به بێ بکرێت، سه یر جەسته یه ک ئێستا پێموایه بێت! من ده بێ حاڵی چۆن زیاتر روحی جه اللیزم یه کێتی هێشتۆته وه ، جه اللیزم به مانا کاسیکییه که ی نا، به ڵکو به به باوه ڕکردن له بریتییه که تازه که ی، مانا له سه رکردایه تیکردن جه الل مام سرتاتیژی و سیاسه تکردن و ئیداره دانی ملمانێدا. له که له وانه ی زۆرێک رابردوودا ساڵی چوار چونکه یه کێتی(، نه ک )نیوجه اللین، ماون کاڵکراوه ته وه ، دواسنوور تا یه کێتیبوون بۆ شه خسییه وه الئ���ی م���اوه ئ���ه وه ی سه رکرده ی کوتله کان، له م پارته دا که م که س یه کێتیبوون پره نسیپه کانی له الدان له سه ر ئه مه ش ده کرێت، له گه ڵدا لێپرسینه وه یان ئه م ئینتیحارییه کانی و کوشنده هه ڵه له سۆفیش سەعید دان��ا دکتۆر حزبه یه «.

پێیوایە » لە دووریی مام جەاللدا چاوەڕوانی ئەوەی لەبەر دەک��رێ، جیاواز سیناریۆی

حیساب بۆ ئەگەرەکان نەکراوە«.لە بەشێک دەکرێت، تێبینى ئەوەى ناوچەکاىن لە رووى یەکێتى هەوڵەکاىن بۆ زەردە، ناوچەى و پارىت دەسەاڵىت ژێر ئەو مەبەستەش هەموو هەوڵە میدیایى و رێکخراوەیى و حکومییەکاىن خۆى خستۆتە گەڕ، بەاڵم پرسیارى سەرەکى لێرەدا ئەمەیە؛ ئایا لەم رووەوە تا چەندێک پارىت دیموکرات لە یەکێتیدا؟ بەردەم لە ئاستەنگ دەبێتە حەمە حەمەى پرسیارەشدا ئەو وەاڵم��ى یەکێتیى سەرکردایەىت ئەندامى سەعید، ب���ەردەم »ب��ەرب��ەس��ت��ى وىت نیشتامىن، چاالکیى و ک��ار و یەکێتى گەشەکردىن پارىت ناوچانە، لەو یەکێتى رێکخستنەکاىن سەبارەت ناوبراو کوردستانە«. دیموکراىت بەربەستانەش، ئەو چۆنێتیى و جۆر بە وىت »هەرچەند یەکێتى لە دەسەاڵتیشدایە، تاکایەنەیە و لەو دەڤەرە بەاڵم دەسەاڵت کوردستاندایە، دیموکراىت پارىت دەستى لە شتێک هەموو بۆ خەڵکى دەبێت لەوێ و ناوچە و لق پشتگیریى بۆ بگەڕێنەوە بە پێویستیان خەڵک لەوێ رێکخراوەکان، یەکێتیى نیشتامنیى نییە بۆ پشتگیرییکردن و بۆ هیچ شتێک، تەنانەت بۆ دامەزراندىن کارمەندێکى ئاساییش. ئەو کەسانەى لەوێ و هەبووە یەکێتییەوە بە پەیوەندییان و مەترىس ژێر لە بوون، یەکێتى ئەندامى هەڕەشەدا بوون و بەربەست هاتۆتە سەر رێگا و کار و ژیاىن رۆژانەیان، لە هەندێک شتە هەر ئەو ئێستاش تا بادینان ناوچەى

بەردەوامە«.ماوە راپۆرتەدا ئەم کۆتایى لە ئەوەى باش پێى کە سیاىس چاودێرێکى بوترێت، نەبوو ناوى ئاشکرا بکرێت، وىت »ئێمە ناتوانین نیشتامنیى یەکێتیى ئایا کە بڵێین ئ��ەوە یان جاران بە هێزەکەى ببێتەوە دەتوانێت نا، چونکە سەرەڕاى بووىن بەرنامەیەکى چڕ و پڕ بۆ هەستانەوە و گەشەپێداىن یەکێتى، بەاڵم ئەو حزبە لە بەردەم چەند پێشهات و نەماىن لەوانەش: گەورەدایە، بەربەستێکى پارىت ناوخۆدا، لە فرەکوتلەیى تاڵەباىن، زیاترى گەشەسەندىن کوردستان، دیموکراىت لە عەرشەکە گرتنى و گۆڕان بزووتنەوەى بە بووىن و موستەفاوە نەوشیروان الیەن کەىس یەکەم و سیمبوىل مێژوویى یەکێتی.. دەبێت ئەوەش بڵێین کە رەنگە دوایین هەل ئەو سەرکەوتنى یەکێتى، هەستانەوەى بۆ پان و بەرنامانە بێت کە ئەو حزبە ئامادەى پانانەش، ئەو جێبەجێنەبووىن ک��ردوون، لە دەدرێت کە بێت بزمار دوایین رەنگە

تابووىت یەکێتیى نیشتامنیى کوردستان«.

ئاستەنگەکانى بەردەم هەستانەوەى یەکێتى پەرلەمانتارێکى یەکێتى: یەکێتى کراسە کۆنەکەی خۆی پۆشییەوە بە کۆمەڵێ پینەی نوێوە

ئەندامێکى سەرکردایەتى: پارتى بەربەستى بەردەم گەشەکردنى یەکێتییە لە ناوچەى زەرد

عەدالەت عەبدوڵاڵ: ئێستا روحی جه اللیزم یه کێتی هێشتۆته وه

د. دانا سۆفى: بەرپرسە بااڵکانى یەکێتى زیاتر لە خەمى خۆیاندان، نەک حزب

ژیانی عێراقییه كان

له ساڵیادی

رۆیشتنی داگیركه ردا

ئێستا نزیك ده بینه وه له یه كه مین ساڵیادی كشانه وه ی

ئه مریكا له عێراق، كه عێراقییه كان یاده وه ری نۆ ساڵی

داگیركاریی ئه مریكایان بیر ده كه وێته وه و لێكه وته كانیشی تا ئێستا به رده وامن، ئه مریكا و هاوپه یامنه كانی به رۆیشتنیان

عێراقێكی دیموكرات و جێگیر و خاوه ن ئاسایشیان جێنه هێشت،

به ڵكو حكومه تێكی لێكرتازاو و گه لێكیان جێهێشت كه

پێویستی به تێپه ڕاندنی جه نگ و قه یرانه كان هه یه .

هێزه كانی ئه مریكا )3175( رۆژ له عێراقی داگیركراودا

مانه وه ، ویالیه ته یه كگرتووه كان، عێراقی به بیانووی بوونی چه كی

كیمیایی داگیر كرد، كه هیچ به ڵگه یه كیشی له سه ر ده ست

نه كه وت، ئه مریكا نه یتوانی سه ركه وتوو بێت بۆ نیشاندانی

ئه زموونێكی نوێ ، عێراقی له خراپرتین دۆخیدا به جێ هێشت.له و ده ستكه وتانه ی عێراق

به ده ستی هێنا له داگیركاریی ئه مریكادا، كشانه وه ی بوو

بۆ ئه و واڵتانه ی كه زۆرترین گه نده ڵیی تێدایه له جیهاندا

و رێكخراوی شه فافیه تی نێوده وڵه تی له دوای سۆماڵ و ئه فغانستانه وه داینا، هه روه ك

به غدا به خراپرتین پایته ختی دونیا ده ستنیشان كرا.

عێراقییه كان زۆرترین ئازار و ناڕەحه تییان چه شت

له ماوه ی سااڵنی داگیركاریی ئه مریكادا، زانایان و پزیشكان

و مامۆستایانی زانكۆ و ئه فسه ر و رۆژنامه نووس و پیاوانی

خاوه نكاری زۆر كوژران، زیاتر له یه ك ملیۆن عێراقی كوژران له و ماوه یه دا و نزیكه ی چوار

ملیۆنیش واڵتیان جێهێشت، رێكخراوه كانی كۆمه ڵگه ی

مه ده نیش باس له بوونی سێ ملیۆن بێكار ده كه ن، هه روه ك

ئاماژە به بوونی ملیۆنێك بێوه ژن و سێ ملیۆن هه تیو ده كه ن له

عێراقدا.له گه ڵ هه موو ئه و مه ترسییانه ی باس كران،

عێراق ده توانێت به و سه روه ته نه وتی و به عه قڵی رۆڵه كانی

و ئیراده یان، ته می داگیركاریی نه هێڵێت، ئه ویش به پرۆژەی

نیشتیامنی بۆ نه هێشتنی كێشه تائیفییه كان، به اڵم

له گه ڵ ئه مانه شدا دوودڵن له باره ی ئه و الپه ڕانه ی به

كراوه یی ماونه ته وه ، كه خۆیان له ئاسایش و ئاشته وایی

نیشتیامنی و دژایه تی گه نده ڵی و پارێزگاریی له سه روه ته كاندا

ده بیننه وه ، دوای ئه وه ش مه ترسیی ده ستله گه روونانی

سیاسییه كان له كاروباری ئیداری عێراقدا مه ترسییه كی دیكه یه .

سه رچاوه : رۆژنامه ی وه ته نی عومانی.

www.bayanpress.net ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

4

ئه حمه د سه بری

داود ئه لبه رسی، ڕەخنەگرى عێراقی بۆ )بەیان(:

پرۆژه تاكڕه وی و شه ڕانگێزییه كه ی حزبی ده عوه هه ڕه شه یه له دژی كورد

گفتوگۆ: ره فعه ت محه مه د

ب��ارودخ��ی ل��ه چ��ۆن ئێوه ب��ه ی��ان: سیاسیی ئێستای عێراق ده ڕوانن؟

داود ئه لبه رسی: بارودۆخی سیاسیی به وه ی ترسناكدایه ، دۆخێكی له عێراق ساڵه ی چه ند قه یرانێكی هه ڵقواڵوی كه سیاسییه كانه ، الی��ه ن��ه راب����ردووی مه زهه بی گرووپه به بوون پشتبه ستوو عێراق واقیعه ی ل��ه و تائیفییه كان، و ب��ووه ، دروس��ت 2003وه ساڵی له كه ته ندروست شێوه یه كی به نه توانرا پێچه وانه وه به بربێت، به ڕێوه واڵت به دیكتاتۆریی تائیفی پ��رۆژەی��ه ك��ی له بێئه ندازه ، په رته وازه یی سیامیه كی عێراق خۆی نواند و بانده كانی گه نده ڵی له به رفراوانیان ده سه اڵتێكی دزی و له دۆخی عێراق دروست كرد، سوودیان به رزبوونه وه ی و سیاسی ناهۆشیاریی هه ستی نزمبوونه وه ی و تائیفی ره وتی نیشتامنی وه رگرت، كه به هۆی سیاسه ته رژێمی كاره ساتاوییه كانی و چ��ه وت بوون. دروس��ت له ناوچووه وه به عسی

راپۆرت: محه مه د جه مال

عێراقی و ئێرانی به رپرسانی باره ی له ده ستپێكرده وه گفتوگۆكانیان ه��ه ردوو نێوان له ڤیزا نه هێشتنی نێچیرڤان مه به سته ش ئه و بۆ واڵت��دا، هه رێمی حكومه تی سه رۆكی بارزانی،

كوردستان، سه ردانی تارانی كرد.سه فیری ف��ه ر، دان��ای��ی حه سه ن ئێران له عێراق ده ڵێت »سااڵنه نزیكه ی ئێران سه ردانی عێراقی ملیۆن یه ك سه ردانی ئێرانییانه شی ئه و ده ك��ه ن، عێراق ده كه ن نزیكه ی ملیۆنێك و 200 سه فیره ی ئه و ده ب��ن «، كه س ه��ه زار ئێران ئاماژەی به هه وڵه كانی هه ردووال وتی ب��ه اڵم ڤیزا، بۆنه هێشتنی ك��رد رێكه وتنی نه گه یشتووینه ته »هێشتا

كۆتایی«.زان��ی��اری��ی��ه ك��ان ئ��ام��اژه ب��ه وه بۆ ده ربڕیوه ئاماده یی ئێران ده كه ن، ئه و بری له دۆالر ملیۆن 20 پێدانی واڵته ئه و كۆمپانیاكانی ملیۆنه ی 40

ئێستا درێژەپێده ری ئه و پرۆژەیه حزبێكی و ده عوه یه حزبی كه تائیفییه فاشیی كۆمه ڵێ له توندڕەوه تائیفی و بیرمه نده دواكه وتووه كان عێراقیان كرده واڵتێك پڕ كه پێكهاته كانی، نێوان له ته قینه وه له هیچ ره گه زێكی مرۆیی و متامنه له نێوان ناكرێ . به دی ئاسانی به عێراقییه كاندا مالیكی، ده سه اڵتی شكسته ی ئه و هه ر دواكه وتووه كانی واڵته له گه ڵ عێراقی سۆماڵ و ئه فغانستان وه ك جیهانی

ریزبه ند كرد.ئ����ه م پ������رۆژە ت�����اك�����ڕەوه ی و ئه وانه ی و ده عوه حزبی شه ڕانگێزییه ی له ده وری كۆبوونه ته وه ، هه ڕەشه ی ئه وه دووباره ده كه نه وه كه جارێكی تر شه ڕی كورده كان برا دژی له شه ڕ و تائیفی گڵۆپی ئێران ئه گه ر هه ڵبگیرسێته وه ، سه وز بۆ مالیكی هه ڵكات، چونكه ئێران كۆنرتۆڵكه ری و به توانا یاریكه ری ئه مڕۆ

هه موو الیه كی قه یرانه كانی عێراقه .عێراق ئه مڕۆ پێویستی به به هارێكی پاككردنه وه ی بۆ میللییه و نیشتامنی ئه گه رنا نیشتامن، رزگاركردنی و خود

دیكه شه وه الیه كی له ده یاندا، پێشرت ح��ك��وم��ه ت��ی ه��ه رێ��م��ی ك��وردس��ت��ان داوه تنامه یه كی »له سه ر رایگه یاندووه سه ردانی بارزانی نێچیرڤان فه رمی به وه ئاماژە هه روه ك كردووه «، ئێرانی سه ردانه كانییدا له »ن��اوب��راو ك��راوه ئێرانی ب��ااڵی به رپرسانی به چ��اوی باره ی له گفتوگۆكردن بۆ ده كه وێت له باس هاوكات ئابوورییه وه ، مه له فی

بارودۆخی سیاسیی عێراق ده كه ن«.حكومه تی وه اڵم��ی به سه باره ت ڤیزاوه ، نه هێشتنی باره ی له عێراقیش كه له دانیشتنی 12 پارێزگای سنووریی ئێران كرماشانی له ئێران و عێراق دانایی ك��راوه ، ب��اره وه له گفتوگۆی ف��ه ر، وت��ووی��ه ت��ی »ج���ارێ چ��اوه ڕێ��ی هه ولێریش پ��ارێ��زگ��اری وه اڵم��ی��ن«، به په یوه سته بڕیاره ئه و رایگه یاندووه عه لی به اڵم فیدراڵییه وه . حكومه تی نوری راگه یاندنی راوێژكاری موسه وی، ئه و عێراق وه زیرانی سه رۆك مالیكی، ب��اره ی له ه��ه وااڵن��ه ی ره ت��ك��ردۆت��ه وه

با چاوه ڕێی گێژاوی داهاتوو بكه ن. ئه وا تائیفییه كان واڵت دروست ناكه ن، به ڵكو ئه مه یه ئا كردووه ، دروست زبڵخانه یان

گاڵته جاڕییه كه .به یان: ئێوه كه ئه و هه موو نووسین هیچ ب��اوده ك��ه ن��ه وه ، زانیارییانه و په یوه ندیتان له گه ڵ كه سایه تییه سیاسی و عێراق حكومه تی نێو سیاسه مته داره كانی

هه یه ؟په یوه ندیی به ڵی ئه لبه رسی: داود كه سایه تی چه ندین له گه ڵ تایبه تیم سیاسی و راگه یاندكاری عێراقی و عه ره بی ده سه اڵتی لوتكه ی له هه روه ها هه یه ، ناویان ناكرێ )كه عێراقدا حكومه تی ئاشكرا بكه م( سه رچاوه ی زانیاریم هه یه و زۆر هه واڵ و زانیاریی گرنگم پێده گات، له زانیارییانه ل��ه و هه ندێ ج��اروب��ار

وتاره كامندا باوده كه مه وه .هه ر نووسینی دوای ل��ه ب��ه ی��ان: و رۆژنامه نووس چه ند الیه ن له وتارێك، توند هێرشی عێراقییه وه میدیاكارێكی و ته شهیر ئاستی تا سه رتان، ده كرێته چین؟ هێرشانه ئه و هۆكاری ناوزڕاندن.

ئه و له سه ر واڵت ه��ه ردوو گفتوگۆی مه سه له یه .

ل��ه الی��ه ك��ی دی��ك��ه وه ، وه زی���ری گ���ه ش���ت���وگ���وزاری ع���ێ���راق���ی، ل��ی��وا دیداری له سومه یسم، عه بدولساحیب

سیاسیین، یان مه زهه بی؟كه رسوشتییه ئ��ه ل��ب��ه رسی: داود ڕاگه یاندنی هێرشی ئامانجی ببمه قێزه ون له سه ربازگه ی فاشیزمی تائیفیی پاڵپشت ده ره وه له كه ده ع��وه ، حزبی من وت��اران��ه ی ئ��ه و چونكه ده ك��رێ��ت، ناكرێ ، هه زم پێیان ئه وان ده یاننووسم، به هه رشێوه یه ك بێت ئه وان ده یانه وێت كپبكه نه وه ، ئازادانه و بوێر ده نگه ئه و بوومایه ، ده سه اڵتیاندا ژێر له ئه گه ر ده مانچه یه كی قوربانی ده بوومه ئه وا گرووپه تیژەكانی چه قۆ یان بێده نگ، شیاع )كامیل چۆن وه ك میلیشیاییه كان، و هادی ئه مله هدی( و هه زاره ها كه سیان

بێ رۆح و ده نگ كرد.بارودۆخی هۆی به ئه مڕۆ ئ��ه وان ه��ه ژم��وون��ی گ��ه الن��ی رۆژه���ه اڵت���ی ناوه ڕاسته وه ته نها كار به چه واشه كاری و په رده پۆشیی كرده وه هه ڵبه ستنی درۆ و قێزه ون و ئابڕووبه رانه كانیان ده كه ن، كه رۆژێك دێت به په تی درۆكانیان بخنكێن. س��ه رم، ده ك��ه ن��ه هێرش وا ئ��ه وان��ه ی ده وروبه ری نه فسنزمی كه سی كۆمه ڵێك

رۆشنبیری وه زیری حسه ینی، محه مه د و ئیرشادی ئیسالمی، باس له په یوه ندی ده ك��ات، واڵت ه���ه ردوو دۆستانه ی هاوكات باس له چه ند هه وڵێك ده كات نێوان په یوه ندیی ده ی��ان��ه وێ��ت ك��ه

ئه و به گژداچوونه وه ی مالیكین. نووری گه وره یه سه ركه وتنێكی سته مكارانه ب��ۆ ه��ێ��زه ئ��ازادی��خ��وازه ك��ان، ئ��ه وان له ك��ه تاریكین، شه مشه مه كوێره ی له ئ��ازادی رووناكییه كانی داه��ات��وودا

ناویان ده بات.و وه س��ت��اون دژم له وا ئ��ه وان��ه ی ئه نجام راگه یاندن ن��اڕەوای هه ڵمه تی به په یوه ندییان هه ندێكیان ده ده ن، ده زگ��اك��ان��ی م��وخ��اب��ه رات��ی س���ووری و كۆتاییهاتنیان رۆژگاری هه یه ، ئێرانییه وه گوێ من بۆیه ب��ووه ت��ه وه ، نزیك زۆر له هه رگیز من جنێوانه یان، به و ناده م له ناكه م، پاشه كشێ خۆم هه ڵوێستی ئاشكراكردنی بكوژ و فاشی و بونیاتنه رانی دیكتاتۆریه ته ش��كستخواردووه نوێیه كان.سوپاستان پێمخۆشه كۆتاییشدا له رۆژنامه كه تانه وه ڕێگه ی له كه بكه م روون كورده كانم برا بۆ بووچوونم و ڕا دۆخێكی له ماوه یه كه كه بكه مه وه ، منوونه ن كورد گه لی ده ژین، هه ستیاردا له ساته كانی به گژداچوونه وه و بونیاتنانی

ژیانێكی باشرتدا.

سومه یسم بشێوێنن، واڵته دوو ئه و ئه وه شی خستووه ته روو كه ده یانه وێت به سه باره ت بكه ن ئیمزا رێكه وتنێك و واڵت هه ردوو هاوواڵتیانی گه شتی

كارئاسانیی ته واو بۆ هاتوچۆ.

گفتوگۆكان له باره ی نه هێشتنی ڤیزای عێراق و ئێران ده ستپێده كاته وه

ئه م نووسه ره ، مایكڵ رۆبن ئاسا، سااڵنێكه بووه ته سه رچاوه ی سه رئێشه بۆ حكومه ته كه ی نووری مالیكی

و حزبه مه زهه بی و تائیفییه كانی سه ر گۆڕه پانی سیاسیی عێراق، دوای باڵبوونه وه ی هه ر وتارێكی،

به ده یان وه اڵمی ئاڕاسته ده كرێت، كه زۆر جاریش وه اڵمه كان بریتین له سووكایه تی و

ناوزڕاندن. )به یان( ئه م جاره داود ئه لبه سری، نووسه ری

عێراقیی دانیشتووی ئه مریكای هێنایه دوان.

په‌یجور:‌دلێر‌عه‌بدولڕه‌حامن

www.bayanpress.netژماره‌‌)9(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/13،‌ساڵی‌یەکەم

7

كورد‌زۆرینه‌ی‌ناحیه‌كانی‌خانه‌قین‌له‌ده‌ست‌ده‌دات

مادده‌‌هۆشبه‌ره‌كان‌بوون‌به‌‌»نه‌قیب«‌و‌»عه‌مید«!!‌»هاوڕێكه‌م‌ڕۆشته‌‌الی‌پزیشك‌تا‌واز‌له‌‌مه‌ی‌بێنێت،‌وتی‌ته‌ناره‌‌بخۆ«

»زۆرینه‌ی‌ئه‌و‌خێزانه‌‌كوردانه‌ی‌فۆڕمی‌مادده‌ی‌140یان‌وه‌رگرتووه‌،‌نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌شوێنه‌كانی‌خۆیان«

پاش‌دیاریكردنی‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگاكانی‌عێراق‌

له‌‌20ی‌نیسانی‌2013،‌ئه‌گه‌ری‌ئه‌وه‌‌هه‌یه‌‌كورد‌

زۆرینه‌ی‌ناحیه‌كانی‌سنووری‌قه‌زای‌خانه‌قین‌له‌ده‌ستبدات،‌به‌رپرسانی‌حكومییش‌جه‌خت‌

له‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌به‌هۆی‌كرده‌وه‌‌تیرۆریستییه‌كانه‌وه‌‌

ڕێژەی‌كورد‌له‌‌سنووره‌كانیاندا‌به‌رده‌وام‌له‌‌كه‌مبوونه‌وه‌دایه‌،‌

به‌رپرسێكی‌حزبیش‌ئاماژە‌به‌وه‌‌ده‌دات‌گه‌ر‌

یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌كێشه‌ی‌ناوچه‌‌جێناكۆكه‌كان‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌ناحیه‌كان‌بێت،‌كورد‌

زیانی‌گه‌وره‌‌ده‌كات.

ئه‌حمه‌د‌سامر‌زه‌رگوشی‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌كیلۆمه‌تری‌ ‌35 سه‌عدیهى‌ ناحیه‌ی‌و‌ خانه‌قین‌ ق��ه‌زای‌ خۆرئاوای‌ باشووری‌به‌‌ به‌عقوبه‌،‌ باكووری‌ كیلۆمه‌تری‌ ‌70»ژم��اره‌ی‌ ڕاگه‌یاند‌ )به‌یان(ی‌ رۆژنامه‌ی‌هه‌زار‌ ‌45 سه‌عدیه‌‌ ناحیه‌ی‌ دانیشتوانی‌ده‌نگدانیان‌ مافی‌ ه��ه‌زاری‌ ‌25 و‌ كه‌سه‌‌نزیكه‌ی‌5%ی‌ ته‌نها‌ له‌و‌ژماره‌یه‌ش‌ هه‌یه‌،‌كوردن،‌چونكه‌‌ژماره‌یه‌كی‌زۆریان‌به‌هۆی‌سنووره‌كه‌یان‌ تیرۆریستییه‌كانه‌وه‌‌ كرده‌وه‌‌

جێهێشتوه‌«.ئه‌و‌ »زۆری��ن��ه‌ی‌ گوتی‌ ه��ه‌روه‌ه��ا‌م���ادده‌ی‌ ب��ه‌ه��ۆی‌ ك��وردان��ه‌ی‌ خێزانه‌‌بۆ‌ گواستۆته‌وه‌‌ بژێویيان‌ فۆرمی‌ 140ه‌وه‌‌شوێنه‌كانی‌ بۆ‌ نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌ ناحیه‌كه،‌‌خ��ۆی��ان،‌ب��ه‌ه��ۆی‌ن��ه‌ب��وون��ی‌پ���رۆژەی‌خزمه‌تگوزارییه‌وه‌،‌عه‌ره‌بیش‌له‌‌2007ه‌وه‌‌ڕێژەی‌ ده‌كات‌ ئه‌وه‌‌ له‌سه‌ر‌ كار‌ چڕی‌ به‌‌

كورد‌له‌‌سنووره‌كه‌دا‌كه‌م‌بكات«.زه‌رگ���وش���ی‌ئ���ام���اژەی‌ب��ه‌وه‌ش��دا‌له‌‌ پێشمه‌رگه‌‌ هێزه‌كانی‌ »كشانه‌وه‌ی‌سنووری‌حه‌وزی‌حه‌مرین‌له‌‌ساڵی‌‌2008له‌سه‌ر‌ هه‌بوو‌ گ��ه‌وره‌ی‌ كاریگه‌ريی‌ دا،‌

پێیه‌ی‌ ب��ه‌و‌ ك��ورده‌ك��ان،‌ ماڵه‌‌ باركردنی‌به‌ده‌ست‌ ئه‌منییه‌كان‌ ده‌زگ��ا‌ هه‌موو‌عه‌شیره‌ته‌‌ ل��ه‌‌ به‌شێك‌ ع��ه‌ره‌ب��ه‌وه‌ن‌‌و‌به‌عسن‌‌و‌ حزبی‌ الیه‌نگری‌ عه‌ره‌به‌كانیش‌تائێستاش‌هه‌ڕەشه‌‌له‌‌كورده‌كان‌ده‌كه‌ن«.

میكائیل‌ حوسێن‌ ئه‌نوه‌ر‌ هاوكات‌‌30 ج��ه‌ل��ه‌والى‌ ناحیه‌ی‌ ب��ه‌ڕێ��وه‌ب��ه‌ری‌قه‌زای‌ خۆرئاوای‌ باشووری‌ كیلۆمه‌تری‌باكووری‌ كیلۆمه‌تری‌ ‌70 و‌ خانه‌قین‌به‌عقوبه‌،‌به‌‌)به‌یان(ی‌وت‌»به‌‌پێی‌فۆرمی‌خۆراك‌ژماره‌ی‌دانیشتوانی‌ناحیه‌ی‌جه‌له‌وال‌هه‌زار‌ ‌15 ده‌وروبه‌ریه‌وه‌‌ گونده‌كانی‌ به‌‌‌6 نزیكه‌ی‌ ژماره‌یه‌ش‌ له‌و‌ خێزانه‌،‌ ‌500 و‌هه‌زار‌خێزانی‌كوردن،‌به‌اڵم‌له‌‌ئێستادا‌ئه‌و‌خێزان‌ هه‌زار‌ ‌2 بۆ‌ كه‌مبووه‌ته‌وه‌‌ ژماره‌یه‌‌

به‌هۆی‌ڕووداوه‌‌توندوتیژییه‌كانه‌وه‌«.‌ناوبراو‌جه‌ختیكرده‌وه‌‌»له‌‌ده‌ستپێكی‌سنووری‌ له‌‌ چاكه‌وه‌‌ مژده‌كانی‌ پڕۆسه‌ی‌خێزانی‌ ‌400 نێزیكه‌ی‌ دیاله‌،‌ پارێزگای‌توندوتیژییه‌كانه‌وه‌‌ كرده‌وه‌‌ به‌هۆی‌ كورد‌سنووره‌كه‌یان‌جێهێشتوه‌‌و‌نه‌گه‌ڕانه‌وته‌وه‌،‌له‌‌كاتێكدا‌نێزیكه‌ی‌‌3500خێزانی‌عه‌ره‌ب‌له‌‌دوای‌دروستبوونی‌شه‌ڕی‌مه‌زهه‌بی‌له‌‌

عێراق‌ باشووری‌ ناوه‌ڕاست‌‌و‌ ناوچه‌كانی‌هاتونه‌ته‌‌جه‌له‌وال‌و‌له‌‌پڕۆسه‌ی‌ژماره‌لێدان‌و‌گه‌مارۆسازییشدا‌له‌سه‌ر‌ناحیه‌كه‌‌ئه‌ژمار‌كراون،‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌كورده‌كانی‌خۆمان‌ك��ردووه‌،‌ 140ی��ان‌ م��اده‌ی‌ كه‌‌ ئه‌وانه‌شی‌ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌،‌ پڕۆسه‌یه‌دا‌ له‌و‌

ئه‌ژماربكرێن«.بۆ‌ ڕێگا‌ »باشرتین‌ وتیشی‌ میكائیل‌ئێستا‌ ك��وردان��ه‌ی‌ خێزانه‌‌ ئه‌و‌ مانه‌وه‌ی‌گرنگیدانی‌ له‌‌ بریتیيه‌‌ له‌ناحیه‌كه‌دان،‌زیاتر‌به‌‌پرۆژە‌خزمه‌تگوزارییه‌كان،‌له‌گه‌ڵ‌بۆ‌سنووره‌كه‌‌ ئه‌منيی‌كورد‌ هێنانی‌هێزی‌سرتاتیژییه‌ی‌ هه‌ڵه‌‌ ئه‌و‌ ڕاستكردنه‌وه‌ی‌ بۆ‌هێزه‌‌ و‌ ك��را‌ 2008دا‌ ‌ ئابی‌ مانگی‌ له‌‌

كوردییه‌كان‌له‌‌سنووره‌كه‌‌كشانه‌وه‌».به‌ڕێوه‌به‌ری‌ عه‌باس،‌ عه‌بدولحوسێن‌كیلۆمه‌تری‌ ‌90 مه‌نده‌لی‌ شارۆچكه‌ی‌باكووری‌ڕۆژهه‌اڵتی‌دیاله‌،‌به‌‌هه‌فته‌نامه‌ی‌دانیشتوانی‌ »ژم���اره‌ی‌ گ��وت‌ )ب��ه‌ی��ان(ی‌كه‌‌ كه‌سه‌،‌ ه��ه‌زار‌ ‌30 مه‌نده‌لی‌ ناحیه‌ی‌هه‌یه‌،‌ ده‌نگدانیان‌ مافی‌ هه‌زاریان‌ ‌18ی‌ ‌%22 ته‌نها‌ ك���ورد‌ ژم��اره‌ی��ه‌ش‌ ل��ه‌و‌پێكده‌هێنێ‌،‌عه‌ره‌ب‌‌%75 دانیشتوانه‌كه‌ی‌

و‌توركامن‌3%،‌له‌كاتێكدا‌تاساڵی‌1975یش‌كورد‌72%‌بووه‌«.

ن��اوب��راوی��ش‌ج��ه‌خ��ت��ی��ك��رده‌وه‌‌كه‌‌كرده‌وه‌‌تیرۆریستییه‌كان‌هۆكاری‌سه‌ره‌كی‌خێزانه‌‌ له‌الیه‌ن‌ سنووره‌كه‌ن‌ جێهێشتنی‌كه‌‌ ل��ه‌وه‌ی‌ جیا‌ ئه‌مه‌‌ كوردییه‌كانه‌وه‌،‌خزمه‌تگوزارییه‌كانه‌وه‌‌ پ��ڕۆژە‌ ڕووی‌ له‌‌

بایه‌خێكی‌ئه‌وتۆ‌به‌‌ناحیه‌كه‌مان‌نه‌دراوه‌.عه‌باس‌ تر‌ ناحیه‌كانی‌ هاوشێوه‌ی‌كوردانه‌شی‌ خێزانه‌‌ »ئه‌و‌ كرده‌وه‌‌ ڕوونی‌فۆرمی‌ 140دا‌ م��اده‌ی‌ چوارچێوه‌ی‌ له‌‌گواستووه‌ته‌وه‌،‌ ناحیه‌كه‌‌ بۆ‌ خۆراكیان‌و‌ ژماره‌لێدان‌ پڕۆسه‌ی‌ ساته‌وه‌ختی‌ له‌‌ئه‌وه‌ی‌ بۆ‌ نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌ گه‌مارۆسازییدا‌

له‌سه‌ر‌ناحیه‌كه‌‌ئه‌ژمار‌بكرێن«.خێزانه‌‌ »ئه‌گه‌ر‌ وتیشی‌ ه��ه‌روه‌ك‌شوێنه‌كانی‌ بۆ‌ نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌‌ ك��ورده‌ك��ان‌خ���ۆی���ان،‌ئ����ه‌وا‌ك����ورد‌ن��اوچ��ه‌ك��ه‌ی��ان‌

له‌ده‌ستده‌دات«.به‌‌وته‌ی‌به‌رپرسێكی‌حزبیی‌سنووری‌ناوی‌ نه‌یویست‌ كه‌‌ حه‌مرین‌ ح��ه‌وزی‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌ »ئه‌گه‌ر‌ باڵوبكرێته‌وه‌‌بنه‌مای‌ له‌سه‌ر‌ له‌سه‌ره‌كان‌ كێشه‌‌ ناوچه‌‌

نه‌ك‌ ك���ورد‌ ئ���ه‌وا‌ ب��ێ��ت،‌ ناحیه‌كانیان‌ناحیه‌كانی‌سه‌عدیه‌‌و‌جه‌له‌وال‌و‌قه‌ره‌ته‌په‌‌جارێكی‌ به‌ڵكو‌ ده‌دۆڕێنێ،‌ مه‌نده‌لی‌ و‌ئه‌وكاته‌ش‌ و‌ نایبینێته‌وه‌‌ خه‌یاڵیش‌ به‌‌ تر‌

زیانێكی‌زۆر‌ده‌كه‌ین«.حزبییه‌كه‌‌ ب��ه‌رپ��رس��ه‌‌ وت���ه‌ی‌ ب��ه‌‌ناحیه‌كانی‌ له‌‌ عه‌ره‌ب‌ ڕێژەی‌ »زۆربوونی‌كاريگه‌ريی‌ خانه‌قین،‌ باژێڕی‌ سنووری‌ڕاسته‌وخۆی‌له‌سه‌ر‌داهاتووی‌ماده‌ی‌‌140و‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌ده‌بێت‌بۆ‌سه‌ر‌له‌‌ ڕاسته‌وخۆ‌ ده‌بوو‌ كوردستان،‌ هه‌رێمی‌عه‌ره‌ب‌ به‌‌ ڕێگه‌‌ 2003ه‌وه‌‌ ساڵی‌ دوای‌نیشته‌جێ‌ ‌و‌ سنووره‌كه‌‌ بێته‌‌ ن��ه‌درای��ه‌‌

ببێت«.كاری‌ ئ��ه‌دای‌ له‌‌ ڕەخنه‌ی‌ ن��اوب��راو‌‌و‌ گ��رت‌ ناحیه‌یه‌ك‌ چه‌ند‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌گوتی‌»هه‌ندێ‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ناحیه‌‌خۆیان‌له‌‌ كرد‌ خۆش‌ عه‌ره‌به‌كان‌ بۆ‌ ڕێگه‌یان‌ئه‌گه‌رنا‌ جێگیربنب،‌ ده‌سه‌اڵتیاندا‌ سنووری‌هه‌مویان‌ده‌سه‌اڵتی‌قائیمقامی‌خانه‌قینیان‌هه‌بوو،‌ده‌یانتوانی‌ڕێگه‌ی‌هاتنه‌ژووره‌وه‌ی‌جگه‌‌ ناحیه‌كه‌یان،‌ بۆ‌ ن��ه‌ده‌ن‌ ع��ه‌ره‌ب‌له‌وانه‌ی‌ئاماری‌ساڵی‌1957یان‌خانه‌قینه‌«.

داوای‌بۆ‌منوونه‌‌حه‌پی‌ڤالیۆمیان‌لێده‌كه‌ن،‌پێ‌ دكتۆریان‌ وه‌ره‌ق��ه‌ی‌ تاكو‌ نایانده‌نێ‌،‌

نه‌بێت.ئه‌نه‌س‌نووری،‌خوێندكاری‌‌په‌یامنگای‌هاوڕێیه‌كیدا‌ چه‌ند‌ له‌گه‌ڵ‌ و‌ بزیشكییه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ ئه‌نجامدانی‌ نیازی‌ به‌‌ئه‌و‌ كاریگه‌رییه‌كانی‌ له‌سه‌ر‌ مه‌یدانین‌له‌‌ كه‌مێك‌ پێیوایه‌‌ ئ��ه‌ن��ه‌س‌ م��اددان��ه‌،‌جۆره‌‌ ئه‌و‌ داواكاری‌ ئێستا‌ ده‌رمانخانه‌كان‌وه‌ره‌قه‌ی‌ داوای‌ و‌ ڕە‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌ حه‌پانه‌‌دك��ت��ۆر‌ده‌ك���ه‌ن،‌ئ��ه‌و‌ده‌ڵ��ێ��ت‌»ت��ا‌ئه‌م‌مبێنێته‌وه‌‌ به‌مجۆره‌‌ ناوماندا‌ له‌‌ دیارده‌یه‌‌ڕێنامیی‌ به‌‌ كار‌ كه‌س‌ دێت‌ ڕۆژێك‌ دڵنیام‌هۆی‌ به‌‌ ئێستا‌ چونكه‌‌ ناكات،‌ دكتۆره‌كان‌زۆریی‌داواكاریی‌گه‌نجان‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌جۆره‌‌مادده‌‌و‌حه‌پانه‌،‌كێبڕكێیه‌كی‌زۆر‌له‌‌نێوان‌ده‌رمانخانه‌كاندا‌هه‌یه‌‌و‌گه‌نجینه‌كانی‌سه‌ر‌ئ��اره‌زووی‌ به‌‌ ته‌ندروستیش‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ به‌‌ئه‌وه‌ی‌ وه‌ك‌ ده‌فرۆشن،‌ ده‌رم��ان‌ خۆیان‌

)بیبسی‌كۆال(‌بفرۆشن.ناو‌ بچكۆالنه‌ی‌ دوكانێكی‌ په‌نا‌ له‌‌

ده‌سكه‌وتنی‌ به‌‌ سه‌باره‌ت‌ ‌ بێت«.‌ له‌سه‌ر‌ئه‌و‌جۆره‌‌ماددانه‌‌له‌‌الیه‌ن‌خۆیانه‌وه،‌‌ئه‌و‌بوینه‌ته‌‌ كه‌‌ ئه‌وانه‌وه‌‌ ڕێگه‌ی‌ »له‌‌ ده‌ڵێت‌مشته‌ری‌هه‌میشه‌ییان،‌ڕۆژانه‌‌به‌‌نرخێكی‌‌

هه‌رزانرت‌لێیان‌ده‌كڕین«.ده‌رباره‌ی‌ئه‌و‌‌بڕە‌ی‌كه‌‌ئه‌وان‌ڕۆژانه‌‌ده‌ستیان‌ده‌كه‌وێت،‌ئارام‌ئاماژەی‌به‌وه‌دا‌كه‌‌ڕۆژ‌له‌‌دوای‌ڕۆژ‌بڕێكی‌زیاتر‌وه‌رده‌گرن‌و‌ده‌یبه‌نه‌‌ئاواییه‌كانی‌ده‌وروپشتی‌خورماتوو‌ده‌یانناسن‌‌ كه‌‌ كه‌سانه‌ی‌ به‌و‌ ده‌یفرۆشن‌ و‌ئارام‌ به‌كارده‌هێنن،‌ ماددانه‌‌ جۆره‌‌ ئه‌م‌ و‌ده‌وروپشتی‌ بۆ‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ بردنه‌‌ باره‌ی‌ له‌‌حه‌ز‌ بۆیه‌‌ كه‌سانه‌‌ »ئه‌و‌ وتی‌ خورماتوو،‌چونكه‌‌ بكه‌ن،‌ مامه‌ڵه‌‌ گه‌ڵامن‌ له‌‌ ده‌كه‌ن‌ده‌ستامن‌ ئ��اس��ان‌ شێوه‌یه‌كی‌ ب��ه‌‌ ئێمه‌‌به‌‌ ئێمه‌وه‌‌ ڕێگه‌ی‌ له‌‌ ئه‌وانیش‌ ده‌كه‌وێت،‌مه‌ترسییان‌ و‌ ده‌كه‌وێت‌ ده‌ستییان‌ ئاسانی‌)به‌یان(‌ بۆ‌ گه‌نجه‌‌ ئه‌و‌ نابێت«.‌ سه‌ر‌ له‌‌له‌‌دوای‌زیادبوونی‌ ئاماژەی‌به‌وه‌ش‌دا‌كه‌‌له‌‌ هه‌ندێك‌ ماددانه‌وه‌‌ ئه‌م‌ به‌كارهێنانی‌ده‌رمانخانه‌كان‌گه‌ر‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌نه‌ناسن‌كه‌‌

بازاڕی‌خورماتوودا‌‌دوو‌گه‌نج‌وه‌ستا‌بوون‌یه‌كێكیان‌ و‌ ب��وون‌ یه‌كدی‌ هاوڕێی‌ كه‌‌گاڵته‌ی‌ و‌ پێده‌كه‌نی‌ دیكه‌یان‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌‌ب��ه‌وه‌ی‌ كه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ وت��ه‌ی‌ به‌‌ پێده‌كرد،‌له‌و‌ یه‌كێكه‌‌ هاوڕێكه‌ی‌ پێده‌كه‌نی،‌ دیكه‌‌گه‌نجانه‌ی‌كه‌‌ئالووده‌ی‌ماده‌‌‌هۆشبه‌ره‌كانه‌‌له‌‌ ئاگای‌ ده‌هێنێت‌ به‌كاری‌ كاتێكیش‌ و‌خۆی‌نامێنێت‌و‌دواتر‌ئه‌ویش‌لێى‌ده‌دات‌

و‌گاڵته‌ی‌پێده‌كات.خۆی‌ ئ��ه‌رك��ان‌ ب��ه‌‌ ك��ه‌‌ گه‌نجه‌‌ ئ��ه‌و‌به‌‌ هاوڕێكه‌ی‌ »كه‌‌ وتی‌ ناساند،‌ پێامن‌هۆشبه‌ره‌كان،‌ م��اده‌‌ ب��ه‌‌ ئ��ال��وده‌ب��وون��ی‌سه‌ردانی‌نه‌خۆشخانه‌ی‌كردووه‌‌و‌به‌‌یه‌كێك‌له‌‌دكتۆره‌كانی‌وتووه‌‌كه‌‌ده‌یه‌وێت‌‌واز‌له‌‌بهێنێت،‌كه‌‌ماوه‌یه‌ك‌ خواردنه‌وه‌ی‌عه‌ره‌ق‌به‌‌زۆری‌ده‌یخوارده‌وه‌‌‌و‌چاره‌سه‌رێكی‌بۆ‌بدۆزێته‌وه‌‌تاكو‌له‌‌عه‌ره‌قخواردنه‌وه‌‌رزگاری‌بڕۆ‌ وت��ووه‌‌ پێی‌ دكتۆره‌كه‌‌ كه‌چی‌ ببێت،‌كه‌سێكی‌ تۆ‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ر‌ له‌‌ بخۆ،‌ )ته‌ناره‌(‌خه‌مۆكێتیتدا‌ كاتی‌ ل��ه‌‌ و‌ خه‌مۆكییت‌

پێویستيت‌به‌‌ماده‌‌یه‌كه‌‌پشووت‌بداتێ‌«.

دیكه‌ی‌ گه‌نجێكی‌ تاهیر،‌ ئ���اوات‌ئالوده‌بووه‌‌به‌و‌ماده‌‌هۆشبه‌رانه‌،‌ئه‌و‌باسی‌ناوێكی‌ چه‌ند‌ ماددانه‌‌ »ئه‌و‌ كه‌‌ كرد‌ له‌وه‌‌وتی‌ پێكه‌نینه‌وه‌‌ به‌‌ ئه‌و‌ هه‌یه‌،‌ دیكه‌یان‌»زۆربه‌یان‌به‌‌ناوی‌پله‌‌سه‌ربازییه‌كانه‌وه‌‌ناو‌ده‌برێن،‌له‌‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌ستێره‌یان‌له‌سه‌ره‌،‌له‌و‌ هه‌ندێك‌ كه‌‌ ب��ه‌وه‌دا‌ ئاماژەی‌ ‌ ئ��اوات‌ماددانه‌‌به‌‌)نه‌قیب(‌ناوده‌برێن‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌هه‌ندێكی‌ و‌ ‌ س��ه‌ره‌‌ له‌‌ ئه‌ستێره‌یان‌ سێ‌‌دیكه‌شیان‌به‌‌)عه‌مید(‌‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌جۆره‌یان‌‌پێنج‌‌ئه‌ستێره‌ی‌له‌‌سه‌ره‌«.‌ئاوات‌پێی‌وابوو‌كه‌‌ئه‌و‌‌جۆره‌‌ماددانه‌‌ته‌نها‌به‌و‌ناوێكی‌ چه‌ند‌ ‌ به‌ڵكو‌ نابرێن،‌ ناو‌ ناوانه‌‌و‌ تریقا‌ و‌ )سوێكه‌‌ وه‌ك‌ هه‌یه‌،‌ دیكه‌شیان‌ئه‌بولحاسبه‌(،‌ئاوات‌باسی‌له‌‌به‌ركارهێنانی‌زاری‌ ل��ه‌‌ ‌ م��اددان��ه‌‌ ج��ۆره‌‌ ل��ه‌و‌ یه‌كێك‌هاوڕێكه‌یه‌وه‌‌كرد‌‌و‌ده‌ڵێت‌»ئه‌و‌هاوڕێيه‌م‌بۆی‌باسكردم‌‌كه‌‌ده‌بێت‌سه‌ره‌تا‌به‌‌پارچه‌‌و‌ ‌ بیكوڵێنیت‌ دواتر‌ و‌ بیپێچیت‌ قوماشێك‌بۆنی‌ ‌ ئه‌مجا‌ و‌ ‌ بكه‌یته‌وه‌‌ ساردی‌ پاشان‌

بكه‌یت،‌تاكو‌بێهۆشت‌ده‌كات«.

www.bayanpress.net ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

6

مادده هۆشبه ره كان بوون به »نه قیب« و »عه مید«!! »هاوڕێكه م ڕۆشته الی پزیشك تا واز له مه ی بێنێت، وتی ته ناره بخۆ«

»سلێمانی دڵی زیندووی كوردستانه ، ئەگه ر پایته خت بێت یان نا«وته بێژی پارتی له سلێامنی: زۆربه ی مێژووی كورد و ئه ده به كه ی به زمانی خه ڵكی ئه م شاره نوورساوه ته وه

ئه و كه سانه ی ئه ركان ده ڵێت »ئێستا كه ئه م جۆره ماددانه به كارده هێنن منداڵی كه پێیوایه ئه و گه نجانن«، و هه رزه كار وه زاره تی و ئاسایش و پۆلیس ده زگاكانی ته ندروستیش له م كاره ئاگادارن، به اڵم قسه

ناكه ن.ئه و كه به وه دا ئاماژەی گه نجه ئه و ده ڵێن پێیان ده فرۆرشێن، ئێستا جۆرانه ی ئه و )ت��ه ن��اره ( )سیكۆتین(، و )ت��ه ن��اره ( جۆره یانه كه به هۆی هه ڵمژینی بۆنه كه یه وه كه سه كه بێهۆش ده بێت، ناوی سه ره كی ئه م مادده یه )ته نه ره (يه و ئه و مادده یه شه كه له كاری دارتاشی و بۆیاخكردنی ئۆتۆمبیلدا

به كارده هێرنێت.به اڵم زانا وه لی كه یه كێكه له وانه ی كه ماوه یه كه وازی له به كارهێنانی ئه و جۆره ماددانه هێناوه ، ئاماژەی به چه ند جۆرێك وه ك گه نجه كانه وه له الیه ن كه دا ده رمان ئه و به كارده هێرنێن، بێهۆشكه ر مادده ی ئێستا كه ده رمانانه ی و حه پ »ئه و وتی حه پی گه نجاندا، ناو له ده هێرنێن كار به

عومه ر ئاواره

باڵوبوونه وه ی مادده هۆشبه ره كان له له دوای ڕۆژ ناو گه نجانی خورماتوو، ڕۆژ له و گه نجانه ی په ره سه ندایه و زۆرێك له ده كه ن به وه ئاماژە ده هێنن، كاری به كه ئالووده ی بێتاقه تی و بێزاری به ر له كه له به رده وامیشن و ب��وون ماددانه ئه و ده رمانخانه یه ك خاوه ن هاوكات سه ری، ئاماژەی به وه دا كه ئه و جۆره ماددانه به په یوه ندیداره كان الیه نه ئاگاداربوونی

ده فرۆرشێن و مامه ڵه یان پێده كرێت.زۆرن مادده پێهۆشكه رانه جۆره »ئه و به ده فرۆرشێن به رچاو شێوه یه كی به و له سه ر چاودێرێیه كیان هیچ ئه وه ی به بێ مادده یه كیان جۆره زۆربه شیان هه بێت، ئه م كه )ئه مفیتامین(، ده ڵێن پێی تێدایه مادده یه به به هێزترین مادده ی بێهۆشكه ر ده نارسێت«. ئه مه وته ی ئه ركان عومه ر بوو ئه م ئالووده ی گه نجانه ی له و یه كێكه كه

مادده بێهۆشكه رانه بووه .

پركیزول و موكادۆن و )ژم��اره 10( ڤالیۆم سه رچاوه ی زانا بیكتاجینه «. و ئیكزول و درواسێی واڵتانی به ده رمانانه جۆره ئه م به به كارهێنه رانیشی زۆربه ی و ده زانێت بۆیه ده ژمێرێت، گه نجان و هه رزه كاران نییه یاسایه ك ئه وه ی هیچ »له به ر ده ڵێت ئه م ڕۆژ دوای له ڕۆژ و ب��دات سزایان

دیارده یه په ره ده سێنێت«.خاوه ن ده رمانخانه یه ك كه نه یویست له به ر هۆكاری ئه منی ناوی باڵو بكه ینه وه، وتی »هه ر له سه رده می ڕژێمی به عسه وه داواكاری له سه ر ئه م جۆره ماددانه هه بوو، به اڵم ئێستا داواكارییه كه ڕوو له زیادبوونه «. سه رده می »له دا ب��ه وه ش ئاماژەی ئه و ڕژێمی به عسدا داواكاری له سه ر ئه م جۆره ئێستا به اڵم بوو، نهێنی و كه م ماددانه مندااڵن زیاتریش و ك��ردووه زی��ادی زۆر به كاریده هێنن«. هه رزه كار گه نجانی و ده رباری هۆكاری ئه و زیادبوونه ش، خاوه نی ده رمانخانه كه بێئاگایی خۆی نیشاندا، به اڵم بۆ گه ڕانده وه هۆكاره كه ی به شێكی ئه و

ئه وه ی كه ڕۆژانه له خورماتوو به ئاگاداری خه ڵكانێكی په یوه ندیداره كان الیه نه ناشاره زا له ناو كۆاڵن و له سه ر شه قامه كان ماددانه جۆره ئه و نهێنی شێوه یه كی به ده فرۆشن، كه زۆربه ی كڕیاره كانیان گه نجه هه ردوو كه پێیوایه ئه و یاخیبوونه كانن، ئێستا كه ت��ه ن��اره ( و )سیكۆتین ج��ۆری به كاردێن، له ناو گه نجانی خورماتوودا زۆر كاریگه ری و تێدایه كیمیايی مادده یه كی له سه ر مێشكی مرۆڤ ده بێت و ئه وانه ش و بێهۆشی تووشی به كاریده هێنن كه

خه وتنێكی زۆر ده بن. هه رزه كاری گه نجێكی نه جم، ئارام خورماتووه ، به وته ی هاوڕێكانی ئه و گه نجه به كارده هێنێت، مادانه ج��ۆره له و زۆر خێزانێكی له و كاسبكاره گه نجێكی ئارام ناو ئیشی به سه رقاڵه ئه و مامناوه نده ، هه ندێك »ل��ه ده ڵێت ئ��ارام ب����ازاڕەوه ، قاچاخ به م��اددان��ه ئ��ه و ده رمانخانه دا كه له وه دایه ترسیان چونكه ده فرۆرشێن، ئه وانه ی داوای ده كه ن چاودێريی نهێنییان

سبه ینێ 11/14، سلێامنی ته مه نی هه ر سلێامنی ساڵ، 228 به ده بێت به شاری و به پایته ختی و به ده ستی ك��ورد خ��ۆی دروس���ت ك��را، ل��ه دوو و بووه پایته خت جیاجیادا قۆناغی گه وره ی ته ریقه تی ه��ه ردوو بنكه ی قادری و نه قشبه ندی و شاری شاعیران و سامل )نالی، بابان، سێكوچكه ی و یاده دا له و ئه مڕۆش ب��ووه . ك��وردی( ڕۆشنبیرانی كورد قسه ی خۆیان له سه ر

سلێامنی ده كه ن.شاری تایبه مته ندییه كانی ده رب��اره ی سلێامنی، دكتۆر عیززه دین مسته فا ڕەسووڵ كه كورده شاری »تاكه ده ڵێت )به یان( بۆ مێژووی به ساڵ و مانگ دیار بێت، ئه وانی پێش بكه خانه قین سه یری تۆ كۆنن، تر ڕوون مێژوویان به اڵم هه بووه ، ئیسالمیش عه لی، عه بدلوه هاب ه��ه روه ه��ا نییه «. پارتی سه ركردایه تی ئه نجومه نی وته بێژی هه میشه و »تازه یه ده ڵێت سلێامنی، له تازه گه ریی تێدایه ، له عێراقدا جگه له به غدا گرفتی و هه بووه ئ��اوه ڕۆی كه شاره تاقه

كوردی قوتابخانه ی یه كه م نییه ، ئ��ه وه ی یه كه م پایته خه تی كرایه وه ، ش��اره دا له م ده وڵه تی كوردییه ، كه حكومه ته كه ی مه لیك مه حمووده ، به شی زۆری مێژوو و ئه ده بی نوورساوه ته وه ، شاره ئه م زمانی به كوردی سه ركرده ی خ���واروو، كرمانجی به وات��ه كوردستان ڕێكخراوه كانی و پارت زۆربه ی خه ڵكی سلێامنیین و ئه وان سه ركردایه تییان نیشتامنپه روه رییه وه ڕووی له ك��ردووه ، شاره یه كه م پێشه نگه ، و زیندوو شارێكی پێوه عه شایه رگه ری و خێڵه كی مۆركی كه بوون ش��اره ش ئه م خه ڵكی هه ر نه بووه ، كاتێك بارزانی لێره ده ستبه سه ر بوو ڕزگاریان كوردستان«. كۆماری بۆ ناردیان و كرد مه ال كوڕەزای عه بولعه زیز، سمكۆ حاجی بنه ماڵه ی كۆنرتین كه مه ڵكه ندی، عه لی شاری سلێامنین، بۆ به یان وتی »یه كه م شاره كورد هه موو دانیشتوانه كه ی سه ره تاوه له شافیعی هه مووشیان و مسوڵامن ب��وون، مه زهه ب بوون، ئه گه رچی دوایی جووله كه ب��وون«. نیشته جێ تێدا مه سیحییشی و

له مێژوو مامۆستای شوانی، ئاكۆ دكتۆر زانكۆی سلێامنی، جگه له جه ختكردنه وه ی ڕژنامه ی بۆ پێشوو، تایبه مته ندییانه ی ئه و بووه ، شار سه ره تاوه له »هه ر وتی به یان به خۆوه شارۆچكه ی و گوند قۆناغه كانی

بووه ، پایته خه ت و شار یه كه سه ر نه دیوه ، شاری له جگه كوردستان له بڵێم ده توانم شاری به ڕاسته وخۆ كه شاره تاكه سنه ، دروست كراوه ، ئه رده اڵنییه كان سنه یان وه ك شار دروست كرد و بابانه كانیش سلێامنییان سه رده می له ك��رد، دروس���ت ش��اری به قوتابخانه ی ه���ه ردوو عوسامنییه كاندا ڕوشدییه ی عه سكه ری و ڕوشدییه ی موڵكی شاره ئه م خه ڵكی و ك��راوه دروس��ت تێدا ئه سته نبووڵ بۆ ڕۆشتوون و خوێندوویانه خزمه تی و ئه فسه ر به ب��وون ل��ه وێ و واته ك��ردووه ، عێراقیشیان و كوردستان خزمه تی پێگه یاندووه و نوخبه یان خه ڵكی سه ره كی بنكه ی ك��ردووه ، كوردستانیان هه ردوو ته ریقه تی قادری و نه قشی بووه و سلێامنی له ته ریقه ته كه هه ردوو ڕابه رانی دانیشتوون. زوو سیامی خۆی ده سه پێنێت چونكه ناویه وه ، دێنه كه ئه وانه دا به سه ر خاوه نی كولتوور و ڕیتمی تايبه ته بۆ ژیان«.

شاری سلێامنی هه ر له دروستبوونیدا پێگه ی ئێستا به اڵم بووه ، پایته خت و شار پایته ختی سیاسیی نه ماوه و هه وڵێك هه یه ڕۆشنبیری، پایته ختی بیكه نه فه رمی به تا ه��ه ن��دێ��ك ئ��ه م ه��ه ن��گ��اوه ب��ه گ��رن��گ و له مه سه له كه پێیان وایه هیچ هه ندێكیش وته بێژەكه ی ل��ه وب��اره ی��ه وه ن��اگ��ۆڕێ��ت،

ده ڵێت پارتی سه ركردايه تی ئه نجومه نی بۆیه هه یه ، ساڵه هه زار حه وت »هه ولێر نییه ، كێشه یه ك پایته خت بشبێته ئه گه ر مه سه له كه له هیچ ڕۆشنبیری پایه ته ختی پایته ختی خۆی هه ر سلێامنی ناگۆڕێت، ڕووناكبیران و شاعیران شاری و ڕۆشنبیری ئه م ده رگای بچیته ناكات پێویست بووه ، بیكه ن وه رن توخوا ڕێكخراو ئه و و حزب ئاكۆ دكتۆر ڕۆشنبیری«. پایته ختی به زیندووی دڵی سلێامنی وایه پێی شوانی كوردستانه » گرنگی خۆی له ده ست نه داوه ، بووه كه مه حمووددا شێخ سه رده می له پایته خت، هۆی ئه وه بوو بزووتنه وه كه له وێ سه ری هه ڵداوه ، له كۆنه وه شاری ڕۆشنبیران بووه و ڕۆژنامه و گۆڤاری لێ ده رچووه و ناو به هه ر ڕۆشنبیری پایته ختی ئێستاش سلێامنی بێت، فیعلی به ده بێت نابێت، دڵی زیندووی كوردستانه ، ئه گه ر پایته خت

بێت، یان نا«. ئێستا خه ڵكی ئه م شاره هه ست به وه په راوێزخستنی بۆ هه یه هه وڵێك ده كه ن مسته فا ع��ی��ززه دی��ن دك��ت��ۆر سلێامنی، نابینم ڕێكخراو »هه وڵی ده ڵێت ڕەسووڵ بۆچوونی به سلێامنی«. دواخستنی بۆ ناتوانێت ئاكۆ شوانی هیچ هه وڵێك دكۆتر )به یان(ی به ئه و بخات، په راوێز سلێامنی

سلێامنییه شاری زیندوێتی »پێموایه وتی په راوێز بزانن وا خه ڵكه كه ی ده ك��ات وا چاو ل��ه پ��ڕۆژەك��ان چونكه ده خ��رێ��ن، زیندووێتی شاره كه دا نین، هه ر هه وڵێكیش سه ركه وتوو سلێامنی دژی بۆ هه بێت كه س بێت زیندوو خۆی شارێك نابێت، ناتوانێت په راوێزی بخات. پڕۆژەكان سسنت، بۆ منوونه پاركی هه واری شار نزیكه ی چوار خه ریكن ساڵه چه ندین و دۆمن��ه ه��ه زار ته واوی ناكه ن، تۆ زوو سه وزی بكه ، خه ڵك خۆی شاری یاری و چێشتخانه و ئۆتێلی تێدا ته واو ده كاته وه . جاده ی سه د مه تری هه ر بیست و سه د جاده ی هه ولێر له نه بوو،

مه ترییش ده كرێته وه «.ئینگلیزدا داگیركاری له سه رده می شار پیاوی تاكه مه ڵكه ندی عه لی مه ال و وه ستایه وه مێجه رسۆندا ڕووی به بوو و غه یره دین تۆ وتی، و له به ری هه ڵنه ستا ئه ویش هه ڵناسم، له به رت و داگیركه ریت ڕێزی مه ردایه تییكه ی و پیاوه تی له به ر زۆری لێگرت له جیاتی ئه وه ی سزای بدات، ك��وڕەزای كه عه بدلعه زیز، سمكۆ حاجی ئێمه »بنه ماڵه ی ده ڵێت پیاوه یه ، ئ��ه و دژایه تی هه وڵی كۆنرتن، سلێامنییش له پێشرتش و به عس سه رده می بۆ سلێامنی ده گه ڕێته وه ، بۆ منوونه به عس بڕیارێكی به

ناوی )اطفاء( ده ركرد و زه ی و زاری خه ڵكی زه وییه كانی ك��رد، داگیر سلێامنی ش��اری هه ردوو گوندی مه ڵكه ندی و ئاباڵخ بوون، خه ڵكی په ڕوباڵی ئ��ه وه ی بۆ ڕژێم به اڵم هه موویانی موڵكی بكات، بكات شاره كه خه ڵكی كه ئێمه منوونه بۆ ك��رد، داگیر سلێامنی له بنه ماڵه كه مان و مه ڵكه ندیین لێره شار دروستبوونی پێش و كۆنرتن بووین، كه چی زیاد له 500 دۆنم زه وییامن داگیر كرا و حكومه تی هه رێمیش درێژەی و مابووه وه ئه وه ی و دا داگیركارییه به و به عس داگیری نه كردبوو، حكومه تی هه رێم

داگیری كرد«.وته بێژەكه ی پارتی په نجه ی تۆمه ته كان بۆ پارتی ڕەتده كاته وه و بۆ خه ڵكی دیكه ی هه وڵی تره خه ڵكی »ئ��ه وه ده گێڕێته وه په راوێزخستنی سلێامنی ده دات، نه ك پارتی، خه ڵكێكی كه م هه ن 15 كه سن، به په نجه ی ده یانه وێت كه چی ده ژمێررێن، ده س��ت سلێامنی له جه سته ی كوردستان جیابكه نه وه و هه بێت شار په رله مانی ده كه ن داوا و له و شتی و پارێزگا و ئه نجومه ن ناوی به دوور بڕیار ناوه ندی له سلێامنی بابه ته وه بخه نه وه ، به اڵم ئێمه ده مانه وێت سلێامنی ب��ه رده وام خۆی چاالكی و جموجووڵ له

بێت«.

په یجور: سه اڵح ساالر

خامنان‌و‌فه‌یسبوك

له‌‌ خامنان‌ كه‌‌ ده‌ركه‌وتووه‌‌ توێژینه‌وه‌دا‌ نوێرتین‌ له‌‌و‌ بوون‌ فه‌یسبوك‌ به‌كارهێنانی‌ ئالووده‌ی‌ زیاتر‌ پیاوان‌زۆرینه‌ی‌كاته‌كانیان‌بۆ‌ئه‌و‌ماڵپه‌ره‌‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌به‌كار‌

ئه‌هێنن.ئه‌م‌توێژینه‌وه‌یه‌‌له‌‌الیه‌ن‌ژماره‌یه‌ك‌زانای‌زانكۆی‌)بێرگن(ی‌واڵتی‌نه‌رویژە‌وه‌‌ئه‌نجام‌درا،‌كه‌‌له‌‌ئه‌نجامی‌ئه‌مه‌شدا‌ده‌ریان‌خستووه‌‌گه‌نجان‌له‌‌گه‌وره‌كان‌زیاتر‌به‌‌ فه‌یسبوك،‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی‌ پێگه‌ی‌ به‌ر‌ ده‌به‌نه‌‌ په‌نا‌مه‌به‌ستی‌دروستكردنی‌په‌یوه‌ندی‌له‌گه‌ڵ‌كه‌سانی‌تردا.

ئ��ه‌وه‌ش‌ توێژینه‌وه‌‌ هه‌مان‌ پێی‌ به‌‌ ه��ه‌روه‌ه��ا‌ده‌ركه‌وتووه‌‌كه‌‌خامنان‌له‌‌پیاوان‌زیاتر‌ئالووده‌ی‌ئه‌و‌پێگه‌‌فه‌یسبوك‌ له‌سه‌ر‌ رۆژ‌ خوله‌كی‌ ‌81 كه‌‌ ده‌بن،‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌له‌‌ خوله‌ك‌ ‌64 ته‌نها‌ پیاوان‌ به‌رامبه‌ردا‌ له‌‌ ده‌به‌ن،‌ به‌سه‌ر‌الوه‌كان‌ به‌اڵم‌ داده‌نێن،‌ فه‌یسبوك‌ به‌كارهێنانی‌ بۆ‌ رۆژێكدا‌زۆرترین‌ و‌ ئه‌هێنن‌ به‌كار‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌ پێگه‌‌ ئه‌م‌ زیاتر‌

هاوڕێش‌له‌‌خۆیان‌كۆ‌ده‌كه‌نه‌وه‌.

م��رۆڤ‌ په‌نجه‌كانی‌ و‌ سه‌لیقه‌‌ ب��ه‌‌خۆشه‌ویستی‌ ب��ه‌ه��او‌ ب��ه‌ره��ه‌م��دێ‌كارگه‌كان‌ و‌ ئاسنه‌كان‌ له‌وه‌ی‌ زیاتره‌‌ته‌ماشای‌ تۆ‌ ده‌هێنن،‌ به‌رهه‌م‌ بۆمان‌ماونه‌ته‌وه‌‌ كه‌‌ بكه‌‌ ده‌ستنووسانه‌‌ ئه‌و‌ئه‌و‌ یان‌ له‌گه‌ڵدایه‌،‌ نهێنییه‌كیان‌ چ‌وێنه‌كێشه‌كان‌ له‌‌ بانگانه‌ی‌ به‌ناو‌ تابلۆ‌چ‌ و‌ هه‌یه‌‌ ڕەغبه‌تێكیان‌ چ‌ به‌جێامون‌له‌كاتیكدا‌ لێده‌كرێت،‌ پێشوازییه‌كیان‌چاپخانه‌كانه‌وه‌‌ له‌‌ تابلۆیه‌‌ ئه‌و‌ هه‌ر‌لێده‌خرێته‌‌ دان��ه‌ی‌ ه��ه‌زار‌ ه��ه‌زاران‌پێشوازییه‌كی‌ و‌ نرخ‌ به‌‌ بازاره‌كانه‌وه‌‌

هه‌یه‌،‌ گه‌نجان‌ الی‌ زۆری‌ بره‌وێكی‌په‌نجه‌كانیانه‌وه‌‌ به‌‌ قه‌زوان‌ زۆربه‌یان‌به‌‌ ده‌یئاڵێنن‌ ی��ان‌ ده‌ك���ات،‌ سه‌ما‌ملیانی‌ ل��ه‌‌ ی��اخ��ود‌ مه‌چه‌كیانه‌وه‌،‌پرسی؛‌ گه‌نجیكم‌ چه‌ند‌ له‌‌ ده‌ك��ه‌ن،‌ده‌ی���وت:‌ یه‌كێك‌ ق����ه‌زوان؟‌ ب��ۆچ��ی‌

»دیارییه‌«‌یه‌كیك‌ده‌یوت:زیاتره‌‌ به‌های‌ ده‌سكرده‌‌ »ئه‌مه‌‌ ‌كارگه‌كان‌ شووشانه‌ی‌ ده‌نكه‌‌ ل��ه‌و‌ڕاستی‌ گه‌نجه‌ ئه‌و‌ ‌ ده‌به‌خش«‌ پێامن‌بواره‌كانی‌ هه‌موو‌ له‌‌ چونكه‌‌ ده‌گوت،‌ئیسته‌ش‌ تا‌ شته‌ی‌ ئه‌و‌ وایه‌،‌ دیكه‌شدا‌

سه‌یران‌ و‌ نووسین‌ و‌ خوێندنه‌وه‌‌ و‌و...‌ مۆسیقا‌ و‌ ڕەن��گ‌ و‌ سه‌فه‌ر‌ و‌تر‌ پ��ه‌ن��ج��ه‌رەی‌ ی��ه‌ك‌ و‌ ه���ه‌زار‌ ئیرت‌چێژ‌ یه‌كێكیان‌ له‌‌ و‌ هه‌ركه‌سه‌‌ كه‌‌ته‌سبیحێكی‌ چێژی‌ ماوه‌یه‌كه‌‌ ده‌بینێ،‌په‌نجه‌كانم،‌ له‌سه‌ری‌ داویه‌تی‌ قه‌زوان‌و‌سه‌رگه‌رمییه‌كی‌ تا‌ توشی‌ په‌نجه‌كانم‌

سه‌یر‌بوون.«ئ��ێ��س��ت��ا‌ت��ه‌س��ب��ی��ح��ی‌ق����ه‌زوان‌

دۆستیكدا‌ په‌یجی‌ له‌‌خ���وێ���ن���دم���ه‌وه‌‌ب���ه‌و‌خۆی‌ هه‌ستی‌ شێوه‌یه‌‌ق���ه‌زوان‌ ته‌سبیحی‌ ب��ۆ‌»یه‌كێك‌ هه‌ڵڕشتبوو؛‌خڕكردنه‌وه‌ی‌ له‌‌ چێژ‌یه‌كێك‌ ده‌بینێت،‌ پ��اره‌‌پله‌وپایه‌،‌ و‌ كورسی‌ له‌‌خ��واردن‌ و‌ جلوبه‌رگ‌

كالش‌ و‌ چۆغه‌‌ و‌ ڕان��ك‌ یاخود‌ ك��ه‌م،‌و‌ ب��ره‌‌ هه‌میشه‌‌ ب��اب��ه‌ت��ان��ه‌‌ ئ��ه‌و‌ و‌نهێنییەکە‌ ڕەنگه‌‌ ده‌مینێ،‌ به‌هایان‌رۆحی‌ گه‌رمای‌ ته‌زوی‌ به‌‌ په‌یوه‌ندی‌چنین‌ له‌كاتی‌ كه‌‌ هه‌بێت‌ مرۆڤه‌وه‌‌راسته‌و‌ كه‌‌ رۆحه‌ ئه‌و‌ نوسینوه‌دا‌ یان‌نازانم‌ ده‌بێت..‌ ش���ته‌‌ به‌و‌ تیكه‌ڵ‌ خۆ‌‌

چییه‌.ته‌سبیح‌فرۆشه‌كان‌ تا‌نه‌چیته‌‌الی‌تسبیحه‌‌ ئه‌و‌ ورده‌ك���اری‌ له‌‌ نازانی،‌ته‌بیعه‌تێكی‌ چ‌ و‌ جۆر‌ چ‌ كه‌‌ تێناگه‌ی‌ته‌سبیحه‌‌ ك��ه‌‌ ك��ات��ه‌‌ ئ���ه‌و‌ ه��ه‌ی��ه‌،‌

ده‌ڵێن:‌ پێت‌ ده‌كڕیت،‌ قه‌زوانه‌كه‌‌بكه‌یت‌ ت���ه‌ڕی‌ ن��اب��ێ��ت‌ ئ��ه‌م��ه‌‌عه‌تری‌ و‌ بكه‌یت‌ چ���ه‌وری‌ و‌له‌ تر،‌ به‌زمی‌ چه‌ندین‌ لێبده‌یت‌ئه‌و‌ ته‌سبیحه‌كانه‌وه‌‌ نرخی‌ ‌ڕووی‌ته‌سبیح‌فرۆشانه‌‌ده‌یان‌وت:‌»لێره‌‌یه‌ك‌ تا‌ پێنج‌هه‌زاره‌وه‌‌ له‌‌ ته‌سبیح‌ناوی‌ ل��ه‌وێ‌ هه‌ر‌ دینار«‌ ملیۆن‌گوێدا‌ به‌‌ قه‌زوانت‌ جۆر‌ چه‌ندین‌ده‌ده‌ن،‌وه‌ك:‌ئه‌بڵه‌ق‌و‌قه‌له‌خۆره‌‌و‌ال‌ڕەش‌و‌ساده‌‌و‌حه‌مه‌‌سوور‌و‌

خاوێ‌و‌چه‌ندینی‌تر«

ژماره‌‌)9(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/13،‌ساڵی‌یەکەم

9www.

و.‌له‌‌هۆڵه‌ندییه‌وه‌:‌محه‌مه‌د

به‌یان.‌سلێامنی

له‌‌ژێر‌دروشمی‌»له‌‌پێناو‌ئاشناكردنی‌نه‌وه‌ی‌نوێی‌میلله‌ته‌كه‌مان‌به‌‌كه‌سایه‌تی‌و‌ناودارانی‌كورد«،‌سه‌نته‌ری‌په‌ره‌پێدانی‌الوان‌سێیه‌مین‌فیستیڤاڵی‌سااڵنه‌ی‌خۆی‌بۆ‌ كرابوو‌ ته‌رخان‌ ئه‌مساڵ‌ كه‌‌ كرد‌ ساز‌

مه‌الی‌گه‌وره‌ی‌كۆیی.له‌‌فیستیڤاڵه‌كه‌دا،‌كه‌‌رۆژی‌شه‌ممه‌‌وتارێكی‌ چه‌ند‌ ك��راب��وو،‌ س��از‌ ‌11/10بنه‌ماڵه‌ی‌مه‌الی‌گه‌وره‌‌و‌وته‌ی‌مامۆستا‌

به‌‌ سه‌باره‌ت‌ گه‌وره‌‌ مه‌الی‌ كوڕی‌ فاروق‌سه‌باره‌ت‌ گومانێك‌ چه‌ند‌ ڕە‌تكردنه‌وه‌ی‌ك��ران،‌ پێشكه‌ش‌ كه‌سایه‌تییه‌،‌ ب��ه‌و‌له‌سه‌ر‌ دۆكیومێنتاری‌ فیلمێكی‌ هه‌روه‌ها‌گه‌وره‌ی‌ مه‌الی‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌ و‌ ژیان‌كورته‌یه‌كی‌ دوات��ر‌ ك��را،‌ منایش‌ كۆیی‌توێژە‌رانه‌وه‌‌ الی��ه‌ن‌ له‌‌ توێژینه‌وه‌كان‌و‌ )كۆیه‌‌ شاره‌كانی‌ له‌‌ كه‌‌ ڕوو‌ خرانه‌‌سلێامنی( و‌ رانیه‌‌ و‌ گه‌رمیان‌ و‌ هه‌ولێر‌

یه‌وه‌‌هاتبوون.توێژینه‌وه‌كان‌پێكهاتبوون‌له‌:

مه‌الی‌ بۆچوونه‌كانی‌ له‌‌ هه‌ندێك‌ ‌�گه‌وره‌‌له‌‌بواری‌چاكسازی،‌دكتۆر‌جه‌مال‌

باجه‌الن.�‌‌العامل‌اإلسالمي‌محمد‌بن‌عبدالله‌محه‌مه‌د‌ مامۆستا‌ ع��ره،‌ رائ��د‌ الجيل‌

بامۆكی.پ������ه‌روه‌رده‌ی‌ ئ���ام���اژە‌ك���ان���ی‌ ‌�

میانه‌ی‌ ل��ه‌‌ م��رۆی��ی‌ گ��ه‌ش��ه‌پ��ێ��دان��ی‌هۆنراوه‌كانی‌مه‌الی‌گه‌وره‌،‌دكتۆر‌هێمن‌

عه‌زیز.موحه‌مه‌دی‌ مه‌ال‌ سیاسی‌ رۆڵ��ی‌ ‌�

كۆیی،‌مامۆستا‌كامه‌ران‌بابان‌زاده‌.دیوه‌خانی‌ كوێخای‌ گه‌وره‌،‌ مه‌الی‌ ‌�مامۆستا‌ شیعر،‌ دیوانی‌ میوانی‌ و‌ هزر‌

قانع‌خورشید.فیستیڤاڵه‌كه‌دا‌ چاالكییه‌كانی‌ له‌‌

و‌ دۆكیۆمێنتارییه‌كه‌‌ فیلمه‌‌ سیدی‌توێژینه‌وه‌كانی‌ و‌ وت��ه‌‌ كه‌‌ كتێبێك‌فیستیڤاڵه‌كه‌ی‌له‌خۆ‌گرتبوو،‌پێشكه‌شی‌له‌‌كۆتاییشدا‌هه‌شت‌ ئاماده‌بووان‌كرا،‌خ���ه‌اڵت‌ب��ه‌خ��ران‌ب��ه‌‌ت��وێ��ژە‌ران‌و‌و‌ گه‌وره‌‌ مه‌الی‌ كوڕی‌ فاروق‌ مامۆستا‌دانا‌جه‌لیزاده‌‌له‌‌بنه‌ماڵه‌‌و‌شێخ‌سه‌اڵح‌سه‌نته‌ری‌ به‌رپرسی‌ ش��ه‌ره‌ف،‌ شێخ‌

لێكۆڵینه‌وه‌‌و‌په‌خشی‌كۆیه‌.

مه رگی مندااڵن له كاره ساته سروشتی و ناسروشتییه كاندا

باڵو‌ وێنه‌گر‌ سێ‌ ج��ی��اوازی‌ ساڵی‌ سێ‌ وێنه‌ی‌ سێ‌ ج��اره‌‌ ئ��ه‌م‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌كه‌‌مه‌رگی‌چه‌ندین‌مناڵ‌نیشان‌ئه‌کە‌ن.

یه‌كه‌میان‌جه‌سته‌ی‌بێگیانی‌منداڵێكه‌‌كه‌‌به‌‌هۆی‌گازی‌ژە‌هراویی‌كارگه‌یه‌كه‌وه‌‌له‌‌بۆپاڵی‌هیندستان‌مردووه‌.‌ئه‌م‌وێنه‌یه‌‌له‌‌ساڵی‌‌1984

گیراوه‌‌و‌هێامی‌ته‌ماح‌و‌تێرنه‌بوونی‌جیهانی‌پیشه‌ییه‌.گڕكان‌ رووداوی‌ پاش‌ كه‌‌ ساڵه‌یه‌‌ ‌12 كیژۆڵه‌یه‌كی‌ دووه‌م:‌ وێنه‌ی‌بكات.‌ رزگار‌ خۆی‌ ناتوانێ‌ و‌ خواردووه‌‌ گیری‌ خاشاكدا‌ و‌ زبڵ‌ نێو‌ له‌‌پاش‌ كیژۆڵه‌یه‌‌ ئه‌م‌ گیراوه‌.‌ كۆڵۆمبیا‌ له‌‌ ‌1985 ساڵی‌ له‌‌ وێنه‌یه‌‌ ئه‌م‌گیانی‌ خاشاكه‌دا‌ و‌ دار‌ و‌ زبڵ‌ ئه‌و‌ نێو‌ له‌‌ گیرخواردنی‌ له‌‌ ‌60سه‌عات‌

له‌ده‌ست‌ده‌دا.فه‌له‌ستینییه‌‌ منداڵی‌ ژماره‌یه‌ك‌ كوشتاری‌ وێنه‌ی‌ سێیه‌م:‌ وێنه‌ی‌له‌‌ ‌.1982 ساڵی‌ له‌‌ لوبنان‌ پایته‌ختی‌ به‌یروتی‌ نزیك‌ ئۆردوگایه‌كی‌ له‌‌كاتێكدا‌سه‌ربازه‌‌ئیرسایلییه‌كان‌خه‌ریكی‌نوكته‌گێڕانه‌وه‌‌بوون‌بۆ‌یه‌كرت،‌منداڵه‌‌ ئه‌و‌ نێو‌الشه‌ی‌سووتاوی‌ له‌‌ ماوه‌ی‌چه‌ند‌سه‌عاتێك‌ بۆ‌ وێنه‌گر‌

بێتاوانانه‌دا‌گه‌ڕاوه‌‌و‌وێنه‌ی‌گرتوون.

ئەو‌وێنانەى‌جیهانیان‌گۆڕى

‌‌نیشان‌مەوالنا

مه الی گه وره ، كۆیه و هه ولێر و گه رمیان و رانیه و سلێمانی له سه ر مێزێك كۆكرده وه

چێژى قەزوانچێژى قەزوانچێژى قەزوانچێژى قەزوانچێژى قەزوانچێژى‌قەزوان

ستاىف‌سەنتەرى‌پەرەپێدان‌لەگەڵ‌وەرگراىن‌خەاڵىت‌فیستسڤاڵ.‌فۆتۆگراف:‌ڕێبەر‌نەجم

)1(‌

ى‌نە

وێ

وێنەى‌‌)2(

وێنەى‌‌)3(

www.bayanpress.net ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

8

یانه ی بایه ر میونخ سه ربازێكی ونكراو

ژم��اره شكاندنی له ب��ه رده وام��ه ئه رجه نتینی میسی لیۆنێل پیللیه ی ئه فسانه ی تۆپی پێوانه ییه كان و ئه مجاره یان ژماره ی گۆڵه كانی

پێی به رازیلی تێپه ڕاند.به رامبه ر هه فته یه ئه م گۆڵه ی دوو ئه و به تۆماركردنی میسی بۆ 76 گۆڵ له ساڵی 2012دا گۆڵه كانی كرد كۆی تۆماری مایۆركا ریاڵ بوو، گۆڵ 75 خاوه نی به رازیلی ئه فسانه ی پیللیه ی كه به رزكردۆته وه ، به مشێوه یه ش میسی توانی ببێته دووه م یاریزانی خاوه نی زۆرترین گۆڵ له ته نها ساڵێكدا و له ئێستاشدا هه لی گرتنی پێشه نگی گۆڵكارانیشی له تر تۆمار بتوانێت پێش كۆتایهاتنی ئه مساڵ 8 گۆڵی ئه گه ر به رده مدایه

بكات، ژماره كه ی مۆله ریش تێ ده په رێنێت كه تۆماركردنی 83 گۆڵه .

چه ند راپۆرتێكی رۆژنامه وانی ئینگلیزیی ئاشكاریان كرد كه كارگێڕیی ئارسین به رده م ده خاته پاوه ند ملیۆن 40 بڕی ئینگلیزی ئارسیناڵی یانه ی ڕزگار قه یرانه له و یانه كه ی تا دواین هه ل یانه كه، وه ك راهێنه ری فینگەر بكات کە حه وت ساڵه هیچ نازناوێكی به ده ست نه هێناوه . به وته ی رۆژنامه ی و یانه كه ئاستی دابه زینی له سه رسامن یانه كه به رپرسانی مه یل، ده یلی ئاستێكی وه رزدا سه ره تای له ئه وه ی سه ره ڕای ئه نجامه كانی خراپبوونی سه رنجراكێشی پێشكه ش ده كرد، به اڵم ئێستا مه ترسی له سه ره تا سه رنه كه وێت بۆ خولی یانه پاڵه وانه كانی ئه ورپا. به پێی ئه و راپۆرتانه به رپرسانی ئارسیناڵی 40 ملیۆن پاوه ند ده خه نه به رده ست فینگه ر تا بتوانێت له پشووی زستاندا گرێبه ستی گرنگ ئه نجام بدات و یانه كه ی ڕزگار بكات، ئه گه ر نه یتوانی، ئه م

وه رزه كۆتا وەرزى ده بێت له و یانه دا.

یاریگای له میالن ئیتاڵیدا هه فته ی 12ی خولی له ئه وه ی دوای هێنا، شكستی )1-3( خۆیدا یاریگای له فیۆرنتینا به رامبه ر خۆیدا یه كه مجار بۆ میالن سه رۆكی گالیانی جێگری ئه دریانۆ یارییه كه پاش مانه وه ی ب��ه رده وام پێشرت كه نه وت، هیچی ئه لیگرییه وه باره ی له سه رۆكی برلسكۆنی و گالیانی ئه وه ی دوای به اڵم دووپاتده كرده وه ، بانگكرد و ئه لیگرییان له كۆتاییدا ئه نجامدا، یانه كه كۆبوونه وه یه كیان ئه مجاره یش متامنه یان پێبه خششه وه ، به اڵم پێده چێت چاره نووسی ئه م راهێنه ره هه ر رۆیشنت بێت، كه له هه فته كاىن داهاتوودا چه ند یارییه كی قورس ئه نجام ده دات، به تایبه ت به رامبه ر ناپۆلی له ده ره وه ی یاریگای

خۆی.

ئه مجاره ش ئه لیگری رزگاری بوو40 ملیۆن و دواین هه لمیسی؛ بیللی بڕی و سه ره ی مۆله ره

دارا حسێن

ت��ۆپ��ی پ��ێ ج��گ��ه ل����ه وه ی ل��ه م بۆته ج��ی��ه��ان��دا ل��ە و س���ه رده م���ە چێژ له زۆرێك و گه وره بازرگانییه كی پێشووی سه رده می پێی تۆپی تامی و زۆر خه سڵه تێكی به اڵم له ده ستداوه ، كه هه بووه ، پێدا تۆپی له تر نه رێنی بۆته خه سڵه ته ئ��ه م بڵێن ده كرێت له گه ڵ ب��ه رده وام و تایبه مته ندییه ك ب��ه رده وام��ه ، و ه��ه ب��ووه پێدا تۆپی دروس��ت و ن���ادادپ���ه روه ری ئه ویش

بوونی زۆرداریی و نا هه قییه تێیدا.بایه ر یانه ی ئێستادا له ئ��ه وه ی به سه ركردایه تی یۆپ هانكسی میونخ ئه ستێره لێهاتوویی به و راهێنه ر به هره دار له تێكه ڵه و گونجا پێكه وه پێشكه شی ده كات ئه زموونه كانی به و له وه ی نییه كه مرت ئه ڵامنیدا، له خولی ئه نجامی به رشه لۆنه و مه درید ریاڵ

ده ده ن.ئ��ه وه ی س���ه ره ڕای میونخ بایه ر له كام هیچ نه یتوانی رابردوو وه رزی خولی و ئه ڵامنی خولی نازناوه كانی

به اڵم به ده ستبهێنێت، یانه پاڵه وانه كان گه یشته شایسته ییه وه و لێهاتوویی به و یانه پاڵه وانه كان كۆتایی ی��اری��ی

نزیكیش بوو نازناوه كه به ده ستبهێنێت، به اڵم قه ده ر یاوه ری نه بوو و له یاریی ی��ه ك��الك��ه ره وه لێدانی ب��ه كۆتاییدا

شكستی ئینگلیزی چێڵسی به رامبه ر هێنا، نه ك به یاریی و به هه قی خۆی.

تا باڤارییه كه یانه وه رزه دا له م

له سه ریه كی یاریی هه شت ئێستا دوای بردۆته وه ، ئه ڵامنیدا خولی له تر جارێكی دۆڕاند یارییه كی ئه وه یش

هه فته ی له سه ركه وتن بۆ گه ڕایه وه ده یه م، و یانزه هه مدا.

یانه پاڵه وانه كانیشدا خولی له باتی به رامبه ر یارییه كی هه رچه ند دۆڕان��د، سپی رووس��ی��ای بۆریسۆفی ئه نجامێكی روودان��ی له جگه ب��ه اڵم

چاوه ڕوان نه كراو هیچی تر نه بوو.ئاسایی یانه یه ئه م بردنه وه كانی زۆرینه ی له گۆڵه كانی ژماره ی و نین نین، كه مرت گۆڵ سێ له یارییه كاندا ئه ڵامنی خ��ول��ی ئ���ه وه ی س����ه ره ڕای ب��ردن��ه وه ی و ق��ورس��ه زۆر خولێكی

به رده وام كارێكی زۆر نائاساییه .میدیاكان بڵێین ده كرێت بۆیه به و ده ره���ه ق گ��ه وره ناهه قییه كی به رشه لۆنه وه ك كه ده ك��ه ن یانه یه به پێناده ن، گرنگی مه درید ریاڵ و یاریدا 11 له یانه یه ئه م كه تایبه ت و بكات تۆمار گۆڵ 32 توانیویه تی جگه لێكراوه ، گۆڵیشی چ��وار ته نها له وه یش حه وت خاڵ له پێش نزیكرتین ژمارانه یش ئه م ركابه ره كه یه وه یه تی، ده ریشی و راستییه ن ئه و پاڵپشتی كه مرت وه رزه ئه م میونخ بایه ر ده خات

نییه له ریاڵ و به رش���ه لۆنه .

رێژین كه ریم، یه كه می پاڵه وانێتی پێشكه وتووانی له شجوانی له سلێامنی:

»لیژنه ی ئۆڵۆمپی و یانه كان گرنگی بە له شجوانی ناده ن«ئه مساڵیش بۆ هێنا، به ده ست یه كه میم ئه م رۆشنبیری هۆڵی له 2012/11/9 كه ئاماده بوونی به ئه نجامدرا، پاڵه وانێتییه له رشێكی و له شجوانی یه كێتی لیژنه ی یه كه مم پله ی ركابه ر به بێ سلێامنی، لقی به ده ستهێنانی هۆكاری به ده ستهێنایه وه ، هه وڵدانه كانی بۆ ده گه ڕێته وه پله یه ئه م له جۆرێك وه رزشه ئه م راستیه كه ی خۆم، به غاله تی تێدایه ، هه موو پاڵه وانێك حه ز به ركابه رم پێمباشه من ده كات، یه كه م پله ی كاتێك بده م، به خۆم بره و زیاتر تا هه بێت بۆخۆم سارده بیته وه ، تۆش نه بێ ركابه رت ساڵ به ساڵ سارد ده مبه وه ، چونكه ركابه رم نییه ، هه ڵه ی یانه كانه ركابه ری له گه ڵ یه ك كه هه یه راهێنه ر وه رزشه ، ئه م بۆ ناكه ن ده بینێت یاریزانه كه ی ئه و پله یه به ده ست

تێدا ئه وه ی به رژەوه ندیی و ناهێنێت نییه ، زوو ده كشێته وه .

چه ند تا ئۆڵۆمپی لیژنه ی +گرنگی به م وه رزشه ده دات؟

� لیژنه ی ئۆڵۆمپی هیچ گرنگییه ك بۆ نادات، هۆكاره كه شی به م وه رزشه ئیمكانیاتی كه ده گه ڕێننه وه ئ��ه وه نییه ، ئ��ه م وه رزش���ه ب��ۆ م��اددی��ی��ان ئیمكانیاتی وه زرش���ه ئ��ه م چونكه

گفتوگۆ: گۆران عوسامن

ڕێ��ژی��ن ك��ه م��ال ك��ه ی��ه ك��ێ��ك له وه رزشكارانی كوردستان ماوه ی چند ساڵێكه هۆی به ده ك��ات، له شجوانی راهێنانی به توانای خۆشیه وه سێ جار بۆته پاڵه وانی هه یه زۆری ره خنه یه كی به اڵم كوردستان، به هۆی به رپرسانی وه زرشی هه رێمه كه له به هۆی و وه رزش��ه ئه و خستنی پشتگوێ نه یاتوانیوه به رپرسانیشه وه كه مته رخه می بنێن له و وه رزشه دا، رێژین هه نگاوی باش له گفتوگۆیه كی الپه ڕەی وه رزشی به یان له و

باره وه وه اڵمی پرسیاره كانی دایه وه .له شجوانی وه رزش��ی ساڵه چه ند +

ده كه یت؟نیوه و س��اڵ پێنج م��اوه ی بۆ من �له راهێنه رم ده كه م، له شجوانی وه زرشی له ساڵه سێ دۆری��ان، جوانی له ش هۆڵی یه كه می كیلۆ )100( كێشی بۆ سلێامنی

پاڵه وانانی له شجوانیم.له ساڵه سێ م��اوه ی بۆ تۆ چۆن +

سلێامنی ئه م پله یه ت به ده ست هێناوه ؟� ساڵی 2010 له نێو چه ندین پاڵه واندا شێوه به هه مان 2011 ساڵی بووم، یه كه م پله ی هه ر دووباره هه بوو، ركابه رم چوار

یانه كانیش، ته نانه ت ده وێ���ت، بۆ نییه ئیمكانیامتان ده ڵ��ێ��ن گرنگی ده ڵێن وه زرش���ه ، ئ��ه م

بده ین دیكه وه رزشێكی به له م به رژەوه ندیشیان باشرته ، وه زرشه دا نییه ، ده چن گرنگی به وه زرشه كانی دیكه ده ده ن.

به گرنگی یانه یه ك چ +تواناكانی تۆ داوه ؟

ت��ا �ئێستا

ته نها خۆم خۆم پێگه یاندووه ئ��ه م گ��ه ش��ت��ووم��ه ت��ه و الیه نێكی هیچ ئاسته ، نه هاتووه په یوه ندیدار تواناكانم ب��ه گرنگی ب������دات، ت��ه ن��ان��ه ت راگه یاندیش كه ناڵه كانی هیچ بایه خێك به وه رزشی

له ش جوانی ناده ن.گله یی +تۆ چییه له الیه نه

په یوه ندییداره كان؟بابه تێك ه��ه م��وو واڵت����ه دا ل��ه م �به م به رژەوه ندییه وه هه یه ، به په یوه ندیی گرنگی یانه كان ده یكه م، كه من وه رزشه ش تێدا به رژەوه ندیان ئه وه ی له به ر پێناده ن، نییه ، گه ر یانه یه ك یاریزانی له ش جوانیشی هه بێت، راهێنه ره كه ی یاریزانی تۆپی پێیه ! بۆماوه ی وا من راسته هتد، تێنسه .. یان یانه ی له گه ڵ گرێبه ستێكم ساڵه دوو

پێشمه رگه دا هه یه ، به اڵم ده عم ناكرێم. + له گه ڵ ئه وه ی سێ ساڵه له سلێامنی ئاستی عێراق له سه ر ئێستا تا بۆ یه كه می،

به شدار نه بوویت؟بچمه ده ت���وان���م ئ��ێ��س��ت��ا م���ن �به اڵم بكه م، به شداریی عێراق پاڵه وانێتی ته نها نییه ، ماددی توانای یه كێتییه كه مان بچیت تا بداتێ وه ره قه یه كت ده توانێ هاوكاری وه ك به اڵم بكه یت، به شدرایی خۆم من ناكرێت، هاوكارییه ك هیچ گه ر بچم، خۆم ئه ركی له سه ر ده توانم پشتگیریم كێ ئه ی بم، یه كه م له وێش عه ره به دا هه موو ئه و له ناو بكات؟ لیژنه یه ك ده بێت ده خورێت، حه قیشم تا بكات، هاوكاریت كوردستانه وه له له به ر ته نها نه خورێت، حه قت ل��ه وێ

گرنیگیت عه ره به كان كوردیت ئ��ه وه ی ئه ركی له سه ر هه یه ی��اری��زان پێناده ن، چۆته فرۆشتووه ئۆتۆمبیله كه ی خ��ۆی گ��ه وره ی پله ی و پاڵه وانێتی بۆ ده ره وه یانه یه كیش به هیچ به ده ست هێناوه ، سه ر نه بووه ، ته نانه ت یه كێتی پاڵه وانانی عێراق ئه وه ی له به ر ته نها ده ك��ات، دژایه تیشی كورده . باشه كه هاتنه وه بۆ كوردستان كێ ئۆتۆمبێلی به ته نانه ت لێكردن، پێشوازی ك��رێ ه��ات��ۆت��ه وه ، چ��وار ك��ه س چ��ووه بۆ پێشوازیی، له كاتێكدا وه كو كوردێك به شدار

بووه و ئااڵی كوردی به رزكردۆته وه .

پڕۆفایل � رێژین كه ریم حسێن.

له سلێامنی له 1986 ساڵی �دایكبووه .

� ده رچووی ئاماده یی پیشه سازیی سلێامنییه .

له شجوانی هۆڵی له راهێنه ر �دۆریان.

� ماوه ی سێ ساڵه پله ی یه كه می له له شجوانییه پ��اڵ��ه وان��ان��ی

سلێامنی.

دیارده ی له شفرۆشی له جیهاندا

ڕە گه زێك به رانبه ر ئه وی تریان، ئه مانه هه موو ناپاكی هاوسه رگیریین«. ساالر هۆیه كی تری سه رهه ڵدانی ناپاكیی بۆ و ژیان بوونی ئاڵۆز و ئه مڕۆ پیشه ی زۆر ماوه یه كی بۆ پیاو و ژن دابڕانی هۆی ده بێته كه گێڕایه وه ، یه كرت له له گه ڵ كه سێكی په یوه ندی بۆ ئه وه ی

تر بگه ڕێن.»ف��ی��ل��م��ه دۆب���اژك���راوه ك���ان ڕێژە یه كی زۆر ناپاكیی هاوسه رگیرییان بۆ هانده رن ڕاستیشدا له و تێدایه ئه وه ، چونكه به شتێكی ئاسایی و بێ كاردانه وه له كولتووری هه ندێ واڵتدا په شێو وته ی ئه مه ده كرێن«. سه یر ناپاكی وایه پێی كه بوو ئه بووبكر

ترۆپك. گه یاشتووه ته باره ی له ئێستا خه ڵك بۆچوونی ژن و هاوسه رگیری و خۆشه ویستی گۆڕدراوه گشتی به ومێردایه تییه وه كۆمه ڵگا و واقیعن فیلمه كان ئێستا و

بووه ته خه یاڵ.گه نجێكی ج��ه م��ال س��ورێ��ن له دیارده یه ئه م ڕۆژانه كه ناوبازاڕه ژن پێده كات« هه ست دوكانه كه ی ناوبازاڕ دێنه كه هه ن زۆر مێردی و هه ست پێكه وه ن، كه ئه وه ش له گه ڵ تره وه ن كه سێكی شوێن به ده ك��ه ی ده گه ڕێن«. تریان به شه كه ی بۆ و س��ورێ��ن ئ��ه وه ش��ی ده رخ��س��ت كه ڕۆمانسییه تی له بڕێك پیاو پێویسته

و زۆر خۆشه ویستی و بێت تێدا به رده وام بۆ هاوسه ره كه ی ده رببڕێت، به وه یه «. پێویستیان زۆر ژنان چونكه ناپاكی تووشی زۆری به كه ئه وانه ی هاوسه ره كانیان كه ئه وانه ن ده بن، به دوو و بۆ ده رنابڕن خۆشه ویستییان

قسه ی كه سێكی تر هه ڵده خه ڵه تێن.ترسناك شێوه ی به ناپاكی ئێستا و ئێمه كۆمه ڵگای كردووه ته دزه ی ئه وه نده ی ده ره وه ش كاریگه ریی ئاڕاسته یه كی به خێزانی بونیادی تر هوشیاری نه بوونی ب��ردووه . خراپدا ته كنه لۆژیای بواری له ئاسانكاری و ئ���ه وه ن���ده ی تر پ��ه ی��وه ن��دی��ك��ردن،

ناپاكییان زیاد كردووه .

www.bayanpress.netژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

محه مه د ئه حمه د

فرۆشتنی وات��ای به له شفرۆشی، پ��اره ب��ه ب��ه ران��ب��ه ر جه سته و ل��ه ش مه به ستی به له شكڕە كانیش دێ��ت، كاره ئه و ل��ه ززه ت و چێژ وه رگرتنی گۆڕینه وه پ��اره به و ده ده ن ئه نجام له كه ده ب��ن ئالووده بوونێك تووشی حاڵه ته وه ئه م كرداره ده كات به دیارده . زۆر جیهاندا له دیارده یه ئه م ئێستاش چاوچنۆكیی كاریگه ریی به به رباڵوه و سه رمایه داری و به هۆی دیارده ی بێكاری دیارده یه ئه م ئابوورییه وه ته نگژە ی و ئه وه نده ته شه نه ی سه ندووه كه هه رگیز ئه م مرۆڤایه تی مێژووی له مه وپێش به خۆیەوه ڕیسواییه ی و سووكایه تی ن��ه دی��وه ، ك��ه ب��ه ه��ای ب���ه رزی م��رۆڤ ڕێز به شایسته بوونه وه رێكی وه ك��و ئاستی دابه زاندووه ته شكۆمه ندی، و

چڵپاو و هه ڵدێر.. دیارده یه ش ئه م نێگه تیڤی ئاكامی جیهاندا له كه س ملیۆن ده یان ئه وه تا دووچاری نه خۆشییه كانی بواری زایه ندی و جینسی بوو ، له وانه ش نه خۆشی ئایدز )Aids(، كه وه كو مۆته كه یه كی زه به الح سه رمایه داریدا سیستمی جه سته ی به م ئاسته مه خ���واره وه و ڕۆچ��ووه ت��ه بۆ بنه بڕی چ��اره س��ه رێ��ك��ی نزیكانه له ش پیسكردنی چونكه بدۆزرێته وه ، و ڕە ش كرداری به مرۆڤ جه سته ی و

ئینسانییه وه ( و ئاینی ڕووی )له بێزراو كه كاره ساتباره ئه وه نده ئاكامه كانی دۆزه خ ب��ه ره و مرۆڤایه تی و كۆمه ڵگا

ده بات..له شفرۆشییه ، دی����ارده ی ئ��ه م و جیهانگیری باهۆزی فاكته ری به هۆی سه رمایه داری ده سه اڵتی و هه ژموون جیهانه وه ، گه وره ی ڕووپه رێكی به سه ر به و ئابووری بواری هه ره سی به هۆی پره نسیپه كه مبوونه وه ی كاریگه ریی

مرۆڤی ئه خاقییه كانی و نه ریتی له ڕووی زیاتر كه س��ه رده م��ه وه، ئه م پاره و مالۆسیبوون و م��ادده و چێژ و ئیامن و بڕوا له وه ك كۆكردنه وه یه ، مرۆڤدۆستی و كاری باشه ی مرۆڤایه تی، زه مینه خۆشبووه ئه م دیارده یه و سه دان دیارده ی دیكه ی ناشیرین كه كه م تازۆر له كرده وه ی نزیكرتن، وه ك تاوانه وه له بته ننه وه . دونیا كۆمه ڵگاكانی مرۆڤانه ، گۆی نیوه ی له زیاتر كه وتنه شایانی

سیاسه تی ه��ه ژم��وون��ی ل��ه ژێ��ر زه وی ڕۆژئاوای و ئه مه ریكا چه واشه كارانه ی ڕۆڵێكی ئ��ه وان به رژەوه ندیخوازدان، ئه مجۆره ب��اڵوب��وون��ه وه ی ل��ه گرنگ و وزه بتوانن تا ده گێڕن، دی��اردان��ه دا به رهه ڵستكارانه ی و به رگری توانای الواز واڵتانه ئه م ژێرده سته كانی مرۆڤه و مێشك كۆنتڕۆڵی و بكه ن سست و

جه سته یان بكه ن. كرانه وه ی چه واشه و بێسه روبه ره ی

جیهانی ڕووی به كۆمه ڵگایانه ئ��ه م س��ه رم��ای��ه داری��ی��دا، ف��راوان��رتك��ردن��ی و سه ته الیت به هۆی كۆمۆنیكه یشن كردنه وه ی ه��ه روه ه��ا ئینته رنێته وه ، قومارخانه و مه لها س��ه دان و ده ی��ان و دانس و سه ما و ئاهه نگ هۆڵی و كۆمه ڵگایانه دا، له مجۆره دیسكۆكان ب���ه داخ�����راو و م��وح��اف��ی��زك��ار ك���ه شڵه قاندن بۆ فاكته رێكن نارسابوون، نێگه تیڤانه و به د وه رچه رخانێكی و

ئاكار هه ره سهێنانی و هه ڵدێر به ره و و سیاسی و كۆمه اڵیه تی ئه خاقی و دواجار و خێزان و تاك پ��ه روه رده ی��ی

سه راپای كۆمه ڵگا.دیاره یه ئه م عێراقیشدا، واڵتی له و كۆمه ڵگا گشت وه ك��و و ه��ه ب��ووه سه ر دیكه ی نیشتامنه كانی و واڵت له م نه بووه به ده ر ئێره ش ڕووی زه وی، خه ریكی هه بوون ژنانێك و دیارده یه ماڵگه لێك و پیاوان و بوون له شفرۆشی بوون كاره ئه م سه رقاڵی كه هه بوون ناوبانگیان ق��ێ��زه ون و ب��ه دن��او به و و كوژراون ناوبه ناو بۆیه په یداكردووه ، كوردستان(. له )به تایبه ت له ناوبراون دواجار ڕووی له كه مبوونه وه كردووه و بووه ، نهێنی به زۆر هه بووبێت ئه گه ر شاره كانی كه نه بووه به رباڵو ئه وه نده پێپه یدا ناوزڕانی و به دناوی كوردستان شاره له زۆرێ��ك چ��ۆن وه ك��و بكه ن، و ده ر و عه ره بی واڵتانی ناوداره كانی

دراوسێكامنان هه یانبووه . وه خ��ت��ی و ده م ل���ه ب�����ه اڵم زۆر هه وڵێكی به غدادا، دیكتاتۆره كه ی هۆڵی یانه و و باڕ ژم��اره ی كه ده درا به ره و عێراقدا له دانسه كان و سه ما گه نجان ئ��ه وه ی بۆ بربێت، زیادبوون له كاتی و دووربخاته وه سیاسه ت له به هه ست ئێراندا � عێراق جه نگی

خه مۆكی و بێزارییه كی ئه وتۆ نه كرێت.

11

ناپاكییه هاوسه رگیرییه كان له جیابوونه وه ترسناكترنراپۆرت: ڕە زا هه ورامی

چوونه و خێزان پێكه وه نانی هاوسه رگیرییه وه ، گرێبه ستی ن��او م��ان��ای دوورك���ه وت���ن���ه وه ل��ه ه��ه ر ده ره وه ی له كه ده گه یه نێ ناپاكییه ك به اڵم ده دات، ڕوو هاوسه رگیریی كه شته ی ئه و هاوسه رگیرییش دوای په یامنه ئه و و خێزان له هه ڕە شه ڕه گه زه كه دوو نێوان كۆمه اڵیه تییه ی هاوسه رگیرییه ، ناپاكی ده ك���ات، بۆ زۆری كارئاسانیی ته كنه لۆژیاش

ئه م دیارده یه كردووه .نه دا محه مه د له باره ی ناپاكییه وه هۆكاری زیاتر »پیاوان واب��وو پێی

ئه مه ن، چونكه له ده ره وه ن و ژنانیش ئابڕووی و كه سێتی ب��ه دوای زیاتر پیاو له وا ئه وه ی ڕاسته خۆیانه وه ن، ژنه ، ببێت ناپاكی تووشی ده ك��ات ئه مه دا ب��ه الی زیاتر پ��ی��اوان ب��ه اڵم باشرته نه دا الی جیابوونه وه ده چن«. چونكه هاوسه رگیریی ناپاكی تاوه كو له سه ر نین ناچار ڕە گ��ه زه ك��ه دوو بده ن ئه نجامی نایانه وێ كه شتێك

ناچار بكرێن.هاواڵتییه كه ڕاستی، كه وسه ر فیلامنه ئه و و ته كنه لۆژیا بۆ ئه مه كرانه وه له جۆرێك ده گێڕێته وه كه كه تێدایه، جیاوازیان په یوه ندی و به الی نابیرنێ . ئێمه دا كۆمه ڵگای له

دڵێكی به پیاو ئه گه ر ك��ه وس��ه ره وه هه ڵبژێرێت، خۆی ژنه كه ی سافه وه و بكات به رانبه ر ناپاكی گوناهه هه میشه هاوسه رگیریی مه رجیشه كه نه بێت، تێدا ڕاڕای��ی و دوودڵ��ی ڕە گه ز ه��ه ردوو ئ��ه وه ی هۆی ببێته بیر له ده ره وه ی خۆیان بكه نه وه و بۆ

كه سێكی باشرت بگه ڕێن.عه بدولكه ریم ساالر هاوواڵتی »ناپاكی ده ڵێت ناپاكییه وه له باره ی ڕه گ��ه زێ��ك ك��ه نییه ئ���ه وه ته نها ت��ردا كه سێكی ل��ه گ��ه ڵ پ��ه ی��وه ن��دی الیه نه كان هه موو به ڵكو هه بێت، و ئ��اب��ووری ناپاكی ده گ��رێ��ت��ه وه . سۆزداری و كۆمه اڵیه تی و مافپێنه دانی

»زۆرجار‌بێزاریان‌كردووم،‌به‌اڵم‌هیچ‌كاردانه‌وه‌یه‌كم‌نه‌بووه‌«

كوڕان‌ده‌ست‌له‌‌توانج‌هه‌ڵناگرن»ه��ه‌رچ��ه‌ن��ده‌‌ك��ۆم��ه‌ڵ��گ��ا‌ئ��ه‌م‌به‌اڵم‌ ناكرێت،‌ هه‌زم‌ پێ‌‌ دیارده‌یه‌ی‌ده‌گرن«،‌ لێوه‌ر‌ تایبه‌تی‌ چێژی‌ كوڕان‌كه‌‌ سه‌ملانه،‌‌ لوقامن‌ بۆچوونی‌ ئه‌مه‌‌له‌‌ خوێندكاره‌‌ و‌ هه‌ژده‌ساڵه‌‌ ته‌مه‌نی‌هۆكاری‌ ئه‌و‌ سه‌یدسادق،‌ شارۆچكه‌ی‌ئه‌و‌ بۆ‌ ده‌گێڕێته‌وه‌‌ دی��ارده‌ی��ه‌‌ ئ��ه‌م‌هه‌ردوو‌ الی‌ كه‌‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ بۆشاییه‌‌ڕە‌گه‌ز‌دروست‌بووه‌،‌ده‌ڵێت:‌گرێیه‌كی‌له‌‌ ده‌بێ‌‌ دروست‌ له‌ناودڵتدا‌ ده‌روونی‌ته‌مه‌نی‌هه‌رزه‌كارییدا،‌وه‌كو‌مێینه‌یه‌ك‌

سه‌یری‌كچان‌ده‌كه‌یت‌نه‌ك‌مرۆڤ.بااڵپۆشه‌‌ كچێكی‌ جەمال‌ ته‌ژنه‌‌

خورماڵه‌‌ شارۆچكه‌ی‌ دانیشتووی‌ و‌ئه‌م‌ »هۆكاری‌ ده‌ڵێت‌ باره‌یه‌وه‌‌ ،له‌م‌شێوازی‌ بۆ‌ ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌وه‌‌ دی��ارده‌ی��ه‌‌سه‌رده‌مه‌دا،‌ له‌م‌ ئافره‌تان‌ جلوبه‌رگی‌ده‌ڵێت:‌ ئه‌و‌ سه‌رنجڕاكێشن،‌ كه‌‌زۆر‌ڕووب��ه‌ڕووی‌ تائێستا‌ من‌ هه‌رچه‌نده‌‌ه��ی��چ‌ح��اڵ��ه‌ت��ێ��ك��ی‌ل���ه‌و‌ش��ێ��وه‌ی��ه‌‌نه‌بوومه‌ته‌وه‌،‌به‌اڵم‌به‌‌دیارده‌یه‌كی‌زۆر‌دزێوی‌ده‌زانم‌و‌تووشی‌شڵه‌ژان‌ده‌بم،‌

ئه‌گه‌ر‌بێت‌و‌به‌رانبه‌رم‌بكرێت«.‌‌دانیشتوی‌ ئ��ه‌ح��م��ه‌د،‌ ش��ۆخ��ان‌خ��وێ��ن��دك��اری‌ و‌ سلێامنییه‌‌ ش���اری‌»ده‌كرێت‌ وای��ه‌‌ ئه‌وپێی‌ ئاماده‌ییه‌،‌وه‌كو‌ ‌ دواكه‌وتووی‌ كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ له‌‌چوونكه‌‌ هه‌بن،‌ دیاردانه‌‌ ئه‌و‌ ئێمه‌دا‌بۆ‌ دروس��ت‌ مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ نه‌بوونی‌ئاشنابوونی‌هه‌ردوو‌ڕە‌گه‌ز،‌هۆكاره‌‌بۆ‌

ئه‌م‌دیارده‌یه‌،‌من‌تائێستا‌چه‌ند‌جارێك‌خوێندنگه،‌‌ ڕێگای‌ له‌‌ یان‌ بازاڕ،‌ له‌ناو‌بوومه‌ته‌وه‌،‌ ئه‌ودیارده‌یه‌‌ ڕووب��ه‌ڕووی‌كردووم،‌ بێزاریان‌ زۆرجار‌ هه‌رچه‌نده‌‌

به‌اڵم‌هیچ‌كاردانه‌وه‌یه‌كم‌نه‌بووه‌«.چاوه‌ڕوان‌هه‌ڵه‌بجه‌یی،‌چاالكوانی‌له‌‌ ئه‌مه‌‌ پێیوایه‌‌ مێینه‌،‌ مافی‌ ب��واری‌كه‌‌ ده‌بێت،‌ په‌یدا‌ نابه‌رپرسیارییه‌وه‌‌نێوان‌ له‌‌ كه‌مده‌كاته‌وه‌‌ »ڕێزیش‌ ئه‌مه‌‌هه‌ر‌ له‌‌ تاك‌ له‌‌ ڕێزگرتن‌ تاكه‌كاندا.‌تاك،‌ و‌ پێویسته‌‌هه‌بێت‌ كۆمه‌ڵگایه‌كدا‌به‌‌تایبه‌ت‌مێ‌،‌الی‌ئێمه‌‌وه‌ك‌پێویست‌جلوبه‌رگێك،‌ هه‌ر‌ و‌ لێناگیرێت‌ ڕێزی‌توانجی‌ ب��ك��ات،‌ ل��ه‌ب��ه‌ر‌ شتێك‌ ی��ان‌نه‌بوونی‌ مانای‌ ئه‌مه‌‌ كه‌‌ ل��ێ��ده‌درێ،‌هوشیاری‌و‌ڕۆشنبیرییه‌.‌كوڕان‌هه‌رگیز‌چونكه‌‌ هه‌ڵناگرن،‌ ك��اره‌‌ له‌م‌ ده‌س��ت‌

به‌ر‌ نه‌خراوه‌ته‌‌ كورد‌ لۆژیكی‌ و‌ هه‌ست‌مادده‌‌ كوشنت،‌ و‌ برینداركردن‌ نه‌شته‌ری‌سرتاتیژی‌ و‌ به‌هێز‌ چه‌كی‌ هۆشبه‌ره‌كان‌ده‌سه‌اڵتدارانی‌كوردستانی‌ڕۆژهه‌اڵته‌،‌ئه‌م‌ڕووب��ه‌ڕووی‌ به‌رین‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ چه‌كه‌‌له‌‌ دوور‌ مه‌نزڵه‌‌ و‌ دووره‌ده‌س��ت‌ ئاواییه‌‌كراوه‌ته‌وه‌،‌ ك��ورد‌ خزمه‌تگوزارییه‌كانی‌ئه‌و‌ مه‌ترسییه‌كانی‌ لێره‌دا‌ ده‌كرێت‌ كه‌‌سیستامتیكی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كه‌‌ ماددانه‌‌له‌سه‌ر‌ كاری‌ ڕۆژهه‌اڵتدا‌ كوردستانی‌ له‌‌ڕوون‌ كورت‌ خاڵێكی‌ چه‌ند‌ به‌‌ ده‌كرێت،‌مادده‌‌ ئه‌مڕۆ‌ ڕاستییدا‌ له‌‌ كه‌‌ بكه‌ینه‌وه‌،‌هۆشبه‌ره‌كان‌له‌‌ئه‌مریكای‌التین‌و‌ئاسیای‌و‌ هه‌یه‌‌ ڕە‌واج��ی‌ زۆرت��ری��ن‌ ناوه‌ڕاستدا‌دنیای‌ ڕووه‌و‌ ده‌كرێت‌ پێوه‌‌ بازرگانییان‌ئێستا‌ كوردستانیش‌ پێشكه‌وتوو،‌ واڵتانی‌ئه‌و‌ گواستنه‌وه‌ی‌ بۆ‌ به‌هێزه‌‌ پردێكی‌به‌ره‌و‌ ناوه‌ڕاسته‌وه‌‌ ئاسیای‌ له‌‌ ماددانه‌‌ئه‌وروپا،‌ئه‌مڕۆ‌دزه‌كردنی‌ئه‌و‌ماددانه‌‌له‌‌هه‌ستیارانه‌‌ زۆر‌ ڕۆژهه‌اڵته‌وه‌‌ كوردستانی‌ده‌وڵه‌تی‌ ئه‌گه‌ر‌ ده‌كرێت،‌ له‌سه‌ر‌ كاری‌سه‌ربازییه‌كانی‌ كرده‌‌ بایه‌خی‌ له‌‌ ئێران‌گرنگی‌ ئه‌وا‌ كردبێته‌وه‌،‌ كه‌م‌ كورد‌ دژی‌كورد،‌ لۆژیكی‌ كوشتنی‌ به‌‌ ده‌دات‌ ته‌واو‌به‌هۆی‌بێ‌هه‌ده‌ركردنیان‌له‌‌ژیان،‌ئه‌مه‌ش‌به‌‌ بواره‌ن‌ ئه‌و‌ مه‌ترسییه‌كانی‌ گرنگرتین‌

كورتی:بێ‌ تاریكرتین‌ سیاسی:‌ مه‌ترسی‌ ‌�1نه‌وجه‌وانانی‌ نێو‌ له‌‌ ئێستا‌ سیاسی‌ ئاگایی‌

عه‌لی‌حاجی‌زه‌ڵمی

كاتێك‌پێشكه‌وتن‌له‌‌دونیای‌ئه‌مڕۆدا‌بواره‌كانی‌ژیان‌ده‌گرێته‌وه‌،‌ئه‌م‌پێشكه‌وتنه‌‌له‌‌ پێشكه‌وتن‌ لە‌ جۆرێك‌ ده‌بێته‌‌ كورد‌ بۆ‌میكانیزمی‌چه‌وساندنه‌وه‌دا،‌كه‌‌ڕاسته‌وخۆ‌واڵتانی‌داگیرکەر‌له‌‌دژیدا‌به‌كاری‌ده‌هێنن،‌زیاتر‌ كاتێك‌ هه‌موو‌ له‌‌ كورد‌ تاكی‌ ئه‌مڕۆ‌ئه‌گه‌ر‌ مه‌ترسیدایه‌،‌ له‌‌ ژیانی‌ ئاسایشی‌و‌ مێژوویی‌ تایبه‌تكاری‌ ڕاب���وردوودا‌ له‌‌ژێرپێ‌ زمامنان‌ كولتووری‌ و‌ جوگرافی‌و‌ مه‌كر‌ پێشكه‌وتنی‌ ئه‌مڕۆ‌ ئه‌وا‌ خرابێت،‌زۆر‌ داگیرکەر‌ واڵتانی‌ سیاسییانه‌ی‌ فریوی‌دیبلۆماسییانه‌‌و‌زۆر‌نامۆڕاڵییانه‌‌ئاسایشی‌خۆراك‌و‌لۆژیكی‌كوردیان‌خستووه‌ته‌‌ژێر‌مه‌ترسیه‌وه‌،‌قۆناغه‌كانی‌سڕینه‌وه‌ی‌هۆش‌ڕابوردوویان‌ كورد‌ ئاگاهی‌ و‌ زانیاری‌ و‌ئێستا‌ وه‌ك��و‌ ك��ات‌ هیچ‌ ب��ه‌اڵم‌ درێ���ژە‌،‌

ماددانه‌‌ ئه‌و‌ چونكه‌‌ بره‌ودایه‌،‌ له‌‌ كورددا‌له‌‌ هێنانیان‌ به‌ده‌ست‌ بۆ‌ ه��ه‌وڵ��دان‌ و‌سه‌رچاوه‌‌نافه‌رمییه‌كانه‌وه‌‌وه‌های‌كردووه‌‌جموجۆڵی‌ كوردیی‌ ئوستانێكی‌ هیچ‌ كه‌‌به‌‌ به‌ڵكو‌ ن��ه‌م��اوه‌،‌ تێدا‌ سیاسییانه‌ی‌و‌ خوێندن‌ نێوه‌نده‌كانی‌ لە‌ پێچه‌وانه‌وه‌‌مادده‌ی‌ مه‌یلی‌ زانكۆكان،‌ و‌ ئامۆزشگاكان‌و‌ سیاسی‌ مه‌یلی‌ جێگه‌ی‌ ه��ۆش��ب��ه‌ر‌

نه‌ته‌وه‌یی‌گرتووه‌ته‌وه‌.په‌روه‌رده‌یی:‌ و‌ زانستی‌ مه‌ترسی‌ ‌�2له‌‌سنه‌،‌یه‌كه‌م‌زانكۆی‌ زانكۆی‌كوردستان‌هه‌مانكاتدا‌ له‌‌ و‌ دواكه‌وتویی‌ بۆ‌ ئێرانه‌‌بوونیان‌ موعتاد‌ له‌‌ پێشكه‌وتوترینیانه‌‌

به‌مادده‌ی‌هۆشبه‌ر‌به‌تایبه‌ت‌له‌ناو‌كچاندا،‌به‌كاردێت‌ ئاشكرا‌ به‌‌ زۆر‌ ئه‌وماددانه‌‌زانستییانه‌ی‌ ‌ مشتومڕی‌ جێگه‌ی‌ و‌

گرتووه‌ته‌وه‌.زۆرترین‌ كۆمه‌اڵیه‌تی:‌ مه‌ترسیی‌ ‌�3دادگاكانی‌ له‌نێو‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ گرفتی‌ئوستانه‌‌كوردییه‌كاندا‌له‌‌بره‌ودایه‌،‌كه‌‌ئه‌م‌گرفته‌‌شوێنی‌گرفته‌كانی‌تری‌گرتووه‌ته‌وه‌،‌كوردستاندا‌ له‌‌ سیاسی‌ گرتووی‌ جاران‌ كه‌‌هۆیه‌وه‌‌ ب��ه‌و‌ ئێستا‌ به‌ڵكو‌ ب��وون،‌ ف��ره‌‌وه‌ك‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌ ئ��اژاوه‌‌ گرتووی‌.....هتد‌ و‌ ناموس‌ و‌ دزیكردن‌ و‌ كوشنت‌زۆر‌بووه‌،‌كه‌زۆرینه‌ی‌ئه‌وانه‌ش‌له‌‌ئاكامی‌

مادده‌‌هۆشبه‌ره‌كانه‌وه‌یه‌.پێچه‌وانه‌ی‌ به‌‌ ئابووری:‌ مه‌ترسی‌ ‌�4كوردستان‌ هه‌شتاكان‌ و‌ حه‌فتاكان‌ سااڵنی‌كشتوكاڵیی‌ ناوچه‌ی‌ دواكه‌وتوترین‌ له‌‌له‌‌ ئه‌مڕۆ‌ ده‌ڤ��ه‌ره‌‌ ئه‌و‌ ئابووری‌ ئێرانه‌،‌نییه‌،‌ كورددا‌ الوانی‌ و‌ جوتیاران‌ ئه‌ستۆی‌به‌ڵكو‌چه‌ند‌كۆمپانیایه‌كی‌ئێرانی‌و‌بیانی‌هه‌ڵی‌ده‌سوڕێنن،‌كه‌‌دوورن‌له‌‌مه‌چه‌كی‌هه‌ر‌ كردنیان‌ كشتوكاڵ‌ كوردان‌ ك��وردان،‌خۆیان‌ پشكی‌ و‌ كالسیكییه‌‌ مۆدی‌ له‌سه‌ر‌ئه‌مه‌ش‌ ناهێنن،‌ به‌رهه‌م‌ خێزانیان‌ و‌ده‌رئه‌نجامی‌ڕاسته‌وخۆی‌بێهۆشبونی‌الوانه‌‌

به‌و‌ماددانه‌وه‌،‌كه‌‌هۆكاری‌ڕاسته‌وخۆن.

نییه‌‌ تر‌ شێوازێكی‌ و‌ داخراوه‌‌ كۆمه‌ڵگا‌تایبه‌تییه‌كانی‌ شته‌‌ گوزارشتكردنی‌ بۆ‌

كوڕان‌بۆ‌كچان«.ڕێ���ب���وار‌م��ح��ه‌م��ه‌د‌ده‌ڵ��ێ��ت:‌دیاره‌‌ قێزه‌ونه‌،‌ زۆر‌ »ئه‌مه‌دیارده‌یه‌كی‌گه‌نجاندا‌ له‌ناو‌ ته‌نها‌ دیارده‌یه‌‌ ئه‌م‌له‌و‌ هه‌ندێ‌‌ به‌ڵكو‌ ناكرێت،‌ ب��ه‌دی‌چوونه‌ته‌‌ كه‌‌ ده‌گرێته‌وه‌‌ كه‌سانه‌ش‌جار‌ چه‌ند‌ هاوسه‌رگیرییه‌وه‌،‌ پڕۆسه‌ی‌ئافره‌ت‌ له‌‌ توانجی‌ پیاو‌ لێبووه‌‌ چاوم‌ناشیرین‌ قسه‌ی‌ ڕووب��ه‌ڕووی‌ و‌ داوه‌‌یان‌ ئافره‌تانه‌وه‌،‌ له‌الیه‌ن‌ بووه‌ته‌وه‌‌هۆی‌ ده‌بێته‌‌ ئه‌مه‌‌ ج��ار‌ هه‌ندێك‌و‌ ئافره‌ت‌ هه‌ندێك‌ خشته‌بردنی‌ له‌‌

ڕووداوی‌خراپی‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌«.شه‌رمنه‌‌ كوڕێكی‌ ئه‌حمه‌د‌ هێمن‌جله‌ی‌ شێوازی‌ ئه‌و‌ ئه‌مڕۆ‌ وایه‌‌ پێی‌ و‌

كه‌‌كچان‌هه‌ڵیده‌بژێرن‌زۆر‌كاریگه‌ریی‌شه‌رم‌ ته‌نانه‌ت‌ و‌ هه‌یه‌‌ كوڕان‌ له‌سه‌ر‌كوڕانیش‌ بكه‌یت.‌ سه‌یری‌ ده‌تگرێ‌‌له‌‌ نه‌بێت‌ ئ��ه‌وه‌‌ ته‌نیا‌ نییه‌‌ هیچیان‌خۆیان‌ قسانه‌وه‌‌ و‌ توانج‌ ئه‌م‌ ڕێگه‌ی‌ده‌شڵێت:‌ هێمن‌ ب��ك��ه‌ن��ه‌وه‌.‌ خاڵی‌كچان‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ نین‌ هۆكار‌ »كوڕان‌ه��ۆك��ارن«‌ب��ه‌اڵم‌ك��وڕی‌به‌‌ڕەوش��ت‌بوونی‌ له‌گه‌ڵ‌ نییه‌‌ ئاماده‌‌ هیچكات‌قسه‌ی‌ و‌ تانه‌‌ و‌ توانج‌ ئه‌مانه‌شدا‌خراپ‌به‌رانبه‌ر‌كچان،‌له‌‌بازاڕ‌و‌شوێنه‌‌

گشتییه‌كان،‌ده‌رببڕێت.ئه‌وانه،‌‌ جیاتی‌ له‌‌ ده‌بێت‌ كه‌واته‌‌بۆ‌ باشرت‌ ڕێگه‌ی‌ و‌ كرانه‌وه‌‌ هەوڵى‌تێگه‌یشتنی‌ یه‌كرت‌ له‌‌ و‌ نزیكبوونه‌وه‌‌و‌ توانج‌ نه‌ك‌ بدرێت،‌ كچان‌ و‌ كوڕان‌

قسه‌ی‌خراپی‌كوڕان.

یه كێكی تر له و دیاردانه ی ئێستا له ناو كۆمه ڵگه ی

كوردییدا به دی ده كرێت، تانه و توانجی ڕه گه زی

نێرینه یه لە ڕه گه زی مێ ، هۆكار و كاریگه رییه

نێگه تیڤه كانی ئه م دیارده یه ش، ڕا و بۆچوونی جیاوازی له سه ره . هه ندێك

پێیان وایه كچان خۆیان هۆكارن و هه ندێكیش

ده ڵێن: ئه مه ڕه فتارێكی ناشیرینه و له سه ر

كه سیه تی كوڕان دەکەوێت و نامتمانه ییش بۆ كچان به دوای خۆیدا ده هێنێت.

‌‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە

خودسێنته‌ری‌و‌

خودپه‌سه‌ندیی‌ئێمه‌‌

كۆمه‌ڵناسی‌ئێرانی،‌حه‌سه‌ن‌نه‌راقی،‌له‌‌كتێبه‌كه‌ی‌خۆیدا‌به‌‌ناوی‌)بۆچی‌‌چاوه‌ڕوان‌وه‌ستاوین؟(‌باسی‌

كێشه‌‌ناوخۆییه‌كانی‌جڤاتی‌ئێرانی‌كردووه‌.‌من‌له‌‌ڕاستییدا‌كه‌‌ئه‌و‌

كتێبه‌م‌خوێنده‌وه‌،‌بۆم‌ده‌ركه‌وت‌به‌شێكی‌زۆر‌له‌‌گرفته‌كانی‌ئه‌وێش‌په‌یوه‌ندیی‌دانه‌بڕوایان‌به‌‌ئێمه‌وه‌‌

هه‌یه‌،‌بۆیه‌‌من‌وه‌ك‌ئه‌ركێكی‌ئاكاریی‌له‌م‌شوێنه‌دا‌پێم‌باشبوو‌له‌باره‌ی‌خۆپه‌سه‌ندی‌ئێمه‌‌و‌به‌‌

سێنته‌ركردنی‌خۆمانه‌وه‌‌ناوی‌ئه‌م‌پیاوه‌‌بهێنم.‌

یه‌كێكی‌تر‌له‌‌گرفته‌كانی‌ئێمه‌‌مه‌سه‌له‌ی‌خۆكردنه‌‌سێنته‌ره‌‌و‌دانه‌‌دواوه‌ی‌ئه‌وانی‌تره‌،‌به‌‌واتایه‌كی‌تر،‌

ئێمه‌‌هه‌موو‌كه‌‌ده‌كه‌وینه‌‌قسه‌‌و‌باس‌له‌‌خۆمان‌ده‌كه‌ین،‌زۆر‌له‌‌خۆ‌ڕازی‌و‌خۆپه‌سه‌ندین‌و‌له‌‌هه‌موو‌

كۆڕ‌و‌كۆبوونه‌وه‌یه‌ك،‌له‌‌باره‌ی‌هه‌ر‌بابه‌ت‌و‌توانایه‌كه‌وه‌‌كه‌‌قسه‌‌بكرێ‌،‌

هه‌مووان‌له‌‌هه‌وڵی‌ئه‌وه‌داین‌كه‌‌ئاڕاسته‌ی‌گفتوگۆ‌و‌باسوخواسه‌كان‌

به‌الی‌خۆماندا‌ڕابكێشین.‌هه‌مووان‌وه‌ك‌عه‌لی‌زه‌ڵمی‌

ده‌ڵێت:‌)ده‌مانه‌وێ‌‌خاوه‌ن‌حیكایه‌ت‌بین،‌نه‌ك‌‌ڕووداوه‌كامنان‌بۆ‌بگێڕنه‌وه‌(.‌هه‌موو‌سه‌روه‌ری‌و‌

شانازییه‌كان‌به‌‌خۆمانه‌وه‌‌په‌یوه‌ست‌ده‌كه‌ین‌و‌ئه‌وانی‌تری‌لێ‌بێبه‌ش‌

ده‌كه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌كێشه‌یه‌ك‌یان‌كه‌موكورتییه‌ك‌هه‌بێت،‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌خۆمانه‌وه‌‌لێی‌ده‌ڕوانین‌و‌هه‌رچی‌سه‌روه‌ری‌هه‌یه‌‌ئیرت‌هی‌ئێمه‌یه‌‌و‌

نابێت‌گومانی‌لێبكه‌ین.‌ئه‌م‌خه‌یاڵ‌سازییه‌كه‌‌ئێمه‌‌بۆ‌خۆمامنان‌دروستكردووه،‌‌نیشانه‌ی‌

شكستی‌ڕیاڵیتی‌و‌ئه‌و‌‌واقیعه‌‌تاڵه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌وه‌ك‌خۆی‌بیبینین،‌

ده‌بێت‌هه‌رچی‌ته‌ون‌و‌شانازیی‌چنینی‌ناڕاست‌و‌وه‌همین،‌هه‌مووی‌

هه‌ڵبوه‌شێنینه‌وه‌!‌كه‌‌له‌‌ڕاستییدا‌توانای‌ئه‌وه‌شامن‌نییه‌.‌ئه‌گه‌ر‌هه‌موو‌خاوه‌نی‌سه‌روه‌ری‌و‌ڕووداوخوڵقێن‌بین،‌ئه‌ی‌كۆمه‌ڵگا‌بۆچی‌كێشه‌كانی‌

تا‌دێ‌زیاد‌و‌مه‌ترسیدارتر‌ده‌بن؟‌ئه‌م‌هه‌موو‌مرۆڤه‌‌له‌‌خۆ‌ڕازییانه‌‌

بۆچی‌ناتوانن‌له‌م‌كۆمه‌ڵگایه‌دا‌ڕێگه‌‌له‌‌نه‌مانی‌ئاسووده‌یی‌بگرن؟‌

كۆن‌وتوویانه‌:‌ئه‌گه‌ر‌هه‌مووان‌ئاغا‌بن‌ئیرت‌كێ‌‌ئاوی‌ئه‌سپه‌كان‌بدات؟‌

ئه‌گه‌ر‌ئێمه‌ش‌‌هه‌موو‌خودپه‌سه‌ند‌بین،‌ئه‌ی‌كێ‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌هه‌ڵوێست‌

له‌سه‌ر‌خود‌وه‌ربگرێت.‌ئه‌گه‌ر‌هه‌موو‌ڕووداوخوڵقێنین‌‌بۆچی‌تا‌

هه‌نووكه‌‌خاوه‌ن‌هیچ‌ڕووداوێك‌نین؟‌ئه‌مانه‌‌وامان‌لێده‌كه‌ن‌به‌‌

خۆماندا‌بچینه‌وه‌‌و‌به‌‌خۆمان‌بڵێین:‌كه‌‌له‌‌ڕاستییدا‌نابێت‌ته‌نیا‌خۆمان‌به‌‌

به‌رهه‌مهێنی‌شانازی‌و‌نه‌مرییه‌كان‌بزانین.

‌به‌ڕاست‌بۆچی‌ئه‌وه‌‌ناكه‌ین؟

ژماره‌‌)9(،‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/13،‌ساڵی‌یەکەم

10

تسێ

ووەین

‌دامن

وس‌ع

انڕای

راپۆرت:‌ئاراس‌ڕە‌فیق

www.bayanpress.net

مادده‌‌هۆشبه‌ره‌كان‌ئاسایشی‌لۆژیكی‌كورد‌ده‌خه‌نه‌‌مه‌ترسییه‌وه‌

birura_bayan@yahoo.comژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

13

ته نیا تایبه ت بوو به پیاوان، سه ره ڕای ئه مه ش سیسته مه یان ئ��ه م دیكه واڵت��ی هه ندێ دره نگرت په سه ند كرد. بۆ منوونه له سوید ئه م سیسته مه له )1907- 1909( به تاقیكردنه وه ، جه نگی دوای )1918 ل��ه ئه ڵامنیا ل��ه جۆره له م په سه ندكران، جیهانی یه كه می گشتی هه ڵبژاردنی پێویسته سیسته مه دا ده نگدانی ڕێگه ی له و راسته وخۆ و ئازاد نهێنییه وه ، كه گه ره نتیكاری ئه م سیسته مه یه، ئه نجام بدرێت. كه خودی ئه مه ش له ره وتی ئێستاش هه تا دیموكراسیدا پێگه یشتنی به به جێده هێڵێت، زۆر گومانی جێگه ی ناوه ڕاست، رۆژهه اڵتی واڵتانی له تایبه ت ئه و تازه ترینی كه عێراقه منوونه شیان سیاسی ملمالنێی زۆرت��ری��ن واڵت��ان��ه ی��ه

به خۆیه وه ده بینێت. به ریتانیا مه زنی شۆڕشی دوای له شۆڕشی سه ركه وتنی و )1688( ساڵی له فه ره نسا له ساڵی )1781(، هه مووكه س به م چونكه نه گه یشت، دیموكراسی ئیمتیازه ی پێوه ر به الیه نی كه مه وه هه بوونی دارایی و سامان بوو كه به پێی پێوه ری رێژەی باجدان كه واڵتانه ی له و پێیه ش به م ده كرا، دیاری خۆیان به پێشه نگی دیموكراسيی پێشكه وتوو ده زانن، ده نگی خه ڵك و به شداريی سیاسی جۆره ئ��ه م بنچینه ییه كانی پایه له كه و سه رخۆ له ده ژم��ێ��ردرێ��ت، سیسته مه

به كه موكووڕییه وه فۆرمی گرت.پ��ێ��ش��رت ومت����ان ك��ه ی��ۆن��ان��ی ك��ۆن ب��ه اڵم ب���ووه ، دیموكراسی س��ه رچ��اوه ی له شێوازه كانیه وه هه موو به دیموكراسی دوای له جیددییه كانی الیه نگره راستیدا لوك، جۆن وه ك ن��اوه ڕاس��ت، سه ده كانی مۆنتسكیۆ و رۆسۆ لێی ره شبین بوون، رۆسۆ ده ڵێت: كۆمه اڵیه تی(دا )گرێبه ستی له به دیموكراسی جیهاندا له ك��ات »هیچ چونكه نه بووه ، بوونی راسته قینه وات��ای رسووشتییه وه سیسته می به پێچه وانه ی

به الی هه رگیز دكتۆراكه یان، تێزی ی��ان لێكۆڵینه وه دا نه چن.

ڕەنگه به راوردكردنێكی كورت له نێوان زانكۆ و هه رێم زانكۆكانی مامۆستایانی پێشكه وتووه كانی جیهان )به ریتانیا بۆ منوونه ( تا ڕاده یه كی زۆر هاوكارمان بێت بۆ تێگه یشنت

له سستی و الوازيی ئاستی زانكۆكامنان،دكتۆرا به ده ستهێنانی كوردستان له ته ماشا ڕێگه كۆتايی و ئامانج دوا وه ك��و بۆ ته نها زۆرك��ه س هه وڵی بۆیه ده كرێت، به ده ستهێنانی )دال(ه كه یه ، به اڵم لێره دكتۆرا ده ستپێكردنی سه ره تای و ڕێگه یه سه ره تای پڕ زانستيی درێ���ژی و دوور گه شتێكی تاقه تی كه ئه وانه ش ماندووبوونه ، و هه وڵ ب��ه دوای زوو ه��ه ر نيیه ، لێكۆڵینه وه یان له وه چونكه ده گه ڕێن، دیكه دا ئیشێكی چاالكيی واته زانكۆ مامۆستای كه ده گه ن خه م لێره لێكۆڵینه وه دا. بواری له به رده وام هه وڵدانه مامۆستاكان زۆرب��ه ی خولیای و باشرتین و كتێب باشرتین باڵوكردنه وه ی بۆ بابه ت له باشرتین ژۆرناڵدا، به جۆرێك هه ست نێوان له ده كه یت ئاشكرا كێبڕكێیه كی به كه چی به شدا، هه مان ستافی و زانكۆكان ساڵیش به مامۆستاكان زۆربه ی الی خۆمان بابه تێك نانووسن، به هۆی زۆر سه رقاڵبوونه وه به وانه وتنه وه و ئیشی كارگێڕی و ڕۆتینيیه وه ، به ڵكو ناكه ون، لێكۆڵینه وه فریای نه ك هه ر په ره سه ندنه و زانیاری ئاگاداری زۆرج��ار

نوێكانی بواره كه ی خۆشيان نین .لێره مامۆستایانی زانكۆ ڕۆڵێكی به رچاو به ره وپێشربدنی و دامه زراندن له ده گێڕن كه )Think Tank( بیركردنه وه خانه كانی

نزار ته یب هه ورامی

چه مكی دیموكراسی وه كو زاراوه یه كی كۆن، له سه رده می ده وڵه ته شاره كانی یۆنان دیموكراسی سه ریهه ڵداوه ، ئه سیناوه و له ب��ه ش، دوو له پێكهاتووه وشه وه ك��و به )دیمۆس( یه كه میان دوو وشه ی التینی، مانای جه ماوه ری خه ڵك و )كراتیا( به مانای

ده سه اڵت، پێكهاتووه .ئه سینای كه دیموكراسی سه رچاوه ی راسته وخۆ (ه، پ.ز ( پێنجه می س��ه ده ی ئه و حوكمه جێبه جێ ده كرا، به واتایه كی تر، گشت تاكه كانی خاوه نی مافن و هاوواڵتیان به شدارن له كاروباری واڵتدا، به شداریكردن زانراوه هاوواڵتی ئه ركی به سیسته مه له م

نه وه ك ماف.له كاتێكدا ئه مڕۆ دیموكراسی به شێوازی نوێنه رایه تی، دیموكراسی واته ناڕاسته وخۆ پیاده ده كرێت، سه ره ڕای ئه وه ی دیموكراسی ته نانه ت له ئه سینای كۆنه وه ته نها بۆ نیوه ی ئه مه ش زۆری��ن��ه ی، ن��ه ك ب��ووه ، كۆمه ڵگا بۆ ته نها ده سه اڵتداری مافی له به رئه وه ی دیكه ی نیوه كه ی ب��ووه ، پیاوان ره گ��ه زی كۆمه ڵگا كه ڕەگه زی مێینه بوون، هیچ جۆره

مافێكی ده نگدانیان نه بووه .كۆن ئه سینای دیموكراسيی له كاتێكدا ناوده برێت، ڕاسته قینه دیموكراسيی به كه بكرێت ئ���ه وه ش ره چ���اوی پێویسته تا ده نگدان مافی و په رله مانی سیسته می ماوه یه كی دوور و درێژ له واڵتانی ئه وروپا

نه وشیروان حسێن سعید

هه ڵگری س���ه دان ك��وردس��ت��ان��دا ل��ه له هه یه دكتۆرامان و ماسته ر بڕوانامه ی زۆربه ی كه ج��ۆراوج��ۆردا، ب��واری چه ندین هه ره زۆریان وه كو مامۆستا له زانكۆ حكومی وانه بێژن، یان دام��ه زراون، ئه هلیيه كاندا و هه ڵكشاندایه ، له ب��ه رده وام ژماره كه شیان كه ئ��ه وه ی��ه سه رنجه جێی ئ��ه وه ی ب��ه اڵم هه مان هه ڵكشان نابینین له ژماره و كوالیتی

لێكۆڵینه وه ئه كادیميیه كاندا.ج��ی��ا ل���ه و وت���اران���ه ی ك��ه الوازي���ی زانكۆكاندا له ئه كادیمی لێكۆڵینه وه ی وه زاره ت���ی و حكومه ت به ده به ستنه وه زۆر بڕێكی )كه زانكۆوه و بااڵ خوێندنی له ده مانه وێ ئێمه تێدایه (، ڕاستييان له بڕوانین گرفته له م دیكه وه گۆشه نیگایه كی حه ماسه ت نه بوونی و مامۆستا خودی و ته وه ری بكه ینه لێكۆڵینه وه ، بۆ عیشق و گشتی به شێوه یه كی دی��اره باسه كه مان، سه ره كی ڕۆڵ���ی س��ێ زان��ك��ۆ مامۆستای ده بینێت كه بریتین له : وانه وتنه وه ، كارگێڕی ئه گه ر به اڵم لێكۆڵینه وه ، و به ڕێوه بردن و ڕاستییه ی ئه و ده گه ینه وردبینه وه ، كه مێك هه رێم زانكۆكانی مامۆستایانی زۆربه ی كه بۆ چڕكردووه ته وه چاالكییه كانیان و كار به بایه خ كه مرتین دووه م، و یه كه م خاڵی كارێكی الوه كی وه كو و ده ده ن لێكۆڵینه وه كه نه بێت ئ��ه وه بۆ ئه گه ر ده ڕوان��ن، لێی به شێك ڕەنگه به رزبكرێته وه، پله كه یان ماسته رنامه نووسینی پاش مامۆستایان له

و بڕیارده ر گه ل تاكه كانی زۆرینه ی كه له مه ش زی��اد ب��ن، جێبه جێكار كه مینه رۆژێ هه موو هاوواڵتیان كه نییه مومكین بڕیاردان و )شورا( لیژنه یه ك پێكهێنانی بۆ بۆیه هه ر كۆببنه وه . یه كدیدا ده وری له زانایان ئاگاداربوونه وه كه حكومه ت له سه ر سته مكاری له جۆرێك زۆری��ن��ه بنه مای زۆرینه سته مكاريی به كه دێنێت به بوون له هه مبه ر كه مینه دا نارساوه . ئه رستۆش ئه م بابه ته ی ره چاو كردبوو، ئامانجی كۆمه ڵگای ده زانێت، گشتی به رژەوه نديی به سیاسی نه ك به رژەوه نديی كه مینه یان زۆرینه ، بۆیه گه ڕان بۆ چاره سه ر حكومه تی پێكهاتووه به پێی ڕای زۆرینه ده سه اڵت بگرێته ده ست، بۆ

كه مینه ش ده رفه تی راده ربڕین بڕەخسێنن. ده وڵه تی به كه په پوه ندی ئ��ه وه ی عێراقه وه هه بێت، كه هه رێمی كوردستانیش كه سیاسییه ی سیسته مه ل��ه و به شێكه پێده كرێت، عێراقی گه النی حوكمڕانیی له تێكه ڵه سیسته مێكی ل��ه پێكدێت فیدراڵییه ئیدارییه وه له ڕووی حومكرانیدا، كاربه ده ستانی چونكه نییه ، فیدراڵیش و سیسته مه به م دان جۆرێك هیچ به عێراق هه یه ئ��ه وه ی ته نها نانێن، ئیدارییه دا ببه سرتێت، پێ پشتی عێراقه ده ستووری ئه ویش له كاتی الوازیی الیه نه سیاسییه كانی بێنێت به ده ستی توانیویه تی كورد عێراقدا به اڵم بیچه سپێنێت، عێراقدا ده ستووری له سیاسییه كانی پارته و الیه ن كه ئێستادا له به هێزی ب��ه ره و رۆژ دوای له رۆژ عێراق بێت ساتێكدا و ئ��ان ه��ه ر ل��ه ده چ���ن، گه ڕانه وه ی و ده ستوور گۆڕینی ئه گه ری سیسته مه ئه م و ئارادایه له په رله مان بۆ مه ترسییه وه بكه وێته له رزۆكه فیدراڵییه تا ئه وه یه تر الیه نێكی بربێت. له ناو و له جیابووه ته وه هه رێم یه ك ته نها ئێستا هه رێمی چوارچێوه ی بچێته كه عێراق هه رێمی ته نها ئ��ه وی��ش فیدراڵییه وه ،

حكومه ت به بایه خه وه كار له سه ر لێكۆڵینه وه و پێشنیاره كانیان ده كات، كه چی الی خۆمان له جیاتی مامۆستایانی زانكۆ زۆرجار ده زگا و ناوه نده حیزبيیه كان به و كاره هه ڵده سنت، كه دیاره ناتوانن ڕۆڵێكی ئه كادیمی سه ركه وتوو تازه ترین ڕۆژئ���اوا له ببینن. بێالیه ن و له سه ره تا مه عریفه و ئایدیا و ته كنۆلۆژی الی كه چی سه رهه ڵده ده ن، زانكۆكانه وه و ئایدیا زۆرترین و پاشكۆن زانكۆكان ئێمه جه ده له فیكريیه كانیش له الیه ن كه سانێكه وه زانكۆ ده ره وه ی ل��ه ك��ه ده ورووژێ���رێ���ن ته نانه ت ده كه ن، كار هه رێم( )زانكۆكانی Time( به ڕێوه بردنیشدا كات شێوازی له جیاوازیيه كی به management(ه��ه س��ت گه وره ده كرێت، له به ریتانیا مامۆستا تا ئێواره كتێبخانه كه شی هه ر ته نانه ت و زانكۆیه له له زانكۆدایه ، ئه و ماوه یه ی له وێ ده مێنێته وه جگه له وانه وتنه وه، خه ریكی خوێندنه وه و ئه كادیمیيه ، كه ده چێته لێكۆڵینه وه و كاری ته له فیزیۆن ماڵه وه پشوو ده دات و سه یری ده كات، یان ڕۆمانێك ده خوێنێته وه ، كه چی الی مامۆستایان زۆربه ی پێچه وانه وه، به خۆمان پاش وانه وتنه وه كاته كه یان به قسه كردن و چا خواردنه وه به سه ر ده به ن )له م خاڵه دا ڕەنگه گله یی له مامۆستایان نه كرێت، چونكه وه كو نه كراوه دابین بۆ تایبه تییان ئۆفیسی ئێره زه حمه ت به سكوڵ هه ندێ له ته نانه ت و له سه ری ده ستده كه وێت كورسيیه كت دانیشیت!( و شه ویش خه ریكی خوێندنه وه و خۆئاماده كردن ده بن بۆ سبه ینێ، به مشێوه یه و بدات منداڵیشی و ماڵ مافی ناتوانێت و زانكۆ له كاره كه ی نێوان له هاوسه نگی

هه رێمی نه بوونی حاڵه تی له كوردستانه ، ده خاته فیدراڵییه سیسته مه ئه م دیكه له الیه كی له ناوچوونه وه ، ژێرمه ترسیی تره وه ئه و سیسته مه سیاسییه ی كه ئیداره ی له برییتیه پێده كرێت فیدراڵییه ته ی ئه م نوێنه رایه تيی دیموكراسيی سیسته مێكی ته وافوقی له نێوان الیه نه سیاسییه كان، به اڵم له ئێستادا ئه وه ی له سیاسه ته كانی ئه مڕۆی حوكمڕانانی عێراق ده یبینین، نزیكبوونه وه ی و تاكڕەوی حوكمڕانيی له عێراقه ده وڵه تی ئه و به هۆی ئه مه ش ديكتاتۆری، حوكمی واڵتی كه پێشرت دیكتاتۆرییه ی كولتووره هه رێمی، واڵتانی كاریگه ری گرتبووه ، سه رۆك تاكڕەوانه ی ده سه اڵتی ئ��اره زووی قۆستنه وه ی عێراق، ئێستای وه زی��ران��ی الیه نی الوازی به رامبه ره كانی له ئۆپۆزسیۆن كوردستان هه رێمی ركابه ریكردنی و سه رتاپای كۆنرتۆڵكردنی و الوازك��ردن بۆ له عێراقدا، هه ر له ده سه اڵت جومگه كانی وه زاره تی ده گاته تا به رگرییه وه وه زاره تی

په روه رده . سه ر رۆشناییه ی خستامنه ئه و به پێی سیسته می دیموكراسی و ئه و مه ترسيیانه ی عێراقی حوكمڕانيی سیسته می له سه ر هه یه ، ده گه ینه ئه و ئه نجامه ی ئه گه ر بێت سنوورێك عێراق سیاسییه كانی الیه نه و وه زیرانی سه رۆك تاكڕەوانه ی حوكمی بۆ ب��ه ره و واڵت دان��ه ن��ێ��ن، ع��ێ��راق ئێستای ته وافوقی دیموكراسیی حوكمی لێكرتازانی ده چێت، دواجار دیكتاتۆرێكی دیكه ده ست به سه ر ته واوی جومگه و الیه نه كانی كایه ی ده وڵه تی عێراقدا ده گرێت، ئه و دیموكراسییه ته وافوقیيه الوازه ش كه هه یه، له ناو ده چێت، سه ره كی به شێكی كوردستانیش هه رێمی به ر زۆره ی زیانه ئه و ئه گه ری له ده بێت سیسته می سیاسیی عێراق ده كه وێت، ئه گه ر له چوارچێوه ی عێراقێكی به زۆر به یه كه وه

لكێراودا مبێنێته وه .

ئه ركی ماڵه وه دا ڕابگرێت.ڕاستیيه دا به و دان ده بێت كورتی، به بنێین، كه له گه ڵ ئه وه ی وه زاره تی خوێندنی به شێكی زۆری له به رپرسن زانكۆكان بااڵ و گرفته كانی خوێندنی بااڵ، به شێكی به رچاویش و كه مته رخه من زانكۆ مامۆستایانی له حه ماسه تیان و جدیه ت و خۆشه ویستی له وه نكوڵی هه ڵبه ته نیيه ، كاره كه یان بۆ كوردستاندا زانكۆكانی له كه ناكرێت پڕ و لێهاتوو و به توانا مامۆستایه كی چه ند به رهه مامن هه ن، به اڵم ڕێژەكه یان زۆر كه مه و به هیچ شێوه یه ك به راورد ناكرێن به و ژماره

زۆره بێ به رهه مه ی كه زانكۆكانیان ته نیوه .ده بێت گرفته ئه م چاره سه ركردنی بۆ و هه بێت پالنی بااڵ خوێندنی وه زاره ت��ی جۆریی« »دڵنیایی به رنامه كانی له جگه و »زان��س��ت��خ��وازی ب�����ه رده وام«، ش��ێ��واز و كه وابكات و دابهێنێت نوێ میكانیزمی په یوه ست زیاتر مووچه ب��ه رزك��ردن��ه وه ی بكات به لێكۆڵینه وه وه نه ك به وانه وتنه وه و كاری به ڕێوه بردن و كارگێڕیيه وه، كه زۆربه ی

هه ره زۆری كاتی مامۆستا ده بات.دابینكردنی له بیر پێویسته هه روه ها ئه و پێداویستيیانه بكاته وه كه پێویسته هه بن لێكۆڵینه وه ی بتوانێت مامۆستا ئه وه ی بۆ دابینكردنی وه كو بدات، ئه نجام ب��ه رده وام مامۆستایه ك، ه��ه ر به تایبه ت ئۆفیسی ناتوانێت ه��ه ر ن��ه ك زانكۆ ئ��ه وا ئه گه رنا ده بێته به ڵكو بێت، چاوساغ و پێشه نگ پاشكۆ و سه ره نجام له جیاتی خێر و خۆشی بۆ كۆمه ڵگه، ده بێته سه ربار، وه كو به شێك له

داموده زگاكانی دیكه .

سیسته‌می‌دیموكراسی‌له‌‌رووی‌تیۆر‌و‌پراكتیكه‌وه‌ )عێراق وه ك منوونه (

مامۆستایانی‌زانكۆ‌و‌لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ئه‌كادیمی

هه ڵبژاردنه كانی

ئه مریكا و كوردستان

هاوكار عه بدوڵاڵ شێخ وه سانی

ئه گه ر هه ڵبژاردن به دیوێكدا بۆ گۆڕانكاری له واڵتدا بكرێت، ئه وه نده ش بۆ و ده ره وه جیهانی به واڵته كه جوانی ڕووی نیشاندانی و جوانكردن بۆ هیچ بێ مه ده نییانه و ئاشتییانه شێوازێكی به ده س��ه اڵت ئاڵۆگۆڕكردنی له هه ڵبژاردن ئه نجامدانی ئاشكرایه هه مووان الی ده كرێت. توندوتیژییه ك، ناوچه كه دا ده سه اڵتی و حكومه ت له گۆڕانكاری مه به ستی به واڵتێك، هه ر بنكه ی قه باره ی سیاسییه كان ق��ه واره و هێز هه موو ئه وه ی بۆ ده كرێت،

جه ماوه ریی خۆیان بزانن. ئه وه ی لێره دا مه به ستمه و حه ز ده كه م باسی بكه م له م كورته نووسینه دا، بێگومان زۆر ئه مریكا و كوردستان. له له سه ر هه ڵبژاردن چه ند جیاوازییه كه ڕوون و دیاره كه ئه گه ر به راورد بكه ین له نێوان ئه مریكا و كوردستان، ده بێت وه ك جیاوازیی ئاسامن و ڕێسامن سه یری بكه ین، به اڵم ئه وه ی پاڵی به منه وه كه بوو، ئه مریكا جوانه كه ی هه ڵبژاردنه بنووسم، بابه ته ئه م ئه وه ی بۆ نا چه ند به شێوازێكی مه ده نییانه به ڕێوه چوو، بێ هیچ گیروگرفتێك، له كاتێكدا ده بێته وه ، )ساندی( رسوشتی كاره ساتی گه وره ترین ڕووب��ه ڕووی ئه مریكا له كاتێك هه ر دیاره هه ڵبژاردن، پرۆسه ی سه ر نه كرده كاری هه رگیز به اڵم كوردستان هه ڵبژاردن كرابێت، ده سه اڵتدارانی واڵت زۆر به ته حه دداوه ده ڵێن:

هه ڵبژاردنی كوردستان زۆر شه فافه ، وه ك واڵتانی جیهان.سه رۆكایه تی بۆ ئه مریكا هه ڵبژاردنی ڕۆژان��ه دا له م نه ڕۆین، دوور با جیاوازییه كی چه ند كورتدا خاڵێكی چه ند له كرد حه زم بۆیه به ڕێوه چوو، له ئێمه بزانین ئه وه ی بۆ ڕوو، بخه مه كوردستان و ئه مریكا له هه ڵبژاردن

كوردستان له كوێی ئه م هه ڵبژاردنه دا خۆمانه ده بینینه وه :له سه رخۆ و ئ��ارام شێوازێكی به زۆر بانگه شه كردن ئه مریكا له -1بكات، بریندار وشه یه ك به به رامبه ر هه ستی كه س ئه وه ی بێ به ڕێوه چوو، له كوردستان به اڵم بوو. به رنامه ی جوان و پڕۆژه له سه ر پێشبڕكێ هه میشه بانگه شه ی هه ڵبژاردن بێ ناوزڕاندن و جنێو و شه ڕ و ئاژاوه نه بووه ، هه میشه ناتوانن داهاتوودا له كه بیربكه نه وه ئه وه ی بێ ده درێ��ت گه وره به ڵێنی

جێبه جێیان بكه ن.له واڵت سه روه ریی كه ئه وه ی له سه ر ئه مریكا له تاك ڕاهێنانی -2خزمه تكردن بنه مای له سه ر كاندیده كان به ده نگدان گرنگرته ، شتێك هه موو سیسته می له سه ر تاك كوردستان له به اڵم ده بێت، واڵت به ره وپێشربدنی و به ده ن��گ كه ڕاده هێرێت وا وات��ه ده كرێت، پ���ه ره وه رده به حیزبیبوون حیزبه كه ی بدات، ئه گه رچی ئه م حیزبه واڵت به ره و هه ڵدێر به رێت و هه رچی له به داخه وه به رێت، ون ئاقارێكی به ره و واڵته و سه روه ریی سامان و خێر كوردستان به هۆی به حیزبیكردنی هه موو كایه كانی ژیانه وه ، نه توانراوه تاكی كورد هوشیار بكرێته وه و له مانای هه ڵبژاردن تێبگات، بۆ ئه وه ی به ئازادانه

كاندیدی خۆی هه ڵبژێرێت.ته زویر بۆ نه ك كه به رزه شێوه یه ك به تاك ڕۆشنبیریی ئه مریكا له -3بوونی سه ره ڕای ناكه ته وه ، لێ بیریشی هه ر به ڵكو هه وڵنادات، خروقات و و ته زویر كه مرتین ناهێڵێت كه ویالیه ت له هه ندێك ئه لیكرتۆنی سیسته می بۆ ڕاهێنانی و له كوردستانی خۆمان خه ڵك خول به اڵم بدات، ڕوو خروقات ده كرێته وه له الیه ن هه ندێك له حیزبه كانه وه ، به شێوه یه ك الیان ئاساییه كه ڕكابه ره كه یان به هۆی ته زویر و خروقاتی گه وره وه شكست پێ بهێنن. دیاره

ئه مه ش زۆر دووره له هه موو سیسته مێكی هه ڵبژاردنی دیموكراسی.4- له ئه مریكا ته واوی خه رجیی بانگه شه كانی هه ڵبژاردن له سه ر گیرفانی هه ڵبژاردنه كان خه رجیی هه موو كوردستان له به اڵم پاڵێوراوه كانه ، خودی له سه ر گیرفانی حكومه ته و پاره ی هه ژار و ڕه ش و ڕووتی واڵت بۆ بانگه شه و

به خشینه وه له پێناوی به ده ستهێنانی ده نگی زیاتر، خه رج ده كرێت.5- له ئه مریكا كاتێك هه ڵبژاردن ده كرێت هه موو جومگه كانی حكومه ت گۆڕانكاری له شێوازی كاركردنیاندا ده كرێت، به سرتاتیژێكی نوێ و شێوازێكی دونیا هه موو له وه ك هه ر ده ك��ه ن، خۆیان هاوواڵتیانی به خزمه ت تازه هه ڵبژاردن بۆ گۆڕانكایی ڕیشه یی ده كرێت له سیسته می واڵت، به اڵم دیسانه وه كوردستان له به داخه وه واڵتانه ، پێچه وانه ی به هه ڵبژاردن خۆمان واڵتی له ده سه اڵت بۆ له شكرێك به س، و ده موچاوه كانه گۆڕینی ته نیا هه ڵبژاردن ده چێت، به اڵم تۆزقاڵێك گۆڕانكاری له سیسته می واڵتدا به دی نایه ت، واسیته و به فێڕۆدانی سامانی واڵت و گه نده ڵیی گشتی، تا دێت ڕوو له زیادبوون ده كات.

خۆیدا شكستی به دان هێناوه شكستی كاندیده ی ئه و ئه مریكا له -6ده نێت و به ڕۆحێكی زۆر له خۆبوردووانه پیرۆزبایی سه ركه وتن له ڕكابه ره كه ی براوه یه كاندیده ی ئه و واڵت، به ڕێوه بردنی له ده بێت هاوكاری و ده كات په رواێزی هه رگیز و ده گرێت ڕكابه ره كه ی له ڕێز جوان زۆر به شێوازێكی ناخات له به ڕێوه چوونی واڵت، به اڵم له كوردستان كاتێك كاندیدێك سه ركه وتن به ده ستدێنێ�ت و ئه وی تریان شكشت ده خوات، كاندیده شكستخواردووه كه ئه وه ی بۆ ده كات كار زه مكردنی، و به خشینه وه تۆمه ت به ده ستده كات كاندیده ده س��ه اڵت، به ڕێوه چوونی له بهێنێت سه ركه وتنی به شكست سه ركه وتووه كه ته واو الیه نی شكستخواردوو په راوێز ده خات له هه موو حه ق و مافێكی، به شێوه یه ك كه له هه رچی داهات و سه رمایه ی واڵت هه یه بێبه شی

ده كات.له كه به سه خاڵه چه ند ئه م ب��ه اڵم زۆرن، تر ب��ه راودی خاڵی دی��اره ئاوا كورتدا ئاماژه ی پێ بده ین، هیوام وایه له كوردستانیش ڕۆژێك وتارێكی له خۆبوردووانه گیانێكی به هه مووان و بكرێت شه فاف هه ڵبژاردنێكی بێت

ئه نجامه كه ی قبوڵ بكه ن.

هه رێمی ل��ه زی��ات��ره س��اڵ بیست ده سه اڵت موماره سه ی كورد كوردستان ده كات، حكومه ت و په رله مان و سه رجه م ده زگاكانی ده وڵه تداری بوونیان هه یه ، به گوته ی هه ردوو حیزبی حوكمڕانیش بێت، سیتمێكی له په یڕەوی هه رێمه كه مان له سه رنج ئه گه ر ده ك��ات، دیموكراسی

نموونه ی دیموكراسيی كوردی

و ك��وردی ناسیۆنالیستی به مدواییه سیكۆال ری كورد قسه له سه ر مسته فا بارزانی پارتیه وه له الیه ن ده كه ن، ڕەوتی قسه كان ته قدیسكردن به ره و وه رگرتووه شێوازێكی ده چێت، ئه وانه ىش دژ به مسته فا بارزانین، هه وڵ ده ده ن له كارێزمايی ئه و كه سایه تیيه له سه ر نووسینه كورته ئه م بكه نه وه ، كه م هه ردوو دیارده یه كه ده دوێ، هه وڵ ده دات به رچاوڕوونیيه ك ده رباره ی ئه و كه سایه تییه

له مێژووی نوێی كورددا بخاته روو.هه مزه ملمالنێی باسی نووسینه له م ئیرباهیم ب��ارزان��ی، مسته فا و عه بدولاڵ چونكه ناكه م، بارزانی مسته فا و ئه حمه د نووسینه كه تایبه ت نییه به ژیانی نێوبراوان، له سه ر قسه كردنه نووسینه كه به ڵكو له بارزانی بارزانی، مردنی دوای ژیانی كێشه ی هه میشه خۆی سیاسيی ژیانی پارتی سیاسيی مه كته ب و سكرتێر له گه ڵ هه بووه ، له دوای مردنی بارزانی، سیفه تی وشه ی و زیادكرا بارزانی بۆ »نه مر«ی له بارزانی مسته فا لێكرایه وه ، »م��ه ال«ی له نه بووه ، پێخۆش ئه وه ی خۆیدا ژیانی وه رگرتنی له ئۆتۆنۆمی ساڵی چوار هه ر كاتێك هه تا ب��ووه ، دوور پۆستێك ه��ه ر هێرش كورد نووسه ری موكریانيی هه ژار

هانای ئه وسا، گه نده ڵه كانی سه ر ده كاته وتوویه تی: ئه ویش ب��ردووه ، بارزانی بۆ كه واته بكه «. ڕزگارم گه نده ڵكارانه »له و ێبازی له گه ڵ، نه مری سیفه تی زیادكردنی كوردستان، ڕزگاریخوازی بزاڤی له بارزانی بارزانی مسته فا ڕاستی به یه كناگرێته وه ، مه ال نه بووه و نه گه یشتۆته پله ی مه الیه تی، له قه به ی ئه و كورديیه كو لتووری ئ��ه وه نیه تی به هه رچه نده دروستكردووه ، بۆ له قه به ی ئه و پارتی پاراستنی جیاوازه وه

لێكردۆته وه .به اڵم ك��ردووه ، خه باتی كورد بۆ ئه و ناشارستانییه ، و نامه ده نی ڕەفتارێكی به بكرێ ناچار كورد قوتابی و فه رمانبه ر په شێو بربدرێ، ئه و مه زاری به ره و خورتی ئه و جێیه كی هه ر ده ڵێت بیانیه كان به ونی س��ه رب��ازی گ��ۆ،ی بگری كوردستانه كوردی لێیه ، بۆیه بێ دوودڵی ده سكه گوڵی مه زاری با دابنێ. شوێنێك هه ر له خۆت نه كرێ، پیرۆز بوزا م��ه زاری وه ك بارزانی چونكه هه ر پیرۆزییه ك مرۆڤ پێی هه ڵسێ، نابێ به زۆرلێكردن بێت، خودا له سه ر زاتی به په رسنت كه ن��ه ك��ردووه ، قه بووڵ خۆی زۆری بێت، جا چۆن بۆ مرۆڤه كان قه بووڵی ده كات قه بووڵ چۆن هه روه ها ده ك��ات؟ ڕاده ی بگاته سه ركرده كان بۆ خه ڵك ،ێزی

په رسنت؟بارزانی بڵندكردنی نیازی به پارتی بارزانییه ، بچووككردنه وه ی خه ریكی

ئه و دوو حیزبه ش راگه یاندنی ده زگاكانی ده ی��ان به ڵكو ج��ارێ��ك، ن��ه ك ب��ده ی��ت، ج��ار ئ���ه وه ت ب��ۆ دووپ���ات ده ك��ه ن��ه وه له دیموكراسیدا له هه رێمه كه مان كه

رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا منوونه ی نییه .به اڵم ئه وه ی جێی تێڕامانه له و ماوه حیزبه دا دوو ئه و حوكمڕانیی زۆره ی دیموكراسی خه سڵه تی س��اده ت��ری��ن ده ستاوده ستكردنی و هه ڵبژاردن كه ئه و درێژایی به نییه ، بوونی ده سه اڵته، ماوه یه هیچ هه ڵبژاردنێك له كاتی ئاسایی خۆیدا ئه نجام نه دراوه ، یه كه م هه ڵبژاردنی له كاتی رۆژ دوو )1992( له په رله مان هه ڵبژاردن دووه م به اڵم دواكه وت، خۆی بۆ په رله مان دوای سیانزه ساڵ به ڕێوه چوو، سێیه میش كه مێك له كاتی خۆی دواكه وت، چواره میش تا ئێستا چاره نووسی نادیاره و نه ماوه زۆری یاسایی ماوه ی هه رچه ند

كتێب دی��وێ��ك��ی ه��ۆگ��ری ئ��ه گ��ه ر به ده سته وه گرتنی چرایه كی داگیراساو بێ بۆ كۆاڵنه تاریكه كانی ژیانی ئینسان و كۆمه ڵگا، راماڵینی جه هل و ئه گه ر وه زیفه ی كتێب ته شویقی مه عریفه بێ ، ئه وا رووی دووه می كتێب ئه گه ر هه ستیار نه بین، به كۆیله بوونی خوێنه ر و شه یدایانی كتێبه ، چونكه كاتێك تێكسته كانی ناو كتێب و هیوا خه یاڵیيه كانی له گه ڵ زه به نده كانی و زۆر وه همه و بوونی ته رجه مه كاته ی ئه و ناسازێ ، واقع رۆژانه ژیانی جه نجاڵی واقعی له كتێب ته لیسمه له س��ه ره ت��اوه، چركه ساتی له سه حراوییه كانی به تاڵ ده بێته وه ، تێده گه ین كۆیله ین، چه نده كتێب ئاڵوده ی ئێمه ی كۆیله كانی كتێب هه ر ئه و خوێنه رانه نین ئایدۆلۆژییه كان، یان ئیلهام له تێكسته كه رسته دۆگامكانی وه رده گرن، ئه وه ی لێره دا باره ی له گشتییه وه ستانێكی باسكراوه په یوه ندی و فیكرییه كان و تیۆری كتێبه ئه م مه خلوقه به واقعی رۆژانه ، سه ده ترین پرسیارێك لێره دا خوێنه ره جددیه كانی كتێب

كۆیله كانی كتێب

بارزانی مسته فا بۆ ده یكا ئ��ه و ئ��ه وه ی چونكه بارزانییه ، ڕێبازی پێچه وانه ی ته واو ئه وه نده ی بارزانی له ناخی خۆی و خه ڵك پارتی له شۆڕشگێڕیی ب��وو، شۆڕشگێر وه رنه گرتبوو، به ڵكو هه رده م له كێشه دا بوو

له گه ڵ پارتی.سیكیۆالری و ك��ورد ناسیۆنالیستی ئه یلول شۆڕشی له »ئاشبه تاڵی پاش كورد -1975« له وه په شیامن بووه وه كه بارزانی باوكی ڕۆحيی كورد بێت، به ڵكو ئاشبه تاڵی

له شۆڕشی كوردستان كردووه .دیارده یه كی به ئ��ام��اژە پێمخۆشه پاش دووركه وتنه وه ی له بكه م، كه گرینگ بۆ كورد شۆڕشی سه ركردایه تی له بارزانی یه كه مجار دیارده ی فره حیزبی له ناو كوردی بارزانی ئه وه ی به ر له دروستبوو، باشوور ده كرد نه ته وه یی شۆڕشێكی نوێنه رایه تی رۆڵی و هه بوو مه الی له قه بی خۆشی و زانایانی یه كێتی دروستكردنی له هه بوو حیزبی هۆیه ، دوو ئه و به ر له كوردستان، عه ملانيی كوردی كه وته دژایه تی ناسیۆنالیزم به زۆر كۆمه ڵه وه كو حیزبێكی ئیسالم. و پارتی ده كرد، دووه ی ئه و دژایه تی زه قی خۆشی ته به نی ماركسیه تی كرد، ئه و جۆره حیزبانه ڕەخنه ی توندیان له مسته فا بارزانی شۆڕشێكی له ئاشبه تاڵی ب��ه وه ی ده گ��رت )1975-1961( ساڵی 14 ته مه ن كورديی كردووه ، ئه و حیزبانه ش ئاشبه تاڵیان كرد له شۆڕشێكی ته مه ن 14 ساڵی، كه واته له گه ڵ

به اڵم هیچ ئاماده سازییه كی بۆ نه كراوه .ئه نجومه نی هه ڵبژاردنی یه كه م له ئه نجامدرا، )2005( له پارێزگاكان له جگه عێراق پارێزگاكانی سه رجه م كه ركووك و هه رێم دووه م هه ڵبژرادن بۆ حكومه تی كرا، پارێزگاكان ئه نجومه نی ئه نجامدانی بۆ نیسانی مانگی عێراق به اڵم ك��رد، دی��اری هه ڵبژاردن سێیه م ئه نجومه نه ك��وردس��ت��ان هه رێمی ل��ه له به ناو بێده سه اڵته كه، ئێكسپایه ره ده سه التدارانی به رده وامه ، خۆی كاری ئه نجامدانی ل��ه گوێیان هه رێمیش ه��ه ڵ��ب��ژاردن��ی ئ��ه ن��ج��وم��ه ن��ی پ��ارێ��زگ��ا

خه واندووه .ده س��ه اڵت��داره ك��ه ی دوو س��ه ی��ره رابردوو ساڵی بیست درێژایی به هه رێم كرد سیخناخ راگه یاندیان ده زگاكانی ل��ه پ��ی��اه��ه ڵ��دان ب��ه دی��م��وك��راس��ی��دا، وا

ئه م بكه ن خۆیانی خودی ئاراسته ی كه پرسیاره یه« كتێب چیامن پێشكه شده كات؟ ژیانی كۆتوبه نده كانی له ده كات ئازادمان ژه نگگرتوو ی ترادیسیۆنی كولتووری، سیاسی، ناهه مواری واقعی كۆمه اڵیه تی، له ده ربازبوونه یان دینییه كان، تێڕوانینه دوور و پرسار بێ كوێرانه ی بڕوابوونێكی ناسۆنالیزمێكی به هیۆمانستی رۆحی له یاخود راس��ی��زم؟ ئاستی ت��ا ك��ول��ت��ووری خه ڵوه تنشین سۆفییه كی به ده مانكات خه یاڵ و خێزان ئه نتی گۆشه گیرێكی و له دابڕاو واقعیی ژیانی له دوور پاڵوێكی جیهانی ناو چوونه و كۆمه ڵگا ئازاره كانی

یۆتۆپیا؟ ئێمه قسه كردنی چركه ساته دا له م تایبه ته به ئاڵو ده بووه فیكرییه كانی كتێب، خوێنه ره ساده كانی، رووی قسه كامنان له وانه نییه كه ده نووسن و تێكست به رهه مهێنن، تیۆر فڕێ ده ده ن، به ڵێ ئه وانه ی ئه وه نده ی تێگه یشنت و نیچه گواستنه وه ی سه رقاڵی فرانكفۆرتییه كانن، وه سفی و هیگڵ له

بارزانی جیاوازيیان نه بوو.له ه���ه رده م ب��ارزان��ی ومت���ان، وه ك سه یر پێ زۆرم پارتی، له گه ڵ بوو كێشه دا وتی: كه ناڵ هه ندێ له تاڵه بانی ب��وو، شۆڕشی هه ڵگیرساندنی له گه ڵ »بارزانی ئه مه ده ڵێم مێژوو بۆ نه بوو«، ئه یلول دووره له ڕاستيیه وه ، له 12ی ئه یلولی 1961 به یاننامه یه كی پارتی سیاسيی مه كته بی ئه یلولی شۆڕشی سه ركۆنه ی و ده رك��رد چه ند یاخیبوونی به كرد ن��اوزه دی و كرد ئیرباهیم ئه وساش ئاغایه ك، و ده ره ب��ه گ تاڵه بانیش بوو، پارتی سكرتێری ئه حمه د بوو، پارتی سیاسيی مه كته بی ئه ندامی كورد نه بێ »چیا كتێبی له به یاننامه كه ش جیاوازیی با هه یه . نییه « دۆستێكی هیچ بۆ پێچه وانه شتی لێنه كات وامان هزری قانعی كتێبی دوا له هه ڵبه ستین، یه كرت سه ر ك��راوه ت��ه توند هێرشێكی ف���ه رددا بارزانی، له و هه وڵه ش پشت به عیسا پژمان )به یان( رۆژنامه ی هه روه ها به سرتاوه ،

یش باڵویكرده وه كه ئه و كتێبه به پاڵپشتی ماددی تاڵه بانی و نه ژاد باڵوكراوه ته وه ، بۆیه

لێره دا سێ تێبینی تۆمار ده كه ین:به په یوه ندی ئه وه نده ی پژمان .1پارتی و جه اللییه كانه وه مه كته بی سیاسیی هه بووه ، ئه وه نده په یوه ندی به بارزانیيه وه ، بووه پژمان ساواك ئه وه ش، وێڕای نه بووه ، نه ك شۆڕشگێڕ، كه واته كوردێكی خۆفرۆش

بووه .

دیموكراسیرتین كه ده ك��رد وێنا خۆیان ئه مه یان ناوه ڕاسنت، رۆژهه اڵتی هێزی گومان كه ده ك��رد ب��اس شێوه یه ك به دیموكراسین، فریادڕەسی ئه مانه ده برا ته واوی منوونه یه كی نه یتوانیوه جیهان دیموكراسیامن نیشان بدات، ئه وه یه كێتی و پارتییه ئه و ئه زمونه مان نیشان ده ده ن، له باسیان له خۆبایبوونه وه به بۆیه دیموكراسيیه كه یان ئه زمونه گواستنه وه ی

ده كرد بۆ عێراق و واڵتانی دیكه ش. ب��اڵ��ۆن��ه راس��ت��ي��ی ئێستا ب����ه اڵم فوتێكراوه كه یان بۆ رایگشتی ده ركه وتووه ، به ڵكو نین، دیموكراسی ن��ه ك ئ��ه وان ناوچه كه دیكتاتۆره كانی وه كو ناشتوانن م��وم��اره س��ه ی��ه ك��ی چ��ه واش��ه ك��اران��ه ی ده سه اڵتداره ئاخر بكه ن، دیموكراسی بۆ ئ��ه گ��ه ر ناوچه كه دیكتاتۆره كانی جوانكردنی وێنه ی خۆشیان بێت، ناوێكی

سه ر بۆ واقع نه قلی خه می له ئه وه نده كتێب و تێگه یشنت له ده رده كانی كۆمه ڵگا نین، خۆماڵیدا تیۆری ریالیزه كردنی و رووناكبیره ی نوخبه ئ��ه و ئیشكالیه تی بوونی )میشێل پێغه مبه ر نیشاندانی ئێمه )دێریداو(، و )لیڤانیس شرتاوس( و فۆكۆ( رۆژئاوایه رۆشنبیریی كولتووربوونی به رێنیسانس تیشكی كه كۆمه ڵگایه ك بۆ چه ند دینی ریفۆرمی و رۆشنگه ری و سه ده یه كی تری گه ره كه ، هه ڵبه ته ئه مه بێ له به رچاوگرتنی ئه م كولتووره كۆنزه رڤاتۆره ی كه ئه م نه زعه یه وه رناگرێت، رووناكبیره كانی له خه می ئه وه نده كتێب كۆیله ی ئێمه ی تیۆری و تێكستی كوردی و كتێبی كوردی رۆژئ��اواگ��ه رای��ی نیيه ، خ��ۆی به تایبه ت به گه یشتووه ئێمه رۆشنبیری نوخبه ی ئاستێك كه بڵێین رزگاربوونی ئه م میلله ته سیسته می و شووناس قه یرانه كانی له ده سته جه معیامن، هۆشیاريی و سیاسی ت��ه واوی ئاماده بوونی به به سرتاوه ته وه له ماركۆ( )هێربێرت و هایدگه ر( )مارتن

2. پاره ی تاڵه بانی پاره ی هه ر تاكێكی ساغكردنه وه ی بۆ كوردستانيیه ، و عێراقی بیداته نابێت خۆی قازانجی به مێژوو پیاوی یان خۆفرۆش، كوردی نووسه رێكی

ڕژێمی ئیرانی.3. پارتی ئێستا بۆته ئه ندام له به ره ی یه كێتیش و تاڵه بانی سیاسی سووننه ی ئه ندامن له به ره ی شیعی، ئه و دوو به ره یه له له ملمالنێدان و له عێراق و كوردستان و پارتی كه بۆیه ش��ه ڕدان، له سووریاش به ته سلیم تاڵه بانی بارزانی وه ك مه سعود ئیراده ی ئێران نابن، ڕژێمی ئیران ئاماده یه له و ڕێگایه وه شه ڕی ڕابردووی پارتی بكات.

ئه وه ی له الی من گرنگه شه ڕی هزری بینا درۆك��ردن سه ر له سیاسی ش��ه ڕی و نه كرێت و به درۆ نه چینه ناو مێژووه وه ، با ئه وه ی باوك و باپیران له پێشو كردوویانه ،

ئێمه ی نه وه ی نوێ نه یكه ین.بوو، ك��ورد هه موو موڵكی بارزانی سیمبوڵی ب��ه ته نیا ئاشبه تاڵ پ��اش ل��ه و مردنی پاش له ماوه ، ناسیۆنالیسته كان ملمالنێی یه كێتی و پارتی و سێبه ره كانیان، ،ێكخستنه كانی سنووری له ته نیا بارزانی پ��ارت��ی م��ای��ه وه ، چ��وون��ه ن��او م��ێ��ژوو به سمبوله كانی بێزراوكردنی و ته قدیسكردن نه ته وه نابێت. مه رج نییه ئه و كه سه هزری گه نده ڵيی له دوور به اڵم بێت، من وه ك ئیداری و ئابووری و ئه خالقی، مێژووێكی له

زهنی نه وه یه كدا دروستكردووه .

هه ڵبژاردنه كان بێت، ناوه رۆكیش بێ ده ده ن، ئ��ه ن��ج��ام خ��ۆی��دا ل��ه ك��ات��ی خۆیان دیكتاتۆریه تی رووی ده یانه وێت رووكه شی و ساخته هه ڵبژاردنێكی به ئه و پارتی و یه كێتی ب��ه اڵم بشارنه وه ، فێرنه بوون، دیكتاتۆره كانیش له ئه زموونه هه ر بۆیه به درێژایی ماوه ی حوكمڕانيیان خه سڵه تی س��اده ت��ری��ن ن��ه ی��ان��ت��وان��ی كاتی له هه ڵبژاردنه كه دیموكراسی، ئه وه ی جای چ بده ن، ئه نجامی خۆیدا، و فرت له دوور و پاك هه ڵبژاردنێكی ده ستاوده ستكردنی بده ن، ئه نجام فێڵ و ك��ول��ت��وورێ��ك بكه نه ده س��ه اڵت��ی��ش ب��ۆ ره وان���دن���ه وه ی ترسی س��ه ره ت��ای��ه ك ئه مه ش ب��راك��وژی، ش��ه ڕی هه اڵیسانی كه دیموكراسییه وێ��ن��ه ی ناشیرنرتین جیهانی پێشكه شی كورد ده سه اڵتداری

كرد.

دیارده كانی سه رجه م ره خنه كردنی كۆمه ڵگایه ، ئ��ه م رۆژان���ه ی ژیانی دیاره ئاشكرایه پیشه سازی وه رگێڕانی راب���ردوودا، ساڵی چه ند له كتێب و فیكر و فه لسه فه تایبه ت ب��ه ئه ده ب، ئه گه ر باشییه كه ی كرانه وه ی ناسیۆنالستی كوردی بێ ، به م دیوودا ده رخه ری هه ژاریی رووناكبیرامنانه له كۆمه ڵگای قه یرانه كانی دۆزینه وه ی مه عریفه به رهه مهێنانی و ك��وردی له باره یانه وه ، هه ڵبه ته ئه مه له وانه یه سه رده می له كه بكه وێته وه سه یر په یوه نديی دنیای و گڵۆبالیزه یشن تایبه مته ندبوون باسی جاڵجاڵۆكه یدا ب��ك��رێ ، ل��ه ك��ات��ی ئ��ام��اده ب��وون��ی مۆدێرنه به م هێزه گه وره ی هه یه تی ژیانی ك��ۆی ئ��اراس��ت��ه ك��ردن��ی ل��ه كۆمه ڵگاكان، به اڵم له والی خه یاڵیشه ئیامن بێنین به وڕێنه ی ناوكتێبه كان و به شداربین له ریفۆرمێكی شمولی و ده ربازبوون له قه یرانه كانی كۆمه ڵگا!

داهاتوویه كی ڕه ش بۆ نه وه كامنان

كاره ساتێكی جه رگبڕە، مرۆڤ بیر له به رژەوه ندیی جگه رگۆشه كانی خۆی

نه كاته وه ، له مه ش زیاتر، كاره سات ئه وه یه به هۆی حه زه جه سته ییه كانه وه ،

مرۆڤ ئاگای له ئاینده ی خۆی و منداڵه كانی نه مێنێ. واڵتانی ئێمه به تایبه ت كوردستان، واڵتانی به رخۆرن،

وه به رهێنانیان نییه ، نه پیشه سازیی، نه كشتوكاڵێكی پێشكه وتوو، نه ته كنه لۆجیا، هه یه و نییه نه وته كه یه كه به ره و نه مان ده ڕوا، زۆریش بێویژدانانه به پاره یه كی هه رزان، به واڵتانی سه رمایه دار هه ڕاج

كراوه ، له به رامبه ردا، زۆربه ی ئه م پارانه به ناوی خێزانه ده سه اڵتداره كان

و داروده سته كانیانه وه ، ده خرێته نێو بانكه كانی ڕۆژئاوا، هه ندێكیشی ده كرێته

دوو به ش، به شێكیان بۆ به ڕێوه بردنی كاروباری ڕۆژانه ی حوكمڕانی و، موچه ی

فه رمانبه ران، ئه وه ی تریان زۆر بێ ویژدانانه ده درێته واڵتانی دونیا، بۆ

كڕینی چه ك و ته قه مه نی، ئه مه شیان هه ر دژی میلله تانی ناوچه كه به كار

ده هێرنێته وه بۆ زیاتر داپڵۆسین و كاولكردنی ژینگه ش، به اڵم چی بنیاترناوه

بۆ نه وه ی داهاتوو؟ چ پالنێك هه یه بۆ ڕووبه ڕووبوونه وه ی ته نگوچه ڵه مه كانی

داهاتوو؟ بێگومان وه اڵمه كه ی هیچ!له نیوزله ندا و ئوسرتالیاوه بگره

تا ئوروپا و كه نه دا و ئه مریكا، واڵتانی ئاسیای ڕۆژهه اڵتیش، هه رچی پاره

و سه رمایه هه یه ده یخه نه خزمه تی میلله ته كانیان و به شێكی زۆریش

بۆ پالندانانی ئاینده یه ، ئه گه ر سه د ساڵ پێش ئێستا، یان زیاتر یان كه مرت،

كه سێكی ئه م واڵتانه وێنه یه كی كێشابێت یان دوو وشه ی نووسیبێت، یان ناوێكی

هه بووبێ، ئێستا مۆزه خانه یه كی بۆ كراوه و و ماڵ و حاڵه كه ی بووه ته

شوێنێكی سه رنجڕاكێشی گه شتوگوزار، ڕۆژانه سه دان هه زار دۆالری پێ په یداده كرێ، كورد كو لتووره كه ی

له ناو چوو، شوێنه وار و ده ستڕەنگینی فۆلكلۆره كه ی له م )22( ساڵه ی

دواییه دا له ناوبردرا، ده كرا ئه م سه رمایه نیشتامنییه بكرێته یاریده ده ری بودجه ی

میلله ت، كه چی به پێچه وانه وه ، بودجه كه ش دزرا، خزمه تگوزاریه كانیش

بوونه ته جێگای گاڵته وگه پی خه ڵك، نه ته ندروستی، نه خوێندن، نه ئاو

و كاره با و نه ڕیگاوبامنان، هیچی به سه ر هیچه وه نيیه ، له پێشه نگی كاره

سه روه ریيه كانی »به ره ی كوردستانی« له ساڵی )1991(، دزینی كارگه ی مافوور، كارگه ی ڕسنت و چنین، كاره با، به نداوی بێخمه ، كارگه ی ئاسن و كارگه ی شیر و ...هتد بوو. فرۆشتنی شۆفڵ و گرێده ر

و كه لوپه ل بوو به ئێران و توركیا، »پێشمه رگه دلێره كانی شاخ« دایان

به خواردن و خورادنه وه ی هوتێل و چێشتخانه كانی هه ولێر و سلێامنی و دهۆك، بێ گومان به شێكیش بۆ

له شفرۆشه كان ته رخان كرا. تا ئێستاش دزین و فه رهودكردنی سامانی میلله ت

به رده وامه ، میلله ت خه وتووه ، گشت خه ریكی تێركردنی زگ و گه ڕان به

دوای حه زه جه سته ییه كانه ، كه س بیر له ئاینده ی نه وه كامنان ناكاته وه ، ئایا ده سه اڵت به ئاگادێته وه و دۆخه كه

ده گۆڕێت؟ یان نه وه كامنان ده بن به كۆیله ی هه رزان وه ك به نگالدیشی و

رسیالنكی؟ ئه مه یان گه وره ترین كاره ساته له مێژووی كورد و گه النی وه ك كورد.

birura_bayan@yahoo.com ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

12

ئیدریس سیوه یلی

هاورێ توانا مێرگه سه ری

عه لی سیرینی

كارزان علی

بچووكردنه وه ی كه سایه تی مسته فا بارزانی

شه تاو پێنجوێنی

سیاسی پیاوانی و سیاسه توان له بن، جیهانه ئه م كوێیه كی هه ر له جوڵه ی له جۆرێك قسه كردندا كاتی له هه یه ، جه سته یان ئاماژەی و ده ست تر سیاسه توانێكی بۆ سیاسه توانێكه وه سیاسه توانی جیاوازه ، ده ست جوڵه كانی ده سته كانی ده توانێ باشی به هه یه وا ده ڵێی هه یه واش هی بكات، كونرتۆڵ

شه ڕ ده كات و مشت ده هاوێژێت. له سیاسه توانانه ل��ه و ژم��اره ی��ه ك ده سته كانیاندا ئاماژەیه كی و جوڵه هه ر هه ندێكیشیان شاردووه ته وه ، مانایه كیان ده سته كانیان كونرتۆڵكردنی له شاره زان ت����ووڕەب����وون و وه خ��ت��ه ل��ه ك��ات��ی كلینتۆن« »بیل وه ك ناخۆشه كانیاندا، سه رۆكه كانی كەنەدی« ئێف »جان و

سه ردار سڵێامن

ف��ی��ل��م��ی ئ����ارگ����ۆ چ��ه ن��د جیهان م��ی��دی��اك��ان��ی رۆژێ���ك���ه باسی كه ده كه ن، بۆ پڕوپاگه نده ی باڵیۆزخانه ی ده ستبه سه رداگرتنی الیه ن له ده كات تاران له ئه مریكا له ئێرانییه وه ، كه سێكی چه ند له و ئیسالمی شۆڕشی س��ه ره ت��ای

واڵته دا.حكومه تی باسی فیلمه ئه م 25 ساڵه ی شای ئێران ده كات و له ناو بۆ شۆڕشگێڕان هێرشی كاتی له ئه مریكی شه ش باڵیۆزخانه كه ، خۆیان باڵیۆزخانه كه پشتی ده ری رزگار ده كه ن و ده چنه ماڵی باڵیۆزی

كه نه دا.له م فیلمه دا چه ندین دیمه نی تارانی كۆن و دیامنه له گه ڵ جیمی تا دیمه نانه ئه و كه هه ن، كارته ر ساڵی 1997 به نهێنی مانه وه و وه ك

پێشووتری ئه مریكا كه هه ردووكیان به وه نارسابوون كه له كاتی تووڕەبوونیاندا به ده سته كانیان جوڵه ی كونرتۆڵی ئاسانی ب��ۆش«ی »ج���ۆرج ئه گه رچی ده ك���رد، س���ه رۆك���ی ئ��ه م��ری��ك��ا ب��ه راش��ك��اوی ده سته كانیه وه جوڵه ی به تووڕەبوون

دیار بوو.گه رچی كوردستانیش هه رێمی له زۆرن، سیاسی پیاوانی و سیاسه توان بۆیه كه من، دیاره كان سیاسییه به اڵم ته له فزیۆن، له دوای چه ند ده ركه وتنیان ی��ان ك��ۆب��وون��ه وه ج��ه م��اوه ری��ی��ه ك��ان، جوڵه ی ل��ه ده ت��وان��ی��ت ئ��اس��ان��ی ب��ه كاتی ده زان��ی و تێبگه ی ده سته كانیان ده جوڵێته وه . ده ستیان چۆن قسه كردن زۆرینه ی هه یه وا حیزبی كوردستان له جوڵه ی ئ���ه وه ی ب��ۆ س��ه رك��رده ك��ان��ی ده سته كانیان بشارنه وه ، یان نه كا له كاتی

له كاتی هه یه واش س��ی��اس��ه مت��ەداری قسه كردندا كه مرتین جوڵه به ده سته كانی ده دات و كونرتۆڵی ده سته كانی ده كات.

مامۆستای هاگن« »شلی وته ی به بۆ ده سته كان جوڵه ی »ییل«: زانكۆی كه سێك هه ر گۆشه نیگای نیشاندانی كه س ه��ه ن��دێ ه��ه ی��ه ، خ��ۆی گرنگی هه ر ده ستی جوڵه ی رووی له پێیانوایه ده توانی قسه كردندا كاتی له كه سەوە درۆكردنه ، خه ریكی كه سه ئه و بزانی یان خه ریكه پیالنگێڕیدایه ، بیری له یان ده كاته به ر راسته قینه رووكه شێكی وتارخوێنه بۆیه گ���ه وره ، درۆی��ه ك��ی كاتی له هه وڵده ده ن پرۆفیشناڵه كان بجوڵێننه وه ، ده ستیان كه مرت قسه كردندا به كارهێنانی كه مرت بۆ سیاسه توانان قسه كردندا، كاتی له ده سته كانیان پسپۆڕیان مامۆستای و تایبه ت پرۆڤه ی

ئه و ب��ه وت���ه ی ده روون���ن���اس���ان، قسه كردندا كاتی له سیاسه توانانه ی له پی ی��ان به كارده هێنن، مه چه كیان به ده یجوڵێنن، و ده كه نه وه ده ستیان ده سه اڵتدارێتییانه و كونرتۆڵكردن مانای بینه ری به واڵت��دا، كاروباره كانی له له و نه بێ گومانێكی هیچ ده ڵێت خۆی به ته واوی قسانه ی ده یكات و متامنه ی قسه كردندا كاتی له هەبێت. قسه كانی ده ست ب��ه رده وام یان مشته كۆڵه كردن، مشتكردن و كردنه وه ی، به مانای شه ڕ و

ئاژاوه و تۆڵه سه ندنه وه یه . له مه ودوا ئه گه ر ئێمه ، له كام هه ر ده ستی سه رنجی قسه كردندا له كاتی چۆن ده زانین بده ین، سیاسه توانه كامنان ده سته كانیان ده جوڵێننه وه ، یاخود بۆچی ده ست ده خه نه ناو گیرفانیان، یان بۆچی

ته زبیحه كه یان ئه وه نده شۆڕە!

رووبه ڕووبوونه وه ئه گه رێكی هه ر له گه ڵ ئێران.

به فیلمه دا ل��ه م ه��ۆڵ��ی��وود تریه وه فیلمه كانی پێچه وانه ی و ع��ێ��راق و ڤێتنام ل��ه ب��اره ی ك��ه هێناون، به رهه می ئه فغانستانه وه شه ڕ و جه نگ رۆڵی سه ره كی ده گێڕن، به شێوه یه كی نه رمونیان باسی ئێرانی كردووه و دوور نییه هه ڵگری په یامێك و ئێران ب��ااڵی به رپرسانی بۆ بێ سیاسه توانان كه بێ سه وز چرایه كی كه چۆن ئه مریكا هه ڵیان كردبێ، له فه رمانبه ری شه ش ئارگۆ فیلمی له ده روازه ی له ئه مریكا باڵیۆزخانه ی خۆیان گیانی ئاسانی به و پشته وه ماڵی گه یانده خۆیان و كرد رزگ��ار به رنامه بۆ ئێوه ش كه نه دا، باڵیۆزی شه رعی كاڵوێكی ئه تۆمییه كه تان بدۆزنه وه و له كونێكه وه خۆتان رزگار خۆتان بۆ ئه مریكا ماڵی له و بكه ن

بحه سێنه وه .

شوێنێكیان ب��ۆ ده س��ت قسه كردندا ته زبیح بخورێنن، شوێنێكیان یان ببه ن، بڵێین ن ده توانی ده گ��رن، به ده سته وه پیاوانی سیاسیی ئه وه نده ی ره نگه كه س كۆشكی ناو نه بردبێته ته زبیحی كورد پایته خته كانی جیهاندا، له ده سه اڵتداران گه وره كانی سیاسه توانه نییه دوور ته زبیحیان ج��ار ی��ه ك��ه م ب��ۆ جیهان له كورده كانه وه سه ركرده به ده ستی ئه گه ریش بینیبێ، قسه كردنیاندا كاتی پێیان سه یر نه بووبێ بۆ چركه یه كیش بێ ته زبیح )هه ڵبه ت راكێشاون سه رنجی كورد ئیسالمییه كانی سیاسه توانه الی و ئایینی مانای هه ڵگری ده توانێت هه یه ، وامان سیاسه توانی بێ(. عیرفانی خه ریكه بڵێی وه ك قسه كردن كاتی هه میشه ده دات، ده ستی له سابوون به یه كدا، ده هه سوێ ده سته كانی ناو

هه یه . ترسی كه هه یه ، وا سیاسه توانی به بینه ران یان گوێگران هه یه ئه وه ی هه وڵده دا بۆیه بزانن، ده ستی جوڵه ی سیاسه توانانه ئه م ده ستی بیشارێته وه ، الی گیرفانه كانیاندایه ، ناو له زۆری به ده سته كان شاردنه وه ی ده روونناسان ب��ڕوای گوێگر ك��ه ئ��ه وه ی��ه ب��ه م��ان��ای ئه و بۆیه نییه ، قسه كه ر وته یه ی به و راستییه ی ئه م هه ركات سیاسه توانه ، له ده سته كانی خێرا بیر، ده كه وێته گیرفانی ده هێنێته ده ر، تا به گوێگره كانی

بڵێ من مرۆڤێكی راستگۆم.هه ڵبه ت هه میشه جوڵه ی ده ست و قسه كردن هه ڵگری یه ك مانا نین، چونكه كه پێیانوایه ده روونناسان له ژماره یه ك پێچه وانه ی ده ست جوڵه ی و قسه كردن

یه كرتن و مانای دژبه یه كیان هه یه .

سه ركه وتنێك بۆ واڵتی كه نه دا تۆمار كران.به دیلگرتنی وه ك رووداوی چه ندین له ئه مریكا باڵیۆزخانه ی فه رمانبه رانی شه ڕەكانی و سێپته مبه ر یانزه ی و ئێران ڤێتنام و عێراق و ئه فغانستان، له و بابه ته ته واویان گرنگی هۆڵیوود كه گرنگانه ن فیلمی ده ی���ان به ئێستا تا و پ��ێ��ده دا فیلامنه دا له و ك��ردوون. دروست له سه ر لێكراوه زوڵمی كه كه سێك وه ك ئه مریكا سووكایه تی و ترس و ده دا نیشان خۆی پێكردن له 444 رۆژی ده ستبه سه رداگرتنی هه وڵه كانی و ئه مریكا باڵیۆزخانه ی له و به شێكن ك��ارت��ه ر، جیمی ئ��ی��داره ی دیمه نانه ی كه هۆڵیوود خه ڵكی جیهانیان

پێوه سه رقاڵ ده كات.جیهان ك��ه س��ات��ه وه خ��ت��ه دا ل��ه م به رنامه و ئێران سه یری گومانه وه به ئه م نییه دوور ده ك��ه ن، ئه تۆمییه كه ی فیلمه له الیه ن ده سه اڵتدارانی ئه مریكاوه رای ئاماده كردنی و داڕێژابێ بۆ گه اڵڵه ی بۆ بێ و جیهان ئه مریكا گشتيی خه ڵكی

www.bayanpress.netژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

15

خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم

hawzheenk@yahoo.com07701543488

بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد

rawshtmail@yahoo.com07501112083

ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net

E.mail: bayanpress@yahoo.comwww.facebook.com/bayanpres

ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار

نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3تەلەفۆن: 07480605181

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

سه ركرده كانی كورد بۆچی ته زبیح به ده سته وه ده گرن و ده سته كانیان ده جوڵێنن؟

هۆڵیوود و مەبەستەکاىن پشت فیلمی ئارگۆی!

كه س و شتێک له م بوونه وه ره دا به رگی پیرۆزیی بكرێته به ر؟ چ ئاینێک هێنده ی ئیسالم دژی )تقدیس( كردنی فه رمانڕەوا

و زانا و ره مزه كانه ؟ل��ه الی��ه ك��ی ت����ره وه ب��ا س��ه رن��ج و زوڵم دژی چه ند ئیسالم كه بده ین دادپه روه ریدایه ؟ له گه ڵ زۆرداری��ی��ه ؟ رێو كۆمه ڵی له جگه دیموكراسی كه ده سه اڵتی سنوورداركردنی بۆ و شوێن سته م بۆ سنووردانان و ده سه اڵتداران سیاسیی و دادپ��ه روه ری چه سپاندنی و له هاوواڵتی ئازادیی له پارێزگاریكردن سایه ی ده سه اڵته ترسناكه كانی ده وڵه تی

نوێدا، هیچی تر نییه .ئیسالمی فیكری ئ���ه وه ل��ه ب��ه ر له پ��ێ��ش��وازی رووه وه چه ندین ل��ه به هاو و دیموكراسی میكانیزمه كانی

زه مانه ته كانی ده كات له وانه ش :أين امل��ؤم��ن ض��ال��ة )الحكمة �1دیموكراسیه تیش بها( أحق فهو وجدها حیكمه ته له بوارێكی یه كجار ناسكدا كه

بواری سیاسه ت و ده سه اڵته .ئه و و ب��ه رژەوه ن��دی بوونی �2به رجه سته سه ره تایه ئ��ه م رێسایه ی وج��دت )فحيث ده ڵ��ێ��ت: ده ك���ات وات��ه ال��ل��ه( ف��ث��م رشع امل��ص��ل��ح��ة مه سه له له مه ڕ ئیسالمی هه ڵوێستی له سه ر ژیانیه كانه وه و دنیایی و گۆڕاو به رژەوه ندی نه بوونی و بوون بناغه ی سه ملاوه ب��ه ك��رده وه ی��ش دام����ه زراوه ، مه زنی به رژەوه ندییه كی دیموكراسی بۆیه تێدایه، هاوچه رخه كانی كۆمه ڵگا

ره واییه تیه كی ئیسالمی ره سه نی هه یه .دیموكراسی كه سۆنگه وه له و �3دوورودرێ���ژی خه باتێكی به رهه می گه النه دژ به زۆرداری و پێداویسته یه كی ڕیشه و ڕەگ له بۆ خه باته بنه ڕەتی شێوازێكی و سته مكاری ده ركێشانی

ئه زموونكراوی سه ركه وتووه .بۆیه له م رووه شه وه تا ئه و رۆژەی و میكانیزم ده گاته مرۆڤایه تی بیری میكانیزم باشرت، رێوشوێنێكی و شێواز باشرتین دیموكراسی شێوازه كانی و ده سه اڵت سنوورداركردنی بۆ هۆكارن و مه ترسییه كانی كه مكردنه وه ی و و گه ل خواسته كانی بۆ ملكه چكردنی رێگرتن له زۆرداری و پارێزگاری كردن له

كۆمه ڵێ به های ئیسالمی و مرۆڤایه تی.

خوای كه تێدابێ وه سفانه ت ئه و ته واوی و الرحمن( )عباد و )متقون( بۆ گه وره )مؤمنون( و )أهل الجنة ( كردویه تی، هه موو ئه خالقییه كان و ئیامنی سه ره كییه بنه ما پیاده بكه یت و به چه ندین شێوه و شێواز كردبێ، ئیسالمییه كانت رێنامییه پیاده ی ج��ۆراوج��ۆری خزمه تكردنی ئه ركی به به به اڵم و خاكی خۆت هه ستابی، خه ڵك ئه و به رته سكه كه ی و پێشوه خت پێوه ره و مه نسوره تائیفه ی له و دۆزه خیت تۆ قاعید دانیشتوو، یاخود نیت، رزگاربووان و ترسنۆك و بێده سه اڵت و زه لیلیت، یاخود سه رلێشێواویت، و گومڕا و بیدعه چی جۆره ئه م و بێئینسافی ئه م له به رامبه ر گومان ن��اچ��اره م��رۆڤ بیركردنه وانه دا و نیاز و بیر و ژی��ری ل��ه دروس��ت��ك��ات تایبه تی به كه سانه ، جۆره ئه و دڵسۆزیی و ئامۆژگاری و روونكردنه وه ئه وه ی پاش به ڵگه و گفتوگۆی راسته قینه و جیدی هیچ ئه رزش و به هایه كی نه بێ و هه مان كار و

ره فتار دووباره و ده باره ببێته وه !

birura_bayan@yahoo.com ژماره )9(، سێشه ممه 2012/11/13، ساڵی یەکەم

14

مێژووی له بێ، )مستبد( و تاكڕەوه ئیسالمی و واقیعی هاوچه رخدا چه ندین هه روه ك هه یه ، جۆره مان له م منوونه ی چ��ۆن ن��زی��ك��ه ی س��ه رج��ه م ده وڵ��ه ت��ه له ئیسالمی جیهانی عه ملانیه ته كانی نادیموكراسی ده س��ه اڵت��ی راب���ردوودا له و لێره دا بوون. دیكتاتۆری و تاكڕەو هه ردوو حاڵه ته كه دا دیموكراسیه ت روو و سته مكاری و تاكڕەوی ده كاته خودی و بووبێت ناوێكه وه هه ر به )استبداد( بۆ بدات، نیشان به رگێكدا خۆی له هه ر ببنه وه خه ڵكی و هاوواڵتیان ئ��ه وه ی هیچ و ده سه اڵت خاوه نی و سه رچاوه و ئیراده ده ره وه ی له ڕژێمێ و كه س خواستی ئه واندا نه توانێ خۆیان به سه ردا

بسه پێنێ .و ده وڵ���ه وت شكڵی مه سه له ی حوكمڕانی له بابی به شه )متغیرات(ە كه ی ئیسالمه ، ئیسالم هه موو ئه و مه سه النه ی به جێهێشتووه بۆ پێشكه وتنی مرۆڤایه تی

بذي ء«، ئه بێ مسوڵامن و كه سی پابه ند به ئیسالمه وه رێگه به خۆی بدات به وشێوه یه به چاوی و به ڵێ ده ڵێم وه اڵمدا له بێت؟ زۆر و ده بینین وه ها زۆركه سی خۆمان ده خوێنینه وه ، كه سانه جۆره ئه و بابه تی گرفته كه به اڵم ده بین، بیستیان گوێ یا جۆره ئه م بۆ هه بن كه سانێك له وه دایه خۆیان نادروستانه ی و دزێ��و ره ف��ت��اره نه شیاو بیانووی و به ڵگه و داتاشن پاساو ببیننه وه ، ئه م ره فتار و رسوشته نه شیاوه ی ئیسالمی كاری و ئیسالمه تی وه كو خۆیان یاخود بخه نه روو. ره خنه گرتن و ره خنه و له هیچ گفتوگۆوه سڵ و وتوێژ بیانوی به وته و گوفتارێك ناكه نه وه و چی به ده میاندا بێت نایگێڕنه وه ، بێ ئه وه ی حساب بۆ ئه وه يلفظ )ما فه رمویه تی گه وره خوای بكه ن من قول إالا لديه رقيب عتيد( ق، 18، مرۆڤ به رپرسه سه باره ت به هه موو ئه و ده ربڕین و قسانه ی ده یكات، خۆ ئه گه ر مه به ستیان روون��ك��ردن��ه وه ی و مشتومڕ و گفتوگۆ به پێی ده ب��ێ ه��ه ر ئ��ه وا ڕاستییه كانه ،

ئه بوبه كر عه لی

له سه ر مشتومڕ هه ندێ هێشتا ناوه نده ناو له دیموكراسی چه مكی كه پێده كرێت، هه ستی ئیسالمییه كه دا ڕوویه كه وه له حاڵه ته ئه م پێامنوایه له دیموكراسی تێنه گه یشتنه به ره نجامی دیدگا تریشه وه له الیه كی چه مك، وه ك رسوشتی به رامبه ر ده رده ب��ڕێ��ت لێڵی و ئیسالمی سیاسیی فیكری و ئیسالم به ها كه سیاسییه ش سیسته مه ئ��ه و

ئیسالمییه كان ده یخوازن.هه ندێ له ئیسالمییه كان به داخه وه ب��ه رده م ده مانخه نه ئێستاش تاكو هاوكێشه یه كی یه كجار دژوار و هه ڵه وه ، ئیسالم نێوان له ئه ویش هه ڵبژاردنه كه له دیموكراسی وات��ه دیموكراسیدا، و وه ك و داده نێن ئیسالمه وه به رامبه ر ئه م هه ڵبه ته ده كه ن، پێناسه ی )دین( گه وره یه ، مه نهه جیی هه ڵه یه كی ڕایه په رسنت و بیروباوه ڕ كه ئیسالم چونكه چه ندین و ره وش��ت��ی سیستمێكی و قابیلی خۆده گرێت، له تر ره هه ندی دیموكراسی له گه ڵ نییه به راوردكردن حوكم بۆ عه مه لییه وه سیله یه كی كه و میكانیزم كۆمه ڵێ ی��اخ��ود ك���ردن، رێوشوێنه بۆ به خه ڵكیكردنی ده سه اڵت له جوواڵنه وه ی چاودێرییكردنی و و ئامانجه كانی و خواست چوارچێوه ی

كۆمه ڵگادا.تاوتوێكردنی و باسكردن شوێنی سیاسییه ، فیكریی بواری دیموكراسی، عه قیده ناسی، و ك��ه الم زانستی نه ك دیموكراسیه ت له به رامبه ر دیكتاتۆریه ت سیاسییه وه )اسیتبداد(ی و تاكڕەوی و ده سه اڵتێك ده كرێ ئیسالم، نه ك دێت خۆی به ئیسالمی پێناسه بكات و فیقهی ئیسالمیش بكاته یاسای واڵته كه ی، به اڵم سیاسیییه وه رووی له هه مانكاتدا له

دروست )گه ر زاراوه یه ئه م له وانه یه بێت پێی بوترێت زاراوه ( زاراوه یه كی نوێ جێی ناونیشانه كه ش تره وه الیه كی له و بپرسێ هه بێت یاخود بێت! سه رسوڕمان هه موو له پێویسته كه ئیسالمی ده بێت رێنامییه كانی به بێت پابه ند زیاتر كه س ئه ی بێت؟ به دگۆ و ده مپیس ئیسالمه وه، فه رموده ی: له گه ڵ نییه پێچه وانه ئه مه »ليس املؤمن بطعان وال لعان والفاحش وال

سه رده مه له كۆمه ڵگا به رژەوه ندی و رووه وه له م ئیسالم جۆراوجۆره كانیدا، ته نها ئاماژەی به مه سه له جه وهه ریه كان كردووه ، له روانگه ی بیری ئیسالمییه ووه ئ��ه وه ی��ه ده س���ه اڵت ش��ورای��ی و گرنگ و خواست ره نگدانه وه ی و دادپ��ه روه ر

ئیراده ی هاوواڵتیان و گه ل بێت.پێغه مبه ر ل��ه س��ه رده م��ی ه��ه ر )درودی خوای له سه ر بێت( و سه ره تای و ئاین وه ك ئیسالم ئیسالمیشه وه، ئه م پ��ه ی��ڕەوان��ی وه ك موسڵامنانیش ئایینه، له رووه دنیایه كه ی ژیاندا به سه ر ده ستكه وتنه كانی مرۆڤایه تی و ئه زموونه خۆیاندا ده ره وه ی جۆراوجۆره كانی خوای )درودی پێغه مبه ر كراوه بوون، خه نده قدا جه نگی له بێت( له سه ر به كارهێنا، فارسه كانی جه نگی هونه ری لێ )خوای خه تتابیش كوڕی عومه ری كاروباری ڕێكخستنی بۆ بێت( ڕازی ئ��ه زم��وون��ی ده وڵ����ه ت و س��وپ��اك��ه ی

نه ك بكه ن، مامه ڵه قورئانییه كان رێنامییه له گه ڵ مسوڵامن و هاوبیره ئیسالمییه كاندا له گه ڵ بگره ب��دوێ��ن، جوانی به ده ب��ێ تریشدا بیروباوه ڕەكانی و كتێب خاوه ن تجادلوا )ؤال بكه ن مامه ڵه هه مان ده بێ أهل الكتاب إال بالاتي هي أحسن إال الاذين إلينا أن�زل بالاذي منهم ؤقولوا ي مناا ظلموا ؤأن�زل إليكم ؤإلهنا ؤإلهكم ؤاحد ؤنحن له مسلمون.( العنكبوت، 46. خۆ ئه گه ر رقیان پارتانه یه له و كۆمه ڵ و یان له و كه سانه یه و وه ها ده بینن سته میان لێكراوه ، ئه وا له م دادگ��ه ری سنوری نییه دروس��ت باره شدا ببه زێنن و بێ ویژدانی بنوێنن، وه كو خوای ها الاذين ا منوا كونوا گه وره ده فه رموێ: )يا أييجرمناكم ؤال بالقسط شهدا و لله امني قواشني ن قوم عل أالا تعدلوا اعدلوا هؤ أقرب للتاقؤي ؤاتاقوا الله إنا الله خبري با تعملون(

املائدة، 8.ئیسالمدا له جۆرێ هیچ به كه واته له گه ڵ ویژدانانه بێ مرۆڤ نادرێ رێگه به رامبه ردا مامه ڵه بكات و هه ڵی سه نگێنێ،

له س��وودی و گواسته وه رۆمانه كانی شاره زایی ئه وان وه رگرت.

ته حه كوم ئ��ه وه ی ب��واره ش��دا له م ب��ه س��ه ر ه��ه م��وو ه��ه م��وو ئ��ه و ج��ۆره واته به رژەوه ندییه ، ده ك��ات شتانه دا ره چاوكردنی ئه وه یه كه ئه و ڕێوشوێن و مه سه له یه كه سوودلێوه رگرتنه و مامه ڵه نا؟ یاخود كۆمه ڵگادا به رژەوه ندی له جواڵنه وه ی و فیكر رووه ش���ه وه ل��ه م و ڕواڵ��ه ت و شكڵ ئاست له ئیسالمی زاراوه دا ناوه ستێ و ده ڕوانێته ناوه رۆكی هه ڵوێسته ش ئه م ناونیشانی شته كان، ئه و ڕێسا )أصول(یه گرنگه یه كه ده ڵێت: بااللفاظ ال واملعاين باملقاصد )العربة ناوه رۆكه و مه به ست گرنگ واملباين(. بێژەیه ی ئه و و ده ره وه روك��اری نه ك له م گوزارشتدانه وه بۆ به كارده هێرنێت كه س هه ندێ راكردنی بۆیه ناوه رۆكه . زاراوه ی له ئیسالمییه كه ناوه نده له شكاڵ به سه ر حوكمدان و دیموكراسی

و سه رسه خت دوژمنی ئه گه ر ته نانه ت خێره ئ��ه ی ب��ن، بیروباوه ڕیشی نه یاری هه ندێ ئیسالمیی له گفتوگۆ و نووسین و باس و خواسیاندا كه مرتین ئادابی ئیسالمی به ت��ردا، ئه وانی له گه ڵ ده ك��ه ن ره چ��او تایبه تیش له چوارچێوه ی كاری ئیسالمی و خه مخۆرانی ئه و بواره دا؟! گرفت له وه دایه دیدی وه ك��و ده ربڕینانه و بۆچون ئه م بخرێنه ڕوو، جیدی ره خنه ی و ئیسالمی پیشان توێژینه وه و هه ڵسه نگاندن وه كو

بدرێت! و مرۆڤ هه ر كاری له ره خنه گرتن جار هه ندێ ئاساییه ، كۆمه ڵێك و گرووپ پێویست و ئه ركه و بێده نگی الوازی و الڵی ره خنه گرتن و ره خنه به ئه رزشییه ، كه م و فیكری، هێرشكردنی به جار هه ندێ و وه ئاگای و ده كه یته وه راست به رامبه ر ناڕەواییدا ئاستی له بێده نگی ده هێنی، په یامبه ران، بانگه وازی و په یام به دژە جوامێرانه ، و دینداران سیفه تی هه قبێژی شه خسی حه زه و ته بیعه ت ئه وه ی به اڵم

ئاوه ڕدانه وه بێ زاراوه كه دا، و )لفظ( و ب��ۆ ن��اوه رۆك��ه ك��ه ی، ی��اخ��ود ب��ه هه ڵه شه رعی پاساوێكی هیچ لێكدانه وه ی، نییه پشته وه له لۆژیكی و عه قڵی و قوواڵیی نه بوونی له سه ر به ڵگه یه و فیكری ئه و به شه له و ناوه نده ، هه ربۆیه جه زائیری ئیسیالمی بیرمه ندی گه وره له م به تێگه یشنت نبی( بن )مالك وه ك ئایینێک »هیچ ده ڵێ: ئیسالم رۆحه ی دیموكراسی به ئیسالم ئ��ه ن��دازه ی به ره وشتی رژێمێكی هیچ نییه ، دڵخۆش ئه ندازه ی به یاسایی و عه قیده یی و ناكات، ده سته به ر بنه ڕەته ئه و ئیسالم و ده وه ستێ له سه ر دیموكراسیی كه

پێده گات«.له م بیرمه نده ئ��ه م له ڕاستیشدا له زۆر ڕاده ی��ه ك��ی تا لێكدانه وه یه دا ڕاستی نزیك بووەته وه ، چونكه چ ڕژێم و بیروباوه ڕ و ئایینێ هه یه هێنده ی ئیسالم هیچ خودا غه یری له ئه وه بێت دژی

و بۆچوونه تاكه كه سییه كامنان بكه ینه دیدی ئیسالمی و ئیسالمەتیی پێ بفرۆشین، هه ڵه

و تاوان و خراپه كارییه .ئه وانه ی زۆرن ئه مڕۆماندا واقعی له تاكەکە سیدا هه ڵه ی به دوای زه ڕەبین به گامێشێ، ده كه نه مێشێك و ده گ��ه ڕێ��ن به ده ك��ه ن حه ببه یه ك وته نی: ع��ه ره ب ته ئویلی و لێكدانه وه دژی قوببه یه ك. به به رامبه ر خۆیان كه چی ن��ادروس��نت، ئه وانی تر ئه نجامی ده ده ن و باسی رێبازی كه مرتین و ده ك��ه ن چاكه كار پێشینی ژیان و هه ڵوێست له ره نگدانه وه ی هه یه سوننه و كیتاب باسی ره فتاریاندا، و ناوه رۆكه كانیه وه ، به نین پابه ند و ده كه ن بۆ ده كه ن ته ساموح و لێبورده یی باسی به رامبه ره كه چی مرۆڤایه تی، ت��ه واوی ئیسالمییه كه ی قبوڵ نییه و لێبورده ییه كه ی ره حمه تی نابێته وه، تێدا ئه وی جێگه ی فراوانی خوای گه وره به دیدی ئه وئه م جۆره

كه سانه ناگرێته وه ، چ جای مرۆڤایه تی! ئیسالمیيانه دا له م به شێك دیدی له

راكردنی هه ندێ كه س له ناوه نده ئیسالمیه كه له زاراوه ی دیموكراسی و حوكمدان به سه ر شكاڵ بێ ئاوه ڕدانه وه بۆ ناوه رۆكه كه ی هیچ پاساوێكی شه رعی و عه قڵی و

لۆژیكی له پشته وه نییه

دیموكراسی و سه رنجێكی ئیسالمی

ئیسالمیی به دگۆ

فاتیح سه نگاوی

www.bayanpress.netwww.facebook.com/bayanpres

www.twitter/bayan2press

Tuesday, No. 9 First Year, Nov 13, 2012

political general Newspaper

چاره‌نووسی‌بێسه‌روشوێنكر‌اوه‌‌كانو په رله مانتاران و بێسه روشوێنكراوان كه سوكاری ب��ه رده وام��ی داوای له گه ڵ ئاشكراكردنی بۆ مرۆڤ، مافی ره وشی چاودێرانی و مه ده نی كۆمه ڵی رێكخراوه كانی فراوانبوونی و كوردستان هه رێمی ن��اوخ��ۆی بێسه روشوێنكراوانی چاره نووسی پارتی، و یه كێتی بڵێین راسترت یان هه رێم، حكومه تی ئێستا تا به اڵم ناڕە زایه تییه كان، له وباره وه هیچ هه نگاوێكیان نه ناوه ، ئه وه ی هه یه ته نیا چه ند لێدوانێكی رۆژنامه وانییه له الیه ن به رپرسانی هه ردووالوە، كه زیاتر ده بنه هۆی كوالندنه وه ی برینه كان و ناڕەزایه تی و هێنانه سه رشه قامی كه سوكاری بێسه روشوێنه كان و داواكردنی زانیاریی ته واو و به ڵگه ی

یاسایی له سه ریان.بێسه روشوێنه كان دوو جۆرن، جۆرێكیان ئه وانه ن كه له شه ڕی ناوخۆی نێوان پارتی و یه كێتیدا كه چه ند ساڵێكی خایاند، بێسه روشوێن كراون و دیارنه ماون، كه زۆربه یان سه ر به یه كێتی و پارتین و هه ندێكیشیان سه ر به په كه كه و ئیسالمییه كانن و به نزیكه ی )300( له ناوخۆ شه ڕی ماوه ی دوای كه ئه وانه ن تریشیان جۆره كه ی ده كرێن، مه زه نده كه س ساڵی 2000 به دواوه گیراون و بێسه روشوێن كراون و تا ئێستا چاره نووسیان دیارنییه ، كه

زۆرینه یان سه ر به ئیسالمییه كانن.نه مانی حكومییەوە و حیزبی به رپرسی هه ندێ زاری له ج��اروب��ار گه رچی قه ره داغی سكرتێری محه مه د لێدوانی دواترینیان كه راگه یه نراوه، بێسه روشوێنكراوه كان ئه نجومه نی وه زیران بوو له وباره وه ، به اڵم دواتر په شیامنبوونه وه لێی و یه كێتی و پارتیش له وه اڵمی فشار و داواكارییه كاندا ته نیا ئه وه نده ده ڵێن كه ئه وان له كۆبوونه وه ی مه كته بی ده دۆزن��ه وه ، بۆ چاره سه ری و ده كه ن بێسه روشوێنكراوان له سه ر گفتوگۆ سیاسییاندا دواجاریش چه ند سه ركرده یه كی پێشووی یه كێتی كه ئێستا له نێو بزووتنه وه ی گۆڕاندان،

رایانگه یاند كه بێسه روشوێنكراوه كان له ژیاندا نه ماون و له ناوبراون.چاره نووسی ئاشكرانه كردنی و رانه گه یاندن بۆ ئێستا نییه پاساوێك هیچ راستی به بێسه روشوێنه كان، به ڵكو پێویسته كه سوكاریان دڵنیا بكرێنه وه له چاره نووسی رۆڵه و برا و مێرده كانیان، كه سااڵنێكه له چاوه ڕوانیی گه ڕانه وه یاندان، ئه م دۆسیه یه به ر له هه رشتێكی

تر، دۆسیه یه كی هه ستیاری مرۆیی و ئه خالقییه و نابێ له وه زیاتر دوابخرێت.به ڕای به نده ده بێ له سه ر چه ند ئاستێك كار له سه ر دۆسیه ی بێسه روشوێنكراوه كان بكرێت: په رله مانی كوردستان ده بێ به جددی به دوای ئه و دۆسیه یه دا بڕوات و بڕیارێكی مولزیم ده ربكات بۆ ئاشكراكردنی چاره نووسی بێسه روشوێنه كان، هه روه ك ئێمه ژماره یه ك له سه ر كاری به اڵم په رله مان، داوه ته شێوه یه مان له و پڕۆژە بڕیارێكی په رله مان ئه ندامی نه كراوه ، كه سوكاری بێسه روشوێنه كانیش داوا تۆمار بكه ن و ده زگای دادوه رییش به رۆڵی

یاسایی خۆی هه ڵبسێت و دۆسیه كه یه كالیی بكاته وه .

*ئه ندامی په رله مانی كوردستان.

د. ئه حمه د وه رتی*

Reklam