Bc tn dh 2007 2011 ngô

B¸o ço tèt nghiÖp §¹i häc - Ph¹m Anh Giang - Kho¸ häc 2007 - 2011

PhÇn I

§Æt vÊn ®Ò

1.1. TÝnh cấp thiết của đề tài

C©y ng« (Zeamays l.) là c©y ngũ cốc chÝnh cổ nhất, là một

trong ba c©y ngũ cốc quan trọng nhất cung cấp lương thực cho

con người, thức ăn cho gia sóc, là c©y thực phẩm với ng« bao tử

làm rau sạch giàu chất dinh dưỡng và là c©y cung cấp nguyªn liệu

cho ngành c«ng nghiệp nhẹ và là mặt hàng xuất khẩu cã gi¸ trị.

ChÝnh v× vậy trong lịch sử tiÕn ho¸ của khoảng 1000 loài

c©y trồng phổ biến trªn tr¸i đất hiện nay chưa cã c©y nào ph¸t

triển nhanh chãng và đa c«ng dụng như c©y ng«. Ở Việt Nam ta,

c©y ng« là c©y lương thực quan trọng đứng thứ 2 sau c©y lóa và

là c©y màu số 1. C©y ng« cã vai trß quan trọng đối với đời sống

con người kể cả lóc được mïa cũng như lóc mất mïa, bởi vậy nh©n

d©n ta đã đóc kết thành những c©u ca dao, tục ngữ để nhắc nhở

những thế hệ sau rằng:

“§îc mïa chí phô ng« khoai

§Õn khi thÊt b¸t lÊy ai b¹n cïng”

C©y ng« là c©y cã năng suất cao và chứa hàm lượng chất

dinh dưỡng lớn, trong đã Protein từ 6-12%, Lipit từ 3,5-7%, hàm

lượng GluCid 65-75% tập chung chủ yếu ở nội nhũ, ngoài ra cßn

cã çc loại Vitamin A, B và çc loại chất kh¸c. V× vậy c©y ng«

được coi là nguồn cung cấp năng lượng rất tốt.

Ở nước ta hiện nay, c©y ng« được trồng trªn khắp cả 3 vïng

Bắc, Trung, Nam. Nhưng khã khăn nhất hiện nay trong việc trồng

ng« ở çc tỉnh miền nói phÝa Bắc do thiếu nước nghiªm trọng vào

đầu vụ xu©n và cuối vụ đ«ng, bªn cạnh đã đồng bào çc d©n tộc ở

đ©y chủ yếu là trồng çc loại ng« địa phương, chưa ¸p dụng khoa

1


học, kỹ thuật vào sản xuất. Do đã diện tÝch trồng ng« chưa mở

rộng hết, năng suất, chất lượng vẫn cßn thấp, đ«i khi cã vụ trồng

xong kh«ng được thu hoạch và hiệu quả kinh tế chưa cao.

Do vậy, vấn đề đặt ra là phải điều tra điều kiện tự nhiªn, kinh tế

- x· hội cụ thể của từng vïng sinh th¸i để từ đã cã những giải ph¸p

cụ thể, đặc biệt là çc giải ph¸p kỹ thuật nhằm ph¸t triển sản xuất

c©y ng« gãp phần xo¸ ®ãi giảm nghÌo cho çc hộ đồng bào d©n

tộc miền nói phÝa Bắc.

Xuất ph¸t từ t×nh h×nh thực tiễn trªn, t«i đ· tiến hành nghiªn

cứu đề tài: “ Điều tra t×nh h×nh sản xuất ng« của x· §¹i Ph¸c,

huyÖn V¨n Yªn, tỉnh Yªn B¸i”.

1.2. Mục tiªu cña ®Ò tµi

Điều tra t×nh h×nh sản xuất c©y ng« ë x· §¹i Ph¸c, huyÖn

V¨n Yªn trong những năm gần đ©y nhằm t×m ra những thuận lợi

và khã kh¨n trong sản xuất c©y ng« để từ đã t×m ra những biện

ph¸p kỹ thuật khắc phục những hạn chế, nâng cao năng suất, sản

lượng, tăng hiệu quả sản xuất ngô tại địa phương.

1.3. Yªu cầu cña ®Ò tµi

- Điều tra điều kiện tự nhiªn, kinh tế - x· hội của x· §¹i Ph¸c.

- Điều tra t×nh h×nh sản xuất c©y ng« của x· §¹i Ph¸c trong 3

năm gần đ©y.

- Đ¸nh gi̧ được những thuận lợi, khã khăn của x· trong việc sản

xuất c©y ng«.

- Đề xuất những giải ph¸p khắc phục bằng những biện ph¸p

khoa học, kỹ thuật

- Đề ra những mục tiªu, hiện trạng, kế hoạch thực hiện của

giai đoạn 2010-2015.

2


PHẦN THỨ hai

TỔNG QUAN TµI LIỆU

2.1. T×nh h×nh sản xuất ng« thế giới

Ngô là cây ngũ cốc lâu đời và phổ biến trên thế giới, không

cây nào sánh kịp với cây ngô về tiềm năng năng suất hạt, về quy

mô, hiệu quả ưu thế lai.

Ngô còn là cây điển hình được ứng dụng nhiều thành tựu

khoa học về các lĩnh vực di truyền học, chọn giống, công nghệ

sinh học, cơ giới hoá, điện khí hoá và tin học vào công tác nghiên

cứu và sản xuất.

Ngành sản xuất ngô thế giới tăng liên tục từ đầu thế kỷ 20 đến

nay trên cả 3 phương diện: diện tích, năng suất và sản lượng. Đặc

biệt về năng suất, trong hơn 40 năm gần đây, ngô là cây trồng có

tốc độ tăng trưởng về năng suất cao nhất trong các cây lương thực

chủ yếu. Vào năm 1961, năng suất ngô trung bình của thế giới lúc

này chưa đến 20 tạ/ha, nhưng con số này đã tăng lên 51,8 tạ/ha

năm 2009. Những năm gần đây, năng suất ngô biến động nhưng

nhìn chung có xu hướng tăng lên do các nhà khoa học đã ứng

dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật - thuyết ưu thế lai vào công

tác chọn tạo giống. Đặc biệt với sự phát triển vượt bậc của ngành

công nghệ sinh học, với kỹ thuật chuyển gen trong hơn 10 năm

trở lại đây, đã tạo lên một bước ngoặc lớn trong việc tạo ra các

giống ngô mới có tiềm năng năng suất cao (theo GMO diện tích

trồng ngô chuyển gen năm 2007 của toàn thế giới 35.2 triệu ha)

[17]. Đi cùng với sự phát triển của công tác chọn tạo giống là sự

cơ giới hóa trong sản xuất và cải tiến các biện pháp kỹ thuật canh

tác phù hợp với mỗi giống. Đó chính là cơ sở, nền tảng vững chắc

để không ngừng nâng cao năng suất ngô. Điều này được nhận thấy

3


rõ nhất ở những nước có nền khoa học kỹ thuật phát triển mạnh

như: Ixaren (16,2 tấn/ha), Mỹ (10,3 tấn/ha), Trung Quốc (5,4

tấn/ha), Ý (8,6 tấn/ha), Đức (9,8 tấn/ha), Hy Lạp (9,8 tấn/ha)

(FAOSTAT, 2010) [19].

Về diện tích, nhìn chung có xu hướng ngày càng được mở

rộng, năm 2001 diện tích ngô thế giới là 137,5 triệu ha, đến năm

2009 con số này đã tăng lên 155,7 triệu ha.

Bảng 2.1: Tình hình sản xuất ngô thế giới trong giai đoạn

2000 - 2009

NămDiện tích

(triệu ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(triệu tấn)

2000 136,9 43,25 592,5

2001 137,5 44,77 615,5

2002 137,3 44,04 604,7

2003 144,8 44,56 645,1

2004 147,6 49,41 729,4

2005 147,7 48,39 714,9

2006 148,1 47,69 706,2

2007 158,0 50,10 791,8

2008 161,01 51,09 822,7

2009 155,7 51,80 805,68

(Nguồn: FAOSTAT, 2008 và UDSA, 2010)

Trong đó tập trung và phân bố không đều ở các khu vực: Châu

Mỹ đứng đầu với 66,07 triệu ha chiếm 44,9%, Châu Á chiếm 30,9% và

Châu Phi là 18,4%.

Bảng 2.2: Sản xuất ngô ở một số châu lục trên thế giới

năm 2007

Khu vựcDiện tích

(triệu ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(triệu tấn)

Châu Á 50,40 43,05 217,04

4


Châu Mỹ 65,70 69,17 454,48

Châu Âu 13,89 51,88 72,08

Châu Phi 27,96 17,07 47,74

(Nguồn: FAOSTAT, 2008)

Là cái “nôi” của cây ngô - Trung tâm phát sinh cây ngô,

ngành sản xuất ngô đã sớm được hình thành và phát triển mạnh mẽ

ở Châu Mỹ. Ở Châu Mỹ, nổi lên hàng loạt các nước có nền sản xuất

ngô chiếm tỷ trọng cao của thế giới cả về diện tích cũng như sản

lượng, điển hình là Mỹ. Nước Mỹ luôn được coi là cường quốc số một

về ngô. Năm 2008, với diện tích 31,8 triệu ha, năng suất bình quân

đạt 96,6 tạ/ha và tổng sản lượng đạt 307,4 triệu tấn chiếm 37,4%

sản lượng ngô toàn thế giới. Kết quả đó có được một phần là nhờ ứng

dụng công nghệ chuyển gen để tạo ra các giống ngô mới có tiềm

năng suất cao. Năm 2007, diện tích trồng ngô chuyển gen ở Mỹ đạt

27,4 triệu ha chiếm 73% trong tổng số hơn 37,5 triệu ha diện tích

ngô của nước này (GMO. COMPASS)[17].

Ở Châu Á, Trung Quốc là nước có nền sản xuất ngô phát

triển nhất và có sự tăng trưởng rất nhanh, hiện là nước có diện

tích và sản lượng lớn thứ 2 trên thế giới. Năm 2009, theo con số

thống kê của USDA [20], Trung Quốc có tổng diện tích trồng

ngô là 30 triệu ha chiếm 19,3%, năng suất đạt 51,7 tạ/ha và tổng

sản lượng đạt 155 triệu tấn chiếm 19,23% tổng sản lượng ngô

toàn thế giới.

Với hiện trạng chung ngành sản xuất ngô của thế giới cho

thấy: Cây ngô đã và đang dần chiếm một vị trí quan trọng hàng

đầu trong các cây lương thực chính của thế giới. Năm 2007, theo

USDA [20], diện tích ngô đã vượt qua lúa nước với 157,8 triệu

ha, năng suất 4,9 tấn/ha, sản lượng đạt lỷ lục 766,2 triệu tấn. Với

5


lúa nước diện tích đạt 153,7 triệu ha, năng suất 4,1 tấn/ha và sản

lượng 626,7 triệu tấn. Còn lúa mỳ cùng năm đó đạt các con số

tương ứng lần lượt là: 217,2 triệu ha, 2,8 tấn và 603,6 triệu tấn

(FAOSTAT, USDA, 2010) [19], [21].

2.2. T×nh h×nh sản xuất ng« t¹i Việt Nam

Ngô là cây lương thực quan trọng thứ 2 sau cây lúa ở nước

ta. Ngô được đưa vào Việt Nam cách đây khoảng 300 năm (Ngô

Hữu Tình, 2009) [16]. Do có vai trò quan trọng đối với kinh tế xã

hội cộng với điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa nên ngô đã nhanh

chóng được mở rộng, trồng khắp các vùng miền cả nước.

Cùng với sự tiến bộ của toàn thế giới, việc phát triển sản xuất

ngô ở Việt Nam trong vài thập kỷ cuối thế kỷ 20 cũng đã thu được

những kết quả quan trọng. Đạt được thành tựu lớn trong sản xuất

ngô ở nước ta trong những năm gần đây là nhờ có những chính

sách khuyến khích của Đảng và Nhà nước trong việc áp dụng

thành công những tiến bộ khoa học kỹ thuật về giống, kỹ thuật

canh tác vào sản xuất nên cây ngô đã có những bước tiến mạnh về

diện tích, năng suất và sản lượng.

Năng suất ngô Việt Nam đến cuối những năm 1970 chỉ đạt 10

tạ/ha do trồng các giống ngô địa phương với kỹ thuật canh tác lạc

hậu. Từ giữa những năm 1980, nhờ hợp tác với CIMMYT, nhiều

giống ngô cải tiến đã được trồng ở nước ta, góp phần đưa năng suất

lên gần 15 tạ/ha vào đầu những năm 1990. Tuy nhiên, ngành sản

xuất ngô nước ta thực sự có những bước tiến nhảy vọt là từ đầu

những năm 1990 đến nay, gắn liền với việc mở rộng giống lai và cải

thiện các biện pháp kỹ thuật canh tác. Năm 1991, diện tích trồng

giống lai chưa đến 1% trên hơn 400 nghìn ha trồng ngô, năm

2009 giống lai đã chiếm khoảng 95% trong số 1,2 triệu ha. Năm

6


1994, sản lượng ngô Việt Nam vượt ngưỡng 1 triệu tấn, năm 2000

vượt ngưỡng 2 triệu tấn và năm 2009 có diện tích, năng suất và sản

lượng cao nhất từ trước đến nay: Diện tích 1.200 nghìn ha, năng

suất 40,0 tạ/ha, sản lượng vượt ngưỡng 4 triệu tấn - 4,8 triệu tấn

(Tổng cục Thống kê, 2010) [15].

Bảng 2.3.Tình hình sản xuất ngô Việt Nam từ năm 1990 đến

nay

NămDiện tích

(1000 ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(1000 tấn)

Diện tích ngô

lai (%)

1990 431,8 15,50 671,0

1991 447,6 15,00 672,0

1992 478,0 15,60 749,9

7


1993 496,0 17,70 882,2

1994 534,7 21,4 1.143,9

1995 556,8 21,30 1.184,2 28

1996 615,2 25,00 1.536,7 32

1997 662,9 24,90 1.650,6 45

1998 649,7 24,80 1.612,0 50

1999 686,9 25,50 1.751,9 60

2000 730,2 27,50 2.005,1 65

2001 723,3 28,00 2.150,0 70

2002 810,4 28,74 2.314.7 73

2003 912,7 34,40 3.453,6 75

2004 990,4 34,90 3.760,0 83

2005 1.052,6 36,00 3.760,0 90

2006 1.031.7 37,00 3.819,2 >90

2007 1.096,1 39,26 4.303,2 >90

2008 1.125,9 40,25 4.531,2 >90

2009 1.200,0 40,00 4.800,0 >95

(Nguồn: Niên giám thống kê, 2010)[15]

Năm 1961, năng suất ngô nước ta bằng 60% trung bình thế

giới (11,4/ 19 tạ/ha). Suốt gần 20 năm sau đó, trong khi năng suất

ngô thế giới tăng liên tục thì năng suất của ta lại giảm, và vào năm

1979 chỉ còn bằng 29% so với trung bình thế giới (9,9/33,9

tạ/ha). Mặc dầu là cây lương thực thứ hai sau lúa nước, song do

truyền thống lúa nước, cây ngô không được chú trọng nên chưa

phát huy hết tiềm năng ở Việt Nam.

Từ năm 1980 đến nay, năng suất ngô nước ta tăng nhanh

liên tục với tốc độ cao hơn trung bình của thế giới. Năm 1980,

bằng 34% so với trung bình thế giới (11/32 tạ/ha); năm 1990 bằng

42% (15,5/37 tạ/ha); năm 2000 bằng 65,5% (27,5/42 tạ/ha); năm

2005 bằng 75% (36/48 tạ/ha) và năm 2009 đã đạt 77,2%

(40,0/51,8 tạ/ha).

8


Cây ngô có khả năng thích ứng rộng, có thể được trồng nhiều

vụ trong năm và trồng ở hầu hết các địa phương trong cả nước.

Tiềm năng phát triển cây ngô ở nước ta là rất lớn cả về diện tích và

thâm canh tăng năng suất.

Các giống ngô lai có tiềm năng năng suất cao đã và đang

được phát triển ở những vùng ngô trọng điểm, vùng thâm canh,

có thuỷ lợi, những vùng đất tốt như: Đồng bằng sông Hồng, Đồng

bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên để đạt năng suất

cao. Tuy nhiên, ở các tỉnh miền núi, những vùng khó khăn, canh

tác chủ yếu nhờ nước trời, đất xấu, đầu tư thấp thì giống ngô thụ

phấn tự do chiến ưu thế và chiếm một diện tích khá lớn.

Như vậy ta có thể nhận thấy sự tăng trưởng mạnh của ngành

sản xuất ngô trong nước trong những năm gần đây. Tuy nhiên, sự

tăng trưởng đó lại thể hiện không đồng đều ở các vùng trong cả

nước:

Bảng 2.4. Tình hình sản xuất ngô ở các vùng năm 2009

Chỉ tiêu

Các vùng

Diện

tích

(nghìn

ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(nghìn tấn)

Đồng bằng sông Hồng 72,7 43,1 313,3

Trung du và miền núi phía

Bắc443,4 34,5 1527,6

Bắc Trung Bộ và Duyên hải

miền Trung202,1 38,5 778,1

Tây nguyên 242,1 47,9 1159,7

Đông nam bộ 89,4 51,6 461,3

ĐB sông Cửu Long 37,1 51,8 192,1

9


(Nguồn: Niên giám thống kê năm 2010) [15]

Qua bảng 2.4 cho thấy rõ sự chênh lệch giữa các vùng về cả

diện tích, năng suất và sản lượng:

Vùng Trung du và miền núi phía Bắc tuy diện tích sản xuất

ngô lớn nhất (443,4 nghìn ha) nhưng năng suất lại thấp nhất trong

cả nước (34,5 tạ/ha). Ngược lại vùng Đồng bằng Sông Cửu Long diện

tích sản xuất nhỏ nhất (37,1 nghìn ha), nhưng lại cho năng suất cao

nhất (51,8 tạ/ha). Sự trái ngược này có thể được giải thích do nhiều

nguyên nhân: Vùng Trung du và miền núi phía Bắc tuy có diện tích

lớn song chủ yếu tập trung ở các vùng miền núi, diện tích rải rác

nhỏ lẻ thuộc các vùng dân tộc ít người. Họ không có đủ điều kiện đầu

tư về vốn cũng như các biện pháp kỹ thuật canh tác phù hợp mà

chủ yếu canh tác theo lối truyền thống lạc hậu. Cộng thêm vào đó là

các điều kiện đất đai nghèo dinh dưỡng, khí hậu khắc nghiệt với hạn

hán và rét kéo dài vào mùa đông, lượng mưa phân bố không đều

trong năm dẫn tới năng suất thấp. Tuy nhiên, với ưu thế về diện tích

(chiếm 40,8% diện tích của cả nước) nên sản lượng chung của vùng

vẫn cao hơn các vùng khác trong cả nước đạt 1.527,6 nghìn tấn

chiếm 34,45% sản lượng của cả nước và trở thành một trong những

vùng sản xuất ngô trọng điểm cung cấp lượng ngô lớn nhất cả nước.

Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có năng suất cao nhất đạt

51,8 tạ/ha bằng 127% năng suất của cả nước do vùng có điều kiện

tự nhiên thuận lợi, phù hợp với yêu cầu sinh trưởng, phát triển của

cây ngô như: nhiệt độ bình quân cao 25 - 30oC, nguồn ánh sáng

dồi dào, hệ thống thủy lợi đảm bảo nhu cầu tưới tiêu, nền đất có độ

phì nhiêu cao. Tất cả các điều kiện tự nhiên kết hợp với các biện

pháp kỹ thuật canh tác phù hợp đã dẫn tới sự tăng vọt năng suất

trung bình của vùng so với cả nước.

10


Một vùng cũng được xem là trọng điểm sản xuất ngô của cả

nước phải kể đến Tây Nguyên với diện tích 242,1 nghìn ha đứng

thứ 2 sau vùng Trung du và Miền núi phía Bắc và năng suất trung

bình đạt 47,9 tạ/ha. Hàng năm vùng cung cấp một lượng ngô lớn

cho cả nước.

Như vậy, chúng ta có thể nhận thấy ngành sản xuất ngô của

nước ta đã có những bước tiến quan trọng trong suốt hơn 30 năm

đổi mới, năng suất, diện tích và sản lượng đều tăng mạnh trong gần

10 năm trở lại đây. Tuy nhiên, khi so sánh với tình hình sản xuất

ngô chung của thế giới thì ngành sản xuất ngô Việt Nam vẫn còn

nhiều vấn đề đặt ra:

1. Năng suất bình quân vẫn thấp hơn thế giới rất nhiều và rất

thấp so với năng suất thí nghiệm.

2. Chi phí cho sản xuất cao nên giá thành ngô còn cao hơn so

với thế giới.

3. Sản lượng ngô thấp chưa đáp ứng đủ nhu cầu trong nước

đang ngày càng tăng mạnh, theo con số thống kê của Cục thống

kê, những năm gần đây, chúng ta vẫn phải nhập khẩu một lượng

ngô khá lớn 700 - 800 tấn mỗi năm để phục vụ cho chăn nuôi.

4. Do công nghệ chế biến còn kém phát triển nên sản

phẩm từ ngô ở nước ta còn đơn điệu. Đặc biệt một thách thức lớn

đang được đặt ra cho ngành sản xuất ngô thế giới nói chung và

Việt Nam nói riêng đó là tình trạng thay đổi khí hậu toàn cầu:

thiên tai, lũ lụt, hạn hán… xảy ra với mức độ ngày càng nghiêm

trọng hơn. Trong khi thế giới lại đang đứng trước nguy cơ bùng

nổ dân số, nhu cầu lương thực ngày càng tăng cao. Riêng với

Việt Nam, một vấn đề đáng được quan tâm và chú trọng trong

thời gian tới đó là công tác giống và cải thiện các biện pháp kỹ

11


thuật sao cho phù hợp như: mật độ, khoảng cách, phân bón,

thời vụ, phòng trừ sâu bệnh hại và bảo quản sau thu hoạch.

(Phan Xuân Hào) [8].

2.3. T×nh h×nh sản xuất ng« cña tỉnh Yªn B¸i

Yên Bái là tỉnh miền núi nằm sâu trong nội địa, là 1 trong 13

tỉnh vùng núi phía Bắc, nằm giữa 2 vùng Đông Bắc và Tây Bắc.

Phía Bắc giáp tỉnh Lào Cai, phía Nam giáp tỉnh Phú Thọ, phía

Đông giáp 2 tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang và phía Tây giáp tỉnh

Sơn La. Yên Bái có 9 đơn vị hành chính (1 thành phố, 1 thị xã và 7

huyện) với tổng số 180 xã, phường, thị trấn (159 xã và 21 phường,

thị trấn); trong đó có 70 xã vùng cao và 62 xã đặc biệt khó khăn

được đầu tư theo các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của

Nhà nước, có 2 huyện vùng cao Trạm Tấu, Mù Cang Chải (đồng

bào Mông chiếm trên 80%) nằm trong 61 huyện nghèo, đặc biệt

khó khăn của cả nước.. Yên Bái là đầu mối và trung độ của các

tuyến giao thông đường bộ, đường sắt, đường thuỷ từ Hải Phòng,

Hà Nội lên cửa khẩu Lào Cai, là một lợi thế trong việc giao lưu với

các tỉnh bạn, với các thị trường lớn trong và ngoài nước. Yên Bái

nằm ở vùng núi phía Bắc, có đặc điểm địa hình cao dần từ Đông

Nam lên Tây Bắc và được kiến tạo bởi 3 dãy núi lớn đều có hướng

chạy Tây Bắc – Đông Nam: phía Tây có dãy Hoàng Liên Sơn – Pú

Luông nằm kẹp giữa sông Hồng và sông Đà, tiếp đến là dãy núi cổ

Con Voi nằm kẹp giữa sông Hồng và sông Chảy, phía Đông có dãy

núi đá vôi nằm kẹp giữa sông Chảy và sông Lô. Địa hình khá phức

tạp nhưng có thể chia thành 2 vùng lớn: vùng cao và vùng thấp.

Vùng cao có độ cao trung bình 600 m trở lên, chiếm 67,56% diện

tích toàn tỉnh. Vùng này dân cư thưa thớt, có tiềm năng về đất đai,

lâm sản, khoáng sản, có khả năng huy động vào phát triển kinh tế

12


- xã hội. Vùng thấp có độ cao dưới 600 m, chủ yếu là địa hình đồi

núi thấp, thung lũng bồn địa, chiếm 32,44 % diện tích tự nhiên

toàn tỉnhĐất Yên Bái chủ yếu là đất xám (chiếm 82,37%), còn lại là

đất mùn alít, đất phù sa, đất glây, đất đỏ…

Theo kết quả tổng hợp sơ bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở

1/4/2009, tổng dân số toàn tỉnh là 752.868 người. Mật độ dân số

bình là 109 người/km2, tập trung ở một số khu đô thị như thành

phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ và các thị trấn huyện lỵ. Theo số liệu

điều tra, trên địa bàn tỉnh Yên Bái có tới 30 dân tộc sinh sống,

trong đó có 7 dân tộc có dân số trên 10.000 người. 2 dân tộc có

từ 2.000 - 5.000 người, 3 dân tộc có từ 500 -2.000 người. Trong

đó người Kinh chiếm 49,6%, người Tày chiếm 18,58%, người Dao

chiếm 10,31%, người HMông chiếm 8,9% người Thái chiếm 6,7%,

người Cao Lan chiếm 1%, còn lại là các dân tộc khác.

Sự phân bố các cộng đồng dân tộc trên địa bàn tỉnh có những

đặc trưng sau:

+ Vùng thung lũng sông Hồng chiếm 41% dân số toàn tỉnh,

trong đó: người Kinh 43%, người Tày chiếm 33%, người Dao chiếm

10%, người H'mông chiếm 1,3% so với dân số toàn vùng.

+ Vùng thung lũng sông Chảy chiếm 28% dân số toàn tỉnh.

Trong đó người Kinh chiếm 43%, người Tày chiếm 11%, người Dao

chiếm 13%, người Nùng chiếm 7%... so với dân số toàn vùng.

+ Vùng ba huyện phía Tây (Trạm Tấu, Mù Cang Chải, Văn

Chấn) chiếm 31% dân số toàn tỉnh. Trong đó: người Kinh là 33%;

người Thái 19,2%, Tày 11,8%, H'mông 24,1%; người Mường 5,2%

và người Dao 5,1% so với dân số toàn vùng.

Cộng đồng và các dân tộc trong tỉnh với những truyền thống

và bản sắc riêng đã hình thành nên một nền văn hóa rất đa dạng và

13


phong phú, có nhiều nét độc đáo, sâu sắc nhân văn và những

truyền thống tập quán trong lao động sản xuất có nhiều bản sắc

dân tộc.

Tình hình sản xuất ngô của tỉnh được trình bày ở bảng 2.5

Bảng 2.5: Tình hình sản xuất ngô của tỉnh Yên Bái

từ năm 2005 - 2009

NămDiện tích

(ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(tấn)

2005 14.149 23,62 33.415

2006 14.313 24,44 34.988

2007 15.770 25,28 39.865

2008 17.416 25,97 45.229

2009 18.494 26,70 49.378

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Yên Bái năm 2010

Qua bảng 2.5 cho thấy diện tích trồng ngô của tỉnh tăng dần

qua các năm. Năm 2009 toàn tỉnh trồng được 18.494 ha tăng

4.345 ha so với năm 2005, đó là do trong những năm gần đây

UBND tỉnh có áp dụng cơ cấu mùa vụ và tận dụng diện tích đất

tỉnh có sẵn vào sản xuất nông nghiệp để tăng diện tích trồng ngô

hàng năm lên. Trong đó cây ngô đông trồng trên đất 2 lúa đã trở

thành vụ sản xuất chính của tỉnh. Song do địa hình và khí hậu tỉnh

Yên Bái nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, hiện tượng gió

lốc, mưa đá thường xuyên xẩy ra vào mùa hè, mùa thu còn về

mùa đông thì sương muối làm ảnh hưởng không nhỏ đến sinh

trưởng, phát triển và năng suất ngô. Ngoài ra do địa hình phức tạp

có tới 79% diện tích là đồi núi và núi đá, vì vậy việc áp dụng các

tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất ngô còn hạn chế và khó

khăn. Tuy vậy, tỉnh đã có chủ trương khuyến cáo bà con nông dân

sử dụng những giống ngô lai có năng suất cao, chất lượng, khả

năng chống chịu tốt với điều kiện ngoại cảnh bất lợi vào sản xuất

14


trong những năm gần đây. Vì vậy những năm gần đây năng suất và

sản lượng ngô cao hơn so với những năm ở thập kỷ 90, năm 2004

đạt 23,62 tạ/ha đến năm 2008 đạt 26,7 tạ/ha thấp hơn mức năng

suất trung bình của toàn quốc.

2.4. T×nh h×nh sản xuất ng« của huyện V¨n Yªn

HuyÖn V¨n Yªn lµ mét huyÖn vïng nói phÝa B¾c cña tØnh

Yªn B¸i, víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn 1.391,54 km2, çch trung

t©m Thµnh phè Yªn B¸i 40 km vÒ phÝa B¾c. Toµn huyÖn cã 26

x· vµ 1 thÞ trÊn, víi 312 th«n, b¶n, 60 tæ d©n phè, cã 13 x· vïng

cao, trong ®ã cã 8 x· ®Æc biÖt khã kh¨n.

§Þa h×nh V¨n Yªn t¬ng ®èi phøc t¹p ®åi nói liªn tiÕp, d©n

sè trung b×nh ®Õn n¨m d©n sè tÝnh ®Õn n¨m 2007 lµ

115.614 ngêi. Toµn huyÖn cã 12 d©n téc trong ®ã cã çc d©n

téc chñ yÕu sau:

+ D©n téc Kinh: 65.117 ngêi chiÕm 56,33%

+ D©n téc Dao: 26.487 ngêi chiÕm 22,91%

+ D©n téc Tµy: 17.573 ngêi chiÕm 15,2%

+ D©n téc H’m«ng: 4.480 ngêi chiÕm 3,87%

+ Çc d©n téc kh¸c: 1.957 ngêi chiÕm 1,69%

V¨n Yªn là huyện thuần n«ng çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt mang

nÆng tÝnh tự ph¸t, ngµnh nghÒ cha c©n ®èi, ngµnh nghÒ phô

phôc vô cho ph¸t triÓn Ýt, dÉn ®Õn thu nhËp cña ngêi d©n

thÊp, do ®ã ®êi sèng cña ngêi d©n trong huyện cßn gÆp

nhiÒu khã kh¨n, tû lÖ hé nghÌo, ®ãi cßn cao. MÆc dï những năm

gần đ©y ®îc sù hç trî rÊt lín cña §¶ng vµ Nhµ níc, song vÊn ®Ò

trong ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ çc hé nghÌo trong huyện

nãi riªng cßn rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, dÊn ®Õn t×nh tr¹ng

nghÌo, ®ãi cña çc hé nh: Tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, canh t¸c

15


manh món, qui m« nhỏ chưa theo vïng qui hoạch do vËy mµ mức

®é ¸p dông khoa häc kü thuËt tiªn tiến vµo s¶n xuÊt, ch¨n nu«i

cßn nhiÒu h¹n chÕ, hÇu hÕt ngêi d©n ®Òu dùa vµo kinh

nghiÖm cña «ng cha truyÒn l¹i. Hiện nay trªn địa bàn huyện cã

một nhà m¸y sản xuất thức ăn gia sóc do vậy việc thu mua n«ng

sản của n«ng d©n phục vụ cho sản xuất của nhà m¸y cũng tăng

lªn hàng năm đặc biệt là c©y ng« đ· thu được kết quả rất khả quan,

gãp phần hoàn thành çc chỉ tiªu kinh tế x· hội của địa phương.

Do là huyện vùng núi cao, địa hình phức tạp, chia cắt mạnh

tạo ra những tiểu vùng mang những đặc điểm, điều kiện, địa hình,

khí hậu, đất đai, nguồn nước tương đối đa dạng, thích hợp cho phát

triển Nông - lâm nghiệp, tiểu vùng gồm các xã; Yên Hợp, An

Thịnh, Yên Phú, Đại Phác, Hoàng Thắng, Xuân Ái xã có diện tích

trồng ngô lớn, ngoài ra còn có một số xã vùng cao có diện tích

trồng Ngô đồi khá lớn đó là các xã: Lâm Giang, Lang Thíp, An

Bình là các xã cung cấp lương thực cho con người và thức ăn chăn

nuôi cho toàn huyện, ngoài ra còn tiêu thụ đi các tỉnh bạn. Trong

những năm gần đây huyện đã có chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây

trồng, khuyến khích bà con chuyển sang trồng các giống ngô

hàng hóa, các giống ngô lai mới có năng suất cao.

Bảng 2.6:Tình hình sản xuất ngô của huyện Văn Yên

từ năm 2005 - 2010

Chỉ

tiêu Năm

Diện tích

(ha)

Năng suất

(tạ/ha)

Sản lượng

(tấn)

2005 2.477 27,23 6.744

2006 2.852 27,44 7.825

2007 3.262 27,71 9.040

2008 3.724 28,38 10.567

2009 4.161 28,28 11.768

16


2010 4.862,2 30,4 14.763,6

(Nguồn: Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Văn Yên, 2011 )

Số liệu bảng 2.6 cho thấy diện tích trồng ngô của huyện

không ổn định, theo các năm, diện tích trồng ngô của huyện tuy

có tăng nhưng không đều và ổn định. Năng suất ngô các năm tăng

không đều thậm chí năm 2009 năng suất ngô còn có phần giảm

xuống do ảnh hưởng của thời tiết, khí hậu năm 2009 có chiều

hướng diễn biến khá phức tạp gây ảnh hưởng lớn đến năng suất cây

trồng nói chung và cây ngô nói riêng của huyện. Để đạt được

những kết quả như trên là nhờ việc quan tâm của các cấp, chính

quyền đã đầu tư đúng mục đích như việc cử cán bộ khuyến nông

viên nằm tại cơ sở tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn cho người dân

phương thức canh tác mới, hỗ trợ phân bón, trợ giá giống ngô lai

mới, xây dựng các mô hình như mô hình ngô tại xã Đại Phác, An

Thịnh, tổ chức hội nghị đầu bờ để tuyên truyền khuyến khích bà

con nông dân canh tác theo phương thức mới cụ thể là thay thế

các giống ngô địa phương bằng các giống ngô lai như: C919,

NK4300, CP999, B06… tăng cường chăm bón, từ những kết quả

trên đã giúp bà con phấn khởi canh tác, giúp bà con thoát nghèo

và có thể làm giàu từ chính cây ngô.

17


2.5. Tình hình sản xuất ngô của các xã trong huyện Văn

Yên

Bảng 2.7. Tình hình sản xuất ngô của huyện

năm 2010

TT

XãDiện tích

(ha)Năng suất

(tạ/ha)Sản luợng

(tấn)

1 Mậu A 42,5 33,1 140,5

2 Lang Thíp 447 29,8 1.332,3

3 Lâm Giang 516 30,3 1.564,4

4 Quế Thợng 340 29,9 1.016,0

5 Quế Hạ 350 30,0 1.050,0

6 An Bình 390 30,5 1.189,0

7 Quang Minh 258 30,0 774,0

8 Đông An 350,6 36,3 1.272,5

9 Đông Cuông 250 32,8 821,0

10 Mậu Đông 123 34,0 418,3

11 Dụ Hạ 95 29,8 283,0

12 Xuân Tầm 75 29,7 223,0

13 Tân Hợp 307 32,0 981,0

14 Ngòi A 205 32,3 662,0

15 Yên Thái 234 31,8 743,0

18


16 An Thịnh 290 34,7 1.006,0

17 Dụ Thợng 145 29,8 432,0

18 Đại Phác 221,8 35,1 779,1

19 Yên Phú 298 34,3 1.021,4

20 Yên Hợp 270 33,2 896,0

21 Yên Hng 159 32,7 519,9

22 Nà Hẩu 120 29,8 358,0

23 Đại Sơn 155 31,7 490,8

24 Xuân ái 105 32,3 339,0

25 Hoàng Thắng 81,5 30,6 249,5

26 Mỏ Vàng 120 29,8 358,0

27 Viễn Sơn 51,5 30,2 155,4

Cộng 6.000 31,8 19.075,0(Nguồn: Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Văn Yên, 2011)

19


PHẦN THỨ ba

NỘI DUNG Vµ PHƯƠNG PH¸P ĐIỀU TRA

3.1. Địa điểm điều tra

Đề tài được tiến hành tại xã Đại Phác, huyện Văn Yên, tỉnh Yên

Bái.

3.2. Nội dung điều tra

- Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Đại Phác,

huyện Văn Yên (diện tích đất tự nhiên, đất ruộng, đất đồi dốc, điều

kiện khí hậu …).

- Tìm hiểu tình hình sản xuất nông nghiệp của xã Đại Phác,

huyện Văn Yên.

- Đánh giá thực trạng sản xuất ngô của xã Đại Phác, huyện

Văn Yên (diện tích năng suất, sản lượng, kỹ thuật canh tác, cơ cấu

giống).

- Điều tra tình hình sâu bệnh chính qua các năm và phương

pháp phòng trừ địa phương đang áp dụng.

- Đánh giá những khó khăn, thuận lợi cơ bản của việc trồng

ngô và đề ra một số giải pháp kỹ thuật phù hợp với sản xuất ngô ở

xã Đại Phác, huyện Văn Yên.

3.3. Phương pháp điều tra

- Điều tra số liệu thứ cấp tại cơ quan chức năng về điều kiện tự

nhiên, kinh tế- xã hội và tình hình sản xuất ngô của xã Đại Phác,

huyện Văn Yên.

- Phỏng vấn trực tiếp người dân các khu hành chính ở xã Đại

Phác, huyện Văn Yên theo phương pháp RRA, PRA và các phương

pháp thông thường khác.

- Tổng hợp số liệu, phân tích số liệu và viết báo cáo đánh giá

tình hình sản xuất ngô của xã Đại Phác, huyện Văn Yên trong

20


những năm gần đây và đưa ra giải pháp phù hợp trong những năm

tới.

.

PHẦN THỨ TƯ

KẾT QUẢ ĐIỀU TRA VÀ THẢO LUẬN

4.1. Điều kiện tự nhiªn, kinh tế, x· hội của x· §¹i Ph¸c,

huyÖn V¨n Yªn

4.1.1. Điều kiện tự nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý

§¹i Ph¸c lµ x· miÒn nói (thuéc x· vïng thÊp cña huyÖn V¨n

Yªn) n»m ë phÝa t©y nam huyÖn V¨n Yªn, tØnh Yªn B¸i, çch

trung t©m huyÖn 8 km vÒ phÝa t©y.

- PhÝa b¾c gi¸p x· An ThÞnh.

- PhÝa nam gi¸p x· ViÔn S¬n , x· Má Vµng.

- PhÝa ®«ng gi¸p x· Yªn Phó.

- PhÝa t©y gi¸p x· §¹i S¬n.

X· §¹i Ph¸c ®îc chia thµnh 10 th«n, ®Þa bµn d©n c sinh

s«ng tËp trung, lµ x· cã diÖn tÝch võa ph¶i so víi çc x· trong

vïng.

Cã hÖ thèng ®êng giao th«ng trôc chÝnh liªn x· ®· ®îc

cøng hãa thuËn lîi cho viÖc giao lu hµng hãa ph¸t triÓn kinh tÕ

x· héi cña ®Þa ph¬ng, nh©n d©n cã truyÒn thèng cÇn cï s¸ng

21


t¹o trong lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi cña ®Þa ph¬ng,®Æc biÖt lµ trång ng« trªn ®Êt mÇu soi b·i,

trång ng« ®«ng trªn ®Êt 2 vô lóa theo híng hµng hãa.

4.1.2. §iÒu kiÖn khÝ hËu, thuû v¨n, ®Êt ®ai

* §iÒu kiÖn khÝ hËu, thuû v¨n

X· §¹i Ph¸c n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa nãng

Èm, chÞu ¶nh hëng cña giã mïa ®«ng b¾c, cã lîng ma lín b×nh

qu©n tõ 1800 – 2000 mm/n¨m nhiÖt ®é trung b×nh tõ 23 –

240c ®é Èm kh«ng khÝ 81 – 88%. S¬ng muèi Ýt xuÊt hiÖn.

Ma ®¸: XuÊt hiÖn vµo kho¶ng cuèi mïa xu©n, ®Çu mïa h¹

thêng ®i kÌm víi hiÖn tîng d«ng vµ giã xo¸y, giã lèc côc bé.

Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt liªn quan chÆt chÏ víi çc yÕu

tè khÝ hËu qu¸ tr×nh phong hãa ®Êt ë çc vïng cã khÝ hËu kh¸c

nhau th× hµm lîng çc chÊt dinh dìng kh¸c nhau do qua tr×nh

ph©n gi¶i çc chÊt h÷u c¬ cã thµnh phÇn c¬ gíi kh¸c nhau

quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc trång c©y g× ®Ó h×nh thµnh çc vïng

c©y trång phï hîp cho ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng:

NhiÖt ®é cao, lîng níc bèc h¬i m¹nh, ®é Èm thÊp vµo mïa

kh« thêng g©y ra h¹n h¸n côc bé, thiÕu níc cho s¶n xuÊt vµ

sinh ho¹t.

Vµo mïa ma lîng ma lín, tËp trung vµo tõ th¸ng 5 ®Õn

th¸ng 9 g©y xãi mßn m¹nh lµm röa tr«i gi¶m ®é ph× cña ®Êt.

X· §¹i ph¸c cã dßng suèi Thia ch¶y däc theo ®Þa giíi hµnh

chÝnh cña x·, tõ phÝa t©y nam ch¶y vÒ híng ®«ng b¾c ®îc

b¾t nguÇn tõ huyÖn V¨n ChÊn – tØnh Yªn B¸i, lu lîng níc thêng

thay ®æi thÊt thêng, c¹n kiÖt vÒ mïa kh«, d©ng cao lò lín vÒ

mïa ma.

22


X· cã hÖ thèng ao hå ®Ëp chøa do ®¾p t¹o lµ nh÷ng ®Ëp

®Çu mèi phôc vô trong c«ng t¸c thñy lîi ®îc tËn dông nu«i

trång thñy s¶n.

Trªn ®Þa bµn x· cã nhiÒu hÖ thèng khe suèi nhá cung cÊp

cho hÖ thèng thñy lîi, ao hå nu«i trång thñy s¶n, nguÇn níc sinh

ho¹t cña nh©n d©n.

* §iÒu kiÖn ®Êt ®ai

X· §¹i ph¸c cã ®Þa h×nh ®åi nói thÊp cã çnh ®ång s¶n

xuÊt lóa, ng«, mÇu réng n»m ë thung lòng ven ngßi Thia ®îc

båi ®¾p phï sa cña dßng suèi Thia b¾t nguÇn tõ çnh ®ång M-

êng lß, NghÜa lé, huyÖn v¨n ChÊn, ®Þa h×nh thÊp dÇn tõ

®«ng b¾c xuèng t©y nam, sù chªnh lÖch ®Þa h×nh gi÷a çc

vïng trong x· n¬i cã ®Ønh cao nhÊt lµ 338 m n¬i thÊp nhÊt lµ

43 m so víi mÆt níc biÓn.

§Þa m¹o vïng ®åi nói: Cã d¹ng ®åi b¸t óp, sên tho¶i,®é

dèc nhá h¬n 25 ®é, bªn c¹nh h×nh thµnh çc thung lòng b»ng

ph¼ng, ®Êt ®ai phï hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång nh lóa, ng«,

s¾n, ®Ëu ®ç vµ c©c c©y c«ng nghiÖp kh¸c, ë nh÷ng n¬i cã

®é dèc lín h¬n 25 ®é ph¸t triÓn trång rõng nh c©y quÕ, keo,

c©y nguyªn liÖu vµ nh÷ng c©y l©m nghiÖp kh¸c.

* HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt:

X· §¹i Ph¸c lµ x· thuéc vïng thÊp cña huyÖn V¨n Yªn – tØnh

Yªn B¸i cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 1138,3 ha.

Trong ®ã: + §Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ 226,18 ha =

19,87%.

+ §Êt l©m nghiÖp lµ: 733,03 ha = 64,4%

+ §Êt phi n«ng nghiÖp lµ: 126,17 ha = 11,08%

+ §Êt ë d©n c lµ: 27,11 ha = 2,38%

23


+ §Êt chuyªn dïng lµ : 31,48 ha = 2,77%

+ §Êt nu«i trång thñy s¶n lµ: 1,69 ha = 0,014%

4.1.3. Điều kiện kinh tế - x· hội

4.1.3.1. Điều kiện kinh tế

- Lµ x· s¶n xuÊt thuÇn n«ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt

c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn x· lµ hÕt søc khã kh¨n v× vËy §¶ng

bé chÝnh quyÒn x· lu©n x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· trong

giai ®o¹n 2010 – 2015 c¬ b¶n nh sau:

- Møc t¨ng trëng kinh tÕ hµng n¨m ®¹t tõ 13 – 14%/n¨m

- C¬ cÊu s¶n xuÊt: - N«ng - l©m nghiÖp chiÕm 55%

- Nghµnh nghÒ c«ng nghiÖp 25%

- DÞch vô th¬ng m¹i 20%

- Møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi phÊn ®Êu ®¹t t 15 –

17 triÖu ®/ngêi/n¨m.

- Th©m canh 100 ha lóa níc 3 vô ®¹t tõ 100 – 120 triªu

®ång/ha/n¨m.

*) VÒ l©m nghiÖp

Trong nh÷ng n¨m qua ®îc sù ®Çu t cña Nhµ níc th«ng qua

çc ch¬ng tr×nh, dù ¸n nªn c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ rõng ®îc

duy tr×. X· ®· ®Ò nghÞ HuyÖn tiÕn hµnh giao ®Êt giao rõng

cho çc hé d©n ®Ó trång c©y l©u n¨m vµ ph¸t triÓn vên ®åi

trang tr¹i. §Õn nay, nghÒ trång rõng ®ang tiÕp tôc ®îc më réng

diÖn tÝch, chñ yÕu lµ c©y lÊy gç nh keo lai ®· t¹o ra thu nhËp

kh¸ cho nhiÒu hé d©n, v× vËy cuéc sèng ngêi d©n tõng bíc ®îc

c¶i thiÖn vµ ngµy cµng ®îc n©ng cao.

*) VÒ c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp

- KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc

doanh, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, quy

24


ho¹ch côm lµng nghÒ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn dÞch

c¬ cÊu kinh tÕ t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i

dÞch vô, gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp.

- X· ®ang cã 2 c«ng ty s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn ®ã lµ C«ng

ty Khai th¸c vµ S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, khai th¸c çt sái, ®·

thu hót 120 lao ®éng lµ ngêi ®Þa ph¬ng. Çc hé kinh doanh

dÞch vô ®ang ph¸t triÓn gãp phÇn t¹o viÖc lµm thêng xuyªn vµ

æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng.

*) VÒ th¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch

§©y lµ ngµnh ®îc x· quan t©m vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng

th¬ng m¹i dÞch vô ngµy cµng t¨ng do ®îc n©ng cÊp c¬ së vËt

chÊt cho çc chî, t¹o thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ n«ng s¶n ë ®Þa

ph¬ng dÞch vô th¬ng m¹i ph¸t triÓn lµ ®iÒu kiÖn kÝch thÝch

cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn n©ng cao n¨ng xuÊt s¶n lîng c©y

trång.

*) VÒ ch¨n nu«i

Ngµnh ch¨n nu«i còng ®· ®îc ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn ë

çc hé gia ®×nh, chó träng tíi ph¬ng ph¸p ch¨n nu«i c«ng

nghiÖp vµ b¸n c«ng nghiÖp víi quy m« võa vµ nhá nh khuyÕn

khÝch quy m« trang tr¹i xa khu d©n c,...nh»m ®¸p øng nhu cÇu

thùc phÈm cho ®Þa ph¬ng vµ lµ hµng hãa b¸n ra thÞ trêng,

ngoµi ra cßn cung cÊp nguån ph©n h÷u c¬ cho s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp. §Æc biÖt s¶n xuÊt ng« t¨ng ®îc sÏ ®¶m b¶o cho viÖc

cung cÊp thøc ¨n chÝnh cho ngµnh ch¨n nu«i, nh»m cung cÊp

s¶n phÈm ch¨n nu«i nh thÞt, trøng, cho ngêi d©n t¹i ®Þa ph-

¬ng vµ lµ hµng hãa ®Ó t¨ng thu nhËp cho ngêi n«ng d©n .

Tõ t×nh h×nh kinh tÕ nãi trªn, x· ®Ò ra môc tiªu ph¸t

triÓn kinh tÕ tõ n¨m 2011 – 2015 lµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi víi

25


nhÞp ®é t¨ng trëng nhanh vµ bÒn v÷ng theo híng c«ng nghiÖp

ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ c«ng nghiÖp,

n«ng nghiÖp vµ dÞch vô th¬ng m¹i.

Ph¸t huy néi lùc ®Êt ®ai, lao ®éng, ¸p dông khoa häc kü

thuËt vµo s¶n suÊt vµ t×m híng ra cho çc s¶n phÈm cña x·,

®Æc biÖt lµ ngµnh trång trät, khuyÕn khÝch çc thµnh phÇn

kinh tÕ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò x·

héi, ®Õn n¨m 2015 x· kh«ng cßn hé ®ãi, hé nghÌo cßn díi 5%.

§Çu t ®óng møc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh

phÇn, t¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng x©y dùng x· theo m« h×nh

x· n«ng th«n míi theo 19 tiªu chÝ cña chÝnh phñ.

4.1.3.2. T×nh h×nh x· hội

* §Æc ®iÓm d©n sè, d©n téc, lao ®éng:

Tæng d©n sè tù nhiªn x· §¹i ph¸c lµ: 748 hé, 3073 khÈu

Trong ®ã : - Nh©n khÈu nam lµ: 1583

- Nh©n khÈu n÷ lµ: 1490

- Tæng sè lao ®éng trong ®é tuæi lµ: 1520 ngêi

X· §¹i Ph¸c cã 2 d©n téc anh em chung sèng ®ã lµ D©n

téc Kinh vµ D©n téc Tµy trong ®ã D©n téc Kinh lµ 65%, D©n

téc Tµy lµ 35%.

- D©n téc Kinh lµ 498 hé 2002 khÈu

- D©n téc Tµy lµ 250 hé 1071 khÈu.

* §iÒu kiÖn x· héi:

+ C«ng t¸c gi¸o dôc

X· §¹i ph¸c cã: ®Çy ®ñ 3 cÊp häc trong hÖ thèng gi¸o dôc

ë c¬ së gåm cã:

- 1 trêng mÇn non quy m« 6 líp víi tæng sè 149 häc sinh.

- 1 trêng tiÓu häc quy m« 9 líp víi tæng sè 224 häc sinh.

26


- 1 trêng trung häc c¬ së quy m« 6 líp víi tæng sè 181 häc

sinh.

C¬ së vËt chÊt ®· ®îc ®Çu t cña Nhµ níc vµ sù ®ãng gãp

cña nh©n d©n v× vËy ®· ®¸p øng ®îc cho nhu cÇu d¹y vµ häc

cña con em ®Þa ph¬ng, x· ®· ®îc c«ng nhËn lµ x· ®¹t chuÈn

phæ cËp tiÓu häc vµ trung häc c¬ së ®óng ®é tuæi n¨m 2009.

MÆt b»ng Tr×nh ®é d©n trÝ kh«ng ®ång ®Òu tû lÖ ngêi

d©n cã tr×nh ®é tiÓu häc vµ trung häc c¬ së chiÕm trªn 65%

d©n sè, tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o nghÒ tõ ng¾n h¹n trë lªn

cho lao ®éng trong ®é tuæi míi ®¹t 15%.

C«ng t¸c - v¨n hãa ,v¨n nghÖ, thÓ dôc thÓ thao: X· cã 10

th«n ®Òu ®¹t tiªu chuÈn th«n v¨n hãa 10/10 th«n cã nhµ v¨n

hãa th«n lµ n¬i sinh ho¹t cña céng ®ång d©n c, lµ n¬i héi häp

triÓn khai çc chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña

nhµ níc, x· cã hÖ thèng ®µi truyÒn thanh, çc th«n ®Òu cã ®éi

v¨n nghÖ, ®éi bãng ®¸, ®éi bãng chuyÒn.

+ C«ng t¸c y tÕ:

X· §¹i Ph¸c cã mét c¬ së tr¹m y tÕ víi tæng sè 10 gêng

bÖnh, c¬ së vËt chÊt ®· ®îc ®Çu t x©y dùng khang trang víi

quy m« 9 phßng trong ®ã cã 6 phßng kh¸m vµ ®iÒu trÞ 3

phßng truyÒn th«ng d©n sè KHHG§, ®éi ngò çn bé y tÕ x· cã 1

b¸c sü 4 çn bé y sü 10/10 th«n cã ®éi ngò y tÕ th«n b¶n, ®éi

ngò çn bé ®¸p øng ®îc cho nhu cÇu ch¨m sãc søc kháe cho

nh©n d©n, x· ®· ®îc c«ng nhËn x· ®¹t chuÈn quèc gia vÒ y tÕ

x· n¨m 2009.

* Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña x· §¹i Ph¸c

+ ThuËn lîi:

27


X· §¹i Ph¸c cã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tËp trung çnh

®ång phï hîp cho s¶n xuÊt c¬ giíi hãa, ®Êt cã ®é ph× cao

thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã diÖn tÝch ®Êt mÇu

soi b·i rÊt cã tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn c©y ng«, diÖn tÝch ®Êt

lóa lín rÊt cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c©y ng« ®«ng trªn ®Êt 2 vô

lóa.

Ngêi d©n cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt ng« tõ l©u ®êi, cÇn cï

trong lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

§¶ng, Nhµ níc vµ çc cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng rÊt

quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña ®Þa ph¬ng.

Cã hÖ thèng kªnh m¬ng kiªn cè, chñ ®éng tíi tiªu cho

95% diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt lóa níc 2 vô cña x·. §©y lµ thuËn lîi

c¬ b¶n ®Ó ¸p dông çc biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh t¨ng

n¨ng suÊt c©y trång.

HÖ thèng ®êng giao th«ng ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho

viÖc giao lu bu«n b¸n, vËn chuyÓn n«ng s¶n hµng ho¸.

Tr×nh ®é d©n trÝ vµ chÊt lîng cuéc sèng cña ngêi d©n

ngµy cµng ®îc n©ng cao, nªn ngêi d©n häc hái ®îc nh÷ng tiÕn

bé khoa häc kü thuËt míi ¸p dông vµo s¶n xuÊt.

+ Khã kh¨n:

Mét sè hé d©n dïng gièng ng« cò trong s¶n xuÊt nªn n¨ng

suÊt s¶n lîng thÊp, cha ¸p dông tèt çc biÖn ph¸p khoa häc kü

thuËt vao s¶n xuÊt .

Gi¸ c¶ vËt t ph©n bãn ngµy cµng t¨ng nhng gi¸ n«ng s¶n

t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ nªn ngêi n«ng d©n kh«ng gi¸m ®Çu t

th©m canh, viÖc sö dông ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt cha

hîp lý.

28


Tr×nh ®é d©n trÝ cña mét sè hé n«ng d©n cßn thÊp

kh«ng ®ång ®Òu lªn cha m¹nh d¹n ¸p dông tiÕn bé khoa häc

kü thuËt vµo s¶n xuÊt.

4.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña X· §¹i Ph¸c

4.2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt chung

Trong nh÷ng n¨m qua s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña x· §¹i

Ph¸c ®ang tõng bíc ph¸t triÓn theo híng toµn diÖn, ®ang

chuyÓn dÞch tõ nÒn s¶n xuÊt l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp

sang s¶n xuÊt hµng ho¸, võa chuyªn canh võa kinh doanh tæng

hîp, kÕt hîp víi th©m canh t¨ng vô, më réng diÖn tÝch cã kh¶

n¨ng trång çc lo¹i c©y n«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ trång c©y ng«

vµ çc lo¹i c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, gi¶i quyÕt ®îc c«ng ¨n

viÖc lµm cho ngêi lao ®éng tõ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t

triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. B»ng çc biÖn ph¸p gi¶i quyÕt

tèt c«ng t¸c giao ®Êt giao rõng, øng dông khoa häc kü thuËt

vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, s¶n lîng c©y trång çc

lo¹i, t¨ng diÖn tÝch c©y chñ lùc, th©m canh c©y lóa níc, ®¶m

b¶o cÊy 100% diÖn tÝch lóa níc 2 vô. Chó träng viÖc chuyÓn

®æi mïa vô: Lóa xu©n - Lóa mïa sím ®Ó më réng diÖn tÝch

c©y vô ®«ng trªn ®Êt 2 vô lóa. §Èy m¹nh c«ng t¸c chÕ biÕn vµ

b¶o qu¶n s¶n phÈm n«ng s¶n sau thu ho¹ch.

B¶ng 4.1. DiÖn tÝch gieo trång hµng n¨m cña x· §¹i

Ph¸c

§¬

n vÞ tÝnh: ha N¨m Lóa Ng« S¾n §Ëu- ®ç

2008 126 144,0 60 12,0

29


2009 129 161,0 65 15,3

2010 129 171,0 70 13,4

Sè liÖu cña çn bé thèng kª - x· §¹i Ph¸c n¨m 2011

Qua b¶ng tæng hîp trªn cho thÊy lóa vµ ng« lµ 2 c©y l¬ng

thùc chñ yÕu cña x· §¹i Ph¸c, diÖn tÝch c©y lóa ®îc tró träng

tËp chung th©m canh cßn c©y ng« cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ

më réng vÒ diÖn tÝch t¨ng ®Òu h»ng n¨m.

ë x· §¹i Ph¸c, s¾n còng lµ c©y trång ph¸t triÓn kh¸ m¹nh víi

diÖn tÝch hµng n¨m ®Òu t¨ng lý do ngêi d©n ®· ®Õn chu kú

khai th¸c c©y l©m nghiÖp song ®· tËn dông ®Êt trång chu kú

míi v× vËy diÖn tÝch s¾n lu©n ®îc duy tr× ph¸t triÓn.

Tuy nhiªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña x· vÉn cßn nh÷ng h¹n

chÕ cha kh¾c phôc ®îc nh ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®· quen víi

tËp qu¸n canh t¸c l©u n¨m, liªn tôc vµ ®Çu t thÊp, dïng nhiÒu

ph©n v« c¬ Ýt sö dông ph©n h÷u c¬ cho nªn dÉn ®Õn ®Êt

s¶n xuÊt bÞ c»n cçi b¹c mµu dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ s¶n lîng

c©y trång hµng n¨m cßn thÊp cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña

®Þa ph¬ng.

4.2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt ng« ë X· §¹i Ph¸c

Ng« lµ c©y l¬ng thùc vµ lµ c©y hµng ho¸ cña x· §¹i Ph¸c,

®· ®îc nh©n d©n ®Þa ph¬ng ®a vµo trång tõ rÊt l©u ®êi, ®-

îc x¸c ®Þnh lµ c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®Ó gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò l¬ng thùc vµ lµ nguån nguyªn liÖu phôc cho nghµnh

ch¨n nu«i ph¸t triÓn. Tuy vËy, n¨ng suÊt ng« tríc n¨m 2000 cña

x· vÉn cßn thÊp, ®êi sèng cña çc hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn

cßn khã kh¨n. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do tËp qu¸n canh t¸c l¹c

hËu, ch¨m sãc kh«ng ®óng quy tr×nh kü thuËt, kh«ng ®Çu t

ph©n bãn, chñ yÕu trång gièng cò cña ®Þa ph¬ng. Tõ n¨m

2005 trë l¹i ®©y cïng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt ng« cña c¶ níc

30


c©y ng« ë x· §¹i Ph¸c ®Æc biÖt ®îc chó träng vµ ph¸t triÓn nh

viÖc ®a gièng míi, gièng ng« lai vµo s¶n xuÊt, thay thÕ çc

gièng ng« cò ®· bÞ tho¸i ho¸ mµ ®Þa ph¬ng ®ang sö dông, cã

sù ®Çu t th©m canh, ¸p dông çc biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt

vµo s¶n xuÊt nªn n¨ng suÊt ng« ®· vµ ®ang ngµy mét n©ng

cao. DiÖn tÝch trång ng« ®· ngµy cµng t¨ng trång vµo vô ®«ng

trªn ®Êt 2 vô lóa n¨ng suÊt ng« ®«ng còng kh«ng ngõng t¨ng

cao thu nhËp tõ trång ng« còng ®îc ngêi d©n quan t©m vµ

chÊp nhËn.

B¶ng 4.2. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng ng« cña x· §¹i

Ph¸cN¨m DiÖn tÝch

(ha)

N¨ng suÊt

(t¹/ ha)

S¶n lîng

(tÊn)

2008 144,0 45 648,0

2009 161,0 48 772,8

2010 171,0 52 904,8

Sè liÖu cña çn bé qu¶n lý n«ng nghiÖp x· §¹i Ph¸c n¨m 2011

4.2.3. C¬ cÊu gièng ng« ®îc sö dông ë x· §¹i Ph¸c

Trong s¶n xuÊt gièng lµ kh©u quan träng quyÕt ®Þnh

n¨ng suÊt vµ chÊt lîng c©y trång. HiÖn nay ë x· §¹i Ph¸c c¬ cÊu

gièng ng« ®îc ®a vµo s¶n xuÊt gåm nhiÒu lo¹i, ®Æc biÖt lµ

gièng ng« lai cã thêi gian sinh trëng ng¾n, n¨ng suÊt cao.

Ngoµi ra nh©n d©n trong x· vÉn cßn sö dông gièng ng« ®Þa

ph¬ng, tuy nh÷ng gièng ng« nµy cã n¨ng suÊt kh«ng cao nhng

l¹i cã kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh còng nh khÝ hËu thêi tiÕt

kh¾c nghiÖt vµ chÊt lîng ng« còng tèt so víi çc gièng ng« lai.

Cßn nh÷ng gièng ng« míi cã n¨ng suÊt cao, tuy mang l¹i lîi Ých

cho ngêi trång ng« nhng còng yªu cÇu tr×nh ®é th©m canh

cao, ngêi d©n cha s¶n xuÊt ®îc gièng ng« lai nµy mµ ph¶i phô

31


thuéc vµo sù hç trî vµ cung cÊp gièng cña nhµ níc. Çc gièng

ng« ®îc trång nhiÒu ë x· bao gåm çc lo¹i gièng sau:

Gièng ng« C919: Lµ gièng ng« lai ®¬n. Gièng nµy cã thêi

gian sinh trëng (trång t¹i ®Þa ph¬ng) lµ 110 - 115 ngµy, l¸

®øng d¹ng c©y gän, chÞu h¹n vµ chèng ®æ tèt, Ýt nhiÔm s©u

bÖnh, cho n¨ng suÊt 6 - 7 tÊn/ ha.

Gièng ng« nÕp MX4: Lµ gièng ng« lai kh«ng quy íc thÝch

hîp trång vµo vô §«ng, thêi gian sinh trëng ng¾n tõ 62 – 64

ngµy thu ¨n t¬i thu ho¹ch kh« tõ 80 - 85 ngµy.

- Sinh trëng ph¸t triÓn kháe chiªu cao c©y trung b×nh lµ

186 cm chiÒu cao ®ãng b¾p lµ 88 cm, chiÒu dµi b¾p tõ 14 –

15 cm, ®êng kÝnh b¾p lµ 14,2 cm, n¨ng xuÊt bÝnh qu©n tõ

3,5 – 4,5 tÊn/ha.

- ChÊt lîng: ¨n t¬i th¬m ngon, ngät mÒn dÎo ¨n ngon, chÊt

lîng tèt.

- Phï hîp gieo trång vµo vô ng« §«ng trªn ®Êt 2 vô lóa.

- MX4 thêng hay m¾c bÖnh ®èm v»n, gØ s¾t.

- Ýt ®æ, chÞu rÐt tèt,chÞu h¹n tèt cã tÝnh thÝch nghi réng.

B¶ng 4.3. C¬ cÊu gièng ng« cña x· §¹i Ph¸cN¨m Tªn Vô Xu©n Vô HÌ thu Vô §«ng C¶ n¨m

32


gièng

ng«

2008

DiÖn

tÝch

(ha)

Tû lÖ

%

DiÖn

tÝch

(ha)

Tû lÖ

%

DiÖn

tÝch

(ha)

Tû lÖ

%

DiÖn

tich

(ha)

Tû lÖ

%

Tæng sè 42 29,0 42 29,0 60 41,0 144 100

§Þa ph-

¬ng8 19,0 6 14,2 8 13,0 22 18,0

C 919 34 81,0 32 76,1 37 61,0 103 71,0

MX4 0 0 4 9,7 15 25,0 19 11,0

2009

Tæng sè 42 26,0 46 28,5 73 45,5 161 100

§Þa ph-

¬ng6 14,2 5 10,8 4 5,4 15 9,3

C 919 36 85,8 35 76,0 51 69,8 122 75,7

MX 4 0 0 6 13,2 18 24,8 24 15,0

2010

Tæng sè 42 24,5 48 28,0 81 47,5 171 100

§Þa ph-

¬ng6 14,2 5 10,4 7 8,6 18 10,5

C 919 30 71,6 34 70,9 51 63,1 115 67,3

MX 4 6 14,2 9 18,7 23 28,3 38 22,2

Sè liÖu cña çn bé phô tr¸ch n«ng nghiÖp x· §¹i Ph¸c

n¨m 2011

4.2.4. ChÕ ®é canh t¸c ®èi víi c©y ng«

Ng« lµ c©y cã tÝnh thÝch øng cao, cã thÓ trång ®îc

nhiÒu vïng sinh th¸i, nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau, cã kh¶ n¨ng

chÞu h¹n nhê cã bé rÔ ph¸t triÓn, tuy nhiªn ng« còng lµ c©y yªu

cÇu tr×nh ®é th©m canh cao do ®ã chÕ ®é ph©n bãn ®èi víi

c©y ng« lµ yÕu tè rÊt quan träng. Trong çc yÕu tè dinh dìng,

®¹m ®îc coi lµ yÕu tè ®a lîng quan träng bËc nhÊt, lµ yÕu tè

quyÕt ®Þnh phÇn lín n¨ng suÊt ng«. V× vËy trong çc biÖn

ph¸p kü thuËt nh»m t¨ng n¨ng suÊt ng« th× vÊn ®Ò th©m

canh lµ yÕu tè quan träng. Ngoµi ra cßn ph¶i thùc hiÖn tèt tÊt

c¶ çc biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c. ViÖc trång ng« ë x· §¹i Ph¸c

mÆc dï ®· ®îc chó träng, song vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ nh çc

biÖn ph¸p khoa häc thiÕt yÕu ®Æc biÖt lµ vÒ gièng ng« lai míi

n¨ng suÊt cao cã kh¶ n¨ng chèng chÞu çc bÖnh vÒ l¸, chÞu h¹n

33


cha ®îc ®a vµo s¶n xuÊt, c«ng t¸c cung cÊp gièng cha ®îc kÞp

thêi. HiÖn nay ngêi d©n trong x· ®· sö dông gièng míi t¬ng ®èi

nhiÒu, nhng viÖc ®Çu t ph©n bãn cha hîp lý, nhiÒu hé cßn

mang nÆng tËp qu¸n s¶n xuÊt cò. ë nh÷ng çnh ®ång cã ®Þa

h×nh phøc t¹p ®åi dèc, ®Êt nghÌo dinh dìng, xa n¬i ë thêng

bãn ph©n kh«ng ®Çy ®ñ. Qua ®iÒu tra thùc tÕ t×nh h×nh sö

dông ph©n bãn ë mét sè hé gia ®×nh chóng t«i thu ®îc sè

liÖu.

Theo quy tr×nh kü thuËt møc ®Çu t ph©n bãn cho 1 ha

ng« víi çc gièng kh¸c nhau th× møc ®Çu t còng kh¸c nhau.

Gièng ng« lai C 919 lµ:

+ Ph©n chuång: 10 - 15 tÊn/ ha (350 - 500 kg/ sµo).

+ §¹m Urª: 500 - 350 kg/ha (11 - 12 kg/ sµo).

+ Supe l©n: 400 - 500 kg (15 - 18 kg / sµo).

+ Kaly: 100 - 110 kg ( 3,5 - 4 kg/ sµo).

Nhng trong tùc tÕ ®iÒu tra ë mét sè hé gia ®×nh th×

møc ®Çu t ph©n bãn cßn thÊp, cha ®¶m b¶o vÒ sè lîng vµ cha

c©n ®èi vÒ tû lÖ ph©n bãn, v× vËy cha ph¸t huy ®îc tiÒm

n¨ng n¨ng suÊt cña c©y ng«. Do ®ã ®Ó ¸p dông khoa häc kü

thuËt vµo s¶n xuÊt ë x· §¹i Ph¸c cÇn ph¶i ®µo t¹o thªm çn bé

kü thuËt ®Ó phæ biÕn thªm kiÕn thøc cho ngêi d©n vÒ sö

dông ph©n bãn ®Ó ®¶m b¶o võa sö dông võa båi dìng ®Êt.

KÕt qu¶ ®iÒu tra çc hé trong 3 khu ë ®Þa bµn x· §¹i Ph¸c

cña huyÖn V¨n Yªn cho thÊy, hÇu hÕt çc hé gia ®×nh ®Òu

®Çu t ph©n bãn Ýt vµ bãn ph©n kh«ng c©n ®èi, nguyªn nh©n

chÝnh lµ do sù hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ vµ do ®iÒu kiÖn kinh tÕ

cßn khã kh¨n. V× vËy cÇn cã sù thay ®æi çch s¶n xuÊt vµ sù

hç trî tõ phÝa Nhµ níc vÒ vèn vµ kü thuËt.

34


B¶ng 4.4: T×nh h×nh sö dông ph©n bãn cho ng« cña çc

hé gia ®×nh

Hé ®iÒu

tra

Gièn

g

DT

(ha)

NS

(t¹/h

a)

Lîng ph©n bãn

P/C

(tÊn/h

a)

Urª

(kg/h

a)

Supe

l©n

(kg/

ha)

Kaly

suph

at

(kg/h

a)

Th«n §¹i Thµnh

NguyÔn V¨n

Th¾ng

NK 54 0,3 36,5 1,2 47 70 12

§p 0,2 25,3 0,8 40,5 55 10

Hoµng

Thanh Liªm

C 919 0,2 39,0 0,7 30 50 8

§p 0,3 26,0 1,2 16 17 15

Th«n §¹i Th¾ng

NguyÔn ThÞ

H»ng

NK 54 0,2 40,3 2,0 40 18 20

C 919 0,1 42,0 1,8 25 17 18

§inh Quang

Lîi

§p 0,2 25,0 0,7 15 8 8

NK 54 0,2 38,0 1,8 40 20 18

Th«n T©n An

SÇm V¨n

§øc

NK 54 0,2 39,0 0,6 12 7 11

§p 0,1 22,0 0,3 4,5 4 5

§Æng

Quang

TuyÕn

NK 54 0,2 38,5 1,0 20 12 10

C919 0,1 40 0,8 12 9 6

+ Møc ®Çu t th©m canh ë x· §¹i Ph¸c cßn thÊp so víi quy

tr×nh kü thuËt.

35


+ HiÖu qu¶ cña viÖc ®Çu t th©m canh ®· ®îc chøng

minh ë x· §¹i Ph¸c: Nh÷ng hé nµo ®Çu t th©m canh cao th×

n¨ng suÊt ng« còng t¨ng lªn râ rÖt.

Mét yÕu tè n÷a ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng suÊt cña

çc lo¹i c©y nãi chung vµ c©y ng« nãi riªng: §ã lµ biÖn ph¸p kü

thuËt ch¨m sãc, nhÊt lµ quy tr×nh bãn ph©n. V× mçi giai ®o¹n

cña c©y ng« cÇn cè mét lîng dinh dìng nhÊt ®Þnh, viÖc cung

cÊp çc nguyªn tè dinh dìng phï hîp víi nhu cÇu dinh dìng cña

c©y ng« trong tõng giai ®o¹n sinh trëng sÏ gãp phÇn lµm t¨ng

n¨ng suÊt cho c©y trång. HiÖn nay ë x· §¹i Ph¸c vÉn cßn bãn

ph©n theo ph¬ng ph¸p cæ truyÒn lµ bãn lãt toµn bé ph©n

chuång, cßn ph©n ®¹m, ph©n l©n, kaly bãn thóc mét lÇn khi

c©y 7 - 8 l¸. Theo quy tr×nh kü thuËt lµ bãn lãt toµn bé ph©n

chuång vµ ph©n l©n, ph©n ®¹m bãn thóc 3 lÇn, lÇn 1 lóc ng«

3 - 5 l¸, lÇn 2 lóc ng« 7 - 9 l¸, lÇn 3 tríc lóc trç 10 - 15 ngµy, mçi

lÇn bãn 1/3 lîng ®¹m. Ph©n kaly bãn 2 lÇn vµo giai ®o¹n 3 - 5

l¸, vµ 7 - 9 l¸, mçi lÇn bãn 1/2 lîng kaly.

4.2.5. T×nh h×nh s©u bÖnh h¹i ng« ë x· §¹i Ph¸c

Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ng«, s©u bÖnh lµ yÕu tè g©y

tæn thÊt nghiªm träng ®Õn n¨ng xuÊt s¶n lîng. V× vËy viÖc

theo dâi vµ phßng trõ s©u bÖnh lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó gãp

phÇn t¹o nªn n¨ng suÊt. Sù ph¸t sinh cña s©u bÖnh phô thuéc

vµo gièng, ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ sù « nhiÔm cña s¶n

xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong khu vùc, c¬ cÊu

c©y trßng vµ kü thuËt canh t¸c. Trong s¶n xuÊt ng« cña x· §¹i

Ph¸c s©u bÖnh xuÊt hiÖn g©y h¹i gåm nhiÒu chñng lo¹i, g©y

h¹i trong tõng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau vµo mçi giai ®o¹n ph¸t

triÓn cña c©y ng« còng xuÊt hiÖn çc lo¹i s©u bÖnh kh¸c nhau.

36


V× vËy trong kü thuËt canh t¸c cÇn cã biÖn ph¸p phßng trõ mét

çch hîp lý vµ kÞp thêi ®Ó h¹n chÕ nh÷ng tæn thÊt do s©u

bÖnh g©y nªn, nh»m t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ n¨ng suÊt c©y

trång.

Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra chóng t«i thÊy ë x· §¹i Ph¸c th-

êng cã çc lo¹i s©u, bÖnh nh ®èm l¸ lín, b¹ch t¹ng ë vô Xu©n,

vô nµy nhiÖt ®é nãng Èm thuËn lîi cho bÖnh ph¸t sinh, ph¸t

triÓn, rÖp cê thêng cã ë vô Thu §«ng.

+ BÖnh ®èm l¸ lín: Thêng xuÊt hiÖn vµo vô xu©n hÌ, v×

thêi tiÕt vô nµy cã ®é Èm kh¸ cao vµ nhiÖt ®é thÝch hîp cho sù

ph¸t sinh ph¸t triÓn cña bÖnh (26 - 300c). BÖnh xuÊt hiÖn vµo

lóc c©y cßn nhá víi møc ®é nhÑ nªn g©y h¹i kh«ng ®¸ng kÓ.

+ RÖp cê: Ph¸t sinh ph¸t triÓn rÊt m¹nh trong ®iÒu kiÖn

kh«, ph¸ h¹i nhiÒu ë vô Thu ®«ng, chñ yÕu h¹i vµo giai ®o¹n

ng« b¾t ®Çu ra hoa, ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh lóc nµy rÊt thuËn lîi

cho rÖp ph¸t triÓn.

+ Bªnh kh« v»n: Do nÊm g©y ra, g©y h¹i trong giai ®o¹n

ng« trç cê, phun r©u, khi cã ®é Èm cao rÊt thuËn lîi cho bÖnh

ph¸t sinh ph¸t triÓn. BiÖn ph¸p phßng trõ lµ huû bá hÕt tµn d

cña thùc vËt ë mïa vô tríc, lu«n canh ng« víi çc lo¹i c©y trång

kh¸cvµ dïng thuèc ho¸ häc ®Ó phun.

+ BÖnh b¹ch t¹ng: XuÊt hiÖn ë thêi kú ng« tõ 3-5 l¸. BiÖn

ph¸p phßng trõ lµ cÇn ph¶i gieo trång ®óng thêi vô, nhæ

nh÷ng c©y bÞ bÖnh tËp trung l¹i phun x¨ng råi ®èt, hoÆc ®µo

hè ch«n vµ r¾c v«i bét, møc ®é g©y thiÖt h¹i nhÑ chØ m¾c

khi trång muén, kh«ng ®óng thêi vô.

Tõ n¨m 2005 ®Õn nay x· §¹i Ph¸c ®· cã ph¬ng híng nh»m

ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh: §Çu t çc biÖn ph¸p kü

37


thuËt canh t¸c, th©m canh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång,

cung øng çc lo¹i gièng míi cho nh©n d©n s¶n xuÊt. V× vËy çc

gièng míi cã kh¶ n¨ng chèng chÞu cao ®· ®îc ®a vµo s¶n xuÊt,

s©u h¹i c©y trång ®îc ph¸t hiÖn sím vµ cã biÖn ph¸p phßng trõ

triÖt ®Ó ngay tõ ®Çu. Do vËy trong vßng 10 n¨m qua ®· h¹n

chÕ ®îc sù ph¸t sinh ph¸t triÓn thµnh dÞch ë çc vïng trång

ng«. HiÖn nay chØ cã chuét lµ loµi ph¸ ho¹i ng« g©y thiÖt h¹i

lín nhÊt mµ l¹i rÊt khã tiªu diÖt v× chuét sèng ë trong çc hang

hèc, bôi rËm vµ sinh s¶n rÊt nhanh, cÇn ph¶i híng dÉn cho bµ

con çch diÖt chuét vµ bÉy chuét ®ång lo¹t tõng thêi ®iÓm

nh»m h¹n chÕ ®îc tû lÖ g©y h¹i thÊp nhÊt.

4.2.6. Phíng híng ph¸t triÓn s¶n xuÊt ng« ë x· §¹i Ph¸c

* §¸nh gi¸ chung:

Qua ®iÒu tra ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt ng« ë x· §¹i

Ph¸c chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt sau:

- ThuËn lîi:

+ HuyÖn V¨n Yªn nãi chung vµ x· §¹i Ph¸c nãi riªng lµ vïng

thÊp cã nhiÒu u thÕ thuËn lîi ®îc thiªn nhiªn u ®·i nh ®Êt ®ai

t¬ng ®èi b»ng ph¼ng, ®Êt cã ®é ph× cao, rÊt thuËn lîi cho

viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ c©y ng« nãi riªng.

+ Cã lùc lîng lao ®éng n«ng nghiÖp rÊt dåi dµo, ngêi d©n

ë ®©y ®· cã truyÒn thèng vµ kinh nghiÖm trång ng« tõ l©u

®êi.

+ §îc sù quan t©m cña çc cÊp çc ngµnh nh hç trî vÒ çc

gièng ng« lai míi cho n¨ng suÊt cao, ph©n bãn.

+ X· §¹i Ph¸c tõ khi cã cÇu ch¹y qua s«ng ®· thuËn lîi cho

viÖc giao dÞch ph©n bãn, mua b¸n s¶n phÈm còng nh viÖc ®a

khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt.

38


- Khã kh¨n:

Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn, viÖc s¶n xuÊt ng« cu¶ x·

§¹i Ph¸c còng cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nh:

+ §iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu bÊt thuËn, mïa ®«ng thêng

®Õn sím vµ kÐo dµi, lµm ¶nh hëng ®Õn thêi vô gieo trång vô

§«ng vµ vô Xu©n.

+ TËp qu¸n canh t¸c ë nhiÒu hé gia ®×nh ë ®Þa ph¬ng

cßn l¹c hËu, tr×nh ®é d©n trÝ kh«ng ®ång ®Òu.... v× vËy

nhËn thøc vµ tiÕp thu khoa häc kü thuËt cßn h¹n chÕ.

+ §êi sèng nh©n d©n s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghÖp cßn

khã kh¨n, kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t th©m canh cho nªn khi sö

dông çc gièng ng« lai cã tiÒm n¨ng n¨ng xuÊt cao vµo s¶n xuÊt

th× hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn thÊp.

+ §éi ngò çn bé khuyÕn n«ng viªn c¬ së cha chuyªn s©u

cßn häc mét ngµnh vÒ híng dÉn mét ngµnh, ë çc th«n s¶n xuÊt

cha cã çn bé riªng ®îc ®µo t¹o vµ tËp huÊn thêng xuyªn vÒ

c«ng t¸c chuyÓn giao khoa häc kü thuËt cho nªn viÖc s¶n xuÊt

ng« cha ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

* Ph¬ng híng:

C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ

t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña x·, phèi hîp víi çc cÊp çc

ngµnh, phßng NN&PTNT HuyÖn ®Ò ra mét sè ph¬ng híng s¶n

xuÊt ng« cña x· trong nh÷ng n¨m tíi nh sau:

+ Bè trÝ c¬ cÊu gièng hîp lý, çc gièng ng« lai n¨ng suÊt

cao cÇn ®a vµo trång ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn th©m canh

cao, ngoµi ra cã thÓ nhËp mét sè gièng míi c¬ thêi gian sinh tr-

ëng ng¾n, cã thÓ trång 2 - 3 vô/n¨m ®Ó trång vµo thêi ®iÓm

cã ngo¹i c¶nh thÝch hîp.

39


+ Víi gièng ng« ®Þa ph¬ng cã thêi gian sinh trëng dµi cÇn

chän gièng cã n¨ng suÊt cao phÈm chÊt tèt ®¸p øng nhu cÇu lµm

l¬ng thùc cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng vµ lµ nguån nguyªn liÖu

®¸p øng cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc.

B¶ng 4.5. Ph¬ng híng ph¸t triÓn s¶n xuÊt ng« cña x·

§¹i Ph¸c trong nh÷ng n¨m tiÕp theo

STT Vô s¶n xuÊtDiÖn tÝch

(ha)

N¨ng suÊt

(t¹/ha)

S¶n lîng

(tÊn)

1 Vô Xu©n 42 56,0 273,0

2 Vô HÌ thu 48 55,0 264,0

3 Vô §«ng 100 52,0 520,0

C¶ n¨m 190 54,3 1.031,7

* Gi¶i ph¸p:

§Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ng« cña x· trong nh÷ng n¨m tíi cÇn

cã mét sè gi¶i ph¸p sau:

+ T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn s©u réng vÒ khoa häc

kü thuËt cho ngêi d©n, b»ng çch më çc líp tËp huÊn khoa häc

kü thuËt trång vµ ch¨m sãc ng«, nhÊt lµ gièng ng« lai míi cã

n¨ng suÊt cao.

+ TËn dông tiÒm n¨ng ®Êt ®ai s½n cã t¹i ®Þa ph¬ng, më

réng diÖn tÝch trång ng« vô §«ng Xu©n trªn diÖn tÝch ®Êt 2 vô

40


lóa ®· chuyÓn ®æi c¬ cÊu lóa xu©n muén - mïa sím, tËn dông

diÖn tÝch lóa 1 vô ®Ó trång ng« vô HÌ Thu.

+ Cø çn bé khoa häc ®i ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kü thuËt

s¶n xuÊt n«ng – l©m nghiÖp t¨ng cêng çn bé cho çc th«n s¶n

xuÊt ®Ó trùc tiÕp chØ ®¹o s¶n xuÊt ngay t¹i hé n«ng d©n ®Ó

cã hiÖu qu¶ tõng vô trªn çc çnh ®ång. Tõ ®ã gióp cho ngêi

s¶n xuÊt cã nhËn thøc ®óng vÒ ®a çc gièng ng« míi vµo canh

t¸c vµ øng dông kü thuËt vµo s¶n xuÊt ®· mang l¹i lîi Ých cho

ngêi d©n.

+ §éi ngò çn bé khuyÕn n«ng viªn c¬ së ph¶i ®îc tËp

huÊn vÒ phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp, thêng xuyªn kiÓm tra

ph¸t hiÖn s©u bÖnh kÞp thêi ®Ó cã biÖn ph¸p híng dÉn çc hé

n«ng d©n s¶n xuÊt cïng triÓn khai phßng trõ cô thÓ.

PhÇn thø n¨m

kÕt luËn vµ ®Ò nghÞ

5.1. KÕt luËn

Qua ®iÒu tra t×nh h×nh s¶n xuÊt ng« cña x· §¹i Ph¸c,

huyÖn V¨n Yªn, chóng t«i cã mét sè kÕt luËn nh sau:

- X· §¹i Ph¸c, huyÖn V¨n Yªn cã tiÒm n¨ng ®Êt ®ai kh¸ dåi

dµo nhng cha ®îc sö dông mét çch triÖt ®Ó, ®Æc biÖt lµ diÖn

tÝch ®Êt cã kh¶ n¨ng trång ng« ®«ng trªn ®Êt 2 vô lóa.

41


- Tr×nh ®é th©m canh cßn ë møc thÊp, kü thuËt s¶n xuÊt

ng« cha cao, nhiÒu n¬i cßn mang nÆng tËp qu¸n s¶n xuÊt cò.

Tuy nhiªn vµi n¨m gÇn ®©y s¶n xuÊt ng« ®· ®îc chó träng,

nªn n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n cña toµn x· ®¹t 53 - 54 t¹/ha

(n¨m 2010).

- S¶n xuÊt ng« vô Xu©n lµ vô chñ lùc, song vÉn cha tËn

dông hÕt diÖn tÝch hiÖn cã.

- Çc gièng ng« lai míi cã n¨ng suÊt cao h¬n rÊt nhiÒu so

víi çc gièng ng« tríc ®©y ®· trång t¹i ®Þa ph¬ng.

5.2. §Ò nghÞ

- X· §¹i Ph¸c cÇn thùc hiÖn tèt çc chØ tiªu kinh tÕ - x· héi

®· ®Ò ra ®Õn n¨m 2010 - 2015 vµ ®Þnh híng ®Õn n¨m 2020.

- CÇn më çc líp tËp huÊn kü thuËt, híng dÉn trùc tiÕp cho

bµ con n«ng d©n cña x· vÒ quy tr×nh th©m canh çc gièng

ng« lai míi.

- Cñng cè m¹ng líi khuyÕn n«ng viªn vÒ ph¬ng ph¸p trång

ng« ®Ó phæ biÕn kiÕn thøc vÒ khoa häc kü thuËt cho çc hé

n«ng d©n ë ®Þa ph¬ng.

- Hç trî cho çc hé n«ng d©n ®ang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

trong x· vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét çch cã hiÖu qu¶.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tiếng Việt1. Báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội của UBND huyện Văn Yên từ năm 2008 - 2010.

42


2. Báo cáo tổng kết của UBND xã Đại Phác từ năm 2008 - 2010.3. Báo cáo của Phòng NN&PTNT huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái năm

20114. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2006), Hướng dẫn qui

trình thâm canh một số cây trồng, NXB Nông nghiệp, 2006.5. Đường Hồng Dật (1996), Cây ngô và kỹ thuật thâm canh tăng

năng suất, NXB Lao động - xã hội.6. Đường Hồng Dật (2006), Sâu bệnh hại ngô, cây lương thực

trồng cạn và biện pháp phòng trừ, NXB Lao động - xã hội.7. Đường Hồng Dật (2008), Cây ngô, kỹ thuật tăng năng suất, NXB

Lao động - xã hội.8. Phan Xuân Hào (2008), Một số giải pháp nâng cao năng suất

và hiệu quả sản xuất ngô ở Việt Nam, Viện Nghiên cứu Ngô Trung ương.

9. Nguyễn Đức Lương, Dương Văn Sơn, Lương Văn Hinh và cs (2004), Giáo trình cây ngô, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

10. Niên giám thống kê tỉnh Yên Bái năm 2010.11. Niên giám thống kê của huyện Văn Yên năm 2010.12. Quy hoạch sử dụng đất của huyện Văn Yên năm 2010.13. Quy hoạch sử dụng đất của xã Đại Phác năm 2006-2010.14. Trần Văn Minh (2004), Cây ngô, nghiên cứu và sản xuất, Nhà

xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội.15. Tổng cục thống kê. Niên giám thống kê 2010.16. Ngô Xuân Tình (2009), Chọn lọc và lai tạo giống ngô, Nxb

Nông Nghiệp, Hà Nội.2. Tiếng Anh17. GMO. COMPASS.18. FAOSTAT Database19. FAOSTAT (2010), Crop productions, www.fao.faostat.org.20. USDA Database21. USDA (2010), World Agriculture Production, www.usda.gov.

43

Documents

Bc tn dh 2007 2011 ngô