48

De World Health Organization spreekt

over overgewicht bij volwassenen wan-

neer deze een BMI heeft tussen de 25 en

30. Een BMI onder de 25 betekent een

gezond gewicht. Een BMI van 30 of meer

wordt aangemerkt als obesitas (ernstig

overgewicht). Bij kinderen tot 18 jaar ligt

dit anders, omdat zij nog in de groei zijn.

De BMI geeft slechts een schatting van

het gezondheidsrisico van het lichaams-

gewicht. In Nederland is bij meer dan

de helft van de volwassenen sprake van

overgewicht. Bij twaalf procent is obe-

sitas gediagnosticeerd. Bij kinderen ligt

het percentage overgewicht op veertien

procent, waarvan twee procent obees.

BewustwordingDe NOV (Nederlandse Obesitas

Vereniging) wil veel meer aandacht

besteden aan de mogelijkheden die men-

sen zelf hebben om overgewicht of een

toename van overgewicht te voorkomen.

Mensen met licht tot matig overgewicht

hebben goede kansen om met informatie,

bewustwording en enkele aanpassingen

in de leefstijl succesvol terug te komen

op een gezond gewicht. Zo zal een twin-

tiger die lange dagen maakt, ‘s avonds

voor makkelijke maaltijden kiest en vaak

te moe is om te sporten, zich niet realise-

ren dat deze leefstijl bijna onherroepelijk

zal leiden tot overgewicht. Door jaar

op jaar een beetje aan te komen en de

oplossing te zoeken in tussendoor stevig

lijnen wordt de situatie er niet beter op.

Integendeel. Tachtig procent van de men-

sen die lijnt wordt op de (langere) termijn

alleen maar dikker dan daarvoor.

Optelsom van factorenMensen inzicht geven in de risico’s van

overgewicht en mensen bewust maken

van de gevolgen van keuzes die ze

maken, is op dit moment de belangrijk-

ste boodschap van de NOV. ”Je wordt

niet zomaar opeens dik, je wordt steeds

een beetje dikker”, benadrukt Annemarie

van Haaren, communicatiemedewerker

van de vereniging. “Het wordt steeds

Niet alleen minder eten en meer bewegen

De strijd tegen obesitasTekst: Sanne van der Poel

Overgewicht staat wereldwijd in de top drie van gezondheidspro-

blemen. Ook in Nederland is het inmiddels een enorm probleem.

Het risico om met (ernstig) overgewicht steeds meer gezond-

heidsklachten te ontwikkelen, is groot.

49

moeilijker om terug te komen op een

gezond gewicht. Maar iedereen kan keu-

zes maken om deze ontwikkeling een

halt toe te roepen. Daarvoor moet je wel

weten welke factoren een rol spelen bij

de ontwikkeling van overgewicht.

In de media wordt momenteel erg veel

aandacht besteed aan overgewicht. De

term ‘gezonde leefstijl’ wordt te pas en te

onpas gebruikt en bijna altijd gekoppeld

aan het advies om minder te eten en meer

te bewegen. “Maar daarmee wordt maar

een deel van de oorzaken aangepakt”,

benadrukt Annemarie. “Overgewicht ont-

staat door een optelsom van persoonlijke

én maatschappelijke factoren.”

LuilekkerlandDe risico’s voor het ontwikkelen van

overgewicht zijn van mens tot mens ver-

schillend, al zijn er veel overeenkomsten.

Factoren die naast eten en bewegen een

rol kunnen spelen zijn erfelijkheid en

aanleg, omgeving en opvoeding, stress,

medicijngebruik, slaapproblemen, emo-

tionele en psychische problemen. Inzicht

in deze factoren helpt om te bepalen hoe

het overgewicht is ontstaan. Maar dit

inzicht mag geen excuus vormen om niets

te doen in de richting van een gezonde(re)

leefstijl.

“We leven in luilekkerland”, schrijft Jaap

Seidell in zijn boek Tegenwicht. Eten is

altijd, overal en in overvloed verkrijgbaar.

We eten al lang niet meer alleen omdat

we honger hebben maar ook voor de

gezelligheid, als troost of uit verveling.

Ook emotionele spanningen als verlies,

werkeloosheid, stress, een burn-out of

depressie kunnen leiden tot een ver-

stoord eetpatroon. Daarnaast zijn een

druk leven met veel maatschappelijke en

sociale verplichtingen, gepaard gaande

met stress en slaaptekort, beide triggers

voor overgewicht.

Er is in Nederland een overvloed aan

bewerkt voedsel beschikbaar, waarbij

steeds moeilijker te achterhalen valt hoe-

veel suikers, vetten en andere dikmakers

er in zitten. Annemarie: ”Zoek bij Albert

Heijn maar eens naar de meest gezonde

pot jam. Hoeveel aardbeien er ook op

het etiket staan, die zitten er echt niet

in! Gezondheidsclaims worden heel vaak

niet waargemaakt. Kiezen op basis van

De Nederlandse Obesitas Vereniging (NOV)De NOV zet zich in voor de groeiende

groep mensen met overgewicht. De

vereniging telt circa 1000 leden met

ongeveer 50 actieve vrijwilligers en een

vijftal bestuursleden, allemaal ervarings-

deskundigen.

Tot voor kort richtte de NOV zich vooral

op patiënten met obesitas. Nu zijn ze

actief voor iedereen met (vragen over)

overgewicht. De NOV wil een neutra-

le, niet beoordelende positie innemen,

gericht op verbetering van informatie en

kwaliteit van zorg. De NOV legt de nadruk

niet op afvallen maar op een zo gezond

mogelijke leefstijl. Want niet iedereen

die dik is, is ongezond en niet iedereen

die slank is, is gezond. Daarnaast willen

ze erkenning, begrip en ondersteuning

bieden aan hun leden.

De Nederlandse Obesitas Vereniging wil

een sterke positie voor mensen met over-

gewicht.

Dit wil ze bereiken door:

• de drempel naar een sportief leven

voor mensen met overgewicht te ver-

lagen.

• mensen met overgewicht elkaar te

laten ontmoeten, erkennen en steu-

nen.

• de nadruk te leggen op gezondheids-

bevordering en kwaliteit van leven.

• de beeldvorming rond obesitas als

chronische aandoening te verbeteren.

• devolledigebehandelingvanobesitas

in de basisverzekering te krijgen.

• wetenschappelijkonderzoeknaarobe-

sitas (verder) te bevorderen.

• de voorlichting naar de doelgroep en

communicatie met behandelaars te

verbeteren.

• de maatschappij veiliger, toegankelij-

ker en gastvrijer in te richten.

‘Wie met ernstig overgewicht zijn leefstijl wil

verbeteren, moet sterk in zijn schoenen staan’

50

de informatie op het etiket is niet te

doen, en voor veel mensen zal de prijs

(en niet de kwaliteit) doorslaggevend zijn.

Kinderen en overgewicht Bij kinderen spelen opvoeding en soci-

ale context een belangrijke rol. Niet voor

niets zijn allochtone kinderen vaak dikker.

Vanuit andere culturen is een dik kind een

symbool van welvaart en gezond leven.

Maar ook autochtone ouders realise-

ren zich onvoldoende wat het dagelijkse

pakje drinken, een ‘gezonde’ koek en de

wekelijkse traktaties in de klas kunnen

doen met het gewicht van hun kind. Zeker

als er ook al sprake is van aanleg. Het

is de stapeling van ongezonde keuzes

waardoor steeds meer kinderen, steeds

vroeger, risico’s lopen op de ontwikke-

ling van overgewicht. Ook hier wil de

vereniging zorgen voor betere informatie

en preventie. Ouders moeten strenger

worden, niet alleen voor hun kinderen,

maar ook voor zichzelf, als het gaat om

een gezond leefpatroon.

Functioneren in de maatschappijWie met ernstig overgewicht zijn leef-

stijl wil verbeteren, moet sterk in zijn

schoenen staan. De vooroordelen en aan-

names zijn groot en de schaamte over het

eigen lichaam is dat vaak ook. De stap

naar meer bewegen en een gezonde(re)

leefstijl is voor veel dikke mensen de

moeilijkste die er is. Want het is moeilijk

immuun te blijven voor alle kwetsende

opmerkingen en reacties. Veel mensen

met BMI>40 komen nauwelijks nog bui-

ten en onttrekken zich aan het maat-

schappelijk verkeer.

Een belangrijke pijler van de vereniging

is de belangenbehartiging van mensen

met ernstig overgewicht bij begeleiding,

behandeling en de kwaliteit van zorg.

51

Vormt uw administatie een belasting voor uw patiëntenzorg?

Meer informatie? Ga naar www.infomedics.nl of bel naar 036 536 30 51

Ieder zijn vak!Denkt u nooit eens: “Ik ben toch een zorgverlener en geen administratief medewerker?” Een begrijpelijk gevoel, want de zorgsector gaat gepaard met stapels administratief werk. Tijdrovende zaken die – als u niet oppast – ten koste gaan van de zorg van uw patiënt.

Dankzij Infomedics kunt u zich wél op de zorg blijven focussen. U kunt namelijk met een gerust hart al uw administratieve zaken in onze handen leggen. Van declareren en verwerken van informatie van zorg-verzekeraars tot facturering. Het resultaat? Minder zorgen voor u, en een betere zorg voor uw patiënten. Precies waar het om gaat in uw vak.

PatiëntvriendelijkU ontvangt netjes uw geld, terwijl uw patiëntrelatie goed blijft.

TijdwinstMet onze innovatieve producten bespaart u kostbare tijd die u kunt investeren in uw patiënten.

Betrokken serviceMet onze betrokken klantenservice hebben u en uw patiënten één contactpunt voor alle betalingsvragen.

InzichtelijkHet beveiligde Self Service Portaal biedt u overal en altijd inzicht in uw declaraties.

Kennis en ervaringDankzij onze kennis en ervaring bent u er zeker van dat we optimaal aan uw wensen tegemoet komen.

Vormt uw administatie een belasting voor uw patiëntenzorg?

Meer informatie? Ga naar www.infomedics.nl of bel naar 036 536 30 51

Ieder zijn vak!Denkt u nooit eens: “Ik ben toch een zorgverlener en geen administratief medewerker?” Een begrijpelijk gevoel, want de zorgsector gaat gepaard met stapels administratief werk. Tijdrovende zaken die – als u niet oppast – ten koste gaan van de zorg van uw patiënt.

Dankzij Infomedics kunt u zich wél op de zorg blijven focussen. U kunt namelijk met een gerust hart al uw administratieve zaken in onze handen leggen. Van declareren en verwerken van informatie van zorg-verzekeraars tot facturering. Het resultaat? Minder zorgen voor u, en een betere zorg voor uw patiënten. Precies waar het om gaat in uw vak.

PatiëntvriendelijkU ontvangt netjes uw geld, terwijl uw patiëntrelatie goed blijft.

TijdwinstMet onze innovatieve producten bespaart u kostbare tijd die u kunt investeren in uw patiënten.

Betrokken serviceMet onze betrokken klantenservice hebben u en uw patiënten één contactpunt voor alle betalingsvragen.

InzichtelijkHet beveiligde Self Service Portaal biedt u overal en altijd inzicht in uw declaraties.

Kennis en ervaringDankzij onze kennis en ervaring bent u er zeker van dat we optimaal aan uw wensen tegemoet komen.

Niet zelden komen obesitas patiënten

met een zorgvraag bij de (huis)arts of

een andere hulpverlener en is de reactie

‘gaat u eerst maar afvallen, dan praten

we daarna wel weer verder’. Dat gebeurt

zelfs als de zorgvraag niet-obesitas-gere-

lateerd is. Patiënten willen geholpen

worden maar lopen tegen een muur van

vooroordelen en aannames op, ook bij

behandelaars en zorgverleners.

Toekomstvisie van de verenigingDe vereniging hoopt door goede infor-

matie een genuanceerder beeld te geven

van de oorzaken en gevolgen van overge-

wicht. Dit doet ze door onderwerpen die

actueel zijn voor de doelgroep van diver-

se kanten te belichten. Onderwerpen

als zelfacceptatie en zelfbewustzijn, de

gevolgen van overgewicht op vruchtbaar-

heid en zwangerschap, slaapproblemen

in relatie tot overgewicht en het herken-

nen en erkennen van een eetstoornis.

De vereniging is bezig deze voorlichting

te intensiveren. Een nieuwe website is

hiervoor in ontwikkeling.

”Per saldo is gezondheid veel belangrij-

ker dan slank zijn“, benadrukt Annemarie

tot slot. ”Niet iedereen hoeft in maat 36

of 38 te passen. Ook met een grote maat

kun je heel gezond zijn. Maar iemand

met overgewicht zal daar veel harder

zijn best voor moeten doen dan iemand

zonder overgewicht. Daarom is preventie

zo belangrijk. Want heb je eenmaal over-

gewicht, dan heb je feitelijk levenslang.”

Tips voor ondernemers in beweging1. Mensen met overgewicht weten vaak

niet hoe ze hun eetgedrag kunnen veran-

deren omdat ze zich niet realiseren wat

er niet goed aan is. Een psycholoog kan

kijken naar de achterliggende oorzaken

van het eetgedrag en het overgewicht.

Laat de patiënt vragen beantwoorden

‘Je wordt niet zomaar opeens dik,

je wordt steeds een beetje dikker’

Het Modellenteam en project BMI40plus Een belangrijk visitekaartje van de

vereniging is het ‘Modellenteam’.

Dit zijn vrijwilligers met een BMI

>40 die samen met een scholingsin-

stituut demonstraties en workshops

verzorgen voor zorgverleners en ver-

pleegkundigen. Ook zijn ze inzetbaar

voor de ontwikkeling van allerlei pro-

ducten en (medische) hulpmiddelen

voor de eigen doelgroep. Ze laten

hulpverleners zien wat de kenmerken

zijn van een obees lichaam en de

gevolgen die dit heeft voor de zorg,

begeleiding en behandeling. Ze laten

ook zien hoe hulpverleners deze doel-

groep kunnen ondersteunen bij het

vergroten van hun zelfstandigheid en

zelfredzaamheid.

Het modellenteam heeft meegewerkt

aan scholingsmateriaal. Aan de hand

van filmpjes laten ze bijvoorbeeld

zien hoe hulpverleners zorghandelin-

gen kunnen uitvoeren bij patiënten

met obesitas. Deze website is onder

meer bedoeld voor (opleidingen voor)

verpleegkundigen, verzorgenden én

fysiotherapeuten.

53

als: Wat betekent eten voor jou? Hoe ga

je ermee om? Wat is volgens jou gezond?

Soms blijkt dit een echte eyeopener.

2. Eetproblemen en eetverslavingen vra-

gen om specifieke deskundigheid. Deze

doelgroep heeft in een aantal gevallen

psychische hulp nodig om de oorzaken

aan te pakken. Pas daarna kan er geke-

ken worden naar de mogelijkheden voor

een gezondere leefstijl.

3. Als je als fysiotherapeut een beweeg-

programma opzet, kijk dan ook naar de

mogelijkheden om de groep mentaal en/

of psychisch te ondersteunen.

4. Overgewicht is een zeer gevoelig

onderwerp en mensen met ernstig over-

gewicht zijn kwetsbaar. Ze schamen zich

vaak enorm voor hun omvang en gewicht.

Zorgvuldigheid bij het ter sprake brengen

van de noodzaak om daar iets aan te

doen is nodig en dient met respect te

gebeuren.

5. Vermijdt de dooddoener dat mensen

met meer bewegen en minder eten van-

zelf wel zullen afvallen. De patiënt heeft

vaak al van alles geprobeerd. De kern van

het probleem wordt daarmee niet erkend.

6. Kijk naar de hele persoon en zijn of

haar manier van leven, eten en bewegen.

Kijk welke aspecten je kunt aanpakken

en voor welke aspecten andere hulp-

verleners wellicht beter gekwalificeerd

zijn. �

‘De sociale verbondenheid van

lotgenoten is erg belangrijk’

Meer info � /nov

Zwemgroepen Met de zwemgroepen verlaagt de

NOV de drempel naar een actief

leven voor mensen met obesitas.

Zwemmers hebben aangegeven

dat zij in beweging komen voor hun

gezondheid en de sociale contac-

ten. Deze sociale verbondenheid van

lotgenoten is erg belangrijk. In een

besloten groep durven ze in badkle-

ding sportief en actief bezig te zijn.

Zwemmen is een sport bij uitstek

voor mensen met obesitas omdat het

de conditie verbetert en de gewrich-

ten ontziet. De motivatie om te blij-

ven komen, halen deelnemers uit de

afwisseling van de lessen en het

effect van de training. De kwaliteit

van leven en het welbevinden worden

beter, zowel mentaal, fysiek als soci-

aal. De effecten op sociaal gebied

zijn ook buiten het zwembad merk-

baar. Zwemmers die zich onderdeel

voelen van de groep zijn zelfverzeker-

der en leggen makkelijker contacten.

(onderzoek i.s.m. Fontys Hogeschool)

55