48
De World Health Organization spreekt
over overgewicht bij volwassenen wan-
neer deze een BMI heeft tussen de 25 en
30. Een BMI onder de 25 betekent een
gezond gewicht. Een BMI van 30 of meer
wordt aangemerkt als obesitas (ernstig
overgewicht). Bij kinderen tot 18 jaar ligt
dit anders, omdat zij nog in de groei zijn.
De BMI geeft slechts een schatting van
het gezondheidsrisico van het lichaams-
gewicht. In Nederland is bij meer dan
de helft van de volwassenen sprake van
overgewicht. Bij twaalf procent is obe-
sitas gediagnosticeerd. Bij kinderen ligt
het percentage overgewicht op veertien
procent, waarvan twee procent obees.
BewustwordingDe NOV (Nederlandse Obesitas
Vereniging) wil veel meer aandacht
besteden aan de mogelijkheden die men-
sen zelf hebben om overgewicht of een
toename van overgewicht te voorkomen.
Mensen met licht tot matig overgewicht
hebben goede kansen om met informatie,
bewustwording en enkele aanpassingen
in de leefstijl succesvol terug te komen
op een gezond gewicht. Zo zal een twin-
tiger die lange dagen maakt, ‘s avonds
voor makkelijke maaltijden kiest en vaak
te moe is om te sporten, zich niet realise-
ren dat deze leefstijl bijna onherroepelijk
zal leiden tot overgewicht. Door jaar
op jaar een beetje aan te komen en de
oplossing te zoeken in tussendoor stevig
lijnen wordt de situatie er niet beter op.
Integendeel. Tachtig procent van de men-
sen die lijnt wordt op de (langere) termijn
alleen maar dikker dan daarvoor.
Optelsom van factorenMensen inzicht geven in de risico’s van
overgewicht en mensen bewust maken
van de gevolgen van keuzes die ze
maken, is op dit moment de belangrijk-
ste boodschap van de NOV. ”Je wordt
niet zomaar opeens dik, je wordt steeds
een beetje dikker”, benadrukt Annemarie
van Haaren, communicatiemedewerker
van de vereniging. “Het wordt steeds
Niet alleen minder eten en meer bewegen
De strijd tegen obesitasTekst: Sanne van der Poel
Overgewicht staat wereldwijd in de top drie van gezondheidspro-
blemen. Ook in Nederland is het inmiddels een enorm probleem.
Het risico om met (ernstig) overgewicht steeds meer gezond-
heidsklachten te ontwikkelen, is groot.
49
moeilijker om terug te komen op een
gezond gewicht. Maar iedereen kan keu-
zes maken om deze ontwikkeling een
halt toe te roepen. Daarvoor moet je wel
weten welke factoren een rol spelen bij
de ontwikkeling van overgewicht.
In de media wordt momenteel erg veel
aandacht besteed aan overgewicht. De
term ‘gezonde leefstijl’ wordt te pas en te
onpas gebruikt en bijna altijd gekoppeld
aan het advies om minder te eten en meer
te bewegen. “Maar daarmee wordt maar
een deel van de oorzaken aangepakt”,
benadrukt Annemarie. “Overgewicht ont-
staat door een optelsom van persoonlijke
én maatschappelijke factoren.”
LuilekkerlandDe risico’s voor het ontwikkelen van
overgewicht zijn van mens tot mens ver-
schillend, al zijn er veel overeenkomsten.
Factoren die naast eten en bewegen een
rol kunnen spelen zijn erfelijkheid en
aanleg, omgeving en opvoeding, stress,
medicijngebruik, slaapproblemen, emo-
tionele en psychische problemen. Inzicht
in deze factoren helpt om te bepalen hoe
het overgewicht is ontstaan. Maar dit
inzicht mag geen excuus vormen om niets
te doen in de richting van een gezonde(re)
leefstijl.
“We leven in luilekkerland”, schrijft Jaap
Seidell in zijn boek Tegenwicht. Eten is
altijd, overal en in overvloed verkrijgbaar.
We eten al lang niet meer alleen omdat
we honger hebben maar ook voor de
gezelligheid, als troost of uit verveling.
Ook emotionele spanningen als verlies,
werkeloosheid, stress, een burn-out of
depressie kunnen leiden tot een ver-
stoord eetpatroon. Daarnaast zijn een
druk leven met veel maatschappelijke en
sociale verplichtingen, gepaard gaande
met stress en slaaptekort, beide triggers
voor overgewicht.
Er is in Nederland een overvloed aan
bewerkt voedsel beschikbaar, waarbij
steeds moeilijker te achterhalen valt hoe-
veel suikers, vetten en andere dikmakers
er in zitten. Annemarie: ”Zoek bij Albert
Heijn maar eens naar de meest gezonde
pot jam. Hoeveel aardbeien er ook op
het etiket staan, die zitten er echt niet
in! Gezondheidsclaims worden heel vaak
niet waargemaakt. Kiezen op basis van
De Nederlandse Obesitas Vereniging (NOV)De NOV zet zich in voor de groeiende
groep mensen met overgewicht. De
vereniging telt circa 1000 leden met
ongeveer 50 actieve vrijwilligers en een
vijftal bestuursleden, allemaal ervarings-
deskundigen.
Tot voor kort richtte de NOV zich vooral
op patiënten met obesitas. Nu zijn ze
actief voor iedereen met (vragen over)
overgewicht. De NOV wil een neutra-
le, niet beoordelende positie innemen,
gericht op verbetering van informatie en
kwaliteit van zorg. De NOV legt de nadruk
niet op afvallen maar op een zo gezond
mogelijke leefstijl. Want niet iedereen
die dik is, is ongezond en niet iedereen
die slank is, is gezond. Daarnaast willen
ze erkenning, begrip en ondersteuning
bieden aan hun leden.
De Nederlandse Obesitas Vereniging wil
een sterke positie voor mensen met over-
gewicht.
Dit wil ze bereiken door:
• de drempel naar een sportief leven
voor mensen met overgewicht te ver-
lagen.
• mensen met overgewicht elkaar te
laten ontmoeten, erkennen en steu-
nen.
• de nadruk te leggen op gezondheids-
bevordering en kwaliteit van leven.
• de beeldvorming rond obesitas als
chronische aandoening te verbeteren.
• devolledigebehandelingvanobesitas
in de basisverzekering te krijgen.
• wetenschappelijkonderzoeknaarobe-
sitas (verder) te bevorderen.
• de voorlichting naar de doelgroep en
communicatie met behandelaars te
verbeteren.
• de maatschappij veiliger, toegankelij-
ker en gastvrijer in te richten.
‘Wie met ernstig overgewicht zijn leefstijl wil
verbeteren, moet sterk in zijn schoenen staan’
50
de informatie op het etiket is niet te
doen, en voor veel mensen zal de prijs
(en niet de kwaliteit) doorslaggevend zijn.
Kinderen en overgewicht Bij kinderen spelen opvoeding en soci-
ale context een belangrijke rol. Niet voor
niets zijn allochtone kinderen vaak dikker.
Vanuit andere culturen is een dik kind een
symbool van welvaart en gezond leven.
Maar ook autochtone ouders realise-
ren zich onvoldoende wat het dagelijkse
pakje drinken, een ‘gezonde’ koek en de
wekelijkse traktaties in de klas kunnen
doen met het gewicht van hun kind. Zeker
als er ook al sprake is van aanleg. Het
is de stapeling van ongezonde keuzes
waardoor steeds meer kinderen, steeds
vroeger, risico’s lopen op de ontwikke-
ling van overgewicht. Ook hier wil de
vereniging zorgen voor betere informatie
en preventie. Ouders moeten strenger
worden, niet alleen voor hun kinderen,
maar ook voor zichzelf, als het gaat om
een gezond leefpatroon.
Functioneren in de maatschappijWie met ernstig overgewicht zijn leef-
stijl wil verbeteren, moet sterk in zijn
schoenen staan. De vooroordelen en aan-
names zijn groot en de schaamte over het
eigen lichaam is dat vaak ook. De stap
naar meer bewegen en een gezonde(re)
leefstijl is voor veel dikke mensen de
moeilijkste die er is. Want het is moeilijk
immuun te blijven voor alle kwetsende
opmerkingen en reacties. Veel mensen
met BMI>40 komen nauwelijks nog bui-
ten en onttrekken zich aan het maat-
schappelijk verkeer.
Een belangrijke pijler van de vereniging
is de belangenbehartiging van mensen
met ernstig overgewicht bij begeleiding,
behandeling en de kwaliteit van zorg.
51
Vormt uw administatie een belasting voor uw patiëntenzorg?
Meer informatie? Ga naar www.infomedics.nl of bel naar 036 536 30 51
Ieder zijn vak!Denkt u nooit eens: “Ik ben toch een zorgverlener en geen administratief medewerker?” Een begrijpelijk gevoel, want de zorgsector gaat gepaard met stapels administratief werk. Tijdrovende zaken die – als u niet oppast – ten koste gaan van de zorg van uw patiënt.
Dankzij Infomedics kunt u zich wél op de zorg blijven focussen. U kunt namelijk met een gerust hart al uw administratieve zaken in onze handen leggen. Van declareren en verwerken van informatie van zorg-verzekeraars tot facturering. Het resultaat? Minder zorgen voor u, en een betere zorg voor uw patiënten. Precies waar het om gaat in uw vak.
PatiëntvriendelijkU ontvangt netjes uw geld, terwijl uw patiëntrelatie goed blijft.
TijdwinstMet onze innovatieve producten bespaart u kostbare tijd die u kunt investeren in uw patiënten.
Betrokken serviceMet onze betrokken klantenservice hebben u en uw patiënten één contactpunt voor alle betalingsvragen.
InzichtelijkHet beveiligde Self Service Portaal biedt u overal en altijd inzicht in uw declaraties.
Kennis en ervaringDankzij onze kennis en ervaring bent u er zeker van dat we optimaal aan uw wensen tegemoet komen.
Vormt uw administatie een belasting voor uw patiëntenzorg?
Meer informatie? Ga naar www.infomedics.nl of bel naar 036 536 30 51
Ieder zijn vak!Denkt u nooit eens: “Ik ben toch een zorgverlener en geen administratief medewerker?” Een begrijpelijk gevoel, want de zorgsector gaat gepaard met stapels administratief werk. Tijdrovende zaken die – als u niet oppast – ten koste gaan van de zorg van uw patiënt.
Dankzij Infomedics kunt u zich wél op de zorg blijven focussen. U kunt namelijk met een gerust hart al uw administratieve zaken in onze handen leggen. Van declareren en verwerken van informatie van zorg-verzekeraars tot facturering. Het resultaat? Minder zorgen voor u, en een betere zorg voor uw patiënten. Precies waar het om gaat in uw vak.
PatiëntvriendelijkU ontvangt netjes uw geld, terwijl uw patiëntrelatie goed blijft.
TijdwinstMet onze innovatieve producten bespaart u kostbare tijd die u kunt investeren in uw patiënten.
Betrokken serviceMet onze betrokken klantenservice hebben u en uw patiënten één contactpunt voor alle betalingsvragen.
InzichtelijkHet beveiligde Self Service Portaal biedt u overal en altijd inzicht in uw declaraties.
Kennis en ervaringDankzij onze kennis en ervaring bent u er zeker van dat we optimaal aan uw wensen tegemoet komen.
Niet zelden komen obesitas patiënten
met een zorgvraag bij de (huis)arts of
een andere hulpverlener en is de reactie
‘gaat u eerst maar afvallen, dan praten
we daarna wel weer verder’. Dat gebeurt
zelfs als de zorgvraag niet-obesitas-gere-
lateerd is. Patiënten willen geholpen
worden maar lopen tegen een muur van
vooroordelen en aannames op, ook bij
behandelaars en zorgverleners.
Toekomstvisie van de verenigingDe vereniging hoopt door goede infor-
matie een genuanceerder beeld te geven
van de oorzaken en gevolgen van overge-
wicht. Dit doet ze door onderwerpen die
actueel zijn voor de doelgroep van diver-
se kanten te belichten. Onderwerpen
als zelfacceptatie en zelfbewustzijn, de
gevolgen van overgewicht op vruchtbaar-
heid en zwangerschap, slaapproblemen
in relatie tot overgewicht en het herken-
nen en erkennen van een eetstoornis.
De vereniging is bezig deze voorlichting
te intensiveren. Een nieuwe website is
hiervoor in ontwikkeling.
”Per saldo is gezondheid veel belangrij-
ker dan slank zijn“, benadrukt Annemarie
tot slot. ”Niet iedereen hoeft in maat 36
of 38 te passen. Ook met een grote maat
kun je heel gezond zijn. Maar iemand
met overgewicht zal daar veel harder
zijn best voor moeten doen dan iemand
zonder overgewicht. Daarom is preventie
zo belangrijk. Want heb je eenmaal over-
gewicht, dan heb je feitelijk levenslang.”
Tips voor ondernemers in beweging1. Mensen met overgewicht weten vaak
niet hoe ze hun eetgedrag kunnen veran-
deren omdat ze zich niet realiseren wat
er niet goed aan is. Een psycholoog kan
kijken naar de achterliggende oorzaken
van het eetgedrag en het overgewicht.
Laat de patiënt vragen beantwoorden
‘Je wordt niet zomaar opeens dik,
je wordt steeds een beetje dikker’
Het Modellenteam en project BMI40plus Een belangrijk visitekaartje van de
vereniging is het ‘Modellenteam’.
Dit zijn vrijwilligers met een BMI
>40 die samen met een scholingsin-
stituut demonstraties en workshops
verzorgen voor zorgverleners en ver-
pleegkundigen. Ook zijn ze inzetbaar
voor de ontwikkeling van allerlei pro-
ducten en (medische) hulpmiddelen
voor de eigen doelgroep. Ze laten
hulpverleners zien wat de kenmerken
zijn van een obees lichaam en de
gevolgen die dit heeft voor de zorg,
begeleiding en behandeling. Ze laten
ook zien hoe hulpverleners deze doel-
groep kunnen ondersteunen bij het
vergroten van hun zelfstandigheid en
zelfredzaamheid.
Het modellenteam heeft meegewerkt
aan scholingsmateriaal. Aan de hand
van filmpjes laten ze bijvoorbeeld
zien hoe hulpverleners zorghandelin-
gen kunnen uitvoeren bij patiënten
met obesitas. Deze website is onder
meer bedoeld voor (opleidingen voor)
verpleegkundigen, verzorgenden én
fysiotherapeuten.
53
als: Wat betekent eten voor jou? Hoe ga
je ermee om? Wat is volgens jou gezond?
Soms blijkt dit een echte eyeopener.
2. Eetproblemen en eetverslavingen vra-
gen om specifieke deskundigheid. Deze
doelgroep heeft in een aantal gevallen
psychische hulp nodig om de oorzaken
aan te pakken. Pas daarna kan er geke-
ken worden naar de mogelijkheden voor
een gezondere leefstijl.
3. Als je als fysiotherapeut een beweeg-
programma opzet, kijk dan ook naar de
mogelijkheden om de groep mentaal en/
of psychisch te ondersteunen.
4. Overgewicht is een zeer gevoelig
onderwerp en mensen met ernstig over-
gewicht zijn kwetsbaar. Ze schamen zich
vaak enorm voor hun omvang en gewicht.
Zorgvuldigheid bij het ter sprake brengen
van de noodzaak om daar iets aan te
doen is nodig en dient met respect te
gebeuren.
5. Vermijdt de dooddoener dat mensen
met meer bewegen en minder eten van-
zelf wel zullen afvallen. De patiënt heeft
vaak al van alles geprobeerd. De kern van
het probleem wordt daarmee niet erkend.
6. Kijk naar de hele persoon en zijn of
haar manier van leven, eten en bewegen.
Kijk welke aspecten je kunt aanpakken
en voor welke aspecten andere hulp-
verleners wellicht beter gekwalificeerd
zijn. �
‘De sociale verbondenheid van
lotgenoten is erg belangrijk’
Meer info � /nov
Zwemgroepen Met de zwemgroepen verlaagt de
NOV de drempel naar een actief
leven voor mensen met obesitas.
Zwemmers hebben aangegeven
dat zij in beweging komen voor hun
gezondheid en de sociale contac-
ten. Deze sociale verbondenheid van
lotgenoten is erg belangrijk. In een
besloten groep durven ze in badkle-
ding sportief en actief bezig te zijn.
Zwemmen is een sport bij uitstek
voor mensen met obesitas omdat het
de conditie verbetert en de gewrich-
ten ontziet. De motivatie om te blij-
ven komen, halen deelnemers uit de
afwisseling van de lessen en het
effect van de training. De kwaliteit
van leven en het welbevinden worden
beter, zowel mentaal, fysiek als soci-
aal. De effecten op sociaal gebied
zijn ook buiten het zwembad merk-
baar. Zwemmers die zich onderdeel
voelen van de groep zijn zelfverzeker-
der en leggen makkelijker contacten.
(onderzoek i.s.m. Fontys Hogeschool)
55