Upload
others
View
12
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
BeyazGeceler
BaşkasınınKarısı
Dostoyevski
Rusçaaslındançeviren:NihalYalazaTaluy
VarlıkYayınları
BeyazGeceler
OadamKalbininyakınında
Olsundiyemiyaratılmıştı?
İvanTurgenyev
BirinciGece
Nefisbirgeceydi.Tıpkıgençlikdevirlerimizdekigibibirgeceydiazizokuyucu.Gökokadaryıldızlı,öyleaçıktıki,insanbaşınıkaldırıncaisteristemez,“Şugöğünaltındaçeşitçeşithırçının,huysuzunbulunmasımümkünmü?”diyesormaktankendinialamıyordu.Busorudasaltgençişi,burcuburcugençlikkokanbirsorudurazizokuyucum.Tanrıbusorununsizinaklınızadasıksıkgelmesininasipetsin.Hırçın,huysuzinsanlardansözedinceogünküusluhalimianımsadım.Sabahtanberiiçimdetuhafbirsıkıntıvardı.Sankihepsibeniyapayalnızbırakmış,banasırtçevirmişlerdi.
Kuşkusuzbu“hepsi”ninkimlerolduğunusormakherkesinhakkıdır.Gerçekten,Petersburg’tatamsekizyıloturduğumhalde,hemenhemenhiçdostedinememiştim.Amadostbenimneyime?KocaPetersburgbaştanaşağıbenimdi;dahaneisterdim?BuyüzdenPetersburgyazlığagöçedince,hepsibenibıraktısandım.Yalnızkalmaktankorkuyordum.Tamüçgün,nedeninikendimdebilmeden,üzüntüiçindeşehriadımladımdurdum.Nevskiy’e,[1]birbahçeyeveyarıhtımagitsem;bakıyorum,bütünyılaynıyerde,aynısaattegörmeyealıştığımyüzlerdenhiçbiriyok.Gerçionlarbenibilmezama,benhepsinitanırım.Öyleyakındantanırımki,yüzlerisankiezberimdedir.Neşeliolduklarızamanhazduyarım;onlarsomurtuncabenimdeneşemkaçar.Hatta,Fontanka[2]önündengeçerkenherTanrı‘nıngünüaynısaattekarşılaştığımbirihtiyarlahemenhemendostolduk.Azametli,düşüncelibiryüzüvar.Yanımdangeçerkenkendikendinebirşeylermırıldanıpsolkolunusallıyor.Sağelindeuzunaltıntopuzlubirbastonvar.Odabenifarkettiveiçteniçeilgileniyor.Eminimki,osaatteFontankaönündengeçmesem,onundacanısıkılacak.Buyüzdenikimizde,heleneşeliolduğumuzzamanlar,nerdeysebirbirimiziselamlayacakgibioluyoruz.Geçenlerde,tamikigünrastlaşmamıştık.Üçüncügünkarşılaştığımızzaman,ikimizindeelişapkayagitti.Bereketzamanındatoparlanıpellerimiziindirdik;birbirimizleyalnızcakarşıdankarşıyailgilenerekgeçtik.
Evlerledetanışıklığımvar.Bengeçerken,herbiriönümeatılıpbütünpencereleriylebanabakargibidir.“Merhaba,nasılsınız?..Bendeiyiyim.Banamayıstabirkatekleyecekler!”Yahut:“Sağlığınıznasıl?..Benyarınonarımagiriyorum…”gibilerdenkonuşmalarınıduyargibioluyorum.Aralarındadahaçoksevdiğim,candandostlarvardır.Bunlardanbiri,buyazbirmimarınbakımıaltınagirecekmiş.Hergünyoklayacağım.Tanrıkorusun,bakımaalalımderkenbüsbütünyeryüzündenetmesinler.Açıkpembebirevciğinbaşınagelenhiçaklımdançıkmaz.Peksevimliküçücükbirkagiryapıydı.Banaöylegüleryüzle,biçimsiz,hantalkomşularınaöylegururlabakardıki,önündengeçerkeniçimhazladolardı.Geçenhaftaosokaktangeçerkendostumabirbakayımdedim;kulağımabirferyatçarptı:“Benisarıyaboyuyorlar;şuhalimebak!..”Vicdansızlar!Barbarlar!..Öylekıyasıyaboyamışlarki,fırçadeğmediknesütun,nesaçakkalmıştı.Zavallıdostumu,sapsarıbirkanaryayadöndürmüşlerdi.Üzüntüsündenazkalsınbendesarılıkoluyordum.OgünbugünGökİmparatorluğu[3]renginebürünenbiçareyebakmayacesaretedemiyorum.
Şimdiokuyucum,Petersburg’unetürlütanıdığımıherhaldeanlamışsınızdır.Demindediğimgibi,nedeninianlayanakadartamüçgünüzüntüdenkurtulamadım.Sokakta:“Şuyok,ötekinigöremedim,berikidegörünmüyor…”diyehuzursuzlukduydum.Evdede
rahatedemedim.İkigece,köşemdekieksikliknedir,nedenrahatedemiyorumdiye,kendimiyedimdurdum.Yeşil,isliduvarları,Matryona’nıntavandaustalıklaürettiğiörümcekağınışaşkınşaşkınsüzüyor,eveşyalarımızı,iskemleleritektekgözdengeçiriyordum.Nedenibunlarmıydıacaba?Gerçektenöylebirhuyumvardıki,odamdabiriskemleninyerideğişse,hementepematar.Pencereyebaktım,boşuna…İçimgenerahatetmedi!HattaMatryona’yıçağırıpörümcekağıvepasaklılığıyüzündentatlıtatlıazarladım.Kadınyanıtolarak,yalnızcaşaşkınlıklabenisüzüpyerinegitti;örümcekağıdahâlâolduğuyerdesallanıyor.Sonunda,ancakbusabahsorununneolduğunuanladım.Ama,bütünbunlarınnedeniPetersburg’unyazlığatüymüşolmasıydı.Kullandığımkabadeyimibağışlamanızıdilerim.Doğrusuüslupinceliğinidüşünecekhaldedeğilim.ÇünküPetersburgbaştanbaşayataşınmış,yadataşınmaküzerekimselerledoludur.Çünkü,arabatutanherkerliferliadambana,günlükişlerinibitiripyazlıktakiyuvasınadönensaygıdeğerbirailereisiolarakgörünmektedir.Çünküyoldangeçenlerdebambaşkabirhalvar.Bunlar,çevrelerinesanki:“Canım,bizburayaşöyle,geçerkenbiruğrayıverdik.İkisaatsonrayazlığagidiyoruz…”demekistergibidirler.Birgençkızbembeyaz,ipinceparmağıylacamavurup,çiçekçiyiçağırıyor.Hemen,bunlarıhavasızşehirapartmanındabaharveçiçeksafasısürmekiçindeğil,yazlıklara,evegötürmekamacıylaaldığınıdüşünüyorum.Bugibikeşiflerdeöyleustayımki,adamınyüzünebakarbakmaz,hangiyazlıktaoturduğunuyanılmadankestirebiliyorum.KamenniyveAptekarskiyAdaları‘nda,yahutPeterhofyolundaoturanlarince,zariftavırlı,çokşıkgiyimliveşehreinerkenkullandıklarızenginarabalarasahipolankimselerdi.Pargolovo’danötedeyerleşenler,ağırbaşlıinsanlardı.KrestovskiyAdasıyaşayanlarıhepneşeligörünürdü.Bazen,uzunyükarabasıdizileriylekarşılaşırdım.Üzerlerineçeşitlieveşyası,iskemleler,Türküslûbundaolanveolmayandivanlaryığılmış,buarabalarınyanısırahayvanınındizgininitutaraktembeladımlarlaarabacıyürürdü.Çoğuzaman,eşyayığınınınenüstündeevinkilidiküreğiolansıskabirhizmetçiotururdu.NevaveFontanka’danÇernayaDeresi’ne,yahutAdalar’agideneşyayıtaşıyanmavnalarabaktıkçabunlargözümdebüyür,onlarmavnadizileriyüzlercemavnalıkkafilelerhalindegörünürdü.BanaPetersburghalkı,akınakınyazlığagidiyor,şehirıssızbirçöledönmüşgibigeliyordu.Üzgünveküskündüm;benimgidecekbiryerimyoktu.Heryükarabasınınardınatakılmak,efendikılıklıheradamınarabasınasokulupbirliktegitmekistiyordum.Amahiçbiribeniçağırmıyordu,yüzümebilebaktıklarıyoktu.
Ogünokadaruzundolaştımki,herzamankigibi,neredeolduğumuunuttum.Azsonraşehirsınırınauğradığımıfarkettim.Birdenneşelenerek,geçidiatladım,ekilmiştarlalar,çayırlararasındanyürüdüm.Hiçyorgunlukduymuyor,bütünvarlığımla,üstümdenbiryükkalkmışgibihafiflikhissediyordum.Yoldangeçenlerbanaselamlayacakmışgibibakıyordu.Hepsişendi,hepsininağzındasigarasıvardı.Bendeogünkükadarcoşkunbirneşearasındaboğulmuş,sağlığıbozukbirşehirliolarak,uyanandoğanıngörüntüsündenodereceşaşkınlığadüşmüştümki,içimdesankiİtalya’daymışımgibibirduygubelirdi.
Baharıngelişiylegöğünbağışladığıhertürlüolanaklardanyararlanarakyeşillenen,renkrenkçiçeklebezenenPetersburgdoğasınınnedokunaklıhalivar!..Onu,bazen,yalnızcaacıdığımız,bazen,acımadolubirsevgiduyduğumuz,bazendehiçfarkındaolmadığımızcılız,hastalıklıbirkızabenzettim.Kızcağızın,osilik,zavallıhaliiçinde,ansızınolağanüstügüzellikleparlayıverdiğianlarvardır.Osıralarsiz,bumucizeninhangikudretlielsayesindeolduğunusormaktankendinizialamazsınız.Buhüzünlü,düşüncedolu
gözlereışıltılarveren,solgun,çökükyanaklarıpembeleştiren,ipinceyüzübirtutkudalgasıgezdirerekcanlandıranhangigüçtür?Nedenbugöğüsheyecanlainipkalkmayabaşlamıştır?Kızcağızınbütünvarlığındakibucanlanma,renklenmeninnedeninedir:Gülümsemesinekadarçekici,attığıkahkahalarnasıldaahenkliolmuştur.Çevreyebakınıpbirşeylerarar,birşeyleranlargibiolursunuz.Amaoangeçiyor.Yarınbelkigeneoeskidalgın,hüzündolubakışlakarşılaşacak,aynısolgunyüzü,hareketlerdeeskiboyunbüküklüğüveürkekliğigöreceksiniz.Hatta,belki,kızgınlığınizlerinisezeceksiniz.Ozamangözlerinizinönündeyanıpsönüverenbugeçicigüzelliğeacıyacaksınız.Çünküonaısınıpsevecekzamanınızolmamıştır.
Ogününgecesi,gündüzündendegüzelgeçti.Şehreçokgeçdöndüm.Eveyaklaştığımzamansaaton’uçaldı.Yolum,osaattepekıssızolankanalboyundangeçiyordu.Evimşehrinentenhaköşesindedir.Hemyürüyor,hemşarkısöylüyordum.Neşeliolduğumzamanlar,sevincinipaylaşacakdostu,ahbabıolmayankimsesizhermutluinsangibibendemutlakabirşeylermırıldanırdım.Tamosıradabaşımahiçummadığımbirserüvengeldi.
Kanalınparmaklığınadayanarakduranbirkadıngördüm.Parmaklığındemirineabanmış,görünüştekanalınbulanıksuyunuseyredalmıştı.Sarırenkli,pekhoşbirşapkasıvardı,cicilibicilibirpeleringiymişti.“Yamanbiresmergüzeligaliba…”diyedüşündüm.
Adımlarımıduymamışolmalıydı.Soluğumututup,kalbimhızlaçarparakönündengeçtiktensonradakıpırdamadı.Kendikendime:“Tuhafşey!Ammadalmış?”dedimvebirdenbiredurakladım.Boğukbirhıçkırıksesiduymuştum.Hayda!..Yüreğimburkuldu.Kadınlarakarşıhayliürkektim,amaböylebiranda!..Geridönüpyanınayaklaşarak:“Hanımefendi!”diyecekoldum.Amabuseslenişin,Russosyeteromanlarındabinlercekezyinelendiğiaklımageldi.Saltbuyüzdençekindim.Benuygunbirsözararkengençkızkendinegeldi,arkasınabaktı,toparlandı.Başınıeğerekönümdenkayargibiyürüdü.Hemenardındanyürüdüm.Kızfarkınavardı,öbürkaldırımageçti.Karşıyageçmeyecesaretedemedim.Kalbimyakalanmışbirkuşyüreğigibiçarpıyordu.Osıradabirolayyardımımayetişti.
Nerdençıkıverdiğininfarkındaolmadan,kaldırımda,kızaoldukçayakın,fraklıgörünüşüpektutarlı,amayürüyüşühiçtutarlıolmayanbiradambelirdi.Hafifçeyalpalayarak,duvarlarausulusultutunarakyürüyordu.Gençkız,gecesokaktabirisininardınatakılmasınıistemeyenbütüngençkızlargibiürkekadımlarlayıldırımhızıylagidiyordu.Kuşkusuzyalpalayanadamınoyürüyüşlekızaulaşmasınaolanakyoktu.Nasılsatalihbanabuseferdeyardımcıoldu.Bizimfraklızat,biranda,yerindenkopmuşgibi,gençkızınardındankoşmayabaşladı.Kızcağızrüzgargibiuçuyordu.Amaöteki,adımadımyaklaştıvesonundaulaştı.Gençkızbirçığlıkattı.Sağelimletuttuğumkalınbastonunogünyanımdabulunuşunaiçimdenşükrettim.Kendimiaynıandakarşıkikaldırımaattım.Sırnaşıkadamdurumuanladı,gücünhakkınıteslimetti.Sustu,adımlarınıağırlaştırdı.Ancakbizepeyceuzaklaştıktansonra,banaolanöfkesinioldukçakabasözlerledilegetirdi.Amadedikleripekuzaktangeliyordu.
Gençkıza:
—Elinizibanaverin;dedim.Ozamansizirahatsızetmeyecesaretedemez.
Kızkorkudan,heyecandanhâlâtitreyeneliniuzattı.Eynerdençıktığıbelliolmayanadam,
sanaoandakigönülborcumunderecesinibilseydin!Kıza,pekbellietmedenbaktım;çoksevimlive–tahminettiğimgibi–esmerdi.Siyahkirpiklerindehâlâdeminkikorkuyadakedergözyaşlarıparlıyordu.Amadudaklarındabirgülümsemebaşlangıcıvardı.Odagözucuylabenisüzdü,hafiftenkızardı,gözleriniindirdi.
—Gördünüzmü,dedim,benideminnedenuzaklaştırdınız?
Yanınızdaolsaydımbaşınızagelmeyecektibu.
—Sizitanımıyordumki.Sizideöylesandım…
—Şimditanıyormusunuz?
—Biraz.Örneğin,şimdititriyorsunuz;neden?
Kızınzekasınahayranoldum.Bu,güzelliğinyanındahiçdeküçümsenmeyecekbirözelliktir.
—Anladınızdemek!Karşınızdakiniilkbakıştaanladınız.Evet,kadınlarakarşıbirazçekingenim.Buandaben;oadamınsiziheyecanlandırdığıkadarheyecanlıyım.Oysakidüştebile,birkadınlakonuştuğumugörmüşdeğilim.
—Nediyorsunuz!..Sahimi?
—Evet.Elimhâlâtitriyor,değilmi?Hayatımdailkolaraksizinkigibigüzel,küçükbireledokunduğumiçin.Kadınlardanşimdiuzağım;hoş,onlarahiçbirzamanyaklaşmadımya.Yapayalnızım.Onlarlanasılkonuşulduğunubilebilmem.Hattaşimdibile–acabasaçmabirşeysöyledimmi?diyedüşünüyorum–.Açıksöyleyinbana;sizeöncedenhabervereyim,alıngandeğilim.
—Hayırhayır,tamtersine.Amamademaçıkkonuşmamıistiyorsunuz,sizekadınlarınçekingenliktenhoşlandığınıdasöyleyeyim.Hembundanbendehoşlanırım.Evimekadarsiziyanımdanbırakmayacağım.
Sevinçten,sankitıkanarak:
—Ya,bukadaryüzverirseniz,bendeçekingenliğibırakırım,dedim.Ozamanbütünçabamboşagider!
—Çabanızmı?Neçabası?..Bunubeğenmedimama.
—Bağışlayın.Ağzımdankaçtı.Birdahasöylemem.Amasizdehakverin,böylebirandaistemezmiyim…
—Kendinizibeğendirmekçabası,değilmi?
—Elbette…Neolurbanahakverin.Yirmialtıyaşındayım.İnsaniçinegirmedim.Güzel,düzgünkonuşmasınınerdenöğrenecektim?Herşeyiolduğugibisöylemekeniyisi…Kalbimkonuşurkensusmayıbilmem.Neyse…Sorunbudeğil…Evet,inanırmısınız,tekbirkadınlanekonuşmuşluğum,netanışıklığımvar…Yalnızhergün;benimkarşımabirkadınçıkmasınıhayalederdururum.Böylecekaçkereaşıkolduğumubilseniz.
—Aşıkmıoldunuz?Kime?
—Hiçkimseye.Birideale.Düşümegirenkadınlara.Hayalimdeöyleromanlaryaratıyorumki…Sizbenibilmezsiniztabii.Kuşkusuz,deminsöylediklerimhiçbirkadınla
karşıkarşıyagelmedimdemekdeğildir.İkiüçkadınlakarşılaştım;amakimdibunlarbilirmisiniz?Evsahiplerim.Sizebirşeysöylesemgülersiniz.Kaçkezsokakta,kibarbirkadına,tabiiyalnızsa,yaklaşıpkonuşmakaklımdangeçti.Yalnızca,çekingen,saygılıveiçtenkonuşacaktım.Onayalvaracaktım.Benimgibitalihsizbiradamınyalvarışınıdinlemeninkadınlıkgereğiolduğunusöyleyecektim.Ondanistediğimtoputopu,ağzımıaçaraçmazbenikovmaması,sonrakardeşçebirilgigöstererekiçtenbirikisözsöylemesiolacaktı.Varsıniçindenalayetsin,amaumutvericibirçiftsözüesirgemesinbenden.Ondansonrabirbirimizigörmesekdezararıyok!..Gülüyormusunuz?Hoş,bendesizieğlendirmekiçinkonuşuyorumya…
—Gücenmeyin.Niçingülüyorumbiliyormusunuz?Sizkendikendinizedüşmansınız.Birkeredenemektenneçıkardıkisanki.Belkibaşarırdınız.Sokaktadaolsaönemiyok.Nekadaryalınhareketedilirseokadariyi.Budalaolmayan,iyikalpliveoandabirşeyekızmamışhiçbirkadınsizden,çekineçekineyalvardığınızobirçiftsözüesirgemezdi.Amanaman,nelersöylüyorumben!..Haklısınız,elbettekisizikaçığınbirisanacaklardı.Bendeminkiyargıyıkendimegöreverdim.İnsanlarıazçokbilirim!
—Sağolun!diyebağırdım.Ahbuhareketinizinbenimiçinöneminibilemezsiniz!
—Peki,peki.Yalnızbanaşunusöyleyin;benimöylebirkadınolduğumunasılanladınız?Banayaklaşmayanasılcesaretettiniz?
—Nasılmı?Yalnızdım,vakitgeceydi;oadamdaölçüyütaşırmıştı…Bunuyapmaködevimdi.
—Hayır,hayır;deminkişeydensözediyorum.Karşıdaykenyanımagelmekistemedinizmi?
—Karşıdaykenmi?Vallahi,nesöyleyeyim;yanıtvermeyekorkuyorum…Bugünçokmutluyum.Biryürüyüşyaptım,şarkısöyledim,kıraçıktım.Buderecemutluolduğumuhiçanımsamıyorum.Siz…Belkibanaöylegelmişti…Bunuanımsattığımiçinaffedin:Bana,ağlıyorsunuzgibigelmişti.Dayanamadım,yüreğimburkuldu.Siziniçinnasılüzülmezdim?Kardeşçebirmerhametduymamsuçmudur?Merhametsözünübağışlayın.Doğrusöyleyin;içimdengelereksizeyaklaştığımiçinbanadarıldınızmı?
Kızgözleriniyereindirerekelimisıktı.
—Artıkbundansözaçmayalım.Zatensuçbende,benaçtımsözü.Hakkınızdaaldandığımamemnunum.Eh,evimegeldik.Şusokağagireceğim;ikiadımlıkyer…Hoşçakalın,teşekkürederim.
—Peki,birdahabirbirimizihiçgörmeyecekmiyiz?Böyleayrılacağızdemek?..
Gençkızgüldü:
—Gördünüzmü?Sizeikisözcükduymanınyettiğinisöylüyordunuz.Şimdide…Bununlabirliktekesinbirşeysöylemeyeceğim.Belkigenegörüşürüz.
—Yarıngelirimburaya.
—Pekdesabırsızsınız.Nerdeysekoşulilerisürüyorsunuz…
—İzinverin,diyesözünükestim.Eğergeneuygunsuzbirsözsöylersembağışlayın.Amaburayagelmedenyapamayacağım.Benbirhayalciyim;gerçekhayatıokadaraz
yaşıyorumki,buradageçirdiğimdakikalarbenimiçinbulunmazbirmutluluk.Onlarıhayalimdedönedöneyaşayacağım.Sizibirgece,birhafta,bütünbiryılhayalimdecanlandıracağım.Yarınyüzdeyüzgeleceğimburaya;tambuyerde,aynısaattebirgeceöncesinianımsayarakmutluluğumlasarhoşolacağım.Buyerişimdidensevdim.Şehirde,böyleikiüçyerimvar.Birindegeçenlerde,tıpkısizingibi,ağladım.Kimbilir,belkiondakikaöncesizdebiranıyüzündenağlıyordunuz…Kusurabakmayın,genegevezelikettim,belkideburadamutluanlargeçirmişsinizdir…
—Peki,dedigençkız.Yarınondageleceğimburaya.Neyapayım,sizikırmakelimdengelmiyor.Zatenburadabulunmamgerek.Amasizerandevuverdiğimisanmayın,işimvar,nasılolsagelecektim.Sizingelmenizdeiyiolacakdoğrusu.Bakarsınbugünkügibibirtatsızlıkçıkar…Buvar…Sonrasizigörmekdeisterim…Bazışeylersöylemekiçin.Amabeniayıplamayasınız?Benöylekolaycarandevuverenkızlardandeğilim…Sizedevermezdimama.Neyse,burasıgizolarakkalsın.Amaöncebirkoşulumvar.
—Koşulmu?Herkoşulunuzaşimdidenrazıyım!..diyebağırdım.Sözünüzdendışarıçıkmayacağım.Enufakbirsaygısızlığımıgörmeyeceksiniz.Zatenbenitanıdınızartık.
Kızgülerek:
—Tanıdığımiçinyarındavetediyorum,dedi.Evet,siziiyicetanıyorum.Yalnızşukoşullagelin;(bakın,apaçıkkonuşuyorumvesizdenheristediğimiyüzdeyüzyapmanızıricaediyorum),banaaşıkolmayın.Bu,olanaksızbirşey,sizekesinolaraksöylüyorum.Amaarkadaşoluruz;bunumennuniyetlekabulederim.Yalnızaşıkolmayın,çokricaederim.
Kızınuzattığıelişaşkınlıklasıkarak:
—Olmayacağım,dedim.Yeminediyorum.
—Hayır,yeminetmeyin.Barutgibibirdenalevleneceğinizibiliyorum.Böylekonuştuğumiçinayıplamayınbeni.Ah…Herşeyibilseydiniz.Benimdeneikiçiftsözedecek,nedeakıldanışacakkimsemvar…Böylebirinisokaktaarayacakdeğilimya…Sizbaşkasinıztabii.Sizisankiyirmiyıldırtanıyorgibiyim.Değişmeyeceksiniz,değilmi?
—Görürsünüz…Yalnızyirmidörtsaatnasılsabredeceğimibilemiyorum.
—Rahatrahatuyuyun.Hayırlıgeceler.Sizegüvendiğimiunutmayın.Deminkisözünüzçokhoşumagitti:Gerçektenkardeşçebirduygununhesabınıverecekdeğilsinizya!Vallahibunuöylehoşsöyledinizki,bütüniçimiolduğugibidökmekistedim.
—Benimerakadüşürdünüz.Neyinizvar?
—Yarınanlatırım.Şimdilikdediğimgibi,“gizolarakkalsın”.Siziniçindedahaiyi;bariuzaktanromanabenzesin.Belkiyarınanlatırım,amabelkideanlatmam…Sizinlebirkeredahaenineboyunakonuşuruz,birbirimizidahaiyitanırız.
—Yarınsizekendimeilişkinherşeyianlatacağım,herşeyi.Vallahi,düştegibiyim.Başkasınınyapacağıgibi,kızıpbenikovmadığınızapişmandeğilsinizya,doğrusöyleyin?İkidakikaiçindebenimutluettiniz.Evet,mutluettiniz.Buhareketinizlebenikendikendimlebarıştırdınız,kuşkularımıyokettiniz.Bazenöyleanlarımoluyorki…Amaartıkherşeyianlatacağım;hepsiniöğreneceksiniz.
—Peki,kabul.İlkinsizbaşlayacaksınız.
—Olur.
—Hoşçakalın.
—Gülegüle!
Ayrıldık.Bütüngecesokaksokakdolaştım.Evegirmekiçimdengelmiyordu.Ertesigünekadar!..Öylemutluydumki!
İkinciGece
Gençkızgülerek,ikielimibirdensıktı:
—İşteipleçektiğinizanakavuştunuz,değilmi?
—İkisaattirburadayım.Bütüngünnelerçektimbilemezsiniz.
—Bilirim,bilirim.Amabizdünkügibiboşgevezeliklevakitöldürmeyelim.Bakın,bundansonradahaakıllıcahareketetmeliyiz.Düngecehepbunudüşündüm.
—Nebakımdandahaakıllıolacağız?Benrazıyımama,vallahi,hayatımdaşimdiyekadarbudereceakıllıcahareketettiğimihiçanımsamıyorum.
—Sahimi?Pekala.Amailkin,ellerimibukadarsıkmayın.
Sonra,sizebugünsiziepeycedüşündüğümüdehabervereyim.
—Sonuç.
—Sonuçmu?..Herşeyebaştanbaşlamakgerekir.Çünkü,sizihiçtanımadığımı,dünçocukça,küçücükbirkızgibihareketettiğimianladım.Tabiisuçhepşuyufkayüreğimde.Hatamıdüzeltmekiçinsizeilişkinherşeyienincenoktasınakadaröğrenmeyekararverdim.Bunusizdenöğreneceğim.Başkasındanöğrenemeyeceğimiçin,banakendiniziolduğunuzgibianlatacaksınız.Haydi,hikayenizibekliyorum.
Bayağıkorktum.
—Nehikayesi?diyebağırdım.Hikayemolduğunukimsöyledisize?
Kızgülereksözümükesti:
—Canım,hayatınızanlatacakbirşeyolmadangeçmediya?
—Geçtiişte.Birbaşıma,tamanlamıylasipsivriyaşadım.Bununnedemekolduğunubilirmisiniz?
—Nasılyani?İnsanyüzügörmedenmiyaşadınız?
—Yoo,görmesinegördümama,geneyalnızdım.
—Kimseylekonuşmazmıydınız?
—Hiçkimseyle.
—Aa,merakettimdoğrusu:Neyinnesisiniz?Anlatsanıza.Durun,anladım:Herhaldebenimgibisizindebirninenizvar.Benimkikör.Hiçyanındanayrılmadım;neredeysekonuşmayıunutacağım.İkiyılönceyaramazlıketmiştim.Baktıki,benimlebaşaçıkamayacak,ogündensonraeteğiminucunukendieteğineiğnelemeyihuyedinmişti.Ninemkördür,amaçorapörer.Bendeyanındaoturarakyadikişdikeryadayükseksesleonakitapokurum.Tuhafdeğilmi,ikiyıldırböyleninemeiğneliolarakyaşıyorum.
—Vahvah,yazıkdoğrusu.Amabenimböylebirninemyok.
—Ninenizyoksanediyeevdeoturuyorsunuz?
—Demekillebenimnasılbiradamolduğumuöğrenmekistiyorsunuz?..
—Evet,yüzdeyüz.
—Enincenoktalarakadaröğrenmekistiyorsunuz,öylemi?
—Tamanlamıyla.
—Peki.Benbirtipim.
—Tipmi?..Netipi?..
Gençkız,enaşağıbiryılgülmemişgibibirkahkahasalıverdi.
—Ömürsünüzvallahi.Bakın,şuradabirsıravar;oturalım.Tenhaburası,gelengeçenyok;kimseduymazbizi.Haydibaşlayınhikayenize!Birhayathikayenizolmadığınadünyadainanmam;saklıyorsunuz.Birkeretipnedemekmiş?
—Tipmi?..Tip,kimseyebenzemeyen,gülünçbiradamdır;dedimvekızınçocukçakahkahasınabendekatıldım.Kendineözgübirtabiatdemektir.Peki,hayalcininneolduğunudabilmiyormusunuz?
Gençkızbirdenciddileşerek:
—Heleinsanındüşünmesigerekenbaşkaşeylervarken…diyeekledi.
—Tamam.MademkiÇinİmparatoruylaevlendiğinizoluyordu,benikolaycaanlardınız.Haydidinleyin.Amaşey…Benhenüzadınızıbilebilmiyorum.
—Heleşükür!Neçabukanımsadınız.
—Vallahiaklımagelmedi.Öylemutluydumki..
—AdımNastenka.
—Nastenka!..Okadarcıkmı?
—“Okadarcık…”Azmı?Peknankörsünüz!
—Yoo,azdeğil.Çok,hemdepekçokNastenka,iyiyüreklikızım.Pekçok;mademkiilkgündenbenimiçinyalnızcaNastenkaoldunuz…
—Değilmiya!Haydibaşlayın.
—Başlayalım.SizeoldukçagülünçbirhikayeanlatacağımNastenka.
Yanınaoturarak,ukalalığavaranbirciddilikleezberokuyormuşgibikonuşmayabaşladım:
—Nastenka;Petersburg’da,–belkibilmezsiniz–oldukçatuhafköşelervar.BuralarıngüneşisankiöbürPetersburglularıaydınlatangüneşdeğildir:Sankiyalnızbuyerleriçinısmarlanmışyepyeni,bambaşkabirgüneştir…Buköşelerdeapayrıbirhayatyaşanır,azizNastenka.Bu,çevrenizdefıkırfıkırkaynayanhayatabenzemeyenbaşka,bizimciddizamanımızadeğilde,masalalemlerineyaraşanbirhayattır.Buhayat;tamanlamıylafantastikateşin,idealinveaynızamandayazıkkiazizNastenka,bayağıdemeyelimama,renksiz,düpedüzvebasitşeylerinbirkarışımıdır.
—AmanYarabbi!..Bunebiçimbaşlangıç.Bakalım,dahanelerişiteceğiz?
—İşiteceksinizNastenka.(Vallahi,sizeNastenkademeyedoyamayacağımgaliba!)Bu
köşedeyaşayanvehayalcidenilengaripinsanlarınhayatınailişkinbirşeylerişiteceksiniz.Hayalcinintambirtanımınıyapmakgerekirse;insandançok,arakademedebiryaratık,demekyerindeolur.Oturmakiçinçoğuzamancehenneminbucağındakiyerleriseçer.Gündüzışığındankaçmakistiyormuşgibi,oralarasığınır.Birköşeyeyerleşincede,sümüklüböceğinduvarayapışmasıgibi,ayrılmakbilmez.Dahadoğrusu,bubakımdanhepevciğiylebirlikteyaşayankaplumbağayabenzer.İsli,nursuz,sigaradumanısinmişvemutlakayeşileboyalışudörtduvarakarşıbubağlılıknedendirdersiniz?Niçinbugülünçadam,eksileeksiletektükkalanahbaplarındanbirievinegelinceonuşaşkın,utangaç,hattarenktenrengegirerekkarşılar?Okadarki,içeriadımataratmazinsanın,buevdeyabircinayetişlenmişyadakalpparabasıyorlardiyesigelir.Yahutda,evsahibi;sankiölmüşbilinmeyenbirşairindostuolarakvehareketini“Kutsalbirödev”.diyeadlandırarak,basımevlerindenbirineimzasızbirmektuphazırlamış,şimdide,basılmasıiçinbirtakımşiirlerçiziktirmekleuğraşmaktadır.Niçinevsahibiylekonuğubirtürlükonuşacaksözbulamazlar?Başkazamanlarçalçene,kahkahasıbololan,latifcinseilişkinveöbürneşelikonularısevenadamındilinedentutuluverir?Builkveherhaldesonziyarette–çünküböylebirkarşılaşmadansonraikincikezgelmeyiaklındangeçirmeztabii–niçinziyaretçideevsahibininşaşkın,donukhalinigörünceonungibiolur?Heleevsahibininkonuşmayıcanlandırmakiçinkarşısındakigibi,toplumhayatına,kadınlarailişkinkonulardabilgiligörünmek,kendiniyanlışlıklakapısınıçalanzavallıkonuğunzevkineuydurmakistemesinenedemeli?
Buziyaretinebinkerepişmanolankonuk,potlarınıdüzeltmeyeuğraşanevsahibininelindenelinikurtardıktansonra,şapkasınıkapıp,biranöncekaçmakiçinnedenönemliveaceleişleruydurur?Niçinbuahbapdışarıfırlarfırlamazşuacayipadamınaslındahiçdefenaolmayanbirçocukolduğunubildiğihalde,nedenonudüşündükçebirkıyaslamayapmaktankendinialamaz?Adamcağızınhalini,yaramazçocuklarınelinedüşüphırpalananbirkediyavrusunabenzetmiştir.Hayvancıkzalimellerdenkurtuluncaodanınkaranlıkbirköşesine,biriskemleninaltınasinmişti.Oradatüyleridikendiken,aksırıptıksırarak,özgünyüzceğizinipençesiyletemizleyip,dışdünyaya,hattamerhametlikalfakadınınbeylerinsofrasındangetirdiğiyiyeceğebiledüşmandüşmanbakmıştı.Oadamınbubenzetişiyapmasınınnedenineydi?
BenişaşkınlıktangözleriveağzıaçıkdinleyenNastenka,sözümükesti:
—Doğrusuben,nebunlarınniçinböyleolduğunu,nedebanaböyletuhaf,gülünçsorularsormanızınnedeninibilebilirim.Bildiğimtekşey;bütünbuanlattıklarınızıntıpıtıpınabaşınızagelmişolduğu…
Çokciddibirtavırla:
—Kuşkusuz,dedim.
—Ohaldedevamedin.Nedeolsa,sonundaneolacağınıöğrenmekistiyorum.
—Demekkahramanımızın,dahadoğrusubenim–çünküolayınkahramanıdoğrudanben,kulunuzum–neyaptığımıöğrenmekistiyorsunuzNastenka,öylemi?Ahbabımınumulmadıkziyaretininbeniniçinallakbullakettiğine,bütünbirgünümüaltüstettiğinemeraklandınız.Odakapısıaçılıraçılmaztelaşlanmamın,yüzümünkızarmasının,konuğumukabuletmektekibeceriksizliğiminnedeninivebuyüzdennekadarezildiğimisizeanlatmamımıistiyorsunuzNastenka?
—Evet,istediğimbu.Hemçokgüzelanlatıyorsunuz.Yalnızbukadargüzelanlatmasanızolmazmı?Konuşmuyordakitapokuyorsunuzsanki.
Gülmemigüçlükletutarak,ağırciddibirtavırla:
—Nastenka,dedim.Güzelanlattığımıbendebilirim.Başkatürlükonuşamam.AzizNastenka,benşimdi,yedimühürlüçekmecedebinyılhapistensonraözgürlüğekavuşanSüleymanPeygamberinruhugibiyim.Bizupuzunbirözlemdensonra–çünkübensiziçoktandırtanıyordum–birbirimizekavuştuk.Zatennezamandırbirisiniarıyordum.Aradığımsizdiniz.Sizibuluncabaşımdakibinlercekapakaçıldı.Eğeriçimdekisözselitaşmazsaboğulurum.Bununiçinbeniusluuslu,sözümükesmedendinlemeniziricaederim;yoksasusar,hiçkonuşmam.
—Aman,sakınha!..Ağzımıaçmayacağımbirdaha.Dinliyorum.
—Devamediyorum:Günümüzünençoksevdiğimsaati;bütüniş,görevvezorunluklarınbittiğisaattir.Herkesbiranönceyemeğiniyiyipbirazuzanıpdinlenmekiçinevinegitmekteaceleeder.Yolda,oakşam,gecevekalanserbestzamaniçintasarılarkurulur.Kahramanımızda…–izninizle,hikayemiüçüncükişidensözedergibianlatayım,kendimianlatmaktansıkılıyorum–Evet,kahramanımızdaişsizgüçsüzolmadığıiçin;osaatteiştendönenlerinselinekapılarakyürür…Çökük,solgunyüzündetuhafbirhoşnutlukbelirmektedir.SoğukPetersburggöğündegüneşışığınınağırağırsoluşunailgiylebakmaktadır.Amabunabakıyordemekdoğrudeğil.Çünkübakmaz,çokyorgunmuşyadabaşka,dahameraklıbirşeyleuğraşıyormuşgibi,bilinçsizbirseyiriçindedir.Buhaldeçevreyleancaküstünkörü,bilinçsizbirşekildeilgilenebilir.Ertesigünekadarsıkıcıişlerdenkurtulduğunahoşnut,derstensonrasevdiğioyuna,yaramazlığakavuşanbirokulöğrencisigibisevinçiçindedir…OnaprofildenbakınızNastenka.Zayıfsinirlerinevehastalıkderecesindeduyguluhayalgücünebusevincinyaptığıolumluetkiyigörürsünüz.Birdenbirdüşünceyedaldı…Yemeğinimidüşünüyordersiniz?Yoksa,ogününakşamınımı?Nereyebakıyoracaba?Yıldırımhızıylakoşanatlarınçektiğipırılpırılbirarabaiçindekikadınıgösterişlibirtavırlaselamlayanheybetliadamımıdüşünüyor?HayırNastenka;artıkbuayrıntılaraönemverdiğiyokonun!O,şuandanbaşlayarakkendi,özelhayatınınzenginliğiiçindedir.Karşısında,neşeyleparıldayanakşamgüneşininsonışıklarıonuniçinanlamdoluydu;ısınankalbindebiryığınhayalcanlandırdı.Öncelerigözündenhiçbirşeykaçırmadığıyoldanşimditamamıylailgisizyürüyor.Jukovskiy’i[4]okudunuzsaonutanırsınız:“HayalTanrıçası”hünerlieliylebüyülükasnağındanaltınipliklegörülmemiş,olağanüstübirhayatınşekillerini,resimlerinidokumayabaşladı.Belkihepohünerlieliylekahramanımızırahatrahatyürüdüğügranitkaldırımdanbillurgöğünyedincikatınauçuruvermiştirbile…Denemekiçindurdurup,birdenbire,buandaneredeolduğunu,hangisokaklardangeçtiğinisorsanız,yüzdeyüznegeçtiğiyolun,nebulunduğuyerinfarkındadır.Öfkesindenkızarırvedurumukurtarmakiçinbiryalanuydurur.Birkerekibarbirihtiyarkadınsokakortasındaonudurdurup,kaybettiğiyolusoracakoldu.Kahramanımızkorkuylairkildi,azkalsınbağıracaktı;asıkbiryüzleyolunadevamediyor.Gelengeçeninonabakıpgülümsediğinin,hattaarkasındanbaktığının,küçükbirkızınonaürkekürkekyolverirkenyüzündebirdenbirebelirendalgıngülümsemeyiveelhareketlerinigörüncebastığıkahkahanınfarkındadeğildir.Amayorulmakbilmeyenhayal,ihtiyarkadıncağızı,meraklıyolcuları,gülenküçükkızıveFontanka’yıkaplayanmavnalarda(kahramanımızınoradangeçtiğinivarsayarsak)akşamyemeğiyiyentayfayı
dakapıp,örümcekağınınsineklerisarışıgibialtınkaneviçesininüzerinekondurdu.Adamcağız,hepsiniiçinesindirerekevceğizinedöndü.Sofrayaoturupyemeğinibitireliepeyolduğuhalde,ancakhizmetinigörendalgınvedaimaküskünMatryonamasayıtoplayıpçubuğunugetirdiğizaman,ayılabildi.Şaşkınlıkla,yemeğinnasılgeçtiğini,neyediğinihiçfarketmediğinianladı.Odakarardı.Ruhundaboşluk,hüzünvardı.Çevresindekihayalülkesiyıkılıyor,birizbırakmadanyıkılıyordu.Herşey,düşgibi,gürültüsüz,sessizcegelipgeçmişti.Şimdihayallerininnelerolduğunubileanımsamıyordu.Amaiçinisızlatanyenibirduygu,kışkırtıcıbiristekbelirsizbiryığınyenihayalçağırıyor…Küçükodadaderinbirsessizlikvardır;yalnızlıkvetembellikhayalgücünüokşuyor.Hayaldünyasıhayalbulmaya,ihtiyarMatryona’nınmutfaktakendisiiçinpişirdiğikahveninsuyugibiincedeninceyekaynamayabaşlamıştır.Yavaşyavaştaşıyor;gelişigüzelaldığıkitap,üçüncüsayfayıbulmadanhayalcimizinelindendüşüyor.Hayalgücügenehareketegeldi.Önündeyepyenibirdünya,yeniçekicibirhayatbirdenbirebütünparlaklığıylabelirdi.Yenihayalleronayenimutlulukgetiriyor!Çeşnisideğişik,aldatıcı,tatlıbirzehir!..Gerçekhayatımızdanonaneartık!Odünyanıngörüşüylesizinlebenimhayatımızpektembel,pekağırveuyuşukgeçiyor.Hepimizkaderimizeküsüz,hayattanbezmişiz.Gerçektendeöyle;bakın,ilkbakıştasankibirbirimizedargınmışızgibi,nekadarsoğukgörünüyoruz.Bunabaktıkçahayalcimiz,“Zavallılar!..”diyedüşünüyor.Budüşüncesindeşaşılacakyanyok.Önündeucubucağıgörünmeyencanlıbirtablogibibüyülümasaldünyasıvar.Tabiibudünyanınbaşkahramanının,hayalcimizindeğerlikişiliğiolduğunusöylemeyegerekyok.Şuçeşitçeşitserüvenlere,gürülgürülakanhayallerebakın!Belkikurduğuhayallerinneyeilişkinolduğunusoracaksınız?Herşeyeilişkin…Öncelerikendikabuğunda,kimsedenbeğenigörmedenyaşayan,amasonundabaşarıyaulaşanşairidüşünün.Hayalindenelercanlandırmaz;Hoffman’laarkadaşlığı,BartolomeGecesi,DianaVernon,KazanşehrialınırkenİvanVasilyeviç‘inkahramanlığı,KlaraMobray,EvfiaDens,YanGus’unPapazlarKonseyi’ninönündekiduruşu,Robert’deölülerindirilmesi…(Bununmüziğinianımsarmısınız?Sankimezarlıkkokar…)MinnaveBrenda,Berezina’dakisavaş,Danton,Kleopatraoisuoiamanti[5]Kolomna’daufacıkbiryuva…İçinde,onu–tıpkısizingibimeleğin–ağzını,gözleriniaçarakderinşaşırtıyladinleyensevimlibiryaratık…
DediğimgibiNastenka;butembelliktiryakisi,sizin,benimaradığımızhayatıneyapsın!O,buhayatıküçümser,değersizbulur.Amabelkibirgün,beğenmediğibuhayatınbirgünüiçin,hemdezevk,mutlulukdüşünmeden,pişmanlıkvesonsuzbirkederiçindebütünohayaliyıllarınıgözdençıkarmayarazıolacağınıhiçaklınagetirmiyor.Bukorkunçanhenüzçatmadığıiçin,hiçbiristeğiyoktur.Çünküo,heristediğininüstündedir,herşeyesahiptir;herşeyikanıksamıştır.Kendihayatınınyapıcısıolduğuiçinonaheranistediğişekliverebilir.Zatenhayaldünyasıöylekolay,öyledoğalyaratılıyorki,bunlarınhayalolduğunainanılmıyorbile.Odünyadainsanaherşeydüzmebirseraptan,aldatıcıbirhayaldenibaretgibideğil,gerçeğintakendisiolarakgörünüyor.Ozamanniçinhayalcininruhusıkıntıyladoluyor,nabzıyanaklarınaakmayabaşlayıpbütünvarlığınıtanımlarasığmazbirsevinçkaplıyor?Niçinuykusuzgeçirdiğigeceleronuniçineşsizbirneşe,mutlulukanıolarakçabukgeçiyor?..Kahramanımızancakgüneşinilkpembeliğipencereyiyaldızlarkeniçsarsıntılarıiçindehırpalanmış,amagenedederinbirhazduyarakkendiniyatağaatar.Petersburg’aözgügarip,fantastikbirsabahışığıodayıaydınlatmıştır.
ÖyledirNastenka!Onabaktıkçasizdealdanırsınız.Kalbiniyaşayanhayalleringözlegörünür,elletutulurşeylerolduğunainandırmayabaşlar.Oysaki,hepsiyalandır!..HemdeneyalanNastenka,neyalan…Örneğin;aşıkolmuştur…Seviyor…Sevgininsevinçlerini,heyecanını,üzüntülerinibütünkalbiyletadıyor.Bakınşununyüzüne:Buadamındelicehayallerininsevgilinedirbilmedenkurulduğunainanabilirmisiniz?Demek,oateşliaşkyalnızcabirdüştenbaşkabirşeydeğilmiş.Pekiama,dünyadanbirlikteuzaklaşarak,hayatlarını,içdünyalarınıbirleştirerekyıllarcaeleleyürüdükleridedoğrudeğilmi?Ayrılıkanında;çevrelerindekopanfırtınadanhabersiz,siyahkirpiklerindensızangözyaşlarınıgötürenrüzgaraaldırmadansevgilisiningöğsündeağlayankızkimdiröyleyse?..Ohaldebudahayaldi.Sevgi,umutdoludolaştıklarıyıkık,hüzünverici,yollarınıyosunlarkaplamışbahçenindeaslıyokmu?Yaoihtiyar,suratsızvehırçınkocasıylaoturduğudedelerdenkalmagaripev…Adam,birbirlerindenbilegizledikleriaşkınkorkuluğuydu.Aşklarıtemizvegünahsızdı;amainsanlargenedefenadırNastenka!Yıllarsonra,uzakbirmemlekette,yabancıgökaltında,daimasıcak,ebedigüzelliklerşehrinde,parlakbirsaraybalosunda(saraysızdaolmazha!)müziksesleriarasındaonunlayenidenkarşılaştı.Gülvemersinağaçlarıylaçevrilibirtaraçadarastlaştılar.Kadın,yüzündenmaskeyiatarak:“Serbestim!..”diyefısıldadı,sevdiğiadamınkollarıarasınaatıldı.Birbirlerinesarılarakbirandakederi,ayrılıkıstıraplarını,uzaktakalanyurttakikasvetlievi,ihtiyarkocayı,karanlıkbahçedesonolaraköpüştüklerisırayı,herşeyiunuttular…
Tamosırada,odanızasırıkgibiuzun,babacan,gevezebirarkadaşınızdalıp:“Birader,şimdiPavlosk’tangeliyorum,”diyebağırırsa,komşununağacındançaldığıelmayıcebinesokarkenyakalananafacançocukgibikızmazmısınızNastenka?Düşünün;ihtiyarkontölmüş,mutlulukkapılarıaçılmıştır…OysaadamPavlosk’tangeliyor!..
Sustum.Kendimizorlayarakgülmekistediğimaklımdadır.Tamtersine,boğazımyanıyor,çenemtitriyor,gözlerimgittikçebuğulanıyordu…İrileşmişgözlerininzekibakışınıbendenayırmayanNastenka’nınçocukçabirneşeylebirkahkahasalıvermesinibekliyordum.Bukadarfazlaaçıldığıma,içimidöktüğüme,kitapgibikonuştuğumapişmandım.Nasılolsa,kendihakkımdayargımıvermiştim;karşımdakininbenianlayacağındaneminolmadannediyeaçılmıştım?AmaNastenka’nınhiçsesçıkarmadığınıgördüm.Azsonraelimisıktıveürkekbirilgiylesordu:
—Demekbütünhayatınızıhepböylegeçirdiniz?
—Evet,hepböyle…GalibasonumdaböyleolacakNastenka.
—Hayır,olmayacak;dedi.Olmasın.Bugidişlebendeömrümüninemindizinindibindegeçirmeyetutsakolacağım.Böyleyaşanmaz.
Artıkduygularımıgizlemiyordum.
—BiliyorumNastenka,biliyorum!diyebağırdım.Şuandaherzamankindençok,eniyiyıllarımıboşuboşunayitirdiğimibiliyorum.Bu,beni,derecesizüzüyor.ZatenTanrı,bunlarıanlamamiçinbanasizingibibirmeleğiyolladı.Şuandayanınızdaoturupsizinlekonuşurkenyarınıdüşünmekiçimdengelmiyorartık.Çünkübuyarın,geneyalnızlık,geneküflü,gereksizbirhayattaşıyor…Yanınızda,gerçekhayattabukadarmutluolduktansonraneyihayaledebilirim?Benireddetmediğiniz,hayatımdahiçolmazsaikigeceyaşamamaolanakverdiğiniziçinTanrısizdenrazıolsun.
Nastenka’nıngözlerindeyaşlarparladı.
—Hayır,hayır!Böyleolmaz!..diyebağırdı.Birbirimizdenayrılmayacağız.İkigecenedirki!
—AhNastenka,benikendikendimleuzunbirzamaniçinbarıştırdığınızıbiliyormusunuz?Artık,aradabiryaptığımgibi,kendihakkımdaokadarkötüdüşünmeyeceğim.Biliyormusunuz,belkihayatımdaişlediğimsuçvegünahı–böylebirhayatsuçvegünahtanbaşkanedirki?–unuturumNastenka.Eminolun,öylekederli,bunaltıcıanlarımolduki,bendeherkesgibigerçekbirhayatyaşayabilecekmiyimdiyekuşkulanıyordum.Oanlardagerçekdünyadannekadaruzaktaolduğumu,duygularımınkörlendiğinihissediyor,kendimelanetokuyorum.Çünkühayaldünyasındageçirdiğimgecelerinsarhoşluğundanayılmakpekacıklıoluyor.Oysakiçevremizdegürülgürülakaninsanselinecanlı,nerenklibirdünyadır.Hayatkasırgasınakendilerinikaptırmışbuinsanlarınherşeyigerçektir:Saatleribirbirinebenzemez;yeniliklerle,başkabaşkaheyecanlarladoludur.Sınırsızsandığımızhayaldeyoksulluk,tekdüzelikvar.Önüneçıkanilkgölgenin,birdüşüncenin,güneşikarartanilkbulutuntutsağıdıro.Hayaldünyasıincinir,yorulurda…Sonsuzdediklerihayal,süreklibirgerginlikiçindebulunmaktantükeniyor.Çünküzamangeçipinsanolgunlaştıkça,eskiülkülerinyerineyenilerinikoyamayıncayıkıntılararasındanyenibirşeylerbulupçıkarmakzorunluğuoluyor.Ozamanhayalci,tıpkıateşyakmakisteyince,sönmüşküllerikarıştırarakközaradığımızgibi,vaktiylekalbiniduygulandırıpgözleriniyaşartaneskihayallerinicanlandırmayaçalışıyor.BiliyormusunuzNastenka?Benartıkoanlamsız,ürünsüz,amaruhumunazizsaydığıhayaldünyasınahoşçakaldedim.Yalnızcaarkadakalantatlıbirgeçmişgibianımsıyorum.Budünyanınbanaanıolarakbıraktığıyerlerizamanzamandolaşarak,haliniçindegerigelmezgeçmişiyaşamayıpekseverim.Bununiçinbirgölgegibiamaçsızvebaşıboşşehrinıssızsokaklarındasıksıkdolaşırım.Neleranımsarımozamanlar…Örneğintambiryılönce,aynısaatte,aynıkaldırımda,şimdikigibiyalnızbaşımaüzgün,hüzünlüdolaşıyordum.Ogünküdüşündüklerimaklımageldikçebunlarınhiçdeiçaçıcışeylerolmadığınıanımsıyorum.Amaruhumbugünkünegöredahahuzurluydu,şimdikigibiyakamıkurtaramadığımkaradüşüncelerim,gecegündüzrahatvermeyenvicdanazabımyoktu.Şimdi“Hanihayaller?”diyesormaktankendimialamıyorum.Başsallayıp:“Yıllarneçabukgeçiyor…”demektenbaşkaçareyok.Bukezyenibirsorukarşınızadikiliveriyor:“Pekiama,geçenyıllar,ömrüneniyiyıllarıneolacak?..Yaşadınmı,yoksayalnızcayaşadığınımısandın?..”İçinizdekises:“Bak,çevrendeherşeynasılgittikçesoğuyor…”demektedir.Umutsuzluk;yalnızlıkiçindeyıllargeçecek;sarsakihtiyarlıkbastonunadayanarakkarşınızadikilecek.Herşeyhüzüne,kederebürünecek…Yaşadığınızoparlakdünyasönecek,hayaller,sarıyapraklargibibirbirdökülecek…AhNastenka,ozamanhemyapayalnızkalmak,hemdearkandanacıyacakbirşeyinolmadığınıbilmek,–çünküyitirdiklerininhepsideğerisıfırolanhayaller;nekadaracı,değilmi?
—Amanüzmeyinbeni!
Nastenkayanağındansüzülenbirdamlagözyaşınısilerek:
—Bundansonrabunlarınhiçbiriolmayacak!dedi.Yalnızdeğilsiniz;benvarımartık.Başımanegelirsegelsin,ayrılmayacağız.Bakın,benbasitbirkızım.Ninemöğretmentuttuğuhaldeçokokumadım.Bununlabirlikteeminolun,sizitümüyleanlıyorum.Çünküdeminanlattıklarınızınhepsini,ninemeteğimikendieteğineiğnelediğizamandanberiben
deyaşadım.Tabiibunlarısizinkadargüzelanlatamazdım;okumuşdeğilimben.
DuygulusöylevimeveyükseküslubumasaygıduyanNastenkabusözleriçekinmedensöyledi.
—Amabanaaçıldığınıziçinçokhoşnutum.Şimdisiziiyicetanıyorum.Birşeysöyleyeyimmi?Bendesizehikayemi,hemdehiçbirşeygizlemedenanlatmakistiyorum.Sonrasizdenakıldanışacağım.Çokakıllıbiradamsınız.Banafikirverirsiniz,değilmi?
—VallahiNastenka,şimdiyekadarkimsenindanışmanı,heleakılhocasıolmadım.Amabukezbundancaymanınyerindeolacağınainanıyorum.Peki,söyleyingüzelNastenka,bendennasılbirfikiristiyorsunuz?Açıkkonuşun.Şuandaokadarneşeli,mutlu,cesurvezekiyimki,sizekolaycayanıtvereceğim.
Nastenkagülereksözümükesti:
—Yoo…Yoo!..Banayalnızcaakıllıcadeğil;yürekten,kardeşçe,sankibenihayatınızboyuncaseviyormuşsunuzgibifikirvermelisınız.
—Hayhay,olurNastenka!diyebağırdım.Siziyirmiyıldırsevmişolsamgenebugünküheyecanlasevemezdim.
—Öyleyseverinelinizi.
Elimiuzattım.
—Şimdisırabenimhikayemegeldi.
Nastenka’nınHikayesi
—Hikayeminyarısını,yanibirbüyükannemolduğunubiliyorsunuzzaten…
Gülereksözünükestim:
—Öbüryarısıdabununkadarkısaise…
—Susunvedinleyin.Herşeydenöncebirkoşulumvar:Sözümükesmeyeceksiniz.Çünküşaşırırımsonra.Haydidinleyinusluuslu:
İhtiyarbirninemvar.Çokküçükkenöksüzkaldığımiçinbeniyanınaaldı.Ninembesbellivaktiyledahazenginmiş.Halaeskigünlerinianımsar.BanaFransızcaöğretti,öğretmendetuttu.Onbeşyaşımdayken(şimdionyedideyim)dersleresonverdik.İşteosıralarbiryaramazlıkyaptım.Neyaptığımısöylemem,önemsizbirsuçtu,okadar.Amaninembirsabahbeniyanınaçağırdı.Gözlerikörolduğuiçinbanagözkulakolamayacağını,ardımdankoşamayacağınısöyledi.Buyüzdenbenadamolanakadarhepeteğineiğnelikalacaktım.İlkzamanlarçokağırımagitti.Elişiyaparken,dersçalışıpkitapokurkenbiradımuzaklaşamıyordum.Birkeresindeninemikandırmakistedim,yerimeFyokla’yıoturttum.Fyokla,hizmetçimizdir;kulaklarıduymaz.Kadınbenimiskemlemeoturdu.Ninemkoltuğundakestirirkenbitişiğimizdekibirarkadaşımagittim.Amasonukötüoldu:Ninemuyanıncayanındabenimoturduğumusanmış,birşeysormuş.Fyokla,nineminkonuştuğunugörüyor,amakulağıişitmediğiiçinyanıtveremiyormuş…Sonundabaşkaçarebulamamış,iğneyiçıkarıpmutfağakaçmış…
Nastenkasözünükeserekkahkahaylagülmeyebaşladı.Bendeonakatıldım.AmabengülmeyebaşlayıncaNastenkadurdu.
—Yoo.Ricaederim,ninemlealayetmeyin.Ben,olayıngülünçlüğünegülüyorum…Neyapalım,ninemböyleişte.Amabengenedeazıcıkseverimonu.Ogünyediğimpaparayıömrümceunutamam.Yenidenyerimeoturttular…Haddinvarsakıpırdan!Haa,şunusöylemeyiunuttum:Bizim,yaninineminbirevivardır.Evdediysem,küçücük,üçpencereli,ahşap,ninemkadaryaşlıbirşey…Tavanarasıdavar.Yenibirkiracıtaşınınca…
—Demekeskikiracıdavardı…dedimsözgelişi.
—Elbette.Amasizingibigevezedeğildi.Hoş,adamcağızındiliağzındadönmezdiya!..Kupkuru,dilsiz,kör,topalbirihtiyardı.Sonunda,ömrünütüketipölüverdi.Bununüzerinebizeyenibirkiracıgerekti.Kiracısızyapamayızbiz:Ninemindulaylığıazıcıkbirşey…Yenikiracımızdaaksigibigençbiradamdı.Buralıdeğildi,taşralı…Pazarlıketmediğiiçinninemodayıhemenverdi.Sonrada“YenikiracımıznasılNastenka:Gençmi,yaşlımı?”diyebanasordu.Yalansöylemekistemedim.“Şeydedim,peköylegençdeğil,amayaşlıdasayılmaz.”
—“Görünüşünasıl,yakışıklımı?”
Geneyalansöylemedim:“Yakışıklı,”dedim.Ninemsöylenmeyebaşladı:
—“HayTanrınıncezası!Kızımbak,benbunlarısanaherifegönlünükaptırmayasındiye
söylüyorum.Negünlerekaldık.Odayıkiralıyordiye,neidüğübelirsizbiradamı“sevimli”buluyoruz.Eskidenböylemiydi?”
Zatennineminhersözüeskigünlerebağlanır.Eskidenodahagençmiş,güneşeskidendahaçokısıtırmış,sütşimdikigibiçabucakkesilmezmiş…Yaniherşeyiniyisieskidenmiş.Benoturduğumyerdesesçıkarmıyordum,ama“Ninem,kiracımızgençmi,yakışıklımıdiyesormaklabenikendisikışkırtıyor.”diyedüşünüyordum.Bubirkereaklımagelmiştidesonra,çorapörerkenilmiklerisaymayabaşlayıncaunutuverdim.
Birsabahkiracımızbizeuğradı.Ninemodasınınduvarlarınıkağıtlamayıvaatetmişti.Sözsözüaçtı…Ninemdeçeneçalmayabayılır.Biraralıkbana:“HadiNastenka,odamagitdehesaptahtasınıgetir!”dedi.Hemenkalktım.Nedensemüthişkızardım.Oanda,ninemineteğineiğneliolduğumdaaklımdançıkmasınmı?Kiracıgörmedenusulcacıkiğneyiçıkaracakyerde,yerimdenbirfırlayışfırladımki,nineminkoltuğudabenimlebirliktegeldi…Oandakiracınınherşeyiöğrendiğinianladım,dahaçokkızardım.Olduğumyerdedurakaldım.Sonra,birdenbire,ağlamayabaşladım.Öyleutanmış,öyleüzülmüştümki,gözlerimdünyayıgörmekistemiyordu.Heleninem:“Neduruyorsunkız,söylediğimiyapsana!”diyebağırınca,hüngürhüngürboşandım.Kiracı,ondanutandığımıgörüncehemenvedalaşarakgitti.
Ogündenberi,koridordanezamanbirpatırtıduysamfenalıklargeçiriyordum.Kiracıgeliyordiyeusulcacıketeğimdeniğneyiçıkarıyordum.Amaherdefasındaaldanıyordum:Gelenodeğildi.İkihaftageçti.Birgünkiracımızhaberyolladı:Fransızcabirsürükitabıvarmış.Hepsigüzel,okumayadeğerkitaplarmış.Ninemincanısıkılıyorvearzuediyorsaonaokumamiçinverebilirmiş.Ninemmemnunluklakabuletti.Yalnızkitaplarıngerçekteniyiolupolmadığınımerakediyordu,“AhlâkıbozucuolmasınNastenka,”diyordu.“Böylekitaplarıokutmamsana,kötüşeylerkaparsın.”
—Nelerkaparımnineciğim?Neleryazılıbukitaplarda?
—Delikanlılarıntemizailekızlarını,evlenmevaadiylenasılana-babaocağındankaçırıpsonrasokakortasındabıraktıklarını,kızlarınnasılsokağadüştükleriniyazarlar.BenböylekitaplardançokokudumNastenka.Gecelerigizligizli,sabahakadarokurdum.Senbunlarasakınelsürme…Hangikitaplarıgöndermiş?
—HepWalterScott’unromanlarınineciğim.
—WalterScott’unromanlarımı?Bundabirdolapolmasın?
Kitaplarabakbirkere:Belkiiçineaşkmektubufalankoymuştur.
—Birşeyyok.
—Cildiniçinebak.Kafirlerbazenorayasokarlar.
—Cilttedeyoknineciğim.
—Eh,iyiöyleyse.
BöyleceWalterScott’uokumayabaşladık.Biraydakitaplarınhemenhemenyarısınıtamamladık.Adamcağızdabizedurmadankitapyolluyordu.Puşkin’inyapıtlarındanbirkaçınıgönderdi.Hiçkitapsızkalmadık.Artıkperipadişahınınoğluylaevlenmeyidüşünmüyordum.•
Birgünonunlamerdivendekarşılaştık.Ninemdışardanbirşeyistemişti.Odurdu:Benkızardım,odakızardı,amahemengüldü.
Selamlaştık.Nineminhatırınısordu.Sonra:“Kitaplarıokudunuzmu?”diyesordu.
—“Okudum,”dedim.
—“Ençokhangisinibeğendiniz?”
—“İvanhoeilePuşkin’inkitaplarını.”Ogünkükonuşmamızbukadarcıktı.
Birhaftasonragenemerdivendeyakaladıbeni.Ogünninemyollamamıştı,kendimbirşeyiçininiyordum.Saatüçedoğruydu.Kiracımızheposaatteevegelirdi.“Merhaba,”dedi.“Merhaba”diyekarşılıkverdim.
—“Bütüngünbüyükannenizinyanındaoturmaktancanınızsıkılmıyormu?”
Bunusoruncabirutandım,birkızardımki!..Başkalarınınhalimianlamasıpekgücümegitti.Hiçkarşılıkvermedenyolumagitmekistedim,amayapamadım.
—“Siziyibirkızsınız;dedi.Böylekonuştuğumiçinkusurumabakmayın.Eminolun,siziniyiliğinizibüyükannenizdendeçokistiyorum.Görüşecekkimsenizyokmusizin?”
Olmadığınısöyledim.BirMaşenkavardı,amaodaPiskov’agitmişti.
—“Benimletiyatroyagelirmisiniz?”
—“Tiyatroyamı?..Pekiamaninem?..”
—“Ninenizeduyurmayız.”
—“Yoo…dedim.Benninemialdatacakkızdeğilim.Hoşçakalın.”
Banakısaca:
—“Gülegüle,”dedi,okadar.
Birdebaktım,yemektensonrabizegeldi.Oturdu,ninemleuzunuzunkonuştu.Nereleregittiğimizi,ahbabımızolupolmadığınısordu.Sonra,birdenbire:“Bugünoperaya,‘SevilBerberi’nebirlocaaldım;dedi.Ahbaplarlagidecektimama,işlerivarmış,gelemiyorlar.Biletelimdekaldı.”
Ninem;“SevilBerberimi?”diyesordu.“Şu,benimgençliğimdeoynanan‘SevilBerberi’olmasın?”
Kiracı:“Takendisi,”dedi,yangözlebanabaktı.Ozamanherşeyianladım,kızardım.Heyecandankalbimkütkütatmayabaşladı.
—“Demekoeski‘SevilBerberi…‘Heygidigünlerhey!..Gençliğimdebizimevdeküçükbirsahnemizvardı.Rozina’yıbenoynamıştım.”
—“Bugecegitmekistemezmisiniz?Biletlerimyanmasınbari.”
Ninemrazıoldu.
—“Hayhay,gidelim.BenimNastenkatiyatroyüzügörmemiştir.”
Sevincimdençıldıracaktım!Hemenhazırlandık.Giyindik,kuşandık.Ninemmüzikiçingidiyordu.Dahadoğrusubunubenieğlendirmekiçinyaptı.Nemegerek,altıngibikalbi
vardır.Tabii,bizekalsatiyatroyagitmekaklımızdanbilegeçmezdi.‘SevilBerberi’ninüzerimdebıraktığıetkidensözaçmayacağım.Kiracımıztiyatrodabanaöyletatlıbakıyor,okadargüzelkonuşuyorduki,gündüz,tiyatroyayalnızgitmemizisaltbenidenemekiçinönerdiğiniosaatanladım.Sevinçtenkabımasığmıyordum!Ogecekendimdenpekhoşnut,sondereceneşeliydim.Kalbimmüthişçarpıyordu;ateşimdebirazyükseldi.Bütüngece‘SevilBerberi’nisayıkladım.
Ogecedensonrabizesıksıkgelirsanıyordum.Oysakitamaksiçıktı.Hemenhementümüyleayağınıkesti.Aydabirkerebizitiyatroyaçağırmakiçinuğruyordu.Birikikeregittik.Amabenpekhoşnutdeğildim.Ninembenimleilgilenmediğiiçinbuçağrılarıacıyarakyaptığınıvebaşkahiçbirşeyolmadığınıanlıyordum.Gitgideüstümebirhalgeldi:Oturduğunyerdeoturamazoldum;nekitapokuyabiliyordum,necanımelişiyapmakistiyordu.Bazenbirgülmetutar,ninemikızdırmayabaşlardım;bazeniçiniçinağlardım.Sonundaöylezayıfladımki,nerdeyseyatağadüşecektim.Operamevsimigeçti.Kiracımızbüsbütünuğramazoldu.Aradabir,hepmerdivendekarşılaştığımızzamanlar,başıylahiçkonuşmadan,beniselamlayıpgeçiyordu.Ciddi,benimlekonuşmakistemiyorgibibirhalivardı.Oinipsokağaçıktıktansonradabenmerdivenortasındapancargibikıpkırmızıbeklerdururdum.Zatenonugörürgörmezkanbeynimevuruyordu.
Artıkhikayembitmeküzere.Tamgeçenyılınmayısındakiracımızninemegeldi.BuradakiişinibitiripbiryıliçinMoskova’yagideceğinisöyledi.Bunuduyarduymaz,iskemleyeyığılıverdim.Ninemhiçbirşeyinfarkındadeğilditabii.Kiracı,bizimlevedalaşıpodasınagitti.
Neyapacaktım?..Düşündümtaşındım,kararımıverdim.Ertesigüngidecekti.Bendekararımıyerinegetirmekiçinogecenineminyatmasınıbekledim.Tasarladığımgibiyaptım.Birbohçayabirkaçkatelbise,çamaşırkoydum.Bunualıpkiracımızınoturduğutavanarasınaçıktım.İçimdenbütüncanımçekilmişgibiydi.Merdiveniçıkmambelkibirsaatsürdü.Odakapısınıittim;benigörüncehayaletgörmüşgibibirçığlıkattı.Sonrayanımakoştu,banasuverdi.Ayaktaduracakhaldedeğildim.Birazkendimegelincebohçamıyatağınınüstünebıraktım.Yanınaçöküp,yüzümüellerimlekapayarakikigözümikiçeşmeağlamayabaşladım…Besbelliodaoandaherşeyianladı.Önümdeöylesolgunduruyorduki,içimsızladı.
—“BenidinleyinNastenkadiyebaşladı.Benyoksulbiradamım;hiçbirşeyim,hattadoğrudürüstbirkonumumbileyok.Evlensek,nasılbakarımsize?”
Uzunuzunkonuştuk.Ninemineteğineiğneliolarakoturmaktanbıktığımı,gözümünalabildiğinekaçacağımı,neolursaolsunonunlabirlikteMoskova’yagideceğimisöyledim.Onsuzyaşayamayacağımıdaekledim.Utanç,sevgi,gurur,herşeybirdenkabardıiçimde.Sankikıvranarakyatağınadüştüm.Reddedileceğimdenöylekorkuyordumki!
Birkaçdakikasandalyedesessizceoturdu.Sonrakalkıpyanımageldi,elimituttu.Oda,gözleriyaşararak:
—“Nastenka,iyiyüreklisevgilikızım!dedi.Benidinleyin.Sizeyeminlesöylüyorum:Eğergününbirindeevlenecekdurumagelirsem,hayatımınbiricikmutluluğusizolacaksınız.Bakın:Moskova’datambiryılkalacağım.İnşallah,işlerimuzgider.Dönüşümde,beniozamanakadarunutmazsanız,birleşirmutluoluruz,yeminediyorumsize.Amaşimdibunahakkımyok!Amabirdahasöylüyorum;biryılsonradeğilsebile,
birgünyüzdeyüzolacak.Tabiisizbaşkasınıyeğlemezseniz.Siziherhangibirvaatlebağlamakistemem.”
Ertesigüngitti.Ninemebirşeyaçmamayakararverdik.Öyleistedi.İştehikayembittidemektir.Tambiryılgeçti.Ogeldi;üçgündürburadave…Ve…
Sonunuöğrenmekiçinsabırsızlanarak:
—Veneoldu?diyeNastenka’nınsözünükestim.
—Vehâlâgörünmedi;diyeyanıtverdi.Sessedayok…
Sözünükesti,birazdurdu,başınıeğdi.Sonra,birdenbireyüzünüelleriylekapayarakhıçkırmayabaşladı.Ağlayışındaniçimparalandı.Sonunböylegeleceğinihiçbeklemiyordumdoğrusu.
Ürkek,sokulganbirsesle:
—TanrıaşkınızaağlamayınNastenka,dedim.Nerdenbiliyorsunuz?Belkihenüzgelmemiştir…
—Hayır,hayır;burada…Buradaolduğunubiliyorum!Ovakitsözleşmiştik.Gitmedenbirgeceöncekonuştuklarımısizeanlattımya…Buraya,rıhtımaçıkmıştık.Saatondu.Şusırayaoturduk.Artıkağlamıyor,söylediklerinizevkiçindedinliyordum.Moskova’dandönerdönmezbizegeleceğinivebenonureddetmezsemninemeherşeyiaçabileceğimizisöyledi.Şimdiburadaolduğunubiliyorum,amabizegelmedi;hâlâgelmedi!..
Nastenkayenidenboşandı.Üzüntüiçindeyerimdenfırladım:
—Bununbirçaresiyokmudurdersiniz?Şey…Bengidiponunlagörüşsem,olmazmı?Nastenka?
Başınıkaldırarakbanabaktı:
—Olurmuacaba?
Toparlanarak:
—Yok,yokolmaz!dedim.Sizbirmektupyazıneniyisi.
Nastenkabaşınıeğdi,yüzümebakmadan,kesinbirtavırla:
—Buhiçolmaz,dedi.
Benfikrimisavunmayadevamettim:
—Nedenolmayacakmış?Mektuptanmektubafarkvar,yazılışabakar.VallahiinanınbanaNastenka,sizekötübirşeyyapmanızıöğütleyecekdeğilim.Herşeyyolunagirer.İlkadımıatmışsınızdaşimdineden…
—Olmaz,olmaz.Kendimizorlaonunbaşına…
Gülümseyerek:
—İlahiNastenka;diye,sözünükestim.Düşündüğünüzşeyebakın.Budanerdençıkıyor…Zatensizonuaramaktahaklısınız:Sizesözvermiş.Hemanladığımagöre,kibarbiradam,dürüsthareketetmiş.
Hemkonuşuyor,hemdeNastenka’yıinandırmakiçinkullandığımmantığahayran
oluyordum.
—Bugençneyaptı?diyedevamettim.Sözvererekbağlandı.
Evlenecekolursa,sizdenbaşkasınıalmazmış.Biryandandasizibüsbütünserbestbırakmış.İstediğinizandaonureddedebilirsiniz.Şuhaldeilkadımıatmaksizedüşer.Durumunuzondandahaayrıcalıklı.Örneğin,sözünügerivermekisteseydiniz…
—Şey…Sizolsaydınıznasılyazardınız?
—Neyi?
—Omektubu?..
—Bakınnasılyazardım:İlkin“SayınBayım!”diyebaşlardım…
—“SayınBayım…”yüzdeyüzgereklimi?
—Tabii.Amabakın…Banakalırsa…
—Peki,peki.Sonra?
—“SayınBayım!Özürdileyerek…”Yoközürdilemeyefalangerekyok.Bulunduğunuzdurumherşeyiaçıklamaktadır.Kısacaşöyledersiniz:“Sizebusatırlarıyazıyorum.Sabırsızlığımıhoşgörün.
Tambiryılumutiçindeyaşadıktansonratekbirkararsızlıkgününebiledayanamıyorum.Belkiburayageldiktensonraniyetinizideğiştirdiniz.Butakdirdemektubumdansitemettiğimveyasizisuçladığımanlamınıçıkarmayın.Çünkükalbinizehükmetmekelimdeolmadığıiçinsizisuçlayamam.Kaderimböyleymiş!
“Asilruhlubiradamsınız.Sabırsızlığınbanayazdırdığıbusatırlarıhoşgörürsünüzumarım.Unutmayınki,bunlarıyazanzavallı,kimsesizbirkızdır.Okadaryalnızki,akılverecek,yolgösterecektekkimsesiyok.Kalbinesözgeçiremediysesuçonunmu?Amabiraniçinbileolsa,kalbimegirenbukuşkuyüzündenbenibağışlayın.Sizisevmişvehâlâsevmekteolanbirisinikırmayıaklınızdanbilegeçirmeyeceğinizibiliyorum.”
Nastenka:
—Evet.Tamdüşündüğümgibi!diyebağırdı;gözlerisevinçleparladı.Sorunumuçözümlediniz.SiziTanrıgönderdi.Çokteşekkürederim!
Kızınneşelenenyüzünehayranlıklabaktım.
—Neyeteşekkürediyorsunuz?Tanrınınbenigönderdiğinemi?
—Elbette.
—AhNastenka,bazıinsanlararamızdayaşadığıiçinşükrederizya…Bendesizerastladığımveömrümünsonunakadaraklımdançıkmayacağınıziçinbuşükranduygusuiledoluyum.
—Pekicanım,peki.Şimdidinleyinbeni.Onunlagelirgelmez,verdiğimbiradresemektupyazmasıiçinsözleşmiştik.Adressahiplerisevimli,çoktemiz,iyikalpliinsanlar.Tabii,işinaslınıbilmiyorlar.Şayetmektupyazamazsa,–mektuptaherşeyyazılmaztabii–ozamanPetersburg’adöndüğügününgecesi,saatondaburayagelecekti!Öylekararlaştırmıştık.Döndüğünüöğrendim.Amabugünüçüncügündürnemektupvar,ne
kendisi…Sabahlanninemibırakıpçıkamıyorum.Mektubumusiz,sözettiğimkimseleregötürüverin.Onunadresineyollarlar.Yanıtgelirse,yarınsaatondaburayagetirirsiniz.
—İyiamamektup…Dahamektupyazacaksınız…Bu,ancaköbürgünolur.
Nastenkabozuldu:
—Mektupmu?..Öyleya…Ama…diyekekeledi,sonrasözünübitirmedenyüzünüöteyeçevirdi.Kızarmıştı.
Birdenbire,elimebirzarftutuşturduğunuhissettim.Bu,öncedenhazırlanmış,zarfıkapalımektuptu.Belleğimdezarif,sevimlibiryüzcanlandı.
—R,i-Ro;s,i-si;n,a-na…diyebaşladım.İkimizbirden:
—Rosina!diyebağırdık.
Ben,coşkunlukiçindenerdeyseNastenka’yıkucaklayacaktım.
O,kızarmışyüzüyle,siyahkirpiklerindeboncukboncuktitreşengözyaşlarıylagülüyordu.Sonraçabukçabukkonuşarak:
—Haydibugünlükbukadar.Hoşçakalın!dedi.İştemektup.Budagötüreceğinizadres.Gülegüle!Hoşçakalın.Yarıngörüşürüz.
İkielimialarakkuvvetlicesıktı.Sonraokgibi,oturduğusokağadaldı.Durduğumyerdearkasındanuzunuzunbaktım.
Karanlıktatümüylegözdenkaybolmuştu.İçimden,“Evetyarına…Yarınakadar!”diyeyineledim.
ÜçüncüGece
Bugünkü,elemli,yağmurlu,içkarartanhavayıtıpkıgelecektekiihtiyarlığımabenzettim.İçimdebirtakımgaripdüşünceler,bellibelirsizduygular,henüzaçıklayamadığımsorularbirbirinikovalıyordu.Amabendebunlarınhiçbirinibirsonucabağlayacaknegüç,nedeistekvar.Yapacağımişdeğildirbuzaten!
Bugüngörüşmeyeceğiz.Dünayrılırkenortalığısisbürümüş,bulutlaryavaşyavaşgöğükaplamayabaşlamıştı.Havanınyarınabozacağınısöyledim.Nastenkasesçıkarmadı,kötübirkehanettebulunmakistemedibesbelli.
—Yağmuryağarsagörüşemeyiz,dedi;gelmeyeceğimben.
Nastenka,belkidebugünküyağmurunfarkınavarmamıştı,diyedüşündüm.Amagerçektengelmedi…
Dünüçüncübuluşmamız,üçüncübeyazgecemizdi.
Sevinçvemutlulukinsanınekadargüzelleştiriyor!..Kalpsevgiyletaşarkeniçtekinibaşkasınınkalbinedökmek,çevredeherşeyinneşelendiğini,gülüpsöylediğinigörmekistiyor.Düngözlerindebanasonsuzbirşefkatveiyilikvardı.Banasokuluyor,gözleriminiçinebakıyor,kalbimegiriyordusanki!..Mutluolmanınverdiğiişvebazlık…Oysakiben…Bütünbunlarainanıyordum.Sanıyordumki,oda…
Amabununasıldadüşünebiliyordum?Nasıl,herşeyinbaşkasınailişkinolduğunu,benimzerrecehakkımolmadığınıanlayamayacakkadarkörleşmiştim!Banagösterdiğişefkat,özenvesevginin…Evet,banaolansevgisininyakındabaşkasınakavuşmanınverdiğisevinçtenayrılmışbirmutlulukpayıolduğununasıldaanlayamadım!..Boşuboşunabeklediktensonra,adamgelmeyince,Nastenkasomurttu,ürktü,ödlekbirhalaldı.Bütünhareketleri,inceliğini,işveveneşesiniyitirdi.İşintuhafı,haliyle,banakarşıdahailgilioldu.Sankikendisiiçinözlediğiveeldeedememektenkorktuğuşeydenbirparçayıbanasunmakistiyordu.ZavallıNastenkabukorkuluveşaşkınhaliylesonunda,onusevdiğimianlamıştıgaliba…Anlamışvetalihsizsevgimeacımıştı.Zateninsanlarmutsuzolmadıkçabaşkalarınınmutsuzluğunuanlayamıyor.Ozamanduygulardahaincelipgüçleniyor.
Buluşmamızabüyükbirheyecanlagelmiştim.Gelişinidarbekledim.Nelerişiteceğimibilmiyor,buişinnasılsonaereceğinikestiremiyordum.Nastenka,sevinçtengözleriışıldayarakyanıtbekliyordu.Yanıt,çağrısınakoşarakgelensevgilisiolacaktı.Nastenkabendentambirsaatöncegelmişti.İlkinherşeye,hersözümekahkahalarlagülüyordu.Biraralıksustum.
—Niçinbukadarneşeliolduğumubiliyormusunuz?dedi.Sizebaktıkçaseviniyorum.Sizibugünöyleseviyorumki.
—Öylemi?dedimvekalbimhızlaçarpmayabaşladı.
—Sizi,banaaşıkolmadığınıziçinbudereceseviyorum.Sizinyerinizdebaşkabirisiolsabanarahatvermezdi.Burnumasokulur,ahlar,oflarlatürlütürlüşeyleristerdi.Oysakisiztamanlamıylacandostusunuz!
Nastenkabunlarısöylerkenelimiöylesıktıki,azkalsınbağıracaktım.Güldü.Sonraciddileşerek:
—Vallahi,çokiyiarkadaşsınız,dedi.SizibanaTanrıgönderdi.Şimdiyanımdabulunmasaydınızhalimneolurdu?Birkereçıkarcıdeğilsiniz.Banakarşıtertemizbirsevginizvar.Benevlendiktensonragenearkadaş,kardeştendahayakınikiarkadaşolacağız.Sizi,hemenhemenonusevdiğimkadarseveceğim…
Oandaderinbirkederduydum.Genede,nedense,içimdengülmekgeldi.
—Sinirbunalımıgeçiriyorsunuz,dedim.Onungelmeyeceğinidüşündükçekorkuyorsunuz.
—Aşkolsunsize!Vallahi,birazdahaazmutluolsaydım,güvensizliğinizvesitemlerinizyüzündenağlardım.Amaneyalansöyleyeyim,evet,içimpekrahatdeğil!..Neysebunlarısonradüşünürüm.Evet,evet,haklıolduğunuzuaçıkçasöylerim.Gerçektentuhafbirhalimvar.Baştanaşağıbekleyişkesildim;bütünduygularımsankibirsisperdesindengeliyor.Amanbırakalımşuduygukonusunu.
Osıradaayaksesleriduyuldu.Karanlıktanbizedoğrugelenbirisiçıktı.İkimizdetitredik.Nastenkaçığlığınızortuttu.Elinibıraktımveçekilmekiçindavrandım.Amaaldanmıştık:Gelenodeğildi.
Nastenkaeliniyenidenbanauzattı.
—Nedenkorktunuz?Niyebıraktınızelimi?..Onubirliktekarşılayacağız.Birbirimizinekadarsevdiğimizigörmesiniistiyorum.
Arkasından:
—Birbirimizinekadarseviyoruz…diyeyineledim.
Kendikendime:“AhNastenka,Nastenka,dedim.Busözlerindenebüyükgerçekvar!Doğru,birsevgibazen,kalbimizibuzgibiyapar,ruhumuzuağırlaştırır.Seninelinsoğukken,benimkiateşgibi…GözlerinbağlıseninNastenka!Ah,mutlubirinsanbazenneçekilmezoluyor.Amasanakızmakelimdemiki!..”
Sonundataştım:
—SizebugününasılgeçirdiğimianlatayımmıNastenka?
—Nasılgeçirdiniz?Evet,çabukanlatın.Niyeşimdiyekadarbirşeysöylemediniz?
—İlkin,verdiğinizişleriyaptım;ahbaplarınızagidipmektubunuzubıraktım.Sonra…Evedöndüktensonrauykuyayattım.
Nastenka,gülereksözümükesti:
—Hepsibumu?
—Hemenhemen…Buluşmamızdanbirsaatönceuyandım.
Sankihiçuyumamıştım.Neolduğumuanlayamadım.Gelirkensizebunlarıanlatmakistiyordum.Zamandurmuş,oandaiçimdekiduygularsonsuzlaşmışgibiydi.Biran,sonsuzlukkadarsürdü;hayatdurmuştubenimiçin…Uyandığımzaman,vaktiyleduyduğumbildik,amaunutulmuştatlıbirezgikulağımdaçınlıyordu.Sankihayatım
boyuncaiçimdenkopmakistiyormuşveancakşimdi…
—AmanYarabbi,bunlarnasılşeyler?diyesözümükestiNastenka.Birteksözcüğünüanlayamıyorum.
—OysakisizebutuhafduyguyuanlatmayınekadaristerdimNastenka!..
Yalvaransesimdezayıf,gizlibirumutseziliyordu.
Nastenka’nınhalibirdenbiredeğişti.Neşeli,afacan,gevezeoldu.Kolumagirerekgülüyor,benimdegülmemiistiyordu.Utangaççasöylediğimhersözünonda,çınlayanuzunbirkahkahaşeklindeyankısıoluyordu…Tamkızmayabaşlamışken,Nastenkabuseferişvelibirtavırtakındı:
—Doğrusu,banaaşıkolmadığınızabirazüzülüyorum.İnsananlaşılmazbiryaratık,değilmi?Saflığımıbeğenmediğinizisöyleyemezsinizherhalde.Çünküsizeherşeyi,aklımagelenensaçmaşeyibileolduğugibianlatıyorum.
Uzaktan,şehrinkulesindençanındolgun,ölçülüsesiduyuldu.
—Galibaonbiriçalıyor;dedim.
Nastenkabirdenbiresustu,gülmesinikesti;saymayabaşladı.Sonraürkek,kararsızbirsesle:
—Evet…Onbir,dedi.
Saatinvuruşlarınısaydırmaklaneşesinikaçırdığımiçinpişmanoldum.Hırçınlığınıyüzündenkendimekahrettim.Zavallıkızhesabınaiçiniçinüzüldüm.Suçumunasılbağışlatacağımıbilemiyordum.Nastenka’yıavutmaya,adamıngelmeyişiiçinönemlivegerçeğeuygunnedenlerbulmayaçalıştım.OandaNastenka’yıkandırmakiştendeğildi.Budurumdabulunanherinsan,herteselliyebaşvurur,suçluyutemizeçıkarmakiçinenküçükkanıtabilesevinesevinesarılır.Bende,gittikçeateşlenerekveönüneserdiğimkanıtlarınaçıklığınakendimdebayılarakbaşladım:
—Nasılgelebilirdi;tabiikigelemezdi.Beniöyleşaşırttınızki,zamankavramınıyitirdim…Bakın,kendinizhesabedinNastenka:Mektubunuzualdığınıveşuveyabunedenlegelemeyeceğinikabuledelim.Sizebununlailgiliyazmışsa,mektubunuancakyarınalabilirsiniz.Benyarınerkenceyoklar,yanıtısizegetiririm.Bintürlüolasılıkvar:Örneğin,mektupgeldiğindeevdedeğildir.Belkişuanakadarmektubunuzelinegeçmemiştir.Herşeyolabilir.
—Elbette.Doğrusubunlarınhiçbiriaklımagelmedi.
Nastenkauysaluysalkonuşurkensesinde,müziğibozanuyumsuzbirnotagibi,sözlerineuymayan,gizlibirdüşünceninetkisisezilebiliyordu.Devamederek:
—Bakınneyaparsınız,dedi.Yarınonaolabildiğinceerkengidersiniz.Yanıtıalınca,hemenbanabirhaberulaştırın.Evimibiliyorsunuz,değilmi?
Nastenkabirkeredahaadresiniyineledi.Sonrabirdenbire,uysal,ödlekbirhalaldı.Görünüştebeniçokdikkatlidinliyordu.Amabiraralıkbirşeysorunca,yanıtveremedi;bozuldu,başınıöteyeçevirdi.Gözlerininiçinebaktım:Tahminettiğimgibi,ağlıyordu…
—NeyapıyorsunuzNastenka,neyapıyorsunuzTanrıaşkınıza!Çocuksunuzvallahi.
Çocuklukbuyaptığınız.Bırakın,yeterartık.
Gülümsemek,kendinitoplamakistedi.Amaçenesititriyor,göğsükabarıpiniyordu.Kısabirsessizliktensonra:
—Sizidüşünüyorum,dedi.Okadariyisinizki,bunuanlamamakiçintaşolmakgerek.Şimdiaklımanegeldi,biliyormusunuz?İkinizarasındakıyaslamayaptım.Niçinosizdeğil?Niçinsizingibideğil?..Sizdenkötüo;genedesizdençok,onuseviyorum!
Yanıtvermedim.AmaNastenkabirşeysöylememibeklemiyorduzaten.
—Belkionuhenüziyiceanlayamıyorum;diyedevametti.Yalnızçokiyibiliyorum;ondandaimakorkargibiyim.Pekciddiydi,gururlugörünüşüvardı.Tabii,bununyalnızgörünüşteolduğunu,benimkalbimdendahayumuşakbirkalbiolduğunubiliyorum.Bohçamıalıpodasınaçıktığımgecekibakışınıdünyadaunutamam.Amagenedeonapekfazlasaygıduyduğumiçin,banabirbirimizindengideğilizgibigeliyor.
—YanılıyorsunuzNastenka.Onudünyadaherşeydençok,kendinizdendeçoksevdiğiniziçinöylegeliyorsize.
—Evet,orasıöyle…dedisaflıklaNastenka.Şimdiaklımanegeldibiliyormusunuz?Artıkondansözaçmayacağım.Şundanbundankonuşacağız.Çoktandıraklımatakılanbirşeyvar:Niçininsanlarıneniyisibilesürekliolarakbaşkalarındanbirşeysaklıyormuşgibidururvesusar?Sözlerimizitartarakkonuştuktansonraniçinkarşımızdakineiçimizidökmemeli?..Herkesolduğundansertgörünmekistiyor.Duygularınıkolaycaaçıklarsaküçülecekmişgibibirkuşkuvar.
Oandabendeduygularımdanherzamankindençokçekindiğimiçin,sözünükestim:
—DoğrusöylüyorsunuzNastenka.Amabuhalinbirçoknedenivardır.
—Hayırmayır;örneğinsiz,dedi;sizbaşkalarınahiçbenzemezsiniz.Bilmem,duyduklarımısizenasılanlatayım.Banaöylegeliyorki,siz…Hattaşimdibile…Benimiçinbirşeyfedaetmektesiniz…
Nastenkabanaürkerek,yanyanbaktı.
—Böylekonuştuğumiçinkusurumabakmayın.Bencahilbirkızım,henüzdünyayıtanımıyorum.Bazenkonuşmayıbilebeceremiyorum.
Sesindegizlibirduygununtitreyişivardı.Bunakarşın,gülümsemeyeçalıştı.
—Genedesizenekadarteşekkürborçluolduğumu,benimiçinyapılanıhissettiğimisöylemekistiyorum…Tanrısizidemutluetsin!Geçengünhayalciliğiniziçinanlattıklarınızınhiçbiridoğrudeğil.Yani,bunlarsizindeğildemekistiyorum.Sizdahaiyisiniz;ogünkendinizitanımladığınızdanbambaşkabiradamsınız.Birgünsevecekolursanız,sevdiğinizkızlamutluolacaksınızinşallah!Okıziçindileyecekbirşeyimyok.Çünküsizinlenasılolsatalihliolacak.Bunubilereksöylüyorum,çünkükadınım;sözlerimeinanın.
Nastenkasustuveelimikuvvetlesıktı.Heyecanımdankonuşamıyordum.Birkaçdakikaböylegeçti.Sonrabaşınıkaldırarak:
—Evet,galibabugüngelmeyecek;dedi.Geçolduartık.
Onuinandırmayaçalışarakkesinbirsesle:
—Yarıngelir,dedim.
Nastenkaneşelendi.
—Evet,banadaöylegeliyor;ancakyarıngelebilir.Öyleyseşimdilikhoşçakalın.Yarıngörüşürüz.Yağmuryağarsabelkidegelmem.Ozamanöbürgünyüzdeyüz,neolursaolsun,geleceğim.Sizdemutlakagelin.
VedalaşırkeneliniuzatanNastenka,temizbakışınıgözlerimedikerek:
—Artıkdaimabirlikteyiz,değilmi?dedi.
AhNastenka!..Şimdikiyalnızlığımıbilseydin…
Saatdokuzuçalarkenodamdaduramadım.Havanınkötülüğünealdırmadansokağafırladım.Herzamankiyerimizegittim,sırayaoturdum.HattaNastenka’nınsokağınakadaryürüdüm.Amautandım,evlerinebirkaçadımkaladurdum.Pencerelerinebakmadangeridöndüm.Evegelince,içimde,ozamanakadarhiçduymadığımbirsıkıntıvardı.Havaaksigibirutubetli,kasvetli.İyibirgeceolsa,sabahakadargezecektim.Neyapalım,yarınıbekleyeceğim.Yarın,herşeyiapaçıkortayakoyacak!
Amabugündemektupyoktu.Zatenolmamasıgerekti.Artıkbirlikteydiler…
DördüncüGece
Tanrım,herşeybitti!
Saatdokuzdagittim.Nastenkaoradaydı.Uzaktanfarkettim.İlkgördüğümgünkügibi,rıhtımındemirparmaklığınadayanmış,duruyordu.Yaklaştığımıduymamıştı.
Heyecanımıgüçlükletutarak:
—Nastenka!diyeseslendim.
Anibirhareketledöndü.
—Hadi?Hadi.Hadiçabuk!
Şaşkınlıklabaktım.Parmaklığıeliyletutarak:
—Mektupneredediyorum,getirdinizmimektubu?diyeyineledi.
Şaşkınlığımbirazgeçince:
—Bendemektupyok…diyebildim.Onunlagörüşmedinizmi?
Halagelmedimi?
Nastenka’nınyüzündebirdamlakankalmadı.Uzunzaman,sessizcebanabaktı.Sonumudunukırmıştım.Sonunda,tıkanacakgibititrekbirsesle:
—Eldennegelir!..dedi.Bendenböyleyüzçevirdiktensonra…
Gözleriniindirdi,sonrabanabakmakistedi,bakamadı.Birkaçdakikaheyecanınıyenmeyeçalıştı.Sonra,birdenbiresırtınıbanaçevirerek,parmaklığayaslandı,ağlamayabaşladı.
—Yapmayıncanım…dedim,amabudurumkarşısındadevamedemedim.Hemnesöyleyebilirdim?
—Avutmayaçalışmayınbeni;ondansözaçmayınbirdaha…diyeağlıyorduNastenka.Benibukadarinsafsızca,kalpsizcebırakmadığınısöylemeyin!..diyordu.Amabununiçinyaptı,niçin?..Neyaptımben?Ouğursuzmektubumdamıbirşeyvardıacaba?..Hıçkırıklarkonuşmasınıkesti.Onabaktıkçakalbimparçalanıyordu.
—Nekadaracımasız,insafsızdavrandı…Birsatırbileyazmadı,tekbirsatır!Yanıtverseydidebenisevmediğini,istemediğinisöyleseydi.Bütünsuçuonusevmekolanzavallı,savunmasızbirkızıaşağılamak,onukırmakkolaydır.Ah,şuüçgüniçindenelerçektim,Yarabbim!..Birincikeznasılayağınagittiğimi,nasılkarşısındaküçülerekağlayıpbirdamlaaşkdilendiğimidüşündükçefenaoluyorum.Oda,bütünbunlardansonra…
Nastenka’nınsiyahgözleribirdenbirealevgibiparladı:
—Sizebirşeysöyleyeceğim.Bunaolanakyok!Evet,doğalbirşeydeğilbu…Yasizyadabenaldandık…Belkimektubumualmadı.Belkihâlâhiçbirşeydenhaberiyokadamın?Sizsöyleyin,Tanrıaşkınıza,buderecebarbarca,kabahareketedilebilirmi?Tekbirsözcükyazmadı…Dünyanınenaşağılıkadamınabilebundançokmerhametedilir.Yoksahakkımdafenabirşeymiişitti?Belkibirisidedikodufalanyapmıştır?..Söyleyin,bunane
dersiniz?
Nastenka,sankibağırarakkonuşuyordu.
—Nastenka,yarınsizinadınızaonagideceğim.
—Ee?..
—Hepsinianlatıpyanıtisteyeceğim.
—Sonra?
—Sizbirmektuphazırlarsınız.“Hayır”demeyinNastenka.Hareketinizesaygıgöstermesigerek.Herşeyiöğrenecek;şayet…
—Hayırkardeşimhayır,istemem.Bukadarıyeter.Artıkbendennetekbirsöz,nebirsatıryazı…Yeter!Bundansonraonusevmeyeceğim,benimiçinyoko!U..nu.ta..ca..
Sözünübitirmedi.Onusırayaoturttum.
—ÜzmeyinkendinizibukadarNastenka.Oturunşuraya.
—Birşeyimyok.Birazağladım,okadar…Gözyaşlarıkurur…
Onunuğrunaöleceğimi,kendimikanalaatacağımımısandınız?
Kalbimdoluydu.Birşeysöylemekistedim,beceremedim.
Nastenkaelimitutarakdevametti:
—Söyleyinbana:Sizböyleyapmazdınız,değilmi?Ayağınızagelenkızıyüzüstübırakmazdınız.Onunzayıf,budalakalbiyleküstahçaalayetmezdiniz!Acırdınız,değilmi?..Bukızınyapayalnızolduğunu,kendisini,kalbiniyönetemediğini;kendinisizisevmektenkoruyamadığınıhiç,hiçbirşeydesuçluolmadığınıanlardınız…Ah
Tanrım!..
Artıkheyecanımıtutamadım:
—Nastenka!..Benimahvediyorsunuz.Dayanamayacağımartık!..diyebağırdım.Fazlasusamayacağım.Kalbimdebirikenlerisizesöylemedenyapamam.
Oturduğumyerdendoğruldum.Nastenkaelimielinealdı.Şaşkınlıklayüzümebakıyordu.Sonra:
—Neoldunuz?diyesordu.
—BenidinleyinNastenka.Sizesöyleyeceklerim,belkisaçma,aptalcahayallerdenibaret.Bunlarınaslagerçekleşmeyeceğinibildiğimhaldesusamıyorum.Uğrunaacıçektiğinizşeyinhatırıiçinsöyleyeceklerimibağışlayın.
Nastenkaağlamıyorduartık.Banadiktiğigözlerindegaripbirşaşkınlığınparıltılarıvardı.
—Neymişo?..Nenizvar?
—Bu,olacakşeydeğil,amasiziseviyorumNastenka…Söyleyeceğimbuydu.
Elimiumutsuzluklasalladım:
—Bakalımbundansonrabenimleeskisigibikonuşabilecekmisiniz,söylediklerimi
dinleyecekmisiniz?
Nastenkasözümükesti:
—Neçıkarbundan?Benisevdiğiniziçoktandırbiliyorum.Yalnız,beniaşkladeğilde,herkesgibisevdiğinizisanıyordum…Demeköyledeğildi…
—Evet,öncedenyalnızcaöylesevdim.Amaşimdi…Bendetıpkıbohçanızlaonagittiğinizgünkügibi,karşınızdayım.Hattasizdendahakötüdurumdayım,çünküo,başkakimseyisevmiyordu.
Oysaki,sizinkalbinizdolu…
—Amannelersöylüyorsunuz!Nedemekistediğinizianlamadım.Niçinbunları,yanihangiamaçlasöylüyorsunuz?Hemböyle,birdenbire…Öff!..Bendesaçmalıyorum.Amasiz…
Nastenkabüsbütünşaşırdı.Yanaklarıkızardı,bakışlarınıindirdi.
—NeyapayımNastenka,neyapayım?Suçişledim.Güveninizikötüyekullandım.Amahayır;suçludeğilimNastenka!Bütünvarlığımladuyuyorumbunu!Kalbimbanahaklıolduğumusöylüyor.Çünküben,siziincitemem,sizehiçbirkötülüğümdokunmaz.Dostunuzdum.Yinedeöyleyim;hiçbirşeyeihanetetmişdeğilim,gözlerimdenyaşlarakıyorNastenka.Varsınaksın.Bununkimseyezararıyok,kurur…
Nastenkabenisırayaoturttu.
—Oturuncanım,oturun!AmanTanrım!
—HayırNastenka,oturmayacağım.Buradakalamamartık.Bundansonrabenigörmeyeceksiniz.Yalnızşunusöyleyeyimki,sizinekadarsevdiğimiaslaöğrenemeyecektiniz.Gizimisaklayacaktım.Bencilliğimleüzmekistemezdim.Amadayanamadım;sizaçtınız…Suçbenimdeğil,sizin…Artıkbeniyanınızdankovmalısınız…
Zavallıkızutangaçlığınıelindengeldiğikadargizlemeyeçalışarak:
—Kovankim,bensizikovmuyorumki…dedi.
—Demekkovmuyorsunuz?Oysaki,benkendimkaçacaktım…Zatengideceğim,amaiçimidöktüktensonra.Deminsitemlerinize,gözyaşlarınıza,acılarınızadayanamadım.DayanamadımNastenka,çünkü…(olduğugibisöyleyeceğim)Çünküsizi,aşkınızıreddettiler…Ozamankalbiminsizeolansevgimlenekadardoluolduğunuanladım.Busevgininhiçbirişeyaramadığınanekadaracındığımıanlatamam!AmaiçimtaştıNastenka,dayanamadım,bunlarısöylemekzorundakaldım.
—Evet,söyleyin,hepsinisöyleyin.Bunusizdenistememtuhafınızagidecek…Genedesöyleyin,konuşun.Nedeninisizesonrasöylerim.Herşeyianlatacağımsize.
—AnlatacaknevarNastenka,banayalnızcaacıyorsunuz.Yitirdiğinizşeygerigelecekgibideğil.Ağızdançıkansözdeöyledir,değilmi?..Artıkherşeyibiliyorsunuz.Böylebaşlıyorbu.Pekgüzel.Şimdibakınsizoturup,ağlarken,şunudüşünüyordum:(Sizedüşündüklerimidesöyleyeceğim.Hoş,bunlarolacakşeylerdeğilya!)Düşündümki,belkibirşeyolurda…Şuveyabunedenle…Onuartıksevemezsiniz…Ozaman–bunudünde,öncekigündedüşünmüştüm–,neyapıpyapıpkendimisizesevdirecektim.Sizkendiniz
söylemiştinizbunu.Benihemenhemensevdiğinizisöyleyensizdeğilmisiniz?..İştesöyleyeceklerimaşağıyukarıbunlardı.Birde,benisevseydinizneolacağınısöylememkaldı.Bakın,sevgilidostum–herşeyekarşındostumsunuz–benbasit,yoksul,değersizbirinsanım.Gerçibunlarınhiçbirininönemiyok…(ŞaşkınlığımdansıralıyorumbunlarıNastenka…)Yani,demekistiyorumki,bunlarakarşınsiziöylesevecek,öylesevecektimki,tanımadığımoadamısevseniz,sevmeyedevametsenizbileaşkımsizirahatsızetmeyecek,yükolmayacaktı.Yalnızcayanınızdasiziniçinçarpan,borçlulukdolu,sıcakbirkalpolduğunubilecek,bunuherananlayacaktınız.Bukalp,siziniçin…AhNastenka,Nastenka!..Nehalegetirdinizbeni!
Nastenkasıradanhızlakalktı.
—Ağlamayın!Ağlamanızıistemiyorum.Kalkınhadi,yürüyelim.Ağlamayındiyorumsize!..
Nastenkamendiliylegözlerinisilerek:
—Hadigidelim,dedi.Belkibenimdesizesöyleyeceğimvar…Evet,mademkibenibıraktıveunuttuonusevdiğimhalde(sizialdatmakistemiyorum…)Şey…Banayanıtverin:Örneğin,eğerbendesizisevmişolsaydım,eğeryalnızca…Ah,aşkınızlaalayederek,banaaşıkolmadığınıziçinövünereksizinasılincittiğimidüşündükçeiçimsızlıyor.Bununasıldüşünemedim,nasıltahminedemedim?..Çok,amaçokaptallıkettim.Evet,kararımıverdim,herşeyisöyleyeceğim!
—Birdakika,Nastenka.Bengideyimartık.Sizeyalnızcasıkıntıveriyorum.Öyleya!Şimdi,benimlealayettiğiniziçinvicdansızısıçekiyorsunuz.İstemembunu…Kendikederinizyetmiyormuşgibi…Amasuçbenimtabii.HoşçakalınNastenka!
—Durun;benidinleyin.Bekleyebilirmisiniz?
—Neyibekleyeceğim?
—Onuseviyorum,amabugeçer,geçmesigerek.Geçmemesineolanakyok.Hattageçiyorbile,bunuhissediyorum.Nebelli,belkibugünbilesonaerecek.Çünküondannefretediyorum,benimlealayettio.Oysaki,sizbenimlebirlikteağladınız,onungibibeniyüzüstübırakmadınız.Sizseviyorsunuz;o,sevginedirbilmedi.Bende,bendeseviyorumsizi…Evet,seviyorum,sizinbenisevdiğinizgibiseviyorum!Sizeöncedesöylemiştim:Ondandahaiyi,dahasoyluolduğunuziçinseviyorumsizi.Çünkü…Çünküo…
Zavallıkızheyecanınşiddetialtındaezilereksözlerinibitiremedi,başınıomuzuma,sonragöğsümebırakıpiçiniçinağlamayabaşladı.Avutucusözlerimişeyaramadı.Nastenka’nınağlamasıbirtürlükesilmiyordu.Sinirlibirhareketleelimisıkıyor,hıçkırıklararasında:
—Birazdurun,şimdisusacağım.Sizebirşeysöyleyeceğim…diyeyineliyordu.Aklınızabirşeygelmesin…Saltsinirimdenağlıyorum.Şimdigeçer.
Sonundasustu,gözlerinisildi.Yürümeyedevamettik.Konuşmakistedim,amabırakmıyor,birazdahabeklememiricaediyordu.Susuyorduk…Sonunda,birazkendinitoparlayaraksözebaşladı.Hafif,titreksesindekalbimesaplanıptatlıtatlısızlatantitreyişlervardı:
—Sakınbenihoppa,hafifbirkızsanmayın.Öylekolaycaunutupihanetedecekinsandeğilim…O,bunlarıayakaltınaaldı,beniincitti,kalbimikırdı.Artıksevmiyorumonu,
sevmiyorum.Ancakbenianlayanulugönüllü,inceruhlubirisinisevebilirim;çünkükendimdeöyleyim…O,banayaraşıkdeğil.Neyapalım,kısmetböyleymiş!Böylehareketetmekledahaiyietti:İçyüzünüşimdidenanladım…Bitti.
Nastenkaelimisıktı.
—Hemdekimbilir,belkionaolanaşkım,duygularımın,hayalleriminaldanışındanibaretti.Belkibusaltnineminbaskısındankurtulmakiçinyaptığımbiryaramazlıktı.Onu,onungibibiradamıdeğil,banaacıyanbirinisevmemgerekirdive…Ve…Bırakalımbunuartık.
Nastenkaheyecandantıkanaraksözünükesti.Sonra:
—Sizeşunusöylemekistiyordum,diyedevametti;eğeronusevmeme(hayır,sevmişolmama)karşınsizde…Yanisiz,aşkınızın,kalbimdekinikovacakkadargüçlüolduğunagüveniyorsanız…Acıyarak,yapayalnız,avuntusuzveumutsuzbeniherzamansevecekseniz,yeminederim,gönülborcum…Şey,sevgim,sizinsevginizeyaraşırolacaktır.Elimikabulediyormusunuz?
Sevincimdentıkanarak:
—Nastenka!..diyebağırdım…AhNastenka!..
O,sakinolmayaçalışarak:
—Yetercanım,yeter,dedi.Söyleyeceklerimizitamamladık,değilmi?Sizdemutlusunuz,bende.Keselimartık.
—PekiNastenka,peki!Keselim,evet.Artıkmutluyum!Bende…Bendemutluyum.BaşkaşeylerdensözaçalımNastenka:Hadibaşlayalım!
Amanekonuşacağımızıbilemiyorduk.Gülüyor,hıçkırıyor,ipe-sapagelmezbirsürüsözediyorduk.Yayakaldırımındanyürürkengeridönüyor,karşıyageçiyor,sonradurarakyenidenrıhtımadönüyorduk.Çocuklaşmıştıksanki…
—BenşimdilikyalnızoturuyorumNastenka,dedim.İlerde…
Şimdilikgelirimbinikiyüzruble,amazararyok…
—Elbettecanım.Ninemindulaylığıdavar;bizeyükolmaz.
Onuyanımızaalırız.
—Tabii,yalnızbenimdeşuMatryona’mvar…
—Fyokla’yıdaunutmayalım!
—Matryonaiyikadındır.Tekkusuru,kafasıbomboştur.Amabununönemiyok,değilmi?
—Neolacakcanım.İkisibirliktegeçinirgiderler.Yalnızsizhemenyarınbizetaşınmalısınız.
—Nasıl,sizemi?..Pekiöyleolsun…
—Evet,odamızıkiralarsınız.Bizimçatıarasıvarya,boşduruyor.Soylukişilerdenihtiyarbirkadınoturuyordu,çıktı.Nineminşimdigençbirkiracıistediğinibiliyorum.“Niçingençistiyorsun?”diyesordum.“İhtiyarladım,dedi,evimizdegençbirerkekolsaiyiolur.
Sakın,sanakocaaradığımıaklınagetirmeNastenka!”Amaben,bununiçinolduğunuhemenanladım.
—İlahiNastenka!..
Güldük.
—Şey,azkalsınunutuyordum:Neredeoturuyorsunuz?
—N-ninköprüsününyanında,Barannikov’unevinde.
—Ha,şubüyükev,değilmi?
—Evet,büyükçebirev.
—Biliyorum.Güzelevdir.Artıksizondanvazgeçindebiranöncebizetaşının.
—YarındanteziyokNastenka.Evkiramdansizeborçluyumama,ziyanıyok.Birkaçgünekadaraylığımıalacağım.
—Bendebelkidersvereceğim.Öncekendimçalışır,sonradersvermeyebaşlarım.
—Tamam!Yakındabirikramiyedealırımbelki…
—Şuhalde,yarındanbaşlayarakkiracımolacaksınız…
—Öyle.OynarsaSevilBerberi’negideriz.
Nastenkaguldü:
—Hayhay,gideriz.Yalnız“SevilBerberi”nedeğil,başkabiroyuna…
—Tamam;başkabiroyuna…Kuşkusuzbudahaiyiolur,düşünemedim.
Konuşmamızarasındakendimizdengeçmişgibiydik.Bazenyürürkenduruyor,ordauzunuzunkonuşuyorduk.Sonrageneyürümeyedevamediyor,epeyuzağagidiyor,kahkahalaragözyaşlarımızıkatıyorduk…AradabirNastenkaevegitmekzamanıgeldiğinisöylüyor,alıkoymaktançekindiğimiçin,onuevinekadargötürmeküzereoyoladönüyordum.Amabirçeyreksonragenerıhtımda,sıranınönündeolduğumuzugörüyorduk.BazenNastenkaiççekiyor,gözlerinemleniyordu.Ozamanbanabirürkeklikgeliyor,buzkesiliyordum.Amao,hemenelimeyapışıyor,benisürüklemeyebaşlıyor;genegevezelikederek,konuşarakdolaşmayakoyuluyorduk.
SonundaNastenka:
—Artıkevegitmeliyim,dedi.Çokgeçolduherhalde.Bukadaryaramazlıkyeter.
—HaklısınızNastenka.Yalnızbenuyuyamamartık;evegitmeyeceğim.
—Bendeuyuyamayacağımgaliba.Amasizgenegötürünbeni.
—Elbette!
—Buseferdoğrucaevegideriz.
—Tabiicanım,tabii…
—Sözmü?..Çünkünedeolsaevegitmemgerek.
Gülerek:
—Söz!dedim.
—Hadigidelim.
—Gidelim…GöğebakınNastenka,göğebakın!Yarınolağanüstübirgünolacak.Gökmasmavi,heleay!..Şusarıbulutabakın;ayıkaplayacak,bakın,bakın…Aa,geçti…BakınNastenkabakın!
AmaNastenkabulutabakmıyordu.Hareketsiz,taşkesilmişgibiyerindeduruyordu.Birazsonra,usulusul,ürkekbirhallebanasokuldu.Elimdeduranelititredi;yüzünebaktım…Banadahakuvvetledayandı.
Oandaönümüzdengençbiradamgeçti.Amabirikiadımilerlediktensonrageriyedoğrubirkaçadımattı.Kalbimhızlaçarpmayabaşladı.Yavaşça:
—KimbuNastenka?diyesordum.
Nastenkabanadahaçoksokularak:
—O…diyefısıldadı.O.
Güçlükleayaktadurabildim.Arkamızdanbirsesin:
—Nastenka!..SenmisinNastenka?..dediğiniduydum.
Oandadelikanlıbizedoğrubirkaçadımilerledi.Neçığlıktıo!..YaNastenka’nınürpermesi,kolumdansıyrılarakötekinedoğrukoşması!..Olduğumyerdenonlarabakıyordum.AmaNastenka’nıngençadamakollarınıuzatıpboynunaatılmasıylabanadönmesibiroldu.Birrüzgar,şimşekhızıylayanımakoştu.Ben,olanbiteninfarkınavarıncayakadarkollarınıboynumadoladı,dudaklarımaiçten,sıcakbiröpücükkondurdu.Sonra,tekbirsözsöylemedengeneöbürününyanınakoştu,ellerindentutarakardındançekti.
Durduğumyerden,uzunuzunarkalarındanbaktım…Sonundaikisidegörünmezoldu.
Sabah
Gecelerimosabahbitti.Tatsızbirgündü.Yağanyağmurkederlikederlipenceremincamınavuruyordu.Odamkaranlıktı,dışardapuslubirhavavardı.Başımhemağrıyor,hemdönüyordu;bütünvücudumuyavaşyavaşbirtitremenöbetisarıyordu.
BiraralıkMatryona’nınsesiniduydum:
—Postacımektupgetirdibeyim.
Sandalyedenfırladım:
—Mektupmu?..Kimden?..
—Bilmemkibeyim.Senbak,belkiiçindekimdenolduğuyazılıdır.
Zarfıaçtım.Ondandı:
“Bağışlayınbeni!diyordu.Ayaklarınızakapanarak,sizdenafdiliyorum.Hemsizi,hemkendimialdattım.Bubirdüş,birhayaldi.Bugünsizidüşünerekkahroldum.Neolur,bağışlayınbeni!
Suçlamayınbeni,çünküsizekarşıhiçyalanımyoktu.Siziseveceğimdemiştim.Siziseviyor,sizekarşısevgidendebüyükbirduygubesliyorum.Tanrım!Olanakolsadaikinizibirdensevebilseydim…Neolurdusiz,oolsaydınız!(Busözlerbanayabancıdeğildi,)Siziniçinşimdineleryapmakistemezdim.Nekadarhüzünlüvekederliolduğunuzuanlıyorum.Sizikırdım.Amasevgiylekinbirkalpteuzunzamanbarınamaz.Sizdebeniseviyorsunuz.
Sizeteşekkürediyorum!Evet,sevginiziçinteşekkürediyorum.Çünkühayalime,uyanıncabileuzunzamanunutulmayantatlıbirdüşişlediniz.Çünkübanakalbinizikardeşçeaçtınız,yaralıkalbimehuzur,mutlulukvermekistediğinizanıyaşadıkçaunutmayacağım.Benibağışlamaklakalbimdegömülüsizeaitanılansonsuzminnetduygularımlabirkatdahayüceleştirmişolacaksınız.Buanıyıruhumdaölünceyekadarsaklayacağım.Kalbimihanetbilmez;dahadün,bağlıolduğukimseyebiraniçindenasıldönüverdiğinigördünüz.
Birbirimiziyitirmeyeceğiz.Bizegelir,bizleriunutmazsınız.Herzamanarkadaşım,kardeşimolacaksınız.Karşılaştığımızzamanbanaeliniziuzatırsınızdeğilmi?Uzatacaksınız;benibağışladınız,değilmi?Benieskisigibiseveceksiniz,değilmi?
Evet,sevinbeni,unutmayın.Çünkübuandabendesiziöyleseviyorumki!..Sevginizelayığım,hakedeceğimonuazizdostum!
Önümüzdekihaftaonunlaevleniyoruz.Benieskisigibiseviyor,aslaunutmamış.Ondansözaçtığımiçindarılmayın.Sizeonunlabirliktegelmekistiyorum.Onuseveceksinizolurmu?
Bağışlayın,unutmayınvesevin.
SizinNastenka’nız.”
Mektubudönedöneokudum.Gözlerimdoldu.Sonundakağıtelimdendüştü.Yüzümüellerimleörttüm.
Matryona’nınsesiduyuldu:
—Beyoğlum,birşeysöyleyeceğimsana!
—Nevarnine?
—Tavandakibütünörümcekleritemizledim.İstersendüğünyap,konukçağır;tamsırası…
Matryona’yabaktım.Henüzdinçbirkocakarıydı.Amabilmemneden,oandaonugözlerininiçisönmüş,yüzübumburuşuk,sırtıikibüklümgördüm…Nedeninibilmediğimhalde,odamdabanabukadıngibi,birdenbireyaşlanmışgöründü.Duvarlar,ocanlısarılığınıkaybetmiş,bozlaşmıştı…
Yoksagüneşyenibiryağmurbulutuarkasınasaklandığıiçinmiherşeyiböylekara,ışıksızgördüm?Belkidebusoğuk,hüzünlügörünüm,benibekleyenyuvanıntablosuydu.Kendimi,şimdiolduğumgibi,amatamonbeşyılsonra,aynıodada,aynıyalnızlıkiçinde,yıllargeçtiğihaldehiçakıllanmayanMatryonailebirliktegörürgibioldum.
AmasanakinbağlamakmıNastenka…Aydın,pürüzsüzmutluluğunugölgelemek,acıbirsitemlekalbinekedervermek;vicdansızısıduyurarakentatlıanlarındasenikederçarpıntısınauğratmak;gelinolduğungün,siyahbüklümlerinisüslediğinnarinçiçeklerdenbirtekinibilesoldurmak?..BunumuyapacağımbenNastenka,asla,asla!Otertemiz,sevimligülümseyişinparlaklığını,mutluluğunuhiçyitirmesin.Yalnızlıkiçindeyaşayanvesanakarşışükrandoluolankalbetattırdığınmutlulukanıiçinsanahayırduaediyorum.
Tanrım!Neuzunandıo!Birinsanhayatıiçindeolsa,azmıydı?
BaşkasınınKarısı
I
—İzninizlebirşeysoracağımbeyefendi…
Yoldangeçenkişibirdenirkildi;akşamınsekizinde,sokakortasındakarşısınaçıkıverenyenot[6]kürkügiymişadamabirazürkerekbaktı.BirPetersburgyerlisisokaktahiçtanımadığıbirisiylekonuşursaherzamanürkerzaten.Yenotkürklüadam:
—Affedersiniz,rahatsızettim,diyedevametti.Amabilmemki…Şey,herhaldebağışlarsınızbeni.Biliyormusunuz,keyfimpekyerindedeğilde…
Kürkyakalıpaltogiyengençadam,yenot’lununhalindekihuzursuzluğufarketti.Adamınyüzükarmakarışık,benzisolgun,sesititrekti.Dağınıkkonuşuyor,sözcüklerağzındangüçlükleçıkıyordu.
Mevkivesınıfbakımındankendisindenbelkidahaküçükbirisinericacıolmakzorundakalmanınonanekadargüçgeldiğibelliydi.Ayrıcaricası,böylegösterişlibirkürk,pahalı,gözalıcıkoyuyeşilkumaştanfrakgiyen,göğsündeçeşitlinişanlartaşıyanbiradamiçinbiraztuhaf,hoppaca,hattailgisizgörünüyordu.Yenotkürklüadamınbuyüzdennederecerahatsızolduğuaçıkçabelliydi.Heyecanınıbastıraraktatsızsahneyibiranönceuygunşekildebitirmekistedi:
—Affınızıdilerim;birazrahatsızımdedimya…Benitanımazsınız.Rahatsızettiğimiçinyenidenözürdilerim;vazgeçtim.
Kürkgiyenadamnezaketleşapkasınıkaldırarakkoşaradımlarlayolunadevametti,şaşkınlıktanputkesilengenciyolortasındabırakarakkaranlıktakayboldu.
Genç,“garipadam!..”diyedüşündü.Sonratoparlandı,kendiişinianımsadı.Karşısındadurduğusayısızkatlıapartmanınönündegezinmeyebaşladı.Ortalığıgitgidesiskapladığıiçin,dolaşmasıpekgözeçarpmayacaktı,delikanlıbundançokhoşnuttu.Genedesaatlerdirmüşteribekleyenbirarabacınıngözüneilişmiştigaliba.
—Affedersiniz…
Gezinmeyedevamedengençbirdahairkildi:Karşısındademinkiyenotkürklüadamvardı.
—Affedersiniz,genekarşınızdayım…diyebaşladı.Amaöylesanıyorumki…Kibarbirinsansınız.Toplumsaldurumumugözönünealmayın,şey…Amacımıanlatamıyorumgaliba;sorunuyalnızcainsanlarınherzamankarşılaşabileceklerisorunlardanbiriolarakdüşünün;karşınızdabüyükbirricadabulunmakzorundaolanbirinsan…
—Elimdengelirse…Buyrun,sizidinliyorum.
Gizlemliadamsarardı,dudaklarıisterikbirgülüşleçarpılarak:
—Yoksasizdenparafilanmıisteyeceğimisandınız?dedi.
—Ricaederim.
—Yo,rahatsızettiğiminfarkındayım,kusurabakmayın.Amaartıkkendikendimekatlanamazoldum.Beniiyicesapıtmış,çıldırmaküzerebiradamsayabilirsiniz.Genede
aklınızabaşkaşeygelmesın.
Gençadamcesaretvermekisteyen,birazdasabırsızcabirbaşsallamasıyla:
—Pekipeki,asılsorunagelin,dedi.
—Öylemi?Sizyaştagençbiradamıntembelçocuklargibibeniazarlamasıpekyerindedeğil.Demekiyiceoynatmışım!..Benibuküçülmüşhalimlenasılbuluyorsunuz,doğrusöyleyin?
Gençadambozuldu,yanıtvermedi.Yenotkürklüadamkesinbirtavırla:
—Öğrenmekistediğimisizeaçıkçasoracağım,dedi.Buralardabirbayangörmedinizmi?Sormakistediğimbuydu.
—Birbayanmı?
—Evet.
—Görmesinegördümama…Okadarçokgeçtiki…
Gizemliadamacıacıgülümsedi.
—Haklısınız.Nedediğiminfarkındadeğilim,kusurabakmayın.Tilkikürklü,koyukadifebaşlıklı,yüzüsiyahtülleörtülübirbayangörüpgörmediğiniziöğrenmekistiyorum.
—Hayır,görmedim…Evet,görmedimgaliba.
—Yaa!..Özürdilerimöyleyse.
Gençadambirşeysoracakoldu,amayenotkürklüadamsabırlaonubirkeredahaşaşkınlıkiçindebırakarakortadanyokoldu.Öteki,paltosununlutryakasınıkaldırarakiçinden:“Cehennemekadaryolunvar…”diyeonuuğurladı,sayısızkatlıapartmanınönündeçevreyikollayarakgezinmeyedevametti.İçiniçinkızıyordu:“Saatsekizegeliyor,hâlâçıkmadı…”Kaleninsaati8’içaldı.
—Öff!..Tanrıbelasınıversin!..
—Affedersiniz.
Kaldırımdagezinengençyüzünüburuşturdu:
—Bendeözürdilerimsizi,şey…Amayerdenbitmişgibikarşımaçıkıverdiniz,boşbulundum…diyeözürdiledi.
—Evet,genegeldim.Belkibusinirlihalimigaripbuluyorsunuzama…
—Ricaederim,sözüuzatmadan,amacınızısöyleyin.Neistediğinizihâlâbilmiyorum.
—Acelenizne?Bakın,sizeherşeyiaçık,kısacaanlatacağım.Neyapalım,bazıdurumlardaaykırıyaratılışlıinsanlardabirbirineuymakzorundakalır.Amasizpeksabırsızsınızdelikanlı!..Pekala;sorunşu…Bilmemki,nasılanlatayım…Amaherşeyianlatmayakararverdiğimegöre,söyleyeceğim.Birbayanarıyorum;obayanınşimdineredeolduğunuyüzdeyüzöğrenmemgerek.Tabiiadını,kimolduğunusizeaçıklamamgerekmez,değilmi?
—Pekipeki,sonra?..
—“Sonra”mı?Bunebiçimkonuşma,sesinizintonu!..Kusurabakmayın,belki
“delikanlı”dememekırıldınız,amakötüamacımyoktu.Sözünkısası,banabüyükbiriyilikyapmakisterseniz,sorunşu:Bubayan,namuslubirkadın,tanıdık,sondereceiyibiraileden…Banabuişionlaryükledi…Benimailemyok,bekarım;anladınızmı?
—Ee?
—Durumumutakdiredindelikanlı.(Affedersiniz,genedelikanlıdiyorum…)Birdakikakaybetmeyegelmez!Düşününobayan…Şey,buapartmandakimleroturuyorbiliyormusunuz?
—Çokkimse…
Yenotkürklüadamdoğalgörünmeyeçalışarakhafifçegüldü:
—Yerdengöğekadarhaklısınız.Zihnimbirazdağınık,bendefarkındayımbunun,amasesinizniyeöyle?Şaşkınlığımıitirafediyorum.Gururunuzincindiysesizdebenimküçülmemetanıkoldunuzişte.Dediğimgibi,sözügeçenkimsesoyluolmaklabirlikte,kişiliğibakımındanhafifçedir.Kusurabakmayın,ondansankibiryapıtmışgibisözediyorum.KendisidePolde-Kok’u[7]dilindendüşürmez;herşeybuPolde-Kok’unbaşıaltındançıkıyorzaten…
Gençadamkonuşanaacıyarakbaktı.Öteki,dilibüsbütündolaşaraksonundasustu,anlamsızbirsırıtmaylakarşısındakinebaktı.Sonranedensetitreyeneliylepaltosununyakasınasarıldı.Gençadambirikiadımgerileyerek:
—Buevdekimlerinoturduğunusordunuz,dedi.
—Evetsiz,sizdeçokkimsebulunduğunusöylediniz.
—Öyle.Amaburada…Bildiğimegöre,SofyaOstafyevnadaburadaoturuyor.
Gençadambunufısıltıhalinde,sankiüzülereksöyledi.
—Gördünüzmü,gördünüzmüya!Birşeylerbiliyorsunuzsiz,delikanlı!
—Yok,vallahihiçbirşeybilmiyorum.Siziüzgüngördümde…
—Öyleya.Zatenaşçıkadındandemin,burayagiripçıktığınıöğrendim.Amasizrastgetiremedinizonu.SofyaOstafyevna’yagelmiyor,otanımazbileonu!
—İyiöyleyse.Affedersiniz,izninizle…
Tuhafadamacıbiralayla:
—Tabiiumurunuzdadeğilbunlar!dedi.
—Durumunuzunnedeninibilemiyorum,diyekarşılıkverdidelikanlı.Yoksaihanetemiuğradınız,açıkçasöylesenize…
Sonra,durumlarınınbenzerliğinivurgulayanbirgülümsemeyle:
—Hiçdeğilsebirbirimizinhalineacırız!diyeekledi,hafifçeeğilerekyenotkürklüadamıselamlamakistedi.
Amaötekibirtürlüayrılmakistemiyordu.
—Amannediyorsunuzsizde!diyebağırdı.Evet,doğrusunusöylemekgerekirsedüşündüğünüzgibi…Tabiiolağanşeylerbunlar.Genedeilginizçokduygulandırdıbeni;
gençlerarasında…Şey,yaşçaartıkgençdeğilim,bekaranlamındagençdiyorum.
—Öyleöyle,belli!Peki,negibiyardımımdokunabilirsize?
—Bakın;sizdekabuledersinizki,SofyaOstafyevna’yıziyaretetmek…Gerçisözügeçenbayanınnereye,hangidaireyegirdiğinikesinolarakbilmiyorum;bildiğimyalnızca,buevegirdiği…Sizburalardadolaşırkenbendekarşıyandageziniyordum.Bayanınburadaolduğunubildiğimiçinçıkmasınıbekliyordum.Kendisine,hareketininnedereceayıp,çirkinolduğunuaçıklamakistiyordum…Nedemekistediğimianlıyorsunuztabii…
—Hımm…Evet…Anlıyorum.
—Amaonunladoğrudandoğruyailgiliolduğumusanmayınsakın!Başkasınınkarısıo.Kocasıtaorada,Voznesenskiköprüsündebekliyorbeni;kadınıhemyakalamakistiyor,hemkararveremiyor.Çünkübütünkocalargibibirtürlüinanamıyor…
(Yenotkürklübeygülümsemeyeçalışarak)onunarkadaşıyım,diyedevametti.Oldukçasaygınbiradamım,yanisandığınızgibideğilim.
—Olabilir.Sonra?
—Hiç.Kadınıyakalamayaçalışıyorum.Buişiüzerimealdım.Neyapayım,kocasınaacıyorum!..Amabugençbayanınsonderecekurnazolduğunundafarkındayım.(Polde-Kok’unromanlarınıyastığınınaltındaneksiketmez!)Bununiçinnasılolsakaş-gözarasındaelimdenkaçıverecek…Neyalansöyleyeyim,burayagelişiniaşçıkadındanöğrendim,duyarduymazdeligibikoştum.Elimleyakalamakistiyordum…Zatençoktandırkuşkulanıyordum…Bununiçinsizdenricaedecektim,nasılolsaburadadolaşıyorsunuz…Şey,kimolduğunuzubilmeden…
—Önemiyokonun,istediğinizisöyleyin.
—Pekiefendim.Yanidemekistiyorumki,sizinletanışmakonurunaermediğimhalde…Adınızısormayaçekinirimçünkü…Herneyse,hoşbirrastlantıoldu,tanıştıkişte.
Kürkününiçindetitreyenadam,delikanlınıneliniateşliateşlisıktı:
—Baştanyapmalıydımbunuama,bulunduğumdurumdagörgükuralıkiminumurunda!..
Yenotkürklüadamhemkonuşuyor,hemyerindeduramayıpçevreyemeraklabakınıyor,ayaklarınıoynatıyor,sudaboğulanbirigibiikidebirgençadamınkolunayapışıyordu.
—Bakın,sizdenarkadaşça,–teklifsizliğimihoşgörün–şunuricaedecektim:Sizhemkarşıyanda,hemarkamerdivenkapısınınaçıldığısokağınkaldırımlarında,yanibirdikdörtgeninüçkenarıboyuncadolaşın.Bendebüyükkapınınönünütutacağım.Böyleliklekaçırmayızonu…Tekbaşımakalırsamkaçıracağımdankorkuyorum.Görürgörmezbanaseslenin.Ahnedeliyimben!..Öneriminsaçmalığını,uygunsuzluğunuancakşimdianladımama…
—Ricaederim,bundanevarki!
—Hayırhayır,bağışlanırgöstermeyinbeni,kendimdedeğilim,ömrümdebuderecesersemliketmedim.Hükümgiymişbirsuçlugibihissediyorumkendimi.Amasizinleaçıkkonuşacağımdelikanlı:Siziaşıksandımda.
—Buralardaneyaptığımıöğrenmekistediniz,öylemi?
—Soylugenç,sayınbeyefendi;sizinoadamolduğunuzuaklımdanbilegeçirmedim.Böylebirdüşünceylelekeleyememsizi.Amagenede…Şey…Biraşıkolmadığınızainandırabilirmisinizbeni?
—Tabii,dahadoğrusuaşığım,amakarınızınaşığıdeğilim.
Böyleolmasaşimdiburadadeğil,onunyanındabulunurdum.
—Karımmı?Benimkarımolduğunukimsöyledisize?Bekarımben;anlayacağınız,aşıkbenim.
—ŞuVoznesenskiköprüsündebekleyenadamınkarısınınaşığımısınız?
—Evet,haklısınız…Saçmaladımdoğrusu.Neyapalım,birbirineengelolmayanbağlarbunlar.Hemşunudakabuletmeliyizdelikanlı;zamanımızdabazıserbestlikler…
—Pekipeki,anladık.
—Onunkocasıdeğilimben,bunuanlatmakistiyorum.
—Pekala,öyleolsun.
—Zatenöyle.Doğrusu,saltkendikendimiyatıştırmakiçinaçıyorumbunlarısize.
—Amabenimhuzurumukaçırdınız,işimeengeloldunuz.Siziçağıracağımasözveriyorum.Yalnızçokricaederim,gidinburadan,benirahatbırakın.Benimdebeklediğimvarçünkü.
—Pekiefendim,başüstüne,gidiyorum.Garipsabırsızlığınızasaygımvar,anlıyorumbunu,delikanlı.Şuandaçokiyianlıyorumsizi…
—Eksikolmayın.
—Hadihoşçakalın.Şey,kusurabakmayın,generahatsızediyorumsizi…Bilmemki,nasılsöyleyeyim…Banabirdahanamusveonurunuzüzerineonunaşığıolmadığınızayeminedermisiniz?
—AmanTanrım!..
—Sonbirsorucanım:Sizin…Yaniilgiliolduğunuzbayanınkocasınınsoyadınıbiliyormusunuz?
—Elbette…Sizinsoyadınızdeğil,meraketmeyin.
—Soyadımıneredenbiliyorsunuz?
—Banabaksanıza,sizburadaçeneçalarkenheriföbüryandankaçacak.Neduruyorsunuz?Sizinkinintilkikürküylekukuletasımıvar?Benimkidamalıpelerinlemavikadifeşapkagiyiyor…Varmıdahadiyeceğiniz?
Sırnaşıkadambirdenbiredöndü:
—Nee?Mavikadifedenşapkamı?Benimkinindedamalıpelerinlemavikadifeşapkasıvar!..
—HayTanrınınbelası…Neçıkarbundan,olmayacakşeydeğilya!Amafarketmezbenimiçin,çünkübenimkiorayagitmez.
—Neredeöyleyse?
—Canım,söyledimyasize…
—Vallahihiçsıkılmayoksizde!..Pekala,söyleyeyim:Benimkininüçüncükatıncaddeyebakankısmındaahbaplarıvar;adınısöyleyecekdeğilimtabii…
—Tanrım!Bizimdecaddeüzerindeüçüncükattaahbaplarımızvar.Birgeneral…
—Generalmi?
—Generalya.Adınıdasöyleyeyim:GeneralPolovitzin.
—Vaycanına!Yokyok,odeğilbu,değil.(Hayaksişeytan!)
—Odeğildemek?
—Değiltabii…
—Değilha?..
İkisidesusmuş,şaşkınşaşkınbirbirlerinebakıyordu.Gençadamdurgunluğuüstündenatmakistergibisilkindi,karşısındadurana,öfkeyle:
—Nebakıyorsunuzöyle?diyebağırdı.
Kürklüadamgenetelaşlandı:
—Efendim,şey…Sizeaçıkçasöylüyorum…
—Ee,yetergevelemeniz,birazdahaakıllıcakonuşalım.Davamızortak.Önce,oradakiminizolduğunusöyleyin.
—Yanibildiklerimdenkimlerolduğunusöylemekistiyorsunuz?..
—Evet.
—Gördünüzmüya!Amacınızınneolduğunugözlerinizdenanladımzaten!
—Haykahretsin!Öyledeğil,düşündüğünüzbudeğil;körmüsünüz,sizinkiylebirlikteolsamşimdisizinlekonuşabilirmiyim!Ammadaçattık.Banane,istersöyleyin,istersöylemeyin,vızgelir!..
Delikanlıkızgınlıklatopuklarıüzerindeikikeredöndü,elinisalladı.
—Birşeydemedimben,diyetelaşlandıkürklü.Vallahi,onurlubirinsangibihepsinianlatacağımsize.Dinleyin.Bilinki,ilkin,yalnızbaşınagelirdiburaya;üçüncükattakilerakrabasıdır.Benimdebirşeydenkuşkulandığımyoktu.DünEkselanslakarşılaştık;bana,üçhaftadanberibaşkaevetaşındıklarınısöylemezmi?Ka…şey,benimdeğil,oadamın,Voznesenskiköprüsündebekleyeninkarısıdahabirgünöncebuevegittiğinisöylemişti.Aşçıkadındanöğrendiğimegöre,EkselansındairesiniBobinitzinadındabirgençadamtutmuş…
—Şeytancanınıalsınnamussuzun!..
—Yaa!..Aklımbaşımdangittiefendim,dehşetiçindeyim…
—Tasamınbüyüğüsizindehşetedüşmeniz!..Vaycanına!
Hah,iştegöründü;işte,işte!..
—Nerede,nerede?Sizgerekirse,“İvanAndreyiç!”diyesesleniverin,benhemenyetişirim.
—Pekipeki.Hayaksişeytan…İvanAndreyiç!..
TıkanarakgerisingeriyegelenİvanAndreyiç:
—Buradayım!diyehaykırdı.Neoldu,gördünüzmü?Nerede?
—Hayır,yokbirşey,yok…Yalnızcaobayanınadınısoracaktım.
—Gla…
—Nee?Glafiramı?
—Yoo…Hayır…Glafiradeğil…Affedersiniz,adınısöyleyememsıze.
Kürklüadambunusöylerkenbenzikülgibiydi.Delikanlı:
—Öyleya,Glafiraolmadığınıbendebiliyorum.ÖtekideGlafiradeğil,diyehomurdandı.Neysebununönemiyok,asılyanındakimolduğunumerakediyorum.
—Nerede?
—Orada!HayTanrıbelanızıversin!(Delikanlıöfkesindendurduğuyerdetepiniyordu.)
Öteki,birtürlükanaatgetiremediğiiçin,sorularınadevamediyordu:
—İyiama,nedenbenağzımıaçaraçmazhemen“Glafira”diyeyapıştırdınız?AdınınGlafiraolduğununerdenbildiniz?
—Elininkörü!AdınınGlafiraolmadığınısöyleyensizdeğilmiydiniz?
—Ricaederimbeyefendi,nebiçimkonuşmabu!..
—Ee…Yeterartık,karınızmıneoluyorbukadın,çıkarınbaklayıağzınızdan?..
—Yo,karımdeğil;evlideğilimki…Amasizinyerinizdeolsamdelikanlı,felaketeuğramış,onurlu,sonderecesaygıdeğerdeğilsedekibar,efendibiradamaadımbaşıbelaokuyarak,şeytanıanarakkonuşmazdım.
—Evet,şeytanalsınsizi!Yüzünüzesöylüyorumişte,duydunuzmu?
—Öfkelisiniz,ağzınızdançıkanıkulağınızduymuyor,bununiçinsizeyanıtverecekdeğilim.AmanTanrım,bunlardakim?
—Nerede,nerede?
Hızlıadımsesleri,kahkahalarduyuldu,oldukçacivelekikikız,sokakkapısındandışarıfırladı.Kürklüadamladelikanlıonlarasokuldular.Kızlaryüzvermedi:
—Çekilsenizeyahu…Neoluyorsunuz?
—Hadiçekilinşuradan!..
—Bizimkilerdeğilmiş…
—Değiliztabii…Bildiğinizkızlardandeğiliz.Hişt,arabacı!..
—BuyurMatmazel,nereye?
—Pokrov’e.Gel,senidegötüreyimAnnuşka.
—Peki,şöylegeçeyim…Çekarabacı!..Amakuşgibiuçurbizi…
Arabayolaldı.
—Kimdençıktılardersiniz?
—AmanYarabbim!..İçerigirseknasılolur?
—Nereyegireceğiz?
—HanişuBobinitzinmine,ona.
—Yo,olmaz.
—Neden?
Kürklüadamçaresizliklebaşınısalladı:
—Bengirerdimama,malımıbilirim:Oradaolsabile,hemenbiryalanuydurur,zeytinyağıgibisuyunüstüneçıkar…Örneğin,benibirisiyleyakalamakiçingeldiğinisöyler,suçuüstümeatar.
Delikanlıdişlerinigıcırdatarak:
—Ah,belkişuandaorada,içerdeolduğunudüşünüpdegirememek!..Canım,neduruyorsunuzburada,gitsenizeogenerale.
—Taşındılardedikya.
—İyiya.Oonlaragiripçıkarkensizdegidebilirsiniz.Generalintaşındığınıbilmiyormuşgibi,karınızıalmakbahanesiylegidersinız.
—Sonra?
—SonraBobinitzin’indairesindegerekenkimseyiyakalarsınız…Neanlamazşey…
—Benyakalamışımyakalamamışımsizene,niyebukadarilgileniyorsunuz,delikanlı?Demekhaklıymışım!..
—Öf…Bıktırdıbusözleriniz!Utanıngülünç,akılsızadam,utanın!..
—Pekiniyebukadarsinirleniyorsunuz?Öğrenmekistediğinizne?..
—Öğrenmekistediğimmi?Aman,sizinleuğraşacakdeğilim,yalnızdagiderim.Buradakalın,arşınlayınkaldırımları…
Sabrıtaşankürklüadam:
—Fazlailerigidiyorsunuz,beyefendi!diyebağırdı.
Gençadamdişlerini,yumruklarınısıkmış,öfkedenköpürereküstüneyürüdü:
—İlerigidiyormuşum…Kimekarşı,kime?
—Ricaederim…
—Evet,kimsinizsiz,kimekarşıilerigidiyorum?Adınızsanınızne?..
—Nediyesöyleyeyimsize,delikanlı.Adımıneyapacaksınız?Söyleyemem,olanağıyok.
Pekala,bendegeleceğimsizinle.Hadibirliktegidelim,herşeyerazıyım.Yalnızeminolun,banadahanazikdavranmanızyerindeolur.İnsanhiçbirdurumdasoğukkanlılığıeldenbırakmamalı;üzüntünüzünnedeninikestirebiliyorum,bununlabirliktekendinizikaybetmemelisiniz.Henüzçokgençsiniz…
—Sizdeyaşlısınız.Neçıkarbundan?Boşuboşunaçeneyarıştırmaktayararyok.Ayağımınaltındadolaşmayınbari.
—Nedenyaşlıoluyormuşum?Yaşlılığımıdanerdençıkardınız?Tabiidurumumagörebelki…Hemayakaltındadolaştığımyok.
—Pekipeki.Çekilinde…
—Yoo,siznereyebendeoraya!..Engelolamazsınız;bendekatıldım.Birlikteyiz!..
—Onadapeki.Yalnızgürültüyok.Yavaş…
Merdivendenüçüncükatatırmandılar;sahanlıkzifirikaranlıktı.Gençadamdurdu,kürklüye:
—Kibritinizvarmı?diyesordu.
—Nekibriti?
—Canım…Şey,sigaraiçmezmisiniz?
—Haa,evet!Var;buyrun,işte…
Kürklüadamtelaşlaceplerinikarıştırmayabaşladı.
—Ammadaakılsız!..diyehomurdandıdelikanlı.Şey…Şukapıgaliba…
—Bu,bu;evetbu,bu!..
—“Bu-bu-bu!”Nebağırıyorsunuz,yavaşkonuşamazmısınız?
—Çokküstahsınızbeyefendi!Benimiçimkanağlıyor,siz…
Işıkparladı…
—Kapıdakipirinçtabelayıgörüyormusunuz,üzerinde“Bobinitzin”yazılı,değilmi?
—Evetevet,Bobinitzin…
—Kapıyıçalmalı.
—Çalmalıya…diyeyineledikürklüadam.
—Çalın!..
—Yo,öncesizçalın.
—Korkak!..
—Busözünüzüiadeederim.
—Hadidefolunöyleyse!..
—Gizimisizesöylediğimepişmanım…diyemırıldandıkürklüadam.
—Hoppala!..Neyaptımsize?
—Dahaneolsun:Kederimigördünüz,huzursuzluğumdanyararlanmakistiyorsunuz.
—Huzursuzluğunuzpekumurumdabenim!..
—Enfes!Nekusursuzbirahlâk…
Yenotkürklüadamöfkesindentıkanırgibiydi.Delikanlıonakafatutmayadevamediyordu:
—Ahlâkçılıktaslamaksizemidüştü!..
—Ahlâksızlıkdeğildenesizinki…Aldatılanherkocayıhımbılmısanıyorsunuz?
—Demekokadınınkocasısizsiniz?HanikocasıVoznesenskiköprüsündebekliyordu?Buyırtınmaya,telaşanedenne?
—Aşığıbelkidesizsiniz?
Gençadam,kürklüyüanlamlıbirbakışlasüzdü:
—Böyledevamedersenizgerçektenhımbıllığınızıkanıtlayacaksınız.Söylediklerimaçık,değilmi?
Yenotkürklüadam,başınabirkovakaynarsudökülmüşgibigerisıçradı:
—Onunkocasıolduğumusöylemekistiyorsunuz,öylemi?
—Şşt…Duydunuzmu?
Biransessizcedurdular.Sonundakürklüadam:
—Odur,dedi.
—Değil.
Ortalıkgenesessizleşti.Bobinitzin’indairesindenbirtakımseslerduyuldu.Kürklüadamfısıltıyla:
—Nealıpveremediğimizvarbizimbeyefendi,anlamıyorum!dedi.
—Durupdururkengücenensizdiniz…
—Amasabrımınsonaşamasınagetirdinizbeni.
—Susunazıcık.
—Henüzçokgençbiradamolduğunuzukabuledin…
—Susundedikya!..
—Evet,budurumdakibirkocayahımbıldanbaşkaşeydenmez,bunubendekabulediyorum.
—Kapanmayacakmıçenenizbe!..
—Mutsuzbirkocayabudereceazılıdüşmanlığınızıanlamıyorum.
—Haho!..Odur,o!..
İçerdekiseslerbirankesildi.
—Omudersiniz?
Gençadamheyecanla:
—O,o,o!..diyeyineledi.Sonrakürklüyüalaylasüzerek:Pekiama,sizeneoluyor,niyebukadartelaşlanıyorsunuz?
Kürklüadamınyüzüsapsarıkesildi,hıçkırırgibi:
—Beyefendi,dedi;şuyüzdeyüzki,çoküzgünümbeyefendi…Nekadarküçüldüğümüyeterderecedegördünüz;karanlıktabelliolmuyorama,yarınsabah…Sabahkarşılaşacağımızıummamya,genedebundançekindiğimisanmayın.Zatenbütünbusorunlabendeğil,Voznesenskiköprüsündekiarkadaşımilgili.Yeminederimkio.Mutsuzbiradam,çokdaiyiahbabım…İzinverin,herşeyianlatayımsize.Candandostuzonunla;böyleolmasaonunadınabudereceüzülürmüydüm!Kaçkeresöyledim:Evlenmeknenegerekikigözüm,neyineksikdiye…İyibiryerin,paran,pulunvar.Nediyebirfettanınşımarıklığıuğrunabunlarıgözdençıkarıyorsun!Doğrudeğilmi?Yok,illeevleneceğimdiyetutturdu.Ailemutluluğufilan…Alsanaailemutluluğunu!Birzamanlarelinkocalarınıaldatırkenşimdibununacısınıtadıyor…Kusurabakmayın,zorunlukaldımdaaçtımbunu.Evet,mutsuzbiradamo,çiledolduruyor!..
Kürklüadamağlargibihıçkırdı,yanındakikızgınlıkladişlerinigıcırdattı:
—Cehennemindibine…Hepsininde,dünyadaenayigezençok!Siznesinizki?
—Bukadarıfazlaartık;bütünnezaketime,içtenliğimekarşıbuşekildekonuşmanız…
—Affınızıdilerimbeyefendi,soyadınızıbağışlarmısınız?
—Soyadımıneyapacaksınız?
—Nemiyapacağım?..
—Bağışlayın,söyleyemem.
Delikanlıbirdenbire:
—Şvabrin’itanırmısınız?diyesordu.
—Şvabrin’imi?..
—Evet,Şvabrin’i.Nasıl,birazanlargibioldunuz,değilmi?
Paltolugenç,yenotkürklüadamatakılırgibisöyledibunu.
Ötekişaşkınbirhalle:
—Şvabrinsaygıdeğerbiridir,dedi.Kabalığınızıbağışlıyorum.
—Dolandırıcı,satılmışruhlu,rüşvetçi,madrabazınbiri,devletsoyguncususizinŞvabrin!Yarınöbürgünsanıksandalyesineoturacaktır.
Yenotkürklüadamınbetibenzikülgibiydi.
—Affedersiniz,dedi;okişiyihiçtanımıyorsunuz,hakkındaenufakbilginizyokgaliba…
—Kişiolaraktanımıyorum,amapekeminbirkaynaktanbilgialdım.
—Hangikaynaktanbeyefendi?Nekadarüzgünolduğumugörüyorsunuz.
—Ahmak,kıskançherifinbiriymiş,karısınasahipolamıyor.
Merakettinizdesöyledim.
—Kusurabakmayın,düşüncenizbaştanbaşayanlış,delikanlı.
OandaBobinitzin’indairesindenyinebirtakımgürültüler,açılankapıylakonuşmasesleriduyuldu.İkisininağzındanbir,“Aa!..”çıktı.Yaşlıadamınrengigeneattı:
—Yoyo,odeğilbu,değil!..diyekekeledi.Oolsaydısesindentanırdım.Artıkkuşkumkalmadı,odeğil.
—Susarmısınızbiraz?..
Gençadamsırtınıduvarayapıştırdı.Kürklüadam,ona:
—Benkaçıyorum,beyefendi,dedi.Benimkideğil…Çokmemnunoldum!..
—Pekala;gidin,uğurlarolsun.
—Sizniyegitmiyorsunuz?
—Sizene?
TamosıradaBobinitzin’inkapısıaçıldı,kürklüadamdahafazladuramadı,merdivendenpaldırküldürindi.Birkadınlabirerkekduvarayapışakalangencinönündengeçtiler,adamcağızınkalbiduracakgibioldu.Öncebildiğibirkadınsesiduyuldu,arkasındanbirerkekkısıkseslekonuşmayabaşladı:
—Üzülmeyincanım,benarabamıçağırtayım.
—Ah!..Evet,peki…Çağırtın.
—Buradazaten;hemengelir.
Kadınyalnızkaldı.Gençadambirdenbirekadınıelindenyakaladı:
—Ettiğinyeminlerbumu,Glafira!diyehaykırdı.
Kadınbirçığlıkattı:
—Ayyy!..Kimo?Tvorogov,sizmisiniz?AhTanrım…Neişinizvarburada,Tvorogov?
—Kimdioyanınızdaki?
—Kocamcanım,kimolacak.Gidinburadan,çabuk.Şimdigelir.Polovitzin’lerdeydik.Gidin,Tanrıaşkınızagidin!
—Polovitzinlerbuevdençıkalıüçhaftaoldu.Herşeyibiliyorumartık.
—Ayyy!..
Kadınsokakkapısınadavrandı.Gençadamonaulaştı.
—Kimdenduydunuzbunu?diyesordukadın.
—Kocanız,İvanAndreyiçsöyledihanımefendi.İştekendisideburada.
GerçektenİvanAndreyiçkarşılarındaydı.
—Eyvah!diyebağırdıkürklüadam;demeksizdinizha?
GlafiraPetrovnagerçekbirsevinçleonadoğruatıldı:
—A,c’estvous?[8]Tanrım,başımanelergeldi!Polovitzinler’egittim,düşün!Onlarşimdiİsmailovskiköprüsücivarındaoturuyorlar;söylemiştimsana,değilmi?Dönüştebirkızaktuttum.Atlarbirdenbireparladı,kızağımızparamparçaolmazmı!..Buraya,yüzadımlıkyeredüştüm…Arabacıyıgötürdüler.Deliolacağımsandım,bereketversinMösyöTvorogov…
—Nee?
MösyöTvorogov,MösyöTvorogov’dançokbirtaşheykelebenziyordu.
—Evet,MösyöTvorogov,eksikolmasınbeniburadagörünceevegötürmeyiönerdi.Amasizgelincegerekkalmadı…Teşekkürlerimikabuledinİvanİlyiç.
Kadın,şaşkınşaşkınbakanİvanİlyiç‘ineliniçimdiklercesinesıktı.
—MösyöTvorogov’laahbaplığımızyenideğil,Skorlupovlar’ınbalosundatanışmıştık;galibasözetmiştimsana…Unuttunmuyoksa,Kokocuğum?
—Unuturmuyumcanım,dediKoko’su.SonrabayTvorogov’uneliniateşliateşlisıktı.Çokçokmemnunoldum.
Birdenbire,kısıkseslibirinin:
—Kimbunlar,neoluyor?Gidiyoruz,hadi!diyeseslendiğiduyuldu.
Sırıkboylubiradam,üçününönünedikildi,saplıgözlüğünüçıkararakyenotkürklüadamıincelemeyebaşladı.
—Ooo,nerelerdenböyleMösyöBobinitzin?diyecıvıldamayabaşladıkadın.Düşünün,atlarkızağımıdevirdiler…Şey,tanıştırayımsizi:Kocam…Jean;MösyöBobinitzin,Kaprovlar’ınbalosunda…
—Haa…Evet…Çokmemnunoldumefendim.Gidipbirarabaçağırayımşekerim.
—Evetevet,birarabaçağırJean;dehşetlikorktum,hâlâtitriyorum,bayılacağımnerdeyse…(Tvorogov’ayavaşça):
—Bugecekimaskelibaloyagel…diyefısıldadı.Sonra,yükseksesle:HoşçakalınMösyöBobinitzin,dedi.YarınKarpovlar’ınbalosundagörüşürüz,değilmi?
—Hayırefendim,bağışlayın.Buradaolandansonragöremezsinizbeniartık.
BayBobinitzinbirşeylerdahahomurdandı,ayaklarınıbitiştirerek,iri,kalınpabuçlarınıbirbirineçarptıvekızağınabindi.Bayandakocasınınçağırdığıarabayakuruldu.Yenotkürklüadampekbitkingörünüyordu;arabanınyanındahareketsizduranpaltolugencebönbönbakıyordu.Delikanlınınyüzündekisırıtışdaepeyceyavandı.
—Bilmemki…diyebaşladıkürklü.
Gençadam,meraklı,birazdaçekingenbirhalleeliniuzatarak:
—Tanıştığımızaçokmemnunoldumbeyefendi,dedi.
—Bende,bendeçokmemnunoldum.
—Kaloşunuzudüşürdünüzgaliba…
—Benmi?Sahi…Eksikolmayın,teşekkürler.Nezamandırlastikalmayıdüşünüyorum…
Delikanlıiçtenbirilgiyle:
—Lastikayağıterletirmiş,dedi.
Karısıarabadan:
—GeliyormusunJean,çabukol!diyeseslendi.
—Evet,doğru,terletirmiş…Geliyorumhayatım,geliyorum.Konuşmayadaldıkda…Tambuyurduğunuzgibi,terletirayakları.Efendimizninizle…
—Ricaederimefendim!..
—Tanıştığımızasonderecememnunoldum.
Yenotkürklüadamarabayabindi,arabahareketetti.Gençadamolduğuyerdenşaşkınlıkdolubirbakışlaarabayıuğurladı.
II
ErtesigünİtalyanOperası‘ndabirtemsilvardı.
İvanAndreyiçtiyatrosalonunabombagibidaldı.Oanakadarkimseondamüzikdüşkünlüğügörmemişti.İtalyanOperası’nagidişlerindetatlıtatlıkestirdiğiherkesçebilinirdi.Hattabirkaçkeredostlarınabununpekzevkliolduğunu,primadonnanınsesininbeyaz,yumukbirkedininmiyavlamasıgibininniyerinegeçtiğinisöylemişti.AmaİvanAndreyiç,bunuçokönceleri,geçenmevsimsöylüyordu.Oysakişimdideğiltiyatroda,evinde,geceleribileuyuyamazolmuştu.BöyleceogecetıklımtıklımdoluOperasalonunabombagibidalıncadenetlemememurununbilekuşkusunuuyandırdı.AdamcağızınkaygılıbakışıİvanAndreyiç‘inelbisesininyancebindebirkamakabzasıarıyordu.Şunudasöyleyelimki,osıralaroperadaikipartiçarpışıyordu.Herbirikendiprimadonnasınıtutuyordu.Partininbirinexxx-istler,ötekinexxx-nistlerdiyorlardı.Gruplarınikisidemüziğeoderecedüşkündüki,tiyatroidaresigüzellikvegüzelliğintemsilcisiprimadonnalarakarşıbutaşkınsevgigösterisindensankikorkmayabaşlamıştı.Buyüzden,aksaçlıbirihtiyarın–gerçisaçlarıtamanlamıylaakdeğildiya–dahadoğrusu,ellisinde,dazlakça,kerliferlibiradamın,birdelikanlıhızıylasalonadalışınıgörenmemur,elindeolmadan,DanimarkaPrensiHamlet’in“İhtiyarlıkböylebirkendinisalıverirse,gençlikneoluracabailh…”sözlerinianımsadı,birkamagörmekkaygısıylaİvanAndreyiç‘infrakınıncebineyanyanbaktı.Amaocepteyalnızcaparacüzdanıvardı,okadar.
İvanAndreyiç,salonadalardalmazikincikattakilocalarıhızlıbirbakışlasüzdü,kalbiduracakgibioldu;ooradaydı,localardanbirindeoturuyordu!..LocadabirdekarısıvebaldızıylaGeneralPolovitzin,generalinsondereceçevik,gençyaverivesivilelbisegiyenbiradamdahavardı.İvanAndreyiçolancadikkatiylebuadamıseçmeyeçalışırkenöteki,yaverinarkasınageçereklocanınkaranlığınagömüldü.
O,başkayeregittiğinisöylediğihaldeburadaydı!..
ZatenİvanAndreyiç‘imahvedenşey,GlafiraPetrovna’nınbirzamandanberiheradımındagörünmeyebaşlayanikileşmeydi.Locadakisiviladam,bardağıtaşıransondamlaydı.İvanAndreyiçkoltuğayığılırcasınaçöktü.Oysakiolaypekbasitti,üstündebukadardurmayanedenyoktu…
Söylemeyiunutmayalımki,İvanAndreyiç‘inkoltuğubirincikatlocalardoğrultusundaydı.İkincikattakisözkonusulocatamkoltuğununüstünegeliyordu.BuaksilikyüzündenİvanAndreyiç,yukardaolanıbitenigöremezditabii.Oturduğuyerdekızıyor,kaynayansemavergibiköpürüpkabarıyordu.Birinciperdeninfarkındabileolmadı,aryalarıntekbirnotasıkulağınagirmedi.Müziğiniyiyanlarındanbiri,insanınduygularınıyansıtmasıdır,derler.Sevinenadamiçindesevinç;üzgünkimsehüzünbulurmuş.İvanAndreyiç‘inkulaklarıoandafırtınauğultularıyladoluydu.Hayranlıkçığlıklarıbüsbütünhırçınlaştırdıonu.Bereket,birinciperdebitmişti.Amaperdeinerkenkahramanımızınbaşınahiçbirkaleminyeterikadaranlatamayacağıbirolaygeldi.
Bazentiyatrodaüstkatlardanprogramfilandüştüğüolur;helepiyesseyircileriesneten,sıkıcıbirnesneysebuolayçevredekileriepeyeğlendirir.İncekağıtparçasınıntaüstkattansalınasalınainişiniderinbirilgiyleseyredenlerbununkoltuktaçevresindenhabersiz
oturanseyircininbaşınakonuşunakıskısgülerler.Adamınsonrakiutangaçhali(utanacağıyüzdeyüzdür)gerçektengörülmeyedeğer.Benkendiadıma,bayanlarınlocakenarlarınakoyduklarıdürbünlerebaktıkçahuylanırım:Bunlardanbiriumulmadıkbirandaaşağıiniverecekmişgibigelir…Amaböyleacıolasılıklartasarlamanınyerideğilburası.Bukonuyubizihertürlühileden,dolandırıcılıktan–evinizdevarsa–hamamböceklerindenkorunmaçarelerigösterengazetelerebırakıyorum.
AmaİvanAndreyiç‘inbaşınagelenhalşimdiyekadarhiçbiryerdeyazılmışdeğildir:Öncedesöylediğimizgibi,epeydazlakkafasınadüşenşeyneprogram,nedekağıtparçasıydı.Bununneolduğunusöylemeyebileçekiniyorum;kıskanç,öfkeliİvanAndreyiç‘inçıplak–dahadoğrusu–yeryersaçtanyoksunsaygıdeğerbaşınamiskokulubiraşkmektubudüşmüştü…İnsanbuahlâkbozucunesneninsözünüetmeyeutanıyordoğrusu!Hesaptaolmayanbuçirkinolay,zavallıİvanAndreyiç‘ibaşınabirfareyahutvahşibirhayvandüşmüşgibişaşırtmış,ürkütmüştü.
Kağıdınbiraşkmektubuolduğundanhiçkuşkusuyoktu.Romanlardakigibikokulu,pembebirkağıttı,eldivenlibirkadınelindegizlenecekkadarminnacık,muskaşeklindekatlanmışbiraşkmektubu…Besbelliverildiğisıradadüşürülmüştü.Gerekenellere,programlabirlikteuzatılırken,belkigeneralinçevikyaverininbirkolçarpmasıyladüşürülmüştü.Yaverzarifbirreveraslaözürdilerkensabırsızlanansivilgencinelineyalnızcaogereksizprogramgeçti…Olaytuhaf,tatsızdıama,İvanAndreyiç‘indurumudahadatatsızdı.Soğukterlerdöküyordu.Mektubuavucundasımsıkıtutarak:
—Predestine[9]diyefısıldadı;predestine!..Kurşunsuçluyubulur…Yok,öyledeğil;nesuçumvarbenim?Vurabalıyaderlerbuna!..
Böylebirolaylasersemleyenkafadannelergeçmezki!İvanAndreyiçoturduğukoltuktataşkesilmiş,diridençokölüyebenziyordu.Osıradasalondakiler,şarkıcıyacoşkuncagösteriyapmayabaşladığıhaldeİvanAndreyiçolayıherkesinfarkettiğineemindi.
Fenahaldebozulmuş,kızarmıştı;tertemizbirtopluluktayakışıksızbirşeyyapmışgibiyerindibinegeçmekistedi.Sonundabütüncesaretinitoplayarakgözleriniçevredegezdirdi.Solundakizüppecebirgence:
—Sonaryapekenfesti!..dedi.
Coşkunluktankendindengeçmiş,oturduğuyerdetepinengenç,İvanAndreyiç‘iilgisizbirbakışlasüzdüktensonrasesinidahaiyiduyurmakiçinelleriniboruşeklindeağzınagötürdü,sevdiğiartistinadınıhaykırmayabaşladı.İvanAndreyiçpekhoşnuttu:“Çokşükür,farkınavarmadılar…”diyedüşündü,arkayabaktı.Arkasındaoturanşişmanbiradamdaonunlailgilenmiyordu,sırtınıdönmüş,dürbünlelocalarısüzüyordu.“Güzel…Bunudaatlattık!”diyesevindiİvanAndreyiç.Ötekilerzatengörmüşolamaz,gözlerinikoltuğununyanındakilocayaçevirdi,birdeniçicızzetti.Locadakigenç,güzelkadınsandalyeninarkalığınayaslanarak,ağzınıkapamış,katılakatılagülüyordu.
İvanAndreyiç,“Ahşukadınlar…”diyemırıldanmaktankendinialamadı,seyircilerinayaklarınabasabasakapıyadoğruyürüdü.
Şimdiokuyucularımıbudurumüzerinedüşünüpkararvermeyeçağırıyorum:İvanAndreyiç‘inoandahareketlerindehaklıolmasınaolanakvarmıydı?BolşoyTiyatrosu’ndadörtkatloca,beşincikattadaparadibulunduğubilinir.Sözkonusumektubunillebir
locadan,hemdeyüzdeyüzPolovitzinler’inlocasındandüştüğünükimilerisürebilirdi?Paradiseyircileriarasındadakadınyokmuydu?..Amatutku,helekıskançlık,tutkularınengüçlüsüdeğilmidir?
İvanAndreyiçfuayeyekoştu,ışığayaklaşarakzarfınmühürünükopardı,okumayabaşladı:
“Hemenşimdi,temsilbiterbitmezbuluşalımG.caddesindeki‘xxx’sokağınınköşesindeK.ninevi;üçüncükatınsolundakikapı…Tanrıaşkına,sansfaute[10]gel!”
MektuptakielyazısındanpekeminolmayanİvanAndreyiç,konununbirrandevuolduğunuanlamıştıtabii.İlkaklınagelenşey;suçlularıyakalayıpkötülüğükökündenkesmekti.Hattahemenoandahareketegeçmekistedi,amanasıl,neredenbaşlamakgerektiğinikestiremedi.İkincikatakoştu,amaaklınıtoplayıpgeridöndü.Neyapacağını,kendinineyanaatacağınıbilemiyordu.Boşdurmamakiçinbirdeaynıkatınkarşıyanınageçipkapısıaçıkbulunanbirlocayabaktı.Yüreğinesuserpildi:Beşkattadayukardanaşağıyaaynıdoğrultudabulunanlocalarhepgençkadınveerkeklerledoluydu.Mektupbunlarınherhangibirindendüşmüşolabilirdi.BukezİvanAndreyiçsankibulocalarınhepsininonakarşıdüşmancasözbirliğiettiğindenkuşkulandı.Huzurukaçtı,ikinciperdeoynarkensalonagirmedi,tiyatronunkoridorlarındabiraşağıbiryukarıdolaşıyordu.Biraralıkgişeyebaşvurmayıdüşündü:Dörtkattakilocalarınbiletlerinialanlarınadlarınısoracaktı;amagişekapanmıştıartık.Sonundasalondanşiddetlihaykırışlar,alkışsesleriduyuluncatemsilinbittiğinianladı.Paradiden,primadonnalarıtutangrupbaşlarınınsesleriortalığıçınlatıyordu.AmaİvanAndreyiç‘inbunlarlauğraşacakhaliyoktu,hareketşeklinibelirlemeyeuğraşıyordu.VestiyerdenpaltosunualarakG.caddesininyolunututtu.Suçlularıkaçırmadansıcağısıcağınayakalayıp,dünkündendahaşiddetlidavranmayakararvermişti.
Evikolaycabuldu,sokakkapısındanmerdiveninilkbasamağınaadımatarkenoldukçaşıkbirgencin,sankikolununaltındansüzülerekönegeçtiğini,basamaklarıikişerikişeratlayaraküçüncükataçıktığınıgördü.Yüzünüseçmemeklebirlikteonu,dünkügencebenzetti.Kalbiduracakgibioldu.DelikanlıİvanAndreyiç‘iikikatgeçti.Üçüncükattabirkapı,gelenibekliyorlarmışgibi,zilçalınmadanaçıldı.DelikanlınıniçeridaldığınıgörenİvanAndreyiçdeüçüncükata,kapıhenüzkapanmadanyetişti.Neyapmakgerektiğinikapınınönündebiranserinkanlılıkladüşündü.Tamoandasokakkapısınınönündeduranbirarabanıngürültüsü,kapınınaçıldığıduyuldu.Birisiağıradımlarla,inlergibiöksürerekmerdivendençıkıyordu.Kaybedecekvakityoktu.İvanAndreyiçaralıkdurankapıyıiterekardınakadaraçtı,aşağılanmışbirkocahışmıylaiçeridaldı.Birhizmetçiyolunukesmekistedi,arkasındanbiruşakçıktı,amaİvanAndreyiç‘itutabileneaşkolsun!Karanlıkikiodayışimşekhızıylageçtiktensonrakendinibiryatakodasındabuldu.Genç,güzelbirkadınınkarşısındaydı.Kadınkorkudantirtirtitriyor,neyeuğradığınıanlamadanİvanAndreyiç‘edehşetiçindebakıyordu.Tamosıradabitişikodadan,yatakodasınayaklaşanağıradımlarınsesigeldi:Bu,deminmerdivenlerdençıkanaynıayaksesleriydi.
Gençkadın,ellerinibirbirinevurarak:
—AmanYarabbi,kocam!..diyebağırdı.Yüzü,üzerindekisabahlıkgibibembeyazoldu.
İvanAndreyiç,yanlışyeregeldiğini,çocukça,anlamsızbirişyaptığını;merdivendeyeterikadardüşünüpolgunbirkararvermediğinianladı.Amaişiştengeçmişti!Kapıaçıldı,
adımlarınıntokluğunabakılırsa“ağırbirkoca”olanadam,odanıneşiğindeydi…
İvanAndreyiç‘inoandakendihakkındanedüşündüğünübilemiyorum.Kadınınkocasıylakarşılaşıp,bilinçsizhareketettiğini,bağışlanmazbirdensizlikyaptığınıaçıklayaraközürdilediktensonrasıvışmasınaengelolanneydi?Bunudaanlayamadım…Kuşkusuzbugidişpekşanlıbirgidişolmazdı,amahiçolmazsamertçe,içtenlikliolurdu.Gelgelelim,İvanAndreyiç,DonJuan’lığa,yahutLovelas’lığaözenmişgibi,geneçocukçadavrandı.İlkin,karyolayıçevreleyenperdeyesarındı,saklanmakistedi.Sonra,iyicebozulansinirlerinesözgeçiremedi,korkuaklıbastırdı.Yereçöktü,karyolanınaltınadaldı.Aşağılanmışbirkocaolarakyadakendiniöylegörerek,İvanAndreyiçbaşkabirkocaylayüzyüzegelmeyedayanamıyordu,belkievinegirmeninadamıaşağılamaolduğundanürkmüştü.Şuveyabunedenle,nasılolduğunukendidebilemedenyatağınaltınasokuldu.İşingaribi,kadındabunupekuysalcakabuletmişti…Besbellidilitutulacakkadarkorkmuştutazecik!
Kocasıinleyerek,oflayıppuflayarakodayagirdi,tamihtiyarişi–makamlıbirsesle–karısınahayırlıakşamlardiledi.Sonra,sırtındanağırbiryükatanadamınhalsizliğiylebirkoltuğaçöküpboğukboğuköksürmeyebaşladı.DeminöfkedenkaplankesilenİvanAndreyiçbirdenbirekuzulaştı,kedikarşısındakıpırdanamazhalegelenfareyedöndü:Korkudansolukalamıyordu.Oysakibütünaşağılanankocalarınmutlakasaldırganolmadığınınörneğikendisiydi.Amaoanda,yadüşünemediğindenyadabaşkabirnedendenaklınagelmedibunlar.Sessizsessiz,eliylesakınasakınaçevresiniyoklayarakyatağınaltındaolabildiğincerahatyerleşmeyebaşladı.Osıradaelinibaşkabirelinyakaladığınıduyunca,nekadarşaşırdığınıtahminedersiniztabii;karyolanınaltındaondanbaşkabiridahavardı!..Duyulurduyulmazbirsesle:
—Kimsiniz?diyefısıldadı.
Görünmeyenadam,aynıfısıltılısesle:
—Emrettinizbeyim,kimolduğumusöyleyecekmişim!..diyeyanıtverdi.Birpotkırdınız,sesiniziçıkarmayınbari.
—Amaefendim…
—Susun!
Fazlalıkadam;(karyolanınaltındaancakbirkişininuzanacağıkadaryerolduğunagöreİvanAndreyiçötekiadamıfazlagörüyordu),İvanAndreyiç‘iacıdanbağırtacakkadarkuvvetleelinisıktı.
—Amanneyapıyorsunuzbeyefendi!..diyeseslenecekoldu
İvanAndreyiç.
—Şşşt…
—Sıkıştırmayınbukadar,yoksabağırırım.
—Helebağırın,birdeneyindegörelim!
İvanAndreyiçutancındankıpkırmızıoldu.Bilinmezadamsert,öfkelikonuşuyordu.Belkifeleğinkırkçemberindengeçmiş,böyledurumlaraalışıkbiradamdı,oysakiİvanAndreyiçbukonudapekdeneyimsizdi;dar,karanlıkyerdeboğulacakgibiydi,kanıntepesine
çıktığınıhissediyordu.Amaçaresizdi,yüzükoyun,kımıldamadanyatmakzorundaydı.Boyuneğdi,sustu.
Kadınınkocası:
—Pavelİvanıç‘daydıkruhum,diyebaşladı.Preferans’a[11]oturduk.Birdekhi-khi-khi!..(Öksürükfaslı)Şey…Sırtımı…Khi-khi…Aman…Khi-khi…
İhtiyarbirsüre,gözlerindenyaşfışkırıncayakadaröksürdü,sonra:
—Sırtım…dedi;sırtımaöyleağrıgirdiki…Şukörolasıhemoroityokmu,neayaktadurduruyor,neoturtuyor.Khi-khi-khi!..Oturamadımcanım,khi-khi-khi-khi..
Yenidenbaşlayanöksürükbunalımısahibindendahaömürlüolacakgibiydi.Sonundaihtiyarcıkikiöksürükarasındadilinizahmetleoynatarakbirşeylergevelemeyebaşladı,amaanlayabileneaşkolsun!..
—Neolurbirazöteyeçekilinbeyefendi!diyefısıldadızavallı
İvanAndreyiç.
—Emredersiniz.Yervarmıki,çekileyim?
—Öyleama,benneyapayım,sığamıyorumburaya.Ömrümdeilkkezacıdurumadüştüm.
—Bendebuderecetatsızbirortamdailkkezbulunuyorum.
—Ricaederim,delikanlı!
—Susunbe!
—Nedensusacakmışım?Sonderecesaygısızbirgençsiniz.Anladığımagöre,hayligençsiniz;sizdenyaşlıyım…
—Susundedikya.
—Aa,fazlailerigidiyorsunuz.Karşınızdakimolduğundanhaberinizyokgaliba,beyefendi!
—Karyolanınaltındayatanbiradamsınız,biliyorum.
—Evet,amabenimburadabulunmam…Şey…Birçeşitsürpriz,dahadoğrusuyanlışlıkeseri.Sizdealdanmıyorsam,ahlâksızlığınızyüzünden…
—Aldandınızişte!
—Beyefendi,unutmayınsizinbüyüğünüzüm.
—Bulunduğumuzdurumdabüyükküçükolmaz,eşitizbeyefendi.Ricaederim,yüzümüellemeyin.
—Affedersiniz,karanlıktabirşeyseçemiyorum;budaracıkyeresığamıyorum.
—Şişmanlığıncezasıbu!
—AmanYarabbi,ömrümdebuderecehakareteuğramamıştım,aşağılanmamıştım!
—Öylemi,demekkaryolaaltındandahaaşağısınagirmediniz?
—Beyefendi,kimolduğunuzubilmiyorum;buhalinbaşınızanasılgeldiğindende
haberimyok,amabenimburadabulunmamtamanlamıylabirhatayüzünden.Düşündüğünüzgibideğilimben,beyefendi.
—Yattığınızyerdeitişmeden,rahatdurursanızsizinleilgilendiğimyok.Konuşmayıdakessenizdahaiyiolacak.
—Amasizdebanabirazyeraçmazsanızbiryerimeinecek.
Ölümümdensorumluolursunuzbeyefendi,eminolun.Saygıdeğerbirinsan,birailebabasıyım.Buhaledayanamamben!
—Suçkimin!Hadişuyanageçin.İştesizebiryer;amabundanfazlasıdayok!
BirazgenişlemektensonderecememnunolanİvanAndreyiç,uyuşmuşkollarıylabacaklarınıoynatmayıdenedi.
—Soylugenç!Beyefendi!Hakkınızdayanlışdüşündüğümüanladım,dedi.Sizindepekiyidurumdaolmadığınızbelli,amaelimdennegelir!Hakkımdakidüşüncenizdebendenyanadeğilgaliba…İzinverin,sizekimolduğumu,burayabilmeyereknasıldüştüğümüanlatayım,belkiozamanhakverirsinizbana.Eminolun,tahminettiğinizamaçlagelmedimburaya.Olanlardandehşetlikorkuyorumşimdi!
—Susmayacakmısınızsizyahu!Konuştuğumuzuduyarlarsaasılozamanbaşımızagelecektenkorkun.Şşşt…Herifbirşeylersöylüyor.
Gerçektenihtiyarınöksürüğübirazdindi.Miskinmiskingeveleyerek:
—İşteböylecanımıniçi…dedi.Böyleya…Khi-khi…Felaketdoğrusu.Fedoseyİvaniç,“Cıvanperçemiyapraklarınıkaynatıpiçmeyideneyin”diyor.-“Sülükyapıştırdım,”dedim.Oda,“CıvanperçemidahaiyiAleksandrDemyanıç,dedi;sökerçünkü…”Khi-khi-k-hi…Sennedersinruhum?AhTanrım…Khi-khi-khi…
—Öyleya,denersenfenaolmaz;dedikarısı.
—Fenaolmazya.“Belkiveremsiniz,”dedibana;khi-khi-khi…Yo,dedim,sadecenikris,birdemideiltihabıvar…Khi-khi-khi…Herifilleveremdiyetutturdu.Senkhi-khi…Sennedersinşekerim,veremmiyimacaba?
—Amannelersöylüyorsunuz!
—Değilmiya!Veremmişim…Sensoyunupyatsanaşekerim.Khi-khi-khi…Nezledeüstelik…Öff!..YatağınaltındaiyicebunalanİvanAndreyiç:
—Öff…Aman!..diyehızlasoludu.Neolur,çekilinbiraz.
—Şaşıyorumsizevallahi,hiçrahatduramazmısınız?
—Sizdebenimlebozdunuzdelikanlı,muştalayıpduruyorsunuz.Galibabubayanınaşığısınız.
—Çenenizitutun.
—Susmayacağım!Banakumandaedemezsiniz.Kadınınaşığısınız;benimsuçumolmadığınagöre,vızgelir,yakalansakdaumurumdadeğil!
Gençadamdişlerinigıcırdatarak:
—Sesinizikesmezseniz,beniburayazorlagetirdiğinizisöylerim,dedi.Servetinikaybetmişamcamsınızdiyetanıtırım…Ozamanbendendeğil,sizdenkuşkulanırlar.
—Alayınsırasıdeğil,beyefendi.Sabrımıtüketiyorsunuz!
—Şşşt…Bakın,yineliyorum;susmazsanızsizisusturmanınçaresinibulurum.Belakesildinizbaşıma!Buradaolmasanıziyikötüsabahlardım,sonradanasılolsaçıkardım.
—Yo,bensabahakadarduramamburada!Benimgibiağırbaşlı,nüfuzlubiradamiçin…Şey,budageceburadamıkalacakdersiniz?
—Kim?
—Şuihtiyar.
—Kalırya.Bütünkocalarsizingibideğilki,evdegeceleyenleridevar.
İvanAndreyiçkorkudanbuzkesildi:
—Beyefendi;eminolunbendegecelerievimdegeçiriyorum.Builkolarakbaşımageliyor,yeminederim.Benitanımıyorsunuzsiz.Kimsinizbeyim,kimsiniz?Neolur,arkadaşlıkadınasöyleyinbunu!
—Banabakın,güçkullanmayazorlamayınbeni!
—İzinverindebaşımagelenbukepazeceişianlatayımbari.
—Sözünsırasıdeğil.Hiçbirşeybilmekdeistemiyorum.Sesinizikesin,yoksa…
—Yapamamki…
Karyolanınaltındahafifitişmeoldu,İvanAndreyiçsustu.İhtiyarınçatlaksesiduyuldu:
—Şekerim,buodadakedimivar,birtakımmırıltılarduyuyorum.
—Nekedisi,nerdençıkarıyorsunuzbunları?
Kadınınkocasıylakonuşacaksözbulamadığıbelliydi.Şaşkınlıktanhâlâkendinegelemiyordu.Adamınsonsözleriyleirkildi,odakulakkesildi:
—Nekedisi?
—Basbayağıkedi.Geçengünevegeldim,bakıyorum:BizimVaska,çalışmaodasındakoltuğunakurulmuş,mırıldayıpduruyor.“Neo,Vasenka?”dedim.Mırmırlamayadevametti.Tıpkıdainsanfısıltısınabenziyor…İçimden,“Bakşuşeytanınişine,ölümümüçağırıyorgaliba…”dedim.
—Saçmalıyorsunuzbugün,ayıpvallahi!
—Pekipeki,darılmacanım,ölmemiistemezsin,bilirim.İşolsundiyesöyledim.Soyundayatsanaşekerim,senyatanakadarburadaoturayım…
—Hayırhayır,yatmamdaha…Sonra…
—Pekicanım,peki;darılma.Şey…Faremivarburadane?
—Ay,neoluyorsizebugünanlamıyorum:Yokkediler,yokfareler…NedirbuTanrıaşkınıza!
—Birşeyyokcanım…Khi-khi!Birşeydemedimben.AmanYarabbi,khi-khi-khi!..
Yatağınaltındakigençadam:
—Öylegürültüediyorsunuzki,herifsonunda…diyefısıldadı.
—Halimibilseniz,burnumkanıyor.
—Kanasın,neyapalım?Adamgidinceyekadardişinizisıkın,sesçıkarmayın.
—Amadurumumudüşünün,delikanlı;hemyanımdayatanınkimin,neyinnesiolduğunubilmiyorum…
—Öğrenirsenizelinizenegeçeceksanki?Benkimolduğunuzumerakediyormuyum?Peki,söyleyinadınızı,bende…
—Yok,yok,negereğivar!Benyalnızca,buradabulunuşumunanlamsızlığını…
—Şşt…Herifgenebirşeylersöylüyor.
—Vallahişekerim,kulağımamırıltılargeliyorbenim.
—Hiçbirşeyyok.Kulağındakipamuğuiyiceyerleştirmedindeondanöylegeliyor.
—Pamukdedinde,burada,üstkatta…Khi-khi…Üstkatta…Khi-khi…
—Üstkattamı?..diyebirdenbirefısıldadıdelikanlı.Hayaksişeytan,benburayısonuncukatsanıyordum.İkincikatmışdemek!
—Buevinkatlarıylanedenbukadarilgileniyorsunuz?diyekarşılıkverdiİvanAndreyiç.Bendeburayısonkatsanmıştım,demekbirkatdahavar…
Öksürüğübiraralıkkesilenihtiyar:
—Birisikımıldanıyororada,dedi,vallahikımıldanıyor!
Gençadam,İvanAndreyiç‘inelleriniyakaladı,olancahızıylasıktı.
—Duydunuzmudediğini,sesçıkarmayın!
—Ricaederimellerimibırakın,beyefendi.Bırakınbeni!
—Şşşt!..
Kısabiritişme,arkasındangeneherşeysessizleşti.
—Nefisbirparçayarastladımdemin,diyeyenidenbaşladıihtiyar.
—Neparçası,dedikarısı.
—Canım,öncelerideanlatmıştımsana;merdivendegüzelbirkadınlakarşılaşırımbazen…Yoksasöylemeyiunutmuşmuydum?..Belleğimdebirşeyvarşusıralar.Kılıçotu…Khi-khi…
—Ne?
—Kılıçotuiçmeliyimdiyorum;çokiyiymiş…Khi-khi-khi…Çokyararlıymış.
Yatağınaltındakigenç,geneöfkeyledişlerinigıcırdattı:
—Herifkonuşuyordu,engeloldunuz!diyesöylendi.
İhtiyarınkarısı:
—Güzelbirkadınamırastladın,dedi;sonra?
—Efendim?..
—Güzelbirkadınarastlamışındiyorum.
—Kimrastlamış?
—Sen,kimolacak!
—Benmi,nezaman?..Ha,sahi…
Gençadam,unutkanihtiyarcığıgayretegetirmekistergibi:
—Heleşükür!Hadikocamumya,hadi!..diyefısıldıyordukonuş,devamet!
—Ahbeyefendi,nekorkunçşey,dehşettentüylerimdikendikenoldu.Dünkügibi,tıpkıdünkügibi…
—Şşşt…
İhtiyar,gıcırtılıbirsesle:
—Evetevet,hatırladım,dedi.Pekoynakşey!Birgözlerivar…
Mavişapkalı…
—Mavişapkalımı…Vaycanına!
—Odur,o!..Onunmavişapkasıvar…AhYarabbim!diyebağırdıİvanAndreyiç.
Gençadamyenidenellerineyapışıpezercesinesıktı:
—Odediğinizkim,kimdensözediyorsunuz?
Budefa“Şşşt”diyenİvanAndreyiçoldu:
—Şşşt…Adamkonuşuyor,dinleyelim…Zatenmavişapkanınneönemivar,herkesinmavişapkasıolabilir.
İhtiyardevamla:
—Şeytangibikurnaz!dedi.Buradaahbaplarıvarmış.Gözlerifıldırfıldır…Ahbaplarınadabaşkaahbaplarıgeliyorolmalı…
—Bizenecanım,diyesözünükestikarısı.
—Pekicanım,peki,darılma!dedi.İstemezsenanlatmam.Keyfinyerindedeğilbugecegaliba.
—Şey,sizburayanasıldüştünüz?diyesordugençadam.
—Hayda,demindinlemekistemiyordunuz,şimdibirdenbirebuilginiye?
—Neilgisi,vızgelirbana!Anlatmasanızdaumurumdadeğil.
—Darılmayındelikanlı,nesöylediğiminpekfarkındadeğilim.Yanidemekistiyorumki,buişleilgilenmenizboşunaolmamalı…Kimolduğunuzusorabilirmiyim?Şimdilikbildiğimtekşey,tanımadığımbiradamsınız…Öff,iyicezırvaladımgaliba!
Birşeydüşünürgibigörünengençadam:
—Benirahatbırakın,diyeterslediİvanAndreyiç‘i.Amaötekisusmuyordu:
—Öyleysebenhepsinianlatacağımsize.Belkisizegücendiğimiçinanlatmayacağımısandınız?Asla.İşteelimiuzatıyorum.Yalnızcaüzgünüm,okadar.Amaçokricaederim,sizdehepsini,tabaşından,burayanasılgeldiğinizifilan,hepsinianlatın.Niçin,nenedenlegeldiniz?Eminolun,sizehiçdarılmıyorum;vallahibillahidarılmıyorum,işteelim!Yerintozundanpektemizdeğilgaliba.Amazararıyok,yüceduygularımızıifadeederkenbunlarönemlisayılmaz.
—Haysizideelinizide!..Kıpırdanacakyeryokkeneliniburnumasokuyor!..
—Beyefendi,budavranışınızkarşısındabirinsandeğildeeskibirpabuçvarmışgibi…
İvanAndreyiçöfkelikonuşuyordu,amaöfkesindebirgevşeklik,sesindeyalvarmaifadesiseziliyordu:
—Biraznazikolunbanakarşı…Azıcıkhiçolmazsa…Herşeyianlatacağımsize.Birbirimizipekalasevebilirdik.Sizievime,yemeğedavetederdim.Oysabuşekildeburadayanyanayatmamızbileolanaksız.Hakkımdayanılıyorsunuzdelikanlı.Bilmiyorsunuzki…
Gençadam,İvanAndreyiç‘insözünükeserek,heyecanla:
—Acabanezamanrastlamışona?dedi.Belkihâlâbekliyorbeni?..Aman,neolursaolsun,çıkacağımburadan!
—Odediğinizkim?Kimdensözediyorsunuz,delikanlı?Orada,üstkattaolan…Yarabbim,beniniçinböylesıkıntıyasoktun!
İvanAndreyiçsıkıntısındansırtüstüdönmeyeçalıştı.
—Kim,kim!..Öğrenipdeneyapacaksınız?Zatençıkıyorumartıkben!
UmutsuzluğusonhaddibulanİvanAndreyiç,delikanlınınfrakınınkuyruğunayapıştı:
—Neyapıyorsunuz,nereye?..‘Benneolacağım?
—Banane!Buradakalacaksınıztabii.Banaengelolursanız,ihtiyarbenikarısınınaşığısanmasındiyedeminsöylediğimgibi,iflasetmişamcamolduğunuzusöylerim.
İvanAndreyiçüzgünbirhalle:
—Anlamsızsözlerbunlar,delikanlı,diyefısıldadı.Kimseinanmazbuna,küçükbirçocukbile…
—Öyleysegevezeliketmeyin;yereyapışın,usluusluyatın.Hattageceyiburadageçirin.Sabahbirpundunagetiripçıkar,kaçarsınız,kimsefarkınavarmaz.Bençıktıktansonra,yatağınaltındabirkişidahaolduğukimseninaklınagelmez.Düzineylegelecekdeğillerya!Hoşsiztekbaşınızabirdüzineyebedelsiniz.Hadi,azıcıkçekilin,çıkacağımben.
—Benimlealaymıediyorsunuzdelikanlı?Yabeniöksürüktutarsa?..
—Şşşt…
Galibabiraralıkkestirmişolanihtiyargenehuylandı:
—Nedirbu,dedi.Yukardadabirpatırtıvar.
Karyolanınaltındakilerilgilendiler:
—Yukardapatırtımı?..
—Duydunuzmu,delikanlı,yukardabirşeyleroluyor?..
—Duydum.
—AmanTanrım,bençıkacağım,delikanlı!
—Öylemi?Benkalacağımama…Vızgelirbanaoradaolanlar.Aklımanegeldi,biliyormusunuz?Sizdealdatılmışbirkocasınız.
—Nee?!..Şuterbiyesizliğebak,neredençıkardınızbunu?Nedenaldatılmışkocaolayım…Evlideğilimkiben!..
—Evlideğilmiş…Atma!
—Belkibiraşığımben…
—Aşıkmı?..Tamam!
—Beyefendi,ricaederimbeyefendi!..Pekala,hepsinianlatacağımsize.Belkiozamanüzüntümehakverirsiniz.Düşündüğünüzgibideğilim,evlideğilimben.Sizingibibekarım.Oşey…Arkadaşım…Çocuklukarkadaşım…Bendeaşığım.Banadediki,“Çokmutsuzum,azapiçindeyim…Karımdankuşkulanıyorum.”Aklıbaşındabirbiçimde,“Kimdenkuşkulanıyorsun?”diyesordum.Amasizbenidinlemiyorsunuzbeyefendi.Dinleyin,ricaederim,dinleyin.“Kıskançlıkgülünçşey,dedim;suçtur!”-“Değil,dedi;yalnızcamutsuzbirinsanım…Azapçekiyorum,kuşkununverdiğiıstırap…”-“Neyapayım,dedim,eniyidostumsun,çocuklukarkadaşımsın.Zevkçiçeklerinibirliktetoplar,sefahatdalgalarınabirlikteatılırdık…”AmanYarabbi,nesöylediğiminfarkındadeğilim!Gülüyorsunuzdelikanlı,buhalinizledeliedeceksinizbeni!
—Zatendelisiniz.
—Delisözünüağzımaalıralmazbunusöyleyeceğinizitahminettimzaten.Peki,gülündelikanlı.gülün!Bizdegençtik,bizdekadınlarıbaştançıkarmasınıbilirdik…Öff,beyinhummasınatutulacağımben…
—Şekerim,birisiaksırıyorburada,nasılşeybu?diyegevelediihtiyar.Senmiaksırdınyoksa?
—Tanrım,senbanasabırver!dedikarısı.
Karyolanınaltındanbirtıslamaduyuldu.Kadıntelaşlandı:
—Yukardakileringürültüsü…
—Evetevet,onlar…Sanasöylemişmiydim:Demin,khi-khi-khi…İncebıyıklı,ikidirhembirçekirdekbirzüppeye…Khi-khi…
Amanöff…Belim…Birzüppeyerastladım…
—İncebıyıklı…diyefısıldadıİvanAndreyiç.Sizsinizgaliba,sizdensözediyor!..
—HeyYarabbi,nebiçimadamsınız!Bananerederastlayacak,burada,yanınızdayım.Ellemeyinyüzümü!
—Fenalıkgeliyorbana…
Oandagerçektenüstkattanbirtakımgürültülerduyuldu.
—Neolabilirbu?diyemırıldandıgenç.
—İnsanlıkadınayardımedinbanabeyefendi,dehşetiçindeyim!
—Şimdisesçıkarmayında…
—Nedersinbuşamatayaşekerim,dayanılırgibideğil!Hemyatakodamızınüstünde…Adamgönderipsordurayımmı?
—Neilgisivar!
—Pekicanım,senbilirsin.Çoköfkelisinbugün.
—Gidipyatsanartık.
—Ah,hiçsevmiyorsunbeni,Liza!
—Seviyorumcanım,seviyorum…Tanrırızasıiçingidin,çokyorgunum.
—Pekipeki,gidiyorum.
İhtiyaryerindenkalkmayaçabalarkenkarısı,birdenbire:
Hayır,gitmeyin…Gitmeyin!diyebağırdı.Yokgidin,gıdin!..
—Sanabirşeyleroldubugün,ruhum.Birgidin,birgitmeyin…Khi-khi…Sahidengidipyatayım…Khi-khi-khi…Panafidinler’inküçükkızlarıvaryakhi-khi-khi…Bebeğini,oyuncakbebeğinigörsen,Nürnberg’dengetirmişler.Amanebebek!..Khi-khi…
—Şimdidebebekfaslımı?
—Khi-khi-khi!..Amasonderecegüzelbirbebek!..Khi-khi…
—Heleşükür,kalktımoruk,dedigençadam.Ogidincebizdeçıkarız.Duydunuzmu?..Sevinsenize!
—Ah…İnşallah,inşallah!
—Busizedersolsun.
—Neden?Evet,anlıyorum…Amasizbanadersvermekiçinhenüzçokgençsiniz,delikanlı.
—Genedevereceğimama…Dinleyin.
—Aman…Eyvah,aksırıktuttu!..
—Sakınha!Aksırındagörürsünüz!
—Neyapayım,farekokusundanboğuluyorum!Neolur,cebimdenmendilimiçıkarın,kımıldanacakdurumdadeğilim…Öff,nedirbuçektiklerim,suçumnebenim!
—Alınmendilinizi.Neyaptığınızagelince,şimdisöyleyeyimsize:Kıskançsınız.Kimbilirnelerneleruydurup,delidİvanegibielaleminevinedalarakortalığıbirbirinekatıyorsunuz.
—Ortalığıbirbirinekattığımyok,delikanlı.
—Susunartık!
—Hembanaahlâkdersiveremezsiniz,sizdençokdahaerdemliyim,delikanlı.
—Susacakmısınız?
—Yarabbim,senbilirsin!
—Ortalığıaltüstedipgençbirkadınıkorkuttunuz,zavallıbelkibuyüzdenhastadüşecek…Herşeydençokrahatagereksinenhemoroitlisayınbirihtiyarınhuzurunukaçırdınız.Neden?Çünkükafanızabirsürüsaçmalıkyerleşti,kendinizineyanaatacağınızıbilemiyorsunuz.Durumunuzunnederecekötüolduğununfarkındamısınız?Anlıyormusunuzbunu?
—Anladım,farkındayımama,genedehakkınızyokbeyefendi…
—Susun.Nehakkındansözediyorsunuz?Buişinsonununçokkötüolabileceğinidüşündünüzmü?Yatağınaltındançıkacağınızzamankarısınısevenbuihtiyarınnehalegeleceğinidüşündünüzmühiç?..Gerçifaciakahramanlığısizdençokuzak,karyolanınaltındançıkıncasizigörenlerinkahkahadankırılacağınaeminim.Sizibirdemumışığındagörmekisterdim,kimbilirnekadargülünçsünüz!
—Bendesizigörmekisterdim.Budurumdasizdebenimkadargülünçsünüz.Üstelikahlâksızlıkdamgasıdayedinizdelikanlı!
—Genemiahlâksözü!Buradabulunmamınnedeninibiliyormusunuzsiz?Yanlışlıklagirdimbenburaya.Tanrıbelalarınıversiniçerialanların!Belkibukadınındabeklediğibirisivardı;(Sizdeğiltabii)anlamsızyürüyüşünüzüduyuncakorktu,telaşlandı,bendeyatağınaltınagirdim.Karanlıktızaten…Yoo,üsteçıkmakiçinbanahikayeanlatmayakalkışmayın;gülünç,kıskançbirihtiyarsınız.Şimdiyekadarniçinburadakaldığımıbiliyormusunuz?Yoksakorktummusandınız?Hayırefendim,sizeacıdığımiçin:Bensizneyapardınız?Evsahipleriylekarşıkarşıyagelinceputkesilirdiniz.
—Odaneden?Konuşamayacağımıdaneredençıkardınız?..
Vay,şimdideköpeklerhavlamayabaşladı!
—Sahi…Çenenizdurmuyordaondanhavlıyor.Hayvanuyuyordu,besbellisizuyandırdınız.Asılfelaketşimdi.
Gerçekten,birköşede,minderdeuyuyanbirfinobirdenbireuyandı,yabancıkokuyualıncatizbirhavlamaylayatağınaltınaatıldı.
—Vaypishayvan,eleverecekbizi…diyehomurdandıİvanAndreyiç.Yakalandıkdemektir…Tanrınıncezası!
—Tabansızlığınızyüzünden,hakkettinizbunu.
Evsahibi,köpeğiçağırdı:
—Burayagel,Ami!
FakatAmioralıdeğildi,karyolanınaltındaİvanAndreyiç‘esaldırıyordu.
—Amişka’nınhalituhafbugün…BesbellifaredenyadakediVaska’danhuylandı.Yatağınaltındanaksırıkseslerigeliyordememişmiydim?Vaska’dırbu,nezleolmuş
hayvan.
Gençadam:
—Kıpırdamayın,aldırmazsanızdururbelki…dedi.
—Amanellerimibırakınbeyefendi,tutmayınellerimi!diyedebeleniyorduİvanAndreyiç.
—Yavaş,sesiziniçıkarmayın.
—Amaköpekburnumuısırıyorefendim,burunsuzmukalayımsizinyüzünüzden!..
Biritişmebaşladı.İvanAndreyiçellerinikurtardı.Köpekala-.bildiğinehavlıyordu.Birdenhavlamayıkesti,incecikbirseslecırladı.
—Ayy!..diyeçığlıkattıkadın.
Gençadamfısıltıhalinde:
—Neyaptınızcanavar,ikimizidemahvettiniz!dedi.Bırakınhayvanı.Haykahretsin,boğuyor!..Yapmayın,bırakınhayvanı,canavar!Kadınkalbinibilmezsinizsiz,köpeğiniöldürürsenizikimizideeleverir.
Amaişiştengeçti.İvanAndreyiçkendinikorumakiçinfinonunboğazımsıktı,hayvancağızbirçığlıkatarakoracıktacanverdi.
—Mahvolduk!..diyemırıldandıgençadam.
KadınyukardayırtınıpAmişka’sınıçağırıyordu:
—Amişka!..AmanYarabbi,Amişka’yaneyaptılar?İci,[12]Amişka,ici!..Canavarlar,barbarlar!..Ayy,fenaoluyorum…
İhtiyarcıkkoltuğundadoğruldu:
—Nediro?..Neoldu?..diyetelaşlıtelaşlıbağırıyordu.Neoldunhayatım?Amişka,burayagel!Amişka,Amişka!..Vaskaonuyiyemezya!..Genededövmelibukediyi;biraydırokşamadıknamussuzu!PraskovyaZaharyevna’yasöyleyeyimyarın,nedersinşekerim?
Köpeğiparmaklarını,dilinişaklatarakçağıranihtiyarbirdenbirekarısınaatıldı:
—Eyvah,neoldunkarıcığım,sarardın…AmanYarabbi…Heykızlar,burayagelin!
İhtiyarcıkodadakoşuşmayabaşladı.Kadın:
—Yabancıvarburada,yatağımınaltında…diyemırıldandı.Amişka,neyaptılarsana,Amişka’m!..
—Kimmişonlar?Amişka!..Burayagelinçocuklar!
İhtiyar,uşağınelindenmumukaparakkaryolanınaltınaeğildi.
—Kimvarorada?..Kimsiniz?..Gelinçocuklar,çabuk!..
İvanAndreyiç,boğduğuAmişka’nınleşininyanındasolukalmadanyatıyordu.Oysakigençadam,ihtiyarınherhareketinikolluyordu.İhtiyar,duvardanyanageçipkaryolanınaltındabeklenmedikkonuklarıararken,gençadamsürünerekyatağınaltındançıktı,arkasınabakmadankaçmayabaşladı.Delikanlıyıfarkedenihtiyarınkarısı,duyulur
duyulmazbirsesle:
—Kimsiniz?..dedi.Bensizi…
—Öbürcanavaroradakaldı,diyesözünükeserekatıldıdelikanlı.Amişka’nızıoöldürdü!
Kadın:
—Ayy…diyeçığlığıbastı.Amagençadamınyerindeyelleresiyordu.
Osıradakadınınkocası,İvanAndreyiç‘iayağındanyakalamış,dışarısürüklemeyeçalışıyordu.
—Birivarburada…Pabucunuyakaladım!
—Katil,Amişka’mınkatili!..diyebağırıyordukarısı.
İhtiyar,ayağınıyerevurarak:
—Çıkınoradan,çıkın!..diyordu.Kimsiniz,çıkındiyorum!Söyleyin,kimsiniz?..Aman,netuhafadambu!
—Haydutbunlar!..
SonundaİvanAndreyiçdışarıçıktı.
—KölenizolayımEkselans,neoluradamlarınızıçağırmayın,yalvarırımsize,çağırmayınEkselans!Hiçgereğiyok.Evinizdenyakapaçaatılacakadamdeğilim,yapamazsınızbunu…Benimdekendimegöre…Şey…BiryanlışlıkolduEkselans;izinverirsenizarzedeyim…
İvanAndreyiçhıçkırıklarlaağlayarakkonuşuyordu:
—Hepkarım…Yanibenimdeğil,başkasınınkarısı,benevlideğilim…Can-ciğerbirdostum,çocuklukarkadaşım…
İhtiyar,olduğuyerdetepinerek:
—Neçocuklukarkadaşı,hırsızınbirisiniz!diyebağırıyordu.
Evimisoymayageldiniz…Çocuklukarkadaşıymış!..
—HayırEkselans,hırsızdeğilim,birisininçocuklukarkadaşıyım…Yanlışlıkla,istemeyerekoldu.Yanlışkapıdangirdim.
—Öyleya,şimdiçıktığınızyerdenbellioldubu,beyefendi!
—Ekselans,eminolun,tahminettiğinizgibiadamdeğilim.Yanılıyorsunuz.SondereceyanılıyorsunuzEkselans.Banadikkatlebakarsanız,üzerimdekibazıişaretlerdenhırsızolamayacağımıanlarsınız.Ekselans,ahEkselans!..
İvanAndreyiçbukezyalvararakellerinigençkadınauzattı:
—Hanımefendi,sizbirkadınsınız,barisizanlayınbeni!Evet,Amişka’nızıbenöldürdüm,amasuçumyokbunda.Vallahisuçumyok!Hepkarımınyüzünden…Mutsuzbirinsanım…Boyunazehiriçiyorum.
—Neiçtiğinizbeniilgilendirmez.Şuhalinizegöre,şimdideepeyyuvarlamışolmalısınız.Burayanasılgirdiğinizianlatınbeyefendi?
İhtiyargerçektenİvanAndreyiç‘inhalindenverütbeişaretlerindenhırsızolmadığınıanlamıştı.Öfkesindenzangırzangırtitriyordu.
—Soruyorumsize,nasılgirdinizburaya?..Haydutgibi…
—Ricaederim,haydutdeğilimEkselans!Hepkıskançlıkyüzünden.HerşeyianlatacağımsizeEkselans,açıkça,olduğugibi,özbabamaanlatıyorgibianlatacağım…Zatenbabamyerindesiniz…
—Neyim,neyim?..
—BelkiincittimsiziEkselans;böylegençbirbayanla,yaşınızagöre…Şey…Yaniböylebirçiftinmutluluğunugörmekgerçekteninsanahazveriyordemekistiyorum…AdamlarınızıçağırmayınEkselans…Tanrıaşkınızaçağırmayın!Gülerlerbana,bilirimonları.Bundan,uşaklarlaahbaplıkettiğimanlamınıçıkarmayın,benimevimdedeuşaklarvarEkselans,hepgülerlereşekler!Prenshazretleri!..Yanılıyorsam,birprenslekonuşmakonuruna…
—Hayır,yanılıyorsunuz,prensdeğilim.Prenslikfalanvererektavlamayaçalışmayınbeni.Buraya,evimenasılgirdinizonuanlatın,beyefendi!
—Prenshazretleri…YaniEkselans–affedersiniz,prenssanıyordumsizi.Benzettim…Yanılmışım…Olurbazen,ahbaplarımdanBayPozirev’inevindegörmekleonurlandığımPrensKorotoukhov’aöylebenziyorsunuzki!Görüyorsunuzya,tanıdıklarımarasındaprenslerdevar,yaniahbabımınevindebirprenslegörüştüm.Benizannettiğinizkimsesaymanızahakkınızyok;hırsızdeğilim.AdamlarınızıçağırmayınEkselans;hemçağırıpdaneolacaksanki?
—Peki,nasılgirdinizburaya,kimsiniz?diyebağırdıkadın.
—Öyleya,kimsiniz?dedikocası.Bende,yatağınaltınaVaskagirdidetıksırıpduruyorsanmıştım,şekerim.Oysakibuymuş!Şuişebak:Peki,kimolduğunuzusöylesenize?
İhtiyarcıkgenetepinmeyebaşladı.İvanAndreyiç:
—KonuşamamkiEkselans,dedi,sözünüzünbitmesinibekliyorum,zarifşakalarınızıdinliyorum…Banagelince,hayligülünçbirhikayebuEkselans.Hepsinibirbiranlatacağım.Zatendurumkendiliğindenaçıklanacak,adamlarınızabaşvurmayagerekkalmayacakdemekistiyorum.SoyluluğunuzayaraşırşekildedavranınEkselans!Yatağınızınaltındançıkmakbenihiçdeğiştiremez,vakarımdanzerrecekaybetmişdeğilim.Amasonderecekomikbirhikayebu,Ekselans!
İhtiyarınkarısınadönerek,yaltaklananbirhalle:
—Helehanımefendigülmektenkırılacaklar!diyeekledi.Sahnedekıskançbirkocagöreceksiniz.Bakın,nekadarküçülüyorum,bilebileküçülüyorum.Evet,Amişka’yıbenöldürdüm,ama…Şey,vallahinesöylediğiminfarkındadeğilimartık.
—Peki;nasılgirdinizburaya?
—GeceninkaranlığındanyararlanarakEkselans,geceninkaranlığındanyararlanarak…Suçluyum.BağışlayınbeniEkselans?Ezilerekaffınızıdiliyorum.Sakınbeniaşıkfalansanmayın,yalnızcaaşağılanmışbirkocayım.Aşıkdeğilim,asla.Sayıneşinizdesondereceerdemlibirhanımefendidirdiyebilirim,temizvegünahsız!
İhtiyaryenidenköpürdü:
—Ne,nasılsözbu?diyehaykırdı.Ağzınızdançıkanıkulaklarınızduymuyorgaliba.Çıldırdınızmıyoksa,karımhakkındanecesaretleböylekonuşuyorsunuz?
Kadın:
—Canavar,Amişka’mınkatili!..diyeyenidenağlamayabaşladı.Üstelikküstahlıkediyor…
İvanAndreyiçbüsbütünşaşkınadöndü:
—Ekselans,saçmaladımben,düpedüzsaçmaladım!Beni,aklıbaşındaolmayanbirisayın.Tanrıaşkınıza,aklımınbaşındaolmadığınıkabuledin!Onurumadınasöyleyeyim;banakarşıdavranışınızbüyükbirlütuftur.Teşekküriçinelimiuzatmakisterdimama,cesaretedemiyorum.Yatağınızınaltındayalnızdeğildim,amcaolarak…Tüh,genesaçmaladım…Yanidemekistiyorumki,aşıkolamamben…
İvanAndreyiçgeneihtiyarınkarısınadöndü:
—Darılmayınbanahanımefendi!Aşkınnasıl,neincebirduyguolduğunubilirsiniz,kadınsınızçünkü.Aman,yoksagenemizırvalıyorum?..Demekistiyorumki,benimgibiihtiyarın,dahadoğrusuyaşlıbiradamınaşığınızolmasınaolanakyok.AşıkolmakRitchardson’a,yaniLovelas’ayakışır…Bakıngenedilimdolaşıyor…Neyse,okumuş,edebiyattananlayanbiradamolduğumugörüyorsunuzEkselans.Amahanımefendigülüyorlar!Olsun.Sizigüldürdüğümiçinçokmutluyumhanımefendi.
İhtiyarınkarısıgülmektenkatılıyordu.
—Nekomikadambu,nekomik!
Karısınıngüldüğünesevinenihtiyar:
—Gerçektenkomik,hemkir-pasiçinde…dedi.Hırsızolamazo,şekerim.Yalnızburayanasılgeldiğinibirtürlüanlamadım.
—HaklısınızEkselans,gelişimtuhaf,çoktuhafoldu,tıpkıromanlardakigibi…Olacakşeymibu:Geceyarısındansonra,büyükşehirde,birevinyatakodasında,karyolaaltındabiradam…Gülünç,acayipdeğilmi?Rinaldo-Rinaldini’yianımsatıyor…AmabudahahiçEkselans,hiçbirşeydeğil!Sizehepsinibirbiranlatacağım.Hemhanımefendiyeyenibirfinogetireceğim,enfesbirfino!..Tüyleriupuzun,ayaklarıkısamıkısa,ikiadımyürüyüncetüylerindendolaşıpdüşüyor…Yalnızşekerlebeslenir.GetireceğimonuEkselans,yüzdeyüzgetireceğim!
—Kah-kah-kah,kah-kah-kah!..
İhtiyarınkarısıgülmekten,uzandığıkanapedekendinioyanabuyanaatıyordu.
—Amansinirimtuttu…Öff…Öff!..Nekomikadambuböyle!..
—Çokkomikya!Khi-khi-khi…Hemkomikhemtoztoprakiçinde…Kah-kah-kah!..Khi-khi-khi…
İvanAndreyiçiyicecoştu:
—Artıktamanlamıylamutluyum.Elinizisıkmakisterdimama,Ekselansbuhalimle
cesaretimyok.Mutluyum,çünküaldandığımıanladım,gözlerimaçıldıartık.Haksızyerekuşkuyadüşmüştüm…
Gülmektengözlerindenyaşgelengençkadın:
—Karısı…Karısıdavarmış!..diyeinledi.
—Evliymişdemek…Sahimi?diyeatıldıihtiyar.Dünyadaaklımagelmezdi!
—AhEkselans,karım…Suçheponda,dahadoğrusuondadeğil,bende,kuşkulanıyordumondan;buapartmanda,üstkattakidairelerdenbirinderandevusuolduğunuzannediyordum.Bunaaitbirmektupgeçtielime…Gidipbastırayımderkenkatlarıkarıştırdım,yatağınızınaltındakalakaldım…
—Khe-khe-khe!..
—Kah-kah-kah!..
OnlarabakarakİvanAndreyiçdekahkahayıbastı.
—Kah-kah-kah!..Ohnekadarmutluyum…Hepimizindirlik,mutlulukiçindeyaşadığımızıbilmeknehoş,netatlışey!Karımıntümüylesuçsuzolduğunahemenhemeninandım.İnanmaktahaklıyım,değilmiEkselans?
—Kah-kah-kah!..Khi-khi-khi…
Gülmekten,öksürmektensolukalmayaçalışanihtiyar,karısına:
—Sözettiğikim,biliyormusun,şekerim?dedi.
—Kim?..Kah-kah-kah!..Kim?
—Ogençzüppeylekırıştırıpdurangüzeltazevarya,yüzdeyüzo!Bahsegirerimbununkarısıdıro.
—YooEkselans,oolmadığınaeminim,kesinolarakeminim.
Bayangülmeyikeserek:
—Boşunavakitkaybetmeyin,yukarıçıkın;dedi.Belkiyakalarsınızdaha…
—Gerçektenöyle.Hemengideyim.Gideyimama,kimseyibulamayacağımki…Zatenoradakikadınınkarımolmadığınakesinolarakeminim.Karımevdedirşimdi.Hepben…Ahkıskançlığımyokmu!İvanAndreyiçbirdendurakladı:
—Yoksagitsem,yakalayabilirmiyimdersiniz,Ekselans?
—Kah-kah-kah!..
—Khi-khi-khi…Khi-khi-khi…
—Gidingidin!Amadönüştebizeuğrayın,haberverin!diyebağırdıkadın.Yahutdahaiyisi,yarınsabahgelin,karınızıdabirliktegetirin,tanışmakistiyorum.
—Başüstüneefendim.HoşçakalınEkselans,hoşçakalınhanımefendi!Bizimbayanıdagetireceğim,mutlakagetireceğim…Tanıştığımızasonderecememnunum.Herşeyinböyleumulmadıkşekildeiyiyebağlanmasınaöyleseviniyorum,öyleseviniyorumki!..
—Finoyudaunutmayın!Herşeydenöncefinoyugetirin!
ÇıkmaküzereevsahipleriniselamlayanİvanAndreyiçyenidendurdu:
—Getireceğimhanımefendi,yüzdeyüzgetireceğim.Öylecicişeyki…Sankişekercidükkanındançıkmış.Pekdetuhaftır,yürürkenayaklarıtüylerinedolaşıpikidebirdüşüyor…Vallahiöyle!Karıma,“Nedenhepdüşüyorbu?”diyorumdakarım,“Nazından!”diyegülüyor.Şekerdenyapılmışdersiniz,vallahiEkselans,şekerden!..Hoşçakalınhanımefendi,Ekselans!Tanıştığımızaçok,pekçokmemnunoldum!
İvanAndreyiçüstüsteselamlayarakçıktı.İhtiyar,arkasından:
—Şey…Burayabakın!..Birazgelirmisinizbeyefendi?diyeseslendi.İvanAndreyiçüçüncükezdöndü.
—KedimizVaska’yıbulamıyoruz.Yatağınaltındaykenordayokmuydu,görmedinizmi?
—HayırEkselans,üzgünüm,görmeyiçokisterdim,onurduyardım…
—Nezlesivarhayvanın,durmadanhapşırıyor…Dayakisterkerata.
—Evet,buyurduğunuzgibiEkselans,evcilhayvanlarıeğitmekniyetinearasıraokşamakgerekir.
—Efendim?Nedediniz?
—Evcilhayvanlarıyolagetirmekiçindayakcezasıbirebirdirdiyorum.
—Öylemi?..Hadigülegüle,esenlikle…Yalnızcabunusoracaktım.
İvanAndreyiçsokağaçıkınca,inmeinecekmişgibi,uzunzamanolduğuyerdekıpırdanamadı.Şapkasınıçıkarıpalnındakisoğukterisildi,gözleriniyumdu;birşeylerdüşündü,sonraevininyolunututtu.
EvegelipGlafiraPetrovna’nıntiyatrodandöneliçokolduğunuduyuncaşaşkınlıktanağzıaçıkkaldı.Kadıncağız,dişağrısınatutulmuş,doktorçağırtmış,sülükgetirtmiş.Yatağagiripkocasınıbekliyormuş.
İvanAndreyiçilkinalnınabiryumrukindirdi,sonrauşağına,yıkanıptemizlenmesiiçingerekenşeylerigetirmesiniemretti.Ancakkendineçekidüzenverdiktensonrakarısınınyatakodasınagirmeyecesaretetti.
Kadınhemensaldırıyageçti:
—Neredeydinizbuzamanakadar?Şuhalinizebakın!Bet-benizkalmamış…Neredeydiniz?Bunehalefendim;karınızölüyor,sizikocaşehirdebulabileneaşkolsun!Neredeydiniz,soruyorumsize!Yoksagene,dünkügibi,bilmemkimeverdiğimrandevuyubozmakhevesiyleardımımıkolladınız?..Ayıp,ayıp!Nebiçimkocasınız,alememaskaraolacaksınızbugidişle.
—Şekerim…diyebaşladıİvanAndreyiç.
Fenahaldebozulmuştu.Sözünükeserekcebindenmendiliniçıkardı.Aslında,devametmekiçinnesözcük,necesaretbulabiliyordu.ÜstelikcebindenmendiliylebirlikteAmişka’nınleşifırlayıncaİvanAndreyiç‘inşaşkınlığı,korkuvedehşetianlatılırgibideğildi.Adamcağızişlediğisuçuörtbasediphakettiğicezadansıyrılmakgayretiylekaryolanınaltındançıkarkenhayvanınleşinicebinesokmuştu.
Amişka’yıgörenGlafiraPetrovnaçığlığıbastı:
—Bune,köpekleşimi?..Neredenbuldunuzbunu?Neleryaptınız,neredeydiniz?Söylesenize;söyleyinçabuk,neredeydiniz?..
İvanAndreyiç,Amişka’dandahaölühaldeydi.
—Cicim,dedi.Şey…Cicim…
Kahramanımızıbaşkaseferekadarburadabırakalım.Çünkübundansonrabambaşka,yenibirolaybaşlıyor.Belkibaşkabirgünadamcağızınbaşınagelenbütünfelaketlerivekadersillelerinianlatmakfırsatınıbuluruz.Amasizdekabuledinki,kıskançlıkaffedilmezbirtutku,hattabelalarınbüyüğüdür.
Dipnotlar
[1]EskiPetersburg’unenişlekcaddesi.[2]Şehirdengeçenbirnehir.[3]Yani,Çinlilerin.[4]Rusklasikşairlerindenbiri.[5]Veaşıkları.[6]Amerikanfaresininbirçeşidi.[7]OzamanlaraçıksaçıkromanlaryazanbirFransızyazar.[8]Sizmisiniz?[9]Mukadder.[10]Yüzdeyüz.[11]Biriskambiloyunu.[12]Buraya!