F. M. Dostoyevski - Beyaz Geceler

8/9/2019 F. M. Dostoyevski - Beyaz Geceler

1/75

BEYAZ GECELER

UYSAL KIZBeyaz Geceler ve Uysal Kz adl yaptlar Sn.Mehmet zgl'nizniyle baslmtr.

Yayna hazrlayan : Egemen BerkzDizgi : Yeni Gn Haber Ajans Basn ve Yaynclk A..Bask : ada Matbaaclk Yaynclk Ltd. ti.Austos 1999

FYODOR DOSTOYEVSK

BEYAZ GECELER

UYSAL KIZ

Rusadan eviren:Mehmet ZGL

BEYAZ GECELER*

Yoksa o, bir anlk da olsa, senin gnlne

Yakn olsun diye mi yaratld?van Turgenyev

BRNC GECE

Sevgili okuyucum, o ylesine gzel bir geceydi ki, bylesiniancak genliimizde grebiliriz! Gkyznn aydnlna,yldzlarn parlaklna bakp bakp da, "Byle bir gnaltnda insan nasl olur da fke duyar, hrnlaabilir?" diyednrsnz. Ama bu dnce de genler iindir, sevgiliokuyucum, hem de ok genler iin. Dilerim, sizin de gnlnz

uzun sre gen kalsn.Hrnlardan, fkeli insanlardan sz almken btn o gnkuysallm anmsamadan edemeyeceim. Sabahn ilk saatlerindebunaltc, tuhaf bir can sknts doldurmutu yreimi. Benimgibi yalnz bir adam, herkes terk ediyormu, herkes bendenkayormu gibi bir duygu vard iimde. "Herkes"le kimlerikast ettiimi sormak hakknzdr. nk nerdeyse, sekizyldr, yaadm u Petersburg kentinde bir tane bile tandkedinemedim. Ama tandk benim neyime? Zaten Petersburg'ubatan baa tanrm, onun iin btn kent kalkp, yazlagidince hakl olarak herkesin beni terk ettiini dnmeye

baladm. Yalnz bama kaldm grnce de, byk birkorkuya kaplarak gn neye uradm anlamadan, kentinsokaklarnda dolatm durdum. Neva Caddesi'ne, parka, denizkysna, daha nereye gittiysem hibir yerde, btn bir yl


2/75

hep ayn saatte grmeye altm kimselerin tekini bilegremedim. Onlar beni elbet bilmezler, ama ben onlar tanrm,hem de yakndan tanrm, hepsinin de yz hatrmdadr.Onlarn sevinci benim sevincim, onlarn znts benimzntmdr. Tanr'nn her gn ayn saatte Fontanka'darasladm ufak tefek bir ihtiyarla da nerdeyse ahbaplkpeydahladm. Grkemli, dalgn bir grn olan bu ihtiyar,sol elini sallayarak hep kendi kendine bir eyler mrldanr;sa elindeyse, sap altn kaplamal, boum boum, uzun birbaston vardr. Adamcaz beni fark etmeye bile balad, herraslamada bana kar bir ilgi gsteriyor. Beni ayn saatteFontanka'daki yerimde grmese neesinin kaacana kalbm

basarm. Onun iindir ki, kar karya geldiimiz sralar,ikimizin de keyfi yerindeyse, birbirimize selam verecekmigibi bir havaya giriyoruz. Geenlerde iki gn birbirimizigrmeyip de nc gn karlatmz zaman az kalsn elimiziapkalarmza atyorduk; neyse ki tam zamannda aklmzbamza geldi de ellerimizi indirdik, birbirimizi szerekgetik.Evlerle de aram iyidir. Gezinirken birbiri ardndan nmekp btn pencereleriyle bana bakarak kimisi, "Merhaba!Naslsnz? Eh, ben ok kr iyiyim, maysta zerime bir katdaha kacaklar", kimisi; "Ee, naslsnz bakalm? Yarn beni

onaryorlar", kimisi de, "Dn az kalsn yanyordum. ylekorktum ki!" vb. der gibidirler. Aralarnda sevdiklerimvardr, kimisini olduka yakndan tanrm, bir tanesi denmzdeki yaz kendisini mimara tedavi ettirecek. Tedaviolurken, Tanr esirgeye, bana bir ey gelmesin diye her gnurayacam oraya. Hele gzelim pembe bir evin yksn hiunutamam. Tatan yaplm, ufack, sevimli bir evceizdi bu;hantal komularna bakp bbrlenmesini, bana bakarken deyznn glmesini grdke ona kar iim smscak olurdu.Geen hafta yanndan geerken bam kaldrr kaldrmaz; "Benisarya boyadlar!" diye ackl bir ses iittim. Bir de baktmki, ne greyim!.. Haydutlar! Barbarlar! Ne stun brakmlar,

ne sundurma; hepsini kanarya sarsna boyamlar! Kanmbeynime srad. in mparatorluu rengine boyanarakirkinletirilen zavall dostuma bakmaya dayanamayacam iino gnden beri de semtine uramyorum.te, okuyucum, Petersburg'u ne kadar yakndan tandmartk anlam bulunuyorsunuz.Nedenini ortaya karncaya kadar bir tedirginliin gndriimi kemirdiini yukarda sylemitim. Sokakta canmsklyor, "O yok, bu yok, teki ne cehenneme gitti!" diyeevde kendimi yiyordum. Tam iki gece; "Benim neyim eksik?Burada niin rahat edemiyorum?" diye odamda kvrandm durdum.

sten kararm, yeil badanal duvarlara, Matriyona'nnbaaryla rettii rmcek alaryla kaplanm tavana aknakn baktm. "Yoksa btn skntmn nedeni bunlar m?" diyesandalyeleri gzden geirdim. (nk bir sandalye bile akam


3/75

braktm biimde durmuyorsa sinir olurum.) Pencereye gzgezdirdim; hepsi bouna... im bir trl rahat etmedi! HattaMatriyona'y ararak, rmceklerden, her zamankipasakllndan dolay kendisini fazla zmeden azarladm.Kadn tuhaf tuhaf baktktan sonra ekti gitti, rmceklerseyerlerinde hl sapasalam duruyorlar.En sonunda bu sabah iin iyzn anlayabildim. yle ya,herkes benden kap yazla kapa atyordu. (Bu bayaanlatmndan dolay zr dilerim, u anda yksek slubun hisras deil.) nk Petersburg'da herkes ya yazlklarnagitmiti, ya da yeni gidiyordu. nk sokakta her arabakiralayan kerli ferli adam, gzmde, gnlk iini bitirdikten

sonra yazla, ailesinin yanna dnen pek sayn aile babasgrnmne brnyordu. nk karlatm yayalarn: "Bizburaya yle bir uradk, iki saat sonra yazla gideceiz"diyen kibirli bir havas vard. Kar gibi beyaz inceparmaklaryla pencereye vurduktan sonra, gzel bir kz, bandar kararak, elinde sakslarla iek satan iekiyiarmaya grsn. Hemen o anda bu ieklerin, zevkini karmakiin deil de, ok gemeden yazla tanacaklar, iekleride yanlarnda gtrecekleri iin satn alndn dnmeyebalyordum. Bu kadarla da kalmayp bu yeni, zel kefimdebyk baarlar elde etmeye baladm. Kimin, ne eit yazlkta

kaldn bir bakta yanlmadan anlyordum. KamenniMahallesi'nde, Aptekarski Adalar'nda ya da PeterhofCaddesi'nde oturanlar, yapmack, ince tavrlaryla, iki dirhembir ekirdek yazlk giyimleriyle onlar kr evlerinden kentegetiren gsterili arabalaryla gze arpyorlard. Pargolovove daha ilerde oturanlar, ilk bakta insanda akl banda,oturakl kimseler izlenimi brakyor; Krevstovski Adas'nayaz geirmeye gelenler en akrak tavrlaryla dikkatiekiyorlard.Da gibi ev eyalaryla, masalarla, sandalyelerle, divanlarla,daha bir sr vr zvrla dolu, stelik ou zaman btnbunlarn tepesine kurulmu, efendisinin eyalarn gznn

bebei gibi saknan sska a kadnlarn bulunduu dizi diziyk arabalaryla, arabalarn yannda dizginleri ellerindetutarak yryen srclere raslasam; Neva, Fontanka zerindenyorni Deresi'ne, adalara kadar giden, eitli ev eyalarylatkabasa doldurulmu kayklar grsem; bu arabalar, bu kayklargzmde oalyor, oalyordu. Herkes ayaklanm, hareketegemi, kervanlar halinde yazla gyormu gibime geliyordu.Sanki btn Petersburg boalarak yerinde ssz bir lkalacakt. Bu durumu grdke kendi kendimden utanmaya,gcenmeye, hznlenmeye baladm; benim ne gidecek bir yazlkevim, ne de byle bir yere gitmem iin ortada bir neden vard.

Aslnda her yk arabasyla, fayton kiralayan efendi klkladamla gitmeye can atyordum, ama hibiri, evet hibiri beniarmyordu; sanki kemde unutulmutum, gerekten de herkesiin bir yabancydm.


4/75

te bylece o kadar ok gezdim, dolatm ki, sonunda herzamanki gibi, nerede olduumu unutarak birdenbire kendimikentin k kapsnda buldum. O anda iime bir sevin dalgasyayld, admlarm sklatrarak kendimi kapnn dnaattm, ekilmi tarlalara, ayrlara doru yrdm. Artkyorgunluk filan duymuyor, zerimden ar bir ykn kalkmaktaolduunu hissediyordum. Gelip geenlerin yznde bir glmsemevard, neredeyse eilip selam vereceklerdi; herkes bir eylereseviniyor, pfr pfr sigara tttryordu. Ben de oksevinliydim, imdiye dek bu kadar neeli olmamtm. Anszntalya'daymm gibi, kentin ta yn arasnda bunalm birkentlinin yar hasta ruh haliyle hayran hayran krlar

seyrediyordum.Baharn gelmesiyle birlikte Tanr'nn balad btn gcnortaya koyarak sslenen, ieklerle bezenen bizim Petersburgkrlarnda insana dokunan, ama ne olduu anlalmayan bir eyvardr. Bazen yalnzca acyarak bazen de hi farknavarmadmz, clz, hastalkl bir gen kz, ama bir gn,beklemediimiz bir anda, birdenbire deierek anlalmayan birgzellie brnen bir kz anmsatr Petersburg krlar. Bukzn karsnda arm, kendinizden gemiinizdir. Elinizdeolmadan, "Hangi g bu bezgin, dnceli gzlere parlaklkverdi? Bu km, solgun yanaklara kan nereden geldi? Bu

yumuak yz izgilerine tutkuyu kim verdi? Bu gsler nedenbyle kabarp kabarp iniyor? Bu soluk yzl kza birdenbirebu canll, dirilii, gzellii veren nedir? Kim onunyanaklarna bu glc kondurdu? Bu hayat dolu, en akrakkahkahalar veren kimdir?" diye sorarsnz kendi kendinize.Gzleriniz birilerini arayarak evrenize baknrsnz. Ve biranda her eyi anlarsnz. Ama o an hemen geer; belki deertesi gn gene ayn dalgn bakla, ayn solgun yzle,hareketlerdeki ayn rkeklikle, bezginlikle, hatta bir anlktaknlndan dolay duyduu pimanlkla, ayn tasayla, aynhznle karlarsnz. Bu bir anda gelip geen gzelliinneden byle ksa mrl olduunu ve artk bir daha

dnmeyeceini iiniz burkularak dnr, sevmeye bile vakitbulamadnz bu aldatc, bir ie yaramaz gzellie taderinden krlrsnz...O gnn gecesi gndznden daha iyi geti.Krlardan kente ok ge dnmtm, eve yaklatm srada saat10'u gsteriyordu. Eve giden yol kanaln kysndan geer, busaatte burada in cin top oynar. Ne yalan syleyeyim, kentinuzak bir semtinde oturuyorum. Yrrken bir yandan da arksylyordum, nk mutlu olduum zamanlar kendi kendime bireyler mrldanrm. Hibir dostu, arkada olmayan, sevinlianlarnda sevincini kimselerle paylaamayan herkes ayn eyi

yapmaz m? Birden beklemdiim bir ey kt karma.Rhtmn korkuluklar ve korkuluklara yaslanm duran bir genkz vard nmde; dirseklerini demirlerin stne dayam,gzleri kanaln bulank sularnda, ylece dalmt. zerinde


5/75

yosmalara yarar siyah bir manto, banda da ho bir apkavard. "Yzde yz esmerdir bu kz", diye dndm. Ayakseslerimi iitmemiti, soluumu tutup yreim kt kt atarakyanndan getiim halde dnp bakmad bile. "Tuhaf, ne kadarda dalm" demeye kalmad, kzn bouk hkrklarn iiterekyerimde donakaldm. Evet, yanlmamtm, alyordu. te birdaha, bir daha hkrd. Yreim acdan burkularak, "AmanTanrm!" diye haykrdm. Kadnlara kar ne denli rkekolursam olaym, bambaka bir durumdu bu. Hemen ona doru dnptam "Hanmefendi!" diye konumaya balayacaktm ki, bu sznRus yksek sosyetesini anlatan romanlarda binlerce kezkullanldn anmsayarak dilimi tuttum. Ben syleyeceim

szleri ararken kz kendine geldi, toparlanp evresinebaknd, ban nne eerek ky boyunca nmden szldgitti. Ben de hemen peine takldm. O bunun farkna vararakkydan ayrlp yolun br yanna, kar kaldrma geti.Dorusu sokan o yanna gemeyi gze alamamtm. Yakalanmbir kuun yrei gibi arpyordu yreim. Ama o srada geenbir olay yetiti yardmma.Kar kaldrmda, yabanc kadnn biraz gerisinde, frak giymioturakl bir adam belirdi, ama adamn yry hi de oturakldeildi; ikide bir duvara dayanarak sallana sallanasrkleniyordu. Geceleyin birilerinin yanna yaklap da

kendisine satamaya kalkmasndan korkan btn kzlar gibi,bu kz da, olanca rkekliiyle, yayndan boanm ok hzylakoturuyordu. Eer ansm yardm etmemi olsa da yalpalayanadam birtakm atak hareketlere girimeseydi, kza hibir zamanyetiemezdim. Adamn bir anda ileri doru atlmasyla,burnunun dorusuna kzn arkasndan seirtmesi bir oldu. Kzfrtna gibi gidiyordu. Ayakta zor duran adamsa onun peinibrakmak niyetinde deildi. Aray gitgide kapatan herif iin,"Ha yetiti, ha yetiecek!" dememe kalmad, gen kz birlk att. karken yanma alm olduum boumlu bastonumdandolay Tanr'ya ne kadar kretsem azdr. Kendimi bir andakar kaldrmda buldum. in sarpa sardn anlayan belal

herif, bana gelecekleri bir anda kavram olacak ki,azndan tek sz kmadan geride kald. Ancak aramz bir haylialdktan sonra herif birtakm hatr saylr szcklerleitirazn bildiriyor olmalyd. Neyse ki syledikleri bizekadar ulamyordu.- Koluma girin, dedim kza. Artk satamay gze alamaz.Korkudan, heyecandan titreyen kolunu bana verdi. Ey, belaladam! O anda sana ne kadar dua etsem azdr. Gz ucuyla ylebir baktm kza, tatl bir esmer gzeliydi. Yanlmamtm.Deminki korkudan m desem, yoksa daha nceki zntden mi,kara kirpiklerinde hl gzyalar parlyordu. Ama dudaklarna

bir glmseme yaylmt. O da bana kaamakl bir baklabakt, sonra kzararak ban ne edi.- O zaman beni banzdan savdnz da bakn ite neler oldu!Demin yannzda dursam bunlarn hibiri gelmezdi banza,


6/75

dedim.- Ama sizi tanmyordum ki... Sizi de onlardan biri sandm.- Peki, imdi tanyor musunuz?- Biraz... ey, titriyorsunuz. Neden yle?Kzn gzellii yannda bir de zeki olmas pek houmagitmiti.- Demek, ilk grte farkna vardnz! Evet, kimin yanndaolduunuzu hemen anladnz. Kadnlara kar ekingen olduum,heyecanlandm ve de en azndan sizin o adamdan korktuunuzkadar korktuum bir gerek... Hl ekingenliim gemedi.Dte gibiyim, bir kadnla konuacam dmde bile grseminanmazdm.

- Nasl! Siz ne diyorsunuz!- Evet, yle. Eer elim titriyorsa, bunun nedeni, sizinki gibigzel, kk bir elin imdiye dek kolumu byle sarmamolmasdr. Kadnlardan iyice uzaklatm, daha dorusukadnlara hi alk deilim. Yalnz yaayan bir adamm ben...Sizlerle nasl konuulacan bile bilmem. imdi debilmiyorum. Sakn aptalca bir sz sylemi olmayaym?ekinmeden bildirin. Korkmayn, darlmam...- Hayr, szlerinizde bir samalk gremiyorum, stelik gzelkonuuyorsunuz. Size kar ak yrekli olmam istiyorsanz,hemen belirteyim ki, byle bir ekingenlik kadnlarn houna

bile gider. Hatta daha fazlasn isterseniz, bu benim dehouma gidiyor ve evime kadar yanmda yrmenize izinveriyorum.Sevinten soluum kesilecek gibiydi.- Anlalan, siz bende korkunun zerresini brakmayacaksnz, ozaman da btn arelerime elveda.- areleriniz mi? Ne aresi? te bu ok kt!- zr dilerim, azmdan kat. Ama u anda sizden bir dilektebulunmamam benden nasl istersiniz?- Beenilmek dilei mi?- yle, yle ya... Ne olur, benim nasl biri olduumu anlamayaaln. te, neredeyse yirmi alt yam dolduracam, hl

insan iine km deilim. Byle olunca, nasl gzelkonuabilir, nasl szckleri yerli yerinde kullanabilirim?Her eyi olduu gibi sylemek en iyisi... Yreim uramdakonuurken ben susamam... Neyse, bunun nemi yok... nanrmsnz, daha hibir kadnla tanmadm. Evet, hibirkadnla... Bir gn gelip bir kadn tanyacam kurar dururumhep. Bu biimde ka kez k olduumu bilir misiniz?- Nasl olur? Kime?- Hi kimseye... dealimdeki kadna, dmde grdmyzlere... Ben hayalimde romanlar yaratrm. Ah, siz benibilmezsiniz! Bunlar hi kadn tanmadan olmaz, ama siz benim

hangi kadnlar tandm sormayn! Tandm btn kadnlar,birka ev sahibesinden bakas olmad! Hem de ylelerineattm ki... Size bir ey sylesem glersiniz. Birka kezsokakta kibar bir kadnla konumay geirdim aklmdan.


7/75

Doaldr ki bu konumalar sadelik iinde, ekine ekine,saygl ve iim ateten yanarak yaplacakt. Ona yalnzlktankahrolduumu, hibir kadnla tanmadm anlatarak beniyanndan uzaklatrmamasn isteyecek; benim gibi umutsuz birerkein dileini reddetmesinin kadnn anna yakmayacansyleyecektim. Ondan btn dileim, bana kardee syleyeceitatl iki szck, evet iki szck olacakt. Azm aar amazbeni kovmamasn, szlerime inanarak dinlemesini, can istersesylediklerime glebileceini, bana yant vermesini, iki sz,yalnzca iki sz sylemesini, ondan sonra da bir dahagrmeyeceimizi bildirecektim. Bakn glyorsunuz... Zatenben de bunun iin anlatyorum...

- Darlmayn ama kendi kendinizin dman olduunuz iinglyorum. Deneseydiniz, sokakta bile bir kadnla tanmaybecerirdiniz. Sadelik kadnlarn houna gider. Aptal deilseya da bir eye can ok sklmamsa, yrek tayan her kadnsizin byle ekine ekine istediiniz iki ift szesirgemezdi sizden... Gene de siz benim sylediklerimebakmayn. Kim bilir, sizi deli filan da sanabilirler. Bendemin kendi dndklerimi syledim. nk yeryzndeinsanlarn nasl yaadklarn bilirim, ok ey grdmgeirdim!..- Oh, ok teekkr ederim! Benim iin ne byk bir iyilik

yaptnz bilemezsiniz!- Peki, peki! Syleyin bakalm, benim... Nasl syleyeyim,dostlua ve ilgiye deer bir kz olduumu nerden anladnz?Niin bana yaklamaya karar verdiniz?- Niin mi? nk yalnzdnz, o adamn gz dnmt, stelikgeceydi. Bunun benim ynmden bir grev olduunu kabul edin...- Ama hayr, daha nce, yolun kar kaldrmnda... Daha oradabana yaklamak istemitiniz, yle deil mi?- Orada, kar kaldrmda m? Nasl yant vereceimibilemiyorum dorusu. Korkuyorum... Biliyor musunuz, bugn okmutluydum. Durmadan gezdim, ark syledim. Kentin dna,krlara yrdm. imdiye dek byle mutlu dakikalar yaamadm.

Siz... ama belki de bana yle geldi... anmsattm iin zrdilerim, alyormusunuz gibi bir ses iittim. Bense, bensedayanamadm... Yreim ezildi... Oh Tanrm! Size kar biryaknlk duymu olamaz mym? Size kardeinizmiim gibiacmakla su mu iledim?.. Acma sznden dolay balaynbeni... Neyse, elimde olmadan size yaklamak istedimse... Banagcendiniz mi yoksa?..Gen kz gzlerini yere indirip kolumu skarak;- Yeter, brakn imdi bunlar, dedi. Sz bu konuyagetirdiim iin ben suluyum, ama hakknzda yanlmadm iinde kvanlym... Eh, eve geldik. urada ara sokaa sapacam.

Evim iki adm tede... Hoa kaln. Teekkr ederim...- Demek birbirimizi bir daha gremeyeceiz!.. Her ey bylecebitecek mi?Kz glmeye balad.


8/75

- Gryorsunuz ya! Balangta iki szck istiyordunuz,imdiyse... Bununla birlikte hibir ey syleyemem... Belkigene grrz...- Yarn buraya geleceim. Beni balayn, bunu sizdenistiyorum...- ok sabrszsnz. stelik, hani nerdeyse buyurgan birtavrnz var...- Bir dakika dinleyin beni, diye szn kestim. zr dilerim,belki azmdan gene tuhaf szler karacam... Demekistediim u ki, yarn buraya gelmeden edemem. Ben hayalcininbiriyim; hayatmda yaanm olaylar o kadar az, birliktegeirdiimiz u dakikalar o kadar seyrek raslanan cinsten ki,

hayalimde bu anlar birok kez tekrarlamamak elimde deil.Sizi btn bir gece, btn bir hafta, btn bir yl hayaledeceim. Yarn buraya, hem de tam buraya, tam bu saattegeleceim; bugn olanlar anmsadka kendimi mutluhissedeceim. Petersburg'da byle bir iki yerim var. Birkeresinde, gemi gnleri anmsayarak sizin gibi alamayabaladm. Kim bilir, belki siz de on dakika kadar nce bylebir an yznden alyordunuz... Affedersiniz, gene kendimiunuttum, belki de bir zamanlar burada mutlu dakikalargeirmitiniz...- Peki, belki ben de yarn saat 10'da gelirim. Ne yapaym,

sizi krmak elimden gelmiyor. Zaten burada bulunmam gerek.Sakn randevu verdiimi dnmeyin, burada bulunmak kendimiin gerekli. yleyse, yleyse sizin de gelmenizin hibirsakncas olmadn syleyebilirim. Sonra belki bugnk gibitatsz olaylar da kabilir; neyse, bunu hesaba katmayn...Diyeceim u ki, birka kelime konumak iin sizi grmekisterim. Ama bunun iin sakn hakkmda kt yargya varmayn,byle herkese kolayca randevu verdiimi filan da aklnzagetirmeyin... Size bu randevuyu vermezdim, eer... Neyse bugizimi amayacam! Yalnzca bir koulum var...Ben cokunlukla haykrdm:- Koulunuz mu var! Ben hepsine, hepsine razym. stediiniz

her eyi yapmaya hazrm. Sz veriyorum, size kar sayglolacam, her istediinizi yapacam... Beni artktanyorsunuz.Kz glyordu.- te sizi tandm iin yarn buraya aryorum ya... Siziok iyi tanyorum. Tekrar anmsatyorum, koulumuunutmayacaksnz. Ne olur, ltfen imdi syleyeceimi yapn,size btn itenliimle bildiririm: Sakn bana k olmayn.nann bana, byle bir ey mmkn deil. Dostlua gelince,hazrm; ite elimi uzatyorum... Ama sevmek olmaz, aslaolmaz!

Kzn kck elini yakaladm.- Yemin ederim!- Yeminin gerei yok. Barut gibi parlayacanz biliyorum.Bunlar sylediim iin kusuruma bakmayn. Ah, benim de ne


9/75

kadar yalnz olduumu bir bilseniz! Ne iki sz edecek, ne deakl danacak bir kimsem var. Sokakta ahbap arayacak deilimya. Ama siz bakasnz. Sanki yirmi yldr arkadamz gibitanyorum sizi... Sznz tutacaksnz, deil mi?- Greceksiniz. Ama bu koca gn nasl edip de bitirmeli!- Gzel gzel uyuyun, size gvendiimi de aklnzdankarmayn. yi geceler! Deminki sznz ok houma gitti:nsan her duygusunun, hatta kardee yaknlnn hesabnvermek zorunda deildir. Biliyor musunuz, siz bunlarsylediiniz zaman size gvenebileceimi hemen anladm.- Hangi bakmdan? Ne olur, syleyin?- Hadi, hoa kaln. Bu konu imdilik sakl kalsn. stelik

sizin iin daha da iyidir, bylece romana benzeyecek. Yarnbelki sylerim, belki de gizli kalr... nce sizinle konumak,sizi ok daha iyi tanmak isterim...- Yarn kendimden sz edeceim. Ne kadar tuhaf! Sanki birmucize iindeyim... Tanrm, nerede olduumu bile bilmiyorum.Bana bir baka kadnn yapabilecei gibi, beni ta batanyannzdan uzaklatrmadnz iin kzyor musunuz kendinize?Dorusunu syleyin! ki dakikada beni mutlu bir insanyaptnz. Evet, yaad srece mutlu olacak bir kii... Belkide beni kendimle uzlatrdnz, btn kukularm aydnlakavuturdunuz... yle anlarm oldu ki... Neyse, neyse, yarn

anlatrm. Yarn her eyi reneceksiniz.- Peki, kabul, nce siz balayacaksnz.- Olur.- Hoa kaln!- Gle gle!Ayrldk. Btn gece dolatm, eve dnmeye bir trl kararveremiyordum. ok mutluydum. Oh, yarn buluacaktk...

KNC GECE

Glerek iki elimi birden skan gen kz,- Gryorum, gn bitirebilmisiniz, dedi.- ki saattir buradaym, btn bir gn neler olduunubilmezsiniz.- Biliyorum, biliyorum... Neyse, dnelim konuya. Buraya neamala geldiimi bilin bakalm! Artk dnk gibi ene almakyok. Bundan sonra aklmz bamza toplamamz gerekiyor. Dnolanlar uzun uzun dndm.- Ne bakmdan aklmz bamza toplayacaz? Kendi adma bunahazrm ben; yalnzca unu belirteyim ki, imdiye dek buderece aklm bamda olmamt.

- Olabilir. Birincisi, ellerimi o kadar skmayn, ok ricaediyorum. kincisi, bugn sizi ok dndm.- Sonra?- Sonras, her eye yeniden balamak gerekecek, nk sizi


10/75

yeterince tanmadma karar verdim. Size kar kk bir kzocuu gibi, toycasna davrandm. Sonu olarak unusyleyebilirim ki, btn bunlarn nedeni yreimin yufkaoluudur. Yani, her zaman kendi sorunlarmz zmlerkenyaptmz gibi, kendi kendimi vmemdedir btn kabahat. tebu yzden, bu yanlm dzeltmem iin sizi inceden inceyerenmeye karar verdim. Sizi bir bakasndan soramayacamagre de, kendinizi bana siz anlatacaksnz, neyin nesiolduunuzu siz syleyeceksiniz. Haydi, anlatn bakalm,kimsiniz siz? Yaamyknz bir an nce dinlemek istiyorum.- Yaamykm m? diye haykrdm korkuyla. Bir yaamykmnolduunu size kim syledi? Benim yle bir eyim yok...

Kz glerek szm kesti:- Yaamyksnz olmadna gre nasl yaadnz yleyse?- Yaammda anlatlacak ne olabilir ki! Ben kendi kendime,yalnz yaam bir adamm. Evet, yalnz, yapayalnz... Siz"yalnz"n ne demek olduunu bilir misiniz?- Nasl yalnz? Yani siz kimseyi grmeden mi yaadnz?- Hayr, yle deil. Grmesine gryorum ama yalnzm gene de.- Kimseyle konumadnz m sylemek istiyorsunuz?- Eh, yle saylr.- yleyse siz ne biim bir insansnz, anlatsanza kendinizi!Haa! Durun, anlyorum; sizin de benim gibi bir nineniz var.

Benimkinin gzleri krdr, kendimi bildim bileli beni eteinindibinden ayrmad, nerdeyse konumay bile unuttum. ki ylkadar nce bir yaramazlm grd. Beni yanndatutamayacan akl kesince eteimi eteine ilitirdi, bylecebirbirimizden hi ayrlmaz olduk. O oturur, krlne bakmadanorap rer; ben de ya diki dikerim, ya da yksek sesle onakitap okurum. te byle bir yaama dzenimiz var. ki yldryannda, eteim eteine ineli oturuyorum...- Aman, Tanr korusun! Ne byk talihsizlik! Ama benim bylebir ninem yok.- Olmadna gre niin evde oturuyorsunuz?- Dinleyin, benim nasl bir adam olduumu renmek ister

misiniz?- sterim ya...- Hem de tam anlamyla?- Evet, tam anlamyla!- Peki yleyse, ben bir tipim.Gen kz bir yldr ilk kez glyormu gibi kahkahayla glmeyebalad.- Tip! Ne tipi? Siz insan glmekten atlatrsnz vallahi!Bakn urada bir sra var, hadi oturalm. Buradan gelip geenolmaz, bizi iitmezler. Vakit geirmeden anlatn yknz! Sizne derseniz deyin beni yaamyksnz olmadna

inandramazsnz. Benden gizlediiniz bir eyler var. nce tipne demektir, onu anlatn.Ben de onun ocuka glmesine katlarak glmeye baladm.- Tip mi dediniz. Tip, herkesten farkl, gln adam demektir.


11/75

Kimseye benzemeyen bir yaratl vardr. Hayalcinin anlamnbilir misiniz?- Hayalci mi? Bilmez olur muyum hi! Kendim de bir hayalciyim.Ninemin yannda otururken aklma neler neler gelmez!.. Hayalkurmaya balaynca yle dalar giderim ki, peri padiahnnoluyla evlendiimi dndm bile olur. Hayale dalmak bazenok iyi eydir.Kzn yz birden durgunlat:- Ama her zaman deil, dedi. Hele insann dnecek eyiolursa.- ok gzel! Eer peri padiahnn oluyla evlenmeyikuruyorsanz beni ok iyi anlayacaksnz demektir. Durun

bakaym, ben daha sizin adnz bilmiyorum.- Demek en sonunda aklnz banza geldi. Biraz ge deil mi?- Ah, kusura bakmayn, o kadar mutluyum ki, adnz sormakaklma bile gelmedi.- Adm Nastenka.- Nastenka! Hepsi o kadar m?- O kadar! Az m geldi yoksa, siz de ne doymaz eysiniz!- Az m dediniz? ok bile, hem de pek ok! Daha ilkbulumamzda size Nastenka dememi istediinize gre, iyikalpli bir kz olmalsnz.- yleyimdir! Eh, hadi anlatn.

- Peki, Nastenka, imdi gln ykm dinlemeye hazr olun...Yanna oturdum, ciddi, bilgi bir tavr takndm, kitaptanokur gibi anlatmaya baladm.- Belki de bilmezsiniz, Nastenka, Petersburg'un benimoturduum semtinde olduka garip eyler vardr. BtnPetersburglular aydnlatan gne orada bir bakadr, sankiyalnz o yerler iin smarlanm gibi apayr, yeni birgrne brnr. Baka, zel bir kla aydnlatr oralar.te bu kelerde yaantlar da deiiktir, sevgili Nastenka!evrenizde kaynaan u yaantlara hi benzemez. Zamanmznarbal yaamndan ayr, ancak masallarda iitilen trdenbir eydir bu. Katksz hayaller ve ateli lklerle

kark... (Ne yazk ki, Nastenka, son derece aalk demeyedilim varmyor.) Renksiz, bayat, baya bir yaam bu dediim.- Aman Tanrm, bu ne balang byle! Bakalm, daha neleriiteceiz?- ok eyler iiteceksiniz Nastenka. (Bana yle geliyor kisize Nastenka demekten hi yorulmayacam.) te bu kelerdetip adamlar, hayalciler yaarlar. Bir hayalciyi eni konutantmak istersek, ona cinsiyeti olmayan yaratk dadiyebiliriz. ounlukla insan aya demeyen kuytularayerleir hayalci, gn ndan kayormu gibi bir halivardr. Kesine bu ekilii, smklbceklerin deliklerine

kamasna benzer. Daha dorusu, kaplumbaa gibi evini srtndatayan hayvanlar andrr. Niin acaba bu adam drt duvarnbu kadar ok sever dersiniz? Hem de yzde yz yeile boyanm,isten, sigara dumanndan kararm, hzn verici drt duvarn?


12/75

Zaten pek az olan dostlarndan biri onu evinde grmeye gelse,bu tuhaf adam evine kadar gelen dostunu niin kzarpbozararak, aknlktan eli aya dolaarak karlar? (Sonundaolup olaca, dostlar ondan yava yava uzaklaacaktr.) Drtduvar arasnda bir su ilemi gibi, kalp para basm gibi birhali vardr. Sanki bir dergiye imzasz bir mektup yazarak,iine kendi iirlerini koymu, mektupta da, iirlerin aslsahibi ld iin ozann bir dostu olarak dizelerininyaynlanmasn bir bor saydn bildirmi gibidir. Nastenka,niin dostlaryla oturup tatl bir sohbete dalmaz tip adam?eri girdikten sonra birdenbire neesi kaan dostuna niinglmez, niin azndan heyecanl tek sz kmaz? Oysa bir

baka yerde olsa glp elenmeye, heyecanla konumaya,kadnlardan sz etmeye balard. Pek yaknlarda edinilmi olanbu dostun kendisi de niin daha ilk ziyarette -nk ikincisiolmayacak, bir daha bu eve admn atmayacaktr- arr, evsahibinin allak bullak olmu suratna baktka (eernktecilii varsa) nkteleri aznda donup kalr? Tabii bizimtuhaf adam iyice pusulay aracak; durumu kurtaraym,konumay canlandraym, girginliimi ortaya koyarak kadnlarhakknda bildiklerimi syleyeyim, bu nezaketimle de, yanlpziyaretime gelerek g duruma den dostuma ho grneyimderken pot stne pot kracaktr. Niin konuk, asl astar

olmayan, ok nemli bir ii anmsayarak birdenbire apkasnasarlp hemen ayaa frlar; pimanlk duyduunu gstermeyealan, krd potlar dzeltmek isteyen ev sahibinin scakel skndan kurtularak kendini dar atar? Bu dost niindaha eikten admn dar atar atmaz kahkahay basarak,aslnda ok iyi bir ocuk olduunu bildii bu tuhaf arkadanabir daha uramamaya yemin eder? Bir yandan da, niin, biraznce konutuu bu adamn yznn biimini, fazla bir ilgisiolmamakla birlikte, zavall bir kedi yavrusunun dvldktensonra suratnn ald biimle kyaslamaya kalkar. Zavallkedicik, onu tartaklayan, korkutan her trl eziyeti yapanocuklarn elinden kurtulur kurtulmaz gelip karanlkta bir

sandalyenin altna sinmitir; artk orada istedii kadartylerini kabartp trnaklarn gsterecek, utantan biimdenbiime giren yzn patileriyle ykayacak, ondan sonra da uzunbir zaman dnyaya, insanlara, hatta sahibinin evinde onaacyan sofrac kadnn verdii yemek artklarna bile dmangzyle bakacaktr.Az bir kar ak, gzlerini belerterek beni akn akndinleyen Nastenka buraya gelince szm kesti.- Bir dakika! Btn bu anlattklarnzn asl nedenini bilmemama bana bir sr gln sorular sormanzn sebebini deanlayamyorum. Anladm bir ey varsa, o da btn bu

servenlerin sizin banzdan gemi olmasdr.Yzm ok ciddi bir anlatma brnmt.- Kukusuz yle! dedim.- Peki, siz anlatmanza devam edin. yknzn nasl biteceini


13/75

ok merak ediyorum.- Kahramanmzn, daha dorusu benim, nk btnanlattklarmn kahraman kendimim, ekildiim bir kedekendi hayalimde neler yaptm m renmek istiyorsunuz,Nastenka? Bir arkadamn beklenmedik ziyareti karsndaneden zihnimin allak bullak olduunu mu bilmek istiyorsunuz?Odamn kaps alr almaz niin kzararak elimin ayamndolatn, konuumu karlamay beceremediim iin,konukseverlik duygumun etkisiyle, nasl yerin dibine getiimimi iitmek istiyorsunuz? Syleyin...- Evet, evet! Bilmek istediim ey bu. Dinleyin, siz yknzok gzel anlatyorsunuz, acaba daha az gzel anlatamaz

msnz? nsan sizin kitaptan okuduunuzu sanr...Glmemek iin kendimi zor tutarak, sert ve marur bir sesle:- Nastenka, sevgili Nastenka, ok gzel anlatm ben debiliyorum, dedim. Ama beni balayn, baka trl anlatamam.Yedi mhrl bir kpn iinde bin yl hapis kaldktan sonramhrleri sklp dar salnan Hazreti Sleyman'n ruhunutayormuum gibi bir duygu iindeyim. Uzun bir ayrlktansonra size kavuunca (nk, Nastenka sizi oktandrtanyorum, nk byle birini yllardr aryordum; aradmkimse sizsiniz, karlamamz alnmza yazlm), ruhumdabirdenbire binlerce kapak ald ve imdi konuma seli halinde

boalyorum, yoksa boulurum, sevgili Nastenka. Onun iin,Nastenka, ne olur, szm kesmeyin; beni saygyla, sonunakadar dinleyin. Dinlemeyecekseniz susarm.- Peki, peki, peki! Bir daha sznz kesmeyeceim. Anlatn,artk azmdan tek sz kmayacak.- yleyse devam ediyorum. Dostum Nastenka, gnn bir saati varki, onu ok severim. Btn ilerin, grevlerin, almalarnbittii bir saattir bu. Herkes yemek yemek, dinlenmek iinakn akn evlerine gider. Yol boyunca akalaarak akam,geceyi nasl geireceklerinden sz ederler. Bu saattekahramanmz da, -izin verirseniz Nastenka, ykm ncahsla anlataym, nk birinci ahsla anlatmaktan ok

utanyorum- evet kendine gre bir ii olan kahramanmz da busaatte herkes gibi sokaktadr. Biraz yorgun, soluk yzndegarip bir zevkin izleri grlebilir. Souk Petersburg gndeyava yava snmekte olan grubun son klarn heyecanlaseyreder. "Seyreder" demek yalan olur, daha dorusu buklar iinde duyar. nk yorgun olduu ya da o sradazihni daha ilgin eylerle urat iin evresine ayrdzaman ister istemez pek az olacaktr. Ertesi gne kadarki canskc ilerini bitirdii, bir okullu gibi snftan kpoyunlarna, yaramazlklarna kavutuu iin kvanldr,sevincinden yerinde duramaz. yle bir gz atn ona, Nastenka,

bu sevincin, bu cokunluun adamcazn sinirleriniuyardn, hastalk derecesinde duyarl olan hayal yeteneinihemen harekete geirdiini greceksiniz. Adam dalgndr,dnmektedir... Onun ne dndn sanrsnz? Akam


14/75

yemeini mi? Geceyi nasl geireceini mi? Bakmakta olduu bireyi mi? Bir beyefendinin, gzel atlarn ektii prl prlarabas iinde nnden geen bir bayana ho bir biimde selamveriini mi?.. Hayr, Nastenka, onun byle eylerle ilgisiolamaz. O imdi kendi i yaamyla dopdoludur; snen gneinson klarnn neeyle parlay bouna deildir, buklardan snan yreinde binlerce duygu uyanarak ruhualabildiine zenginlemitir. Kahramanmz, zerinde yrdyolun daha nce en ufak girintisi kntsyla ilgilenirken,imdi nerdeyse bu yolun kendisinin bile farknda deildir."Hayal tanras" becerikli elleriyle altn kasnakl gergefinihazrlam (sevgili Nastenka, sanrm Jukovski'yi (*)

okumusunuzdur); imdi de peri masallarnn akl almazdnyasnn naklarn ilemektedir. Kimbilir belki dekahramanmz hayal tanrasnn hnerli elleriyle yedi katge ykselmi, billrdan yollarn granit yayakaldrmlarndan evine doru yrmektedir. sterseniz onudurdurun; nerede bulunduunu, hangi yne gittiini sorun. Sizene bulunduu yeri, ne de gittii yn syleyebilecektir;yapaca tek ey utancndan yz kzararak durumu kurtarmakiin bir yalan uydurmaktr. te, yolunu aran, saygdeer,yal bir kadn onu yaya kaldrmnn tam ortasnda durdurarakyolu sorduu zaman, onun birdenbire irkilerek korkuyla

evresine baknmas, barmamak iin kendini zor tutmasbundan ileri gelir. Kahramanmz, can sklarak, surat birkar, yoluna devam eder. O srada birok kimse ona bakarakglmsyor, arkasndan laf atyordur; inenmemek iinkahramanmzn nnden kaan kk bir kz ocuu da onundalgn glmseyiine akn akn bakarak edepsizceglmtr. Oysa bizimki bunlarn pek farknda deildir. Aynhayal perisi yaramazlk olsun diye yoldaki yal kadn,merakl yayalar, kk kz ocuunu (kahramanmz o sradaoradan gemise) Fontanka'daki dizi dizi mavnalarn zerindeuyuyan kylleri de -sineklerin rmcek ana d gibi-ilemitir gergefine. Garip adam hepsini iine aktarak

kulbesine girmi, sofraya oturmu, yemeini yiyipbitirmitir; ask suratl, kederli bir kadn olan hizmetisiMatriyona sofray toplayp ona piposunu verdii zaman ancakyeni yeni kendine gelerek yemeini bitirdiini anmsar, buncaeyi nasl yaptna aar kalr. Odas karanlklaragmlmtr; ruhunda boluk, hzn vardr. Bann iindefrl frl dnen hayal dnyas grltsz patrtszyklm, geride tek iz brakmadan d gibi uup gitmitir;artk o neyi hayal ettiini bile anmsamaz. Ama ardan araiini szlatan bir duygu, yreini hoplatan bir istek hayalgcn gcklayp kamlarken belli belirsiz bir yn baka

hayali arr peinden. Ufack odasnda sessizlik hkmsrmektedir; yalnzlk, uyuukluk hayal gcn okar. Mutfaktakahve piiren ihtiyar Matriyona'nn cezvesindeki su gibihayaller de yava yava kaynamaya, harekete gemeye balar.


15/75

Bu kaynama gittike hzlanr, hayalcimizin geliigzel elineald kitap daha nc sayfaya varmadan yere der. tehayal dnyas yeniden canlanp kurulmutur. Yeni bir dnya.Ba dndrc yeni bir yaam gz kamatrc renkleriylennde alabildiine uzanmaktadr. Hayaller ona mutlulukyollarn aar. enisi deiik, aldatc, tatl bir zehir!Artk onun bizim gerek yaantmzla ii yoktur! Her eyitersinden gren gzlerinde sizinle ben tembel, uyuuk, bezginbir yaam srmekteyizdir, ona gre hepimiz aln yazmzakskn yaamay yk sayan insanlarz. Gerekten de yle, ilkbakta birbirimize dargnmz gibi souk, ask suratldurmuyor muyuz, Nastenka? "Zavalllar" diye dnr hayalci

bizi grnce. Ama bir de onun nnde en canl, en gz alc,en byleyici renklerle, snrsz bir tablo halinde alanengin d evrenine bakn! Doal olarak en n planda dahayalcimizin kendisi yer almaktadr. eit eit servenler,usuz bucaksz, srkleyici hlyalar pei peine gelir. Onunneler kurduuna gelince... Bu da dnlecek ey mi?.. Her eyvardr onun hayallerinde... lkin tannmam, sonra dahretin tacn giymi bir ozan olmakla ie balar. Hoffman'laarkadal, Bartelemi gecesi, Diana Vernan, vanVasilyevi'in Kazan kentini alrken gsterdii kahramanlkgelir bunun peinden. Ondan sonra da Klara Moubray Evfiya

Dense, Jean Huss'un papazlar meclisinde sorguya ekilii,Robert'te llerin dirilmesi. (Mziini anmsar msnz? Sankimezarlk kokusu gelir burnunuza.) Minna ile Brande, BrezinaSava, Danton, Kleopatra e i suoi amanti, (*) Kolumna'dakk bir ev -bu ev kendinindir- ve iinde de, benim sevgilimeleim, tpk sizin gibi azn aarak k gecelerihayalcimizi merakla dinleyen sevimli bir yaratk...te byle, Nastenka, tembellikten zevk alan bu adamn yanndabizim yaamak istediimiz yaamn ne deeri olur? Ona gre bizzavall, acnacak bir yaam srmekteyiz. Ama zaman gelince buacnacak yaamn bir gn iin btn hayal yllarn gznkrpmadan verecei bunalml bir ana atacaktr, o an gelip

attnda hem de karlnda bir mutluluk, sevin beklemedenverecektir yllarn. Hzn, pimanlk, snr tanmaz kederonun gzn korkutmayacaktr. nk, daha o an, o korkulu angelip atmamtr, hayalcimiz hibir istek duymaz. Kendisinibtn isteklerin stnde grr, her ey elinin altndadr, hereye kanksamtr... Yaamn kendi kurar, ona her an cannnistedii biimi verir. stelik bu inanlmaz d evreni ylekolay, yle doal bir yolla kurulur ki, d olduu aklnnkesinden gemez! Zaten d evreninin, duygularnnyanlmasndan doan bir serap, aldatc bir hlya olduunainanmak istemez; bu, onun iin gerektir, gerein ta

kendisidir.Syler misiniz, Nastenka byle anlarda neden bu hayalcinin iiiine smyor? Hangi g, hangi gizli g, nabznhzlandrp gzlerinden yalar aktyor? Niin solgun yz,


16/75

slak yanaklar cayr cayr yanarken, btn benliini cokunbir sevin kaplyor? Neden tkenmez bir sevin ve mutlulukiinde geen uykusuz geceler ona bir an kadar ksa geliyor?Pencereleri afan pembe klaryla kzaran i karartcodasnda, kahramanmz, geirdii cokulu saatlerden sonrayorgun, hasta olarak kendini glkle yatana atar. Gzlerinikaparken iini ezen derin bir haz duymaktadr. Petersburgsabahlarna zg aldatc bir hayal aydnlatmayabalamtr ierisini.yledir, Nastenka! Dardan baknca aldanr, hayalcimizinbenliini saran tutkunun gerek olduuna inanmaya balarsnz.Bu temelsiz hayallerde gzle grlr, elle tutular eylerin

olmadna inanmak pek de kolay deildir. Oysa hepsiyalandr!.. Hem de ne yalan, Nastenka, ne yalan!.. Diyelimk olmutur; sevginin btn cokusunu, bktrczntlerini ta iinde duymaktadr... unun yzn dndrpdikkatlice bir bakn! lgnca hayallerinde k olduusevgilisinin yzn bile grmedii kimin aklna gelir,Nastenka? Onun sevgilisini yalnzca ba dndrchayallerinde, bir de dlerinde grdn siz olsanzdnebilir misiniz? Btn dnyaya bo verip bunca yl eleele, gnl gnle yaadklar yalan olabilir mi? Ge vakit,ayrlma saati gelince kapal, frtnal havaya, gzyalarn

siyah kirpiklerinden kapp uuran rzgra aldrmadansevgilisinin gsne kapanp hngr hngr alayan kadnkimdir yleyse? Birbirlerine gvenerek, birbirleriniisteyerek, "bunca yl ta derinden" severek ba baa gezmeyektklar, terk edilmi, ssz, ykntlarla dolu yabani,hznl bahe; yosunla kapl bahe yollar hayal miydi? Ya odedelerden kalma garip ev? Sevgilisi burada suratsz, yalkocasyla iine kapank, znt dolu bir hayat sryordu.Aklarn birbirlerinden bile gizleyen sevgililerin bu azkonuan, hrn adamdan dleri kopard. Oysa bunca zntye,korkuya karn ok temiz, gnahsz bir aklar vard. Amainsanlar kt dnrler, Nastenka! (Hep yledir ya.) Sonra,

yurdundan uzaklarda, le scandan kavrulan yabanc birgn altnda, sonsuz gzelliklerle dolu bir kentte, parlakbir saray balosunda (saraysz da hi olmaz!) sevgilisineraslar. Bol kla aydnlatlm, defne dallarnn sardbalkonda sevgilisi onu tanyarak yzndeki balo maskesiniatar; heyecandan titreyen sesiyle, "Artk zgrm..." diyefsldar. Birbirine sarlan sevgililer aklarnn cokunluuiinde ayrlk gnlerini, kederlerini, aclarn, yalkocay, uzaktaki yurtlarnda kalan i karartc baheyi,sknt dolu evi, son kez ptkten sonra birbirlerininkollarndan glkle syrlp ayrldklar sray, her eyi,

her eyi unuturlar.Tam o srada birden kap alr, uzun boylu, salam yapl,geveze, aklaban bir gen olan arkada eikte gzkerek sankibir ey olmam gibi, "imdi Pavlovsk'tan geliyorum!"


17/75

haykryla dalar ieri. Hayalcimizin tepesinden aa kaynarsular dklr, komusunun bahesinden ald elmay cebinesokmaya alan bir ocuun tela iinde neye uradnarr. Oysa yal kont lm, mutluluk yollar almtr.Bu kez de Pavlovsk'tan gelen arkada bana bela kesilir...Cokulu konumam heyecanla keserek sustum. nk iimden birkahkahann patlamak zere olduunu hissediyordum. Ruhumdakieytan kmldamaya balamt. enem titriyor, gzlerimbuulanyor, bir yumruk gelip gelip boazm tkyordu.Korktuum bir ey de, zeki gzlerini kocaman, kocaman aarakbeni dinleyen Nastenka'nn da ocuksu, lgn bir kahkahaylaglmesiydi. ok pimandm, epeydir iimden tamay bekleyen,

duygularn hepsini birden dar vurmakta ok ileri gittiimianlyordum. Oysa, beni anlayacak bir kimsenin kacansanmadm iin, syleyeceklerimin hepsini kitaptan okur gibianlatmaya karar vermitim. Ama imdi kendimi tutamayarakbouna iimi dkmtm. Ne tuhaftr, Nastenka'dan seskmyordu. Biraz sonra yavaa elimi skt, rkek bir ilgiylesordu:- Btn yaamnz gerekten hep byle mi geirdiniz?- Evet, Nastenka, hep byle... Sonuna kadar da byle gidecekgibime geliyor.zgn bir sesle;

- Hayr olamaz! dedi. Olmamal! yleyse ben de mrm ninemindibinde tketeceim demektir. Dinleyin, byle yaamak ok ktbir ey!Duygularm daha fazla gemleyemediim iin:- Biliyorum, Nastenka, biliyorum! diye haykrdm. En iyiyllarm bou bouna yitirdiimi imdi her zamankinden dahaiyi anlyorum! Bunun byle olduunu yzme kar sylemesiiin, Tanr'nn bana iyi yrekli meleimi, sizi gnderdiinidndke zntm daha da artyor. imdi sizin yannzdaoturup sizinle konuurken gelecei dnmek ok tuhaf dorusu,nk gelecekte beni gene yalnzlk, gene o kfl, gereksizyaam bekliyor. Yannzda, gerek yaamda bu denli mutlu

olduktan sonra hayal kurmak neye yarar? Beni ilk andareddettiiniz, hayatmda iki gece olsun yaamama olanaksaladnz iin Tanr sizden raz olsun!Gzlerinde yalar parlayan Nastenka;- Hayr, hayr! Artk byle olmasn! diye bard. Hemenayrlamayz! ki gece ok az!- Ah, Nastenka, Nastenka! Beni kendi kendimle uzun bir sreuzlatrdnz biliyor musunuz? Artk eskisi gibi kendimhakknda o kadar kt dnmeyeceim. Biliyor musunuz, belkikendimi sulu, gnah ilemi biri olarak -byle yaamak su vegnahtan baka nedir ki!- grmekten vazgeerim. Sakn

sylediklerimde bir abartmann bulunduunu dnmeyin! nanrmsnz, bazen yle skntl, yle bunaltc anlarm oluyorki, gerek bir hayat yaamaya gcmn yetmeyeceini,gerekleri, akp giden olaylar kavramakta ok geri kaldm,


18/75

duygularmn krletiini hissediyor, kendi kendime lanetokuyorum. Hayaller iinde geirilen gecelerden sonraaylmann, gerek dnyaya dnmenin ne kadar korkun olduunubilemezsiniz. Evet, bir de evrenize bakarsnz ki, insanlardelicesine akan hayat seli ierisinde yaayp gidiyorlar.Ismarlama olmayan; hayal gibi, d gibi uup gitmeyen,durmadan yenilenen, her an gen kalan, bir saati bir saatineuymayan gerek bir yaam onlarnki. Oysa karanln,dncenin tutsa olan hayal bktrcdr, uup gitmeye hazroluu yannda, aalk bir tekdzelii vardr.Petersburglularn zerine titredikleri gnei bir andartveren, gnele birlikte insanlarn gnln de karartan

bulut hayal dnyasnn efendisidir; byle skntl bir andakurulan hayallerin neler olduunu varn siz dnn!Bitmez tkenmez sandnz hayaller sinirlerin srekligerginlii sonucu yava yava lgnlemeye, tkenmeye yztutar. nk baka bir yaantnz olmad iin, eskilklerinizden, eski hayal krntlarnzdan byk bir abasonunda yapp attnz hayal dnyanz krlp dklmeyehazrdr. Oysa canmz bambaka eyler eker. Hayalci, boubouna klleri kartrarak kz arar gibi, souyan yreinistacak atei yakmak iin eski hayalleri arasnda birkvlcm arar. Yakaca ate kann tututuracak; kurduu

aldatc renkli evrende yeniden kendini bularak, gzlerindenya getiren zevki tadacaktr.Gene kendime dnecek olsam, hayal kurmay nerelerevardrdm bilemezsiniz, Nastenka. Asl astar olmadhalde, ruhumu okad iin anmsamay sevdiim eylerin eskiduygularmn -ksr, sama hayallerimin- yldnmlerinikutluyorum artk. Hayalini kuracam bir olay yaamadmagre, sama hayallerin hayalini yaamak kalyor geriye!Gemite bir zamanlar kendi kendime mutlu olduum yerleriunutmuyor, zaman zaman bu yerleri gezmekten holanyorum. Onuniin yaadm ana gemi gnlerin tadn katmak isteiylekentin cadde ve sokaklarnda bir glge gibi zgn, kederli,

aylak aylak dolayorum. O srada, neler neler gelmiyoraklma! rnein, bir yere varyorum; tam bir yl nce aynsaatte, gene zgn dolatm anmsyorum. Eski hayalleriminhi de i ac olmadn bildiim halde, yakama yapankaramsar dncelerden bunaldm iin, eskiden daha iyi, dahahuzurlu olduumu; o anda gece gndz rahatm karan iszlarnn, beni acdan kvrandran ktmserliin eskidenbaka trl olduunu dnyorum. Arada bir kendime"Hayallerin nerede?" diye sorarm. Ama bam sallayp,"Yllar ne abuk geiyor!" demekten baka arem olmaz. Bu kezbaka sorular gelir aklma: "Peki, yllarn ne yaptn?

Hayatnn en iyi yllarn nereye gmdn?.. Yaadn m, yoksayaadn m sanyorsun?" imden bir ses ykselir: "Bakevrende her ey nasl gittike souyor? Birka yl dahagesin, koyu bir yalnzlkla birlikte bastonuna dayanm,


19/75

titreyen bir yallkla kar karya geleceksin. Ondan sonrada umutsuzluk, keder, bezginlik... Bir gn gelip hayal dnyamyerle bir olacak, hayallerim sar yapraklar gibi bir birdklecek..." Ah, Nastenka! O zaman hem yalnz, yapayalnzkaldm, hem de acnacak bir eyim olmad iin dvneceim.nk yitirdiklerimin hepsi kocaman bir sfr deerindekihayallerden bakas olmayacak!Nastenka yanandan szlen bir damla gzyan silerek:- Yeter, yreimi daha fazla paralamayn! dedi. Bitti artkhepsi. Bundan sonra ben varm; ne olursa olsun ayrlmayacaz.Dinleyin. Ben basit bir kzm. Ninem retmen tuttuu haldefazla okuyamadm. Bununla birlikte sizi btnyle anlyorum,

nk ninem eteimi eteine inelediinden beri deminanlattklarnzn hepsini ben de yaadm. Kukusuz bunlarsizin anlattnz kadar gzel anlatamazdm, okumu deilimben.Nastenka'nn, cokun sylevime, yksek slubuma saygsnneksilmedii her hareketinden belli oluyordu. rkek bir sesle;- Ama bana aldnz iin kvanlym, diye devam etti.Artk sizi iyice tandm syleyebilirim. Sonra, birdiyeceim daha var: Ben de size btn yaamyksmanlatacam, hem de hibir ey gizlemeden. Buna karlk banaakl vereceksiniz. Siz ok bilgili bir adamsnz, benden

yardmnz esirgemezsiniz, deil mi?- Ah, Nastenka, ben kimseye akl hocal, stelik iyi birakl hocal yapmadm! Ama bu kez durum deiiyor... Mademartk birbirimize yakn olacaz, yleyse bol bol konuupbirbirimize akl danabiliriz. Ee, syleyin bakalm, gzelNastenkam, benden nasl bir akl istiyorsunuz? Her eyiniziaka anlatn! u anda yle sevinli, mutlu, yrekliyim,kafam ylesine iyi alyor ki, size yant yetitirmektezorluk ekmeyeceim.Nastenka glerek szm kesti.- Yoo... Yoo!.. Bana yalnz zekice bir yant deil; beniyllardr seviyormusunuz gibi yrekten, kardee t

vereceksiniz.- Tamam, oldu! diye bardm! Sizi yirmi yldr seviyor olsamgene de u andaki kadar sevemezdim.- yleyse verin elinizi!Elimi uzattm.- imdi de benim ykme balyoruz!

NASTENKA'NIN YKS

- ykmn yarsn, yani bir ninemin olduunu biliyorsunuz...Ben glerek szn kestim:

- br yars da bunun kadar ksaysa...- Susun ve dinleyin. Her eyden nce benim de bir koulum var:Szm hi kesmeyeceksiniz, yoksa arabilirim. Uslu usludinleyin imdi.


20/75

Yal bir ninem var. Annemle babam ld iin daha kckbir kzken ninem beni yanna alm. Sk sk eski, iyignlerini andna gre bir zamanlar varlkl bir kadnm.Bana Franszca retti, retmen tutup ders aldrd. On beimegelince (imdi on yedisindeyim) derslere son verdik. te osralar bir yaramazlk yaptm. Ne yaptm sylemeyeceimama, nemsiz bir ey olduunu bilin, yeter. Bir sabah ninembeni yanna ard, gzleri grmedii iin benikollayamayacan syleyerek ineyle eteimi eteineilitirdi. Adam olana kadar da hep byle eteinin dibindeoturacaktm. Bylece uzun bir sre yanndan ayrlamadm; igrrken, diki dikerken, ders alrken bir adm

uzaklaamyordum. Bir keresinde ninemi kandrmak istedim.Fiyokla'y yerime oturttum. Fiyokla hizmetimizdir, kulaklariitmez. Neyse, kadn iskemleme oturdu. Ninem koltuundauyuklarken ben de yaknmzdaki bir kz arkadam grmeyegittim. Ama sonu hi de iyi olmad. Ninem uyannca, yanndahl oturduumu sanarak bir ey sormu. Fiyokla, nineminkendisinden bir ey istediini grm, ama kulaklar duymadiin anlamam. Bunun zerine ne yapacan ararak ineyikard gibi oradan svm...Nastenka konumasna ara vererek kahkahayla glmeye balad.Ben de glmesine katlnca birdenbire durdu.

- Ne olur, siz glmeyin. Ben glyorsam, tuhafma gitti deondan... Ne yapalm, ninem byle bir kadn. Ama ben onu genede biraz seviyorum. O gn iittiim azarlar bir ben bilirim.Yeniden yerime oturttu beni, artk bir adm kprdamak yoktu.Haa, sylemeyi unuttum, bizim, yani, ninemin bir evi var. Dahadorusu, pencereli, ahap, ninem gibi khne, kck birey... Bir de tavan odas var. Yeni kirac tannca...Sze kartm:- Demek eski kiracs da vard? diye sordum.- Vard ya... Hem de sizin gibi geveze deildi. Azn bakamazd adamcazn; dilsiz, kr, topal, kambur bir ihtiyard.Byle yaamaya daha fazla dayanamad iin ld zavallck.

Kiracsz geinmenin olanakszln dnerek bir yenisiningelmesini istedik. yle ya, btn gelirimiz, ninemin alddul aylyd. Terslik bu ya, yeni kiracmz gen bir adamd.Bural deildi, taradan gelmiti. Bizimle pazarlk etmediiiin ninem oday hemen verdi, sonra da:"Yeni kiracmz nasl, Nastenka? Gen mi, yakkl m?" diyesordu.Ben yalan sylemek istemedim:"Pek yle gen deil, ama yal da saylmaz", dedim.Ninem her eyi renmek istiyordu."Peki, grn nasl? Yakkl bir adam m?"

Ben gene doruyu syledim:"Evet, nineciim, yakkl..""Demek daha ekeceklerim varm! Bak, kzm, sonra 'ninemsylemedi' deme, sen beni bil, bu adama gnl verme! Bakalm


21/75

daha neler greceiz! Yabann herifi odamz kiralad diyegzmze irin grnmeye balad. Eskiden byle miydi ya?.."Ninemin dilinden eski gnler hi dmez. Eskiden daha genmi,gne eskiden daha ok strm, st imdiki gibi abucakkesilmezmi.... Her eyin iyisi eskidenmi. Ninemin kiracmzhakknda sylediklerini, bana t veriini topu topu bir kezaklma getirdim. Ama sonra nak ilemeye, orap rmeyebalaynca hepsini unuttum.Bir sabah kiracmz bize urad. Ninem kira odasnnduvarlarn ktla kaplatacakt, onu sylemeye gelmi. Szsz at...Ninemin de enesi dktr biraz. Bir aralk bana:"Hadi Nastenka, odama git de hesap kutusunu (*) getir!" dedi.

Ben hemen kalktm, yzm pancar gibi kzarmt. O anda,ninemin eteine ineyle bal olduumu aklma getirmediimiin ileri frladm, frlamamla birlikte ninemin koltuunu daarkamdan srkledim. Kiracmzn nnde btn foyam ortayakt iin yzm daha bir kzard, utancmdan kaskatkesildim. Ve hemen alamaya baladm. Yer yarlp yerin dibinegesem bin kez iyiydi.Ninem:"Daha ne duruyorsun?" diye barnca hkrklarm daha daykseldi.Kirac kendisinden utandm grnce iyi gnler dileyip hemen

gitti.O gnden sonra ne zaman koridorda bir ayak sesi duysam, betimbenzim atyordu. Kiracnn geldii sanarak, ne olur ne olmazdiye hemen ineyi karyordum. Ama her seferinde de gelen birbakas oluyordu. ki hafta byle geti. Bir gn kiracmzFiyokla ile haber gnderdi. Franszca bir sr kitab varm,hepsi gzel, okunmaya deer eylermi. Ninemin can sklyor,bunlar okumam istiyorsa verebilirmi. Ninem seve seve kabuletti. Yalnzca, kitaplarn gerekten iyi olup olmadn merakediyordu:"Ahlak bozucu olmasn, Nastenka," dedi. "Byle kitaplarokutmam sana, kt eyler renirsin."

"Nedir kt dediin eyler, nineciim? Neler yazldr okitaplarda?""Neler mi yazl? Delikanllarn temiz aile kzlarn evlenmevaadiyle batan kardktan sonra sokak ortasndabraktklar, kzlarn da acnacak durumlara dtkleriyazl. Ben byle kitaplardan ok okudum, kzm; insan elinebir almayagrsn, gz ne uyku grr, ne de baka bir ey.Onun iin benim sana syleyeceim u: Elini srme onlara!Hangi kitaplar gndermi bakaym?""Walter Scott'un romanlar hepsi de nineciim.""Walter Scott'un romanlar m? Bunda bir dalavere olmasn?

Aman dikkat et kzm, yapraklar arasna ak mektubu falankoymu olabilir.""Yok yle bir ey.""Ciltlerin arasna bak. Bu dzenbazlarn iine akl ermez."


22/75

"Ciltlerin arasnda da yok.""Eh, iyi yleyse."Bylece Walter Scott'u okumaya baladk, bir ay gemedenkitaplarn hemen hemen yars bitmiti. Kiracmz bizedurmadan yenilerini gnderiyordu. Pukin'den de yollad birkatane. yle oldu ki, kitap gelmese canm sklmaya balad.Artk peri padiahnn oluyla evlenmeyi dnmez olmutum.Nasl oldu bilmem, bir gn kiracmzla merdivende karlatk.Ninem beni bir ey almaya gndermiti. Adam durdu. Benkzarnca o da kzard. Ama o hemen glerek selam verdi. Sonraninemin nasl olduunu, kitaplar okuyup okumadm sordu.Ben de okuduumu syledim. Bunun zerine:

"En ok hangi kitaplar beendiniz?" dedi.Ben de:"Ivanhoe ile Pukin'in eserlerini" dedim.O gnk konumamz bu kadarla bitti.Bir hafta sonra gene merdivenlerde kt karma. Bu seferbeni ninem gndermemiti, ben bir i uydurup kmtm.leden sonra saatin yd, kiracmz hep o saatte evegelirdi."Merhaba!" dedi."Merhaba!" diye karlk verdim."Btn gn bykannenizin yannda oturmaktan cannz

sklmyor mu?"Onun bu sorusu zerine yle utandm, yle utandm ki,bilemezsiniz! Bakalarnn durumu bilmesi pek gcme gitmiti.Hi yant vermeden hemen uzaklamak istedimse de yapamadm."Siz iyi bir kzsnz" dedi. "Byle konutuum iin debalayn beni. nann, ben sizin iyiliinizi bykannenizdendaha ok dnyorum. Gidip geleceiniz, greceiniz kzarkadalarnz yok mu sizin?"Olmadn syledim. Bir Maenka vard, o da Pskov'a gitmiti."Bakn, benimle operaya gelir misiniz?""Operaya m? Ya bykannem ne der?""Bykannenize duyurmayz."

"Olmaz, bykannemi aldatmam ben. Hoa kaln.""Gle gle."Bundan baka bir ey sylemedi.Akam yemeinden sonra bir de baktm, bize gelmi. Oturdu,uzun uzun konutuk; ninemin nerelere gittiini, ahbaplarmznolup olmadn sordu. Sonra birdenbire:"Bugn operaya, Sevil Berberi iin loca aldm. Arkadalarlagidecektik ama ileri km, gelemiyorlar. Bilet elimdekald."Ninem sevinle:"Sevil Berberi mi?" diye sordu. "Hani u benim genliimde

oynanan Sevil Berberi olmasn?"Kirac;"Ta kendisi!" dedi, yan gzle de bana bakt. O zaman durumukavradm, kzardm. Yreim kt kt atmaya balad.


23/75

"Demek o eski Sevil Berberi... Hey gidi gnler, hey!..Genliimde bizim evde kk bir sahnemiz vard, Rozina'y benoynamtm.""Bu gece gitmek ister misiniz? Biletlerim yanmasn bari."Ninem kabul etti:"Hay hay, gidelim. Benim Nastenka opera nedir, bilmez daha."Sevincimden yerimde duramyordum. Hemen hazrla baladk,giyinip kuandktan sonra yola ktk. Ninemin gzlerigrmedii iin yalnzca mzik dinlemeye gidiyordu. Dahadorusu bunu benim iin yapmt. Ne de olsa iyi bir kadndrninem. Ama bize kalsa kapdan dar admmz atmazdk. SizeSevil Berberi'nin zerimde brakt izlenimleri anlatacak

deilim. Kiracmz temsil boyunca, bana yle okayc gzlerlebakyor, yle gzel konuuyordu ki, gndz bana operayagitmeyi yalnzca beni tanmak iin nerdiini hemen anladm.Sevinten kabma samyordum. O gece kendimden pek honut,son derece neeliydim. Yreim iddetle arpyordu, ateim debiraz ykseldi. Btn gece Sevil Berberi'ni saykladm.O geceden sonra bize sk sk geleceini sanyordum, oysa hide yle olmad. Neredeyse gelip gitmeyi iyice kesecekti. Aydabir, o da bizi operaya gtrmek iin kapmz alyordu.Birka kez daha gittik. Ama ben hi honut deildim. Buarlar, ninemin benimle ilgilenmemesinden dolay bana

acd iin yaptn anlyordum. Daha baka ne olabilirdiki! Gn getike stme bir hal geldi: Oturduum yerde duramazoldum. Ne kitap okuyabiliyor, ne de el ii yapmak istiyordum.Bazen bir glme tutar, ninemi kzdrmaya balardm, bazen deili ili alardm. Sonunda yle zayfladm ki, neredeyseyataa decek duruma geldim. Opera mevsimi gemiti,kiracmz artk bize hi uramyordu. Birbirimize rasladmzzamanlar -hepsi de merdivenlerde oluyordu tabii- benimlekonumak istemiyormu gibi ciddi ciddi selam veriyor, ondansonra hemen oradan ayrlyordu. Bense yzm pancar gibikpkrmz merdivenin ortasnda, olduum yerde kalyordum.Zaten onunla karlatm zaman kanm beynime vururdu.

Eh, ykm sonuna yaklayor. Tam geen yln maysndakiracmz bize gelerek, nineme buradaki ilerini bitirdiini,bir yllna Moskova'ya gideceini syledi. Bunu iitiriitmez beynimden vurulmua dndm, hemen orada iskemlemektm. Ninem farkna varmad neyse ki. Kirac bizimlevedalaarak odasna ekildi.Peki, imdi ben ne yapacaktm! Dndm, tandm, en sonundakararm verdim. Ertesi gn gidecekti. Kararm yerinegetirmek iin ninemin yatmasn bekledim. Tasarladm gibi deyaptm. Btn giysilerimi birka kat amarla birlikte birbohaya koydum, bohay elime alarak yukar, kiracnn odasna

doru yrdm. Damarlarmdan kanm ekilmi gibiydi, tavanaras bir saatlik yol gibi geldi. Kapsn ap ieri girdiimzaman kiracmz hayalet grm gibi srad yerinden. Amaayakta zor durduumu grerek koup bir bardak su getirdi.


24/75

Yreimin atndan beynim zonkluyordu, kafamn iikarmakarkt. Biraz kendime gelince bohay yatann stnebraktm. Kendim de hemen oraya kp, ellerimle yzmkapayarak, iki gzm iki eme alamaya baladm. Bir anda hereyi anlamt. Yz sapsar, karmda duruyordu. Gzlerinin ohznl bakn grnce neredeyse yreim paralanacak gibioldu."Bakn, Nastenka", diye balad konumaya, "Ben yoksul biradamm. Ne param pulum, ne de doru drst bir iim var.Evlenirsek size nasl bakarm?"Uzun uzun konutuk. Ben fkemi daha fazla yenemeyerek, nineminyannda eteim ineli oturamayacam, bam alp gideceimi,

isterse onunla birlikte Moskova'ya gelebileceimi syledim.Onsuz yaayamayacam da ekledim. Utan, sevgi, gurur; btnduygular karmakark olmutu iimde. Heyecandan kvranarakkendimi yataa attm. Geri evrilmekten yle korkuyordum ki!"Sevgili Nastenka, benim iyi yrekli kzm; dinleyin beni.Size yemin ederim, bir gn evlenecek duruma gelirsem,yaammn biricik mutluluu siz olacaksnz. imdi Moskova'yagidiyorum, orada bir yl kadar kalacam. lerimi dzenekoyacam umuyorum. Dndm zaman beni unutmam olursanzevlenir, mutlu oluruz. Ama imdi olmaz, imdiden sz vermeyehi hakkm yok. te, tekrar sylyorum, bir yl sonra deilse

bile bir gn mutlaka olacak. Doaldr ki, siz bakasn banayelemezseniz. Onun iin sizi szmle balamak istemiyorum."Bunlar syledikten sonra da ertesi gn kt gitti.Konutuklarmzdan nineme tek szck tlatmamaya kararvermitik. Bunu o istemiti. te byle, ykm hemen hemenburada bitiyor. Bir yl doldu, kendisi tam gndr burada.Sonucu renmek iin sabrszlanarak:- E, sonra, diye bardm.Nastenka glkle konuuyormu gibiydi.- Hl da ortalarda yok! Hibir haber alamyorum.Ondan sonra da konumadan bir sre durdu. Ban nneemiti. Ama birden gs hkrklarla sarslmaya balad.

Hkrklar iimi paralyordu. Sonunun byle bitmesini hibeklemiyordum.rkek, sklgan bir sesle:- Nastenka, Tanr akna alamayn, dedim. Neredenbiliyorsunuz, belki daha gelmemitir...- Hayr, biliyorum, o burada. Gitmeden nceki geceszlemitik. Neler konutuumuzu anlattm size. te o gnburaya, tam bu rhtma gezmeye kmtk. Bu kanepedeoturuyorduk, saatin onuydu. Artk alamyordum, anlattklarntatl tatl dinliyordum... Moskova'dan dner dnmez bizegeleceini, ben onu reddetmezsem nineme her eyi anlatmak

istediini syledi. imdi burada olduunu biliyorum, amauramad ite!Byle derken gzyalar yeniden boald. zntyle frladmyerimden.


25/75

- Durun canm! zntnze bir zm yolu bulacaz elbet!Bakn, Nastenka, ona ben kendim gitsem nasl olur?Ban kaldrarak bana bakt.- Olur mu yle ey?Toparlanarak:- yle ya, olmaz, dedim. Ha, bir yol daha var: Mektup yazn.Nastenka:- Bu hi olmaz, dnyada yapamam, dedi.Ben diretmeye devam ettim:- Neden olmasn? Mektuptan mektuba fark var, yaza bakar!Bana kalrsa bu dnce pek yerinde. Biliyorsunuz, Nastenka,size kt bir t veremem ben. Her ey yoluna girecek. lk

adm siz attnza gre, imdi de...- Hayr olmaz! Sanki zorla asknt...Artk aka glmseyerek:- Ah, benim iyi yrekli Nastenkam! diye szn kestim. Dorudnmyorsunuz. Madem size sz vermi, yleyse onu aramayahakknz var. stelik anladma gre kibar bir adamabenziyor. Size kar drst davranm.leri srdm dncelerin doruluuna, kantlarmnmantkllna gvenim gittike artyordu.- Drst davranm, nk szyle kendini balad ortada.Evlenecek olursa sizden bakasyla evlenmeyeceini

sylediine, ayrca sizi de btnyle zgr braktna gredaha ne istiyorsunuz? yleyse bu ie nce sizbalayabilirsiniz. nk hakknz var, nk ona karavantajl durumdasnz. Diyelim, adam reddetmek isteseydinizne yapacaktnz?- ey... Siz olsaydnz nasl yazardnz?- Neyi?- Bakn nasl yazardm: lkin "Sayn Bay!.." diye balardm.- "Sayn Bay" diye balamasam olmaz m?- Olmaz! Ama neden olmasn? Bana kalrsa...- Peki sonra?- "Sayn Bay! zr dileyerek..." Hayr, hayr, zr dilemeye

falan gerek yok! Hakl durumunuz ortada. yleyse scak birmektup yazn:"Size nce ben yazyorum. Sabrszlm balayn. Btn biryl umut iinde bekledikten sonra bir gnlk daha kararszladayanamaym, bilmem ne derece yanl! Evet, siz burayageldiniz, ama niyetinizi deitirmi olamaz msnz? yleysemektubumdan sitem ettiim ya da sizi suladm anlamnkarmayn. Kalbinize hkmedemedim diye sulayacak deilim. Neyapalm, yazgm byleymi!Soylu bir insansnz. Sabrszln bana yazdrd busatrlar anlayla karlayacanz umarm. Bunlar yazann

danacak, akl soracak tek yakn olmad gibi yreine szgeirmekte glk eken zavall bir kz olduunu da unutmayn.Bir anlk bile olsa iime den bu kukudan dolay affnzdilerim. Sizi sevmi, hl da seven birisini krmay


26/75

aklnzdan bile geirmeyeceinizi biliyorum."Gzleri sevinten parlayan Nastenka:- Evet, tam dndm gibi, diye bard. Siz benimkukularm giderdiniz. Sizi bana Tanr gnderdi. Teekkrederim, ok teekkr ederim.Kzn sevinli yzne hayran hayran bakyordum.- Niin teekkr ediyorsunuz, Nastenka? Beni size Tanrgnderdi diye mi?- Elbette.- Ah, Nastenka! Baz insanlar aramzda yayorlar diyekrederiz. te ben de size rasladm, mr boyunca aklmdankmayacanz iin ayn minnet duygusuyla doluyum.

- Peki, yetiir yetiir! imdi dinleyin beni. Bizim szmzyleydi: Moskova'dan dner dnmez, ya iin aslndan habersiz,ktlk dnmeyen bir tanda mektup brakacak, ya da -mektupta her eyi yazmas zor olaca iin bundan vazgeerse-ayn gn szletiimiz bu yere tam saat 10'da gelecekti. Onungeldiini biliyorum; ama gn getii halde ne mektubu var,ne de kendisi. Gndzleri ninemin yanndan ayrlamam. Onuniin u mektubu szn ettiim tanda gtrverin. Onunadresine yollarlar. Yant gelirse yarn akam 10'da burayagetirirsiniz.- Peki ama mektup! Daha mektubu yazmadnz!.. Yant ancak

br gn alrsnz.arm gibiydi.- Mektup mu? yle ya... ey...Kekeleyerek durdu. Kpkrmz kesilen yzn br yanaevirdi. O anda da elime bir zarf tututurduunu hissettim.nceden yazlp hazrlanm, zarfnn az kapatlm birmektuptu bu. Hatrmda zarif, sevimli bir yz canland.- R, o - Ro, s, o - si, n, a - na! diye baladm.Sonra ikimiz birden:- Rosina! diye bardk.Cokunluk iinde neredeyse kucaklayacaktm onu. Yznnkzarkl gememiti, kara kirpiklerinden inci taneleri gibi

yalar dklrken glyordu. Sonra abuk abuk,- Eh, bugnlk yetiir. Hoa kaln! dedi. Mektup elinizde,gtreceiniz adres de yazl. Hadi hoa kaln! Yarngrrz.ki elimi birden tutarak btn gcyle skt. Sonra baylaselam verdi, evinin bulunduu sokaa ok gibi dald. Durduumyerde arkasndan bakakaldm.Karanlkta iyice gzden kaybolunca: "Evet, yarna... Yarnakadar!" diye geirdim iimden.

NC GECE

Bugn yamurlu, i karartc, kederli bir hava var, tpkgelecekteki yallm gibi. Birtakm garip duygular, ktmserdnceler, kendi kendime aklayamadm sorular sabahtan


27/75

beri kafam kurcalyor, ama bunlar akla kavuturacakgcm yetmedii gibi, byle bir istek de duymuyordum. Zaten buii yapacak adam mym ki!Bugn gremeyeceiz. Dn ayrlrken ortal sis brm,bulutlar g kaplamaya balamt. Ben bugn iin havann iyiolmayacan syledim. Nastenka ise yant vermedi; kt birkehanette bulunmaktan ekiniyor gibiydi. Dn onun iinbulutsuz, aydnlk bir gnd; hibir bulut mutluluuna glgedremezdi.- Yamur yaarsa gremeyiz, dedi. Gelemem ben."Nastenka belki de bugnk yamurun farkna varmamtr" diyedndm. Ama gerekten gelmedi. Aradan iki gn geti.

Dn nc bulumamz, nc beyaz gecemizdi...Ulu Tanrm, sevin ve mutluluk insan ne kadar gzelletirir,insan yrei sevinten nasl da coarm! Yrein bucokunluu; iindekini bakasnn yreine de dkmek, hereyin neeye boulduunu, glp oynadn grmek iindisanki! Sevincin bu derecesine raslamamtm dorusu!Nastenka'nn sylediklerinden bana kar byk bir efkat,byk bir yaknlk duyduu anlalyordu. Bana sokuluyor, birdediimi iki etmiyor, houma gitmek iin ne yapacanaryordu. Mutlu olmann verdii bir ivelilii vard.Ben... Ben de bunlara inanyor, onun bana kar...

Ama nasl byle dnebilmiim? Bir insan btn bunlarn birbakas iin yapldn anlamayacak denli kr olabilir miydi?Bana kar gsterdii efkat, zen ve sevginin... Evet banaolan sevginin, bir bakasyla grecei iin duyduusevinten, mutluluunu benimle paylama isteinden ilerigeldiini nasl da anlamamm?.. Bou bouna beklediktensonra adam gelmeyince, Nastenka somurttu, rkt, korkuylaiine kapand. Hareketleri, konumalar eski ivesini, eskicvl cvl neesini yitirdi. Tuhaf deil mi; kendisi iinzledii, benimle de paylamak istedii mutluluakavuamayaca korkusuydu asl onun bana ilgisini artran!Zavall Nastenka; korkusu, aknl o dereceye vard ki,

sonunda benim kendisini sevdiimi anlad ve o anda talihsizakmdan dolay bana acd. Her zaman yle deil midir? Mutsuzolduumuz zamanlar bakalarnn mutsuzluunu daha bir derindenduyarz. O zamanlar duygular incelip gleniyor.Buluma saatini iple ekerek Nastenka'y grmeye byk birheyecanla kotum. u andaki hislerimin byle olaca, bu iinumduum gibi bitmeyecei aklma gelir miydi? Nastenkasevinten, gzleri ldayarak yant bekliyordu. Yant,arsna koarak gelen sevgilisi olacakt. Benden tam birsaat nce gelmiti. lkin her eye, her szme kahkahalarlaglyordu. Bir aralk sustuumu grnce:

- Niin bu kadar sevinli olduumu biliyor musunuz? dedi. Sizebakmak neemi artryor. Sizi bugn yle seviyorum ki!- yle mi? dedim.Yreim hzla arpmaya balamt.


28/75

- Bana k olmadnz iin ok seviyorum sizi. Sizinyerinizde bir bakas olsa bana satar, dirlik vermez;ahlarla, oflarla k numaras yapard. Ama siz candandostsunuz.Byle diyerek elimi yle skt ki, az kalsn baracaktm. Birsre gldkten sonra yz birden ciddileti.- Hem de yle candan bir dostsunuz ki, anlatamam! Sizi banaTanr gnderdi! imdi yanmda bulunmasaydnz, kim bilir nedurumlara derdim. En bata karc deilsiniz. Bana kar datertemiz bir sevginiz var. Ben evlendikten sonra gene dost,kardeten daha yakn iki dost olacaz. Sizi hemen hemen onunkadar seveceim...

O anda korkun bir hzn duydum, gene de, nedense iimdenglmek geldi.- Sinir bunalm geiriyorsunuz dedim. Gelmeyecek diyeiinizde bir korku var.- Akolsun! Eer daha az mutlu olsaydm, gvensizliiniz,siteminiz yznden alayabilirdim. Ama... ey... Aklmasoktuunuz bu dnce beni rahat brakacaa benzemiyor. Neyse,bunlar sonra dnrm: Ne yalan syleyeyim doruydudediiniz. Evet! Kendimde deil gibiydim, batan aa dikkatkesildim; duygulanm bu yzdendi. Aman brakalm imdi uduygu konusunu.

O srada ayak sesleri iitildi, karanlkta birinin bize doruyrdn grdk. kimiz de titriyorduk, Nastenka lnzor tuttu. Kzn elini braktm, ondan uzaklamak iindavrandm. Ama aldanmtk, gelen o deildi.Nastenka tekrar elini bana uzatarak:- Neden korktunuz? dedi. Elimi niin braktnz? Ne karbundan? Onu birlikte karlayacaz. Birbirimizi ne kadarsevdiimizi grmesini istiyorum.Kendimi tutamayarak;- Birbirimizi ne kadar sevdiimizi grsn! diye bardm.O anda da unlar dnyordum: "Ah, Nastenka, Nastenka! Buszlerinle neler anlattn biliyor musun! Byle bir sevginin

birinin yreini buz gibi yapaca, ruhunu karartaca aklnagelir miydi? Senin elin buz gibi, oysa benimki atetenyanyor... Gzlerin bal senin, Nastenka! Ah, mutlu bir insanbazen ne ekilmez oluyor! Ama sana kzmak elimde deil!.."Daha fazla dayanamayacaktm.- Size bugn neler olduunu anlataym m? diye baladm.- Ne oldu, bir ey mi var? Hadi anlatsanza! Deminden beriniin sustunuz?- nce, verdiiniz ii yaptm. Ahbaplarnza gidip mektububraktm. Sonra da eve dnnce uyudum.Nastenka glerek szm kesti:

- Hepsi bu kadar m?Gzlerimde budalaca yalarn biriktiini hissederek isteksizisteksiz:- Hemen hemen bu kadar, dedim. Bulumamza birka saat kala


29/75

uyandm, sanki hi uyuyamamtm. Bilmiyorum bana ne oldu.Gelirken size bunlar anlatmak istiyordum... Zaman durmu, oanda iimdeki duygular sonsuzlam gibiydi. O ann sonsuzakadar uzayacan, yaamn benim iin durduunu hissediyordum.Gzlerimi atm zaman sanki ok eskiden iitip ezberlediim,sonra da unuttuum tatl bir ezgi alnyordu kulamda.Yaadm srece ruhumdan kopmak isteyen ve imdi frsat bulanbir ezgi...- ok tuhaf! Nasl bir ey bu? Bundan hibir ey anlamadm.- Oysa size bu tuhaf duyguyu anlatmay ne kadar isterdim,Nastenka!Yalvaran sesimde zayf, gizli bir umut seziliyordu. Ah, seni

eytan! Bir anda anlamt.- Yeter brakn imdi bunlar! dedi.O anda da son derece neeli, afacan bir havaya brnerekkoluma girdi. Durmadan glyor, benim de glmemi istiyordu.Utanarak sylediim her sze ise nlayan, uzun birkahkahayla, yant veriyordu... Tam kzmak zereydim ki, bu kezde cilve yapmaya balad.- Bakn, size ne syleyeceim: Bana k olmadnz iinbiraz zlyorum. nsanolu ne anlalmaz yaratk, deil mi?Ama, ey benim baemez dostum, saf bir kzm diye benibeenmediinizi syleyemezsiniz. nk size her eyi, aklmdan

geen en sama dnceleri bile anlatyorum.- Durun bakaym, sanrm saat 11'i alyor.Kentin uzaktaki bir kilisesinden saat gongunun ll, toksesleri geliyordu. Nastenka birden durdu, glmeyi brakarakvurular saymaya balad. Sonra rkek, kararsz bir sesle:- Evet, on bir, dedi.Onu rktp saat vurularn saydrdm iin o anda pimanoldum, kinime yenik dtm iin de kendime lanet okudum.Zavall kzcaz adna iin iin zlrken kusurumubalatacak yollar aryordum. Gnln almaya; eitlikantlar, akla yakn nedenler ileri srerek adamn niingelmediini aklamaya altm. O anda hi kimse Nastenka

kadar kolay kandrlamazd. Ayn durumda olan herkes, sylenenavutucu szlere, iine su serpecek en ufak hakllk sebebinecanla bala sarlrd.leri srdm kantlarn aklna kendim bile hayrankalarak gittike ykselen bir sesle konumaya baladm:- Biz de tuhaf insanlarz dorusu! Dnn bir kere, naslgelebilirdi! Nastenka, beni yanltp aklm yle eldiniz ki,zaman hesabn bile unuttum! Bir kere mektubu yeni almolabilir. Sonra, belki gelemeyecei iin mektubunuza yantvermeyi dnyordur. Tabii, mektup yarndan nce gemezelinize. Ben yarn erkenden yoklar, size hemen bildiririm.

insann aklna her trl olaslk geliyor. rnein mektupvardnda evde deildi. Belki mektup hl eline ulamamtr.Her ey olabilir...- Doru, ben bunlar dnmemitim. Kukusuz hepsi olabilir.


30/75

Nastenka bunlar uysal bir sesle sylemiti, ama mziinuyumunu bozan atlak bir ses gibi, gizli, clz bir dnceninzihnini bulandrd seziliyordu. Konumasna devamla;- Bakn, ne yaparsnz, dedi. Yarn elden geldiince erkengider, yant gelmise hemen bana getirirsiniz. Neredeoturduumu biliyorsunuz, deil mi?Nastenka bir kez daha adresini tekrarlad. Ondan sonra dasokulgan, rkek bir hal ald. Grnte beni dikkatledinliyordu. Ama nasl oldu bilmem; kendisine bir sorusormutum ki, yant vermedi, ararak ban yana evirdi.Dnp yzne baktm: Tam da dndm gibi, alyordu.- E, beendiniz mi imdi yaptnz! Daha ocuksunuz

vallahi!.. Hadi kesin, bakaym alamay.Nastenka glmsemeye, sakin durmaya alt, ama enesititriyor, gs kalkp kalkp iniyordu. Bir sre sustuktansonra;- Sizi dnyorum da, ne kadar iyi bir insan olduunuzuanlamamak iin ta olmak gerek, dedi. Biliyor musunuz, aklmane geldi? Aranzda bir karlatrma yaptm. Niin o sizdeilsiniz? Niin o size benzemiyor?.. Onu daha ok sevmeklebirlikte, siz daha iyisiniz.Yant vermedim. Benim bir eyler sylememi istiyor gibiydi.- Belki onu yeterince anlamadm, belki iyice tanmyorum. Ne

tuhaf, ondan biraz ekinirdim; arbal, gururlu bir grnvard. Kukusuz onun byle grnmesine karlk benden dahayufka bir yrei olduunu biliyorum. Boham alp odasnaktm geceki bakn dnyada unutamam. Gene de ona karbyk bir sayg duyuyorum. Acaba kendimi onun dengi saymadmiin mi?- Deil, Nastenka, yanlyorsunuz. Onu dnyada her eyden ok,hatta kendinizden de ok sevdiiniz iin size yle geliyor.- Peki, yle olsun, dedi Nastenka saflkla. Bakn, imdiaklma ne geldi: Artk ondan hi sz amayacam. Bakaeylerden konualm daha iyi. oktandr kafam kurcalayan birey var. Niin insanlar birbirlerine kar ak yrekli

davranmyorlar? Neden en iyi insan bile karsndakinden bireyler gizliyor, btn dndklerini aklamyor?Szlerimizin yabana atlmadn bildiimiz zamanlar bileneden iimizden geenleri olduu gibi sylemiyoruz? Nedenherkes olduundan sert grnmek istiyor? Duygularn hemenaa vurursa altta kalacakm, kk drlecekmi gibi birkorkuya kaplyor?..O anda ben de duygularm her zamankinden ok bask altndatuttuum iin szn kestim:- Doru sylyorsunuz, Nastenka. Ama bunun eitli nedenlerivar.

Nastenka ok heyecanlyd.- Ama herkes yle deil! rnein, siz... Siz bakalarnabenzemiyorsunuz. Bilmem nasl anlataym... Bana yle geliyorki, siz... imdi bile... Benim iin kendinizden bir eyler


31/75

veriyorsunuz...Nastenka bana gz ucuyla rkeke bakarak konumasn srdrd:- Byle konutuum iin kusuruma bakmayn. Ben okumam birkzm, insanlar arasna pek girip kmlm yok, onun iinbazen dzgn konumay bile beceremiyorum.Sesi gizli bir tutkuyla titriyordu, yine de glmsemeyealt.- Sylemek istediim u ki, bana kar beslediinizduygulardan dolay size mteekkirim... Tanr sizi mutluklsn! Geen gn hayalciliiniz konusunda anlattklarnznhibiri doru deil. Yani bu szlerin sizinle pek ilgisi yok.Siz hayallerden kurtulabiliyorsunuz. O gn anlattklarnzdan

baka bir insansnz. Bir gn severseniz, sevgilinizle mutluolmanz dilerim. Seveceiniz kz iin byle bir dileim yok,nk sizinle nasl olsa mutlu yaayacak. Bunu bilereksylyorum, ben de bir kadnm, yleyse szlerime inann...Nastenka sustu, elimi kuvvetle skt. Heyecandan ben dekonuamyordum. Birka dakika byle geti. Sonunda bandorulttu:- Evet, anlalan bugn gelmeyecek! Vakit olduka geti, dedi.nandrc, kesin bir sesle:- Yarn gelir, dedim.Nastenka'nn yzne nee geldi.

- Evet, artk ben de sizin gibi dnyorum; ancak yarngelebilir. Eh, hoa kaln! Yarn grrz. Yamur yaarsabelki gelmem. Ama br gn, ne olursa olsun, kesinliklegeleceim. Siz de gelmezlik etmeyin. Anlatacam ok eyolacak.Aydnlk gzlerini gzlerime dikerek elini uzatt.- Artk her zaman birlikte olacaz, deil mi?Ah, Nastenka u anda duyduum yalnzl bir bilsen!Ertesi gn saat 9'u alnca, odamda duramaz oldum, havannbozukluuna aldrmadan sokaa frladm. Biraz sonra,kanepemizde oturmaktaydm. Gelirken Nastenkalar'n evine birbakaym dedim, ama sokaklarna saptktan sonra eve birka adm

kala, utanarak bam bile kaldrmadan geri dndm.Eve geldiim zaman imdiye dek tatmadm bir sknt kmtiime. Bir de havann rutubeti, somurtkanl vard bununyannda! Hava bari iyi olsayd, vaktimi gezmekle geirir, evednmezdim.Ne yapalm, yarn bekleyeceiz. Yarn Nastenka her eyi, hereyi anlatacak.Ya mektup? Mektup da yoktu bugn! Ama ne gerei var? Artkkavumulardr birbirlerine.

DRDNC GECE

Tanrm, her ey byle mi bitecek, sonunda bu mu olacakt?Saat 9'da geldim. Nastenka oradayd. Uzaktan baknca ilkgrdm gnk duruunu anmsatyordu. Gene yle, rhtmn


32/75

demir parmaklna dayanmt. Yanna iyice sokulduum haldefark etmedi beni.Heyecanm olanca gcmle bastrarak:- Nastenka! diye seslendim.Birden bana dnd:- Verin hadi! Daha ne duruyorsunuz?Afallayarak baktm. Parmakla tutunmutu.- Hani? Mektup nerede? Getirmediniz mi mektubu?aknlm iyice artmt.- Bende mektup yok!.. diyebildim. Siz onunla grmediniz midaha?Beti benzi att; baklar yzme akl, ylece kald. Son

umudunu da ben krmtm. Sonunda kesik kesik bir sesle:- Eh, ne yapalm! Yaplacak bir ey yok, dedi. Demek bendenyz evirdi.Gzlerini indirdi, sonra bana bakmak istedi, bakamad. Birkadakika daha byle heyecann yenmeye altysa da sonundadayanamad, ban yana evirip rhtmn parmaklnayaslanarak hngr hngr alamaya koyuldu.- Brakn canm alamay, dedim.Ama kzcazn yzne baknca konumay srdremeyeceimianladm. Ho, ona ne syleyebilirdim ki!Durmadan alyordu.

- Beni avutmaya kalkmayn! Bir daha onun szn etmeyin! Beniinsafszca, acmadan braktn grmezlikten gelerek hldneceini sylemeyin! Ama neden? Neden byle yapt? Yoksamektubumda, o uursuz mektubumda kt bir ey mi vard?Hkrklardan konumas kesiliyordu. Ona baktka yreimparalanacak sandm.- Ne kadar da gaddar, acmasz davrand! Hem tek satr, birtek satr bile yazmad. Ne olur, bir iki satrla benisevmediini, istemediini bildirseydi! Oysa, gndr birhaber yok. Onu sevmekten baka suu olmayan zavall, aresizbir kz gcendirmek, kk drmek pek kolayna geldi. u gndr ektiimi bir Tanr bilir. Kendi ayamla yanna

gidiimi, kendimi kk drmeye aldrmadan birazck sevilmekiin gzya dkm dndke kahroluyorum. Ama ite sonumugryorsunuz...Nastenka birden ban bana evirdi. Kara gzlerinden imekakyordu.- Olacak ey deil bu! Byle ey dnyada olmaz! Dpedz tuhafbir durum! Ya siz yanlyorsunuz, ya ben. Belki de mektubualmamtr, ne dersiniz? Belki hibir eyden haberi yoktur. Neolur, siz bir ey syleyin, bundan bir ey anlyorsanz banada aklayn. Nasl olur da bu derece hunharca, kabadavranabilir? Tek kelime yazmad! Dnyann en aalk

insanna bile byle davranlmaz. Yoksa hakkmda kulana ktbir ey mi gitti? Belki biri dedikodu falan yapmtr.Syleyin, siz buna ne dersiniz?- Beni dinleyin, Nastenka, yarn sizin adnza ona gideceim.


33/75

- Sonra?- Ne dndn renirim, her eyi de anlatrm.- Daha sonra?- Siz imdi bir mektup yazn. Olmaz demeyin, Nastenka.Dediimi yapn. Greceksiniz, davrannz saygylakarlayacak. Eer...Nastenka hemen szm kesti:- Hayr, dostum olmaz. Yetiir artk! Bundan byle benden teksz, tek satr yok! Artk onu tanmyorum, sevmiyorum onu...U-nu-ta-ca-m!Onu kanepeye oturtmak iin;- Kendinizi bu kadar zmeyin, dedim! Oturun uraya.

- zdm yok zaten, yeter artk. Siz aladma bakmayn,geer! Yoksa kendime bir ey yapacam, kendimi ldreceimimi sanyorsunuz?Yreim doluydu. Konumak istiyor, konuamyordum.Nastenka kolumdan tuttu.- Beni dinleyin, siz olsanz byle davranmazdnz, deil mi?Ayanza gelen kz yzst brakmazdnz. Onun zayf, budalayreiyle bylesine kstaha alay etmezdiniz. Onun yalnz birkz olduunu, kendini kollayp koruyamadn, gnlne szgeiremediini grerek bu susuz kza acrdnz, deil mi? Oh,Tanrm! Nedir bu bama gelenler!

Heyecanm daha fazla yenemediim iin:- Nastenka! Nastenka! diye haykrdm. Bana ikenceediyorsunuz! Yreimi paralyor, lm azab ektiriyorsunuz!Her eyi iime atamayacam artk! imde birikenlerikonumadan edemeyeceim.Bunlar syledikten sonra yerimden doruldum. Nastenka elimieline ald, yzme akn akn bakyordu.- Size ne oldu? dedi en sonunda.- Beni dinleyin, Nastenka! Size syleyeceklerim sama sapanszler, aptalca zrvalar olabilir. Byle bir eyingereklemeyeceini bildiim halde konumadan edemeyeceim.Uruna ac ektiiniz kiinin hatr iin syleyeceklerimi

balayn!..Nastenka ad kesti. Yzme diktii akn gzlerinde tuhafbir merak parlts vard.- Neymi o syleyecekleriniz?- Olmayacak bir ey, ama sizi seviyorum Nastenka! te hepsibu kadar! Bakalm bundan sonra benimle eskisi gibikonuabilecek, sylediklerimi dinleyecek misiniz?Nastenka szm kesti:- Ne olmu ki? Bir ey mi var bunda? Sizin beni sevdiinizioktandr biliyor, ama byle derinden deil de, birazsevdiinizi sanyordum... Demek durum bambaka!

- Batan da yleydi, Nastenka, fakat imdi, imdi... Sizin onabohanzla gittiiniz zamanki gibiyim ben de. Hatta daha dakt, Nastenka. nk onun bir sevdii yoktu, ama sizin var.- Neler sylyorsunuz! Ne demek istediinizi anlamyorum. Siz


34/75

niin byle, hem de neden birdenbire... Aman Tanrm! Ben desamalyorum. Ama siz...Nastenka bsbtn armt. Yanaklar kzararak gzleriniyzme evirdi.- imdi ne yapaym, Nastenka? Hadi siz syleyin! Suluolduumu biliyorum. Gveninizi ktye kullandm. Ama hayr,Nastenka, sulu deilim ben. imden bir ses byle sylyor,hakl olduumu hissediyorum. nk sizi hibir biimdegcendiremem, sizi incitemem. Dostunuzdum, gene de yleyim.Deien bir ey yok. Bakn ite, gzyalarm akyor, Nastenka.Brakn aksn, kimseye bir zarar var m? Nasl olsa kurur...Beni kanepeye oturtmaya alyordu.

- Oturun canm, oturun. Bakn siz u ie!- Hayr, Nastenka, oturmayacam. Artk burada kalamam...Bundan byle grmeyeceksiniz beni. Syleyeceklerimisyleyeyim, ondan sonra gideceim. Diyeceim u ki, sizisevdiimi hibir zaman renemeyecektiniz. Gizimi kendimesaklayacaktm. Byle bir anda sizi bencilliimle zmememgerekirdi. Ama konuyu siz atnza gre su benim deil,sizin... Beni yannzdan kovmaya hakknz yoktu.Kzcaz utanmasn elinden geldiince gizlemeye alarak:- Kovan kim! dedi. Ben sizi kovmuyorum ki!- Demek kovmuyorsunuz? Oysa ben kendim kaacaktm... Gene de

durmayacam. Yalnz nce iimi dkeyim. Demin alaypszlyordunuz, ac ac sitem ediyordunuz. nk... nk(aka syleyeceim) aknz reddettiler, sizi yzstbraktlar. Ben buna katlanamazdm, Nastenka! Yreim sizekar ylesine byk bir sevgiyle doluydu ki, yerimde sakinoturamazdm. Ama sevgimin bir ie yaramadn grmekle dekahroluyordum. Bu durumda konumadan durabilir miyim,Nastenka? Dayanamadm, her eyi syledim.Nastenka'nn yznde ne iin olduu anlalmayan bir kprtvard.- Olsun, syleyin, hepsini syleyin. Sizden bunu istememtuhafnza gidecek... Gene de syleyin, konuun. Niin byle

istediimi sonra sylerim. Her eyi anlatacam size.- Bana acyorsunuz, Nastenka. Bundan baka syleyeceiniz birey olabilir mi? Giden gitmi, olan olmutur; azdan kansz geriye dnmez. Artk her eyi bildiinize gre ie buradanbalayalm... Siz demin oturduunuz yerde alarken ben kendikendime dnyordum ki... Evet, ne diyordum. Ha, kendikendime dnyordum ki... Ho, pek olacak bir ey deil ya...Dndm ki, herhangi bir sebep yznden onu sevmiyorolabilirsiniz. Bunu dn de bugn de dndm Nastenka. yleysene yapp yapp kendimi size sevdirmeliydim. nk beni sevmeyebaladnz kendi aznzla sylemitiniz. te

syleyeceklerim aa yukar bunlar. Ha, bir ey daha var:Beni sevmi olsaydnz imdi ne yapardk; bir de bunusyleyecektim. Beni dinleyen dostum -nk hl dostumsunuz-,ben basit, yoksul, sradan bir insanm. Ho, asl nemli olan


35/75

bu deil -ardm iin geveliyorum bu laflar-... Neyse,brakalm imdi bunlar. Demek istediim u ki, tanmadm buadam sevseniz, sevmeye devam etseniz, ben gene de sizi deligibi sevecek, ama sevgimin size yk olmamas iin elimdengeleni yapacaktm. Siz ancak yaknnzda, her an sizin iinarpan, minnet dolu, smscak bir yrek olduunu bilecek;yalnzca bunu anlayacaktnz. Hem yle bir yrek ki... Ah,Nastenka, Nastenka!.. Beni ne durumlara soktunuz!..Nastenka kanepeden ayaa frlayarak:- Alamayn, alamanz istemiyorum, dedi. Hadi kalkp, birazyryelim. Alamay kesin artk.Mendilini karm, gzyalarm siliyordu.

- Eh, oldu. imdi gidebiliriz. Belki benim de sizesyleyeceklerim var. (Sizi hi aldatmak istemem), onu hlsevmeme karn, madem beni brakt, unuttu... Evet madem...ey... Bana yant verin: Diyelim, ben de sizi sevmi olsaydm,yani yalnzca sizi... Ah, dostum! Bana k olmadnz iinsizi verken sizi incittiimi, sizinle alay ettiimi anlyorumimdi. Ah, ben ne kafaszmm! Nasl oldu da dnemedim,tahmin edemedim! Artk kararm verdim, her eyisyleyeceim...- Dinleyin beni, Nastenka! Ne olur, artk gideyim. nk sizeyalnzca ac ektiriyorum. Bakn, benimle alay ettiiniz iin

imdi de vicdan azab ekiyorsunuz. Ben byle ey istemem.Kendi derdiniz kendinize yetmiyormu gibi... Biliyorum, btnsu bende, Nastenka. Hadi, hoa kaln.- Durun, dinleyin beni! Biraz bekleyemez misiniz?- Neyi? Neyi bekleyeceim?- Onu seviyorum, ama geer bu, gemesi gerek, gememesiolanaksz. Hatta imdi de gemi olduunu hissediyorum...Belki bugn sona erer. Neden mi? nk ondan nefret ediyorum,siz burada benim yanmda alarken o benimle alay etti. Sonra,siz beni onun gibi yzst brakmadnz. nk beniseviyorsunuz, ama o sevgi nedir bilmedi. Ben de, ben deseviyorum sizi. Hem de sizin beni sevdiiniz kadar... Size

nce de sylemitim; ondan daha iyi, daha soylu olduunuz iinseviyorum sizi. nk o...Zavall kzn heyecan son derecesini bulmutu. Szlerinibitirmeden ban omzuma, sonra gsme koydu; ac acalamaya balad. Avutmak, yattrmak iin sylediklerim hepbounayd; alamas bir trl kesilmiyordu. Durmadan elimiskyor, hkrklar arasnda kesik kesik konuuyordu:- Biraz durun, imdi geer. Size syleyeceklerim var...Sanmayn bu gzyalar baka bir eyden... Sinirden bu. Dururimdi.Sonunda alamas geti, gzlerini sildi, yeniden yrdk. Ben

konumak istiyor, Nastenka ise her seferinde beklememi ricaediyordu. Sessizce yryorduk... En sonunda kendinitoparlayarak konumaya balad. Zayf ve titrek sesi bana okdokunarak iimi szlatt.


36/75

- Sakn beni hoppa, gelge gnll bir kz sanmayn. Bu kadarkolay unutup ihanet edeceklerden deilim. Onu tam bir ylsevdim. Tanr adna yemin ederim ki, ona ihanet etmeyiaklmdan bile geirmedim. Ama olsun, o beni hor grd, benimlealay etti, Tanr kusurunu balasn. Beni incitmekle, kalbimikrmakla eline ne geti? Hi! Artk sevmiyorum onu. nkancak beni anlayan yce gnll, soylu bir insan sevebilirim.nk ben de yleyim, o bana layk deil! Neyse, Tanrkusurlarn balasn. Yanldm anlamakta ge kalmaktansabylesi daha iyi. Artk tanyorum onu. Bitti her ey...Nastenka elimi skarak devam etti:- Sonra, bir ey daha var dostum. Belki de ona olan akm bir

duygu aldanndan, hayalden baka bir ey deildi. Ninemindizinin dibinden ayrlmadm iin, can skntsndankapldm bo bir duyguydu belki de. Benim sevebileceim adambaka olmalyd. Evet, bana acyacak birini sevmeliydim...Neyse, brakalm bu konuyu.Nastenka heyecandan boulacakm gibi biraz bekledi.- Bakn, size sylemek istediim u: Eer onu sevmeme -dahadorusu sevmi olmama- karn siz hl beni seviyorsanz...Nasl syleyeyim, aknzn ok gl, yreimden ncekinisilecek kadar gl olduunu hissediyorsanz... Bana acyarak;hayatta yapayalnz, avuntusuz, umutsuz, yazgmla ba baa

kalmam istemezseniz... Beni her zaman imdiki gibiseverseniz, yemin ederim, kranm... ey... Akm sizinaknza layk olacaktr. Elimi kabul ediyor musunuz?Sevin gzyalarm tutamayarak:- Nastenka! Ah, Nastenka! diye bardm.O da kendini zor tutuyordu.- Eh, yetiir artk bu kadar! Sanrm sylenecek her eyisyledik. Hem siz, hem de ben mutluyuz, deil mi? yleyse neolur keselim bunu; baka eylerden konualm!- Evet, Nastenka, yle. Bu konu kapansn. Ben de ok mutluyum.Artk baka konulara gesek iyi olur. Hadi, ben hazrm.Ama ne konuacamz bilmiyorduk. Glyor, alyor, ipe sapa

gelmez gevezelikler ediyorduk. Bazen yaya kaldrmdan yryor,bazen karya geip orada tur atyor, sonra gene eski yerimizegelerek rhtm boyunca gezmeye devam ediyorduk. ocuklar gibineeliydik...- imdi yalnz bamaym. Nastenka, ama ilerde...Biliyorsunuz, ben dar gelirli bir adamm. Ylda elime bin ikiyz ruble geer, bu da fena saylmaz.- Elbette. Sonra ninemin dul ayl da var. Bize yk olmaz.Onu yanmza alrz.- Tabii, ninenizi almadan olur mu! Yalnz u bizimMatriyona...

- yle ya, bizim de Fiyokla var.- Matriyona iyi kadndr. Tek kusuru, kafasnn bombo oluu,aklnn hibir eye ermemesi. Ama bunun nemi yok...- Ne fark eder canm! Anlamamalar iin bir sebep deil bu.


37/75

Yarn siz hemen bize tanmalsnz.- Nasl, size mi? Bana gre hava ho...- Evet, bizim kiracmz olursunuz. Tavan arasndaki oda boduruyor. Soylu kiilerden yal bir kadn oturuyordu kt.Ninemin gen bir kirac istediini biliyorum. "Niin genistiyorsun?" diye sordum. "Yalandm da onun iin. Sakn sanakoca aradm sanma!" dedi. Ama ben bunun iin olduunuanladm hemen.- Ah, siz yok musunuz ya!kimiz de glmeye baladk.- Eh, tamam! Yetiir gldmz! Siz nerede oturuyordunuz!Unuttum.

- X kprsnn yannda, Barannikov'un evinde.- yle byk bir apartman m bu?- Evet, byktr.- Biliyorum, gzel apartman. Artk siz oradan vazgein de biran nce bize tann.- En ge yarn, Nastenka. Biraz kiradan borluyum ama zararyok... Nasl olsa yaknda aylm alacam.- Ben de belki ders veririm. nce kendim renir, sonra dabakasna retirim.- ok iyi Nastenka. Biliyor musunuz, yaknda bir de ikramiyemvar.

- Demek yarndan sonra kiracmz oluyorsunuz?- Evet. Bakn, Sevil Berberi yeniden sahneye konulacanagre, birlikte gideriz, ne dersiniz?Nastenka gld.- Gideriz, ama Sevil Berberi olmasn da baka bir temsilegidelim.- Peki, baka birine... Kukusuz bylesi daha iyi olur, benpek dnmeden syledim.Byle konua konua yryorduk. Sanki kendimizden gemi gibi,nerede yrdmzn farknda bile deildik. Arada bir durupayn yerde uzun zaman konuuyor, sonra tekrar yryerek tauzaklara gidiyor, gzyalar arasnda kahkahalarla glyorduk.

Bazen Nastenka eve gitmek istiyor, ben de alkoymay gzealamadm iin onu evine kadar geiriyordum. Ama eyrek saatsonra bir de bakmz, gene rhtmda, kanepemizin yanndayz.Bazen de Nastenka iini ekerken gzleri yaaryordu. O zamanbana bir rkeklik geliyor, buz gibi oluyordum. Ama o hemenelimi eline alyor, beni uzaklara doru srklyordu. Bylecegevezelik ederek yeniden dolamaya koyuluyorduk.Sonunda Nastenka:- Artk eve gidelim dedi. Vakit ok ge oldu. Yeter bu kadaryaramazlk.- Haklsnz, Nastenka. Yalnz ben artk uyuyamam. Eve

gitmeyeceim.- Ben de uyuyamam herhalde. Gene de siz beni eve kadargeirin.- Geirmez olur muyum!


38/75

- Ama bu sefer doruca eve gideceiz.- Hi merak etmeyin.- Sz m? nk sonunda nasl olsa eve gideceim.Glerek:- Sz, dedim.- Hadi yleyse.- Peki... Ge bakn, Nastenka. Yarn ok gzel bir havaolacak, gkyz masmavi, ay prl prl. Bakn u solgunbuluta, neredeyse ay kaplayacak. Bakn, bakn... ama yanndangeti... Bakyor musunuz, Nastenka?Ama Nastenka buluta bakmyordu. Konumadan, ta gibi kaskat,yanmda dikiliyordu. Biraz sonra rkek, ekingen bir hareketle

bana sokuldu. Elimde tuttuum eli titremeye balad. Bana dahaok yasland.O srada nmzden gen bir adam gemekteydi. Gen adamhizamza gelince birden durdu, yzmze dikkatle bakt, sonrabirka adm daha att. Yreim gsmden dar frlayacakgibi arpyordu.Yavaa:- Kim bu adam, Nastenka, diye sordum.Bana iyice sokulmutu, zangr zangr titriyordu.- O... diye fsldad.Ayakta glkle duruyordum. Arkamzdan bir sesin:

- Nastenka! Sen misin, Nastenka? dediini iittim.Ayn anda gen adam bize doru birka adm ilerledi.O ne lkt Tanrm!.. Ya Nastenka'nn rpermesi, kollarmdansyrlarak adama doru atlmas! Olduum yerde kaskatkesilmi, onlara bakyordum. Ama Nastenka'nn adama kollarnuzatp boynuna atlmasyla, sonra yeniden dnmesi bir oldu.Ben daha neye uradmn farkna varmadan bir de baktm,Nastenka'nn kollar boynumda, beni scak, iten bir pcklepyor. Ama sonra tek sz sylemeden tekrar tekine kotu,elini tutarak onu arkasndan ekti.Durduum yerde, arkalarndan bakakaldm. Sonunda ikisi degzden silindi.

SABAH

Gecelerim o sabah bitti. Berbat bir gnd. Yamur kederlitprtlarla pencere camlarn dvyordu. Odam karanlkt,darda puslu bir hava vard. Ardan atlayan bamdnyordu. Btn bedenimi ate basmt.Bir aralk Matriyona'nn sesini duydum tepemde.- Postac sana bir mektup getirdi, bey.- Mektup mu?.. Kimden?Heyecandan ayaa frlamtm.

- Bilmem ki, bey. Bak hele iine, belki orada yazldr.Zarf atm. Ondand."Balayn beni!" diyordu. "Ayaklarnza kapanarak benibalamanz diliyorum. Hem sizi, hem de kendimi aldattm.


39/75

Bir d, bir hayaldi bu. Bugn sizi dndke iimparaland. Beni balayn!"Ne olur, beni sulamayn. nk size kar hi deimideilim. Sizi seviyor, sevgiden de byk bir duygu besliyorum.Tanrm! Elimden gelse de ikinizi birden sev

Documents

F. M. Dostoyevski - Beyaz Geceler