Beyn lxalq bazarlar v birjalar

əə

Rəsullu Əsəd

Dİ - 4

Beyn lxalq rzaq v istehlak

ə ə ə

malları bazarı

Müəl. Elşən BAĞIRZADƏ

1. Ərzaq və istehlak mallarının mahiyyəti.

2. Ərzaq və istehlak mallarının iqtisadiyyatı ve sosial əhəmiyyəti.

3. Ərzaq və istehlak mallarının başlıca xarakteristikası.

4.Kənd t s rrüfatıə ə məhsulları istehsalının ve Beynəlxalq ticarətin müasir vəziyyəti.

5. Dayanıqlı istehlak mallarının istehsalı ve beynəlxalq ticarətin vəziyyəti.

6.Ərzaq malları və dövlətlərin siyasəti.

7. Beynəlxalq ərzaq və istehlak malları bazarında Dövlətlərin, şirkətlərin, və Beynəlxalq T şə kilatların rolu ( FAO)

Yeyinti s nayesi – dünya halisi üçün istehlak, rzaq m hsullarını istehsal ed n ə ə ə ə əmüxt lif biznes sah l rinin kollektiv ş kild birl şm sidir. ə ə ə ə ə ə ə

Yeyinti s nayesin daxildirə ə

T nziml nm : rzaq istehsalı v satışı sah sind yerli, regional, milli v ə ə ə ə ə ə ə əbeyn lxalq qanunlar, göst rişl r. ə ə ə

T hsil: Akademik, peş , m sl h tə ə ə ə ə

Araşdırma v inkişaf: istehlak texnologiyasıə Maliyy xidm tl ri: kredit, siğortaə ə ə

İstehsal: toxum, k nd t s rrüfatı maşınları v ə ə ə əavadanlıqları, aqrar tikinti, gübr l rə ə

K nd t s rrüfatı: m hsul kini, ə ə ə ə əheyvandarlıq, d niz m hsullarıə ə

rzaq emalı: bazar üçün t z m hsulların Ə ə ə əhazırlanması, hazır rzaq m hsullarının emalıə ə

Marketinq: Ümumi, yeni m hsulların tanıtmaq, əc miyy tin r yini reklamlar, qablaşdırma, ictimai ə ə ə

laq l r vasit sil öyr nm kə ə ə ə ə ə ə

Topdansatış v paylaşdırma: anbarlar, ən qliyyat, maddi-texniki bazalarə

K nd t s rrüfatı: rzaq,yem, lif istehsalı, t l b olan mü yy n bitkil rin ə ə ə ə ə ə ə ə əbec rilm si, h ll şdirilmiş heyvanların artırılması prosesidir. ə ə ə ə ə

K nd t s rrüfatı praktikada ə ə əfermaçılıq olaraq da bilinir

Dünyada çox insan qabaqcıl iqtisadi m şğulliy ti olarq k nd ə ə ət s rrüfatı il m şğul olurə ə ə ə

Dünyanın ÜDM-nin sad c 20%i ə ək nd t s rrüfatının payına düşürə ə ə

K nd t s rrüfatı daha çox ə ə əhalinin g l c k rzaq t l batı ə ə ə ə ə ə ə

rolunu oynayır

rzaq emalı: xam m hsulların halinin istehlakı üçün yararlı hala g tirilm si Ə ə ə ə əmetod v texnikasının m cmusudurə ə

rzaq emalı t miz, yığılmış, doğranmış, k silmiş komponentl ri götürür v Ə ə ə ə əonlardan bazar çıxarılması üçün m hsul istehsal edirə

rzaq istehsalının növl riƏ ə

Öz l sifariş sas nda istehsal: Bu metodda istehlakçı öz zövqü v istehlakı üçün ə ə ə əm hsulu sifariş edir. Bu istehsal dizayn v işçil rin iş qabliyy tind n asılı olaraq ə ə ə ə əbir neç gün ç k bil rə ə ə ə

Seriyalı istehsal: Bu istehsal növünd mü yy n m hsuldan sad c bir q d r ə ə ə ə ə ə ə əistehsal olunur v bazara buraxılır. Bu metod istehlakçıların sayını mü yy n ə ə əetm k üçün istifad olunurə ə

Kütl vi istehsal: Bazarda geniş yer v istehlakçı t l bin malik m hsulların ə ə ə ə ə ə əistehsalı bura aiddir. M s l n: şokoladlar, hazır yem kl r, s h r yem kl ri, ə ə ə ə ə ə ə ə əkonservl rə

Anında istehsal: Bu metod sas n qida sah sind istifad olunur. M s l n, ə ə ə ə ə ə ə əsendviç istehsalçıları. M hsul üçün bütün komponentl r hazırlanır v seçim ə ə əistehlakçıya buraxılır

Topdansatış v bölüşdürm : rzaq m hsullarının müxt lif razil r çatdırılması ə ə Ə ə ə ə ə əüçün qlobal geniş n qliyyat ş b k si t l b olunur. Bura daxildir: t chizatçılar, ə ə ə ə ə ə əemal ed nl r, anbarlar, p rak nd satıcılar v istehlakçılar. B zi kompaniyalar ə ə ə ə ə ə əhazırlanma m rh l sind itirilmiş vitamin, mineral v dig r ehtiyac duyularn ə ə ə ə ə əkomponentl ri lav edir. İ T ölk l rinin topdansatış bazarlarında (Latın ə ə ə Ə ə əAmerika, Asiya ölk l ri) supermarketl rin sayının artması n tic sind t z yeyinti ə ə ə ə ə ə ə əm hsullarının h miyy ti azalmağa meyl göst rirə ə ə ə ə

P rak nd satış: halinin böyük qisminin ş h r traf razil rd toplanması ə ə ə Ə ə ə ə ə ə ə əhazır qidaları t l bi artırır. Supermarketl r p rak nd satışın sas ə ə ə ə ə ə əm rk zl rind ndir, orada minl rl m hsul növünü tapmaq olur. Restoranlar, ə ə ə ə ə ə əKafel r, şirniyyat mağazaları rzaq m hsullarını ld etm nin müasir yollarıdırə ə ə ə ə ə

Qida hazırlanması sah si son ill rd ə ə ədramatik d yişikliy m zur qalmışdır. ə ə əMüasir dövrd ,2 rzaq sektoru ə əp rak nd satış üzr mübariz aparır. ə ə ə ə ə

rzaq mağazaları t z v xam Ə ə ə əm mulatların ev ş raitind ə ə əhazırlanması üçün istehlakçılara t qdim edir. rzaq xidm t s nayesi ə Ə ə əf rqli olaraq hazır , tam v ya qism n ə ə əhazır m hsulların istehlakçılara ət qdim edilm si il m şğul olurə ə ə ə

Yeyinti s nayesi texnologiyaları: K nd t s rrüfatı maşınları, sas traktor, bu ə ə ə ə əsah d insan m yini azaltmışdır. Biotexnologiya daha çox d yişiklik ə ə ə ə əg tirmişdir. Gübr , bitki çoxaltmaqda v qida emalında bu d yişiklikl r açıq ə ə ə ə əş kild görünürə ə

Marketinq: Reklamlar, elanlar qida m hsulları haqqında informasiyanın əçatdırılmasında sas yollardır. sas kateqoriya is hazır qida ə Ə əm mulatlarındadırə

m k v t hsil: Son 100 il q d r k nd t s rrüfatı intensiv m k t l b ed n Ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə əsah idi. Fermaçılıq is sas hiss ni tuturdu. İll r boyunca bu sah il ə ə ə ə ə ə əmaraqlanan v m şğul olanların sayı azalmağa başladı. M s l n, bir neç n sil ə ə ə ə ə ə əönc ABŞda halinin t xmin n 50%i fermaçılıqla m şğul olurdusa bugün ə ə ə ə ət xmin n 1-2%i bu sah d çalışır v halinin 80%i ş h rl rd yaşayırə ə ə ə ə ə ə ə ə ə

T dqiqat (araşdırma) v inkişaf: K nd t s rrüfatında v yeyinti sah sind ə ə ə ə ə ə ə ət dqiqatların böyük qismi universitetd ki t dqiqat mühitl rind aparılır. ə ə ə ə əLayih l r sas n yeyinti s nayesind olan şirk tl r t r find n ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə əmaliyy l şdirilir. Bu s b bd n d , akademik v ticar t sah l ri arasında ə ə ə ə ə ə ə ə ə əbirbaşa laq mövcududurə ə

rzaq s nayesinin h cmiƏ ə ə

Emal olunmuş rzaq m hsullarının satışı dünya üzr t xmin n $3.2 trl ə ə ə ə ə(2004)

ABŞda h r il hali rzaq m hsullarına t xmin n $1 trl y ni ÜDMun 10%i ə ə ə ə ə ə əx rcl yirl rə ə ə

Dünyada 16.5 milyondan çox adam yeyinti s nayesind çalışırə ə

Birl şmiş Krallıqda yeyinti s nayesi çox böyükdür: t xmin n yarım milyon ə ə ə əhali bu sah d çalışır v illik g lir £70 mlrd.dırə ə ə ə ə

rzaq şirk tl ri: Nestle, PepsiCo,Unilever, Kraft, DuPont, Bunge Limited, Dole Ə ə əFood Company, JBS S.A, Sysco Corp

2010-cu ilin göst ricil rin sas nə ə ə ə ə rzaq istehsalı üzr lider ölk l rə ə ə ə

sas taxıl istehsalçıları – Çin, Hindistan, ABŞ, Fransa, RusiyaƏ

sas süd m hsulları istehsalçıları – ABŞ, Hindistan, Çin, Braziliya, AlmaniyaƏ ə

sas t istehsalçıları – ABŞ, Braziliya, Çin, Argentina, Avstraliya, Yeni Zelandiya, Ə əSudan, İran

sas t r v z istehsalçıları – Çin, Hindistan, Vyetnam, Nigeriya, Filippin, Ə ə ə əYaponiya, Koreya

Dünyadakı mövcud çirkl nm nin 50 % i son 35 ild meydana ə ə əg lə mişdir

2050-ci il q d r dünya halisinin sayı 9 milyarda q d r ə ə ə ə ə əartması v dünya iə qtisadiyyatının 135 trilyon dollara çatmağı gözl nilir.ə

Bugünki d yişm bu sür tl dava ed rs bunu qarşılmaq üçün ə ə ə ə ə ət bii s rv tl r yet rli olmayacaq.ə ə ə ə ə

g r bütün dünya q rb ölk l ri il eyni miqdarda x rcl m Ə ə ə ə ə ə ə ə əets ydi bu x rcl ri qarşılamaq üçün 5 d n lav dünya lazım ə ə ə ə ə ə əolacağdı.

Qlobal rzaq probleml riə ə