BFM 1305

การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

http://ssru.ac.th/index.php/th/

ผสอน อ.จตราวด รงอนทร กนกา

(Architectural and Engineering Drawing)

• การศกษาทฤษฎและมาตรฐานในการเขยนแบบสถาปตยกรรมและวศวกรรม

• การใชอปกรณและเครองมอในการเขยนแบบ

• การอานแบบและวเคราะห

- รายละเอยดในรายการประกอบแบบ

- สญลกษณและรายละเอยดตาง ๆ ทระบในแบบ

BFM 1305

การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

หวขอรายวชา

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ทฤษฎและมาตรฐาน

ในการเขยนแบบสถาปตยกรรมและวศวกรรม มาตรฐานการเขยนแบบสากล (National CAD Standard)

หนวยงานทเกยวของในการพฒนามาตรฐานนมอย 4 หนวยงานคอ

Uniform Drawing System

The U.S. CADD/GIS Technology Center

The Construction Specifications Institute

The American Institute of Architects

เราเรยกระบบมาตรฐานนวา Uniform Drawing System เวอรชน 3.0 เพอใหงายในการปรบปรงใหทนสมยภายหลง

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

มาตรฐานการเขยนแบบกอสราง (Standard Drawing)

• เปนเครองมอการสอสารระหวางผ เกยวของกบงานออกแบบกอสราง

• การเขยนแบบกอสรางนนเปนการถายทอดความคดในการออกแบบ ของสถาปนก วศวกร ใหผ ทเกยวของใหเขาใจไดงายและรวดเรว

- การเขยนแบบมการระบระยะ ต าแหนงพกดของสงทตองการ ปลกสรางพรอมกบระบวสดทใชอยางชดเจน

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

คมอมาตรฐานการเขยนแบบกอสราง ฉบบ 2549

มจ านวน 221 หนา ไดแบงเปน 16 บท โดยมเนอหาดงน

o บทท 1 แนวความคดในการจดท าคมอ ---อธบายทมาทไปของการจดท าคมอ แนวทางในการปรบตวใหเขากบมาตรฐาน ปญหาและอปสรรคทอาจเกดขน เหตผลความจ าเปนทจะตองมมาตรฐาน o บทท 2 ความเปนมา อธบายถงมาตรฐานปจจบนทมอย การพฒนาการของมาตรฐานตางๆ

o บทท 3 กระบวนการท างาน อธบายถงกระบวนการท างานทมอยในปจจบน และกระบวนการท สอดคลองกบการจดท ามาตรฐาน

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

บทท 4 การจดชดของแบบ อางองมาจากโมดล 1 Drawing Set Organization ของ National CAD Standard ver.3 อธบายถงการแบงแยกการเรยงล าดบชดของแบบ การเรยงชอตางๆ การจดหมวดหมของแฟมขอมล โดยเฉพาะอยางยง ในกรณของอเลคโทรนคส

บทท5 การตงชอแฟม อางองมาจากโมดลท1 Drawing Set Organization ของ National CAD Standard ver.3 อธบายถงมาตรฐานวธการตงชอแฟมขอมลทเปฯตวเนองานทเรยกวา Model File

บทท 6 ชอเลเยอร อธบายมาตรฐาน วธการจดกลมของชอตาราง ตงชอเลเยอรตางๆ โดยแบงตามกลมสาขา (Discipline) เปนหลกเพอสะดวกตอการคนหา ชอเลเยอรอางองมาจากมาตรฐานของ AIA Layer Guidelines ver.3 สวนมาตรฐาน การใชสจะอางองมาจากมาตรฐานของ Tri-service

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

o บทท 7 การจดองคประกอบของแผนงาน อางองจากโมดล ท 2 Sheet Organization ของ National CAD Standard ver.3 อธบายถงขนาดมาตรฐานของกระดาษ การจดแบงพนทบนต าแหนงทเหมาะสมในการวางองคประกอบตางๆไมวาจะเปนตวแบบ หรอ ค าอธบาย o บทท 8 มาตรฐานการเขยนแบบ อางองมาจากโมดลท4 Drafting Convention ของ National CAD Standard ver.3 รปลกษณของการเขยนแบบ น าเสนอเปนขอสรป o บทท 9 เปรยบเทยบมาตรฐานของ CAD Standard กบมาตรฐาน มอก. ทใชอยในบานเรา

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

บทท 10 สญลกษณในแบบ อางองมาจากโมดลท 6 Symbol ของ CAD Standard ver.3

สญลกษณ

วธการอางอง

ตวอยางมาตรฐานสญลกษณ หลกๆทใช ----อางองจาก Module ของ National CAD Standard ver.3

บทท 11 การใหค าอธบาย อางองมาจากโมดลท 7 National ของ National CAD Standard ver.3

อธบายรปแบบการใหค าบรรยายในแบบ

ต าแหนง ล าดบกอนหลงทควรเปน -----อางองจาก Module ทของเอกสาร NCS

บทท 12 ขอมลเชงตาราง อางองมาจากโมดลท 3 schedule ของ National CAD Standard ver.3

อธบายรปแบบการจดท า schedule

วธการ มาตรฐานในการแบงชองของตาราง -----อางองจาก Module ทมาตรฐานของ NCS

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

o บทท 13 มาตรฐานการใชส ----- อธบายมาตรฐานการใชส และขนาดน าหนกเสน (อางองมาตรฐานของ Triservice) ------ผใชไมตองปรบมาตรฐานการใชสของหนวยงานเลย สามารถใชมาตรฐานเลเยอรทใหได หากมความจ าเปนตอง ------ใชกรณท างานรวมกบตางประเทศทใชมาตรฐานนอย o บทท 14 ค ายอ อางองมาจากโมดลท 5 Terms and Abbreviations ของ National CAD Standard ver.3 อธบายตวยอภาษาองกฤษทมกใชในแบบค าบรรยาย โดยอางอง Module ท 5 ของ NCS ประกอบกบเอกสารทใชอยในบานเรา o บทท 15 นยามศพท ---มกเปนขอมลน ามาจากภาษาองกฤษ แสดงทมาค าภาษาไทยทใชในเอกสารวามาจากค าใดในภาษาองกฤษ (อางองจากราชบณฑตยสภา เปนหลก) o บทท 16 ขอคดเหนและขอเสนอแนะ เปนการรวบรวมขอมลทไดรบผลจากกลมทดลอง ขอเสนอแนะจาก คณะท างาน เพอเปนแนวทางในการด าเนนงานตอไปในอนาคต

การใชอปกรณและเครองมอในการเขยนแบบ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

กระดาษมาตรฐาน (Standard Sheet)

ขนาดกระดาษมาตรฐานถกก าหนดโดยมาตรฐาน ม.อ.ก.33-2516

ซงสอดคลองกบมาตรฐาน ISO (International Standard Organization) ขององคการมาตรฐานโลก และมาตรฐาน ANSI (American National Standard Institute)

1. ขนาดกระดาษมาตรฐาน

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

• เมอพบครงกระดาษทางดานยาวกจะไดกระดาษเปน

ขนาดทรองลงมา

• ข น า ด ก ร ะ ด า ษมาตรฐานจะเปนสวนกน เพอความสะดวกในการลด,ขยาย การพบเกบ , การเขาเลมและคนหา, การถาย

เอกสาร ยอขยาย

• กระดาษ A0 มขนาดเทากบ 841 mm. x 118 mm. จะเทากบ 1 ตร.ม. พอด

กาตดสนใจเลอกขนาดกระดาษ โดยปกตขนอยกบวาจะบรรจผงลงไปไดพอด ในมาตราสวนทใชแสดงผง โดยคดรวมถงสวนประกอบอนๆดวย เชน Dimension, สญลกษณก ากบแนวโครงสราง ชอแบบ และสญลกษณอนๆ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

2. การวางรปหนากระดาษเขยนแบบ

ประกอบดวย 3 สวน •ขอบส าหรบเขาเลม •พนทแสดงแบบ (Drawing Area) • กรอบบอกชอ, รายการแกไข, หมายเหต (Title Block)

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ขอบกระดาษ •ตามมาตรฐาน ม.อ.ก.ตองเวนขอบซายส าหรบเขาเลม อยางนอย 2 ซม.ดานอนๆเวน อยางนอย 1 ซม. •เสนขอบกระดาษมความหนาไมนอยกวา 5 มม. •ปจจยขนอยกบขนาดกระดาษ , เครองพมพ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

3. พนทแสดงแบบ (Drawing Area)

- พนทขอความ, ค าอธบาย และรปทส าคญควรจดใหเปนกลม เปนระเบยบเรยบรอย จดอยดานขวาของแผน เพอความสะดวกในการคน เมอมการจดชดหรอเยบเลม

ปญหาเรองแบบแนนเกนไป หรอมทวางมากเกนไป สามารถแกไขไดโดยการจดระบบไวลวงหนา

-จ านวนแผนควรจะนอยทสดเพอความประหยด แตกไมควรน าเอาแบบทไมเกยวเนองกนมาบรรจรวมไวในแผนเดยวกน

- ในการเขยนแบบกอสราง จะบรรจแบบ และขอความตางๆ ลงไปใหพอดแผน ไมแนน หรอมทวางมากเกนไป

ภาพตวอยางแสดงการจดหนากระดาษ แบบท 1

ภาพตวอยางแสดงการจดหนากระดาษ แบบท 2

พนทแสดงรายละเอยดของงาน (Title Block)

วางอยทมมขวาลางของแผนงาน โดยจะวางทางตงทดานขวาของกระดาษ หรอทางนอนทดานซาย

กวางไมนอยกวา 10 ซม. และไมเกน 17 ซม.

กรอบบอกชองาน ตามมาตรฐาน ISO (International Standard Organization)

กรอบบอกชองาน ตามมาตรฐาน ม.อ.ก

Title Block คอสวนแสดงรายละเอยดของแผนงาน ซงจะแสดงรายละเอยดเกยวกบชอโครงการ ลกคา ผออกแบบ ชอของแบบ และขอมลเกยวกบการจดการแบบทจ าเปนส าหรบการใชแผนงาน จะเรยงล าดบจากบนลงลางดงน

สวนท 5 และ 6 นนจะตองอยทมมขลางเสมอจะอยในมมดานขวาลางเสมอ เพอวาเมอพบแบบแลว Title

Block จะอยทดานหนา

1

2

3

4

5

6

1. ขอมลผออกแบบ

2. ขอมลโครงการ 3. ขอมลการปรบปรงแกไขแบบ

แกไขอะไร / วนท 4. ขอมลการจดการเกยวกบแบบ เพอการสบคน

- Project Number

- File name - ผเขยน - ผตรวจ

5. ชองาน 6. หมายเลขของแผนงาน ตามสารบญ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

4. การพบกระดาษ

•ในการเขยนแบบกอสราง จะบรรจแบบ และขอความตางๆ ลงไปใหพอดแผน ไมแนน หรอมทวางมากเกนไป

•จ านวนแผนควรจะนอยทสดเพอความประหยด แตกไมควรน าเอาแบบทไมเกยวเนองกนมาบรรจรวมไวในแผนเดยวกน

•ปญหาเรองแบบแนนเกนไป หรอมทวางมากเกนไป สามารถแกไขไดโดยการจดระบบไวลวงหนา

การพบแบบ แบบ ตงแต A0 ลงมาสามารถพบใหอยในกระดาษขนาด A4 ได เพอใหสะดวกในการดแบบ และตามหลกเกณฑในการขออนญาตกอสรางอาคาร เมอพบแบบอยในกระดาษ A4 แลว จะท าให บรรจลงในซองมาตรฐาน B4 และ C4 ได

C4 222 x 324 มม. B4 220 x 353 มม.

หลกการใชเสนในการการเขยนแบบกอสราง

การใชเสนสอความหมายในการเขยนแบบ แบงเปน 2 สวนคอ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

1. มาตรฐานการใชลกษณะของเสน (Line Type)

2. น าหนก หรอขนาดของเสน (Line Weight)

เนอหาในงาน

3. ตวอยางเสนแบบตางๆ

5. เสนจรงและเสนอางอง

4. น าหนกเสนในรป

6. ตารางแนะน าการใชเสนในการเขยนแปลน

7. เสน ตามมาตรฐานมอก.

• ลกษณะของเสน (Line Type)

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ลกษณะของเสนท ต า ง ก น จ ะ ส อค ว า ม ห ม า ย ทตางกน จงควรทจะใชใ ห ม ม า ต ร ฐ า นเดยวกน ตามทนยมใชปฏบตกนทวๆ ไปเพอไมใหเ กดความสบสน

การใชเสนชนดตางๆ ในงานเขยนแบบ

• เสนตางๆในงานเขยนแบบ

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

• ลกษณะของเสน (Line Type)

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

• น าหนก หรอขนาดของเสน (Line Weight) การใชน าหนกเสนในการเขยนแปลน และรปตดจะแตกตางกบในการเขยนรปดาน

หลกการในการใชน าหนกของเสนในการเขยนแบบแปลน

ใน แปลน และรปตด จะใชลกษณะวธการเนนสวนทถกตดเปนหลก (Cutting Plane Technique) ซงตางกบการเขยนรปดานซงใชเทคนคเนนองคประกอบหลก (Major Feature Technique)

เมอเราท าความเขาใจในความแตกตางของสวนทถกตด และไมถกตดแลวกจะเปนการน าไปสความถกตองของการใช (ตงคา) ของการเขยนแบบสวนประกอบตางๆ ของอาคารไดในการเขยนแปลน ระนาบตดจะตดผานโครงสรางทอยทางตงทงหมด ไดแก หนาตดเสา ผนง วงกบตงของประตหนาตาง จะถกเนนดวยเสนทหนกกวาเสนทวไป

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

เนนเสนของสวนทถกตด ในแปลน และรปตด

หลกการในการใชน าหนกของเสนในการเขยนรปดาน

การเขยนรปดานซงใชเทคนคเนนองคประกอบหลก (Major Feature Technique) โดยปกตแลวจะใชการเนนน าหนกเสนของเสนรอบรปขององคประกอบ หรอ mass ของสวนอาคารทอยดานหนาใหชดเจนกวาสวอาคารทอยดานหลง ซงอาจจะแบงออกเปนหลายๆระดบตามความใกล ไกลกได

เนนเสนรอบรปแสดงระยะใกล-ไกล ในรปดาน

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ในการเขยนแบบเสนจะถกแบงเปน 2 สวนคอ เสนจรง และเสนอางองตางๆ (เสน Dimension, เสนช, Gridline เปนตน)

การเนนเสนทถกตองจะท าใหผทอานแบบเขาใจไดงายขน

เสนอางองในแบบจะมน าหนกเบากวาเสนจรง ไมควรตด หรอขมเสนจรงซงจะท าใหการอานแบบมความผดพลาดได

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ภาพแสดง: เสนช, เสนก ากบ, เสนบอกระยะ, สญลกษณตางๆ มน าหนกเสนบางกวาเสนจรง

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

ภาพแสดง: เสนช, เสนก ากบ, เสนบอกระยะ, สญลกษณตางๆ มน าหนกเสนบางกวาเสนจรง

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

องคประกอบ

การใชเสน

ขนาดเสนทแนะน าใหใช (mm.)

1:100 1:50

• หนาตดโครงสรางหลก (ในแปลนเสา, ผนงรบน าหนก)

• เสนทาบตอ (Break Line)

• ชอเรอง ชอภาพ ( ตวอกษรขนาดใหญ)

เสนหนามาก

0.50 0.50-0.70

• หนาตดทวไป (ในแปลนคอองคประกอบทางตง)

• ตวอกษรขนาดกลาง เสนหนา 0.25 -0.35 0.35-0.50

• เสนขอบทไมถกตด

(ในแปลนคอองคประกอบทางระนาบพน เชน

ขอบพน, ระเบยง, วงกบลาง)

• ตวอกษรขนาดเลก , ตวอกษรก ากบเสนมต

• เสน Invisible Line

เสนทวไป 0.18 - 0.20 0.25

• เสนสญลกษณ, อางอง, เสนบอกระยะ

• เสน Grid Line

เสนบาง 0.10-0.18 0.10 - 0.18

• เสนลวดลายตางๆ เสนถๆ Pattern เสนบางมาก ~ 0.05 ~ 0.05

ตารางการแนะน าการใชเสนในการเขยนแปลน

BFM 1305 การศกษาแบบทางสถาปตยกรรมและวศวกรรม

• มาตราสวน (scale ทใหญขน จะใชเสนหนากวา scale เลก) • รายละเอยด (มาก – นอย) ทแสดงในแบบ • วธการพมพ, เครองพมพ

อยางไรกด มปจจยหลายอยางทมสวนเกยวของกบขนาดของเสนทจะน ามาใช

ขนาดของเสน ตามมาตราฐาน มอก.440 (1-2525) ก าหนดความหนาไวดงน

0.13 0.18 0.25 0.35 0.50 0.70 1.00 1.40 2.00 มม.

อตราสวนของเสนทแนะน าใหใชคอ 1:2:4 เชน เสนบาง 0.18 มม. เสนหนา 0.35 มม.

เสนหนามาก 0.70