Bilirkişilik Temel Eğitimi - Msmmmobilirkişilik yapacağı uzmanlık alanındaen azbeş yıl fiilen çalıştığınıgösterir belge. e) Görev belgesi veyamesleki faaliyetten

BilirkişilikTemelEğitimi

Prof.Dr.DurmuşDündar

I.KISIMBİLİRKİŞİ

BİLİRKİŞİKAVRAMI

• Bir uyuşmazlığın dava yoluyla giderilmesi içinkimi hâllerde hâkimin özel veya teknik birbilgiye ihtiyacı olabilir.Hukuki konuların enyetkini olduğu kabul edilen hâkimin,uyuşmazlığı giderebilmek için ihtiyaç duyduğu,hukuk dışındaki,özel veya teknik bilgiyi onasunan gerçek veya tüzel kişiye bilirkişidenilmektedir

November22,2017 3Prof.Dr.DurmuşDündar

Hâkim özel veya teknik bilgiye üç şekilde ihtiyaçduyabilir.• Birincisi,saltolarak özel veya teknik bilgininmahkemeye iletilmesi gerekir.

• İkincisi,özel veya teknik bilginin vakıalarauygulanmak suretiyle varılacak sonucuniletilmesi gerekir.

• Üçüncüsü,özel veya teknik bilgi vasıtasıyla saltbir vakıa tespiti yapılır.


BİLİRKİŞİOLACAKKİŞİNİNHAİZOLMASIGEREKENNİTELİKLER

• Dürüstlük• Bağımsızlık• Tarafsızlık• Yetkinlik• Güvenilirlik


BİLİRKİŞİLİĞEBAŞVURU,SİCİLVELİSTEYEKAYIT

• Bilirkişi olarak görev almak isteyen kişinin kuralolarak bilirkişilik siciline kaydolması gerekir.Bilirkişilik sicili,DaireBaşkanlığınezdindebilirkişilere sicil numarası verilmek suretiyletutulan kaydı ifade eder.


Gerçek kişilerin bilirkişi siciline kaydolabilmek için şu belgeleri ibraz etmesi gerekir:a)Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,yabancılar için pasaport veya yabancı kimlik numarası veçalışma iznini gösteren belge.b)Bölge kurulunun yetki çevresinde oturduğu ya dameslekî faaliyetini yürüttüğünedair yazılı beyan.c)Uzmanlık alanını gösteren diploma,meslekî yeterlilik belgesi,uzmanlık belgesi,ustalık belgesi veya benzeri belgelerin aslı veya onaylı sureti.ç)Mesleğini icra edebilmek için herhangi bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmak zorundaolanlar için,meslek kuruluşuna üye olduğuna dair sonaltı ayiçinde alınmış oda faaliyetbelgesi veya oda kayıt belgesi.d)DaireBaşkanlığıtarafından daha fazla bir süre belirlenmemiş olmak kaydıyla,bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında enaz beş yıl fiilen çalıştığını gösterir belge.e)Görev belgesi veyamesleki faaliyetten veya sanat icrasından geçici ya dasürekliolarak yasaklı olmadığına dair kayıtlı olduğu meslek kuruluşu veya çalıştığı kurum ya dakuruluştan alacağı belge.f)Bilirkişilik temel eğitimini tamamladığına dair belge.g)Bankahesap numarası


Tüzel kişi bilirkişilerin ise şu belgeleri ibraz etmesigerekir:a)Şirketler için ticaret sicil tasdiknamesi,diğer tüzelkişiler için halen faaliyetine devamettiğini gösterirbelge.b)Tüzel kişi bünyesinde faaliyet gösteren gerçek kişibilirkişileri veuzmanlık alanlarını gösterir liste.c)Bankahesap numarası.ç)MERSİSnumarası.d)DaireBaşkanlığıtarafından gerekli görülen diğerbelgeler


• Başvurular,bölge kurulunca başvuru kaydınaişlenir.Bilirkişi olmak maksadıyla başvurantarafın,başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlubelgelerin eksik olması hâlinde,başvurusahibine belgeleri tamamlaması için onbeşgün süre verilir (BKYönm.42/II).Eksikbelgelerin tamamlanması hâlinde bölge kurulutarafından başvuru hakkında karar verilir.


BİLİRKİŞİNİNYETKİLERİ

• Ücret veMasrafları Talep Yetkisi:HukukMuhakemeleri Kanunu’nun 283’üncümaddesiuyarınca bilirkişiye,sarf etmiş olduğu emek vemesaiyle orantılı bir ücret ile inceleme,ulaşım,konaklam avediğer giderleri ödenir

• Çekinme Yetkisi:Bilirkişiler,tanıklıktançekinme sebeplerine veya mahkemece kabuledilebilecek diğer bir sebebe dayanarakbilirkişilik görevini ifadan kaçınabilir.


• Bilgi AlmaYetkisi:Bilirkişinin görevini sağlıklıolarak yürütebilmesi için olmazsa olmaz birdiğer yetkisi debilgi almayetkisidir.

• İnceleme Konusunu Teşkil EdenNesne YahutKişi Üzerinde Bazı Tasarruflarda BulunmaYetkisi:Bilirkişinin HMKm.278/IVuyarınca oyvegörüşünü açıklayabilmesi için bir şeyüzerinde inceleme yapması zorunlu ise,mahkeme kararı ile gerekli incelemeyiyapabilir.


BİLİRKİŞİNİNYÜKÜMLÜLÜKLERİHâkimin ihtiyaç duyduğu özel veya teknik bilgiyi ona sağlayarak hâkime yardımcı olanbilirkişinin onüç tane yükümlülüğü bulunmaktadır:

•Bazı hallerde bilirkişilik görevini kabul yükümlülüğü,•Davete icabet etme yükümlülüğü,•Yemin etme yükümlülüğü,•Haberverme yükümlülüğü,•Gerçeği beyan yükümlülüğü,•Tarafsız davranma yükümlülüğü,•Görevini sadakatle veözenle yerine getirme yükümlülüğü,•Görevini bizzat yerine getirme yükümlülüğü,•Sırsaklama yükümlülüğü,•Bazı hallerde tarafları beklemeden kendi kendisini reddetme yükümlülüğü,•Kurul olarak görevlendirildikleri hâllerde istişare vemüzakerelerde bulunma yükümlülüğü,•Kendisini atayanmahkemeyle ilişki içerisinde olma yükümlülüğü,•Bilgisine başvurulan konuda süresi içerisinde oy vegörüşünü bildirme yükümlülüğü.


Bazı Hallerde Bilirkişilik Görevini KabulYükümlülüğü

Bilirkişilik esasında ikamesi mümkün bir vasıta olduğundantanıklıktan farklı olarak zorunlu değildir.Dolayısıyla bilirkişiolarak tayin edilmiş kişinin,bu görevi kabul yükümlülüğü dekural olarak yoktur.Ancak HMKm.270,sayma suretiylebilirkişilik görevini kabul yükümlülüğü bulunanları belirtmiştir.Bunagöre,a)Resmî bilirkişiler ile 268inci maddede belirtilmiş bulunanlistelerde yer almış olanlar,b)Bilgisine başvurulacak konuyu bilmeksizin,meslek veyazanaatlarını icra etmesine olanak bulunmayanlar vec)Bilgisinebaşvurulacak konu hakkında,meslek veya sanaticrasına resmen yetkili kılınmış olanlarbilirkişilik görevini kabul etmek zorundadır.


Davete İcabet Etme Yükümlülüğü

• Bilirkişilik görevini kabul etmek zorunda olankişiler ayrıca mahkemece bu konudaçağrılmaları durumunda,bunun gereğiniyerine getirmek zorundadır.


Yemin Etme Yükümlülüğü

• Bilirkişinin görevine ilişkin bir diğeryükümlülüğü deyemin etmektir.Yukarıda daayrıca incelendiği üzere yemin,esasındabilirkişinin tarafsızlığını güvence altına almayıamaçlamakta,aynı zamanda bilirkişilikyapacak kimseye diğer yükümlülüklerinihatırlatmaktadır.


BilirkişilikYemini

• “Bilirkişilik görevimi sadakat veözenle,bilimvefenne uygun olarak,tarafsız veobjektif birbiçimde yerine getireceğime,namusum,şerefim vekutsal saydığım bütün inanç vedeğerlerim üzerine yemin ederim.”


HaberVerme Yükümlülüğü

• HMKm.275uyarınca bilgisine başvurulanbilirkişi,kendisine tevdi olunan görevin,uzmanlık alanına girmediğini,bir hafta içindegörevlendirmeyi yapan mahkemeye bildirir.


Gerçeği Beyan Yükümlülüğü

• Dahaönce bilirkişinin nitelikleri incelenirkendürüstlük vegüvenilirlik özel olarakvurgulandı.Dürüst vegüvenilir olması gerekenbilirkişinin hiç şüphesiz gerçeğe uygun olarakoy vegörüşünü beyan etme yükümlülüğüvardır.


Tarafsız Davranma Yükümlülüğü

• Bilirkişinin görevini ifa ederken uymasıgereken bir diğer yükümlülüğü tarafsızdavranmaktır.Tarafsızlık dayine bilirkişininhâkime yardımcı kişi konumunda bulunması vedoğrudan hükme tesir edebilme imkânındankaynaklanmaktadır.Nasıl ki hâkim taraflaraeşit mesafede olmalıdır,bilirkişi için deaynıgerekçelerle bu geçerlidir.


Görevini Sadakatle veÖzenle YerineGetirme Yükümlülüğü

• Hâkime yardımcı kişi konumundabulunanbilirkişinin yerine getirdiği hizmetin niteliğidikkate alındığında,göstermesi gereken sadakatveözenin derecesi daha anlaşılır olacaktır.

• Bilirkişinin görevini ifa ederken,kendisine tevdiedilen işin hertürlü kişisel veya özel menfaatinüzerinde olduğu bilinciyle hareket etmesi vegörevini layıkıyla yerine getirmesi gerekir.


Görevini Bizzat Yerine GetirmeYükümlülüğü

• HMKm.276uyarınca bilirkişi,mahkemecekendisine tevdi olunan görevi bizzat yerinegetirmekle yükümlü olup,görevinin icrasınıkısmen yahut tamamen başka bir kimseyebırakamaz.


SırSaklama Yükümlülüğü

• Bilirkişinin bir diğer yükümlülüğü,görevisebebiyle yahut görevini yerine getirirkenöğrendiği sırları saklamak,kendisi vebaşkalarıyararına kullanmaktan kaçınmaktır.


Bazı Hâllerde Tarafları BeklemedenKendi Kendisini Reddetme

Yükümlülüğü• Bilirkişinin söz konusu tarafsızlığını sağlamakamacıyla düzenlenen kurumlardan birisi debilirkişinin yasaklılığı vereddidir.


Kurul Olarak GörevlendirildikleriHallerde İstişare veMüzakerelerde

Bulunma Yükümlülüğü• Bilirkişi olarak birden fazla kişinin tayin edilebilmesimümkündür.

• Örneğin iflâsın ertelenmesi talebiyle birlikte sunulaniyileştirme projesinin değerlendirilmesi için hemmalimüşavire hembir inşaat mühendisine hemdeelektrikmühendisine ihtiyaç olabilir.

• Buşekilde heyet hâlinde bir bilirkişi tayini yapılmışsa,bilirkişi heyetinin oy vegörüşünü açıklamadan öncemüzakere etmesi şarttır.


Kendisini Atayan Mahkemeyle İlişkiİçerisinde Olma Yükümlülüğü

• Bilirkişinin kendisini atayan mahkeme ile ilişkiiçerisinde olma yükümlülüğünün dayanağınıHMKm.278/Ioluşturmaktadır.Bunagörebilirkişi,görevini,mahkemenin sevk veidaresialtında yürütür.


Bilgisine Başvurulan Konuda Süresiİçerisinde Oy veGörüşünü Bildirme

Yükümlülüğü• Bilirkişi,hâkimin ihtiyaç duyduğu özel veyateknik bilgiyi sunmak için vardır.Dolayısıylabilirkişinin entemel görevi,kendisine sorulansorular çerçevesinde oy vegörüşünüaçıklamaktır.


BİLİRKİŞİNİNUYMASIGEREKENETİKİLKELER

• Yetkinlik veMesleki Özen• Dürüstlük veTarafsızlık• Bağımsızlık• Saygınlık veGüven• SırSaklama• Menfaat Elde Etmeme• Bildirim Yükümlülüğü• Reklam Yasağı


BİLİRKİŞİNİNDENETİMİVESORUMLULUĞU

• Bilirkişinin denetimi konusu,6754sayılı BKm.14’tedüzenlenmiştir.

• Söz konusu düzenlemeye göre bilirkişiler,hemgörevleriyle ilgili tutum vedavranışlarındandolayı hemdehazırladıkları raporların hukukauygunluğu açısından denetime tâbidir.


Bilirkişinin Hukuki Sorumluluğu

• Bilirkişilerin hukuki sorumluluğu HMKm.285’tedüzenlenmiştir.Bunagöre,Bilirkişininkasten veya ağır ihmal suretiyle düzenlemişolduğu gerçeğe aykırı raporun,mahkemecehükme esas alınması sebebiyle zarar görmüşolanlar,bu zararın tazmini için Devlete karşıtazminat davası açabilirler.


Bilirkişinin Cezai Sorumluluğu

• Bilirkişi,bilirkişilik görevinin ifası ile sınırlı olmakkaydıyla TürkCeza Kanunu anlamında kamu görevlisidir(HMKm.284).

• Bunun doğal bir sonucu olarak bilirkişi görevi sebebiylebir suç işlediğinde veya görevi sebebiyle kendisine karşıbir suç işlendiğinde kamu görevlileri açısından geçerliolan hükümler uygulama alanı bulur.

• Örneğin,bilirkişiye görevi sebebiyle kasten yaralamafiilinde bulunulacak olursa,fail,kasten yaralamanınağırlaştırılmış şekli için öngörülen cezalara çarptırılır.


II.KISIMBİLİRKİŞİİNCELEMESİ

BİLİRKİŞİİNCELEMESİNİNKONUSUVEBİLİRKİŞİİNCELEMESİNEBAŞVURU

• GenelOlarak Bilirkişinin Görev Sınırları:Bilirkişiincelemesine çözümü özel veya teknik bilgiyigerektiren bir durumda başvurulmasıgerekmektedir.Tersinden ifade edersek,hukukibir mesele hakkında bilirkişi incelemesinebaşvurulamaz.

• Yargılama Faaliyetinde Bilirkişinin Yeri:Davaolarak adlandırdığımız şey,yasa yollarına,yanimahkemeye başvurulmasıdır.Bubaşvurumahkeme tarafından incelemeyedeğerbulunduğunda,yargılama gerçekleşir.


• Bilirkişi İncelemesinin Konusu Olarak ÖzelveTeknik Bilgi:Bilirkişilik Kanunu m.2,f.1,(b)bendibilirkişiyi genel olarak çözümü uzmanlığı,özelveya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy vegörüşvermesi için başvurulan kişi biçimindetanımlamaktadır.

• Bilirkişi incelemesi bakımından özel bilgi,aslındahukuki veya genel yaşam tecrübeleri ileedinilebilecek bilginin dışında herhangi bir bilgidir.Çünkü bir hukuk sistemi bakımından özel bilgi,toplumun gelişim düzeyi ile ilgili olup buna göredeğişiklik arz edebilmektedir


• Bilirkişi incelemesine başvuru zorunluluğunun birKanun hükmündenkaynaklandığı haller arasındaön plâna çıkanlar aşağıda özetlenmiştir.

Hukukyargısında;• Tıbbi konularda:Akıl hastalığına dayanılarakaçılan boşanma davasında (TMKm.165),akılhastalığının bir bilirkişi raporu ile tespit edilmesizorunludur.

• Taşınmazlar konusunda:KamulaştırmaKanunu’nun (KK)m.10,f.5hükmü uyarınca,davanın taraflarının bedel üzerinde anlaşamamasıhâlinde,malın değerinin tespiti için bilirkişiincelemesine başvurulacağına açıkça işaretedilmektedir.


Cezayargısında• ParaveDevlet tarafından çıkarılan çeşitlideğerler üzerindeki sahtelik iddialarında:CMKm.73,f.1hükmü uyarınca,paraveDevlet tarafından çıkarılan tahvil veHazinebonosu gibi değerler üzerinde işlenensahtecilik suçlarında,elkonulan paravedeğerlerin,bunların asıllarını tedavüle çıkarankurumların merkez veya taşra birimlerineincelettirilmesi gerekmektedir.


• Tıbbi konularda:Hukuk yargısında olduğu gibiceza yargısında dapek çok tıbbi konu niteliğigereği özel veteknik bilgiyi gerektirdiğindenbunlar hakkında bilirkişi incelemesine başvuruzorunlu tutulmaktadır.

• Şüpheli (gözlem altına alınan kişinin)veya sanığınakli durumunun vebu durumun kişinin davranışıüzerindeki etkisinin tespiti

• Şüphelinin,sanığın veya diğer ilgililerin bedenmuayenesi veya vücudundanörnek alınmasındayahut genetik incelemede

• Ölünün adli (dıştan)muayenesinin veotopsisininyapılmasında


• Buhâller hukuk yargısında bilirkişiye başvuruzorunluluğunun Kanunla öngörüldüğühâllerden çok daha fazladır.

• Bunakarşılık ceza yargısında konuya ilişkinolarak dile getirilen örnekler sınırlıdır.Bunlararasında ön plana çıkanlar çıkanlar birsonrakislaytta özetlenmiştir.


Hukuk yargısında:•Tıbbi konular:Ehliyetin veya ehliyetsizliğin (ayırt etme gücününvarolup olmadığı veya akıl zayıflığının)tespitiBedensel zararın,fiziksel veya psikiyatrik birrahatsızlığın tespiti•Yazı veimzanın aidiyeti,sahtelik incelemesi•Hesap uzmanlığını gerektiren hâller:Bilanço,ticari defterveya hesaplar üzerindekiincelemelerBir şirket veya kooperatifin borca batıkolduğununtespiti


• Hasar miktarının tespiti (Ancak unutmamakgerekir ki,hasarın tespiti üzerine tazminatınmiktarına karar vermek bilirkişinin değil,hâkimingörevidir.)

• Kirabedelinin tespitiCeza yargısında:• Sahtelik incelemeleri

Sonuç olarak,hukuk veya ceza hâkimi,çözümü özelveteknik bilgiyi gerektiren bir durumla karşı karşıyakaldığına kanaat getirdiği takdirde bilirkişiincelemesine başvurmaktan kaçınamamaktadır.


Hukuki Konularda Bilirkişi GörüşüneBaşvurulamayacağı:

• Başta Bilirkişilik Kanunuolmaküzeregerek HukukMuhakemeleriKanunu gerek Ceza Muhakemesi Kanunu,hukuki konuda bilirkişiincelemesine başvurulmasını açıkça yasaklamıştır.

• Buradaki temel sorun,neyin hukukimeselenin konusunuoluşturduğu neyin ise oluşturmadığıdır.Hukukkavramının tümboyutlarıyla tarifini verebilmek,böyle bir çalışmadamümkündeğildir.

• Ancak konumuz açısından yeterli olacak şekilde hukuku,pozitifhukukolarak yürürlüktebulunan hukukkurallarınıntümü;idealhukukolarak ise olması gereken hukuk venihayet,olan veolmasıgereken hukuku bellibir yöntem içinde ele alıp açıklayan hukukbilimi şeklinde tarif edebiliriz.


• Nihayetinde bilirkişi incelemesi,bir delil elde etmeyöntemi,geniş anlamda bir ispat aracıdır.Nitekim ispatfaaliyetinin konusunu,taraflar arasında çekişmeli olanyani tarafların varlığı veya içeriği hakkında uyuşmazlıkyaşadıkları vakıalar oluşturur.

• Bunakarşılık hukuku uygulamak zaten hâkimin görevidir.HMKm.33hükmündedeaçıkça ifade edildiği gibi “hâkimTürkhukukunure’sen uygular”.

• Bunagöre bir hukuk kuralının veya ilkesinin ispatınagerek yoktur.Bir hukuk kuralının varlığının ispatedilemediği gerekçesiyle,bir hukuk davasının reddindenveya bir sanığın cezalandırılmasından söz etmek dahiabesle iştigaldir.


Hukukî konuda bilirkişi incelemesinebaşvuru yasağının istisnası var mıdır?

• Uzman mütalaaları:Öncelikle hukukî konuda bilirkişi incelemesinebaşvuru yasağı,sadecemahkeme tarafındantayin edilen bilirkişilerikapsamaktadır.Bunakarşılık gerek hukukgerek ceza yargılamasınıntaraflarının,yargılama konusu ile ilgili olarakuzmanındanbirbilimsel görüş almalarımümkündür.

• Mahkemenin bilirkişi incelemesine başvurmasından farklı olarak,biruzmanından hukukî görüş alınması,hukukîmeselede bilirkişiincelemesine başvuruyasağına aykırılık teşkil etmez.Çünkü buuzmanın aslî işlevi,görüş verdiği tarafa yardımcıolarak,bilirkişiraporunu hükümdendüşürmekvebu sayedeyeni bir raporalınmasını sağlamakveya genel olarak ileri sürülen iddialarıkuvvetlendirmektir.


• Yabancı hukuk kuralları:Vakıa vehukuk ayrımıdâhilinde yabancı hukuk,pekâlâ hukukî alanadâhildir.HattaMilletlerarası ÖzelHukuk veUsulHukukuHakkında Kanunun (MÖHUK)m.2hükmüdehâkimin gerektiği takdirde yabancı hukukkuralını re’sen uygulayacağına işaret etmektedir.

• Yerel veticarî örf veadet kuralları:Örf veâdethukuku tamamlayıcı bir hukuk kaynağıdır.Bir örfveya adetin uygulanması vebu uygulamanınzorunlu olduğuna ilişkin bir kanaat mevcutsa,budurumörf veadet kuralının kabulü için yeterlidir


Hukukî meselede bilirkişi incelemesinebaşvurulmuşsa,bunun sonucu nedir ?

• Bilirkişi açısından: Bilirkişi listesine vesicilekayıtlı olan bilirkişi,meşru bir mazeretibulunmadığı sürece,kendisine tevdi edilengörevi kabul etmekle yükümlüdür.


• Mahkeme tarafından: Bilirkişinin göreviniaşacak şekilde,hukuki mesele hakkındanitelendirme vedeğerlendirmelerdebulunmasının önüne geçmek için yapılmasıgereken şey,öncelikle şudur:

• Bilirkişi görevlendirilirken,onun görevininkapsam veiçeriği doğru bir şekildesınırlandırılmalı,bilirkişiye yöneltilen sorular,tereddüt uyandırmayacak şekilde açık olarakgösterilmelidir .


• Bilirkişi tarafından :Bilirkişinin görevinin kapsamveiçeriğinin gerektiği şekilde sınırlandırılmamasıyahut bilirkişiye yöneltilen soruların bilirkişinezdinde tereddüt yaratmaya elverişli olması,bilirkişinin bu konuda gerekli şekilde davranmaödevini ortadan kaldırmayacaktır.

• Bilirkişi kendisine tevdi edilen görevin kapsam veiçeriği konusunda tereddüte düştüğü takdirde,mahkemeye başvurup,bu konudaki belirsizlikleringiderilmesini isteme yetkisine sahip olduğu gibi,bu durumbilirkişi bakımından aynı zamanda birödev teşkil etmektedir


Bilirkişi İncelemesinin Zamanı• Bilirkişi incelemesine herşeyden önce çözümühukukundışında

kalan,özel yahut teknik bir bilgiyi gerektiren bir mesele ile karşıkarşıya kalındığındabaşvurulması gerekmektedir.Esasen bu hususbilirkişi incelemesinin konusu vebilirkişinin görevinin kapsamvesınırları ile ilgili bir meseledir.

• Bunakarşılık bilirkişi incelemesine nezamanbaşvurulacaktır?• Bunu farklı ihtimaller bakımından değerlendirmemiz gerekmektedir:

Öncelikle,mahkemenin özel veya teknik bilgiyi gerektiren birmesele ile karşı karşıya kalması,kendisini yargılama sırasındagösterir.Yani,mahkemebir bilirkişi incelemesine kural olarakdavanın esası hakkındaki yargılamasırasında,diğer deliller ilebirlikte aynı aşamada başvurur.


• Bununla birlikte bilirkişi incelemesine henüz davaaçılmadan veya davanın başında,bir delil tespitivesilesiyle yahut ceza yargılamasında soruşturmaaşamasında dahi başvurulabilmesi mümkündür.

• Nihayet esas hakkında karar verildikten sonra,istinafkanun yoluna başvurulduğu takdirde de,bellişartlarçerçevesinde bilirkişi incelemesine başvurulması dapekâlâ mümkündür.Bilirkişi incelemesine nezamanbaşvurulduğu,bu incelemenin,kapsam,içerik vesüresibakımından farklılık arz edebilecek bir konudur.

• Öte yandan bir icra takibi yahut bir iflâs tasfiyesisırasında dabilirkişi incelemesine başvurulabilir.Buise,kural olarak bir malın kıymetinin takdir edilmesiningerektiği hallerde karşımıza çıkmaktadır.


Esas Hakkındaki Yargılamadan Önce

• Hukuk veceza yargılarında delillerin tespitifarklılaşabilmektedir.

• Delil tespitine,bir vakıanın tespiti veya bir delilin eldeedilmesi yahut bunun korunması amacıyla başvurulur.

• Delil tespiti kapsamında bilirkişi incelemesinebaşvurulduğunda,dava açılmadan veya delillerintoplanıp incelenmesi aşamasına gelmeden,özel veteknik bilgiyi gerektiren bir konuda incelemeyapılabilmektedir.

• Busayede özellikle ivedilik gerektiren hatta daha sonraodelilin elde edilmesini güçleştirecek bir takımihtimaller varsa bu ihtimallerin önüne geçilmektedir.


Ceza yargılamasında soruşturmaaşamasında

• Ceza yargılaması,soruşturmavekovuşturma aşamaları olmaküzereikili bir ayrım altında ele alınmaktadır .

• Soruşturma aşamasında görevli olan Cumhuriyet savcısı,ihbar veyabaşka bir şekilde,bir suçun işlendiği izlenimini edindiği takdirde,kamudavasını açmaya yer olup olmadığına karar vermeküzeregereken araştırmaya başlamaktadır.

• Nitekim Cumhuriyet savcısının bu konudaki araştırmasınıgerçekleştirirken,gerektiği takdirde bir bilirkişi incelemesinebaşvurması dapekâlâmümkündür.

• Öte yandan bu aşamada,şüpheli debilirkişi incelemesinebaşvurulması talebindebulunabilir.CezaMuhakemesi Kanunu,sanıkkadar şüphelinin debu talepte bulunma imkânına sahip olduğunuaçıkça belirtmektedir


Esas Hakkındaki Yargılama Sırasında

• İster hukuk ister ceza yargısından bahsedelimbilirkişi incelemesine genellikle esashakkındaki yargılama sırasındabaşvurulmaktadır.

• Bir hukuk davası bakımından yargılamanınaşamaları,dilekçeler aşaması,ön incelemeaşaması,tahkikat,sözlü yargılama vehükümaşamaları olarak adlandırılır:


• Dilekçeler aşamasının (HMKm.119vd.)ispatfaaliyeti bakımından işlevi,tarafların karşılıklıolarak delillerine işaret etmelerinden ibarettir.Taraflar bu aşamada bilirkişi incelemesinebaşvurulmasını isteyebilirler.Ancak buaşamada saltdilekçelerin karşılıklı olarakiletilmesi söz konusu olduğundan bilirkişiincelemesine debaşvurulmayacaktır.


• Ön inceleme aşaması da,kural olarak bilirkişiincelemesine elverişli değildir.Çünkü buaşamada,henüz davanın başında taraflararasında çekişmeli olan vakıalar tespit edilir;davaşartları veilkitirazlar incelenir;imkân varsa,taraflar sulha yahut arabuluculuğa yönlendirilir venihayet delillerin toplanması bakımından gerekliişlemler yapılır (Bakınız:m.140).Henüz taraflarınhangi konuda uyuşmazlık hâlinde olduğu tamolarak belliolmadan,bu aşamada bilirkişiincelemesine başvurulması anlamlı değildir.


• Sözlü yargılama vehüküm aşaması ise taraflararasındaki davanın hüküm vermek için yeterliderecede aydınlanmasından,yani tahkikataşamasının tamamlanmasından sonra(Bakınız:HMKm.184)gerçekleşir.Belirttiğimizaşamalarda yapılacak yegâne şey taraflarınsondiyeceklerinin alınması vehükümsonucunun (kısa kararın)taraflaraaçıklanmasından ibarettir.Belirttiğimizaşamalarda yapılacak işlemlerin doğasısebebiyle,bilirkişi incelemesine başvuru kuralolarak mümkün değildir.


• Kısakarar,mahkemenin karar duruşmasında,duruşmada bulunan tarafların yüzüneokuduğu (tefhim ettiği)hüküm sonucudur.Bukararın okunmasından sonra mahkemetarafından bir ayiçinde gerekçeli karar yazılır.


• Nihayet bilirkişi incelemesi esasen ancak tahkikataşamasında söz konusu olabilir.Çünkü iddiaların vesavunmaların incelendiği,taraflarca ileri sürülen veibraz edilen delillerin bir değerlendirmeye tâbitutulduğu aşama budur.Nihayetinde hâkim özel veyateknik bilgiyi gerektiren mesele ile bu aşamada karşıkarşıya kalır.

• Mahkemenin işin esasını inceliyor olması,onun hemenbilirkişi incelemesine başvurabileceği anlamına gelmez.Bilirkişi incelemesine başvurulabilmesi,bilirkişiye doğrusoruların doğru şekilde yöneltilebilmesi için,davadosyasının bellihususların incelenerek olgunlaşmasıgerekir.


• Kanun Yollarında:Herinsan hata yapabildiği gibi birdavaya bakan hâkim dehata yapabilir.Busebepleuyuşmazlığın taraflarından biri verilen kararın yanlış,hukuka aykırı olduğu düşüncesinde ise bu karara karşıbir üst mahkemeye başvurabilir.

• Bubaşvuru ile esasen mahkeme tarafından verilenkararın,kural olarak bir üst mahkeme tarafındangözden geçirilip denetlenmesi;bu denetim sonucundaise kimi durumlarda bu kararın kaldırılarak yeni birkarar verilmesi,kimi bazı hallerde ise bu kararınbozulmasını amaçlanır.İştemahkeme kararlarına karşıbaşvurulan bu hukuki yolların tümünü kanun yoluolarak adlandırırız.


İcra Takibinde veİflâs Tasfiyesinde:

• Bilirkişi incelemesine başvurulması sadece biryargılama sırasında değil bir icra takibivesilesiyle veya bir iflâs tasfiyesi sırasında dasöz konusu olabilir.Kısaca cebri icra olarakadlandırabildiğimiz bu usullerde bilirkişiincelemesine başvurabilecek organlar,icratakipleri bakımından icra daireleri;iflâstasfiyesi bakımından ise iflâs dairesi veya iflâsidaresidir.


Bilirkişi İncelemesine BaşvurulmasındaHakimveTarafların rolü

• Bilirkişi incelemesine hukuk yargısında (veidari yargıda)tarafların yahut ilgililerin, ceza yargılaması özelinde iseCumhuriyet savcısının,müştekinin veya sanığın talebiüzerine başvurulabilir.

• Re’sen Başvurulması:Bilirkişi incelemesi re’senbaşvurulabilen bir inceleme yöntemidir.Buradauyuşmazlığın adlî veya idarî yargı yoluna tâbi olmasının,mahkemenin sıfatının yahut mevcut uyuşmazlıktataraflarca hazırlama ilkesinin miyoksa re’sen araştırmailkesinin miuygulanacağının bir önemi yoktur


• Talep Üzerine Başvurulması:Hukuk davasında(veya idari davada)uyuşmazlığın taraflarındanherbirinin,ceza davasında ise Cumhuriyetsavcısı,sanık vediğer süjelerin,bilirkişiincelemesine başvurulmasını talep etmelerimümkündür.


Bilirkişi Ücret veGiderlerininYatırılması

• Bilirkişi yerine getirdiği faaliyette hemfiziki hemdüşünsel bir emeği ortaya koymakta olup buemeğin yan giderler ile birlikte tamolarakkarşılanması gerekmektedir.

• Buradaki yan giderler ise bilirkişinin faaliyetisırasında yaptığı masraflara karşılık gelmektedir.

• Bilirkişinin gerek incelemesindekullanacağı aletveyamalzeme için harcayacağı paragerek yol vekonaklama masrafları hep bu kapsamdadır.


Bilirkişiye Yöneltilecek SorularınBelirlenmesi

• Bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararda,incelemekonusunun bütün sınırlarıyla veaçıkça belirlenmesi,ayrıca bilirkişinin cevaplaması gereken sorularıngösterilmesi gerekmektedir.

Bilirkişi esasen üç ayrı konuda görevlendirilebilir• Sahip olduğu özel veteknik bilgi vasıtasıyla bir vakıayıtespit etmek,

• Sahip olduğu özel veteknik bilgiyi hâkime aktarmak,• Sahip olduğu özel veteknik bilgi vasıtasıyla,vakıayıdeğerlendirmek vebundan sonuç çıkarmak


• Bilirkişiye yöneltilecek sorular:• yerinde,• eksiksiz şekilde formüle edilmiş,• bilirkişinin uzmanlık alanına ilişkin• açık veuygun bir dille ifade edilmiş

olmalıdır


BİLİRKİŞİNİNGÖREVLENDİRİLMESİ

GörevlendirmeUsulü• Bilirkişinin görevlendirilme usulü bakımından üçtemel husus bulunur :

• Bunlardan birincisi,bilirkişinin,bilirkişilik bölgekurulu nezdindeki listelere vebilirkişilik sicilinekayıtlı olan kişiler arasından tayin edilmesizorunluluğudur.

• İkincisi,bu görevlendirme yapılırken dikkatealınması gereken diğer bazı hususlardır.

• Üçüncüsü ise,bilirkişinin görevlendirilmesineilişkin kararda nelerin yer alması gerektiğidir


Bilirkişinin Görevden KaçınabileceğiHaller

• Kişisel sebeplerle:Bilirkişinin,hukukdavasının tarafıyla veya cezayargılamasının şüphelisiyle,sanığı veyamağduruyla ilişkisininolması

• Bellibir meslekten dolayı öğrenilen sırsebebiyle: Kanun gereği sırolarakkorunması gereken bilgiler hakkında bilirkişi olarakBilirkişiningörevdenkaçınabileceği hallerin bir çoğu bilirkişilik etiği ile ilgilidir.Butürdurumlarda dabilirkişi zaten görevi kabulden kaçınmak zorundadır.Bilirkişiİncelemesi 131görevlendirilen kişiler,bu konular hakkında bilirkişilikyapmaktan kaçınabilirler.

• Menfaat dolayısıyla: Bilirkişininokonuda görev alması,kendisinin veyakişisel sebeple çekinmesine imkân veren kişilerden birinemaddi bir zararverecek,şeref vehaysiyetine halel getirecek yahut ceza soruşturması veyakovuşturmasına sebebiyet verecekse,bu kişi,söz konusu sebeplerlebilirkişilik görevindenkaçınabilir.


Bilirkişinin Görevden KaçınamayacağıHaller

• Bilirkişi listelerine vebilirkişilik siciline kayıtlıkişiler bakımından:Bir bilirkişilik bölge kurulunezdinde tutulan listeye kayıtlı kişi,bilirkişilikgörevini kabul etmekle yükümlüdür.

• Resmî bilirkişiler bakımından:Çeşitli Kanunhükümlerinde resmî bilirkişi olarak görevyapacağı öngörülmüş olan bilirkişilerin de(AdlîTıpveya Yüksek Sağlık Şurası gibi)bu görevikabulden kaçınması mümkün değildir.


Bilirkişinin yasaklılığı vereddi• Bilirkişinin görev alamayacağı talep olmasa dahi çekinmek

zorunda olduğu hâller şunlardan ibarettir:• Bilirkişinin kendisine ait olan veya doğrudan yahut

dolayısıyla ilgili olduğu dava:• Aralarında evlilik bağı kalksa bileeşinin davasında,• Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında,• Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında,• Üçüncü derece dedahil olmak üzere kan veya evlilik bağı

kalksa dakayın hısımları bulunanların davasında,• Nişanlısının davasında• İki taraftan birinin vekili,vasisi,kayyımı veya yasal

danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada


BİLİRKİŞİİNCELEMESİNİNYAPILMASI

İnceleme Konusu Şeylerin Bilirkişiye Teslimi• Bilirkişiye yapacağı inceleme bakımındannelerin teslim edileceği ile bunların nasılteslim edileceği bilirkişi incelemesibakımından sonderece önemlidir


Ön İnceleme Yapılması• Bilirkişinin görevlendirilmesi hakkındakikararın kendisine tebliği üzerine,ilketapta şuhususları dikkate alması vegereğini yapmasıgerekmektedir:

• Kendisine tevdi olunan görev,uzmanlık alanınagirmekte midir ?

• Görevden kaçınmasını gerektirecek haklı birmazereti var mıdır ?


• Bilirkişi görevin kendi uzmanlık dalına ait olduğunakanaat getirdiği takdirde,ön incelemesinin ikinciaşamasına geçecektir.

Bunoktada tespit edilmesi gereken hususlar şunlardır:• İnceleme konusu maddi meselenin açıklığakavuşturulması vetespiti için,uzman kimliği bulunanbir başka bilirkişi ile işbirliğine ihtiyaç duyup duymadığı,

• Tarafların veya üçüncü kişilerin bilgisine başvurmasınıngerekip gerekmediği

• İncelemenin gerçekleştirilebilmesi için,bazı kayıt veyabelgelerin getirtilmesi;bazı hususların öncedensoruşturulması.


III.KISIMRAPORYAZIMUSULVEESASLARI

OYVEGÖRÜŞÜNSUNULMASI

• Hukuk yargısı ile ceza yargısı arasında bu konudailkbakışta bazı farklılıklar bulunduğunu söylemekmümkündür.Nitekim HMKm.279,f.1hükmüuyarınca,mahkeme,bilirkişinin oy vegörüşünüyazılı veya sözlü olarak bildirmesine karar verir.

• Bunakarşılık konuyu ceza yargısı bakımından elealan CMKm.67hükmü,esasen görüşün bir raporhâlinde mahkemeye teslim edileceğine vurguyapmıştır.


Oy vegörüşün sözlü olarak sunulması

• Oy vegörüşün sözlü olarak sunulması esaseniki noktada değerlendirilmelidir:Oy vegörüşün sözlü sunulmasının bilirkişi incelemesibakımından hangi hâllerde işlevsel olduğu ilebunun usulüdür.Öte yandan bilirkişiraporunun tesliminden sonra,gerek hukukgerek ceza yargısında bilirkişinin duruşmadadinlenilmesi vebilirkişiye soru yöneltilmesimümkündür.


Oy vegörüşün sözlü sunulabileceğidurumlar:

• Maddi meselenin,özel veteknik bilgiyi gerektirmeklebirlikte basit olması,ihtiyaç duyulan açıklamanın kısa,notalmanın kolay olması

• Bilirkişi incelemesinin konusunun,maddi meselenintespit veya değerlendirilmesinden çok,soyut biruzmanlık bilgisinin mahkemeye aktarılmasından ibaretolması.

• Bir keşif icrası sırasında,bilirkişiden yardım alınması.• Öte yandan ceza yargısı özelinde,esas olan oy vegörüşün yazılı şekilde sunulması olsa da,hemen görüşverilmesi mümkün olan işlerde,bilirkişinin sözlüaçıklamalarıyla yetinilebileceği belirtilmektedir.


Oy vegörüşün yazılı olarak sunulması

• Başta dabelirttiğimiz gibi gerek hukuk gerek cezayargısında asıl olan bilirkişinin oy vegörüşünün yazılışekilde,yani rapor hâlinde sunulmasıdır.

• Bubilirkişi raporunun bilirkişiyi görevlendiren mercitarafından dikkate alınabilmesi için,üç hususun birarada bulunması gerekir.

Bilirkişi görüşü:• eksiksiz,• anlaşılır,• inandırıcıolmalıdır.


Raporda Kullanılması Gereken Dil,Üslup veYazım Usulü

• Bilirkişi raporu bir adli yazıdır.Tüm adlî yazılar bellişekilde,bellikurallara uyulması suretiyle kaleme alınmalıdır.Bilirkişiraporları dayargılamada taşıdıkları önem gereği bukurallardan bağımsız düşünülemez.

• Bilirkişi raporu tam,kısa,açık,uygun dille kalemealınmalıdır.

• Raporun tamlığı sorulan tüm soruların eksiksiz şekildeyanıtlanmış olduğu anlamına gelir.

• Raporun kısalığı,gereksiz açıklamalardan vareste olmasıbiçiminde anlaşılmalıdır.

• Öte yandan bilirkişinin,tarafların uyuşmazlık konusu meselehakkındaki iddia vesavunmalarına özet şekilde yer vermekgibi bir görevi yoktur.


• Raporun açık olması tereddüt içeren ifadelere yerverilmemesi anlamına gelir.Ortada vakıa iddiası vardır;ya iddia edilen şekilde gerçekleşmiştir yagerçekleşmemiştir.Elbette,bilirkişi elindeki imkânlarlaaçık bir sonuca ulaşamamışsa,dürüst davranma ödeviçerçevesinde bunu raporunda bildirmek zorundadır.

• Bilirkişinin raporda kullandığı dil veüsluba özel birönem göstermesi gerekir.Bilirkişi yahut bilirkişi kurulu,raporu kaleme alırken,meselenin teknik içeriği birtarafa,basit veoteknik konuda bilgi sahibi olmayan birkişinin anlayabileceği düzeyde,anlaşılır bir dilkullanmalıdır.


Bilirkişi raporunda yer alması gerekenhususlar

• Görevlendirmeyi yapanmerci.• Dosya numarası.• Yargılamanın taraflarınaait bilgiler.• Görevlendirme tarihi vesüresi.• İncelemenin konusu.• Kendisinden gözlemlenmesi veincelenmesi istenenmaddi unsurlar.• İnceleme yöntemi.• Bilimsel veteknik dayanaklar.• Gerekçeli sonuç• Raporun düzenlenme tarihi.• Bilirkişi gerçek kişi ise adı vesoyadı,unvanı,sicil numarası veimzası.• Bilirkişi tüzel kişi ise ticaret unvanı,kanuni temsilcisinin adı vesoyadı,tüzel

kişi adına raporu tanzimeden gerçek kişilerin adı vesoyadı ile sicilnumarası veimzaları.


BİLİRKİŞİRAPORUNUNTESLİMEDİLMESİVEDEĞERLENDİRİLMESİ

• Bilirkişi raporunun teslimi vetaraflara tebliğiBilirkişi raporunun teslimi:Bilirkişi raporutamamlandığında görevi tevdii eden merciegecikmeksizin teslim edilmelidir.Raporun taraflara tebliği:Hukukî dinlenilmehakkının gerçekleştirilebilmesi açısından,tarafların bilirkişi raporunu tartışma imkânınasahip olmaları,bu raporun vakit geçirmeksizinonlara tebliğ edilmesine bağlıdır.


Bilirkişinin Dinlenilmesi veSoruYöneltilmesi

• Bilirkişi görüşünün taraflarca,karşılıklı olaraktartışılması bakımından söz konusu olan ilkimkân,bilirkişiye doğrundan soruyöneltilmesidir.


Bilirkişi raporuna itiraz• Bilirkişi raporu tarafların beklentilerini karşılamayabilir;

rapor bir takım eksiklikleri barındırabilir.Böyle bir durumdabilirkişi raporuna karşı itiraz yoluna başvurulabilecektir.

• Bilirkişi kural olarak,raporda dile getirilen hususları kişiselolarak algılamamalı,alınganlık göstermemelidir.

• Rapor aleyhine olan tarafın,itiraz edeceği noktalardan biri,bilirkişinin uzmanlık bilgisi olacaktır.

• Taraflardan biri rapora itiraz ettiğinde,bilirkişinin okonudauzman olmadığını,raporun bu sebeple gerçeğe aykırıolduğunu ileri sürebilir.

• Bilirkişi olarak bu durumun olgunlukla karşılanması gerekir.


Bilirkişi Raporunun Hüküm Vermeye veDenetime Elverişli Olmaması

• Ek Rapor Alınması:Bilirkişiden ek rapor alınması,aynı bilirkişiden,sunduğu görüşte mevcuteksiklikleri tamamlaması veya sunduğu görüşüzerine yöneltilen,yeni bazı soruları yanıtlamasıanlamına gelir.

• Yeni Bilirkişi İncelemesine Başvurulması:Bilirkişiraporundaki eksiklikler,ek rapor veya açıklamaylagiderilemeyecekse,rapor hükme esas almayatamamen elverişsizse,bilirkişiyi görevlendirenmerciyeniden bilirkişi incelemesine başvurabilir.


RAPORUNHÜKMEESASALINMASI

• Bilirkişiyi görevlendiren merci,bilirkişiraporunu serbestçedeğerlendirir (HMKm.282).Yani,bilirkişiyi görevlendiren merci,bilirkişinin oy vegörüşü ile bağlı değildir.Nitekim,delillerin serbestçedeğerlendirilmesiilkesinin söz konusu olduğu hâller bakımından,hâkim,gerek dava malzemesini,gerek re’sengerek taraflara ikame edilen delilleri,bir arada,serbestçedeğerlendirir vehükmünü kurar.


• Bilirkişiyi görevlendiren merci,onun oy vegörüşünüdeğerlendirirken,esas itibariyle,bu oy vegörüşün,aşağıdaki ölçütleri karşılayıp karşılamadığını dikkatealacaktır.

• Birinci Ölçüt :Bilirkişinin uzmanlık bilgisini taşıyıptaşımadığı.Bilirkişinin listeye kayıtlı olması,uzmanlık bilgisikonusunda bilirkişiye bir meşruiyet sağlamaktadır.

• İkinci Ölçüt :Bilirkişi Raporunun Biçimsel Özellikleri:Hâkim,raporun anlaşılabilirliğini vegereksiz ayrıntıbarındırmamasını,taraflarca itiraz edilsin edilmesin

• Üçüncü Ölçüt :Bilirkişi Görüşünün İçeriği.Bilirkişinin oy vegörüşü,akıl kurallarına dayanmalı,mantıklı olmalı venihayet ikna edici olmalıdır.

• Dördüncü Ölçüt:İnceleme sırasında temel yargısal haklarauygun davranılmış veraporun taraflarca tartışılmasınaimkan tanınmış olması.



IV.KISIMUYAPBİLİRKİŞİPORTALBİLGİ

SİSTEMİ


UYAPBilirkişi PortalBilgi Sistemi;

Türkiye genelinde yargı birimlerinde bilirkişiolarak görev alan kişilerin,görevlendirildikleri dosyalar ile ilgili işlemleriadliyeye gitmeden internetüzerinden(elektronik ortamda)yapabilmelerinisağlamak üzere Adalet Bakanlığı tarafındansunulan onlineyargı hizmetidir.

SİSTEMENASILGİRİŞYAPILMAKTADIR?

• UYAPBilirkişi PortalBilgi Sistemine kayıt içinbilirkişiler;görev yaptıkları yerde bulunanadalet komisyonları,bilirkişilik bölge kurullarıveya Bilirkişi Portaldan kayıtlarını yaptırdıktansonra elektronik imza (e-imza)veya mobilimzaları (m-imza)ilehttps://bilirkisi.uyap.gov.tradresinden girişyapabilmektedirler.


UYAPBİLİRKİŞİPORTALBİLGİSİSTEMİNİNASILKULLANABİLİRİM?

• UYAPBilirkişi PortalBilgi Sistemine e-imzaveya m-imza ile

http://bilirkisi.uyap.gov.tr/bilirkisi/index.jspadresinden giriş yapabilmektedir.• Bilirkişiler,UYAPBilişim Sistemi’ne Bilirkişiolarak tanımlandıktan sonra sahibi oldukları e-imza veya m-imza ile e-devlet kapısı üzerindenUYAPBilirkişi PortalBilgi Sistemi’ne girişyapabilirler.


UYAPBİLİRKİŞİPORTALININSUNDUĞUHİZMETLER

AnaSayfa Menüsü• Görevlendirme İstatistik• Görevlendirme Yıllara Göre Dağılımıİş Listesi Menüsü• Teslim Tutanağı İşlemleri• Dosya Görüntüleme• Bilirkişiye Ön Rapor Gönder• Mahkemeye Rapor Gönder• Görevden Çekilme İşlemleri


UYAPBİLİRKİŞİPORTALININSUNDUĞUHİZMETLER

Dosya içi Mesajlaşma Menüsü• Güncel GörevlendirmelerDosyadaki ReddiyatlarMenüsü• Bilirkişi Reddiyat ListesiÖncekiGörevlendirmeler Menüsü• Önceki RaporlarBilirkişi Bilgileri Menüsü• Kişisel Bilgileri• Fotoğraf Bilgileri• Adres veİletişim Bilgileri• İban BilgileriBaşvuru YapMenüsü• Bilirkişilik Başvurusuİstek veÖneri Menüsü• Bilirkişi Portalının İyileştirilmesi


SİSTEMEGİRİŞ1. Sisteme e-imza veya m-imza ile e-devlet kapısı

üzerinden giriş yapılabilecektir.2. Yargı birimleri ve yardımcı birimleri tarafından UYAP

üzerinden görevlendirme yapılıp, Teslim Tutanağıonaylandıktan sonra Bilirkişi Portalından, dosyagörüntüleme, dosyadan çekilme ve rapor göndermeve bilirkişiler ile mesajlaşma gibi iş ve işlemleryapabilmektedir.

3. Bilirkişi Portalını kullanabilmek, mahkemeye rapor vebelgeler gönderebilmek için bilgisayarda Java ve Udf(Uyap doküman editörü)’nün kurulu olmasıgerekmektedir


Sitegörünümü

November22,2017 Prof.Dr.DurmuşDündar 93


MENÜLER• İş Listesi :Portalda bilirkişinin iş listesindegörevlendirilen dosyalar,2haftalık,1aylık,3aylık ve6aylık olarak veesas numarası ile sorgulanabilmektedir.

• Anasayfa İstatistik Bilgisi:Anasayfada bilirkişininbugüne kadar görevlendirildiği toplam dosya sayısını,bugüne kadar gönderilen toplam rapor sayısını vehazırlanması gereken toplam rapor sayısınıvermektedir.

• İş Listesi• Teslim Tutanağı İşlemleri• Dosya veRapor İşlemleri• Görevden çekilme İşlemleri


İşListesi

• Eğersonikihaftaiçindehazırlanmışolanbirraporbulunmuyorsalisteboşgelecektir.



İşListesi

• «Görevlendirmetarihi»seçeneği«son6ay»olarakişaretlendiğitakdirdeson6aylıkişdökümükarşınızaçıkar.



AnaSayfa

• Anasayfadagörevlendirmeistatistiğinizivegörevlendirmedağılımınızıgörüntüleyebilirsiniz.



DosyadakiBilirkişileriGörüntüleme

• Dosyadaçalışantümbilirkişilerigörüntülemekiçinsimgesinetıklayınız.



Dosya Görüntüleme

• Dosya görüntülememenüsünde,birim,dosyatürü,esas no,görevlendirme tarihi,görevlendirme nedeni ile sorgulayarakgörevlendirilen dosyaya ulaşılmaktadır.

• Dosya görüntüleme dosya iç menüsünde ise,dosya kapak bilgileri,dosyanın taraflarının tarafsıfatları ile isim bilgilerine,evraklar menüsündeise,dosya içerisinde bulunan,mahkemecetaranmış veonaylanarak izin verilmiş tümevrakların içerik metni görüntülenebilmektedir.


Bilirkişiye Taslak Rapor Gönder

• Mahkeme tarafından heyet olarak seçilenbilirkişilerin,kendi uzmanlık alanlarına göreraporlarını hazırladıktan sonra heyetteki diğerbilirkişilere taslak raporu gönderdiği vegönderilen raporu görüntülediği ekrandır.

• İlkraporu hazırlayan bilirkişi,heyetteki diğerbilirkişilere raporu gönderir.


Mahkemeye Rapor Gönder

• Heyet halinde hazırlanan raporlarda,tümbilirkişilerin imzası olmalıdır,eksik imzaolduğunda sistem raporun gönderilmesine izinvermeyecektir.Heyetteki diğer kişilerinimzasının eksik olduğuna dair uyarı verecektir.Rapordaki imzalar tamamlandıktan sonramahkemeye bilirkişi raporu gönderilebilir.

• Raporun mahkemeye gönderildiğine dairsistem bilgi mesajı verecektir.


Görevden Çekilme İşlemleri

• Bilirkişinin,işlerinin yoğunluğu ya dasağlıksorunları gibi nedenlerle dosyadan çekilmekistediğinde,mazeretini belirtir dilekçeyi e-imzasıyla imzalayarak mahkemeye gönderdiğiekrandır.

• Mazeret dilekçesini sistem üzerindengönderdiğinde,sistem evrakın mahkemeyegönderildiğine dair uyarı mesajını verecektir.


Rapor Teslim Süreleri

• Bilirkişiye mahkeme tarafından tevdi edilendosyada rapor hazırlanması için verilen süre ileek rapor hazırlanarak raporun mahkemeyegönderilmesi için verilen sürelerin takipedildiği ekrandır.Rapor teslim tarihisekmesinde sistemden günlük olarak rakamlarotomatik geriye doğru düşmektedir.


Dosya içi Mesajlaşma Ekranı

• Bilirkişinin raporunu hazırladıktan sonra veyatakıldığı bir konuda heyetteki diğer bilirkişininbilgi vegörüşünü almak için kullanabileceğiyazılı haberleşme sistemidir.


Ücret İşlemleri

• Bilirkişi reddiyat listesi:Bilirkişinin dosyaüzerinden yaptığı inceleme sonrası raporuhazırlayarak mahkemeye gönderdikten sonra,bilirkişinin bildirmiş olduğu iban numarasınamahkeme tarafından,dosya için yapılanreddiyatın birim bazlı vemiktar bazındaödenen ücretlerin listesini vermektedir.


Önceki GörevlendirmelerBilirkişinin daha önceki tarihlerde görev aldığıdosyaların listesineulaşabildiği ekrandır.Enfazla 6aylık iki tarih aralığı seçilerek sorgulama yapılabilir.Önceki RaporlarBilirkişilerin 6aylık iki tarih aralığı girerek,eskiraporlarına ulaşabildikleri ekrandır.Bilirkişi Başvuru İşlemleriUYAPbilirkişi listelerine kayıt işleminin sistemüzerinden yapıldığı ekrandır.


UYAPBİLİRKİŞİPORTALBİLGİSİSTEMİ’NİNFAYDALARINELERDİR?

• Bilirkişiler,adliyeyegitmeden dosyaları elektronikortamda teslimalıp inceleyebilmektedirler.

• Bilirkişiler,raporlarını e-imza veyam-imzası ile imzalayarakportalüzerinden ilgili yargı birimineherhangi bir gecikme yaşanmadangönderebilmektedirler.

• Bilirkişiler,görev aldıkları dosyalar ile ilgili görevden çekilme talebinizaman kaybetmeksizin ilgili yargı biriminebildirebilmektedirler.

• Bilirkişiler,görev aldıkları dosyalar ile ilgili yapılan reddiyatları Portalüzerinden görebilmektedirler.

• Bilirkişilerin,dosya teslimi veya rapor sunumugibi konular içinadliyeyegitmesine gerek kalmadığından,bunlar için harcadıklarıemek,zaman,yol,konaklama,kırtasiye vebenzerimasraflardantasarruf sağlamalarımümkünolmaktadır


• Adli birimlerce bilirkişi raporları üzerinde kelime bazlı,konubazlı,uzmanlık alanı bazlı,birim vedosya numarası bazlı,bilirkişi bazlı tamiçerik arama imkanı sağlanarak,âdil,doğru vehızlı bilirkişi seçimi yapılabilmektedir.

• Bilirkişilik kurumu ile ilgili istatistiki bilgilere hızlı vedoğrubir şekilde ulaşılabilmektedir.

• Yargı çevresinde görevlendirilecek bilirkişi bulunmamasınedeniyle talimat yoluyla bilirkişi incelemesi yaptırılmasıamacıyla başka bir yargı çevresine dosyanın gönderilmesinegerek kalmamış olup,elektronik ortamda yargı çevresiylebağlı olmaksızın bilirkişi görevlendirilmesi yapılabilmektedir.



• Dosyaların UYAPBilirkişi PortalBilgi Sistemiüzerinden teslimi veyine raporların Portalüzerinden gönderilebilmesi sayesindeadliyelerdeki yoğunluk azalmakta,bunun yanı sırakağıt,tonerveenerji kaynaklarından tasarrufsağlanmaktadır.

• Dosyalar ile ilgili olarak UYAPBilişim Sistemi’ndeyapılan vekaydedilen işlemlerle ilgili bilgilere,bilirkişilerin anında erişimi mümkün olduğundanşeffaflık vedenetim işlevi desağlamaktadır



V.KISIMKAVRAMLAR

• AleyheBozma Yasağı:Hükmün kanun yoluna başvuran tarafın aleyhinebozulamamasıdır.

• Bilirkişilik Sicili:DaireBaşkanlığınezdindebilirkişilere sicil numarasıverilmek suretiyle tutulankayıttır.

• Bölge AdliyeMahkemesi:İlkderece ile temyiz kanun yolu arasındayeralan;ilkderece mahkemelerinin kararlarını hemmaddi hemhukuki olarakinceleyen ikinci derece mahkemelerdir.

• Çekişmesiz Yargı:İlgililer arasında uyuşmazlığınbulunmadığı veya ilgililerinileri sürebileceği bir hakkının olmadığı ya dare’sen araştırma ilkesininuygulandığı medenî yargınınbir altkoludur.

• DavaMalzemesi:Vakıalar vedelillerdir.• Davadan feragat:Dava konusu kılınmış haktan,davacı tarafınonu bir daha

talep vedava etmemek üzere bütün bir gelecek için vazgeçmesidir.• Delil ikame yükü,ispat yükü kime ait olursa olsun,ondantamamen

bağımsız olarakbellibir vakıanın ispatına yönelik olarakdelili kiminsunacağına ilişkin kurallardır.


KAVRAMLAR

• Herkesçe Bilinen Vakıa:Özelbir ehliyet,özel bir yetenek veözel birçaba olmaksızın herkes tarafından bilinebilecekolan vakıadır.

• Hukuki dinlenilme hakkı:Adil yargılanmahakkının bir unsurudur.• Iura novit curiae:Kadimhukuk ilkesidir.“Hâkim hukuku bilir”

anlamına gelir.Nitekim HMKm.33hükmüde,bu kâdim ilkeninsonucu olarak “hâkim Türkhukukunu re’sen uygular”düzenlemesineyer vermektedir.

• İcra veiflas hukuku,özel hukuktan kaynaklanan bir alacakhakkının,cebri icra organları vasıtasıyla eldeedilmesini amaçlayanyollarıntümü anlamına gelir.

• İddia yükü,iddianın dayanağını oluşturanvakıalarıntaraflarcamahkemeyegetirilmesidir.

• İfadealma,şüphelinin kolluk veya Cumhuriyet savcısı tarafındandinlenmesi,sorgu ise,şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkemetarafından dinlenmesi anlamına gelir


KAVRAMLAR

• İlam,mahkemenin hükmününtaraflaraverilen örneğidir.Alacaklınınbu ilama veya ilam niteliğinde olduğu Kanunla kabul edilen bir ilamniteliğinde belgeye dayanarakbaşlattığı icra takipleri ilamlı icraolarakadlandırılır.

• İspathakkı,bir delile ulaşmakveya odelili mahkemeye sunmakvenihayetindebu delilin,mahkeme tarafındandikkatealınması,onunhakkında bir çıkarımda bulunulması hakkıdır.

• İspatyükü,uyuşmazlığın halli bakımından önem taşıyan vetaraflararasındaçekişmeli olan vakıaların belirsiz kalması riskinehangitarafın katlanacağını belirleyen kurallardır.

• İspat:uyuşmazlığın halli bakımındanönem taşıyıp taraflar arasındaçekişmeli bulunan vakıalara ilişkin olarakhâkimi kanundaöngörülenispat araçlarını,yani delilleri kullanmaksuretiyle inandırmafaaliyetidir.


KAVRAMLAR

• Kabul:Davalının,davacının davayolu ile yargılamada kendisindenistediği talebi kısmen veya tamamen kabul etmesidir.

• Kesin Delil Sistemi:Kanununbellivakıaların ancakbellidelillerleispatını öngördüğü sistemdir.

• Kesin Hüküm:Aynı taraflar arasında daha sonra açılacakdavada,ilkdavada verilen hükmündelil niteliğini ifade eder.

• Keşif icrası,uyuşmazlık konusu şeyin bizzathâkim tarafındanincelenmesini içeren bir ispat aracıdır.

• Keşif:Uyuşmazlık konusu vakıaların aydınlatılması için ilgili taşınırveya taşınmaz bir şey hakkında hâkimin doğrudan bilgi sahibiolmasıdır.

• Menfi Vakıa:Uyuşmazlığın halli bakımından önem taşıyan birvakıanın gerçekleşmemiş olması,olmayan vakıalardır.

• Müspet Vakıa:Vuku bulan,gerçekleşen yahuthalihazırdamevcutolan,mevcudiyetinimuhafaza eden vakıalardır.


KAVRAMLAR

• Özelbilgi,hukuki bilginin dışında kalanbilimsel veya deneysel bilgidir.• Re’sen araştırma ilkesi,mahkemenin,tarafların ileri sürdüğü ispat

araçlarıyla bağlı olmaksızın,bizzat kendisinin,uyuşmazlığınçözümü içingerekli olan vakıa ile delilleri toplayacağı anlamına gelir.

• Senet:Bir vakıaya ilişkin olarak tambir bilgi taşıyan,bir cisimdesomutlaşan vealeyhine kullanılacak kişinin imzasını taşıyan yazılı belgedir.

• Serbest Delil Sistemi:Hukuka uygun yollardan elde edilmiş vebilimeuygunolmak koşuluyla hertürlü delil aracının bütünvakıaların ispatındakullanılmasına izin veren sistemdir.

• Somutlaştırma yükü zaman,mekân gibi özellikler bakımındanbir vakıanındiğer vakıalardanayırt edilebilir hâle getirilmesidir.

• Somutlaştırma yükü:İddia vesomutlaştırma yükü,ispat faaliyetinin tamolarak gerçekleştirilebilmesi,uyuşmazlığınmahkeme tarafından doğruşekilde tespit edilerek yargılamanın yapılabilmesi,ileri sürülen vakıalarbakımından diğer tarafınkendisini savunabilmesi için,vakıa iddiasındabulunan tarafın,bu iddiasını açık vesomut olarakortaya konulmasıgereğinin ifadesidir


KAVRAMLAR

• Sulh:Görülmekte olan bir davada tarafların karşılıklıanlaşması üzerine dava konusu olan uyuşmazlığın sonaermesidir.

• Sürpriz karar yasağı,hukuki sebeplerin hükme esas alınmasıyanında,yargılama sırasında incelenmeyen,tartışılmayanbir vakıaya dayanılarak hüküm kurulamamasını dakapsar.

• Şikâyet,icra organlarının işlemlerinin icra veiflas hukukunaaykırı olması hâlinde başvurulan bir hukuki çaredir.

• Tahkim yargısı:Başta ticari davalar olmak üzere,taraflarınüzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri uyuşmazlıklarda,taraflar,aralarındaki uyuşmazlığın çözümünü Devletmahkemesi yerine,kendi tayin ettikleri hakemlerebırakabilirler.Buyol,tahkim olarak adlandırılmaktadır.

• Tanık:Uyuşmazlık konusu vakıa hakkında duyu organlarıvasıtası ile bilgi sahibi olan kişidir.


KAVRAMLAR

• Taraflarca hazırlama ilkesi,dava malzemesinin davaya kimintarafından getirileceğine ilişkindir.

• Taraflarca hazırlama ilkesi,özel hukuktan kaynaklanandavalarda işlerlik kazanır.Bunagöre,taraflar iddialarınadayanak olan vakıaları vedelilleri mahkemeye kendilerisunmalıdırlar.

• Tasarruf İlkesi:Tarafların yargılamanın başlatılması,konusunun tespit edilmesi,yargılamanın sonlandırılmasıbakımından serbest olduğunu öngören ilkedir.

• Teksif ilkesi,vakıaların vedelillerin nezaman,hangiaşamaya kadar mahkemeye getirileceğini düzenleyenilkedir.

• Usûl ekonomisi ilkesi,zaman,emek vemasraf bakımındanzaruri olanın ötesine geçilmemesini ifade eder.


KAVRAMLAR

• Uzman Görüşü:Uyuşmazlık konusu vakıaların teknikboyutuna veya hukuki nitelendirmesine ilişkin olarak uzmanbir kişiden,ilgili tarafın bizzat aldığı bilimsel görüştür.

• Vakıa,bir olay (vak’a),durumveya süreç anlamına gelir.Basit birer örnek olarak,trafik kazası bir olay,bellibir yerdeherhafta kaza olması bir durum,hastalık bir sürece karşılıkgelir.Taraflar arasında çekişmesiz olan,çekişmeli olup dadavanın çözümü için önem taşımayan veya herkestarafından bilinen vakıaların ispatına gerek yoktur.

• Yemin:İspat yükü kendisine düşen tarafın,kesin delillerleispatı gereken bir vakıayı,diğer delillerle ispatlayamadığıiçin,sonbir imkân olarak karşı tarafın kutsal saydığıdeğerlere sığınmasını ifade eden bir kesin delildir.


KAVRAMLAR

Sunumsonu…


Kaynakça

• Bilirkişilik Temel Eğitimi KaynakKitabı-http://bilirkisilik.adalet.gov.tr/dokumanlar/bilirkisiliksempozyumkitaplari/temelegitimkaynak.pdf (ErişimTarihi:29.10.2017)


Documents

Bilirkişilik Temel Eğitimi - Msmmmobilirkişilik yapacağı uzmanlık alanındaen azbeş yıl fiilen çalıştığınıgösterir belge. e) Görev belgesi veyamesleki faaliyetten