© AVA 1 30 qershor 2010

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCËS

AGJENCIA QENDRORE E VLERËSIMIT TË ARRITJEVE TË NXËNËSVE

PROVIMI ME ZGJEDHJE I MATURËS SHTETËRORE 2010

LËNDA: BIOLOGJI

VARIANTI A

E mërkurë, 30 qershor 2010 Ora 10.00

Udhëzime për nxënësin Testi në total ka 20 pyetje. Në test ka kërkesa me zgjedhje dhe me zhvillim. Një mënyrë

Zgjidhjeje e testit Në kërkesat me zgjedhje rrethoni vetëm shkronjën përbri përgjigjes së saktë, ndërsa për kërkesat me zhvillim është dhënë hapësira e nevojshme për të shkruar përgjigjen. Koha për zhvillimin e kërkesave të testit është 2 orë. Pikët për secilën kërkesë janë dhënë përbri saj. Për përdorim nga komisioni i vlerësimit

Kërkesa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Pikët

Kërkesa 11 12 13a 13b 14a 14b 14c 15 16a 16b

Pikët

Kërkesa 17a 17b 18 19 20a 20b 20c

Pikët

Totali i pikëve KOMISIONI I VLERËSIMIT

1………………………...Anëtar 2. ……………………….Anëtar

KUJDES! MOS DËMTO BARKODIN

BARKODI

PROWMI ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

1. Horrnoni i nxitjes s8 tiroides (TSH) sekretohet nga:

A adenohipof~a g neurohipofiza C) tiroidja D) terrnisheza

2. Periosti eshe nje shtrese qC rrethon:

1 pike

1 pike

A) zemren

&E2' D) mushkeriE

3. Ne nje popullate nts ekuiliber gjenetik ne qofE se shpeshtia e alelit p(A) CshE 0.7, atehere shpeshtia e alelit q (a) do te jete:

1 pike

4. Ne anafazen e dyte t2 mejozes ndahen dhe shkojne drejt poleve te kunderta:

Q kromozomet homologe kromatidet e secilit kromozom

) kromozomet dhe kromatina D) eukromatina dhe heterokromatina

5. Organizmi quhet hermafiodit kur:

A) riprodhohet veEm ne menyre aseksuale B) prodhon vetem qeliza seksuale femerore

prodhon ve tm qeliza seksuale mashkullore prodhon edhe veze edhe sperrnatozoide

6. Fieret bejnt pjest ne grupin e bimeve:

Q joenezore enezore pa fare me fare te zhveshur

D) me fare te veshur

7. Sistemi nervor simpatik Cshte pjese perb&ese e:

A) sistemit nervor somatik 8 hipotalamusit shtylles s& trurit

D sistemit nervor autonom

8. Miozina eshte strukture fijtzore proteinike qe merr pjese ne ndertimin e:

1 pike

1 pike

1 pike

A) indit kockor B indit kercor C) muskujve skeletikt d indit nervor

0 AVA 2 30 qershor 2010

PROV7Ml ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

9. Struktura bimore e cila perbehet nga embrioni, lenda rezerve dhe mbuloja quhet: 1 pike

A) traste embrionale

&;$yg

D) h t

10. Te nivelet tmfike te meposhtrne biomasa ka vlera me te medha te: 1 pike

A gjallesat barngrenese @ gjallesat vetushqyese ) konsumatoret e rendit te dyte

D) konsumatoret e rendit ti? t ree

11. Kompleti haploid i kromozomeve tE qelizave te nje gjitari eshte 27. Sa esht& shurna e pergjithshme e kromozomeve qe permbajne nje qelize e veshkes, nje qelize seksuale dhe nj& qelid e melqise te ky gjitar? Argumentoni pergjigjen.

0 AVA 3 30 qershor 2010

PROVlMl ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

13. Teknologjia e ADN rekombinante perfaqeson nje drejtim te ri shkencor me shume perspektive per te ardhrnen.

a) C'quajme ADN rekombinante? 1 pike

Me ADN&)U.I;I& ,Ap f+bA/-m.'

b) Argumentoni perse ne laboratoret bioteknologjike p& te prodhuar insulinen, plazmidet dhe ADN e njeriut trajtohen me te njejten enzime restriksioni?

U,& &&a 1 pike

14. Indet meristematike luajne rol te rendesishem ne mtjen dhe zhvillimin e bimeve.

a) Tregoni dallimin qe ekziston midis indeve meristematike dhe indeve ti5 ptrhershme n& vartbi tE aMsisC qE kanC qelizat e tyre per t'u ndare.

b) Tregoni si realizohet rritja paresore tek bimet? 1 pikt!

/

0 AVA 4 30 qershor 201 0

PROW1 ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

c) Tregoni cilet jane dy llojet e indeve meristematike qe sigurojne rritjen dytesore tek bimet.

2 -

15. Ne klasen e gjitareve perfshihen tre grupe, te cilet janC: a) Monotrematet b) Marsupjalet c) Placentaret

16. Gjaku &she ind i lenget q t duke levizur pergjate sistemit tii qarkullimit realizon transportin e brendshem nC organizmin e njeriut.

a) Tregoni lidhjen qe ekdston midis aglutinoaeneve dhe aglutininave me grupet e gjakut sipas sisternit ABO.

PROVIM1 ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

17. Aparati i ekskretimit luan nje rol rendesishem per ruajtjen e homeostazes se mjedisit te brendshem ne organizmin e njeriut.

a) Emertoni gypat q E lidhin veshkat me fshikezen winare. 1 pikir &'a # m

b) Shpjegoni procesin qe ben te mundur filtrimin e plazmes se gjakut ne 1 pikt glomerulen e nefionit.

0 AVA 6 30 qershor 2010

Linda: Biologji P R O W ME ZGJEDHJE

Varianti A

18. Te domatet fruti i kuq (R) eshte dominant ndaj fi-utit tC verdhe (r) dhe trupi i gjaE (T) eshte dominant ndaj tmpit te shkurt& (t), kur gjenet jane tt! pavarura. Birna me gjenotip RrTt kryqezohet me bimen me gjenotip rrTt. Cili tshte propabiliteti qe pasardhesit te jene fenotipikisht te njejte me prindin diheterozigote?

Mdn\ VLO e ~ a ~ ~ : 3 piki3 P: ?f?rA x m - r r r i

19. N& nje molekule te ADN-st eshte percaktuar se Guanina dhe Citozina sebashku perbejnt 300 baza te azotuara. Numri i lidhjeve hidrogjenore ne kete molekule ADN-je eshte 1150. Ptrcaktoni sasite e bazave te azotuara ti3 Adenines dhe Timines ne kete molekule.

0 AVA 7 30 qershor 2010

PROWMI ME ZGJEDHJE Lenda: Biologji Varianti A

/~.cana e : o &F &t%&' 7 ~ 9 ~ : 2 = 350 350&;ua & 35~A--.

20. Gjallesat krijojne ~ C d h C n i e E ndersjellta ndermjet tyre dhe me mjedisin ku ato jetojne.

a) Shpjegoni gfarii perfaqgsojne rnikorizat.

0 AVA 8 30 qershor 2010