Bir nal, bir ATKurtarır, Bir NALKurtarır,w3.balikesir.edu.tr/~ekaraman/ISG_II/4.5.6.Hafta.pdf · TS (OHSAS) 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminde geçen diğer

4.03.2019

1

Bir MIH,

Bir NAL Kurtarır,

Bir nal, bir AT Kurtarır,

4.03.2019

2

Bir at, bir KOMUTAN

Kurtarır,

Bir komutan, bir ŞAVAŞ

Kurtarır…

Bir savaş, bir ÜLKE Kurtarır…

Sonuç olarak; risk belirlenirken, mıh biledüşünülmelidir… Küçük görünen işler büyük sorunlarçıkarabilir.

4.03.2019

3

Leo BUSCAGLIA’ya göre, günlükhayatın içinde Risk şöyle tanımlanmış;

Gülmek;"SAFTIR"

denme riskini göze almaktır,

Ağlamak ise;"DUYGUSAL"

görünmeriskini,

Birine yakınlaşmak;

"KENDİNİ KAPTIRMA"riskini göze

almaktır,

4.03.2019

4

Duygularını açmak,

"KENDİNİ ORTAYA KOYMA"

riskini göze almaktır,

Düşüncelerini söylemek ise

"DOKUZ KÖYDEN

KOVULMA"riskini,

Umutlanmak"HAYAL

KIRIKLIĞINA UĞRAMA"riskini göze

almaktır,

Sevmek ise"KARŞILIK GÖREMEME"riskini.

4.03.2019

5

Ama riskler alınmalıdır,Çünkü

hayatımızın en büyük

riski hiç risk almamaktır.

Çünkü yaşamak; "ÖLME" riskini göze

almaktır..Ancak söz konusu İş

Güvenliği olduğunda; tüm riskler göz önünde

bulundurulmalı, risk değerlendirmesi yapılarak,

risk almaktan kaçınılmalıdır.

4.03.2019

6

Uluslararası İş Örgütü (ILO) verilerine göre ;

Kanada : İş Kazası % 0.81 / Kaza sıklık oranı 3,37ABD : İş Kazası % 0.83 / Kaza sıklık oranı 3,46Japonya : İş Kazası % 0.89 / Kaza sıklık oranı 3,71Almanya : İş Kazası % 1.5 / Kaza sıklık oranı 6,25Polonya : İş Kazası % 2.6 / Kaza sıklık oranı 10,54Güney Kore : İş Kazası % 2.8 / Kaza sıklık oranı 11,67Türkiye : İş Kazası % 3.0 / Kaza sıklık oranı 12,45

Bu oranların kabul edilebilir seviyeleredüşürülmesi için Risk Değerlendirmesi yapmakve güvenlik tedbirlerini uygulamak zorunluluğubulunmaktadır.

GENEL TANIMLAR

Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi

Risk mi? Belirsizlik mi?


Risk nedir? Belirsizlik nedir?

4.03.2019

7

Belirsizlik:

Geleceği tahmindeki yetersizlikten, eksik bilgi veya veriden gibisebeplerden dolayı bu sapmanın tanımlanamaması.

Risk:

Gerçekte oluşan büyüklüklerin beklenenden (tahmin edilenden)sapması olarak tanımlanabilir.

Risk Yönetimi ve DeğerlendirmesiRisk Aynı Zamanda:

Zarara uğrama tehlikesi (TDK Büyük Türkçe Sözlük) Bir olayın meydana gelme olasılığı (TDK Bilim ve Sanat

Terimleri Sözlüğü) İnsan sağlığına zararlı olma olasılığının ölçüsü (Veteriner

Hekimliği Terimleri Sözlüğü)Olası kaybın büyüklüğü

olarak da ifade edilmektedir.


Örneğin, fay hattı üzerindeki bir yerleşim biriminde 30 yıl içindedeprem olup olmayacağı poizyon dağılımı kullanılarak % olarakbelirlenebilir. Çıkacak sonuç bir riski ifade eder. Fakat o yerleşimbirimindeki bir evin deprem esnasında yıkılıp yıkılmayacağıbelirsizlik içerir.


Tehlike Nedir?


4.03.2019

8

Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum; gerçekleşmeihtimali bulunan fakat istenmeyen sakıncalı durum (TDK BüyükTürkçe Sözlük)İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması, malın veyamalzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar görmesi veyabunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum

veya işlem (TS 18001 – 2004 versiyonu)


Tehlike

Tehlike: İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veyabunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durumveya işlem.

Risk: Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydanagelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yolaçabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyetderecesinin birleşimi olarak tanımlanmaktadır.

Risk Yönetimi ve DeğerlendirmesiTS (OHSAS) 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi

Tanımları

Kaza: Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olanolaydır.Risk Değerlendirmesi: Tehlikelerden kaynaklanan riskinbüyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğinidikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına kararvermek için kullanılan proses(süreç).Kabul edilebilir risk: Kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendiİSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk.

TS (OHSAS) 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminde geçen diğer tanımlar

Olay: Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veyasebep olacak potansiyele sahip olan işle ilgili olaylar yada oluşum tarzıitibarıyla bir kaza olmasına rağmen sonuçları neticesinde yaralanma,zarar veya hasar meydana gelmeme durumu olarak tanımlanır.

Kazayla sonuçlanmayan olaylara “ramak kala”, “hasarsız olay”,“tehlikeli oluşum” gibi adlar verilir.

Olay = Kaza + Ramak KalaAcil Durum da özel bir tür olaydır.

TS (OHSAS) 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminde geçen diğer tanımlar

4.03.2019

9

Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başkazararlı sonuç meydana gelme ihtimalini ifade eder.

Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdangelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riskedönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklananrisklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerininkararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder.

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veyaişyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini ifade eder.

Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da işekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayanolayı ifade eder.

Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önlemepolitikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesiniifade eder.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ (29 Aralık 2012 Tarihli Resmi Gazete)

Tehlike Sınıfı:

İşyeri için belirlenen tehlike grubu; iş sağlığı ve güvenliği açısından,yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkanmaddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam veşartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak yapılır.

Risk Başka Bir İfade ile;

«İşyerinde meydana gelebilecek, maruz kimselere veya çalışmaçevresine zarar ya da hasar verici nitelikteki; bir olayın meydanagelme ihtimali (olasılığı) ile, zarar verme derecesinin (şiddetinin)bileşkesi»

olarak da tanımlanabilir.

4.03.2019

10

38

RİSK :Tehlikelerden kaynaklanan bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesininbir bileşkesidir.

ZARAR - HASAR

İ

H

T

İ

M

A

L

Risk = İ x D

İ : İhtimalD: Zararın derecesi

Risk = Olasılık* ŞiddetÖrnek 1:

Tehlike: Yüksekte çalışmaRisk: Yüksekten düşme

Soru: Risk büyük mü?Veriler: Yılda (52 hafta) 2 kaza

haftalık kaza olasılığı = 2/52 = % 3.8Şiddet: 10 üzerinden 8risk = 3.8 * 8 = 30.4

Risk Formülasyonu

Örnek 2:Tehlike: Barutla işlemRisk: Barutun alev alması sonucu 1. derece yanık

Soru: Risk nedir?Veriler: 52 haftada 10kaza

haftalık kaza olasılığı = 10/52 = % 19.2Şiddet: 10 üzerinden 4risk = 19.2* 4 = 76.8

Örnek 1 & 2 kıyaslama:76.8 > 30.4 → Örnek 2’de risk daha büyük

Risk Formülasyonu

4.03.2019

11

Olasılıklarla çalışmak kolay değil ! Şiddet değerlerini hangi referansa göre atayacağız?!

Risk Değerlendirme Teknikleri için farklı çözümler üretilmiştir. Bunlar ileride ele alınacak.

Risk Formülü – Uygulamaya dair problemler Nitel Yaklaşım - Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı

Şiddet

Olasılık Hafif Orta Yüksek

Düşük Düşük Risk Düşük Risk Orta Risk

Orta Düşük Risk Orta Risk Yüksek Risk

Yüksek Orta Risk Yüksek Risk Yüksek Risk

Temel Nicel Yaklaşım – HSE, İngiltere*

Risk = Olasılık * Şiddet

ŞiddetOlasılık Hafif -1 Orta – 2 Yüksek - 3Düşük - 1 Düşük Risk – 1 Düşük Risk - 2 Orta Risk - 3

Orta - 2 Düşük Risk – 2 Orta Risk - 4 Yüksek Risk - 6

Yüksek - 3 Orta Risk – 3 Yüksek Risk- 6 Yüksek Risk - 9

Olasılık:3: Zararın meydana gelmesi

kesindir ya da nerdeyse kesindir.

2: Zarar sık sık meydana gelir1: Zarar nadiren meydana gelir

Şiddet:3: Ölüm ya da büyük yaralanma2: Etkisi 3 gün süren hastalık

ya da yaralanma1: Diğer tüm yaralanma ya da

hastalıklar

4.03.2019

12

TEHLİKENİN TANINMASI RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

RİSKİN KONTROLU

4.03.2019Kamil Sami EKEMEN

48

Tehlike ve Risk Kavramları

Bu durumda:

Köpek balığı;

Tehlike midir ?

Risk midir?

4.03.2019

13

4.03.2019

49

Bu durum için köpek balığı sadece bir TEHLİKEDİR.

Suya girerseniz köpek balığı bir RİSK olur.

Tehlike ve Risk Kavramları

RESİMDE BAŞKA TEHLİKE VAR MIDIR ?

4.03.2019

50

Tehlike ve Risk KavramlarıDiğer tehlikeler nelerdir?Hindistan ceviziHava DurumuGüneşYağmurRüzgarDenizAğaçMevsimKorsanlarGel-gitSağlık


51

Bir tank içinde kaynak yapılması işi tehlikeli bir

durumu; kaynak yapanın yangına maruz kalması

ya da kaynak gazlarından zehirlemesi ise bu

tehlikeden kaynaklanan birer risktir.


52

Ağır yüklerin elle taşınması bir tehlikedir; bu

işlemi gerçekleştiren kişinin kas-iskelet sistemi

hastalıklarına yakalanması bir risktir.

4.03.2019

14


53

MAKİNA TEHLİKELERİ

MAKİNE TEHLİKLERİ

TEHLİKLER

ElektrikMekanik Parçalar

Radyasyon

Termal

Buhar

Gaz

Lazerler

Basınçlı havaKimysallar

Diğerleri

VibrasyonSıcak Soğuk Gürültü


54

ÖRNEĞİN BİR MAKİNE İÇİN

MAKİNE TEHLİKLERİ

RISKLER

Kimyasal Etkiler

Elektrik şoku

İç yaralanma

Sağırlık

Tuzaklar

Etki

Temas

Körlük

Fırlamalar

KarışmalarDiğ.

Yanıklar

«Tehlikelerden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek vemevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabuledilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses-süreç.»

«Kabul Edilebilir Risk Düzeyi (KERD): Kuruluşun, yasalzorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre, tahammüledebileceği düzeye indirilmiş risk.»

RİSK DEĞERLENDİRMEİşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek;

Tehlikelerin belirlenmesi,Bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörlerinbelirlenmesi,Bu tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerekderecelendirilmesi,Kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması,

…………….amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.(İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği-Aralık-2012)

RİSK DEĞERLENDİRME

4.03.2019

15

«İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı vegüvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak içinplanlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.»

(İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği-Aralık-2012)

ÖNLEM / ÖNLEME

«Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğerkayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay»

«İşin yapımı ve yürütümü sırasında meydana gelen tehlikelidurum ve tehlikeli davranışların zaman ve mekân şartlarındabir araya gelmesinden kaynaklanan, ölüm, hastalık,yaralanma, zarar veya hasara sebebiyet veren istenmeyenolaydır.»

DİĞRER KAZA TANIMLARI

İLO: «Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altınaalınamamış olan etrafa zarar verebilecek niteliktekiolaylardır.»

DİĞRER KAZA TANIMLARI

«Risklerin tanımlanmış bir zaman aralığı süresince, kabuledilebilir düzey (KERD) içerisinde kalmasına güvenlik denir.»

«Zarar ve ziyan riskinin olmadığı durum»

«Kabul edilmez zararın riskinden uzak kalma durumu»

GÜVENLİK

4.03.2019

16

«Faaliyetlerin ve ilgili sonuçlarının planlanmış düzenlemelereuygunluğunu, bu düzenlemelerin etkili bir biçimdeuygulandığını ve politika ve hedefleri gerçekleştirmek içinuygun olduğunu belirlemek amacıyla yapılan sistematikdeğerlendirmedir.»

TETKİK

«Organizasyonun İSG politikasına bağlı olarak genel işçisağlığı ve iş güvenliği performansında gelişmeler sağlamakiçin; iş sağlığı ve iş güvenliği yönetim sistemini geliştirmesürecidir.»

SÜREKLİ İYİLEŞTİRME

«Doğrudan ya da dolaylı olarak insan yaralanması ya dahastalığı, malın hasar görmesi, işyeri çevresinin zarargörmesi ya da bunların kombinasyonuna neden olabilecek işstandartları, pratikler, prosedürler, kurallar, yönetimsistemi performansı ve benzerlerinden, herhangi birsapmanın olmasıdır.»

UYGUNSUZLUK

MEVZUATTA RİSK DEĞERLENDİRME

4.03.2019

17

SN KANUNVEYÖNETMELİKLER1 4857 Sayılı İş Kanunu2 6331 Sayılı İSG Kanunu3 İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği 4 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik5 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik6 Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik7 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik8 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik9 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik10 Titreşim Yönetmeliği11 Gürültü Yönetmeliği12 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik13 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Sağlık ve Güvenlik planı hazırlama…)14 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik14 İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmesi

16Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ve Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

RİSK DEĞERLENDİRME6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden riskdeğerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Riskdeğerlendirmesi yapılırken, aşağıdaki hususlar dikkate alınır;Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumuKullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimiİşyerinin tertip ve düzeniGenç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu

İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden riskdeğerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Riskdeğerlendirmesi yapılırken, aşağıdaki hususlar dikkate alınır;Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumuKullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimiİşyerinin tertip ve düzeniGenç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu


4857 Sayılı İş Kanununun 78. Maddesi4857 Sayılı İş Kanununun 78. Maddesi

Bu maddeye göre çıkartılmış yönetmeliklerin çoğunda,işverenlere işyerlerinde «Risk Değerlendirmesi» yapma vealınan sonuçlara göre gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerinibelirlenme zorunluluğunun getirilmiştir.

«İş kanunu kapsamındaki tüm işyerlerinde riskdeğerlendirmesi yapılması zorunlu hale getirilmiştir.»

Bu maddeye göre çıkartılmış yönetmeliklerin çoğunda,işverenlere işyerlerinde «Risk Değerlendirmesi» yapma vealınan sonuçlara göre gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerinibelirlenme zorunluluğunun getirilmiştir.

«İş kanunu kapsamındaki tüm işyerlerinde riskdeğerlendirmesi yapılması zorunlu hale getirilmiştir.»


İSG Risk Değerlendirmesi YönetmelikİSG Risk Değerlendirmesi Yönetmelik

İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık vegüvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile işsağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yaparveya yaptırır.

İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık vegüvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile işsağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yaparveya yaptırır.

4.03.2019

18


YönetmeliklerYönetmelikler

Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

MADDE 5 – (1) Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayısağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyleönlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişiselkoruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi,çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlikkoşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunmatedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir.

Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

MADDE 5 – (1) Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayısağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyleönlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişiselkoruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi,çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlikkoşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. İşveren, toplu korunmatedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir.

RİSK DEĞERLENDİRMEYönetmeliklerYönetmelikler

ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

Patlama riskinin değerlendirilmesiMADDE 6 – (1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’deyayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun riskdeğerlendirmesi çalışmalarını yaparken, patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerindeğerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır:a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,b) Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili halegelme ihtimalleri,


Patlama riskinin değerlendirilmesiMADDE 6 – (1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’deyayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğine uygun riskdeğerlendirmesi çalışmalarını yaparken, patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerindeğerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır:a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,b) Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili halegelme ihtimalleri,



Patlama riskinin değerlendirilmesi

c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemelkarşılıklı etkileşimleri,ç) Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.(2) Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceğiyerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarakdeğerlendirilir


Patlama riskinin değerlendirilmesi

c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemelkarşılıklı etkileşimleri,ç) Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.(2) Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceğiyerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarakdeğerlendirilir


KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

Risklerin değerlendirilmesiMADDE 5 —

(1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete`de yayımlanan İşSağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca işyerindegerçekleştirilen risk değerlendirmesinde; kanserojen veya mutajenmaddelere maruziyet riski bulunan işlerde çalışanların; bu maddeleremaruziyet türü, maruziyet düzeyi ve maruziyet süresini belirleyerek risklerideğerlendirir ve alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerini belirler.(2) Risk değerlendirmesinde kanserojen veya mutajen maddelerin, deri yoluda dâhil olmak üzere vücuda giriş yollarının tümü dikkate alınır.(3) Risk değerlendirmesi gerçekleştirilirken, belirli risklerden etkilenecekçalışanların sağlık ve güvenlikleri ile kanserojen veya mutajen maddelerle çalışmakistemeyenlerin bu istekleri özel olarak dikkate alınır.

KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

Risklerin değerlendirilmesiMADDE 5 —

(1) İşveren, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete`de yayımlanan İşSağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca işyerindegerçekleştirilen risk değerlendirmesinde; kanserojen veya mutajenmaddelere maruziyet riski bulunan işlerde çalışanların; bu maddeleremaruziyet türü, maruziyet düzeyi ve maruziyet süresini belirleyerek risklerideğerlendirir ve alınması gerekli sağlık ve güvenlik önlemlerini belirler.(2) Risk değerlendirmesinde kanserojen veya mutajen maddelerin, deri yoluda dâhil olmak üzere vücuda giriş yollarının tümü dikkate alınır.(3) Risk değerlendirmesi gerçekleştirilirken, belirli risklerden etkilenecekçalışanların sağlık ve güvenlikleri ile kanserojen veya mutajen maddelerle çalışmakistemeyenlerin bu istekleri özel olarak dikkate alınır.

4.03.2019

19


Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

Risk değerlendirmesiMADDE 6 – (1) İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığınıtespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, çalışanların sağlık vegüvenliği yönünden olumsuz etkilerini belirlemek üzere, 29/12/2012 tarihli ve 28512sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk DeğerlendirmesiYönetmeliği hükümlerine uygun şekilde risk değerlendirmesi yapmaklayükümlüdür.(2) Kimyasal maddelerle çalışmalarda yapılacak risk değerlendirmesindeaşağıda belirtilen hususlar özellikle dikkate alınır:a) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları.b) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe malzeme güvenlikbilgi formu.


Risk değerlendirmesiMADDE 6 – (1) İşveren, işyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığınıtespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde, çalışanların sağlık vegüvenliği yönünden olumsuz etkilerini belirlemek üzere, 29/12/2012 tarihli ve 28512sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk DeğerlendirmesiYönetmeliği hükümlerine uygun şekilde risk değerlendirmesi yapmaklayükümlüdür.(2) Kimyasal maddelerle çalışmalarda yapılacak risk değerlendirmesindeaşağıda belirtilen hususlar özellikle dikkate alınır:a) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları.b) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe malzeme güvenlikbilgi formu.



Risk değerlendirmesi

c) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi.ç) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı.d) Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri vebiyolojik sınır değerleri.e) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi.f) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.g) Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri vebirbirleri ile etkileşimleri.



c) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi.ç) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı.d) Bu Yönetmelik eklerinde verilen mesleki maruziyet sınır değerleri vebiyolojik sınır değerleri.e) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi.f) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.g) Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri vebirbirleri ile etkileşimleri.




(3) İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekliolan ek bilgileri edinir. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasalmaddelerin yürürlükteki mevzuatta yer alan özel risk değerlendirmelerini de içerir.(4) Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesiyapılarak belirlenen her türlü önlem alındıktan sonra başlanır



(3) İşveren, tedarikçiden veya diğer kaynaklardan risk değerlendirmesi için gerekliolan ek bilgileri edinir. Bu bilgiler, kullanıcılara yönelik olarak, varsa kimyasalmaddelerin yürürlükteki mevzuatta yer alan özel risk değerlendirmelerini de içerir.(4) Tehlikeli kimyasal maddeler içeren yeni bir faaliyete ancak risk değerlendirilmesiyapılarak belirlenen her türlü önlem alındıktan sonra başlanır


YönetmeliklerYönetmelikler

Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik ÖnlemleriHakkında Yönetmelik

Risk değerlendirmesiMADDE 6 – (1) İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda,asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkatealarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.(2) Risk değerlendirmesi yapılırken çalışanlar veya temsilcilerinin görüşleri alınır.(3) Risk değerlendirmesinde çalışılan ortam havasındaki asbest miktarınınbelirlenmiş sınır değerin altında olduğunun ortaya çıkması halinde;


Risk değerlendirmesiMADDE 6 – (1) İşveren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda,asbestin türü ve fiziksel özellikleri ile çalışanların maruziyet derecesini dikkatealarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.(2) Risk değerlendirmesi yapılırken çalışanlar veya temsilcilerinin görüşleri alınır.(3) Risk değerlendirmesinde çalışılan ortam havasındaki asbest miktarınınbelirlenmiş sınır değerin altında olduğunun ortaya çıkması halinde;

4.03.2019

20




a) Sadece, kolay kırılmayan malzeme ile çalışılan, geçici ve kısa sürelitamir ve bakım işlerinde,b) Asbest liflerinin sıkı şekilde bağlı olduğu malzemenin bozulmadan veparçalanmadan uzaklaştırılması işlerinde,c) İyi durumdaki asbestli malzemenin paketlenmesi işlerinde,ç) Ortam havasının izlenmesi ve kontrolü işleri ile malzemelerde asbestbulunup bulunmadığının tespiti için örnek alınması işlerinde,

bu Yönetmeliğin 9 uncu (bildirim ve iş planı), 16 ncı (sağlık gözetimi) ve 17 nci(kayıt tutulması) madde hükümleri uygulanmayabilir.



a) Sadece, kolay kırılmayan malzeme ile çalışılan, geçici ve kısa sürelitamir ve bakım işlerinde,b) Asbest liflerinin sıkı şekilde bağlı olduğu malzemenin bozulmadan veparçalanmadan uzaklaştırılması işlerinde,c) İyi durumdaki asbestli malzemenin paketlenmesi işlerinde,ç) Ortam havasının izlenmesi ve kontrolü işleri ile malzemelerde asbestbulunup bulunmadığının tespiti için örnek alınması işlerinde,

bu Yönetmeliğin 9 uncu (bildirim ve iş planı), 16 ncı (sağlık gözetimi) ve 17 nci(kayıt tutulması) madde hükümleri uygulanmayabilir.


Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik

Risk düzeyi

MADDE 5 – (1) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde tanımlananbiyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre aşağıdaki 4 risk grubundasınıflandırılır:a) Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimalibulunmayan biyolojik etkenler.b) Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlarazarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikleetkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler.


Risk düzeyi

MADDE 5 – (1) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde tanımlananbiyolojik etkenler, enfeksiyon risk düzeyine göre aşağıdaki 4 risk grubundasınıflandırılır:a) Grup 1 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimalibulunmayan biyolojik etkenler.b) Grup 2 biyolojik etkenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlarazarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikleetkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etkenler.



Risk düzeyi

c) Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilenancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler.ç) Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olanancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler.


Risk düzeyi

c) Grup 3 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilenancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etkenler.ç) Grup 4 biyolojik etkenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan,çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olanancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler.

RİSKLER İNSANLAR TARAFINDAN NASIL ALGILANIR ?

Bu resimde görüldüğügibi ‘1’ numaralı kişilerortamdaki risk ya da risklerison derece yüksek algılayıp,özel kıyafetlerle olayamüdahale ederken, ‘2’numaralı kişi, olağan hayatınısürdürmekte ve diğerkişilerin algıladığı riski hiçalgılamamış görünmektedir.

1

11

1

2

4.03.2019

21

RİSK ALGILAMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Korkutuculuk düzeyi, Anlaşılabilirlik düzeyi, Etkilenecek kişi sayısı, Tehlikenin ve riskin ne ölçüde anlaşılabildiği, Riskin ne derece eşit dağıldığı, Riski ne derece önleyebileceği, Riskin kişisel olarak kabullenilip kabullenilmediği,

gibi faktörler kişiler tarafından riskin algılama düzeyinietkilemektedir.

TOPLUMSAL RİSK ALGILAMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLERRİSK ÖZELLİKLERİ ALGILAMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Felaket potansiyeli Ölüm ve yaralanmaların aynı anda ya da gelişigüzel olması

Aşinalık Riskin önceden bilinip bilinmediği

Anlaşılabilirlik Risk etki mekanizmasının yada işlemin anlaşılabilirliği

Kendi kendini denetleyebilme Kişinin kendini kontrol edebilirliği

Gönüllü maruziyet Riskin gönüllü olarak alınıp alınmadığı

Çocuklar üzerindeki etkisi Çocukları ne şekilde etkilediği

Etkinin hızı Hemen etki ya da zamana yayılmış etki

Mağdur tanımı Kimler, nasıl etkilenecektir

Korkutuculuğu Şahıslar üzerindeki korkutuculuk seviyesi

Kurumlara güven İlgili kurumlara olan güven duygusu

Medya ilgisi Medyanın konuya verdiği önem

Kaza geçmişi Geçmişte büyük yada önemli kazalara sebep olup olmadığı

Faydaları Bilinen faydalar yada açık olmayan bilinmeyen faydaları

Fayda-maliyet dağılımı Risklerin ve faydalarının düzgün olmayan dağılımı

Etki sonrası tersinebilirlik Etkilenmenin geri döndürülebilir yada kalıcı olması

Kaynağı Doğadan mı yoksa insan hatasından mı kaynaklandığı

RİSK ALGILAMASI- ZAMAN İLŞİKİSİ RİSK ALGILAMASI İSTATİSTİĞİ ABD. de yapılan bir risk algılaması anket çalışmasında, Amerikanhalkının günlük hayatında kendisi için en fazla risk olarakalgıladığı olaylar aşağıda verilmiştir .

Ömür boyu bir nükleer santralin yakınında yaşamak 15 kilo fazla ağırlık

Uçak düşmesi Kanser

İş Kazaları Kömür madeninde çalışmak

Normal ölçüye göre küçük araba kullanmak Sigara (günde 1 paket)

Motorlu taşıt kazaları Bekar olmak

Madencilik yada inşaat işçiliği (ABD’de) Beyaz değil siyah olmak

Tüm kazalar Kadın değil erkek olmak

4.03.2019

22

Gökdelenlerin ilk yapılmaya başlandığı yıllarda riski kabullenmek olumlu bir imaj olarak reklamlarda kullanılabiliyordu.

RİSK DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARINDA ÜST YÖNETİMİN ROLÜ NEDİR ?

ÜSTYÖNETİM;Kuruluşta İSG Yönetim Sistemi oluşturmak ve Risk Değerlendirmeuygulanmasına geçmek için, bu konuda üst yönetim stratejik bir karar almakzorundadır.

RİSK YÖNETİMİ – YÖNETİCİNİNROLÜ;Yükümlülüklerinin ve sorumluluklarının neler olduğunu belirlemeli, dikkatealması gerekli hususları değerlendirerek, öncelik sıralaması yapmalı veöncelikler arasında İSG konusuna hangi sırada yer vereceğine kararvermelidir.

İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü

4.03.2019

23

RİSK DEĞERLENDİRMESİ NEDEN YAPILMALIDIR?

Bugün geldiğimiz noktada risk yönetimi ve değerlendirmesi İş sağlığı vegüvenliğine yeni yaklaşım felsefesinin en önemli unsurunu oluşturmaktadır.Bunun en önemli nedenleri şöyle sıralanabilir.

İSG’ ye eski yaklaşımda tehlike bazlı düşünme esas alınmıştır. Yeniyaklaşımda ise risk bazlı düşünme esas alınmıştır.

Eski yaklaşımda toplu koruma önlemlerinden çok kişisel korunmaönlemleri öne çıkmıştır. Yeni yaklaşımda ise proaktif olma ve önleyicitedbirler dediğimiz toplu koruma önlemleri önem kazanmıştır.

RİSK DEĞERLENDİRMESİ NEDEN YAPILMALIDIR?

Eski yaklaşımda İSG konusunda özel eğitimlere tabi tutulmuş profesyoneluzman katkısı yasal olarak istenmez iken yeni yaklaşımda iki ve daha fazlaçalışanı bulunan işyerleri için İSG uzmanlarından hizmet alınması zorunluhale getirilmiştir.

Eski yaklaşımda iş ekipmanlarının imalatta insan sağlığına zararvermeyecek olduğunun belgelendirmesi yapılmazken yeni yaklaşımda işekipmanlarının imalatta güvenli imal edilmesinin yolunu sağlayan CEbelgelendirme sistemi zorunlu hale getirilmiştir.

İŞVERENLER NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMAK İSTERLER?

KANUNİ NEDENLER? AHLAKİ NEDENLER? EKONOMİK NEDENLER ?

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ’NİN

İNCELENMESİ

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU KAPSAMINDA

4.03.2019

24

AmaçMADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde iş sağlığı vegüvenliği yönünden yapılacak risk değerlendirmesinin usul veesaslarını düzenlemektir.KapsamMADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İşSağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerini kapsar.DayanakMADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun10 uncu ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ’NİN İNCELENMESİ

İşveren yükümlülüğü

MADDE 5 – (1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlıkve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile işsağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veyayaptırır.

(2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin,işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünüortadan kaldırmaz.


İşveren yükümlülüğü

(3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilenkişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duyduklarıher türlü bilgi ve belgeyi temin eder.


Risk değerlendirmesi ekibi

MADDE 6 – (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu birekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibiaşağıdakilerden oluşur.

a) İşveren veya işveren vekili.

b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliğiuzmanları ile işyeri hekimleri.


4.03.2019

25


c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.

ç) İşyerindeki destek elemanları.

d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen veişyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlikekaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.



(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzereişyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.

(3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işverenveya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişitarafından da sağlanabilir.



(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilenkişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç,gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar,görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

(5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veyakişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizlitutar.


Tehlikelerin tanımlanmasıMADDE 8 – (1) Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlarve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilenbilgiler toplanır.

a) İşyeri bina ve eklentileri.b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler.c) Üretim süreç ve teknikleri.ç) İş ekipmanları.d) Kullanılan maddeler.


4.03.2019

26

Tehlikelerin tanımlanması

e) Artık ve atıklarla ilgili işlemler.f) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki vesorumluluklar.g) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri.ğ) İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışmaizin belgeleri.h) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ilesağlık gözetimi kayıtları.


ı) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özelpolitika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.i) İşyerinin teftiş sonuçları.j) Meslek hastalığı kayıtları.k) İş kazası kayıtları.l) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölümeneden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zararauğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar.




m) Ramak kala olay kayıtları.n) Malzeme güvenlik bilgi formları.o) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları.ö) Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları.p) Acil durum planları.r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanıgibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.



(2) Tehlikelere ilişkin bilgiler toplanırken aynı üretim, yöntem veteknikleri ile üretim yapan benzer işyerlerinde meydana gelen işkazaları ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir.


4.03.2019

27


(3) Toplanan bilgiler ışığında; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgilimevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak, çalışmaortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal,ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veyabunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenirve kayda alınır. Bu belirleme yapılırken aşağıdaki hususlar, buhususlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri gözönünde bulundurulur.



a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler.

b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygunyerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin yapılmasındankaynaklanabilecek tehlikeler.

c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen yapımalzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler.



ç) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlüfaaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekipçalışması, organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen,ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibifaktörlerden kaynaklanabilecek tehlikeler.



d) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makineve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fizikselözelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasındankaynaklanabilecek tehlikeler.


4.03.2019

28


e) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektriktesisatının bileşenleri ile ısıtma, havalandırma, atmosferik veçevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme vemücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı tesisat ve donanımlardankaynaklanabilecek tehlikeler.



f) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olanmaddelerin işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması yada imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler.

g) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişiselhijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler.

ğ) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımındankaynaklanabilecek tehlikeler.



h) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli eğitimalmaması, bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimatverilmemesi veya çalışma izni prosedürü gereken durumlarda buizin olmaksızın çalışılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler.



(4) Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik,psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının nedenolduğu tehlikeler ile ilgili işyerinde daha önce kontrol, ölçüm,inceleme ve araştırma çalışması yapılmamış ise riskdeğerlendirmesi çalışmalarında kullanılmak üzere; butehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlaramaruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol,ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır.


4.03.2019

29

Risklerin belirlenmesi ve analizi

MADDE 9

(1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkatealınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangisıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, neşekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bubelirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de gözönünde bulundurulur.



MADDE 9

(2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmeninfaaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerinnitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veyauluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biriveya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.



MADDE 9

(3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerinbulunması halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her birbölüm için tekrarlanır.

(4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerinetkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıpsonuçlandırılır.



MADDE 9

(5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzereetkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek riskseviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı halegetirilir.


4.03.2019

30

Risk kontrol adımları

MADDE 10

(1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.

a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve öneminegöre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlamayapılır.



b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamenbertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilirseviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.

1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeliolanla değiştirilmesi.3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.



c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılantedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya daişyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiştarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlarişverence uygulamaya konulur.



ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulamaadımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespitedilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.

(2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunmaönlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesive uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmamasısağlanır.


4.03.2019

31

Dokümantasyon

MADDE 11 –

(1) Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacakşekilde dokümante edilir.

a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.b) Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan işgüvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların Bakanlıkçaverilmiş belge bilgileri.


Dokümantasyon

c) Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.ç) Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrıayrı yapılmışsa her birinin adı.d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.e) Tespit edilen riskler.f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içerenanaliz sonuçları.


Dokümantasyon

ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilmetarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi.

(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfalarınumaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfasıparaflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.

(3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeriortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.


Risk değerlendirmesinin yenilenmesi

MADDE 12

(1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çoktehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki,dört ve altı yılda bir yenilenir.

(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yenirisklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olmasıgöz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veyakısmen yenilenir.


4.03.2019

32


a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.

b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde veekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.

c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.

ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydanagelmesi.



d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuatdeğişikliği olması.

e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göregerekli görülmesi.

f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni birtehlikenin ortaya çıkması.


Büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporuhazırlanması gereken işyerlerinde risk değerlendirmesi

MADDE 13 – (1) Kanunun 29 uncu maddesi gereğince büyük kazaönleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlananişyerlerinde; bu belge ve raporlarda değerlendirilmiş riskler, buYönetmeliğe göre yapılacak risk değerlendirmesinde dikkatealınarak kullanılır.


Birden fazla işveren olması durumunda risk değerlendirmesiçalışmaları

MADDE 14 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işvereninpaylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerinyürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı riskdeğerlendirmesi gerçekleştirilir. İşverenler, risk değerlendirmesiçalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışantemsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.


4.03.2019

33

Birden fazla işveren olması durumunda risk değerlendirmesiçalışmaları

MADDE 14 – (2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, işhanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, işyerlerindeayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarınınkoordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Yönetim; bukoordinasyonun yürütümünde, işyerlerinde iş sağlığı vegüvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikelerhususunda gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri uyarır.Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.


Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde riskdeğerlendirmesi

MADDE 15 – (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işverenbulunması halinde:

a) Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak, bu Yönetmelikhükümleri uyarınca gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarınıyapar veya yaptırır.



b) Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusundaasıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgive belgeler asıl işverence sağlanır.

c) Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesiçalışmalarını denetler ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.



(2) Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin birnüshasını asıl işverene verir. Asıl işveren; bu riskdeğerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek,risk kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler,denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.


4.03.2019

34

Çalışanların bilgilendirilmesi

MADDE 16 – (1) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başkaişyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunlarınişverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleriile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir.olabilir.


Risk değerlendirmesi rehberleri

MADDE 17 – (1) İşverenlere, risk değerlendirmesi ile ilgiliyükümlülükleri bakımından yardımcı olmak veya yol göstermekamacıyla risk değerlendirmesi rehberleri hazırlanabilir. Rehberlerişyerinde çalışan sayısı ve işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı gözönüne alınarak; sektör, meslek veya yapılan işlere özgü olabilir.


RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)

KONTROL TEDBİRLERİ‐ÖNLEMLERİ‐SIRASI‐HİYARARŞİSİKONTROL TEDBİRLERİ‐ÖNLEMLERİ‐SIRASI‐HİYARARŞİSİ

1. Riski Ortadan Kaldırılma (Eliminasyon)2. Yerine Koyma (Substitusyon)3. Kontrol ve İzolasyon4. Mühendislik Kontrolü5. Yönetimle İlgili Kontroller6. Kişisel Korunma (KKD)

1. Riski Ortadan Kaldırılma (Eliminasyon)2. Yerine Koyma (Substitusyon)3. Kontrol ve İzolasyon4. Mühendislik Kontrolü5. Yönetimle İlgili Kontroller6. Kişisel Korunma (KKD)


4.03.2019

35


KAYNAKTA KORUMAKAYNAKTA KORUMA

Riskin Ortadan Kaldırılması (Elimine Etmek‐Eliminasyon)«Tesis içerisinde yüksek tehlike taşıyan materyalin, makinenin veya

prosesin (sürecin) elimine edilmesi»

Örneğin; Teknolojisi eski olan ve çift el kumanda yada fotosel tertibatı yapılamayan presin kullanımdan kaldırılması.

Riskin Ortadan Kaldırılması (Elimine Etmek‐Eliminasyon)«Tesis içerisinde yüksek tehlike taşıyan materyalin, makinenin veya

prosesin (sürecin) elimine edilmesi»

Örneğin; Teknolojisi eski olan ve çift el kumanda yada fotosel tertibatı yapılamayan presin kullanımdan kaldırılması.


KAYNAKTA KORUMAKAYNAKTA KORUMA

Yerine Koyma–İkame Etme (Substitusyon) «Eğer tehlike (kaynakta) elimine edilemiyorsa, yüksek risk taşıyan

materyal, makine veya proses daha az risk taşıyan ile değiştirilmeli»

Örneğin; Proses içerisinde kullanılan toksik veya çabuk yanıcı bir çözücünün, toksik olmayan ve parlama noktası yüksek bir çözücü ile

değiştirilmesi.

Yerine Koyma–İkame Etme (Substitusyon) «Eğer tehlike (kaynakta) elimine edilemiyorsa, yüksek risk taşıyan

materyal, makine veya proses daha az risk taşıyan ile değiştirilmeli»

Örneğin; Proses içerisinde kullanılan toksik veya çabuk yanıcı bir çözücünün, toksik olmayan ve parlama noktası yüksek bir çözücü ile

değiştirilmesi.


ORTAMDA KORUMAORTAMDA KORUMA

Yönetsel Önlemler (Proses‐Süreç‐Politika)«Dizayn mühendisleri, elimine, ikame ve izole edilemeyen ve kontrolü

sağlanamayan tehlikeyi gidermek için makinanın, tesisatın veya prosesin tasarımı üzerinde çalışmalıdır‐değiştirmelidir.»

Örnek; Tehlikenin fazla olduğu bölümlerde çalışan sayısının azaltılması, çalışma süresinin kısaltılması veya bu bölümlerde dönüşümlü olarak

çalışılması

Yönetsel Önlemler (Proses‐Süreç‐Politika)«Dizayn mühendisleri, elimine, ikame ve izole edilemeyen ve kontrolü

sağlanamayan tehlikeyi gidermek için makinanın, tesisatın veya prosesin tasarımı üzerinde çalışmalıdır‐değiştirmelidir.»

Örnek; Tehlikenin fazla olduğu bölümlerde çalışan sayısının azaltılması, çalışma süresinin kısaltılması veya bu bölümlerde dönüşümlü olarak

çalışılması


KİŞİDE KORUMA KİŞİDE KORUMA

Bireysel Önleme (KorumaKişisel koruyucuların kullanılması korunmada en son seçim olması

gerekir. Çünkü KKD kullanımı; KKD’ler rahatsızlık vericidir, KKD’lerin denetiminin yapılması zordur, KKD’ler riski ortadan kaldırmada daha az etkilidir.

«Kişisel koruyucu kullanımı gerekli ise mutlak suretle koruyucu ekipmanın kullanım prosedürünün yayınlanması gereklidir.»

Bireysel Önleme (KorumaKişisel koruyucuların kullanılması korunmada en son seçim olması

gerekir. Çünkü KKD kullanımı; KKD’ler rahatsızlık vericidir, KKD’lerin denetiminin yapılması zordur, KKD’ler riski ortadan kaldırmada daha az etkilidir.

«Kişisel koruyucu kullanımı gerekli ise mutlak suretle koruyucu ekipmanın kullanım prosedürünün yayınlanması gereklidir.»

4.03.2019

36

RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ) RİSK YÖNETİM PROSESİ (SÜRECİ)

RİSK METODOLOJİLERİ (YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ)

1‐) Kalitatif (Nitel‐Sıralı) Yöntemler

2‐)Kantitatif (Nicel‐Sayısal) Yöntemler

3‐) Kantitatif ve Kalitatif Yöntemler

4.03.2019

37

1‐) Kalitatif (Nitel‐Sıralı) Yöntemler HAZOP(Hazard and Operability Studies)

Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi

1

4.03.2019

38

o Kimya endüstrisi tarafından, bu sanayinin özel tehlikepotansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiştir.

o Multidisipliner bir tim tarafından, kaza odaklarınınsaptanması, analizleri ve ortadan kaldırılmaları içinuygulanır.

o Belirli anahtar ve kılavuz kelimeler kullanarak yapılansistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır. Çalışmayakatılanlara, belli bir yapıda sorular sorulup, bu olaylarınolması veya olmaması halinde ne gibi sonuçların ortayaçıkacağı sorulur.

"Tehlike ve İşletilebilme Çalışmaları" olarakadlandırılan bu metod, kimya endüstrisinde tehlikelerintanımlanmasında yardımcı olması maksadıyla prosesdizayn aşamasında ve proses işletme esnasında yaygınolarak kullanılır.

Bu alanda geniş kabul görmüş bir metottur, çünkü birprosesteki sapmaların etkilerinin tespit edilmesini venormal koşullar altındaki prosesle karşılaştırma yapılmaimkanı sağlar. Anahtar kelimeler, dizayn parametreleri vetablolar kullanılır.

Proses denetimine yardımcı olmak maksadıyla, tehlikelisapmaları normal değerlerle karşılaştırmak maksadıylaanahtar kelimeler kullanılır, bu grup "Fazla ", "Az", "Hiç"vb. gibi kelimeleri içerir.

Bu anahtar kelimeler basınç, sıcaklık, akış vb. gibiparametrelerin (kılavuz kelimeler) durumlarını nitelemekiçin kullanılır.

o Her bir durumda analist, sebepler, sonuçlar, belirlememetotları ve düzeltici hareketler (yatıştırma ölçüsü) iletanımlama yapar.

o Analiz çok disiplinli bir takım tarafındangerçekleştirilmelidir ve bir takım lideri tarafındanyönetilmelidir.

o HAZOP takımı aşağıda belirtilen çalışma gurubundanoluşur.

4.03.2019

39

What if…?(What İf…?)

Olursa Ne Olur Analizi…?

2 RİSK METODOLOJİSİ / OLURSA NE OLUR…?

KRİTERLER(What ıf...? Analysis)Olursa Ne Olur Analizi

Amaç Muhtemel kaza ve olayları belirlemek, risk değerini azaltmak için metotlar geliştirmek.

Yer ve Zaman Proses geliştirme sürecinde, üretime başlama öncesinde, tesiste değişiklik öncesinde.

Gerekli Bilgiler Tesise, ekipmana ve operasyona ait detaylı bilgi, çizim prosedür vb. dokümanlar

Sonuçlar Muhtemel kaza ve olaylar ile risk kontrol ve indirme tekniklerinin tablo haline getirilmesi.

Eleman İhtiyacı Her araştırma konusu için 2‐3 deneyimli uzman gereklidir.

Zaman‐Maliyet Zaman ve maliyet yüksektir. İlk kez uygulanan tesislerde hazırlık için ek bir süreye ihtiyaç vardır.


What if…? AÇIKLAMAWhat if…? AÇIKLAMA

Bu metot, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden geçirmesi esnasında yararlıdır.

«Bu metot işlemlerin herhangi bir aşamasında uygulanabilir.»

«Hali hazırda var olan, kaçınılmaz potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir.»

Bu metot, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden geçirmesi esnasında yararlıdır.

«Bu metot işlemlerin herhangi bir aşamasında uygulanabilir.»

«Hali hazırda var olan, kaçınılmaz potansiyel tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir.»



Bu yöntem genel soru olan “Olursa Ne Olur?” ile başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır.

Aksaklıkların muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu kişiler tarafından her biri için tavsiyeler tanımlanır.

Risk değerlendirme raporunda, tehlikelerin tipini tarif etmek ve tavsiyeleri değerlendirmek maksadıyla kullanılır.

Bu yöntem genel soru olan “Olursa Ne Olur?” ile başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır.

Aksaklıkların muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu kişiler tarafından her biri için tavsiyeler tanımlanır.

Risk değerlendirme raporunda, tehlikelerin tipini tarif etmek ve tavsiyeleri değerlendirmek maksadıyla kullanılır.

4.03.2019

40



Az tecrübeli risk analistleri tarafından yürütülebilir. Bu metot ile yapılan risk değerlendirmesinde, risk analistinin dikkati yalızca bir noktaya

odaklanabilir yada analistin tecrübesi o noktadaki tehlikeyi görmesine imkan vermez.

Bu metot çeşitli disiplinlerdeki takım üyelerinin tecrübelerine dayanması ve bu takımdaki üyelerin tecrübelerine göre sonuçların çok

fazla etkilenmesi nedeniyle informel bir metottur.

Az tecrübeli risk analistleri tarafından yürütülebilir. Bu metot ile yapılan risk değerlendirmesinde, risk analistinin dikkati yalızca bir noktaya

odaklanabilir yada analistin tecrübesi o noktadaki tehlikeyi görmesine imkan vermez.

Bu metot çeşitli disiplinlerdeki takım üyelerinin tecrübelerine dayanması ve bu takımdaki üyelerin tecrübelerine göre sonuçların çok

fazla etkilenmesi nedeniyle informel bir metottur.

PRA(Preliminary Risk Analysis)

Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi

3


PRA AMAÇPRA AMAÇ

«Sistemin veya prosesin potansiyel tehlikeli parçalarını tespit ederek değer biçmek ve tespit edilen her bir potansiyel tehlike için az yada çok

kaza ihtimallerini belirlemek için kullanılır.»

Bu metot kapsamlı detaylar sağlamak maksadıyla dizayn edilmemiştir. Bu metodun amacı daha çok muhtemel‐gerçekleşebilecek önemli

problemlerin acele tespit edilmesini sağlamaktır.

«Sistemin veya prosesin potansiyel tehlikeli parçalarını tespit ederek değer biçmek ve tespit edilen her bir potansiyel tehlike için az yada çok

kaza ihtimallerini belirlemek için kullanılır.»

Bu metot kapsamlı detaylar sağlamak maksadıyla dizayn edilmemiştir. Bu metodun amacı daha çok muhtemel‐gerçekleşebilecek önemli

problemlerin acele tespit edilmesini sağlamaktır.


PRA UYGULAMAPRA UYGULAMA

Analist, tehlikeli parçaları ve durumları gösteren kontrol listelerine güvenerek bu analizi yapar.

Bu listeler kullanılan teknolojiye ve ihtiyaca göre düzenlenir.

Bu listelerde belirlenen tehlikeler daha sonra risk değerlendirme formunda değerlendirilir.

Analist, tehlikeli parçaları ve durumları gösteren kontrol listelerine güvenerek bu analizi yapar.

Bu listeler kullanılan teknolojiye ve ihtiyaca göre düzenlenir.

Bu listelerde belirlenen tehlikeler daha sonra risk değerlendirme formunda değerlendirilir.

4.03.2019

41


PRA UYGULAMAPRA UYGULAMA

Formlarda mutlak surette "Ciddiyet" ve "Sonuç" değerlendirilmelidir.

“Önleyici Ölçümler” ve “Önlemlerin Yerine Getirilme Ölçümleri” başlıklarında ise tehlikelerin giderilmesi yada kontrol altına alınması için gereken aşamalar belirtilir

Formlarda mutlak surette "Ciddiyet" ve "Sonuç" değerlendirilmelidir.

“Önleyici Ölçümler” ve “Önlemlerin Yerine Getirilme Ölçümleri” başlıklarında ise tehlikelerin giderilmesi yada kontrol altına alınması için gereken aşamalar belirtilir


PRA YARARLARIPRA YARARLARI

Bir işletmedeki/sistemdeki tesisatının/ekipmanının tam olup olmadığını/kusursuz işleyip işlemediğini saptar,

Kontrol edilecek hususların atlanılmasını engeller,

Listelerindeki sorular işletmeye özel hazırlandığı için, risk değerlendirmesi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır,

Listelerde belirlenen noksanlıklar için «Birincil Risk Analizi» uygulanarak gerekli önlemler tespit edilir.

Bir işletmedeki/sistemdeki tesisatının/ekipmanının tam olup olmadığını/kusursuz işleyip işlemediğini saptar,

Kontrol edilecek hususların atlanılmasını engeller,

Listelerindeki sorular işletmeye özel hazırlandığı için, risk değerlendirmesi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır,

Listelerde belirlenen noksanlıklar için «Birincil Risk Analizi» uygulanarak gerekli önlemler tespit edilir.

Kantitatif (Nicel‐Sayısal) Yöntemler

2KANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLARKANTİTATİF (NİCEL–SAYISAL–RAKAMSAL) METODLAR

1. FMEA (HTEA-Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi) 2. Fine-Kinney Analiz Metodu3. Jhon-Ridley Analiz Metodu4. Risk Değerlendirme Karar Matrisi (RADM)

a) 3x3 Tipi Matris Metodub)L-Tipi Matris Metoduc) X-Tipi Matris Metodu

1. FMEA (HTEA-Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi) 2. Fine-Kinney Analiz Metodu3. Jhon-Ridley Analiz Metodu4. Risk Değerlendirme Karar Matrisi (RADM)

a) 3x3 Tipi Matris Metodub)L-Tipi Matris Metoduc) X-Tipi Matris Metodu

4.03.2019

42

FMEA – HTEA (Failure Mode and Effects Analysis)Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi Metodolojisi

1P = Zararın Oluşma Olasılığı

D = Fark Edilebilirlik S = Zararın Şiddeti (Ciddiyet)

4.03.2019

43

P: Her bir zarar modunun oluşma olasılık değeri;S: Zararın ne kadar önemli olduğunun değeri, şiddet,ciddiyetD: Zarar meydana getirecek durumun keşfedilmesininzorluk derecelendirilmesi,

RÖS: Risk öncelik sayısı

RÖS değeri P, S ve D değerlerinin çarpımıyla elde edilir.

RÖS = P(olasılık) x S(şiddet) x D(fark edilebilirlik)

FMEA / RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER

RÖS (RÖG)DEĞERİ = OLASILIK

«P» X ŞİDDET «S» X

FARK EDİLEBİLİRLİK

«D»

RÖS DEĞERİ(Risk Öncelik Sırası‐Göstergesi) ÖNLEM

RÖS < 40 Önlem Almaya Gerek Yok

40 <= RÖS <= 100 Önlem Alınabilir

RÖS > 100 Önem Alınması Gereklidir

?


RÖS ANLAMI – 1 RÖS ANLAMI – 1

Analizi yapılan ürün veya sistemin öngörülen kalitesi hakkında genel bir fikir edinmek için RÖS'lerden yararlanılır. RÖS ne kadar büyükse hata o

kadar önemlidir.

Risk öncelik sayıları ile, ürünün dayanıklılık, güvenilirlik ve güvenlikle ilgili ihtiyaçları arasında bir korelasyon vardır. Dolayısıyla bu puanlarla

önem dereceleri arasında bir bağıntı kurulabilir.

Analizi yapılan ürün veya sistemin öngörülen kalitesi hakkında genel bir fikir edinmek için RÖS'lerden yararlanılır. RÖS ne kadar büyükse hata o

kadar önemlidir.

Risk öncelik sayıları ile, ürünün dayanıklılık, güvenilirlik ve güvenlikle ilgili ihtiyaçları arasında bir korelasyon vardır. Dolayısıyla bu puanlarla

önem dereceleri arasında bir bağıntı kurulabilir.



Risk Öncelik Puanının (Azami Risk Puanının);Minimum değeri : 1Maksimum değeri : 1000 ……….. dir.

Uygulamalarda genelde RÖS 100 ise düzeltici önleyici faaliyetler başlatılır.

Risk Öncelik Puanının (Azami Risk Puanının);Minimum değeri : 1Maksimum değeri : 1000 ……….. dir.

Uygulamalarda genelde RÖS 100 ise düzeltici önleyici faaliyetler başlatılır.

4.03.2019

44



Aynı RÖS değerine sahip iki veya daha fazla hata varsa, öncelikle şiddeti, sonra da saptama değeri yüksek olan ele alınmalıdır.

Şiddeti yüksek olan hata önceliklidir. Çünkü bu değer hatanın etkisini göstermektedir.

Saptama, ortaya çıkma değerinden daha önemlidir. Çünkü burada söz konusu olan hatanın müşteriye ulaşmasıdır.

Aynı RÖS değerine sahip iki veya daha fazla hata varsa, öncelikle şiddeti, sonra da saptama değeri yüksek olan ele alınmalıdır.

Şiddeti yüksek olan hata önceliklidir. Çünkü bu değer hatanın etkisini göstermektedir.

Saptama, ortaya çıkma değerinden daha önemlidir. Çünkü burada söz konusu olan hatanın müşteriye ulaşmasıdır.

FİNE‐KİNNEY2


KULLANDIĞI PARAMETRELERKULLANDIĞI PARAMETRELER

Olasılık – İhtimal – Şans Zararın Gerçekleşme Olasılığı,

Sıklık – Seyreklik – Frekans Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı

Şiddet – Sonuçların Etkisi Tehlikenin İnsan ve/veya Çevre Üzerindeki Tahmini Zararı

Olasılık – İhtimal – Şans Zararın Gerçekleşme Olasılığı,

Sıklık – Seyreklik – Frekans Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı

Şiddet – Sonuçların Etkisi Tehlikenin İnsan ve/veya Çevre Üzerindeki Tahmini Zararı

FİNE-KİNNEY

OLASILIK – İHTİMAL – ŞANS«Zararın Gerçekleşme Olasılığı‐İhtimali‐Şansı»

OLASILIKDEĞERİ

Beklenir, Kesin Çok Kuvvetle Muhtemel 10

Yüksek / Oldukça Mümkün Kuvvetle Muhtemel 6

Olası Nadir Fakat Olabilir 3

Mümkün Fakat Düşük Oldukça Düşük İhtimal 1

Beklenmez Fakat Mümkün Zayıf İhtimal 0,5

Beklenmez Pratik Olarak İmkansız 0,2

4.03.2019

45

FİNE-KİNNEY

FREKANS – SIKLIK«Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı‐Sıklığı»

FREKANSDEĞERİ

Rutin Olmayan Rutin Olan

Sürekli (Hemen hemen her zaman) Bir saatte birkaç defa 10

Sık (Sıklıkla) Günde bir veya birkaç defa 6

Ara Sıra Haftada bir veya birkaç defa 3

Sık Değil (Nadir) Ayda bir veya birkaç defa 2

Oldukça Seyrek (Oldukça Nadir) Yılda birkaç defa 1

Çok Seyrek (Çok Nadir) Yılda bir veya daha seyrek 0,5

FİNE-KİNNEY

ŞİDDET ‐ SONUÇLARIN ETKİSİ«Tehlikenin İnsan ve/veya Çevre Üzerindeki Tahmini Zararı»

ŞİDDETDEĞERİ

İnsana Zararları Çevreye Zararları

Felaket Birden Fazla Ölümlü Kaza Çevresel felaket 100

Çok Kötü Öldürücü Kaza Ciddi çevresel zarar 40

Çok Ciddi Kalıcı Hasar‐Yaralanma‐İş Kaybı Çevresel engel ve şikayet 15

Ciddi Önemli Hasar‐Yaralanma‐Dış İlkyardım Arazi dışında çevresel zarar 7

Önemli Küçük Hasar‐Yaralanma‐Dahili İlkyardımArazide çevresel zarar 3

Dikkate Alınmalı

Ucuz Atlatma Çevresel zarar yok 1

FİNE‐KİNNEY / RİSK DEĞERİ VE İŞLEMLER

RİSK DEĞERİ = OLASILIK

DEĞERİ X FREKANS DEĞERİ X ŞİDDET

DEĞERİ

RİSK DEĞERİ RİSK DERECELENDİRME SONUCU «Yapılacak İşlemler»

400 < RTolerans

Gösterilemez RiskHemen gerekli önlemler alınmalı veya iş durdurulmalı,

kapatılma gibi önlemler düşünülmelidir.

200 < R < 400 Esaslı Risk Kısa dönemde “birkaç ay içerisinde” iyileştirilmelidir.

70 < R < 200 Önemli Risk Uzun dönemde “yıl içerisinde” iyileştirilmelidir.

20 < R < 70 Olası Risk Gözetim altında uygulanmalıdır.

R < 20 Önemsiz Risk Önlem öncelikli değildir.

? Tehlike Olasılık Frekans Şiddet Risk Skoru Kontrol ? Sonuç

Araçla İnsan Buluşması

Yüksek‐Oldukça Mümkün

Sık Öldürücü Kaza 400<R Yok

Tolerans Gösterilemez

Risk

DEĞER 6 6 40 1440

Göze Çapak Kaçması

Mümkün Fakat Düşük Ara sıra Önemli Hasar,

Yaralanma 20<R<70 KKD Kullanılıyor Olası Risk

DEĞER 1 3 7 21

Ağır Malzeme Kaldırma

Yüksek‐Oldukça Mümkün Ara sıra Önemli Hasar,

Yaralanma 20<R<200 Yok Önemli Risk

DEĞER 6 3 7 126

FİNE‐KİNNEY / ÖRNEKLER

4.03.2019

46

JOHN‐RİDLEY3 RİSK DEĞERLENDİRME

JOHN RİDLEYJOHN RİDLEY

«Sayısal risk değerlendirme metotlarından biridir. Bumodelde de riskin büyüklüğü; ortaya çıkma sıklığı veşiddetinden yola çıkarak sayısal olarak değerlendirilir.»

«Sayısal risk değerlendirme metotlarından biridir. Bumodelde de riskin büyüklüğü; ortaya çıkma sıklığı veşiddetinden yola çıkarak sayısal olarak değerlendirilir.»


JOHN RİDLEYJOHN RİDLEY

Risk Değeri = Sıklık x (MPK + OÇİ)MPK: Maksimum Potansiyel KayıpOÇİ : Ortaya Çıkma İhtimaliSıklık: Bir denetim boyunca aynı riskle karşılaşmamiktarını ifade eder.

Risk Değeri = Sıklık x (MPK + OÇİ)MPK: Maksimum Potansiyel KayıpOÇİ : Ortaya Çıkma İhtimaliSıklık: Bir denetim boyunca aynı riskle karşılaşmamiktarını ifade eder.

JOHN RİDLEYMAKSİMUM POTANSİYEL

KAYIP DEĞERLERİ

Çoklu Ölüm 50

Tekli Ölüm 45

Sürekli Sakatlık 40

Gözün Kaybı 35

Kol/Bacak Kaybı 30

El/Ayak Kaybı 25

Sağırlık 20

Kırık 15

Derin Kesik 10

Hafif Yaralanma 5

Çizik Sıyrık 1

ORTAYA ÇIKMAİHTİMALİ DEĞERLERİ

Her An 50

Saatte 1 35

Günde 1 25

Haftada 1 15

Ayda 1 10

Yılda 1 5

5 Yıl ve Daha Fazla Sürede 1 1

AKSİYONLARIN YERİNE GETİRİLME MÜDDETLERİ

Risk Değeri Aksiyon Aciliyeti

100’den Çok Derhal

80 – 100 Bugün

60 – 79 2 Gün İçerisinde

40 – 59 4 Gün İçerisinde

20 – 39 1 Hafta İçerisinde

10 – 19 1 Ay İçerisinde

0 – 9 3 Ay İçerisinde

RİSK DEĞERİ = SIKLIK x (MPKD + OÇİD)

SIKLIK

Bir denetim boyunca aynı riskle karşılaşma miktarı

4.03.2019

47


ÖRNEKÖRNEK

Bir saha denetiminde 1 defa karşılaşılan, Maximumpotansiyel kayıp değeri göz kaybı (35) olan ve Ortaya çıkmaihtimal değeri de günde bir (25) olan bir işyerinde risk değerikaçtır?

Bir saha denetiminde 1 defa karşılaşılan, Maximumpotansiyel kayıp değeri göz kaybı (35) olan ve Ortaya çıkmaihtimal değeri de günde bir (25) olan bir işyerinde risk değerikaçtır?

RİSK DEĞERİ = 1 X (35 + 25) / RD=60

RADM(Risk Assessment Decision Matris)Risk Değerlendirme Karar Matrisi

5

L‐Tipi Matris

RİSK DEĞERLENDİRMEL TİPİ MATRİSL TİPİ MATRİS

En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan riskdeğerlendirme matrisi ABD. Askeri standardıMIL_STD_882-D olarak da bilinen sistem güvenlik programgereksimini karşılamak maksadıyla geliştirilmiştir.

Matris diyagramları iki veya daha fazla değişkenarasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan birdeğerlendirme aracıdır.

En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan riskdeğerlendirme matrisi ABD. Askeri standardıMIL_STD_882-D olarak da bilinen sistem güvenlik programgereksimini karşılamak maksadıyla geliştirilmiştir.

Matris diyagramları iki veya daha fazla değişkenarasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan birdeğerlendirme aracıdır.

4.03.2019

48


o Bu tür işletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve biranevvel önlem alınması gerekli olan tehlikelerin tespitininyapılabilmesi için kullanılmalıdır.

o Bu metot ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali ilegerçekleşmesi takdirinde sonucunun derecelendirilmesi veölçümü yapılır.

o Risk skoru ihtimal ve zarar derecesinin çarpımından eldeedilerek tablodaki yerine yazılır.

Risk Skoru = İhtimal x Zarar Derecesi

Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme basamakları

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐1‐ ÇOK KÜÇÜK Hemen hemen hiç2‐ KÜÇÜK Çok az (yılda Bir kez), Anormal durumlarda 3‐ ORTA Az (yılda bir kere)4‐ YÜKSEK Sıklıkla (ayda bir)5‐ ÇOK YÜKSEK Çok sıklıkla ( Haftada bir,Her gün) normal çalışma şartlarında

Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme basamakları

‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐1‐ ÇOK KÜÇÜK Hemen hemen hiç2‐ KÜÇÜK Çok az (yılda Bir kez), Anormal durumlarda 3‐ ORTA Az (yılda bir kere)4‐ YÜKSEK Sıklıkla (ayda bir)5‐ ÇOK YÜKSEK Çok sıklıkla ( Haftada bir,Her gün) normal çalışma şartlarında

OLASILIK

SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------1- ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren2- HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren3- ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir4- CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı5- ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------1- ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren2- HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren3- ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir4- CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı5- ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

ŞİDDET 5x5 MATRİX YÖNTEMİYLE RİSK ANALİZİ

R = OLASILIK*ŞİDDET

ŞİDDET«D:ZararVermeDerecesi»

Çok Ciddi>1 Ölüm‐SİG

CiddiÖlüm‐Ciddi Yar‐MH

OrtaHafif Yara‐Tedavi

Hafifİş Günü‐İlkyardım

Çok Hafifİş Saati‐İlkyardım

5 4 3 2 1

OLASILIK«O»

‘Frekans’

Çok Yüksek«Günde Bir) 5 25 20 15 10 5

Yüksek«Haftada Bir» 4 20 16 12 8 4

Orta«Ayda Bir» 3 15 12 9 6 3

Küçük«3 Ayda Bir» 2 10 8 6 4 2

Çok Küçük«Yılda Bir» 1 5 4 3 2 1

Düşük Risk

Orta Risk

Yüksek Risk

Acil Tedbir Gerektirmeyebilir

Bu Risklere Olabildiğince Çabuk Müdahale Edilmeli

Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapılmalı

4.03.2019

49

RİSK SKORUNA GÖRE YAKLAŞIM

Kabul Edilemez Risk(15‐16‐20‐25)

Kabul Edilebilir Risk(1‐2‐3‐4‐5‐6)

Dikkate Değer Risk(8‐9‐10‐12)

Hemen Çalışma Yapılmalı

En Kısa Zamanda Tedbir Alınmalı

Acil Tedbir Gerekmeyebilir

SONUÇ EYLEM

15,16,20,25KABUL EDİLEMEZ RİSKBu risklerle ilgili hemen çalışma yapın

8,9,10,12DİKKATE DEĞER RİSKBu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edin

1,2,3,4,5,6KABUL EDİLEBİLİR RİSKAcil tedbir gerektirmeyebilir

KABUL EDİLEMEZ RİSK

DİKKATE DEĞER RİSK

KABUL EDİLEBİLİR RİSK

5 4 3 2 1

5

4

3

2

1

Documents

Bir nal, bir ATKurtarır, Bir NALKurtarır,w3.balikesir.edu.tr/~ekaraman/ISG_II/4.5.6.Hafta.pdf · TS (OHSAS) 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sisteminde geçen diğer