Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BitkiVt TERMĐNOLOJĐ KILAVUZU
GENEL Özellik Seçenekler Açıklama
Latince Đsmi Bitkinin botanik dilinde kullanılan bilimsel ismi
Türkçe Đsimleri Bitkiye halk tarafından verilmiş, günlük dilde kullanılan ismi veya isimleri
Ağaç Yüksekliği 6 m. üstünde, tek gövdeli odunsu bitkiler
Ağaççık Yüksekliği 4-6 m. arasında değişen tek gövdeli odunsu bitkiler
Çalı Yüksekliği 0,50- 6 m. arasında değişen, çok gövdeli odunsu bitkiler
Yer örtücü Toprak yüzeyini kapatacak şekilde yayılan, yüksekliği 20-50 cm. kadar olan bitkiler
Sarılıcı/ Yayılıcı Belirli bir konstrüksiyon materyaline sarılarak tırmananlar yada yayılanlar
Đbreli/Kozalaklı Koniferler Kaktüs Sukkulent gövdeli ve dikenli yapraklara sahip
bitkiler Mevsimlik çiçek-tek yıllık
Sera ortamında yetiştirilmiş, sadece bir yıl yaşayabilen türler
Mevsimlik çiçek-çok yıllık
Sera ortamında yetiştirilmiş, birkaç yıl yaşayabilen türler
Soğanlı Toprak altın aksamları soğanlı olan türler Otsu Odunsu yapıda olmayan, dekoratif çim
tarzındaki bitkiler Sporlu bitki Sporla üreyen, eğrelti türü bitkiler
Büyüme Formu
Kır çiçeği/Yabani formlar
Kır çiçekleri, doğada belirli mevsimlerde açan otsu çiçekli bitkiler
Yetiştiği Bölge Akdeniz-kıyı, Akdeniz-karasal, Doğu Anadolu, Ege-kıyı, Ege-karasal, Güneydoğu Anadolu, Đç Anadolu, Karadeniz-kıyı, Karadeniz-karasal, Marmara-kıyı, Marmara-karasal
Bitkinin Türkiye içerisinde kullanılabileceği bölgeler
Anavatanı Bitkinin doğal olarak yayılım gösterdiği ülke ya da bölgeler
Ailesi Bitkinin ait olduğu familya
Notlar Yukarıdaki genel özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
HABĐTUS Özellik Seçenekler Açıklama
Üçgen
Oval
Yuvarlak
Sarkık
Yatay
Dikey
Kolonvari
V Şeklinde
Şekli
Dağınık
Boyu Bitkinin olgunluk çağında ulaşabileceği
yerden yüksekliği
Çapı Bitkinin olgunluk çağında ulaşabileceği genişliği
Đnce Küçük yapraklı, küçük ve ince dallı veya sık ve yoğun gelişme eğiliminde bitkilerdir Peyzajda öteki gruplara göre daha az belirgindirler
Orta Daha az yoğunlukta bir gelişme şekli. Bitkilerin çoğu orta tekstürlüdür Silüeti daha az güçlü ve transparandır
Dokusu
Kalın Belirgin derecede agresif, ve dominant görüntü. Geniş yapraklar, kalın masif dallar bu izlenimi verir Bitkinin gevşek ve açık bir gelişme tarzı vardır
Notlar Yukarıda habitus ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
YAPRAK Adı Alt birim adı Açıklama
Yaprak döken Sonbaharda ve kış boyu yapraksız olanlar Herdemyeşil Yıl boyu yapraklarını koruyanlar
Yaprak Dökme
Yarı herdemyeşil Sezonsal olarak yapraklarının bir kısmını kaybedenler
Basit Yaprak sapından ucuna kadar belirgin sadece bir segmentin olması.
Bileşik Yaprak sapından ucuna kadar birden fazla belirgin segmentin olması
Yaprak Tipi
Konifer Kozalaklı (açık tohumlu) bitkilerin yaprakları
Böbrek
Böbrek şeklinde, genelde yaprağın en açılı yerinden sapla birleşen
Çizgisel
Paralel kenarlı, uzun ince şekilli. Uzunluk genişliğin 4 katından fazla
Diktörtgenimsi
Kenarları neredeyse paralel. Boyu genişliğinden 2 yada 4 kat fazla
Elips
Orta kısımda en geniş olan, sonları nedeyse eşit uzaklıkta. Uzunluk eninin en azından 2 katı.
Kama
Asimetrik ve kıvrık, uçları hafif dışa dönük
Yaprak Şekli
Kaşıksı
Düzleştirilmiş kaşık görüntüsünde, yaprağın en dar yerinden sapla birleşir.
Mızraksı
Dar yaprak, bağlantı noktasında eni genişleyen
Oval
Oval şekilli, orta kısımda en geniş
Ters mızraksı
Mızraksı fakat dar ucundan sapla birleşen
Ters böbrek
Yuvarlak ve kalp şeklinde
Ters yürek
Ters kalp şeklinde, en dar yerinden sapla birleşen
Üçgen
Üçgen şeklinde, en geniş kısmın tam ortasından sapla birleşen
Yumurta
Yumurta şeklinde, geniş kısımdan sapla birleşen
Yuvarlak
Đki boyutlu, yassı, yuvarlak bir objeyi andıran
Yaprak Şekli
Yürek
Kalp şeklinde, yaprağın en geniş kısmında sapla birleşen
Diğer Rengi Koyu yeşil, Yeşil, Açık
yeşil, Gri yeşil, Mavi yeşil, Sarı yeşil, Sarı, Bronz, Gri, Kahverengi, Kırmızı, Mor, Turuncu, Gümüş, Krem, Pembe, Alacalı
Bitkinin yıl içerisindeki dominant yaprak rengi
Güz Rengi Renk değiştirmez, Göz alıcı değil, Altın sarısı, Sarı, Turuncu, Kırmızı, Kahverengi, Bronz, Mor
Bitkinin sonbaharda renk değiştirip değiştirmediği, değiştiriyorsa bunun göz alıcı olup olmadığı ve dönüştüğü renkler
Küçük (0-5 cm.) Yaprağın en geniş kısmı 0-5 cm arası olanlar Orta (5-15 cm.) Yaprağın en geniş kısmı 5-15 cm arası olanlar
Büyüklüğü
Büyük (>15 cm.) Yaprağın en geniş kısmı 15cm. den büyük olanlar
Yaprak kokusu Yaprakta belirgin bir koku varsa kutu işaretlenir
Normal Alışılmış yaprak dokusu Derimsi Yaprakları kalın ve kaygan olanlar Üstü tüylü Yaprağın üstünde küçük tüylerin bulunması Altı tüylü Yaprağın altında küçük tüylerin bulunması Sukkulent Yaprakları etli ve su dolu gibi his verenler Parlak Yaprak yüzeyinin parlak olması
Dokusu
Otsu Yaprağın otsu bir görüntü ve yapıda olması
Notlar Yukarıda yaprakla ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
ÇĐÇEK Adı Alt birim adı Açıklama
Soliter Çiçek sapının ucunda sadece bir çiçek olanlar Başaklar halinde Çiçek sapında gruplar halinde toplanmış
çiçekleri olanlar
Çiçek Durumu
Belirgin değil/Çiçeksiz Çiçek oluşturmayan yada oluştursa bile görsel açıdan göze çarpmayacak derecede belirgin olmayanlar
Küçük (0-5 cm) Çiçekleri 0 ila 5 cm arasında olanlar Orta (5-10 cm) Çiçekleri 5 ila 10 cm arasında olanlar
Çiçek Büyüklüğü
Büyük (>10 cm) Çiçekleri 10 cm. den büyük olanlar
Çiçek Renkleri Altın, Beyaz, Eflatun, Kırmızı, Krem, Mavi, Menekşe, mor, Pembe, Sarı, Turuncu, Yeşil, Alacalı
Bitkinin yıl içerisindeki dominant çiçek rengi
Çiçeklenme Zamanı
Kış başı, Kış ortası, Kış sonu, Đlkbahar başı, Đlkbahar ortası, Đlkbahar sonu, Yaz başı, Yaz ortası, Yaz sonu, Sonbahar başı, Sonbahar ortası, Sonbahar sonu
Bitkinin çiçek açtığı ve çiçekli kaldığı sezonu belirtir. Bu periyotlar yöreden yöreye ekolojik şartlara bağlı olarak değişeceğinden bir sezonun başı, ortası ve sonu gibi tabirler kullanılmıştır. Örneğin Aydın şartlarında Kış başı, Kış ortası, Kış sonu ve Đlkbahar başına kadar çiçek açan bir bitki Ocak, Şubat, Mart, Nisan ayları boyunca çiçek açıyor demektir.
Çiçek kokusu Çiçekte belirgin bir koku varsa kutu işaretlenir
Notlar Yukarıda çiçek ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
MEYVE Adı Alt birim adı Açıklama
Önemli Meyveleri belirgin veya görsel açıdan göze batan
Meyve Durumu
Önemsiz Meyveleri belirgin olmayan veya görsel açıdan önemli olmayan
Böğürtlenimsi Küçük eriksi meyveler topluluğu (örnek: böğürtlen, fambuaz)
Cevizimsi Kuru, olgunlaşınca ikiye ayrılmayan, 2 yada daha fazla karpeli olan (örnek: ceviz, pikan)
Çoklu meyve Bir grup çiçeğin bir araya gelmesi ile oluşmuş, etli meyve, böğürtlenimsi meyveye benzer ama böğürtlenimsi meyve tek bir çiçek tarafından oluşturulmuştur (örnek:dut)
Elmamsı Etli ve tohum yatağı birkaç ölmeden oluşan meyve (örnek: elma)
Eriksi Etli, tek ve sert çekirdekli meyve (örnek, erik, şeftali, kayısı)
Đncirimsi Etli ve boşluklu bir yapı içinde küçük tohumcukların bulunduğu meyve (örnek: incir)
Kanatlı Kuru, ikiye ayrılmayan, kanat şeklinde meyve (örnek: Dişbudak, Akçaağaç meyvesi)
Kapsül Kuru, olgunlaşınca ikiye bölünen, birden fazla karpelden oluşan meyve (örnek: Okaliptus meyvesi)
Legümen Kuru, tek bölmeli ikiye ayrılan meyve. Bakla şeklinde (örnek: Akasya meyvesi)
Portakalımsı Kabuğu derimsi olan üzümsü meyve (örnek: Turunçgiller)
Sert kabuklu Kuru, kapalı, tek tohumlu, sert kabuklu meyve (örnek: Fındık, Badem meyvesi)
Üzümsü Yumşak içinde birden fazla tohumun bulunduğu meyve (örnek: üzüm)
Meyve Tipi
Diğer Yukarıdaki tariflerde geçmeyen meyve tipleri (örnek: kozalaklar, loment, akin vb.)
Küçük (0-5 cm) Meyveleri 0 ila 5 cm arasında olanlar Orta (5-15 cm) Meyveleri 5 ila 15 cm arasında olanlar
Büyüklüğü
Büyük (>15 cm) Meyveleri 15 cm. den büyük olanlar Meyve Renkleri Beyaz, Gri,
Kahverengi, Kırmızı, Krem, Mavi, Mor, Pembe, Sarı, Siyah, Turuncu, Yeşil
Bitkinin yıl içerisindeki dominant meyve rengi
Meyve zamanı Kış başı, Kış ortası, Kış sonu, Đlkbahar başı, Đlkbahar ortası, Đlkbahar sonu, Yaz başı, Yaz ortası, Yaz sonu, Sonbahar başı, Sonbahar ortası, Sonbahar sonu
Bitkinin meyve verdiği sezonu belirtir. Bu periyotlar yöreden yöreye ekolojik şartlara bağlı olarak değişeceğinden bir sezonun başı, ortası ve sonu gibi tabirler kullanılmıştır. Örneğin Aydın şartlarında Kış başı, Kış ortası, Kış sonu ve Đlkbahar başına kadar meyve veren bir bitki Ocak, Şubat, Mart, Nisan ayları boyunca meyvelidir demektir.
Yenilebilirliği Meyveler yenilebilecek türden ise kutu işaretlenir
Notlar Yukarıda meyve ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
KULLANIM YERĐ Adı Alt birim adı Açıklama
Bozuk alanlar Doğal afetler ve insan kullanımları sebebiyle ekolojik özellikleri bozulmuş, ekolojik restorasyon yapılması gereken alanlar
Endüstriyel alanlar Madencilik alanları veya ağır sanayinin bulunduğu alanlar, organize sanayi bölgeleri, termik santraller vb. yerler
Karayolları/Otoyollar Şehirler arası yollar veya bunları birbirine bağlayan otobanların bitkilendirilecek şeritleri
Katı atık alanları Kentsel artıkların, hastane atıkları veya sanayi atıklarının depolandığı alanlar
Kumsal alanlar Kumul alanların stabilizasyonu için bitkilendirmeye gerek duyulan alanlar
Sulak alanlar Her tür sulak alan ve çevresinide bitkilendirilecek alanlar
Şevler Her tür eğimli toprak yüzeyi, özelliklede erozyon ve heyelan potansiyeli olan alanlar
Tarımsal alanlar Tarımsal peyzajlarda yapılacak zirai bitkiler dışındaki bitkilendirme alanları
Kırsal
Yaban hayatı alanları Yaban hayatı habitatlarının oluşturulmasında kulanılacak bitkilendirmeler
Cepheler Her tür binanın bitkilerle sarılması istenen cepheleri
Çatı bahçeleri/Avlular Kentsel ortamlardaki binaların çatılarında yapılacak bitkilendirmeler veya küçük avlularda gerçekleştirilecek peyzaj çalışmaları
Kent parkları Kentin geneline hizmet edecek geniş ve çok fonksiyonlu parklar
Mahalle parkları Mahalle aralarında yapılmış, yakın çevredeki insanlara hizmet veren daha ufak ölçekli alanlar
Meydanlar Yaya veya araç trafiğinin yoğunlaştığı toplanma alanları
Otoparklar Motorlu araçların park edildiği farklı ölçeklerdeki otoparklar
Refüjler Kent içindeki yolları ayırmada ve trafiği yönlendirmede kullanılan şeritler
Sahil bantları Kıyı kesiminde bulunan kentsel alanlarda sahil boyunca yapılacak düzenlemelerin yer aldığı alanlar
Kentsel
Yollar/Caddeler Kent içindeki sokak ve caddelerin iki kenarı
Đç mekan Đç mekanlarda ki bitki düzenlemeleri Diğer
Ağaç altları Her tür alanda ve kullanımda bitki katmanları yaratmak için özellikle ağaç altlarında yapılacak bitkilendirmeler
Bitki kasası/Saksı Bitkilerin belirli bir konteyner içerisine dikildiği durumlar. Bitki kasası gibi çok büyük bir konstrüsksiyon materyalinin içi olabileceği gibi her boy saksıya yapılacak dikimler
Kemer/Pergole üstleri Belirli bir alana girişi vurgulayan, gölge elemanı görevi üstlenecek konstrüksiyonların bitkilendirilmesi
Bina girişleri Bina girişlerini vurgulamak üzere girişin iki yanında yapılack bitkilendirmeler
Yüzme havuzu çevresi Yüzme havuzu çevresinde kullanılabilecek bitkiler
Çim alan Çim alanlarda kullanılmaya uygun, böylesi zemine ve koşullara kolayca adapte olacak bitkilendirmeler
Duvar/Korkuluk Duvar ve korkulukların üzerini sarılarak kaplayan bitkiler
Çöl bahçesi/Kaya bahçesi
Yağış paterninin düzensiz olduğu, kurak ve sıcak ortamlara uyumlu tasarım elementlerini barındıran peyzajlar
Doğal tarzda bahçeler Doğadaki desenlerin mümkün olduğu kadar barındırıldığı, doğayı mimik eden peyzajlar
Formal bahçeler Rönesans bahçelerinden tanıdık olduğumuz, daha çok geometrik desenlerin ve formal tasarım elementlerinin bulunduğu peyzajlar
Japon bahçeleri Japon bahçe sanatının elementlerini taşıyan peyzajlar
Peyzaj tarzı
Tropikal bahçeler Tropikal yerlerde görülen, yeşilin ve gösterişli çiçeklerin hakim olduğu, formallikle informalliğin tasarımda aynı anda yer alabileceği peyzajlar
Notlar Yukarıda kullanım yeri ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
KULLANIM AMACI Adı Alt birim adı Açıklama
Erozyon kontrol Erozyonun önlenmesi ve toprağın stabil hale getirilmesi
Gölge sağlama Güneşi bol alan mekanlarda gölge oluşturma Görsel perdeleme Kötü ve istenilmeyen görüntülerin kapatılması Hava kalitesini iyileştire
Antropogenic kullanımlardan doğan sebeplerle oluşan hava kalitesindeki düşmelerin iyileştirilmesi
Rüzgar kıran Rüzgarın etkilerinin azaltılması Ses perdelemesi Gürültü ve sesin etkilerinin katlanabilir
boyutlara getirilmesi Sınırlama Belirli bir alanın sınırlarının belirlenmesi Su ıslahı Su kalitesinin özellikle kirlilik gibi durumlarda
iyileştirilmesi Tıbbi bitki/Kozmetik Đlaç ve kozmetik sanayisinde kullanılacak
hammadde Toprak ıslahı Toprak kirliliğinin olduğu durumlarda
toprağin temizlenmesi, veya dokusu bozulmuş topraklarda dokunun canlandırılması
Trafiği yönlendirme Bir alan içerisinde yaya ve araç trafiğini bir yönden başka bir yöne çekebilme ve akışını sağlama
Mühendislik Đşlevleri
Yaban hayatına destek Yaban hayatının çoğalabileceği ve devamlılığını sürdürebileceği habitatlar oluşturma
Alan doldurucu Belirli bir alandaki boşlukların doldurulması Bitki katmanları oluşturma
Birden fazla kademeden oluşmuş bir bitki kompozisyonu yaratma
Çime alternatif Yer kaplayan malzeme olarak çimin yerine kullanılabilecek bitkiler
Doğallaştırıcı Hem doğal özellikleri bozulmuş hem de estetik açıdan formal ve sert bir karaktere sahip bir alanda doğallık hissini hem ekolojik hem de estetik olarak uyandırmak
Fon bitkisi Peyzajın arka planında kullanılacak, önündeki bitkilere bir fon oluşturarak onların daha öne çıkmasını sağlayacak bitkiler
Geçiş bitkisi Farklı peyzaj tarzları arasında geçişi yapacak bağlantı niteliğindeki bitkiler
Masif bitkilendirme Aynı türün çok sayıda bir arada kullanılabileceği bitkilendirmeler
Odak bitkisi Bir alanda gözü ve dikkati belirli bir yere toplamayı sağlayacak çoğunlukla güçlü forma, alışılmışın dışındaki silüete yada göz alıcı renge sahip bitkiler
Mimarlık Đşlevleri
Soliter Tek başına kullanıldığında görsel açıdan etkili olacak bitkiler
Bodur Alışılmış boylu bitkilerin bodur türleri Gösterişli çiçekler Çiçeklendiğinde göz alıcı çiçekleri olan
bitkiler Gösterişli meyveler Meyveleri göze batan bitkiler Güzel gövde Gövdesinin dokusu, rengi ya da şekli ilginç
olan bitkiler Đlginç silüet Genel görüntüsü ilginç olan bitkiler Đlginç yaprak rengi Yaprak rengi alışılmışın dışında olan bitkiler Sonbahar rengi Sonbaharda göz alıcı rengi olan bitkiler
Ek Özellikler
Topiary Topiary yapılmaya (budanarak şekil verilmeye) elverişli bitkiler
Notlar Yukarıda kullanım amacı ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
YETĐŞME ĐSTEĞĐ Adı Alt birim adı Açıklama
Tam güneş Gün boyu güneşli olan yerler Yarı güneş Günün belirli bölümünde güneş alan, ya da
ağaç altlarından süzülerek gelen güneşi alabilecek yerler
Gölge Güneşi direk alamasa da aydınlık olan yerler
Işık Đsteği
Koyu gölge
Sürekli koyu gölge olan yerler
Az (kserofit) Kışın neredeyse hiç, yazın 2 haftada bir yada daha uzun aralıkla sulanması gerekenler
Orta (mesofit) Kışın haftada 3-4, yazın haftada 1 defa sulanması gerekenler
Su Đsteği
Çok (higrofit, hidrofit)
Sürekli su içinde olması gereken bitkiler, ya da toprak şartları uygun olsa dahi her gün sulanması gereken bitkiler
Az Ender olarak gübre isteyen bitkiler Orta Ara sıra gübre isteyen bitkiler
Besin Gereksinimi Çok
Sık sık gübrelenmesi gereken bitkiler
Toprak Đsteği
Kumlu, Killi, Humuslu, Taşlı, Diğer, Seçici değil
Bitkinin hangi tür toprakta daha iyi performans gösterdiği
Đyi Sulama yapıldıktan sonra suyu hemen alta geçirebilen topraklar
Kötü Sulama yapıldıktan sonra suyu alta hemen geçirmeyerek tutan topraklar
Toprak Drenajı
Fark etmez Drenajının iyi ya da kötü olmasının bitkinin performansı açısından öneminin olmaması
Notlar Yukarıda yetişme isteği ile ilgili özelliklerde içerilmeyen ekstra bilgiler
DĐĞER Adı Alt birim adı Açıklama
Yavaş Dikildiği ilk birkaç yıl belirli bir gelişme göstermeyip 5-10 yıl sonra gelişmeye başlayanlar
Orta Her yıl belirli boyutta gelişme gösterenler
Büyüme Hızı
Hızlı
Dikildikten bir sezon sonra gelişmesi belirgin olanlar
Az Sürekli budama, aşı, yaprak temizliği, ilaçlama gerektirmeyen. Bitkinin belirli bir aksamının sürekli dökülerek kirlilik yaratmadığı durumlar
Orta Yukarıda bahsedilen işlemlerin bir veya ikisinin sezonsal olarak yapılmasını gerektiren durumlar
Bakım Đhtiyacı
Çok
Sürekli budama, aşı, yaprak temizliği, ilaçlama gerektiren. Bitkinin belirli bir aksamının sürekli dökülerek kirlilik yarattığı durumlar
Zehirlilik
Zehirsiz, Çiçekleri zehirli, Meyvesi zehirli, Yaprağı zehirli, Bütünü zehirli
Bitkinin zehirli olup olmadığı, zehirli ise hangi parçasının zehirli olduğu
Üretimi Aşıyla, Ayırmayla, Çelikle, Daldırmayla, Sporla, Tohumla
Bitkiden yeni bitkiler elde etmek için kullanılacak üretim şekilleri