I N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

W I E D Z A , D E S I G N , M A R K A

2007/2/

P L A N O W A N I E P R O D U K T U

S L O W W O R K

B I B L I O T E K A W Z O R N I C T W A

P R O C E S P R O J E K T O W A N I A

NowoÊci

2007B I U L E T Y N /2/

INSTYTUT WZORNICTWA PRZEMYS¸OWEGOe-BIULETYN dost´pny na www.iwp.com.pl

Redaktor prowadzàcyMagda Kochanowska

e-BIULETYN dost´pny na www.iwp.com.pl

Opracowanie graficzne i dtpZdanowicz & Pawrowski

Opieka merytorycznaEl˝bieta Opi∏a /Dyrektor Pionu Upowszechniania Wzornictwa/

WydawcaINSTYTUT WZORNICTWA PRZEMYS¸OWEGO

ul. Âwi´tojerska 5/7, 00-236 Warszawatel. +48 22 860 00 66, faks +48 22 831 64 78biuletyn@iwp.com.pl

Marek AdamczewskiOD POMYS¸U DO PODRÓ˚YRelacja z przebiegu procesu projektowania Elektrycznego Zespo∏u Trakcyjnego ACATUS autorstwagrupy MARAD DESIGN, laureata tytu∏u Designer Roku 2006

Jerzy GinalskiO PROCESIE PROJEKTOWANIACzy jest jakaÊ jedna metoda, jeden algorytm, który mo˝e opisaç proces projektowania wzorniczego?

Jerzy GinalskiO PLANOWANIU PRODUKTUOd przyj´cia ogólnej strategii innowacyjnej do projektowej specyfikacji mogà prowadziç ró˝ne drogi.

Itta Karpowicz-StarekDOBRE PRAKTYKINagrzewnica powietrza LEO PLASTIC firmy FLOWAIR

Beata BochiƒskaSLOW WORK - MARZENIE PROJEKTANTADu˝e zlecenia realizowane „na luzie”, czyli styl pracy Janusza Kaniewskiego

Konferencje, programy badawcze, konkursy, wystawy

Nowe ksià˝ki w bibliotece IWP

02 – 03

Spis treÊci

04 – 05

06 – 09

10

11

06 – 09

10 – 11

S∏yniemy z u∏aƒskiej fantazji i ducha improwizacji. PodkreÊlanie tych cech

jako narodowych utrwala postrzeganie Polaków jako partnerów raczej nie-

przewidywalnych.

Nie ma si´ z czego cieszyç. Ze stereotypami walczy si´ najtrudniej. W dzi-

siejszym Êwiecie biznesu taki wizerunek oznacza dyskwalifikacj´. Niestety,

podobnie zleceniodawcy widzà projektantów.

Kreatywne zawody starajà si´ dziÊ przede wszystkim podkreÊlaç swojà elastycznoÊçi innowacyjne myÊlenie. Za wszelkà cen´ uciekajà od romantycznego wizerunku arty-stycznej bohemy, który starajà si´ im dokleiç kolorowe media. Zbyt du˝o pieni´dzyinwestuje si´ w nowe produkty i zbyt du˝e jest ryzyko ich wprowadzenia na rynek,by mo˝na by∏o opieraç si´ na ma∏o wiarygodnych partnerach. Ârodowisko projektantów

miota si´ wi´c mi´dzy przyklejonà etykietkà artysty, a oczekiwaniami zleceniodawcy, który chce kontaktu z profesjonalistà.Projektowanie produktu to tak samo istotny proces jak póêniejsza produkcja. Wymaga opracowania procedur, stosowaniasprawdzonych mechanizmów porównawczych i narz´dzi. Wymaga te˝ legalnego oprogramowania i wysokiej klasyumiej´tnoÊci samych projektantów. Profesjonalne studia badajà potrzeby i zachowania klientów. Starajà si´ równie˝porównywaç mierzalne (iloÊciowe i jakoÊciowe) parametry produktów w∏asnych i konkurencyjnych.Te analizy sà równie wa˝ne, jak np. prowadzone standardowo badania wyników finansowych firm.Cyfrowa rewolucja nie omin´∏a Êrodowiska projektantów. Dzisiaj nie wystarczy ju˝ umieç projektowaç w oparciu o narz´-dzia cyfrowe, trzeba rozumieç mo˝liwoÊci jakie daje Êwiat cyfrowych urzàdzeƒ produkcyjnych. Od tego, na ile Êwiadomyich wykorzystania jest projektant, mo˝e zale˝eç ca∏y proces produkcji, ˝e o jego koszcie nie wspomn´. Zatem procesprojektowania nowego produktu, powinien byç tak samo wa˝ny, jak planowanie finansowe czy logistyka. Jednak zlece-niodawcy ciàgle nie poÊwi´cajà mu nale˝ytej uwagi. Dlaczego tak si´ dzieje?Troch´ w tym winy samych projektantów. Naj∏atwiejszym sposobem dotarcia do potencjalnych zleceniodawców jestpokazanie si´ na ∏amach kolorowych pism. I choç jest to skuteczne, to nie zawsze wizerunek budowany w ten sposóbb´dzie pomaga∏ w przysz∏ych zawodowych realiach. Inne sà bowiem cele kolorowego pisma, które chce uatrakcyjniçswà zawartoÊç, budujàc portret ciekawego, nieprzeci´tnego cz∏owieka, a inne sà cele projektanta chcàcego budowaçwiarygodne i trwa∏e relacje z klientem. Warto o tym rozró˝nieniu pami´taç, zarówno udzielajàc wywiadów, jak i je czy-tajàc. Medialna gra rzàdzi si´ swoimi prawami.Producenci tak˝e nie sà bez grzechu. Wygodnie jest im traktowaç absolwenta ASP jak artyst´, wizjonera, odbierajàc mutym samym powag´ bycia rzeczywistym specjalistà. Taka postawa w skrajnych przypadkach wynika z ch´ci zani˝eniawyceny pracy projektanta. Najcz´Êciej jednak taka relacja bierze si´ po prostu z braku ÊwiadomoÊci i braku doÊwiadczeƒwspó∏pracy z projektantem.A mo˝e jednak to efekty stereotypów, które przywar∏y do projektantów, latami umacniane przez ma∏o profesjonalnemedia? Niewa˝ne, po której stronie le˝y wina. Fakty sà takie, ˝e czas ju˝ na porzucenie partyzantki i uznanie projektowaniaza element normalnego procesu biznesowego.

Beata Bochiƒska

Dyrektor IWP

Partyzantk´ czas skoƒczyç

www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

2007B I U L E T Y N /2/

Przyk∏adem skutecznego wdro˝enia nowego produktu i bohaterem tego tekstu nie b´dzie nagrodzony

przez Instytut Wzornictwa Przemys∏owego autobus szynowy 218M.

Przewrotnie pos∏u˝´ si´ opisem powstawania Elektrycznego Zespo∏u Trakcyjnego ACATUS wyprodukowanego przez tegosamego producenta (PESA Bydgoszcz) i zaprojektowanego przez grup´ MARAD DESIGN. 6 wrzeÊnia 2004 r. - to datapowstania pierwszego dokumentu, tzw. warunków technicznych (ksià˝ka liczàca kilkadziesiàt stron), jaki projektancidostali od producenta. 3 kwietnia 2006 r. wykonano zdj´cie gotowego pociàgu. Co si´ wydarzy∏o pomi´dzy tymi datami?

Pierwszych kilka miesi´cy up∏yn´∏o na wyjaÊnianiu zapisów w za∏o˝eniach, precyzowaniu ich i uzupe∏nianiu, poznawaniuodpowiednich przepisów - s∏owem, na czynnoÊciach, które - wydawa∏oby si´ - niewiele majà wspólnego z projektowaniem.4 lutego 2005 r. zespó∏ projektantów zaprezentowa∏ producentowi projekty koncepcyjne wraz z materia∏ami porównawczymi.Prezentacja zawiera∏a ilustracje obrazujàce kilkadziesiàt pociàgów podobnej klasy z ca∏ej Europy (sylwetki, wn´trza, inte-resujàce rozwiàzania funkcjonalne), propozycje uk∏adu funkcjonalnego wn´trza, „sprawozdanie” z poszukiwaƒ formyzewn´trznej i pierwsze propozycje bry∏y przysz∏ego pojazdu. W tego typu zadaniach pewnym utrudnieniem jest równo-czesnoÊç powstawania projektu technicznego i wzorniczego.

Postronny obserwator naszych dzia∏aƒ móg∏by pomyÊleç, ˝e pociàg powstaje podczas niekoƒczàcych si´ rozmów tele-fonicznych i wymiany maili. Móg∏by przypuszczaç, ˝e projektowanie polega na nieustannym zmienianiu „drobiazgów”na kilku podobnych rysunkach. Jednak projektanci, a przynajmniej skuteczni projektanci, sà do tego przyzwyczajeni. Wiedzà,˝e je˝eli celem jest wdro˝enie dobrze sprzedajàcego si´ produktu - „u˝ytecznego i pi´knego”, jak mówi jedna z definicjidizajnu, to ta ˝mudna i chwilami nawet irytujàca cz´Êç pracy, wykonana dobrze procentuje póêniej.

W kwietniu 2005 r. powsta∏a kolejna „teczka” zapisów w komputerach - nosi∏a nazw´ „ezt_wybrany”. Trzeba by∏o troch´czasu (w tym wypadku kilka tygodni), aby producent mia∏ szanse szczegó∏owo poznaç przedstawione propozycje,przedyskutowaç je i podjàç decyzj´, która z koncepcji b´dzie dalej rozwijana. Wtedy wszystko (prawie wszystko) ju˝ by∏ojasne. MogliÊmy przyst´powaç do definiowania, czyli tworzenia wyczerpujàcej dokumentacji. Zawiera∏a ona wizualizacjekomputerowe bry∏y w ró˝nych wariantach i wszystkich istotnych widokach, komplet rysunków obrazujàcych uk∏adfunkcjonalny, propozycje wi´kszoÊci elementów wyposa˝enia. Tam, gdzie to by∏o istotne, do∏àczono próbki materia∏ów.W niektórych przypadkach trzeba by∏o wykonaç nawet film animowany obrazujàcy przysz∏y produkt. By∏a to ostatnia,wzgl´dnie ma∏o kosztowna, okazja wprowadzania zmian w projekcie. Gdy skoƒczyliÊmy - by∏ sierpieƒ. We wrzeÊniurazem z producentem stworzyliÊmy prezentacj´ specjalnie dla najwa˝niejszych decydentów. Po ostatnich uzgodnieniach

mo˝na by∏o przystàpiç do wykonywania ostatecznego projektu wzorniczego. Taki projekt niekiedy zawiera rysunkiwykonawcze, choç jest jedynie fragmentem ca∏ej dokumentacji pociàgu. To kolejny ˝mudny i ma∏o efektowny

etap pracy. Wszystko ju˝ w∏aÊciwie by∏o zdecydowane, nie by∏o czasu ani miejsca na jakiekolwiek zmiany.Pozostawa∏o nam liczenie, zamawianie, sprawdzanie, sprawdzanie, sprawdzanie... W takim momencie

OD POMYS¸U DO PODRÓ˚YNowy produkt - pociàg

„Nie produkt lecz cz∏owiek jest celem”Moholy Nagy, Bauhaus

3www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

zazwyczaj wychodzà z ukrycia wszelkie b∏´dy pope∏nione wczeÊniej. Je˝eli sposób monta˝u nawet najbardziej efektownegoelementu wyposa˝enia okaza∏by si´ nieprzemyÊlany, musielibyÊmy zastàpiç go innym. Powodem wprowadzania zmianmo˝e byç tak˝e zbyt wysoka cena jakiegoÊ detalu lub zwyk∏y b∏àd rysunkowy projektanta. A tymczasem wizualizacjeukazujà si´ w Internecie, czasem w prasie i coraz trudniej cokolwiek zmieniç. Ostatnie rysunki techniczne (dotyczàcecz´Êci wzorniczej projektu) zosta∏y opatrzone datà listopadowà (2005 r.), ale niektóre decyzje dotyczàce elementówwyposa˝enia zapad∏y dopiero w lutym 2006 r.

Nie by∏o konkretnego dnia zakoƒczenia pracy nad dokumentacjà. Teczka zatytu∏owana „nadzory” mia∏a dat´ wczeÊniejszàni˝ „projekt_ok”. Wspó∏czesny dizajner, aby by∏ skuteczny, musi byç zaanga˝owany we wszystkie etapy powstawanianowego produktu. Pe∏nienie nadzoru autorskiego przy realizacji prototypu ma czasem kluczowe znaczenie dla ostatecznegoefektu pracy. Rozwój nowego produktu (jako proces) obejmuje wszystkie dzia∏ania: od pomys∏u nowego produktu dozakoƒczenia badaƒ prototypów i skompletowania dokumentacji warsztatowej, w tym równie˝ projektowanie wzorniczei in˝ynierskie, ale przede wszystkim dzia∏ania poprzedzajàce i nast´pujàce po projektowaniu. - pisze Jerzy Ginalski(J. Ginalski, M. Liskiewicz, J. Seweryn „Rozwój nowego produktu”, ASP w Krakowie, 1994).

Powy˝sze sprawozdanie opisuje przebieg procesu tworzenia du˝ej i skomplikowanej struktury u˝ytkowej, jakim jestACATUS, pociàg je˝d˝àcy po szlakach kolejowych regionu ∏ódzkiego. Pociàg wyró˝niono w rankingu kwartalnika 2+3D,umieszczajàc go na liÊcie 10 najlepszych projektów wzorniczych ostatnich 5 lat. OczywiÊcie, nie ma recepty na skuteczneprojektowanie. Jednak spe∏nienie kilku warunków znacznie zwi´ksza prawdopodobieƒstwo sukcesu. Najwa˝niejszymz nich jest harmonijna wspó∏praca wszystkich wspó∏uczestników procesu. Oni muszà uto˝samiaç si´ z zadaniem, czuçsi´ wspó∏autorami, i muszà si´ wzajemnie szanowaç. Trzeba te˝ pami´taç, i˝ wszystkie elementy procesu projektowegosà równie wa˝ne, nawzajem zale˝ne, a próby pomini´cia któregoÊ z nich sà bardzo kosztowne.

Wed∏ug mnie, podstawà dobrego projektowania jest myÊl cytowana na poczàtku tekstu. Tworzenie rzeczy dla rzeczy,proponowanie u˝ytkownikom nowych, niepotrzebnych im produktów, nie ma ˝adnego sensu. Lepiej tworzyç nowewartoÊci ni˝ nowe przedmioty.

Marek AdamczewskiMarad Design

foto

. Mar

ek K

udel

ski

Proces projektowania wzorniczego to uporzàdkowanyzespó∏ czynnoÊci zmierzajàcych do stworzenia projektuwzorniczego. Wydaje si´, ˝e powy˝sze zdanie nie powinnobudziç zastrze˝eƒ. Tyle tylko, ˝e niewiele objaÊnia. Mo˝nabowiem od razu zadaç pytanie, co to w∏aÊciwie jest projektwzorniczy, lub po prostu projekt. Na to pytanie ka˝dy pro-jektant odpowie po swojemu, wed∏ug swego profe-sjonalnego zrozumienia. Zapewne ró˝ni projektancipodadzà ró˝ne odpowiedzi. A nie-projektant? Ze swojejpraktyki pami´tam bardzo odmienne od mojego pojmo-wanie terminu „projekt” przez moich partnerów przemy-s∏owych.

Mo˝e wi´c dobrze by∏oby porozumieç si´ co do tego, jakrozumieç termin „projekt wzorniczy”. Niech platformàporozumienia b´dzie formu∏a zaproponowana przezJanusza Krupiƒskiego:

Proces projektowania prowadzi do uzyskania wyniku -projektu - opisanego formu∏à Krupiƒskiego, który to wynikma byç podstawà wytworzenia produktu. Na pierwszyrzut oka jest to zadanie niewykonalne, a co najmniej nie-wykonalne przez projektanta wzornictwa. I rzeczywiÊcie.Ju˝ kryteria celu, co najmniej w znacznej mierze, sà okre-Êlane w fazie planowania produktu, a nie samego projekto-wania. Zaprojektowanie procedur wytwarzania, dystrybucji,u˝ytkowania, obs∏ugi i likwidacji przekracza kompetencjeprojektanta wzornictwa. Dzieje si´ tak, dlatego ˝e formu∏aKrupiƒskiego dotyczy projektu w najszerszym znaczeniu,obejmujàcego ca∏y zakres rozwoju nowego produktu. Od-powiedzià na ten niepokój jest praktyka projektowania wzor-niczego, która z regu∏y jest dzia∏aniem zespo∏owym.

Typowà formà takiego projektowania, w nastawionym nainnowacje przedsi´biorstwie, sà „kr´gi projektowe”, w sk∏adktórych, oprócz przedstawiciela zarzàdu i projektantawzornictwa, wchodzà specjaliÊci ze wszystkich, wa˝nychdla projektu dzia∏ów i komórek, takich jak dzia∏y konstrukcji,technologii, marketingu, sprzeda˝y, finansów, kadr, prod-ukcji, zaopatrzenia. Sk∏ad tych kr´gów projektowych zmie-nia si´ zale˝nie od fazy procesu rozwoju. Niezmienniepozostajà w nich: odpowiedzialny przedstawiciel zarzàdui autor podstawowej koncepcji produktu, to jest projektantwzornictwa (czasem mo˝e to byç jednak konstruktor, lubnawet przedstawiciel dzia∏u marketingu). Projektantwzornictwa przemys∏owego musi wykazaç si´ ogólnàznajomoÊcià dziedzin reprezentowanych przez innychcz∏onków zespo∏u. Innymi s∏owy, powinien mieç jakieÊpoj´cie o procedurach opisanych formu∏à Krupiƒskiego.Stawia to bardzo wysokie wymagania profesji projektantawzornictwa przemys∏owego.

Projekt produktu w formule Kurpiƒskiego jest traktowanyjako przepis na produkt. Ale rozwini´cie tej formu∏y o kry-teria celu odnosi projekt do pe∏nego procesu rozwoju no-wego produktu, a lista procedur otwiera szeroki wachlarzmo˝liwych odmian procesu projektowego. Odmiany tezale˝à od tego, czy któreÊ z procedur sà traktowane jakowa˝niejsze, wymagajàce zag∏´bienia si´ w poznanieposzczególnych dyscyplin. Taki przypadek zachodzi, naprzyk∏ad gdy g∏ównym celem nowego produktu, lub

4

Czy jest jakaÊ jedna metoda, jeden algorytm, procesu projektowania wzorniczego? Zamiast próby

pokazania takiego jedynego, mo˝e idealnego algorytmu, proponuj´ rozwa˝enie ró˝nych aspektów

tego procesu. Dlatego mi´dzy innymi, ˝e doskona∏e metody i doskona∏e algorytmy mogà u∏atwiç

dzia∏ania, mogà stwarzaç szanse uzyskiwania dobrych wyników, uchroniç przed b∏´dami, ale nie

istnieje metoda, która gwarantowa∏aby odniesienie sukcesu.

O PROCESIE PROJEKTOWANIA

2007B I U L E T Y N /2/

P=[ Kc, K, W, D, U, O, L ]GDZIE:

– przez kryteria celu rozumiemy opis stanu, jakima zaistnieç dzi´ki realizacji projektu

– przez procedur´ rozumiemy „przepis na proces” – postaç fizyczna mo˝e byç opisana np. przy pomocy

(J.Dietrych):cg – cech geometrycznych (wymiary, uk∏ad przestrzenny,

kszta∏t)cd – cech dynamicznych (uk∏ad napr´˝eƒ w stanie

nieobcià˝onym i pod obcià˝eniem)cm – cech materia∏owych

PRZY CZYM:

P – projekt produktu, na który sk∏adajà si´:

Kc – kryteria celuK – postaç produktu (postaç fizyczna - w oryginale

Krupiƒskiego: K - konstrukcja)W – procedury wytwarzaniaD – procedury dystrybucjiU – procedury u˝ytkowaniaO – procedury obs∏ugi (konserwacji, serwisu)L – procedury likwidacji

5www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O 5

modyfikacji istniejàcego produktu, jest obni˝ka kosztówwytwarzania. W takim wypadku szczególny nacisk k∏adziesi´ na uwzgl´dnienie czynników zwiàzanych z proceduramiwytwarzania.

Przebieg procesu projektowania zale˝y tak˝e od sformu∏o-wanej w briefie hierarchii celów. Typowy wybór dotyczyodpowiedzi na pytania o to, który czynnik jest najwa˝niejszy:

• czy niski koszt wytwarzania lub niska cena wyrobu,• czy wysoka (najwy˝sza) jakoÊç wyrobu lub najwi´kszy

zakres pracy,• czy krótki czas opracowania (procesu rozwoju nowego

produktu).

Ka˝dy z wymienionych przypadków wymaga odmiennegorozplanowania dzia∏aƒ projektowych.

Wreszcie wzornictwo przemys∏owe jest dyscyplinà stalerozwijajàcà si´. Jej rozwój niesie zmiany w procesieprojektowania. JeÊli w zaraniu tej dyscypliny dzia∏ania ogra-nicza∏y si´ do projektowania wyglàdu produktu, to w ko-lejnych fazach dojrzewania nast´powa∏o wzbogacanieprocesu projektowego. Pierwszym krokiem by∏o oczywiÊciezag∏´bienie si´ w proces u˝ytkowy produktu, projektowanietego procesu. Proces u˝ytkowy mo˝e byç traktowanywr´cz jako g∏ówny przedmiot projektowania. AndrzejPaw∏owski pisa∏: „Istotà naszych dzia∏aƒ jest obmyÊlanieprocesów, w których obiekty i urzàdzenia techniczneodgrywajà jedynie rol´ pomocniczà. ObmyÊlanie ˝yciapowinno staç si´ sensem projektowania”. Szczególnàformà traktowania procesów u˝ytkowych jako g∏ównegoczynnika w tworzeniu projektów jest coraz cz´stsze dzisiajuczestniczenie u˝ytkowników w procesie projektowym.Pokrewnà formà sà procesy tzw. projektowania uniwer-salnego, w których szczególny nacisk k∏adzie si´ na ∏atwoÊçu˝ytkowania produktu przez ludzi dotkni´tych ró˝nyminiesprawnoÊciami.

W kolejnych fazach rozwoju wzornictwa przemys∏owegopojawia∏y si´ równie˝ inne dominanty procesu projekto-wego. Takà dominantà w latach siedemdziesiàtych i osiem-dziesiàtych ubieg∏ego wieku by∏a semantyka produktu.Od czasu pierwszego raportu rzymskiego roÊnie Êwiado-moÊç zagro˝eƒ ekosystemu przez rozwój technologii -wyczerpywanie si´ êróde∏ energii i surowców, zanieczy-szczenie Êrodowiska, nadmierna produkcja dwutlenkuw´gla powodujàca zmiany klimatyczne, tzw. dziuraozonowa b´dàca wynikiem u˝ytkowania na wielkà skal´freonów, itp. Narastajàca ÊwiadomoÊç ekologiczna zao-wocowa∏a wprowadzeniem do podstawowych doku-mentów ICSID zaleceƒ zobowiàzujàcych projektantów do

projektowania z poszanowaniem Êrodowiska naturalnegoi zasobów Ziemi. DziÊ ju˝ czynnik ten jest uwzgl´dnianypraktycznie we wszystkich procesach projektowych.

Nie ma wi´c jednego, typowego procesu projektowego.Jest wiele jego odmian. Wobec tego nale˝y zadaç sobiepytanie, czy istniejà jakieÊ sta∏e, a jeÊli tak, to jakie. Sta∏àjest triada J. Christophera Jonesa: DYWERGENCJA >TRANSFORMACJA > KONWERGENCJA. Ta sekwencjadotyczy ca∏ego procesu projektowego i poszczególnychjego cz´Êci oraz powtarza si´ na ka˝dym etapie. Dzia∏aniazaczynajà si´ od rozbie˝noÊci (dywergencja), od zadawaniapytaƒ i poszukiwania ró˝nych odpowiedzi na ka˝de pytanie.Zbiór odpowiedzi jest podda-wany analizie i ocenie, jestprzetwarzany (transformacja) po to, by wyselekcjonowaçnajlepsze odpowiedzi, najodpowiedniejsze rozwiàzania.Wynikiem selekcji jest zbie˝noÊç dzia∏aƒ (konwergencja),skupienie dzia∏ania na uzupe∏nianiu i doskonaleniu wybra-nego rozwiàzania.

Wreszcie nale˝y zwróciç uwag´ na wp∏yw specjalizacji i do-Êwiadczenia projektanta (projektantów) na proces proje-ktowania. Projektant, zespó∏, który po raz pierwszy podej-muje zadanie projektowania produktu jakiejÊ bran˝y, nawst´pie musi uczyç si´ specyfiki tej grupy produktów, spe-cyfiki danego rynku, technologii stosowanych w tej pro-dukcji, itd., a czasem tak˝e dokonaç doboru ról w zespole.Wymaga to czasu, zw∏aszcza jeÊli dotyczy produktu o wy-sokim stopniu komplikacji (autobus, samochód). W znacznielepszej sytuacji jest zespó∏ wyspecjalizowany, który wykonujeju˝ nie po raz pierwszy takie zadanie - korzysta z wczeÊniej-szej wiedzy i wczeÊniejszych doÊwiadczeƒ, a wi´c jest zna-cznie sprawniejszy, dzia∏a szybciej i lepiej. Z drugiej strony,projektant lub zespó∏ ju˝ wyspecjalizowany dzia∏a w mniej-szym lub wi´kszym stopniu rutynowo i grozi mu ograni-czenie pola poszukiwanych rozwiàzaƒ - w tym wzgl´dziemo˝na oczekiwaç, ˝e projektant niewyspecjalizowanyb´dzie dysponowa∏ potencja∏em bardziej oryginalnychidei i rozwiàzaƒ.

prof. Jerzy Ginalskijerzy_ginalski@iwp.com.pl

èród∏a:

Dietrych J. „Projektowanie i konstruowanie”, WNT Warszawa, 1974Ginalski J., Liskiewicz M., Seweryn J. „Rozwój nowego produktu”,

ASP Kraków, 1994Hollins B., Pugh S. „Successful Product Design”, Buterworths-Heinemann,

Oxford, 1990Krupiƒski J. „Poj´cia wzornictwa przemys∏owego”, ASP Kraków, 1980Krupiƒski J. „Quasi-s∏ownik metodyki projektowania”, ASP Kraków, 1978Paw∏owski A. „Inicjacje. O sztuce, projektowaniu i kszta∏ceniu projektantów”,Biblioteka Wzornictwa 6/87, IWP, Warszawa 1987

W ogólnym zarysie planowanie produktu obejmuje nast´pujàce kroki:1. Strategia innowacyjna, nadajàcà ogólny kierunek dzia∏aƒ i ustalajàcà cele do osiàgni´cia.2. Impuls do podj´cia procesu rozwoju nowego produktu.3. Badanie sposobnoÊci i ograniczeƒ.4. Specyfikacja sposobnoÊci i jej uzasadnienie.

Od przyj´cia ogólnej strategii innowacyjnej do projektowej specyfikacji produktu mogàprowadziç ró˝ne drogi, zale˝nie od rodzaju produktu, od przedsi´biorstwa i rynku, naktórym ono dzia∏a. Specyfikacja w przypadku usprawnieƒ czy ulepszeƒ istniejàcych pro-duktów, mo˝e byç ∏atwa do opracowania. Jednak gdy produkt opiera si´ na nowatorskiejtechnologii, radykalnie nowym wzornictwie, lub ma byç sprzedawany na nieznanymrynku, opracowanie specyfikacji mo˝e sprawiaç du˝e trudnoÊci. Ogólnie, im wy˝sze sàkoszty procesu rozwoju, tym g∏´bsze musi byç opracowanie, aby uzasadniç podj´ciedecyzji o inwestowaniu.

Od czego zaczàç?W∏aÊnie od zadawania sobie pytaƒ. Pytania dotyczà zarówno wewn´trznej sferyprzedsi´biorstwa, jak i jego otoczenia.

Uzyskanie prawdziwej odpowiedzi na pytanie „gdzie jesteÊmy” mo˝e sprawiaç trudnoÊçludziom przedsi´biorstwa, a od rzetelnej oceny zale˝y ca∏y dalszy ciàg decyzyjny. Dlategodobrym rozwiàzaniem stosowanym przez wi´ksze firmy jest zatrudnienie zewn´trznegokonsultanta.

Jeszcze trudniejsze mo˝e okazaç si´ uzyskanie miarodajnej oceny stanu czynnikówzewn´trznych, gdy˝ musi ona bazowaç na z natury mniej pewnych informacjach.Powodów tych trudnoÊci trzeba szukaç w nast´pujàcych zjawiskach:• Rynek zmienia si´ gwa∏townie, podczas gdy dotychczasowe produkty przedsi´biorstwa

by∏y adresowane do wczorajszych potrzeb. Przewidzieç kierunki zmian na rynku jestbardzo trudno.

• Nawet pojedynczy produkt konkurencji mo˝e w istotny sposób wp∏ynàç na zmian´ po- zycji rynkowej firmy. JeÊli trafia si´ to w sytuacji, gdy dotychczasowe produkty od lat

nie by∏y unowoczeÊniane i rozwijane, odrobienie strat mo˝e trwaç bardzo d∏ugo.

O PLANOWANIU PRODUKTU

6

Planowanie produktu jest pierwszym etapem procesu rozwoju nowego

produktu. Na tym etapie ustalane sà podstawowe wymagania odnoszàce

si´ do produktów, które majà dopiero powstaç, a jednoczeÊnie jest to etap,

na którym podejmowane decyzje sà obarczone najwi´kszà odpowie-

dzialnoÊcià i najwi´kszym ryzykiem niepowodzenia.

Ba

da

nia

IW

P

i

2007B I U L E T Y N /2/

Analiza ÊwiadomoÊci...Ekspertyza na zlecenie PARPi Ministerstwa Gospodarki.

Ekspertyza przygotowywana przez Zak∏ad RozwojuNowego Produktu IWP ma na celu okreÊlenie i za-nalizowanie ÊwiadomoÊci potrzeb konsumenckichw przedsi´biorstwach przy opracowywaniu nowegoproduktu. Zostanà w niej uwzgl´dnione wynikibadania jakoÊciowego zrealizowanego w II kwartaletego roku przez agencj´ badawczà Ipsos na zlecenieinstytutu. W trakcie tego badania zosta∏y przepro-wadzone wywiady z przedstawicielami przedsi´-biorstw z ró˝nych bran˝, majàcych na swoim konciewdro˝enia nowych projektów wzorniczych. W bada-niu wzi´li równie˝ udzia∏ projektanci. Raport ujawniskàd przedsi´biorcy czerpià wiedz´ na temat oczeki-waƒ konsumenta i w jakim stopniu te potrzeby sàuwzgl´dnianie w procesie rozwoju produktu.Przygotowywane opracowanie odniesie si´ tak˝edo doÊwiadczeƒ innych krajów. Ekspertyza mas∏u˝yç przygotowaniu rekomendacji, dzia∏aƒ, jakiemogà byç podj´te przez PARP i/lub MinisterstwoGospodarki, aby pomóc przedsi´biorstwom w roz-woju innowacyjnych produktów odpowiadajàcychna rzeczywiste potrzeby konsumenta.

Kompleksowa analiza rynkuwzornictwa przemys∏owegoi u˝ytkowego w Polsce.

Opracowywany przez Zak∏ad Rozwoju NowegoProduktu IWP raport b´dzie zrealizowany do koƒcatego roku. Jednà z jego kluczowych cz´Êci b´dàwyniki badania iloÊciowego, które zostanieprzeprowadzone tej jesieni na próbie 300 przed-si´biorstw. Badanie obejmie przedsi´biorstwaz ró˝nych bran˝, dla których wzornictwo mo˝e byçpotencjalnym czynnikiem decydujàcym o ich prze-wadze na rynku. Uwzgl´dnione b´dà firmy ró˝nejwielkoÊci (du˝e, Êrednie, ma∏e) ze wszystkichregionów Polski. Celem badania jest rozpoznaniestopnia wykorzystania i rozwoju wzornictwa w przed-si´biorstwach. To pozwoli okreÊliç jaki jest aktualnystan wzornictwa, jego wp∏yw na efektywnoÊç i kon-kurencyjnoÊç przedsi´biorstw oraz prognozowaçperspektywy jego rozwoju w Polsce. Zrealizowanydla ministerstwa raport b´dzie m.in. s∏u˝yç póêniej-szemu opracowaniu zagadnieƒ zwiàzanych z udzia-∏em szkolnictwa wy˝szego, jednostek badawczo-rozwojowych, firm przemys∏owych w kreowaniuinnowacyjnoÊci poprzez wzornictwo i transfer wzor-nictwa do przedsi´biorstw.

Gdzie jesteÊmy? Gdzie chcemysi´ znaleêç?

Jakà drogàpojÊç do celu?

Jak si´ dowiemy, ˝eosiàgneliÊmy cel?

MISJA CEL STRATEGIA DZIA¸ANIE

Ba

da

nia

IW

P

i

• Nowe technologie pojawiajà si´ jak grzyby po deszczu, a nieuczestniczenie, w tymwyÊcigu jest cz´stà przyczynà niepowodzeƒ firmy. A jednoczeÊnie przewidywanietego, jakie wynalazki pojawià si´ w najbli˝szym czasie, mo˝na porównaç do wró˝eniaz fusów.

Kluczowà sprawà jest okreÊlenie g∏ównej funkcji przedsi´biorstwa - najlepiej, jeÊli mo˝eona zamknàç si´ w jednym zdaniu. Ta funkcja odró˝nia przedsi´biorstwo od jego konkuren-tów, a jej sformu∏owanie mo˝e wymagaç rzetelnych badaƒ rynku. Jasno okreÊlona g∏ów-nafunkcja jest rzeczywistym atutem firmy i u∏atwia sformu∏owanie misji przedsi´biorstwa.Typowymi, najcz´Êciej stosowanymi narz´dziami w fazie szukania odpowiedzi na pytanie

„gdzie jesteÊmy” sà metody SWOT i PEST.

S /Strengths/ Mocne strony - atuty, przewagi, zalety, np. istniejàca grupa wiernych nabyw-ców, mocne kana∏y dystrybucyjne, silna marka, dobry pion sprzeda˝y, sprawny marketing,W /Weaknesses/ S∏aboÊci - niesprawnoÊci, wady, bariery, np. niski poziom zysków, du˝ezad∏u˝enie, przestarza∏y park maszynowy, s∏aby poziom rozwoju produktów,O /Opportunities/ Szanse - to, co stwarza mo˝liwoÊç korzystnych zmian, np. korzystne pro-gnozy rozwoju rynków, rozszerzenie linii produktów, pozycja uprzywilejowanego dostawcy,T /Threats/ Zagro˝enia - wszystko, co grozi niebezpieczeƒstwem zmian niekorzystnych,np. niepowodzenie nowych produktów, problemy z niezawodnoÊcià, przeszkody finansowe,demoralizacja za∏ogi.

Dwa lewe kwadraty bywajà interpretowane jako rzeczywiste lub potencjalne pozytywyfirmy, zaÊ dwa prawe - jako negatywy. Inna interpretacja odnosi dwa górne kwadratydo opis stanu obecnego, zaÊ dwa dolne - do stanu przysz∏ego.Celem analizy jest rozwijanie mocnych stron, aby dobrze wykorzystaç szanse i minimalizowaçs∏aboÊci, by przeciwdzia∏aç zagro˝eniom; podj´cie dzia∏aƒ zmierzajàcych do przekszta∏cenias∏aboÊci w mocne strony, a zagro˝eƒ w szanse.

Metoda PEST, to analiza czynników otoczenia przedsi´biorstwa, które mogà wp∏ywaçna jego dzia∏anie. Nazwa jest akronimem nast´pujàcych kategorii czynników:

7www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

Wp∏yw kàta pochylenia klawiaturyna aktywnoÊç mi´Êni przedramie-nia - dane do projektowania ergo-nomicznego stanowiska pracyz komputerem. Projekt badawczyw ramach dzia∏alnoÊci statutowej.

Wraz z upowszechnieniem zastosowania kompu-terów osobistych do prac biurowych, nastàpi∏ wzrostzachorowalnoÊci na choroby przecià˝eniowe uk∏aduruchu w obr´bie pasa barkowego i koƒczyn górnych.Najcz´stsze sà choroby okreÊlane jako RSI (RepetitiveStrain Injury), np. zespó∏ cieÊni kana∏u nadgarstka.Powszechnie uwa˝a si´, ˝e g∏ówne przyczyny tychdolegliwoÊci zwiàzane sà z wymuszonà pozycjàcia∏a: odwiedzionymi, zgi´tymi w stawach ∏okcio-wych koƒczynami górnymi i ∏okciowym odgi´ciemnadgarstków podczas czynnoÊci zwiàzanych z ob-s∏ugà komputera, pisania na klawiaturze i obs∏ugimyszki. W IWP przeprowadzono badania nadwp∏ywem wysokoÊci i kàta pochylenia klawiaturyna aktywnoÊç mi´Êni zginaczy i prostowników pal-ców. Uzyskane wyniki wskazujà, ˝e zmiana kàta i kie-runku pochylenia klawiatury mo˝e przyczyniç si´w znaczàcym stopniu do zmniejszenia ryzyka roz-woju chorób przecià˝eniowych. Korzystne jest niskieumieszczenie klawiatury, tak by kàt zgi´cia w ∏ok-ciach by∏ wi´kszy ni˝ 90 stopni oraz jej pochyleniepod kàtem nie wi´kszym ni˝ 10 stopni, tak by tylnakraw´dê by∏a ni˝ej ni˝ przednia. Wyposa˝enie sto-lików komputerowych w podk∏adki pod klawiatur´,umo˝liwiajàce regulacj´ kàta jej nachylenia, mo˝ebyç czynnikiem profilaktyki chorób zawodowychzwiàzanych z u˝ytkowaniem komputera.

Konferencja „Projektowanieuniwersalne”. 15 listopada 2007 r.

Jest to kontynuacja programu, który instytut realizujeod 2006 roku. Has∏em tegorocznej edycji jest

„Projektowanie us∏ug uniwersalnych w obszarzewolnego czasu”. Zakres tematyczny obejmuje nowetechnologie, zagadnienia zwiàzane z turystykà,zdrowiem i urodà. Konferencja jest adresowana domediów, urz´dników, przedsi´biorców, projektantówi studentów wydzia∏ów projektowych. Celem spo-tkania jest podkreÊlenie znaczenia innowacyjnych,uniwersalnych us∏ug dla poprawy jakoÊci ˝ycia ludzio ró˝nym stopniu niepe∏nosprawnoÊci i integrowaniaich z otoczeniem. Konferencja ma za zadanie udowo-dniç, ˝e kompleksowe podejÊcie do projektowaniawià˝e si´ nie tylko z myÊleniem o produkcie i jegofunkcji, ale równie˝ o us∏udze.

Ko

nfe

ren

cja

i

OpportunitiesOStrengthsS WeaknessesW

ThreatsT

Czynniki SocjologiczneSCzynniki PolityczneP Czynniki EkonomiczneE

Czynniki TechnologiczneT

Ba

da

nia

IW

P

i

8

Ko

nfe

ren

cja

i

2007B I U L E T Y N /2/

Projekt badawczo-wdro˝eniowywe wspó∏pracy z firmà ProfiM.Opracowanie i wdro˝enie doprodukcji zintegrowanego stano-wiska do pracy z komputeremw pozycji siedzàco-le˝àcej.

Pozycja siedzàco-le˝àca (tu∏ów odchylony do ty∏u,koƒczyny dolne wyciàgni´te do przodu i lekkozgi´te w kolanach) czyli tzw. pozycja kierowcy, jestrzadko wykorzystywana jako pozycja do pracy.Tymczasem jest jednà z najkorzystniejszych w przy-padku prac, nie wymagajàcych si∏y fizycznej, ale d∏ugo-trwa∏ego zachowania koncentracji uwagi i precyzji

- jak podczas pracy z komputerem. Badania biomecha-niczne wskazujà, ˝e w pozycji siedzàco-le˝àcej wyst´-puje ma∏y nacisk na krà˝ki mi´dzykr´gowe orazniska aktywnoÊç mi´Êni przykr´gos∏upowych. Opraco-wywane we wspó∏pracy z firmà ProfiM stanowiskob´dzie ∏àczy∏o funkcje u˝ytkowe ergonomicznegokonsolowego stanowiska pracy z komputerem z fun-kcjami prozdrowotnymi. Odbiorcami stanowiskamogà byç informatycy-programiÊci, graficy kompu-terowi, t∏umacze, dziennikarze, twórcy sztuki cyfrowej,gracze komputerowi i inni u˝ytkownicy komputerów,tak˝e osoby niepe∏nosprawne, dla których stano-wisko stworzy szans´ aktywizacji zawodowej w wa-runkach telepracy. W ramach realizacji projektuIWP przeprowadzi wst´pnà faz´ badawczà,obejmujàcà opracowanie wymagaƒ ergonomicznych(antropometrycznych i biomechanicznych) do projek-towania, og∏osi konkurs wÊród projektantów oraz,po wykonaniu przez firm´ ProfiM prototypu zwyci´-skiego projektu, wykona ergonomicznà weryfikacj´parametrów stanowiska.

Konferencja „Dzieƒ koloru”.23 paêdziernika 2007 r.

W ramach organizowanych przez Instytut Wzor-nictwa Przemys∏owego Dni Koloru odb´dzie si´Mi´dzynarodowa Konferencja Dzieƒ Barwy. Konfe-rencja powstaje we wspó∏pracy z NCS Colour Centrei poÊwi´cona jest barwie u˝ywanej jako komunikatw identyfikacji wizualnej firm, architekturze, wn´t-rzach, przestrzeni miejskiej oraz podstawompercepcji barw i ich wp∏ywu na zachowania konsu-mentów. Has∏em tegorocznej konferencji jest „Kolorjako komunikat”. Do udzia∏u zostali zaproszenipolscy i zagraniczni specjaliÊci z zakresu psychologii,komunikacji wizualnej oraz architekci i dizajnerzy,którzy w swoich pracach podejmujà problem kolorui ÊciÊle z nim zwiàzanego zagadnienia komunikatu.Podczas Konferencji zostanà og∏oszone wynikiMi´dzyuczelnianego Konkursu na projekt z dziedzinyarchitektury, architektury wn´trz i wzornictwaprzemys∏owego.

Metoda PEST bywa cz´sto pomijana, gdy˝ wiele z tych czynników jest niejako wbudowanychw naszà ÊwiadomoÊç, ale te˝ dlatego czynniki te sà spontanicznie uwzgl´dniane w planach.Z drugiej strony, zw∏aszcza w odniesieniu do planów obejmujàcych rynki zagraniczne,gruntowna analiza PEST mo˝e przynieÊç wielkie korzyÊci i zapobiec b∏´dnym decyzjom.Taka gruntowna analiza wymaga jednak znacznego nak∏adu czasu.èród∏em biznesowej strategii firmy jest sformu∏owanie misji. Jest to okreÊlenie dà˝eƒfirmy w dajàcej si´ przewidzieç przysz∏oÊci, na podstawie których zostanà okreÊlonestrategiczne cele. Odnoszà si´ one do wszystkich ogólnych mierników biznesu, takich,jak np. wielkoÊç obrotu, zyski, koszty, rynki, zatrudnienie, ale opisujàcych te cele zmiany,które umo˝liwià realizacj´ misji.Nie ma jednej prawid∏owej drogi korporacyjnego planu firmy ani strategicznego planowaniarozwoju produktu. Kluczem jest wybór kierunku rozwoju firmy i podejmowanie decyzjiumo˝liwiajàcych ten rozwój. Na przyk∏ad, celem du˝ej firmy mo˝e byç osiàgni´cie lubutrzymanie pozycji lidera w danej bran˝y (pod wzgl´dem udzia∏u w rynku, najwy˝szejjakoÊci lub najni˝szej ceny wyrobów), a celem ma∏ego przedsi´biorstwa - specjalizacjaw niszowych produktach, unikalny komplet us∏ug zwiàzanych z produktem, itp.Poni˝sze zestawienie ilustruje przyk∏adowe drogi wyboru:

MISJA

Byç pionieremrozwoju produktówpoprzez badaniarynkowe i aktywnyrozwój produktów

Osiàgnàçlub utrzymaçnajwi´kszy udzia∏w rynku

Najwi´kszyLider rynku

Reagowaç na inno-wacje konkurentówi rozwijaç ich taƒszewersje przy pomocyanalizy wartoÊci

Dostarczaçnajtaƒsze produkty

Najtaƒszy

Rozwijaç tradycyjnemetody produkcjiz indywidualizacjàunikatowych wy-magaƒ nabywców

Wytwarzaçtradycyjne produkty

Rynekspecjalistyczny

Nisza rynkowa

Utrzymywaç tradycyjnewzory wyrobów i byçpionierem w posze-rzaniu oferty o unikal-ny pakiet us∏ug

Oferowaç produktyo przed∏u˝onejgwarancji lubkorzystnym syste-mie ratalnym

Produkt wrazz pakietem us∏ug

Byç pionierem rozwo-ju produktów najwy szejjakoÊci i wybiórczo reago-waç na wartoÊcioweinnowacje konkurentów

Osiàgnàç lubutrzymaç najwy˝szestandardy jakoÊci

Najlepszy

Ba

da

nia

IW

P

i

9www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

Na planowanie strategiczne produktu sk∏ada si´ kilka planów:1 . Biznes-plan potrzebny dla okreÊlenia celów, jakie majà byç osiàgni´te. Musi uwzgl´dniaç

ograniczenia wyznaczajàce obszar dzia∏ania.2. Plan produktu, od którego wymaga si´ by:

• by∏ kompatybilny z biznes-planem,• spe∏nia∏ przewidywane zapotrzebowanie rynkowe,• okreÊla∏ produkty, które mogà byç wytwarzane we w∏aÊciwej cenie i w odpowiednimczasie; konieczne mo˝e si´ okazaç ocenianie kilku planów produktu w celu wybranianajbardziej efektywnego

3. Plan zasobów. Potrzebne jest okreÊlenie wymagaƒ odnoÊnie do:• kompetencji kadry w zakresie projektowania i zarzàdzania• wyposa˝enia• systemów.

4 . Plan finansowy. Rozwój nowego produktu wymaga inwestowania, a za rzàd powinienbraç pod uwag´ skutki przep∏ywów pieni´dzy, aby mieç pewnoÊç, ˝e b´dà dost´pneÊrodki finansowe kiedy zaistnieje potrzeba.

5 . Plan zarzàdzania. G∏ówny zarzàd musi decydowaç w jaki sposób ma byç realizowanyproces rozwoju i przez kogo. Plan zarzàdzania powinien uwzgl´dniaç najlepszy dladanej organizacji styl zarzàdzania.

Baxter M. „Product Design. Practical methods for the systematic development of New products”, Chapman & Hall, Londyn, 1996Best K. „Design Management. Managing Design Strategy, Process and Implementation”, AVA AcademiaGinalski J., Liskiewicz M., Seweryn J. „Rozwój nowego produktu”, ASP Kraków 1994„Guide to managing product design”, BS 7000, BSi 1989http://marketingteacher.com

Wzornictwo szansà rozwoju bran˝yjubilersko-z∏otniczej i bursztyniarskiejw Polsce. Ekspertyza na zlecenieMinisterstwa Gospodarki.

W ostatnich latach w bran˝y jubilersko-z∏otniczeji bursztyniarskiej zasz∏y istotne przemiany gospo-darcze i prawne zwiàzane m.in. z akcesjà Polski doUnii Europejskiej i ratyfikacjà Konwencji Wiedeƒskiejo Kontroli i Cechowaniu Wyrobów z Metali Szla-chetnych. Ministerstwo Gospodarki podj´∏o si´analizy rynku z∏otniczo-jubilerskiego. Efektem majàbyç propozycje rozwiàzaƒ instytucjonalno-legisla-cyjnych. Planowana jest m.in. reforma prawa pro-bierczego i administracji probierczej. Cz´Êcià tychdzia∏aƒ jest zlecona instytutowi ekspertyza, którejprzedmiotem b´dzie analiza stanu wzornictwapolskiej bran˝y jubilerskiej i bursztyniarskiej.Przeprowadzony zostanie tak˝e ogólny przeglàddoÊwiadczeƒ i koncepcji w tym zakresie funkcjo-nujàcych w wybranych krajach Unii Europejskiej.WÊród wniosków p∏ynàcych z ekspertyzy znajdziesi´ propozycja zmian w programach szkoleƒ dlarzemieÊlników z zakresu wspó∏czesnej strategiirozwoju nowego produktu i wykorzystania wzornic-twa jako czynnika podnoszàcego konkurencyjnoÊçna rynku.

Dobry Wzór 2007. XV edycja konkursu

Po raz pierwszy w konkursie wzorniczym DobryWzór wezmà udzia∏ us∏ugi. Wspó∏czesny Êwiat toÊwiat us∏ug - tych dobrze zaprojektowanych,trafiajàcych w potrzeby odbiorcy, rozwiàzujàcychjego problemy. Nie wolno tego faktu ignorowaç.Korzystanie z wielu codziennych przedmiotów,akcesoriów, mediów, takich, jak karty kredytowe,telefony komórkowe, programy komputerowe jestzwiàzane z konkretnymi us∏ugami. Wprowadzonazosta∏a zatem nowa kategoria konkursowa,opracowana metodologia i kryteria oceny us∏ugpod kàtem wzornictwa. Podstawowe kryteria to:innowacyjnoÊç, poprawa jakoÊci ˝ycia ludzi, a „przyokazji” powstanie nowych, atrakcyjnych wzorniczoprzedmiotów. W tegorocznej edycji konkursu bioràudzia∏ us∏ugi z wybranych obszarów: teleko-munikacja, finanse, marketing, edukacja, zdrowie,czas wolny. Podobnie jak przedmioty ocenianeb´dà w trzech kategoriach: sfera prywatna, sferapubliczna i sfera pracy. NowoÊcià jest tak˝e to, ˝eDobry Wzór 2007 obejmie kolejne grupy produktów,m.in. odzie˝ i obuwie specjalistyczne, artyku∏y spor-towe i rekreacyjne, sprz´t i akcesoria komputerowe,zabawki i gry edukacyjne i rehabilitacyjne.

Wprowadzenie w ˝ycie strategii firmy powinno byç realizowane wed∏ug formu∏y SMART:Specific Dzia∏ania wymagane dla wprowadzenia w ˝ycie strategii muszà byç oparte

na czytelnej specyfikacji i przypisane okreÊlonej osobieMeasurable Dzia∏ania muszà koƒczyç si´ jasnymi wynikami, dajàcymi si´ mierzyç w od-

niesieniu do celówAchievable Wprowadzanie w ˝ycie strategii nie mo˝e obejmowaç zadaƒ niewykonalnych.

WykonalnoÊç ambitnych strategii mo˝na uzyskaç etapami, poczynajàc odstudium wykonalnoÊci, przez wykonywanie kolejnych, coraz bardziej zaawan-sowanych dzia∏aƒ, a˝ do pe∏nej realizacji

Resources Wprowadzanie w ˝ycie strategii wymaga czasu, wysi∏ku i zazwyczaj równie˝pieni´dzy. Nie nale˝y ulegaç pokusie uproszczeƒ przez obcià˝anie tymizadaniami osób w pe∏ni obcià˝onych standardowymi obowiàzkami

Timetabled Osiàgni´cie ogólnych celów firmy powinno nastàpiç w odpowiednim czasie.Planowanie korporacyjne polega na przygotowaniu stopniowego i systematycznegowprowadzania wizji okreÊlonej misjà firmy i jest dzia∏aniem bardziej ogólnym ni˝ strate-giczne planowanie rozwoju produktów.W Instytucie Wzornictwa Przemys∏owego trwa przygotowanie poradników post´powaniaw ró˝nych fazach procesu rozwoju nowego produktu, a tak˝e uproszczonego wydania przez-naczonego dla ma∏ych firm.

prof. Jerzy Ginalskijerzy_ginalski@iwp.com.pl

èród∏a:

Ko

nk

urs

i

Ba

da

nia

IW

P

i

10

Bib

lio

tek

a W

zo

rnic

twa

i M

ult

ime

dia

FLOWAIR - o procesie projektowania nowego produktu.

Co produkowaç i dla kogo - czyli znalezienie niszy rynkowejBadanie rynku nagrzewnic pokaza∏o, ˝e nie ma producenta, który specjalizuje si´ w ichprodukcji. Produkt dost´pny na rynku europejskim by∏ zaniedbany zarówno pod wzgl´dematrakcyjnoÊci wzornictwa, materia∏ów jak i stosowanych rozwiàzaƒ technicznych. Ofertaby∏a ma∏o zró˝nicowana: metalowe prostopad∏oÊciany z gi´tej blachy. Brakowa∏o urzàdzeƒ,które mog∏yby byç stosowane w miejscach publicznych, gdzie liczy si´ nie tylko skutecznoÊç,ale równie˝ estetyczny wyglàd produktu.Innowacyjnym pomys∏em Flowair - m∏odej firmy - by∏o przeprowadzenie rewolucji w bran˝y.

Czy warto zatrudniç projektanta wzornictwa - czyli prze∏amanie nega-tywnych stereotypów

Stereotypy:1. projekt wzorniczy jest bardzo drogi. M∏odej, startujàcej na rynku firmy nie staç na

design. Damy sobie rad´ sami;2. projektanci wzornictwa to ”artyÊci” - nie majà poj´cia o produktach stricte technicznych;3. produkty wykonane przy wspó∏udziale designera - to produkty ekskluzywne i drogie.

Pierwsze doÊwiadczenia to sukces w tworzeniu nowatorskiego systemu sterowanianagrzewnicà i niezadowalajàce nawet twórców projektu rezultaty estetyczne dopasowaniaplastikowej obudowy do urzàdzenia. Producent mia∏ ÊwiadomoÊç, ˝e bez walorówwzorniczych nawet nowoczesne technologicznie urzàdzenie nie ma prawa bytu.Opracowaniem projektu nagrzewnicy zajà∏ si´ zespó∏ projektantów ze Studio 1:1 -Jaros∏aw Szymaƒski (szef zespo∏u), Rafa∏ D´tko, Piotr Wierczyƒski. Ze strony producentazespó∏ zasilili in˝ynierowie z bran˝y wentylacyjnej, mechanicznej, elektrycznej, itp.

W ubieg∏orocznej edycji Dobrego Wzoru 2006 jednym z finalistów konkursu

w kategorii Sfera Pracy zosta∏a nagrzewnica powietrza LEO PLASTIC, której

producentem jest firma Flowair z Gdyni. W ostatnim roku ten innowacyjny

produkt zosta∏ równie˝ wyró˝niony tytu∏em MEDIUM-Lider Instalacji na

mi´dzynarodowych targach INSTALACJE w Poznaniu i z sukcesem zade-

biutowa∏ na rynku niemieckim. Bardzo specjalistyczny produkt - nagrzewnica

powietrza przeznaczona do obiektów wielkokubaturowych - jest dobrym

przyk∏adem zastosowania przez producenta odpowiedniej strategii bizne-

sowej zorientowanej na potrzeby klienta, opartej na nowoczesnej techno-

logii i wzornictwie.

DOBRE PRAKTYKI

1000 Lights Vol. 1, 2Fiell Charlotte, Fiell PeterKöln: Taschen, 2005;575 s.;ISBN 3-8228-1606-X;ISBN 3-8228-2475-5

W dwóch tomach zgromadzono bogaty materia∏dotyczàcy historii lamp elektrycznych poczàwszyod pierwszych form szklanych Swana i Edisona, po-przez bogate wzornictwo lamp z izyrujàcego szk∏aTiffani 'ego i kolejne dekady, po najnowsze wyrobyhigh-tech. Ka˝dy przedstawiony model lampy jestszczegó∏owo omówiony. Teksty w j´zyku angielskim,niemieckim i francuskim.

¸ATWY DOST¢PDO WIEDZY

FURNISH: furnitureand interior designthe 21st centuryRobert Klanten, SophieLovell, Birga MeyerBerlin: Gestalten Verl,2007; 271 s.;3-89955-176-1

Publikacja wprowadza nas w temat nowoczesnegopojmowania roli mebli w przestrzeni mieszkania.Eksperymentalne przestrzenie prezentowane w ksià-˝ce sà nie tylko ciekawostkami wystroju wn´trz, sàtak˝e przyk∏adami na wspó∏czesne trendy, któreniebawem pojawià si´ w naszych mieszkaniachoraz dowodem efektywnej wspó∏pracy twórcówzwiàzanych z ró˝nymi obszarami projektowania.

Biblioteka Wzornictwa i Multimedia IWP to nowo-czesna placówka na Êwiatowym poziomie. Posiadajeden z najwi´kszych w kraju zbiorów wydawnictwz dziedziny wzornictwa przemys∏owego. Do dyspo-zycji projektantów, przedsi´biorców, specjalistówz zakresu marketingu i public relations, pracownikównaukowych, studentów, dziennikarzy jest ok. 17tys. ksià˝ek. Zainteresowani mogà tu szukaç info-rmacji z zakresu m.in. historii i rynku designu, archi-tektury, projektowania, grafiki u˝ytkowej, estetyki,badaƒ ergonomicznych, wprowadzania nowegoproduktu na rynek oraz polskich i zagranicznychprzyk∏adów wdra˝ania projektów wzorniczych.Prenumerowanych jest ponad 70 tytu∏ów czasopismz ca∏ego Êwiata, a w nich dost´pne sà aktualneinformacje o najnowszych trendach w bran˝ach zwià-zanych z designem. Specjalnie wyszkolony zespó∏opracowuje wybrane zagadnienia w postacistreszczeƒ i abstraktów.

NowoÊci w zbiorach

11www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

Za∏o˝enia projektu - czyli wytyczenie drogi projektantomWspólnà prac´ zespó∏ rozpoczà∏ od rozpoznania bran˝y i sformu∏owania ostatecznychza∏o˝eƒ do produktu. OkreÊlono, ˝e odbiorcami nagrzewnic sà bezpoÊredni inwestorzyi projektanci, dla których istotne sà parametry techniczne, wysoka jakoÊç urzàdzenia i pro-stota jego codziennej obs∏ugi oraz instalatorzy, dla których najwa˝niejsze cechy to ∏atwoÊçmonta˝u i konserwacji sprz´tu.

Wybór technologii - nowe rozwiàzania czy wykorzystanie tego, czym dysponujemyFlowair jest firmà opierajàcà si´ na poddostawcach, dlatego unika problemu wielu produ-centów, którzy tworzà produkty pod kàtem wykorzystania posiadanego parku maszy-nowego. Technologia nie ogranicza projektantów - jej wybór nale˝y do nich. Tak te˝ by∏ow przypadku nagrzewnicy LEO PLASTIC - wszyscy produkowali urzàdzenia z blachy,a Flowair zaczà∏ wykorzystywaç tworzywo sztuczne.

Promocja produktu - czyli nie sztuka wyprodukowaç...Seria LEO PLASTIC wyró˝nia si´ wzornictwem, nowatorskim zastosowaniem materia∏ui inteligentnym systemem sterowania. Promocja polega∏a przede wszystkim na pokazywaniuproduktu „na ˝ywo”. Specjalne stanowiska montowano w hurtowniach instalacyjnych,na targach bran˝owych. Prowadzono tak˝e akcj´ informacyjnà w mediach bran˝owych.Wizerunek LEO PLASTIC wzmocniony zosta∏ poprzez reklamy i udzia∏ w presti˝owymkonkursie Dobry Wzór 2006.

Jakie korzyÊci przyniós∏ firmie dobrze zaprojektowany produkt?Nowatorski produkt osiàgnà∏ dobre wyniki sprzeda˝y, nie tylko w kraju, ale przede wszy-stkim za granicà. Okaza∏o si´, ˝e wspó∏praca z profesjonalistami da∏a du˝à wartoÊç doda-nà dla produktu, a koszty produkcji nie sà tak wysokie, jak poczàtkowo zak∏adano. Jakmówi szef firmy „przy okazji nauczyliÊmy si´ zasad wspó∏pracy z firmà wzorniczà. Idàcza ciosem wdro˝yliÊmy kolejny produkt - LEO SMART, nast´pne sà w opracowaniu. Dzi´kiwykorzystaniu przewagi wynikajàcej z zastosowania wzornictwa staliÊmy si´ bardzodobrze rozpoznawalnà markà na rynku i firmà naÊladowanà przez inne”.

Itta Karpowicz-Starekitta_karpowicz@iwp.com.pl

The InternationalDesignYearbook 2007London: Laurence King,2007; 239 s.;ISBN 978-1-85669-516-9

21.sza edycja wydawnictwa prezentujàcego najlep-sze osiàgni´cia projektowe przeznaczone do sferydomu. Tom zawiera ponad 500 fotografii przedmiot-ów z ich danymi technicznymi, oraz notki biografi-czne projektantów, których wyroby zamieszczono.Jest nieocenionym przewodnikiem po Êwiecie wspó∏-czesnego wzornictwa ostatnich dwóch lat.

New homefurniture designBarcelona : Inst. Monsade Ed.; 2007; 255 s.;ISBN 10-84-96429-39-0

Ta ksià˝ka zabiera nas na wirtualny spacer po domu:przez salon, kuchni´, sypialni´, pokój dzieci´cy, a˝do ogrodu. W rzeczywistoÊci móg∏by byç to spacerpo wielu domach, wype∏nionych pomys∏ami, korzy-stajàcych z najnowszych Êwiatowych kreacji desig-nerskich.

Zarzàdzanie wiedzàa proces innowacjiproduktu:budowanie przewagikonkurencyjnej firmyBrdulak JakubWarszawa: Szko∏a G∏ównaHandlowa, 2005; 175s.;ISBN 83-7378-148-X

Publikacja poÊwi´cona jest jednemu z najwa˝niej-szych procesów w strukturze firmy - innowacji pro-duktu. Dzi´ki sprawnemu tworzeniu nowych wyro-bów przedsi´biorstwo jest w stanie przetrwaç nakonkurencyjnym i coraz bardziej nasyconym rynku.W ksià˝ce mo˝na znaleêç pi´ç przyk∏adów organi-zacji polskich oraz pi´ç amerykaƒskich, które wyko-rzystujà niektóre z narz´dzi do zarzàdzania wiedzàw procesie innowacji produktu.

Bib

lio

tek

a W

zo

rnic

twa

i M

ult

ime

dia

bibliowzor@iwp.com.pl

SLOW

W

12

2007/2/ SLOW

WO

SLOW

WORK

ZONE

AHEAD

SLOW

WORK

ZONE

AHEAD

ZONE AHEA

D

SLOW

WORK

ZONE

AHEAD

SLOW

WORK

ZONE

AHEAD

AHEA

D

UÊmiechni´ty m´˝czyzna w T-shircie i lakierkach o sportowym kroju butów do biegania - do niedawna by∏dyrektorem kreatywnym w Pininfarinie, dzisiaj pracuje dla klientów z ca∏ego Êwiata jako niezale˝nyprojektant. Najbardziej jest znany z projektowania samochodów. Pewnym krokiem podchodzi do komputerai wyÊwietla na Êcianie pierwszy slajd. Na zdj´ciu widaç stolik, na nim butelk´ wina, otwarty notebook,telefon komórkowy, wszystko otulone liÊçmi winoroÊli i kwitnàcymi pnàczami wijàcymi si´ po a˝urowychÊcianach tawerny.

- To jest moje studio, biuro. Tutaj zazwyczaj pracuj´, wymy-Êlam nowe koncepcje, szkicuj´. - mówi Janusz Kaniewski.Na spotkanie zorganizowane w Instytucie WzornictwaPrzemys∏owego przyjecha∏o wielu projektantów, dziennikarzy,krytyków design'u z ca∏ej Polski. Po obejrzeniu wystawyKaniewskiego w salach IWP wi´kszoÊç z nich nie dowierza,˝e ktoÊ, kto pracuje przy projektach takich marek samochodówjak Honda, Mazda, Alfa Romeo, Lancia i w koƒcu Ferrari cc,mo˝e dzia∏aç wy∏àcznie w systemie „stolika w tawernie”.

Zawsze chcia∏ projektowaç samochody, dlatego przerwa∏studia architektoniczne w Polsce i pojecha∏ na stypendiumnajpierw do Szwajcarii, a potem do Turynu. - Dzisiaj m∏odzistypendyÊci majà zupe∏nie inny start. Polska ma inny image.Jest w Europie. Ja musia∏em udowadniaç wszystko. Schud∏em12 kilogramów, pracowa∏em i studiowa∏em, bo studia by∏yp∏atne, a musia∏em sobie radziç sam.

Jego si∏a i pozycja wyros∏y z pracowitoÊci. W bardzo krótkimczasie sta∏ si´ bieg∏ym specjalistà w obs∏udze projektów gra-ficznych i zaczà∏ prowadziç mistrzowskie zaj´cia z ich obs∏ugi.Legenda m∏odego, piekielnie zdolnego projektanta ros∏a.Pierwsze zlecenia zapewnili mu jego profesorowie na codzieƒ pracujàcy dla Pininfariny i koncernów motoryzacyjnych.

Dzisiaj jego roczne przychody oscylujà w granicach 150 tys.euro. - Jedni klienci p∏acà tylko za koncept, inni oczekujàopracowania projektu z nadzorem autorskim przy tworzeniuproduktu, dla innych projektuj´ ca∏à kampani´ marketingowàwraz z pozycjonowaniem produktu na rynku, a niektórzychcà zarysu konceptu i ˝ebym da∏ nazwisko, i nie pracowa∏w tym okresie dla konkurencji - to lubi´ najbardziej - Êmiejesi´ projektant. W relacjach z wielkimi koncernami pomagajàmu mi´kkie techniki obs∏ugi klienta: zaprzyjaênia si´, rozma-wia o wielu sprawach, nie tylko o biznesie. Szkice, które pre-zentuje, sà rysowane odr´cznie i majà bardzo dobrà kresk´.To skutkuje. Równie˝ to, e mówi p∏ynnie w czterech j´zykach.

Samochody nie sà jedynym obszarem jego zainteresowaƒzawodowych. Projektowa∏ buty narciarskie Lang dlaHermanna Maiera, w których ten zdoby∏ Mistrzostwo Âwiata.Wesz∏y do produkcji i sta∏y si´ zaczàtkiem ca∏ej linii, ju˝ niewy∏àcznie profesjonalnej, ale turystycznej, masowej. Ekspresdo kawy i inne przedmioty codziennego u˝ytku - jeÊli sàinnowacyjne i pozwalajà na poznanie nowej technologii -te˝ sà wyzwaniem. Kaniewski wie, ˝e przy podejmowaniudecyzji o zakupie produktu tylko 1/3 to racjonalne przes∏ankizwiàzane, na przyk∏ad, z funkcjonalnoÊcià przedmiotu, w 2/3to decyzje emocjonalne, a on lubi projektowaç emocje i za-chowania. Za to odmówi∏, gdy zwrócono si´ do niego w spra-wie projektu pistoletu i butów dla ˝o∏nierzy.

Kaniewski jest wyk∏adowcà renomowanych uczelni: RoyalCollege of Art w Londynie i Instituto di Design w Turynie.W swoim autorskim programie studiów - Futuro d'Arte -wraz ze studentami projektuje przysz∏oÊç absolutnie wykra-czajàcà poza nasze wyobra˝enia. Zajmujà si´ chirurgiàplastycznà, modyfikacjami genetycznymi, wspó∏pracujàz laboratoriami Europejskiej Agencji Kosmicznej. Ostatniopojecha∏ ze swoimi uczniami na wypraw´ na Mont Blanc,aby tam rozwiàzywaç problemy projektowania odzie˝ysportowej. Roz∏o˝one na Êniegu szkicowniki, dyskusjew s∏onecznych okularach i ekstremalnych warunkach - takrodzà si´ praktyczne, a nie teoretyczne rozwiàzania.

Otwarty, uÊmiechni´ty, ale i egocentryczny jak ka˝dy twórca.Wie, ˝e dzisiaj trzeba pracowaç nad swoim wizerunkiem,by zyskaç nowe, ciekawe zlecenia. Jest mistrzem tworzeniaoptymalnych warunków do pracy dla siebie i wspó∏praco-wników, bo w jego przekonaniu komfort i radoÊç pozwalajàbyç efektywniejszym.

Beata BochiƒskaDyrektor IWP

SLOW WORKMARZENIE PROJEKTANTA

www.iwp.com.plI N S T Y T U T W Z O R N I C T W A P R Z E M Y S ¸ O W E G O

NA MIAR¢ XXI WIEKU

W dzisiejszych czasach komputer osobisty jest ju˝ nie tylko podstawowym narz´dziem pracy - sta∏ si´ tak˝epowszechnym narz´dziem edukacyjnym. Coraz wi´cej dzieci odrabia prace domowe przy jego wykorzystaniu,a pracownie informatyczne powstajà nawet w przedszkolach!

Konferencja naukowa „Projektowanie ergonomiczne dla szkó∏.Zintegrowane stanowisko pracy z komputerem”. 10 paêdziernika 2007 r.

Patronat honorowy nad konferencjà obj´∏o:Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Ta sytuacja niesie ze sobà konkretne zagro˝enia. Nieergono-miczne stanowiska pracy uznawane sà za g∏ówne przyczynypowstawania wad postawy i dolegliwoÊci bólowych kr´gos∏u-pa, zaliczanych do chorób przecià˝eniowych (RSI, RepetitiveStrain Injury). W Polsce te problemy wyst´pujà, wg niektórychautorów, nawet u ponad 70% uczniów, co oznacza koniecznoÊçobj cia kosztownà diagnostykà, leczeniem i rehabilitacjà ponadtrzech milionów dzieci, m∏odzie˝y, a w przysz∏oÊci i doros∏ych.Czynniki szkodliwe oddzia∏ujàce na rozwijajàcy si´ organizmdziecka, nie muszà powodowaç natychmiastowej reakcjiw postaci objawów chorobowych, jak u doros∏ego, jednak,jak powiedzia∏a M. Bleecker z Center for Occupational andEnvironmental Neurology w Baltimore: „RSI w wieku dzieci´-cym, to bomba z opóênionym zap∏onem, która wybuchniew przysz∏oÊci”.

Te przera˝ajàce dane sk∏aniajà do konkretnych dzia∏aƒ. DlategoInstytut Wzornictwa Przemys∏owego podjà∏ inicjatyw´ zorga-nizowania specjalnej konferencji, na którà zaproszeni zostalinajwybitniejsi przedstawiciele Êwiata nauki i projektanci z Fran-cji, Wielkiej Brytanii, USA oraz Polski. Spotkajà si´ ekspercizajmujàcy si´ ergonomià, rozwojem dziecka oraz dydaktycy,projektanci i producenci mebli. B´dà obecni tak˝e przedsta-wiciele administracji rzàdowej. Wszyscy oni b´dà debatowaçnad problemami wyposa˝enia szkó∏ w ergonomiczne stanowi-ska pracy ucznia z komputerem. Obrady b´dà odbywa∏y si´w sesjach naukowych oraz podczas sesji panelowej.

Prezentowane b´dzie m.in. pionierskie przedsi´wzi´cie, zre-alizowane w Wielkiej Brytanii - stworzona w 2000 r. Fun-dacja Sorell pozyskuje Êrodki od lokalnych sponsorów, zarów-no prywatnych, jak i rzàdowych, a celem jej dzia∏ania jesttworzenie nowoczesnych szkó∏. Projekt „Joinedupdesign-forschools” podj´ty przez fundacj´ ∏àczy wysi∏ki projektantów,architektów i samych uczniów - wszystko po to, by przekszta∏-ciç szko∏y w Êrodowiska przyjazne m∏odym u˝ytkownikom.Prezentowany b´dzie tak˝e projekt dr Jamesa Levine'a - wybit-nego naukowca, endokrynologa z Kliniki Mayo w Rochester,(Minnesota, USA). Uczony ∏àczy zadania dydaktyczne szko∏y

z promocjà ruchu i aktywnego stylu ˝ycia wykorzystujàcnowoczesne rozwiàzania informatyczne.

Celem konferencji jest nie tylko konfrontacja najwa˝niejszychÊwiatowych osiàgni´ç, ale przede wszystkim prezentacjaza∏o˝eƒ autorskiego projektu badawczo-wdro˝eniowegoIWP. Instytut postawi∏ sobie za cel opracowanie, realizacj´i wprowadzenie do produkcji ergonomicznych komputero-wych stanowisk pracy ucznia wraz z towarzyszàcymi im przy-k∏adami systemowych rozwiàzaƒ projektowania przestrzen-nego pracowni informatycznych. Rodzimy przemys∏ jest przy-gotowany do podj´cia produkcji nowoczesnych mebli szkol-nych. Âwiadczà o tym realizacje przeznaczone na rynki zagra-

-niczne (np. meble eksportowane do Holandii). W trakciekonferencji mo˝liwoÊci polskiego przemys∏u w zakresieprodukcji i dystrybucji tego typu wyposa˝enia zaprezentujàprzedstawiciele dwóch wiodàcych na polskim rynku firmmeblowych: ProfiM i Nowy Styl.

W ramach programu pilota˝owego planowane jest komplek-sowe wyposa˝enie pracowni informatycznych w wybranejgrupie placówek edukacyjnych. Jednak najwa˝niejsze jest,aby projekt zosta∏ wdro˝ony do produkcji i wprowadzonydo powszechnego u˝ytku we wszystkich polskich szko∏ach.

Sukces zale˝y od jakoÊci wspó∏pracy wszystkich zaanga˝o-wanych w przedsi wzi cie partnerów. Wiele zale˝y od wsparcia,zarówno merytorycznego, jak i finansowego, polskich insty-tucji rzàdowych - Ministerstwa Edukacji i Ministerstwa Gospo-darki. Miejmy nadziej´, ˝e konferencja przyczyni si´ do tego,˝e nast´pne pokolenia Polaków b´dà nie tylko doskonalerozumia∏y nowe technologie i pos∏ugiwa∏y si´ komputerami,ale zachowajà znakomite zdrowie i sprawnoÊç.

dr Iwona Palczewskaiwona_palczewska@iwp.com.pl