T.C. ~ ve Sosyal YardımBakanlıKı Refik Saydam Merkez Hıf:ııssıhha

Enstitüsü

TORK ve TECRÜBi HiJiYEN

BiYOLOJI DERGisi

Cilt: xxxıV - Sayı: 1 - 2

(1974)

TURKTSR BU'I..iUll7l'EN OF HYGIENE AND EOCPERIMENTAL moLOGIY

• HKVUE TURQUID D'HYGIli.:NE EIT DE moLOGIE EXPERIMENTALE

• T'ORKISCHE ZLLILTSCHRIFL' FOR HYGIE'NEI UND EXPERIMENTIrLLE moLOGIE

TüRK mJ. TEC. BtYOL DERG.

Vo] : xxxıV - No. 1 - 2

Giirsoy Matbaacılık Sanayi - 1975 - ANKARA

ıssUEn BY

PUBuı; PAR

HERAUSGEGEBEN VOM

REFtK SAYDAM MERKEZ HIFZlSSmHA ENSrITVSV (ANKARA)

Senede Vç defa. çıkar

The Bolletin is İS8ued three times a year.

Revue pa.raissent trois fois par an.

Die Zeitschrift ersheint dreinıal Jaerlich.

ıçiNDEldLER

1 Dr. M. Sami BACL UM 'u Kaybettik

2 Dr. Gami BAGLUl\I Hefik Saydam Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsii 191.'3 Yılı

Çalışmahrı ... ... ... ... . ,. ... ... .. . . . . .,.

Annual Report For The Year 1973 of 'The Refil{ Say­dam Central Institute of Hygiene .. , . . . '" .. ,

:3 - Ur. Elhan öZLtlARDA - Çiğd(:m ART'CK 1973 - 1974 influen7a Mevsimi ve Laboratuvar Bul-gularımız ........ .

1973 - 1974 Influenza Season and Results cf the Laboratory Studies

4 - Dr. Sakrp AKSAÇ Çeşitli Kanserli Hastalarda Agrobacterium Tuıne­

faciense Bakterilerine Karşı Oluşan Antikorlar ...

5 - Dr. Orhan N. YALÇINDAG - Ecz. Erten ONUR Bazik Azot Atomu Taşıyan Bazı Yeni Organik llfıç­

ların Mikrokristalloskopik ve Kimyev! İdantifi-

kasyolan ... .. . ... .. , .... , . . . . ........ , .. , .. .. .... .

Identification Microcrystalloscopiqu:: et Chimique de Quelques Medicaments Organiques Nouveaııx

Contenant de L'Atome D'Azote Basique (IX)

6 - Yeni Yayınlar ... .. . .... .. . .... . ......... .. .

Sayfa

,5

7

]6

46

48

61

63

( 1909 • 19"74)

I)ır. Mımaf. sıııısi lı.ttııın. L900 yıtuıcı. ..uka. .... dı\ d\iıl)~'.

ıı:~lmlııtJ ., Askm ...... 1' menıu"" .. nd"" \ ' .... bay .s..1h Sami lk,. n", 7.etibıo. baannm upıllLnılır, lık. 011& H. ihto tı.hı;.ju.ı Ankllra'ıla ta­-.ıladı..kta.. '""ii ... I~taııbul tl'nlnnlttısl Tıp Fa.kiil~ • .;keri ög. nınd ulanılıı ı!nn4 1934)"\1t1>da Tablb ""l1;rneo oIarıtk me>;"" 01_ m",t1a',

BI. )'ll. GIIJIıaaoı AJlko:ri Tıp Akademt'fi.lnol .. ~u.J )'.",,11 Dr. M. Suni ıı.aglıım. ım )·,tu ... Al1\ia Hudut Tabu. lIekiıııllpe. 1936 Yı.Iında da 1'rabıUh Alıkeri 1I",,1ap .......... "'annuş''',

1937 ,..ı rnıla GiIlhaıı .. ..... k.,,-j Tıp A ............. ne tiisi .. o!anık .ı.ı... Dr. M. saml &giu.nı, ı9-W f\lın<b. blrlnci 81111r Tıbbi Klru,} ..

,

Mütehassısı olarak GiBhane'den aynlmı~. iki yd süre ile i6 ncı T:j­men Sılınıye Bölü~iinün Ba~hekimliğinrl~ bnlundııkuuı sonra, Ha,­ya.ti Kimya R,aşasistanı olarak Gülhane Askeri Tıp Akademisinde yeniden görev almL5tır.

Raşasistanlı~ım ba~.an ile (anunnla,ya" Dr. M. Sami Bağlum. 30 Ağustos 1944 tarihinde Iabib Binba<jıhğa yükselmiş, bir sü.rt' İZmir Askeri ve Erzurum Çakmak Ha...;;ta.ııelerinde Tıbhi Kimya Müt~hassısı olarak çalı.5mış, 7 Ma,yıs 1947 tarihinde sağlık duru­mu nedeni ile ordudan emekli olarak ayrılml!j vı: 26 Temmuz 1947 tarihinde de Refik Saydam Merkez Hıfııssıhha Enstitüsü Fanna­koloji Şubesinde görevalmıştır. Bu arada, Hıfzıs,<;.ııha Okulunda Gıda Kimyası öğretmenliği de yapm.-ştır.

2 Ekim 1972 tarihinde Enstitü Müdür Vekilliği görevine ata­nan Dr. 1\1. ~arui Ba~lum, 29 Ocak 1974 günü, evinde ani olanı.k

hayata gözlerini yummuş, M O~ak 1974 tarihinde, Hacı Bayram Camiinde namazı kılnıdıktan sonra eenaze:si büyük bir dost ve meskktaş (~phıJu,tlınun omuzları iizerİJHle, z<;keri törenle Cebeci­deki Asrı Mezarlığa götiirülmilij v(' oradaki aile kabristanında top­rağa. verilmiştir.

Dr. M. Sami Bağluıİı, aralıksız 2'7 yil Hıfzıssihha EnstitüsUniin Fanlliılwloji ve m~ Kontrol Şubeler~nin laboratuvarıarında, so­nımIuluk duygusunun tam idrahl içinde b;üytik bir feragat ve dd­diyetle çalışDUş, çelebiı$, iyilikseverlik?; olgunlu!!u ve hoşgörürtü,· ğ'J. ile kendisini ırz.a,ktan ve yakından tanıyan biiyük, kiiı;ük herke­sİn ~vgi ve Baygısını kazanmıştır.

Enstitümüziin bu eski ve değerli mensubu, unutulmaz ki~iliğj­

riin çok temiz hahrası ile kalpIerde daima ya5a,yacaktır. '

Aile.~İne, meslektaşlanna., dostlanna ba~sağhğı diler, az!ı ha­tırasım saygı ile ananz..

D e r g i

6

REFiK SAYDAM MERKEZ lUFZIS8IHHA ENSTtTtl'St) 19'73 YILI ÇALIŞMALARI

Dr. &ımı B"-ÖLUM EnstitU MUdUr Veklll

Enstitü 1973 yılını normal bir çalışma yılı olarak t.ıllna.ml .. -mıştır. Enstit!inün merkez kuruluşları arasında yer alan ve 1969 yılında temeli atılan yeni laboratuvar binalannın birinci inşa.a.t bö­lümü, 1973 yılında tamamlanmış ve buraya Bakteriyoloji, Kimya Şubelerinin laboratuvarıarı ile, Viroloji ve Kan Transfüzyon Şube­lerinin bir bölümü, Kültür Kolleksiyon ve Biyolojik Kontrol L8.bo­ratuvarlarıyla atelyenin tamamı yerleştirilmiştir. Böylece, mev­cut yer sıkıntısı bir ölçüde giderilebilmiştir.

Mali imkanlar çerçevesi içinde laboratuvarıarın modern ıxaç

ve gere~lerb donatılmasına devam edilmiş, bu arada, kimya ve il1tç kontrol labQratuvarlarının Ultravisibl spektrofotometre ve Gaz kroma tografi cihazlarına olan ihtiyaçlarının karşılanması için ~e­

rekli işlemler sonuçlandırılmıştır.

Enstitü bünyesi içinde bir pestisid kontrol ve araştınna labo­ratuvarı kurulmuş ve faaliyete geçirilmiştir.

Biyolojik Kontrol Laboratuvan Şefi Dr. Şerafet Ertuğrul,

kendi isteği ile emekliye aynlmıştır. Bundan başka, iki uzman ta­bip, dört eczacı, bir uzman veteriner, beş kimya yüksek mühendisi, bir tıbbı teknolog, bir biyolog, beş sağlık memuru, dokuz laborant

7

yardımcısı, üç büro memuru istifa ederek veya başka görevlere atanarak, bir hem .. ')ire, bir sağlık memuru. bir büro memuru ve on laboratuvar yardımcısı da kendi istekleriyle emekli olarak Ensti­tüden ayrılmışlardır . Aynı yıl içinde, dört uzman tabip, dokuz ec­zacı, ondört kimya yüksek mühendisi ve kimyager, bir veteriner hekim, dört biyolog, yedi sağlık memuru, bir daktilo, altı büro me­muru ve yardımcı hizmetler sınıfından kırkdört kişi açıktan veya naklen Enstitüye atanarak, laboratuvarlarda görev al ını.şl ardır.

Dr. Vet. Aral Gürsel'in 30 Temmuz 1973 tarihindeki ölümü ile, Enstitü değerli bir elemanını kaybetmiş bulunmaktadır.

1973 yılında, 'Diyarbakır, Adana ve 1.zmir Bölge Hıf.ı.ıssıhha

Enstiti11ednde 60 048 adet bakteriyolojik, serolojik, parazitolojik tahlil ile 15 537 adet gıda ve biyökimya analizleri yapılmı.ştır.

Enstitünün üretim, analiz ve kontrollarla ilgili çalı.şmalan,

ayrıntılı olarak aşağıda açıklanmıştır.

i - 19'73 yılında hazırlanan, gönderilen A5ı, Antijen ve Serumla:r :

Cinsi '

Tifo (T,A.B.)

Kolera

B.C.G. (deri içi)

Toplam ;

Kuduz

Çiçek ' (gliserinli)

Çiçek . (kuru)

Influenza'

To'pt am

8

(1)

(2)

BAKTERi AŞILARI

üretim (cc.)

2767500 6152000

211295

9180795

Vm.US AŞILARI

üretim (cc. )

2356 400

79671 (5178615 doz)

&861 ( 740590 doz)

2500

2447432

Sevk (cc.)

3300 725 5299360

123755 8723840

Sevk (cc.)

169135<l

70652 ( 4 392 380 doz)

7951 ( 664 533 doz)

0585

1 no 538

(3) ANATOKSINLER

Öretim (oc.)

Difteri

Tetanoz

Toplam

cinei

(4)

4400

161600

166000

KARMA AŞILAR

tl'retim (oc. ) ------------

Tifo-Difteri-Tetanoı 2400500

Difteri-Boğmaca-Tetanoz 701030

Tifo-Tetanoz 1302200

Difteri-Tetanoz 9000

Toplam 4418730

(5) ANTIJEN VE ALLERJENLER

-----------Wassennann antijeni

Kalın antijeni

Agglütinasyon için antijen

V.D.R.L.

Kolmer

Mantoux (PPD)

Antijen metilik (saf)

Antijen metilik (sulu)

Toplam

Cretim (cc.)

0350

54400

0125

0100

225925

280 900

Sevk (cc.)

74110

74 no

Sevk (cc.)

2910645

1168515

1425465

0650

5505275

Sevk (cc.)

0455

0685

54 400

200 885

1030

0690

258145

(6) KAN GRUBU TAYİNİ İÇlN ANTI- SERUMLAR

Cinsi Üretim Sevk

Anti - A 173 şişe (5 cc.) 326 şişe

Anti - B 191 " » 360 »

Anti - AB 90 » » 192 »

Toplam 4.54 " » 878 »

(7) ANT1TOKStNLER VE DİGER SERUMLAR

Cinsi

Tetanoz (At)

» »

» (sığır)

Difteri (At)

1500 ünite

5000 »

1500 »

3000 »

( . ) ( . ) ( . )

Üretim

251570 şişe

55235 »

12320 'l

Difteri, pürifiye-Kons. 10 000 ın 22 725 »

Gazlı Gangren (Poliv) 104&) >>

Şarbon 5295 »

Sevk

248065 şişe

51695 »

860 »

12300 ;'>

15702 ;>

8516 :'>

6777 ::>

Akrep (''')

Hemolitik

22800 ampul 3534:0 ampul

Kuduz

Normal (At)

1827 şişe

1190 »

( ~) Eski 3000 ve 10000 ilnitenln kal'ç . lıg-ıuır.

139 şişe

1877 »

1 042 »

( ") Elr ampul .serum, bir akrep kuyruğunun zehirini nötralize eder.

II - 1973 yılı içinde yapılan analiz, incdenıe ve kontrollar:

(1) BAKTERİYOLOJİ ANALıZ VE KONTROLLAR

C i n si

Muhtelif kültürler

Muhtelif agglütinasyonlar

Kahn teamülü

Kolmer teamülü

VDRL teamüIü

Yiyecek ve içecek kontrolu

Klinik kan muayenesi

Antibiyotik hassasiyet testi

:Cışkıda parazitolojik muayene

Otovaksen

Spermogram

Weinberg Reaksiyonu

Casoni R.eaksiyonu

Sularda tek ami! aranması

T.P.I.

Vajen akıntısı

İdrarda parazit

Ette parazit

Safrada parazit

Toplam

Ade t

8700

627

13428

1342&

13428

1024

12

799

1191

70

910

168

66

6335

603

9

3

1

1

60802

1l

Cinsi Adet

(2) TüBERKÜLOZ BAKIMINDAN YAPILAN KÜLTüR VE ANAL1ZLER 24094

(3) VtROLOJlK ANALtZ VE KONTROILAR 14 326

(4) HEMATOLOJlK ANAI.ızr.ER 74{)4 (5) SUş KüLTüR KOLLEKS1YON LABORATUVARl

INCELEMELERl 441 Bu laboratuvarda ayrıca, 2 448 cc. çeşitli agglil-tinan senun tireWmiş, laboratuvarlara 418 adet muhtelif bakteri suşu gönderilmiştir.

(6) KtMYASAL ANALız VE KONTROLLAR

C i n s i

tçme suyu

Maden suyu

Memba suyu

Yiyecek maddeleri

tçilecek maddeler

Biyolojik analizler

Temizlik maddesi

Sabun

Deterjan

Mütalaa

ldrar tahlili

Boyalar

Solüsyon

AJüminyumlar

Diğerleri

Toplam

12

.... .... _------.... ----._- Adet

836

66

141

2435

364

13153

41

82

229

407

4900

98

10

94

179

23035

(7) ıLAç KONTROLLARI Ci ns i Ade t

Antibiyotikler 380

Vitamin preparatlan (Kimyasal ve mikrob. analiz) 163

Hormonlar, enzimler, antikoa.gülanlar, müretikler 169

Narkotilder, hipnotikler, antipiretikler, analjezikler 339

Anestezikler, ana1eptiker, trankilizanlar 103

Ka1b, damar ve kan basıncı ilaçlan 177

Antihistaminikler ve otonomik sistem ilaçları 183

msektisitler, keratolitik ilaçlar, müshiller 14

Serumlar (glikozlu, laktatlı vb .), kuvvet şunıpları, kıl dökücüler 197

Kodeka muayeneleri, meçhul maddeler, fla.sterler, diş macun1an 196

Sülfarnidler, antitUberküloz ilaçlar 127

Antiaeptikler, anthelmintik ilaçlar 169

Mtitaıaaıar 70

Y azışm alar 409

Top i a. ro 2 702

(8) FARMAKOLOJiK VE TOKS1KOLOJ1K ANAUZ VE KONTROLLAR

C i DSı

Pirojen testleri

tıaçlarda zararsızlık testleri

Farmakodinamik aktivite ve dozaj tayinleri

Cio - tokBikolojik deneyler

Gebelik testleri (Galli - mainini)

Adet.

259

2131

55

285

12291

13

C i n 8 i Adet --- -------------Mütalaalar 136

Yazışmalar 135

Prospektüs tetkikleri 387

Sularda zehirli maddelerin aranması (kimyasal analiz) 41

Sütlerde zehirli maddelerin aranması (kimyasal analiz) _6

Hububat ve gıda maddelerinde zehirli maddelerin aranması (kimyasal analiz) 209

Vücut sıvılarında zehirli maddelerin aranması 9

Kolera aşılarında total Nitrojen tayini 18

Tifo aşılarında total Nitrojen tayini 10

Zehirli ve iyi edici bitkiler üzerinde Farmako-Botanik

incelemeler

Toplam

Farmakoloji laboratuvarlarından bundan başka,

ruhsat için iıa.çlarla ilgili 2470 adet dosya incelenmiştir.

(9) EtYOLOJIK KONTROLLAR

C i ns i

Sterilite

Aşı ve senımlarda zararsızlık

Aşı kontrolları

Serum kontrollan

To P 1 am

H

3

15973

Adet

1574

517

38

31

2160

ın - Laboratuvar deney hayvanları :

Cinsi

Tavşan

Kobay

Fare

Sıçan

Toplam

Yeti~tirilen (Adet)

1627

141ti{)

23274

715

39776

Kullanılan (Adet)

1596

13285

20 630

853

36344

IV - 1973 yılında, Enstitü Aşı İstaByonunda 5 024 kişiye muhtelif cins aşı uygolanmıştır.

v - Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilmiş bulunan fiyatlar üzerinden, 19'73 yılında. Enstitüde yapılan işlerin mali değer­leri toplu olarak aşağışa !,:ıkanlmıştır :

Üretilen ru]ılar

üretilen serumlar

üretilen antijen ve aııerjenler

Yapılan analiz ve kontrollar

Ye tiştirilen deney hayvanJ an

Toplam

Toplam ~ğerleri (T.L.)

5797255

2425340

123822

5562955

376395

14 285 967

15

ANNUAL REPOR:f FOR THE YEAR 19'73 OF THE REFIK SAYDAM CENTRAL INSTITUTE OF HYG~

Dr. Sami BAOLUM' Actlng Director

During the year under review the In.stitute was able to meet all the demands and also continue the main activities.

Members of the staff of the Institute published the results of their studies . in this Bulletin as well as in other periodicals.

i - PRODUCTlON ACTIV1TIES :

Vaccines, toxoids, antigens, allergens and antitoxins produced and issued during 1973 are showed in the following tables :

(1) Bacterial Vaccines :

Kind of Product Prodnced (ml) Delivered (ml)

Typhoid (T .AB.) vaccİne 2767500 3300 725

Cholera vaccine 6152000 529936ü

B.C.G. (Intracutaneous) 211295 123 755

Tota.l 9l8O '195 8723840

16

Kind of Product

Rabies vaccine

Smallpox vaccine ted lymph)

Smallpox vaccioe

Influenza vaccine

To ta J

Kind of Product

Tetaous vaccine

Diphteria vaccine

To ta i

(2) Viral Vaccines :

ProducOO. (ml)

235ô4DO

(glycerina-

( dried)

79671

(5178615 doses)

8&>1

74.-0 5~ :1os~s)

2500

2447432

(3) Toxoids :

Produced (ml)

161600

4400

166 000

(4) Combined vaccines :

Delivered (ml)

1691350

70652

(-! 532 3S0 doses)

7951

66152'3 doses)

ü585

1 77e 538

Delivered (ml)

74 ııo

74110

Kind of Product Produced (mi) Delinred (ml) ----_._ ... _ ._--_._--_ ._ -- ----._------- --

Typhoid-Diphteria-Tetanus 2406500 2910645

Diphleria-Tetallus-Perlussis 701030 1168515

Typhoid-Tetanus 1302200 1425465

Diphteria-Tetaous 9000 0650

To ta i 441873{) 5 5-ü5 275

17

(5) Antigens and Allergens :

Kind of Product Produced (ml) Delivcred (ml) ----------------------

Wassermann antigen

Kab.n antigen 0350

Antigens for agglutination tests 54 400

V.D.R.L.

Kolmer antigen

Yantoux (PPD)

Antigene methylique (pure)

Antigene methylique (diluted)

To ta i

0125

0100

225925

28-0900

(6) Blood grouping sera :

Kind of product

Anti-A blood grouping serum (in 5 mj vials)

Anti-B blood grouping serum ,( in 5 ml vials)

Anti-AB blood grouping serum (in 5 ml via/s)

Total

Produced

173 vials

191 »

90 »

454 »

(7) Antitoxins and other sera:

Kind of pr9duct Produced

0455

0685

54400

200 885

1030

0690

258145

Delivered

326 vials

360 »

192 »

878 »

Delivered --------------------- -------

Tetanus antitoxin (horse 1500 lU 251 570 vials

Tetanus antitoxin (horse) 5000 LU 55 235 »

Tetanus antitoxin (calf) 150ü TU

Dıphteria antitoxin purified 10 000 lU

18

22725

248 065 vials

51695 »

860 »

15702 »

KinCI of product Produced

Diphteria antitoxin (horse) 3000 ro 12320 »

Gas-Gangrene Poliv. antitoxin 10460 »

Antianthrax serum (in 20 ml vials) 5295 »

Antirabies serum (in 20 ml vials) 1827 li

Scorpion antivenom (in ampouls) (~) 22890 amp.

Heamolytic antiserum. İn 5 ml

Normal serum .horse). in 100 ml 1190 vials

II - ANALYSING and CONTROL ACTIVITIES:

(1) Bacteriological exanıinations and analysis :

Kind of examination

Various cu1tures

Agglutination tests

Kalın tests

Kolmer tests

V.D.R.L. tests

Control of eating and drinking substances

Antibiotic sensitivity tests

Feces examination for parazites

Autogenous vaccine

Seminal assay

Weinberg tests

Casoni tests

Water examination for E. coli

T.P.I. tests

Miscellaneous

Total

Delivered

12300 »

15702 »

6 777 »

1&77 »

35340 amp.

139 vials

1042 »

Number .

8700

627

13428

13428

13428

1024

799

1191

70

910

168

66

6336

603

26

60802

( • ) Content.<ı of one ampoule will neutralize one sting of AndroctonllB crassicauda.

19

Number ------------------- - -._ ---_._.-.

(2) Bacteriological Examinations for Tuberculosis

(3) Virological Examinations

(4) Haematological Examinations

(5) MİScellaneous

(6) Chemical Analysis and Controls :

Kind of examina.tion ----- - _ .--_._._ -----------Drinking Water

Mineral Water

Spring Water

Eating Su bstances

Drinking Su bstances

Biochemical Analysie

Cleaning materials

Soaps

Detergents

Urine Analysİs

Food Colours

Remarks and opi.n1ona

Mi.scellaneou.s

Total

20

24091

14 326

7404

441

Number

836

66

Hi

2435

364

13153

41

82

229

4900

98

407

283

ZS035

(7) Drug Control:

Kind of examination Number

Antibiotics 3SO

Vitamins 163

Honnones, Enzymes, Antieoagulants, Diureties 16!)

Na.reoties, Hypnoties, Antipyreties, Analgesies 339

Anesthetics, Analeptics, Sedatives 103

Ca.rdiovaseular Drugs ı 77

Drugs for autonomie system and antihistaminie drugs . IS!)

Keratolytie drugs, la.xatives and inscebeides 14

Pa.renteral fluids 197

Codex examinationa, Una,uthorised prepa-rations, adhesive plasters, tooth-paste 196

Sulfonantides and Antitubereulous Drugs 127

Antiseptics, anthelmintics 169

Remarks and opinions 70

Correspondanees 409

To t a i 2702

(8) Phannaeologieal and Toxieologieal Analysis and Controls:

Kind of cxamina.tion Number

Pyrogen tests

Safety testa in drugs

Bio-assays for pharmaeodynamie aetivity

Bio-assays for toxieity

Frog tests for pregnaney

259

2131

55

285

12291

21

Kind of examina.tion Number

Remarks and opinions 136

Correspondances 135

Mis ce II an eo us 387

Tmeic substances in water 41

Toxic substances in milk 6

Toxic substances in food and in corn

Toxic substances in body fluids

Determination of total Nitrogen in Cholera and Typhoid vaccines

Medicinal and poisonous plants

To tal

(9) Biological Controls:

Kind of examina tion

Sterility tests

Safety tests in vaccines and in sera

Control of vaccines

Control of sera

Total

ın - LABORATOR,y ANIMAıs :

N umber of animals b red

209

9

28

3

15975

Number

1574

517

38

31

2 ]60

Number of animaJa issued 8pecles of Anirruıls

Rabbits ,-- - ,----------- ----- - - -

Guinea pigs

Swiss mice

Total

1627

14 160

23274

715

39776

1596

13285

20630

853

36344

IV - The production and control activities of the Institut.e in J 973 are valued to the price list fixed by the GOVE:'rnmcııt

and given below :

Activities

Vaccines

Sera

Antigens and allergens

All sort of Analysis

Laboratory animals

To t al

Value in TL

5797255

242534D

123 822

55629"55

376595

14 28:,}9U7

23

1973 - 19:74 tNFLUENZA MEVStMt

VE LABORATUV AR BULGULARIMIZ

Dr. Elhan ÖZLüARDA (~) Çlğdem ART1JK C"")

1973 - 1974 mevsiminde dünyadaki influenza durumunu an-latmaya geçmeden evvel, 1972 - 73 mevsimindeki influenza vİroL)­

jisi ve epidemiyolojisini özetlemekte yarar görüyoruz (21) :

Wluenza A virusun aktivitesi: Ekim 1972 - Mart 1973 p8ri­yodunda Kuzey Yarımküresinin büyük bir kısmında influenza en­feksiyonlan vukubu1muş, influenza A,/England/ 4Z,/'12 virus başlı­

ca etken olarak saptanmış ve hastalığa yakalanma oranı Ocak ayında azamiye varmıştı. A/ EDgland/ 42.'72 varyantı ile ondan ev­velki varyantlar arasındaki antijenik farklar nedeni ile ve Mayıs­Eylül 1972 aylan arasında Malaysiya, Singapur ve Avustralya'd:1 görülen epidemiler ve lokal salgınlarda popülasyonun hastalığa ya· kalanma eğiliminin yüksekliğinin dikkati çekecek düzeyde olması sonucu, bu varyantla enfeksiyonun yayılacağı önceden bekleniyor­du. Nitekim, Dünya Sağlık örgütü (WHO) nün Haftalık Epidemi­yolojik Kayıtlar n)rgisi (WER) nin 6 Ekim 1972 sayısında .. influ-

( ~) Refik Saydam Merkez HıfzlSSıhha Eııstı ttisli , Vlroloji ve Virus AŞılııl'!

Şubesi MUdUrU, Dünya Sagl1k örgütü 'Türkıye Ulusal Grlp Merketi EkSpert

«.) Refik Saydam Merkez HıfzlSSıhha Enstltilsli, Vlroloji ve Virus Aşılıır!

Şubesi. Teşhis Laboratuvarı Şefi

24

enza aşılarının fonnülünün değiştirilmesi gerekebileceği » iiad ,-' edilmişti.

Bununla beraber, hastalığa yakalanma oranıC;1 çok yi';ksek olduğu Sovyetler Birliği, 'Doğu ve Kuz-ey Romanya ve Fas dı ~ında, morbidite ortalamanın üzerinde değildi ve Fransa, İsviçre, İskoç­ya'daki bazı merkezlerde incelenen s-erumlardan yalmz sınırlı bir kısmının infIuenza etyolojisini gösterdiğini bildirdiler. Heriki ya­nmkürede de görülen vukuat azlığı muhtemelen, A 'England42,' 72 ile, evvelki yıllarda aktivite gösteren A virus arasındaki antij2nik yakınlıkla ilgilidir.

İnfIuenza B virusun aktivitesi : lnfhıenıa B vİl us enfeksiyon­lan bazı ülkelerden bildirildi. çoğu A virus enfeksiyonunu izleye­rek Şubat ve MaY1S ayları arasında baş lamıştı ve Haziran, hatta Temmuz ortalanna kadar devam etmi$ti . Genellikle sporadik vaka­lar halinde görüldü, fakat Hawaii'de çok yaygındı ve Japonya'da oldukça geniş bir epidemiye sebep olmuştu. Aralık 1972 den sonra yalnız Hawaii ve Hong Kong B virus enfeksiyonlan bildirdiler. B tipi viruslar antijenik olarak, B: Victoria: 98926: 70, B «interm2-diateı> veya B /Hong Kong/5/ 72 varyantıarından birine yakındı; birincinin ve üçüncünün, antijenik bakımdan bariz şekilde farklı

olmakla beraber, B "intermediate» varyantına resiprokal yakınlık­Ian vardır ve bu nedenle bu şekilde adlandırılmıştır (B i Victoria . '70, 1967 - 1972 arasında aktivite gösteren B virus suşlarını temsil et­mektedir. B «intermediate» ve B/ Victoria 70 varyantıarı lngilte­re'de 1973 Ekiminde izole edilmiştir).

Hawaü'de yalnız B «intermediate» ve Hong Kong'da yalnız

B /Hong Kong/ 5/ 72 varyantı görüldüğü halde , 1973 Şubatındanberi B virusun etkisinde kalan ülkeler, varyantıardan ikisinin veya h ::r üçünün aynı zamanda aktivite gösterdiğini bildirmişlerdi: Batı 1\1-

manya'da B/ Vic .. ; 70 ve B «intermediate», Japonya'da B/ Vic.l'iO , B «intennediate» ve B HK. :5/ 72 (B/Vic.'70'e benzeyen suşlar sa­yıca daha azdı) , İngiltere ve Galler'de yine her üç varyaııt saptan­mıştı. Bir B «intennediate» varyantı Doğu Almanya'da ve iki tane de ABD'de izole edilmişti.

Yukarıda bildirilen virolojik durum ve elde ediL>n serolojik ve epidemiyolojik ve riler (Japonya'daki epidemi, populasyonun çoğu­

nun iki yeni virus varyantına duyarlığını göstermekteydi) bu var-

25

yantlarm biri veya diğeriniıı veya Ilerikisinin geniş ş€kildc yayıla­

bileceğinin düşünülmesine zemin hazırlamıştı. Bu husus gözönüne . alınarak WHO Uluslararası tnfluenza Merkezleri (:Cünya tnfluenza

Merkezi (WIC) ve Amerikalar Uluslararası tnfluenza MerkeLi (IICA) aşıların formülasyonu için tekliflerde buıunmuşlardı (17). Bu öneriler ;,öyle idi: «Bütün bUgeierde B HK 5 72 benzeri veya «intermediate» sU$ların yaygın hale geleceğini şimdiden bilemiye­ceğimiz için, B, Vic./70 ve B HK / 5 72 benzeri suşların herikisini ihtiva eden aşılar hazırlanmalıdır . Serolojik çalışmalar, bu su~ların homolog viruslara ve daha az olarak dntermediate» suşlara kar~ı koruma sağlayabileceğini göstenni.ştir. B,. HK 5, 72 antijeni, A. Eng. 42!7~ (H3N2) ve B. Vic,.70 - benzeri antijenleri ihtiva eden ikili bir aşıdan ayrı olarak, monovalan bir aşı halinde hazırlanabi­lir . Yeni B HK / 572 - benz€ri varyantlann aktivite gösterdiği bi­linen Birleşik Kırallık gibi bölgelerde kullanılmak üzere inaktive aşılara, B,'HK '5, 72 - benzeri bir suşa ilaveten B :Vic. 70 - bemeri bir suşun da eklenmesi ihtiyandir (E Roma .. ı 37, B , Vic. : 9892u , 70 ve B / &rkeley/1'71, 1967 - 1971 yıllarında aktivite gösteren influ­enza B viruslarm m ümessilidirl~r. B , HK ':5 .. 73 ve B/HK/ 8/ 73 an­tijenik olarak yeni B, HK.'5 . 7L. varyantına identik izolmanlardır).

Bununla beraber, bu öneriler içinde sp!?sifik olarak sczüg2çen vi­ruslarla eşdeğerde oldu~u tam antijenik analizlerde göst:!rilmi';; olan diğer suşlar da, inakth'e aşıların hazırlanmasında kullanıla­

bilirler. »

tnfluenza A virus enfeksiyonlarının klinik karakterleri: Genel olarak, A virus enfeksiyonlarına bağlı herhangi bir ezel klinik şid­

det veya komplikasyon bildirilmedi. Bununla beraber ABD'de, 1968 - 69 kışındaki Hong Kong virusa bağlı ba~:lıca dalgadan beri rastlanan en yüksek derecede, pnömoniden ve influenzadan «fazla ölüm» görüldü. Aynı şekilde tngiltere ve Galler'de influemadan haftalık ölüm adedi, epidemi yıllarından daha fazla idi.

İnfluenza B virus enfeksiyonlarının klinik karakterleri: Fe­

deral Almanya, B virus enfeksiyonlarının, yeni «intermediate » B

varyantının aktivite göstermesine rağmen, Avirus enf2ksiyonlan­

na nazaran daha selim olduğunu bildümiştir. B virus enfeksiyon­

ları genellikle, klinik bakımdan, ii virus enfeksiyonlarmdan daha

selim bilinir.

26

1973 yılı Şubatında hemen hemen bütün ülkelerde influema aktivitesi azalmış veya tamamen durmuştu (2). Bununla beraber b3.zı ülkelerde daha sonraki aylarda yeni üıfluenm vak'aları veya salgınları gÖrüldü. örneğin, Batı Almanya'da Nisan sonunda influ­enza B virus ile vak'alar olmuş, Fransa'da Ocak - Şubat lv73'te A ve B virusla olan epidemilerden sonra B virusla vak'alar art­mıştı (3) . Japonya'da ise Mart'ta biten influenza A yaygın epide­misinden sonra, NiBan'da lokalize influenza B salgınıarı başlamış­

tı (7); hastalık Temmuz'da yayılmaya devam etti (11) ve bütün ülkeyi kapladıktan sonra hafiflemeye ba ':ladı. lzole edilen influenza B virus suşlarının çoğu B «intermediate» tipte, az bir kısmı ise da­ha evvelki B tiplerine yakındı. Daha evvel yapılan serolojik bir ça­lışmada, çocukların son epidemi etkenine karşı antikorları bulun­madığı, daha evvelki B suşlarına karşı ise az veya çok antikorları

bulunduğu saptanmU?tı (12). 1nfluenza B salgınıarı Japonya'da bü­tün yaz ve sonbaharda ülke çapında devam etti; Aralık 1973 ayın­da hafifleme eğilimi gösterdi. tzele edilen B virusların çoğu B 'HK 5/72 ve B «intermediate» tiplerindeydi. Sonbaharda bir miktar Aj Port Chalmers/ l i 73 tipinde influenza virusları da izole edil­mişti (26).

AlPort Chalmers,l '73 virus suşu 1973 Eylül ve Ekim ayla­rında Yeni Zelanda'nın Port Chalmers ilind8 görülen salgında izole edilmiştir. Başlangıçta A .'Eng . .'42 /72 suşuna benzetilen cu var­yantın daha sonra, özellikle neuraminidase antijenibakımından

42/ 72 virustan farklanmış Olduğu saptandı. Aşağıda görüleceği üzere, bu yeni varyant daha sonra bütün dünyada yaygın hale gel­miştir.

WIC de yapılan Hemaglütinasyon - tnhibisyon (HAl) testl~ri:

Hong Kong'da 1972 Aralık ayında izole edilen B,'HK5: 72 suşu­nun ve Ocak 1973 ayında sporadik vak'alardan izole edieln B'HK., 5/ 73 suşunun, evvelki B suşlarındaıı önemli derecede antijeııik

farklanma gösterdiğini saptamıstı (4). BHK ':5/7'2, antikorlara fazla ilgi göstermemiş, fakat B/ HK 5 73 ile antijenik fark iyi tes­bit edilmişti (5) .

Hong Kong'da izole edileıılere benzer influenza B viruslar Avustralya'da da sporadik vak'alardan izole edilmiştir. Aynı süre­de, B , HK,5 , 72 ile evvelki B sU~'ları arasında antij3nik olarak in­terrnediate durumda olan suşlar, Haıınover'de ve 1ngiltere'de izole

edilmişti. Batı Almanya'da Mart - Nisan 1973'teki salgınlarda izo­le edilen beş B sn;: undan ikisi '! intermediate» tipte, üçü 1967 - 71 deki B varyantlarına yakın bulunmuştu . HAl testlerinde, evvelki (1967 - 71) suşların antiserumları B·HK ··5/ 72 - benzeri suşlarla önemli reaksiyon vermemiş, buna karşı. İngiltere ve Batı Alman­ya'da izole edilen «intermediate» suşlarla bir derecey-: kadar reak­siyon vermişti; B/ HK/5 72 ve B /HK ·5. 73 antiserumlan da, du­termediate» Avrupa suşlannı inhibe etti, fakat evvelki su~lan et­medi. İlk çalışmalar antijenik varyasyonun yalnız hemaglütininc ait olduğunu, nöraminidazı kapsamadığını gösterdi.

Genç yetişkinlerde yapılan serolojik ara7tırmalar, İngiltere'de

% 7 ve ABD'de C;~ 1 kişinin B 'HK 5,. 72 su~:una karşı 1 /20 veya daha yüksek titrede HAl antikoru taşıdığını g6sterdi. Bu bulgular, populasyonun B/ HK, 5/72 ye benzeyen influenza B viruslan il~

pek az karşllaşmJli olduğu kanısını \'t:nni.~ ti ve mevcut a~ılardaki influenza B suşlarının, E,HK/ 5 /72 - benzeri suşlara karşı yeterli koruma sağlayamıyacağı test sonuc:larından anlaŞIlnuştl, B /HI{ ;' 5/72 - benzeri s~ların Hong Kong ve Avustralya'da, «intermediate» su~ların tngiltere ve Batı Almanya'da ortaya çıkarılışı, eski su~la­rın da hala izole edilmesine rağmen, bu yeni varyantıann hüküm sürmeye başladığını göstermişti (3) . Japonya'da 1973 ilkbahnnn­da izole edilen B suşlarının da «intermediate» tipte oldukları WI:~ de doğrulanmıştı (8).

Birle '.~ik Kırallık'ta 1972 - 73 influenza mevsiminde, antijenik olarak farklı üç B vİrusu izol,e edilmiş oluyordu: 1) 1967 - 71 yıl­

larmda sirküle edenlere benzeyenler. 2) «İntermedia te» suşlar, 3) Bi HI{ /5,'72 - benzeri suşlar (7). 1973 - 74 influ~l12a mevsimi başlarında (Eylül - E-kim 1973 aylarında) Birle~ik Kırallık'ta, A/ Eng.4:2/ 72, B dntermediate» ve B1HI{/ 5/ 72 viruslan il~ okul salgınları görülmeye başlandı, Sporadik vak'alardan da 1937 - 'll suşlarına t?m-er E virus izole ediliyordu (20, 21). Okul salgınl an Aralık 1C·73 ve Ocak 1[74 aylarında da devam etti. Salgın etkenleri B «intermediate » ve B 'HI{ /572 tipte viruslardı. ~,p)radik vak'a­lardan A/ Port Chalmers/ 173 tipinde viruslar izole ediliyordu. 18-koçya'da çocuklar ve yaşlılarda B virusla olan influenm vak'aları

artmıştı (Z4, '27, 28). Ocak ayı sonunda B enfeksiyonları yaygın hale geldi. Bu arada A vi.rwıla enfeksiyona ait serolojik delil de bu­lunuyordu (30), Birleşik Kırallık'ta Ekim 1913 ten Ocak 1974 50-

28

nuna kadar izole edilen 146 sU!;jun 43'ü, A Port ehalmers 1·73, 103'ü B .ı:intermediate » veya B HK. 5 72 tipinde bulunmuştu (29) . Ocak ayı sonuna doğru vak'alar azalır gibi olmuş fakat Şubat'ta

daha çok B viruslarla ve daha az A virusla vak'alar artarak de­vam ctmiş-ti. Çocukların daha çok etkilendiği görülüycrdu (32).

Mart ayında da bu durum sürdü. İskoçya'da epidemi hafifl~r gibi oldu. Laha çok B ve az olarak A. PC 1/73 tipi virus izole ediliyor­du (35). Mart sonunda İngiltere'de influenza vak'aları azalmaya ba~ladı. Enfeksiyon etkeni daha çok B ve daha az olarak A virus­tu. İskoçya'da ise B ile olan vak'alar azalıyor, Avirus enfeksiyon­Ian artıyordu (38). Nisan'da Kuzey İrlanda'da da sporadik inf­luenza A ve B vak'aları saptandı (40). İngiltere'de Mart ayı orta-

eından itibaren influenza A enfeksiyonları E ye nazaran daha ha­kimduruma geçti; İskoçya'da ise Şubat ortalarından sonra B en­feksiyonları tamamen kayboldu, A aktivitesi de azalarak devam etti (41). özetleyecek olursak, 1973 - 74 mevsiminde influmza en­feksiyonları Birle-şik Kırallık'ta alışılmışın dışında özellik gösterdi.

İnfluenza A ve B virusları herikisi salgınlar yaptılar, fakat heriki tip virusun yaptığı enfeksiyonların azamiye vardığı Lamanlar t~rs oldu, yani B epidemisi kışın, A epidemisi ilkbaharda zirveye vardı. Eylül 1973 başında B «intermediate» tipi virusla bir okul salgını,

ayın ortasında sporadik A vak'aları, ay sonunda A Eng. · 42.'72 ile f,iddetli bir okul salgını oldu. Ekimin ikinci yarısında B. BK . 3,'72 ile iki okul salgını görüldü. Tek bir vak'adan da 1967 - 71 lerin B tipi virus izole edilm~ti; bu, eski tip virusların son görünü~ü oldu, Ekim sonuna kadar A virus enfeksiyonları sporadikti. Aynı za­manda, Adeno 7, ECHO 9 ve 11 tipi viruslar da aktifti. Bu safha­da, kışın hangi influenza virusunun dominant olacağı b,dli değildi.

Kasım sonuna doğru B virusla şiddetli okul salgınıarı oldu, Bu sal­gınlann yalnız ikisinde etken Avirustu . 1974 Ocak ayı ba~ına ka­dar influenza B yerleşti, okullarda B virusla vak'alar arttı, Şubat­ta azamiye vardı. Bundan sonra vak'a bildirileri azalmakla bera­ber uzun süre normal düzeyine varmadı. Ocak ve Şubat aylannda

A virusla vak'alar olmakla beraber bunların sayısı, influenza B

enfeksiyonlan zirveye vardıktan sonra artmaya ba~:ladı ve Nisan­

da en yüksek düzeye vardı. Bununla beraber A vak'aları sayısı, ge­

çen epidemi yıllarına nazaran a.zdı. Mayıs ayında A/ PC 1 'i3 tipi

virusla olan vak'a ihbarıarı azalmaya başladı.

29

İnfluenza B genellikle bir ilkbahar virusudur. Evvelki epidemi yıllarında B virusun etken olduğu vak'aların sayıs.ı Şubat'a kadar artmazdı ve Nisan veya Mayıs'ta azamiye varırdJ. 1973 - 74 mevsi­minde zirve Şubat'ta, yani alışılmıştan en az sekiz hafta evveldi ve vak'a adedi de e\'velki yıllardan yüksekti. lnfluenza A ise daha çok kış virusu olduğu halde, ilkbahar aylarına kadar uzanan sal­gınlar yapabilir. 1973 - 74 mevsiminde oldugu gibi, vak'alarm aza­IrJ adedinin Mart ve Nisan aylarına düşmesi mutad değildir (52).

Diğer Avrupa ülkelerinde 1973 -74 meVSİmindeki influenza aktivitesi ~.öyle idi :

lsveç'te Kasım 1973'te influenzaya - benzer vak 'alar , özellikle okul çocuklarında artmaya başladı ve B tipi virus izole edildi. Has­talık selim seyretmekle beraber yedi gün süren ateşli vak'alar da vardı (23). Aralık ayında da vak 'alar artmaya devam etti ve yetiş­kinlerde yaygın epidemi haline geldi. Çocuklardan B «intermediate» tipte virus izole edildi (26). Aralık ayı sonunda B «intermediate» salgını hafifledi (27), 1974 Şubat 'ında ise B vak'aları azaldığı hal­de A virusla enfeksiyonlar saptanmaya başladı (33). Şubat orta­sında B virus enfeksiyonları tamamen bitti, fakat A virusla vak'a­lar artmaya devam etti. Askeri' bir birlikteki salgının A '-PC/l " 73 tipi virusla meydana geldiği saptandı (36) , Nisan'da devam eden A enfeksiyonu dalgası hafiflemeye başladı (41),

Finlandiya'da 1973 Haziranında sporadik B virus vak'alan saptanmıştı (10). 1974 Ocak ayında da B virusla seyrek vak'alar görü!üyordu (29), Şubat başında askeri' bir birlikte A tipi virusla bir salgın oldu (31). B virus enfeksiyonları Mart ve Nisan ayların­da da devam etti. Etkenin B «intermediate» varyantı olduğu wıC de saptandı, Bu esnada, daha seyrek olmak üzere A vİrusla mey­dana gelen influenza vak'aları da görülüyordu (34, 35). Nisan ayın­da sporadik A ve B enfeksiyonlan azalmaya başladı (40) ,

Norveç'te Aralık - Ocak aylarında küçük influenza B salgıları

görüldü. Hastalık selim seyrediyordu. Birçok influenza - benzeri vak'alarda da hasta serumları influenza bakımından olumsuz bu­lundu (27). Şubat ayında devam eden salgınlar (32) ayın ortasın­

da hafiflemeye başladı (33). B virus salgınıarı Nisan ayında azal­dı, fakat Mart ve Nisan aylarında A virusla salgınlar oldu. 1zole edilen virus A/ Finland:'1.' 74'e yakındı (42) , Hastalık selim seyret­ti.

Danimarka'da İnfhıenza salgınıarı Şubat başında ba~ladı V2

Nisan ayında hafifledi. Ocak ayında daha çok B virus enfeksiyo­nuna ait delil bulunduğu halde, Şubat'tan sonra Avirus rredomi­nanttı ve B virusla enfeksiyona ait serolojik deliller d2 elde edil­mişti (34, 40).

Batı Almanya'da 1973 Aralık ayında A virusla enfeksivonlar­da hafif artma görülmüştü ve bütün yaş grupları etkilenmişti (26). 1974. Şubatında ise B virus, özellikle okul çocuklarında salgınlar

yaptı. Hastalığın kliniği seIimdL. Bu esnada A virusla sporadik influenza vak'aları da saptanıyordu (30). Ay sonunda influenza vukuatı azaldı. Daha çok B ve az olarak A PC173 tipi viruslar izole edildi (33). Mart ayından sonra B enfeksiyonlan tamamen kayboldu fakat A virusla sporadik vak'alar devam etti (4:0).

'Doğu Almanya'da Ocak ayından itibaren özellikle okul çocuk­

larında selim influenza - benzeri hastalık salgınıarı görüldü. Et­

ken daha çok A, daha az olarak B virustu (34). Mart ayına kadar

A ve B enfeksiyonları devam etti ve lokalize yuva salgınıarı oldu,

A tipi viruslar izole edildi (37) .

Polonya'da Ekim 1973 sonunda başlayan influenza B salgın­

ıarı Aralık'ta azamiye vardıktan sonra Ocak ve Şubat aylarında hafiflerneye başladı. Hastalık selim seyretmek le beraber bmpli­kasyonlu ağır vak'alar da görüldü. Genellikle bebekler ve çocuklar etkilendi. Salgınıarda ilk izole edilen su~lar B <dntermediate», son­rakiler B/HK :5/ 72 tipinde idi (27, 35).

Fransa'da Ocak ayından itibaren influenza A ve E vak'aları arttı (31). Kuzey Fransa'da Şubat'ta daha çok A ve daha az ola­rak B virusla vak'alar görülmeye devam ederken güneyde E virus­la okul salgınlan ve A/ PC: l : 73 tipi virusla sporadik vak'alar gö­rülüy?rdu (33). Mart'ta da devam eden influenza vak'alarının ço­gunluğunda, Şubat'taki durumun aksine, daha sık olarak B virus etkendi (36) . Nisan'da da görülen A ve B virus sporadik enfeksi­yonları (39) Mayıs sonuna kadar devam etti. Lokal bir Avirus salgını olmakla beraber, B virusa ait serolojik delil daha fazla idi. Hastalık genellikle selim seyretti, fakat özellikle küçük çocuklarda bazı yüksek ateşli vak'alar oldu. Yine A. PC, 1 · 73 tipi virus izole edildi (44).

31

Hollanda'da Ocak ayında gö·rülen B ·, intermediate» epidemi­si (29) ay sonundan itibaren hafiilerneye ba~ladl. Enfeksiyon her ya.ş grubun etkilemişti (33).

Belçika'da Şubat - Nisan ayları arasında influenza B dalgası­nın etkisi görüldü (41).

İsviçre'de Şubat ayında B HK · 5.72 tipi virusla sporadik inf­luenza vak'alan saptandı (31).

Çekoslovakya'da 1973 Aralık ayında Bi' HK. 5/ 12 tipi virusla, daha çok okul çocuklanm ve genç yetişkinleri etkileyen, kliniği se­lim, lokal influenza salgınları görüldü (26). Salgınlar Ocak ayı so­nunda hafifledi (33) . Şubat'ta bütün yaş gruplannda görülen vak'aların çoğu B. llli/5.· 72, daha azı B «intermediate» ve birkaçı

da 1967 - 71 suşlarına benzer viruslarla meydana gelmişti (34).

Macaristan'da Aralık ayında dağlDık lokal influenza B virus salgınlan oldu (26). Daha çok 0-4 yaş grubunda görülen B enfek­siyonlan Şubat ayında da devam etti (29, 31) . Şubat sonunda vak'alar azalmaya başladı (32) .

Yugoslavya'da Novi Sad'da Ekim 1973'te selim seyreden spo­radik Avirus vak'aları görüldü (22). Ocak ayında enfluenza - ben­zeri hastalıklar a.rttı ve B tipi virus izole edildi (29). Şubat'tan iti­baren artan ve yayılan influenza vak'alan önce okul epidemisi şeklinde seyretti, sonra bütün yaş gruplarım kapladı (38).

Avusturya'da" Viyana'da Mart ayında lokal Avirus salgınla­

rı oldu (37).

Romanya'da Şubat'ta, B.· BK ·8/ 73 (veya B i HK,·5.,.. 72) tipine benzer viruslarla selim seyreden okul salgınları oldu (31).

Eulgaristan'da Aralık cı.yında daha çok okul çocuklannda B virusla salgınlar oldu, bazı yerlerde yetişkinlerde de görüldü (27, 28). Şubat ayında da salgınlar yayılmaya devam etti ve genç ye­ti~kinkri de etkiledi (30, 33). Salgın Mart'ta hafiflerneye başladı. Sporadik vak'alarda serolojik olarak A virus enfeksiyonu delili saptandı (36).

!talya'da Mart ayında dagınık influenza A vak'alan görül­m~.tü (37). Daha sonra B virus izolasyonları da yapıldı (38).

32

İspanya'da Şubat sonlarından itibaren B virusla sporadik vak'alar ve aile salgınıarı saptandı. Daha çek 0-4 yaş grubunu kaps.::yordu (34). Bu durum Mart ayında da devam etti ve A tipi viruslar da izole edildi (37) .Nisan'da Barselona'da spradik vaka­lar devam ederken A virusla olan bir hastane salgınında ölümler görüldü (4:0).

Amerika Birleşik Devletleri ( ABD) 'nde 1973 Aralık ayında

durum normaldİ. Japonya'dan emporte bir A vak'nsı olmu,?tu. T~'k

tük vak'alardan B / HK /5/'72 tipinde virus izole edilmi~~ti. (1972-73 mevsiminde ise, 1970-71 suşlarından az farklı izolmanlar yanında «intcrmdiatc» gruptan viruslar da saptanm:jtı (2) . A \':; E virus cnfeksiycnlarının varlığı serolojik olarak ta dogrulo.nm;:itı (26). Ocak ayında, daha çok okul çocuklarını etkileyen sporadik salgın­lar oldu. lik ~ob E'::lil~n B viruslar B/ HK/ 5/12, dah;: ;;onrakiler B «intermediate~ tipte bulundu. İkinciler, BI Rannover / 2/ 73'e de benzemiyorlardı. İki vak'ada da A/ PC/ 1/73 tipi virus izole edil­mişti (29). Şubat'ta vak'alar artarak devam etti. Daha çok 0-4 yaş grubunda görülen bu vak'alardan B/HK/ 5/ 72 tipinde virwı izole edildi (32, 33). Mart başına kadar bu şekilde devam eden sal­gınlar Batıda hafiflemeye başladı. Mart'ta A virusla okul salgın­

ıarı ve lokalize salgınlar oldu (34:, 35, 39). Nisan'da influenza akti­vitesi azalmakla beraber B daha fazla olmak üzere A ve B enfek­siyonları saptanıyordu (41).

Puerto Rico'da Mart ayında lokal bir influenza - benzeri has­talık salgını oldu (39) . A virusla olan sporadik vak'alar v2 lokal salgınlar Mayıs ayına kadar devam etti (42) .

. WHO ve wıe'ne gelen raporlara göre Afrika kıt'asındaki ül­kelerde influenza dunımu şöyle idi :

Cezayir'de Mart ayında okul çocuklarında ve gen,; yeti.<;kin­lerde selim influenza A enfeksiyonları saptanmıştı (36). Sudan'da Aralık ayında görülen influenza A salgını Ocak'ta hafifledi. Hasta­lığın kliniği şiddetli olup, bitkinlik ve depresyon arazları UZW1 sü­reli idi (29). Bu salgının etkeninin A/PC/ 1/73 tipine benz.eruği

WIC de saptandı (32) . Senegal'de Ağustos - Eylül aylarında B «intermediate» vak'alan görülm~tü. Şubat ba.;;ından itibaren influenza A salgınlan görülmeye başlandı (17, 35). Kenya'da Ma­yıs - Temmuz 1973 aylarında çıkan selim bir epid~mide A/ England/

33

42/ 72 benzeri influenza virus u izole edilmişti (12). Merkezi Afri­ka Cumhuriyeti'nde 1973 Ağustos ve Eylül'ünde izole edil2n inf­luenza viruslan, A ı England ·42/72 tipine, Kasım'da saptananlar A/ PC/ 1/ 73 e benziyorlardı (24:, 34). Güney Mrika'da Mart 'ta başlayan ve Haziran'a kadar devam eden lokal influenza salgının­da daha çok A/ PC /1: 73 ve az olarak B viruslar izole edildi. Ma­yıs'ta yine A/ PC/ 1/ 73 ile, selim seyreden lokal bir salgın oldu (7, 47). Temmuz 1974 te görülen influenza - benzeri hastalık salgının­da da aynı tip virus izole edildi (50).

Asya ülkelerinde İsrail'de Şubat 1974'te orta şiddette influen:<a B <ıintermediate» ile, daha çok 15 - 24 yaş grubunu kapsayan lo­kal salgınlar görüldü . Mart ayında da sporadik vak'alar ve lokııl salgınlar halinde influenza A enfeksiyonlan oldu (31, 39). Lüb­nan'da 1973 Kasım ayında influenza - benzeri vak'alardan A '" PC : 1/ 73 vi.rusu izole edildi (26) . Sri Lanka'da Aralık 1963'te influ211za A ile olan vak'a sayısı artmıştı (27) . Malasiya'da Kasım - Aralık aylannda daha çok genç yetişkinlerde Al England .' 42 :72 ile (bu esnada diğer ülkelerde A· PC/1/ 73 tipi viruslar izole ediliyordu) lokal salgınlar görüldü. Aynı zamanda soğuk algınlığı vak'aları da saptanıyordu (26). Mayıs ortasında genç yetişkinler ve okul ço­cuklannda tekrar bir influenz-a - benzeri hastalık epidemisi ol­du (4P). Tayland'da 1973 Ekim'inden itibaren bütün yaş grupla­rında Aj Eogland/ 42 / 72 benzeri virusla selim seyreden vak'a adet­leri artmaya başladı (24) . tzole edilen virusların A, PC: 1.'7;) (H3N2) tipinde olduğu WIC de saptandı (34). Hong Kong'da Ocak 1974 başında A/ PC/ 1,/73 ile sporadlk vak'alar görüldü (29). Kli­niği selim olan hastalık salgını, Şubat'ta da artarak devam etti; Mart başında geniş bir epidemi haline gelen salgın , bu tarihten sonra hafiflerneye başladı (33, 35). Kore Cumhuriyeti'nde Şubat­ta başlayan ve bütün yaş gruplarını kapsayan influenza A salgını

Mart'ta sona erdi (36, 38).

Avustralya'da 1973 Temmuz'u başında sporadik B virusu va­kaları bildirildi. Bunlar, B/ Vic.il02.:72 tipi virusla ilgili olan fa­kat identik bulunmayan B viruslarla meydana gelmişti (B/ Vk.:· 102/ 72 = B/ HK/ 5/ 72). Temmuz içinde B virusla meydana. gelen lokal salgınlar arttı (12). Ağustos'ta sporadik B vak'aları devam ediyordu (13). Ağustos ortasında Melburn'daki sporadik vak 'alar bitti (14). Perth bölgesinde Ağustos - Eylül aylarında sponı.dik A

34.

vak'aları görüldü. Aynı bölgede Temmuz - Ağustos'ta B virusla · salgın olmuştu (18). Ekim'de A virusla salgınlar Batı'da yaygın

hale geldi. Etken virusun (A j Eng. / 42 . 72 ye yakın olduğu WIC de saptandı (20, 23). Mayıs 1974 te Avustralya'da A / PCi l / 73 'vaka·,.. lan görülmeye başlandı. Temmuz'da yaygın hale geldi (43, 49), Bütün yaş gruplannı kapsayan lokal salgınlar ve yüksek morbidite Temmuz sonunda da devam ediyordu (52).

Fiji'd€ Mayıs 1973'te artan Avirus vak'aları Haziran'da bhti · ve Ağustos'ta B virusla meydana gelen bir salgın oldu (10, 14) . Eylül başında ise A virusla olan vak'alar tekrar arttı (18).

Yeni Zelanda'da Eylül lE73 başından ititaren bütün J' a.'~ grup­larını kapsayan ve A/ England/ 42 / 72 tipi virusla meydana· gelen' influenza vak'aları gerüldü (17) . Port Chalmers'te g~nç y€tişkin"

lerde görülen influenza - benzeri vak'alardan A/Eng. ı 42/ 72· ben­zeri viruslar izole edildi (18). Wellington'da EyIül'de başlayıp ha;.. fifleyen lokal A salgını ordu (19). Ekim ortalannda Wellingtön~

daki A virus salgını halifleyerek devam ederken Port Chalmers­teki salgın bitmişti (20). Wellington'daki salgın Kasım ayı . başın­

da bitti. tzole edilen suşlar A 'England/42/ 72 den, özellikk neura­minidase antijeni bakımından farklı bulundu (22, 23, 24). İngılte­re' de ve Batı Avustralya'da izole edilen A virus suşları ile de ,ben­zer sonuçlar alındı. 1974 Temmuz'unda Yeni Zelanda'da A/Po.rt . Chalmers/ l / 73 tipi virusla bölgesel salgınlar ve spora<Hk vak,'alaı' cldu (53).

Güney Amerika'da Arjantin'de 1973 Nisan'ında influenza Ai Englaııd , -i2: 72 tipı virusla salgınlar başlamış, bazı hastalarda nö · rclOiık s2mptomlar görülm~,tü. Haziran 'da lokalize A v.irus sal­gınları devam etti ve ayın sonunda hafifledi (8, 10, 12), Temmuz- . da E virusla meydana gelen vak'alar artmaya başladı (11). 1.974 · Haziran'ında ezellikle askerl birliklerde yine lokalize A sa.lgınlan

görülmeye başladı (48, 51). Uruguay'da 1974 Mart ve Nisan'ında selim influenza B vak'aları arttı. Temmu;-'da ise influenza A vi~s­la enfeksiyonu gösteren serolojik deliller elde edildi (43, 53). Şili­de 1974 Haziran'ında lokal influenza A epidemisi oldu (47)'.

Yeni Zelanda, Batı Avustralya ve İngiltere'de 1973 Ekiininde izole edilen influeaza A virus suşlarının A: England/ 4.2/ 72 va.rya:n­tından. özellikle nöraminidaz antijeni bakımından . hayli farklan-

mış olduğu kesinlik kazandıktan sonra AlPort Chalmers/1 / 73 su­şu prototip olarak kabul edilmiştir. Aşı hazırlanması için verimini arttırmak iizere APR 8 suşu ile rekombinasyonu yapılmı§ ve adına MRC 11 denilmiştir. Son salgınların etkenini temsil eden bu rc­kombinanttan getirterek laboratuvanınızda üretmiş ve ilk seri a<JI­lan hazırlamış bulw1UYOruz.

nCA da 1973 -74 influenza aşısı (A/Eng. / 42/ 72 tB/ Mass. ,' 1/71) ile aşılanmış kişilerin senımlan A/ PC/ l/73 tipi virusla kar­~a.ştırılrn.ı.ş ve bu senımlann % 82 sinde A/ EDg./42/ 72 ve % &5 sında yeni tipe karşı:> 80 titrede HAL antikonı saptanmıştı (24).

WHO 1nfluenza Kollaboratör Referens Merkezi Direktörü'nün raporuna göre, Batı Almanya, Puerto Rico ve Birleşik Kırallık'ta 1973 - 74 mevsiminde izole edilen suşlar heterotipiktirler ve faal influenza A suşlannda büyük antijenik labilite vardır, A/ PC! 1/73 antiserumu, 1973 -74 su.şlan ile en geniş çapraz reaksiyonu ver­mektedir (Tablo I). Bu yüksek derecedeki çeşitliliğin, Hong Kong çağının sona ermekte olduğunu gösterdiği düşünülmektedir (45).

1973 - 74 mevsiminde dünyanın çeşitli ülkelerinde aktivite gös­teren influenza viru.9 tipleri Tablo II'de verilmiştir.

ülkemizde influenz.a, ihbarı zonınlu hastalıklardan olmadığı için vak'a sayısı ve salgınıann başlama tarihlerini kesin olarak bil­miyoruz. Bu konuda bilgi edinmek için illere gönderilen anket so­wanna 32 ilden gelen cevaplann incelenmesinden sonra yapılan değerlendirmeye göre Türkiye'de 1973 -74 mevsiminde infulenza­ya - benzer hastalıklar durumu şöyle id i:

!nfluenzaya ~ benzer hastalık vak'aları, illerin % 6 sında Ey­lül, % 18 inde Ekim, % 16 sında Kasını, % 50 sinde Aralık 1973 te, % 9 unda Ocak 1974 ayında başlamıştır. 1l1erin % 28 inde Ocak ayında hastalık salgın halini almıştır. Salgının başlayış tarihi ile coğrafi bölgeler arasında bir ilgi saptanamamıştır.

Hastalık genellikle okul çağındaki çocuklan etkisi altJna al­mış, daha az olarak gençlerde ve okul öncesi yaşlarda görülm ü.ştür.

Okullarda devaıruuzlık, baZl illerde salgını önlemek için kısa

süreli tatiller yapılmasına rağmen, işyerlerine nazaran daha yük­sek olmuştur. Devamsızlık oranı okullarda ;,f 1 - 25, işyerlerinde

36

~

Tablo J - Son influenıza A vi:nı8lıı.nnııı HAL teı&U ile .,aptanan antijenlk çapr&Z reakAlyonJ.arı

Ferret antlııeromJan

VIrus suşlan

.<\ (HKj5f72 ı A{HKj1j68 AjEngj AjP. AfHBıınj A(p. RIcoJ AjEDgj

42f72 Obalmj1f73 ımı 1j74 63ôj"t" -i A/Hong Kongi1 j68 384(1 240 384<) 320 60 320 60

AjHong Kongj5j72 (MRC2) 160 i

240

i 80 240 7 (;.fO ı 4~0 240

A,ı®nglaodj42j72 320 40 i 7680 i ~~ ,) 320 160 480

Aıport Chalmersj1j73 80 320 i 1 :;:. fQ i :: 5W 1 Z80 480 610

A jHannoverj61 173 \

i i 40 240 1~0 2560 2500 480 3 S40 :

AJPuerto Rlcoj1J74 120 120 i 160 e40 120 1920 160

AfEngıandj63öJ74 • 40 120 \

160 640 960 160 3840 ı --- -~- - - -- -

a BIrleşik Krallık BUşlanndan AfEngıandj635f14 e benzeyenler, bu sezonun takriben 100 A v1rus lzolmanından 11 tanesi­dIr; geri kalanlarm hepsi AJPort Cba.Imer6/lf13 - benzeridir. (Wkly epIdem. Rec . No. 25 - :n June 1974)

&; Tablo LI - 1973 - un! meveim1ııde dünyada aktivite g&teren lnflueJH.a vlnıs ~ tipleri ve bole edUdlkJeri ölkeler

BjVleJ70 (1967-70) B «intermedlateı> tipinde olan lar

alttlplerlne benzeyenler BfEog/84-7fi8

BjHsnnover /3fl3

ıngiltere (Nİ8an 73) D(VIc/l00/73 raponya (Temuz 73) B(VicjlZ7(i3 r'ekoslova}{ya E ;'V1c/130i'73 3/Hannover,n4o (7

'UŞ)

JVEng/84-7/7Ş

'3/Gunnıa/lf73

BjPotsdam/lj73 B(Eıng/74 (3 suş) B;Ceorgla/8{74o BjMemphJs/l/74

A/England/42/72 ye benl'Ryenler

A/lt.ng(l2 den hafif farklanma gös~renler

B/Hann/2-3(73

J3./tsrael[73 (4 SııŞ)

D/lsı uel/7 4 BfEngıandJ74

A/P. Chalm./lf73 e benzeyenler

NiJrarninlılazlan 42/72 ye Ix>n:ıeyenler :

Yeni zelanda \ 73 ı'e 74) tngll1tere

BfKanagawa/l/73 BjJohannesburg/42/73 Avustralya B suşları İsve.ç .

Polonya S1ngapur (~E'rolojlk) Hollanda Çekoslovakya Finlandiya B/Hannovt'r H( 2 suş)

AeD

BfHKIf)(72 ye benzeyenler

----B(Hong Kongf5{73 Avustralya E.atı Almaııya

tngiltere B/TOkyo/I/73 B/yamogata/1/73

B/Praha/56/73 B/Ü3trava/65{73 ABD 'lingapııl' (serolojik) f;/Romanla/71 (4 SUŞ)

BfHungaryJ74 (4 SUŞ)

taviçre Polonya

A/port Chalme~/1/73 ten de f'irklaBanlar .. _-_ .. _----._ '_ .. -Hong i~Olıg (Ocak 73) Güney Afrika (Şubat 73)

Arjantin (NI&-Haz 73) Brezilya (Ocak 73)

Trinldad - Tl)bago

A JParls/3 {73 A/Charlevillejl /73 A/F'oitle rs/ı {73 Nöraııılnlda:dan da Ianmış olanlar :

Batı Avııstralya (73 ve 74) Fl'ansa (73 ve 74 )

D/Dunedln/4/73 A/Haunover/61{7'J . A./aanuoverj7/H AjFinlandlya,il!74 Doğu Almanya Norveç

(Aralık - Ocak 73) Uruguay (Nk! - May. 73) Kenya (May - Tem. 73) Fransa (1972 • 73, 31 9UŞ) Malaysiya (Kas - Aralık)

Merkezi Afrika CUmh.

Yenı Zelanda 1973 Ingiltere (Ekim 73) Batı Avustralya

lnterıııed!.eyt

A/Colomboj73218{73

Beyrut fark-Japonya

Merkezi Afrika Cumh . Hong Kong 'ABD' Sudan Batı Almanya Tayland (Ey - Ekim) 1skoçya lsveç A,rJ:eheran/lj74 Güney Afıika

tk 3 - 10 arasındadır. GBnel devamsızlık ortalaması ':{:, 6 civarın­

dadır .

Hastalığın klinik seyrinde genellikle tipik gripal semptonıhr hakim olmuş, ayrıca illerin ((-. 50 sinde üst solunum yolları enfek­siyonu arazlarına ek olarak gastroentestinal belirtiler de görül­müştür, f ilde hastalarda burun kanaması , 3 ilde göz rahat~ızlık­

ları (yanma, konjonkti"it gibi), 2 ilde nörolojik arazlar (psikopati , menenjizm gibi), 2 ilde adenit ve 1 ilde sistizm arazları da saptan­mıştır.

lllerin 9(- 31 inde hastalık komplikasyon yapmamış, diğer il­lerden 18 inde pnömoni (ifr 02 - 0/" 30), 9 unda bronşit (.r.k 3 - 10), 3 ünde psikopati (yakla~ık <Jr 01) komplikasyonları görülmü~tür.

Ayrıca tek tük otit. sinüzit, gastrit. menenjit ~eklinde komplikas­yonlara rastlanml.';:tır (Genel komplikasyon ::ıranı % 01 - S( 15).

lllerin 28 inde (% 88) gripal enfeksiyondan ölüm görülmemiş­tir. 3 ilde görüldüğü bildirilen ölümler C - 6 yaş grubu veya 60 y3.­şından yukarı şahıslarda olup, Yf- 0001 - 'l, 1 arasında mortalite oranı verilmektedir (Maraş ilinden verilen yüksek mortalite oranı ,

hesapta bir yanlışlık yapıldığı kanısını vermektedir) .

Hastalık vak'aları veya salgınlar 22 ilden 15 inde Şubat 1974 ayında, 13 ünde Mart 1974 t 2, 1 ilde Ocak ayında hafiflerni';"' veya sona ermi~, 3 il bu konuda hi 19i vermemiştir .

Hastalık bütün ya§ gruplarını etkiIemekle beraber, sosyo - eko­nomik durumu gelişmemi-;, topluluklarda morbidite oranı daha yüksektir. Enfeksiyon, okullar ( \'1 5 - 25), i~yerleri (>;{; 005 - 27) , fakir ve kalabalık aileler (% 80), köylerde (7r L:O - 40) ve başka

bir hastalığı olanlarda daha sık görülmüştür. Genelolarak sosyo­ekonomik durumu gelişmiş topluluklarda 'LJr G5 - 2ü, geli,~:memiF;ler­de ~( 2 - 65 morbidite oranı saptanmıştır.

ülkemizde gripal vak'alar ve bazen lokal salgınlar o;masına

rağmen, laboratuvarımıza virus izolasyonu için dışardan numune gönderen olmamıştır. Kendi laboratuvar personelimiz ve yakınla­

rıml:Ld an sağlayabildiğimiz 4 adet Boğaz Çalkantı suyunun ~mbri­yonlu tavuk yumurtalarına ekiminde de virus izolasyonu mümkün olmamıştır.

39

Laboratuvanmıza ge1en ve gripal hastalardan alınnuş 20 çift serum, CF testinde influenza A ve B, Q-humması ve .Adenovirus antijenleri ile karşılaştınlmıştır. Tablo ill'te görüleceği üzere, bu çift serumların hiçbirinde testte kullanıaln antijenlere karçı dört katlı bir titre yükselmesi saptanmamıştır. Ancak bir hastarun ikin­ci serumunda alçak titrede influenza B antikoru, birdiğerinde Ade­novirus antikoru meydana geldiği görülmüş, bir hastada da influ­enza A antikorları sadece iki katlı bir artma göstermiştir.

Normal şahıslardan alınan serumlann CF testi ile incelenme­sinde (Tablo IV ve V), bunlann % 73 ünde influenza A, %29,2 sin­de influenza B, ~fc. 19,2 sinde Q-humması, % 26 sında Adenovirus­lara karşı antikor saptanmıştır. Saptanan bu antikorlar çoğunluk­la düşük titrelerdedir .

CF testi ile, influenza antikorları taşıdıkları saptanan sağlıklı

kişilerin serumlarında HAl testi ile antikor idantifikasyonu yapıl­mJştır. Tablo VI da görüleceği üzere A tipi antikorların daha ziya­de Aj England / 42/72 ye, B tipi antikorların B/VictoriaIT,8323.170'e benzediği saptanmıştır. Antikorlann ortalama titreleri, özellikle B/Victoria/98926/70 varyantının hakimiyetini göstermektedir.

40

'tablo III - ç!tt hasta 5enunları.rnla yapılan Kompleman .Bir1~me51 Tt'!<ti sonuçlan

Table ID - ~ult.s of CF tests performed in palred sera of ARD patlents.

No. Senun

1 Acute Conva

2 Acute Conva

3 Acute Conva

4 Acute

-----

le~.

le~ .

les.

Conva le~. 5 Acute

Conva 6 Acute

Conva 7 Acute

Conva 8 Acute

Conva 9 Acute

Conva 10 Acute

Conva II Acute

Conva 12 Acute

Conva 13 Acute

Conva 14 Acute

Conva 15 Acute

Conva 16 Acute

Conva 17 Acute

Conva IS Acute

Conva 19 Acute

Conva 20 Antlco

tary

les.

les.

les.

les.

les .

les.

les.

les.

les.

les.

les.

les.

les .

les.

les. mpteınen

-

i lnfluf:'n-zaA

_.---------16 16

8 8

--

8 8 8 8

--

--------

8 8

--_.

-16 32 .. -._---

8 i i i

ı lnfluen-

i (Q-fever) Adeno-za B Q-hunınıası virus

8 i -.- 32 8

i -- 32

_" ~ - -4

-i

- 8

- " - -4

- - -4

- - 32 - -< 32 - - .......,

- - -4

- -- -4

- _.- -,

- -- -. - - -. - - 8

8 - 8 _.- - -~

- -< -. _. - .. -- -,

-- -- ---< .......,

- ........ -4

8 -- -, 8 -'''-' --,

-- ... -- -, - ._- .......,

- _.- 32 _ _ o - 32 -- -. ---ı

-- - .~

.. - ._~

- '- i .~

8 - --"-i

8 - ----4

8 16 8 F: 16 8 8 is 32 8 8 ı 32

ı ı

41

~ Tablo IV - 1973 - 74 mevsimInde Donnal ve hasta ~hıs sertlmlannda İnfluenza vlrwılarına karşı CF s.ııtlkorları

dUzeyleri

Tı:ıble IV Levt'1 of CF antibodles to influenza vIl'uses in healthy persons and ARD patıents In 1973 - 1974 seı\.<;on _

:Sprumlar ıo:era

İncelenen

L'crum adedi

Number examlııed

r;ııfluenza

np.gıı.the."

i

f i iIIo. i c' 10 i

- ____ • _____ ____ 1 1--1----

Nonnal .<: ı ! ruınhr i Sera fı 0 li1 640 i 67 10,5

healt~y ı;er~:~~ __ --- 1-----,--1-_-1-__ _

Çift - Pa1ı-ed

InfIııerıza A J InfIııenza II

------.- ------ ---I----i--_ ·--

No. of

Mooj

467

pozltlves No. of poz.itlVffi i i Ortalamıı. Ortalama

!'t[(,an titrn ı i ı Mean titre ~i- adedi i 'A,

--------,- --,----'--1 73 9,2 187 29,2 !

i

- ---- --1 1---/-------10,6 12,5

8,0

10,0

ı

27,0 /' 30,0

;)

6

1 25,0 i 1----1--- -. -

199 29,0

8,7

8,0 8,0

8,0

8,1

Tablo V - 1978 - 74 mevsimInde normal ye hB.-'ita şahııs serunılannda Q - hum­ınası Ye adenoylruslara karşı CF antikorlan düzeylerı

Table V - Level of antibodies to Q - fever and adenovlı'us infections In

heaıthy persons and ARD patlents durIng 1973 - 1974 season

I i, Q - hwn ma.s i i , AdenovlrU8 Infecttons

İncele- Q - lever 1-.--mm se-I ' ------'-1----

. No. of po- r iNo. of positi-i rum No. i tlYe!> i Ort.a- i "ea I' Orta-. Number ı------ lam:: i lama ı examl- No . i i Mean 1'1 iMean

Serumlar

Sera

ı ned . ade-I % i tItre lı' adedI i 70 i titre

Normal --I 640 ı:: 119~~I __ 8_'5_1 __ l~6 -ii 26 'ıl ' Çift hı:ı.sta ser. i ı i ı Palred patıents i ı i i

12,4

r. Acut" i 20 , 2 i 10 12 1- 6 i 30 i 24 21,7 II. Convalescent I· 20 ı 2, 10 . 12 i 7

4 'ı ~~ ·1

Tek-slngle SP i'. , 4 ---I --I -----1------,--1- 1-,-1 ~:~~~: total i 684' 127 [ 18,5 i 10,8 i 179 i 26,21 19,3

Tablo VI - Influenza antlkoru taşıyan sağlıklı kişllerin serumlarında yapı- ·

lan H~ testi sonu~'Jan

Table VI __ o Results obtained from HAl! tests performed in the sera of he­althy persons with Influe=a antlbodles.

HAl antikorlarının ~·~ltll viruı9lara karıtl bulunma oranı r..-;-. HAl antlkor Percentage 01 E'>xistence of HAl antibodies wlth different tlt-

titreleri re" to HAl ant1body

ı --

tıtres B/Vlctoriaf i BfHong AJHong A/Eogland/

< ı , ıo - ıi" i 9R9U,rro Kong/8/7~ Kong/8f68 42172

------- r

15 35 8 i

4 i 1/80 - 1il60 31 38 42 i 46

:> 1:320 ı

54 27 i 50 i 50

i ------ - -----1 Ortalama i

! i Mean tHree i >- 368 > 167 :> 332 > 401

i i

43

öZET VE SONUÇ

1973 - 74 influem:a mevsiminde dünyada genellikle, kış ayla­rında E tipi, ilkbahar aylannda A tipi influenza viruslan aktivitz göstermi~;ler ve vak'alara veya salgınlara sebep olmuc;lardır. Bu du­rum, evvelki yıllarda görülenden farklıdır; geçen mevs;!l}lerde kı­

şın A virus, ilkbaharda B virus enfeksiyonları daha ;ok göriil­mekte idi.

İnfluema vak'alannın kliniği genellikle selim geçLıi~, komplf­kasyon oranı düşük olmuştur.

ülkemizde 1073 Eylülünde görülmeye ba,~'lanan sporadik veya salgın ;:eklindeki gripal vak'alar, Aralık - Ocak aylarında en yay­gın f,eklini aldıktan sonra azalmaya başlamı'} ve Mart ayında h~­men tamamen sona ermiştir .

İnf1uenzaya - bemer vak'alardan alınarak laboratuvanmıza

gönderilen 2C çift sermnun tetkiki, tE ',; hi~ götürecek bir buJgu vermsmi~tir . Ncrmal ~:ahıs serumlarında çoğunlukla dü,'~ük titrcdz olmak üzere influenza A, B ve aden·:ıvirus antikarlan, bir kısmın­da da Q-humması antikorları saptanmu;tır. HAT test sonuçları,

influ~D/~a A antikorlarının A , Hong Kong.,8/68 den ziyade A.i England/ 42/ 72 ye, influema B antikorlannın B:'Hong Kong,S/73 ten ziyade B/Victoria/ 70'e benzediğini göstermicıtir.

1973 - 74 influenza mevsiminin önemli özelliği, A ıport Chal­mers / 1/73 ile temsil edilen yeni bir influenıa Avirus varyantının ortaya çıkmasıdır.

İnfluema virusunun A/ HK. ,1/68 (H3N2) alt tipi, 1~6B ortala­rındaki ilk iwlmanından sonra, hemaglütinin ve nöraminidaz anti­jenlerinde önemli derecede değişmeye uğramllJtır. 1969 da (A: Eng .. , 898 .'69) ve 1971 de (A / HK. 107,71) (H3N2) , hemaglütinin antijen i biraz dzği<: mi'i bulunan virus yeryüzünde fazla yayılmadı. 1972 de crtaya çıkan ve hemaglütinin antijeni daha da değişmh~ olan A/ EDg. / 4272 (H3N2) varyantı, 1971 sonbahan ile 1973 ilkbaharı arasında ~iddetli influenza salgınıarına. sebep oldu . 1973 sonbaharında Yeni Zelanda ve Batı A \'ustralya'da izole edilen suşlarda ise hemaglüti­nin antiJen i ile berac::-r nöraminidaz antijeninin de ön:!mli dzrece­de farklanmış olduğu görüldü (54). Bu yzni varyant daha sor.ra BirlEşik Kırallık, Fransa, Lübnan, Japonya ve Hong Ksng'da da

44

saptandı ve bu suretle Kmey Yarımküresinde de yayılmakta oUu­ğu anlaşıldı.

Birle~ik Kırallık ve ABD'de yapılan serolojik çalı~ malur, ]i=>­

pülasyonun bu yeni virusa duyarlı olduğunu ve A 'Eng. ~ 2,72 ilc hazırlanmış aşıların, yeni varyantla enfeksiyona kar'; ı pk az ba­ğışıklık sağlayabileceğini gösterdi. Bu nedenle 1974 - 75 mevsimi için hazırlanacak influenza aşısına APort Chalmers'l 73 vc s.:m B virus varyantı olan B/ Hong Kong,5i'72 nin dahil edilmesi i}ne­rildi.

Yeni varyantla a51 üretiminde yüksek randlman sağlanabil­mesi için WLC de, rekombine MRC 11 su~:u hnırlanmv~tır . Bu re­kombinant, iwlasyonu ve pasajları embriyonlu yumurta-:la yapıl­

mış olan Al Port Cha1mers/ 1/73 ve A / PR 8/ 34 (H0N1) su;ların­

dan üretilmiştir. MRC U'in hemaglütinin ve nöraminidaz antijen­leri, A l Port Cbalmers/ 1/73 İle identiktir.

WHO Ulusal lnfluenza Merkezi olan lab8ratuvarımıda, Wl8 den sağladığınuz MRC 11 su;:unu embriyonlu yumurtalara ekerek üretmekte ve bundan grip a~ısı hazırlamaktayız. Grip a~ısı, son salgın etkeni ile hazırlanması zorunluğu nedeni i12, stok yapılama­makta ve hemen bütün dünyada olduğu gibi, gribin öldürücü olabi­leceği kronik hastalıklı ve yaşlı kişilere ve c·ncelik tanılan di~er ba­Zi durumlardaki ;:ahıslarda ~{ullanılmaya tahsis edilmekt~dir.

Griple ilgili çalışmalarımızı geni~letebilmemiz için, klinisy'm meslekdaşlann da bu konuya gereken önemi vererek, gripal hasta­lardan usulüne uygun olarak alacakları örnekleri laboratuvanmı­za göndermek suretiyle işbirliği yapmalan yararlı ve gereklidir.

t5

1973 -1974 INFLUENZA SEASON AND RESULTS o.I' THE

LABORATORY STUDIES

D,'. EUıan ÖZLCARDA (*) Çığdem ARTUK CH)

SUMMARY:

According to the filled questionnaires sent us from 32 out of 67 provinces of Turkey, the occurence of influenza - !ike illnesses du­ring 1973 -1974 season has been as follows :

The influenza - !ike illnesses started to appear in 50 "k of pro­vinces in December 1973. In remaining provinces epidemics or spo­rad ic cases began to occure in S€ptem ber (6 !~.), Octo ber (18 o/c), November (16 %) 1973 or January (9 O/C) 1974. Only in 28 o/r of provinces the disease was in epidemic form. it appeared in spora­die form in remaining places. No relation has been found between the time of appearance of the cases and the geographical areas of Turkey.

The disease affected mainly school- age children, young adults and pre-school children being less affected. The a bsen teeism in schools was higher than it was among workers in factories, the rates being 1 - 25 7c and 3 - 10 ~:~, respectively.

) Dir(;'ctor. Virology tı.nd Virus Vaccines Dept. WHO National lnflueııza Centre, Refik Saydam Central Institute of Hygiene, A.nkara.

l ''''' ) Chjef, Diagnostic Laboratory, Vjrology ıınd Virus Vııcclnes Dept., Re­fik ~\ayctam Centru.1 Institute of Hyigiene, Ankara.

46

In patients the typicaı symptoms of influenza were predomi­nant. Additionally, 50 S'r of them showed gastrointestinal symp­toms. Bleeding of nose, discomfort in eyes and bladder. otitis, adenitis, neurological symptoms were other manifestations secn in some of the cases.

No complication was seen in 31 <ir of provinces. In so me of the remaining cities, pneumonitis, bronchitis, otitis, meniııgitis,

rsychclogic disorders were observed as the complication of the disease. Only 3 of 37 provinces reported fatal cases, the rate of fatality being C.C01 '7( - 1 ~+.

The number of sporadic cases and outbreaks of influenza - like illnesses began to deerease af ter the peak reached during Ceeem­ber 1973 - January 1874, and at the end of March the incidence of the iIIness was not higher than normal seasonal level.

No throat washing specimen was sent to Our laboratory. Only ·4 taken from the laboratory staff were subjected to virus isola­tion experiments and no isolation could be achieved. In non e of the 20 paired sera taken from ARD patients, a 4 - fold or more anti­body rise to ARD viruses included in the tests was obsernd. In the sera of healthy persons, the CF antibodies to influenıa A (73 ~Vclo influenu B (29,2 1(.), Adenovirus infections (26 9( ) and Q-fever (19,2 %) were found but mostIyat a low titre. ın tests performed in the sera of healthy persons with influenza antibodies showed that the influenu A antibodies were closer to A: Eng .. 42/ 72 than to A.HK· 8 68, while influenza B antibod.i~s were closer to 1970 variant.

LiTERATtJB

1 - 25 WHO Wkly Epidem. Rec . (WERJ, 1973 No : 41l,

26 -- 53 Ihid., 1974 No : 49,

54 D';:ıwdle, W. R . and & 'hild, G . C., 20.1.1974 WIC and nCA Memoranduffi

55 WER. !SH, 49

47

çEŞiTLt KANSERLt HASTALAR-DA AGROBACTERtUM TUMEFACIENSE BAKTERtLERtNE KARŞI OLUŞAN

ANTtKORLAR

GıRış :

Dr. Sakıp AKSAÇ S.S.K. Ankara Hastanesi

Bakteriyoloğu

Labrotuvanmızda Agr. Tumefadense suşu ib çalışmaları­mız sırasında bir laborantımızın, enjeksiyon yaparken parmağını :-;Bdeled.igi ve bir süre sonra (4) ay gibi kısa bir zamanda bu par­makta, bir tümcrün ol u o;,tu ğu , retrospektif olarak tarafunı.zdan

gözlenmiştir. Söz konusu tümör operasyonla yüzeyselolarak ekstirpB edilmi~' V2 patolojik bulgular incelenmiştir. Raporda, kıl­

cal damar lümiyerlerinde hücre çoğalması, büyümeye meyilli len­fositler, tek tük bistiyositlerin varlığı saptanmıştır. Laborantın

kan serumunda söz konusu bakteriye karşı aglütininlerin oluştuğu serolojik olarak gösterilmiş bulunmaktadır.

Bu olay ve çalışmalanınız, kT. bakterisinin, insanda, immün mekanizmada etki yaptığını ve bu mekanizmayı tümör oluşumuna ittiği kanısını bize vermiştir (1 - 2). A.T. Bakterisi ile tıpta şimdi­

ye kadar uğraşıldığına ait literatür bir bilgiye rastlanmamlŞtır.

Bundan başka bakterinin insanda hastalık etkeni olduğuna ait bil­gi yoktur. Biz bu çalışmada serolojik olarak çeşitli tür insan kan­serleri ile A.T. bakterisi arasındaki ilişkileri araştırmaya çalıcıtık.

48

MATER·YEL VE METOD :

1 - Çalışmalarda antijen olarak A.T. bakterisinin bitkilerde (Crovvn - Ga.1J) (2) hastalığını yapan tipi kulIanılml~tır. Bunun için yerli suş ve Almanya'da (Götingen Soil Bacteriology Enstitü­te) den getirilen suşlardan istifade edilmiştir. Bakteri yatık jeloz­Iarda 2SOC de 48 saat üretildikten sonra, buradan alınan iki öze dolusu bakteri 10 mL. serum fiziyolojikte homojen olarak süspansi­yon haline getirilmiştir.

Böylece ml'de bir milyar jcrm bulunan ve Ph sı 7.2 lik bir süs­pansiyon (asıntı) (3) 56°C de su banvosunda iki SaJl.t süre İl2 bek­letilerek inaktive edildi. Çalı~malann bir kısmı cl!nlı bakt.en anti­jeni ile slirdürUldti.

2 - Kan serumlan sırası ile meme, dudak, cilt, lmnks, fa­rinks, mide ve barsak rektum mesane ve prostat kanserlilerle, len­fo sarkomlu hastalardan sağlanmıştır. Bu amaçla 160. dudak ve cilt, 102 meme kanserli, 89 larinks ve farinks, 64 mide ve. barsak, 4:ü rektum kanserli hastalardan, 30 mesane ve prostat- ile sonuncu olarak 15 lenfo sarkomlu hastalardan kan serumu alın~tır. Avn­ca toplam olarak 100 normal insan serumu incelemelere kablnıı.ştır. Serolojik çalışmalarda sırayla agltitinasyondan, opsOno .stofaiik (I{a.ller ve Farris) testlen ve kompleman birleşmesi ' yöntemlerin­den yararlanılmıştır.

A) Agıutinasyon tekniği orijinal Widal tekniği ile yapılmış­tır. Testlerde birim hacim olarak 0,50 ml' lrnllanılmıştır. Tüpler serum ve antijen kanşırru hazırlandıktan sonra 2 saat süreyle ?,s°C de enkübatörde saklanmış ve sonuçlar 18 saat oda . lBJsında bekletildikten sonra aglütinasyonlar okunmuştur.

-B) Opsono - Sitofajik test: %- 10 luk sitrat solüsvoDu içeri-

sine 3/4 oranında alınan kan santrifüj edilir. Çöküntünün üst b~ lUmünden lökositler % 4 lük fenoIlü bakteri süspansiyonuna akta­nlır. 28°C de etüvde yanm saat enkübe edilir. Sonra yayma pre­parat ıi- 10 luk Karbolfüksinle boyanır. İçlerinde 4-0 ve yukan sa­yıda bakteri bulunan lökositler dört artı ile ifade edilir (4).

CL Kompleman - fiksasyon testi: Deneylerde antijen olarak canlı veya inaktive bakteri süspansiyonu ' ile çalışıldı. Colmer me­todu aynen uygulandı.

49

8

Kanser Türü

Meme ca.

Larinks·Farinks

Mide-Barsak

Dudak ve Cilt

TABLO KANSERLİ VE NORMA~ KıŞtLER.İN SERUMLARINDA­

AGLtmNAN, KB. VE OPSONO SITOFAJlK KARŞINTENLERtN ARANMA SONUÇLARI

Aglütinasyon Koml-Fık.sas,

Kan &rom Tedavi T.Tedavi Sayısı Görınüş-Görmemiş GÖrmİiŞ-Gönne.m.iş

1/ 16 1/ 16 102 1/ 50 1/ 2(}{) ++ ++++

89 1/100 1/400 ++ ++++

64 1/50 1/200 + ++++ 160 1/ 100 1/ 200 + ++++

Prostat ve Mesane 30 1/ 100 1/ 400 i ++++ Rektum 4{) 1/50 1/400 ++++ LenfosarkOffi 15 1/50 1/400 8 +++ Toplam 500 Vak'a

Normal Serum 100 :. C:ı e

Opsono-Stofajik T. Tedavi

GÖrmii."o;;.-Gönnemi<j

-+ + + + + () + + -\- --!-

() ++ +-.1 ..

+ + + + +

+ ++ -f +

+ ++ + +

+ + + .+

o

BULGULAR:

Tabloda görüleceği gibi tedavi görmekte olan hastalarda daha düşük titrelerde olmak üzere bütün epitelyomalı vak'alann serum­lannda A.T. bakterisine karşı aglütinan, opsono-stofajik ve komııle­man birleştiren antikorlar oluşmuş. ve bunlar in-vitro testlerle sap­tannuştır. Buna karşılık kanser hastalığı olmayan 100 kişinin se­rumlannda bu tür antikorlara en düşük titrelerde de olsa rastlan­mamıştır (5).

LIteratür

1 - Lıppıncott J. and Heberleln T., 1965< The Induçtlon of Tu~rs By Agrobacterlum Tıımefactlens Amm. Jour. Bot., 52, 396 - 4'02

2 - Smith - Town 1972 Observation Sur la PTesena Obs Phafe In!ectleua Par d1fferentes. 1 Agrobacterfum tumefaciense - Com.

:i ~ Ozek Om er - Oktem Ziya 1956 MIkrobIyolojI Ders Kitabı

4 - Omurtag A.G., (1968), Özel ve Genel Vlrolojl, (AgL ve Obsonostofajlk test)

Ankara Eczacılık Fak. yayını (No: 5) 9210

5 - Gürler !smail 1970 Kansere karşı !nun ün oloj!. MikrobIyolojI ~rg1si1 c . .( - s. 149 - 970

,. , , -, -, .

BAztK AZor ATOMU TAŞıYAN BAZI YENı ORGANİK

ILAÇLARıN MtKROKRtsTAILOSKOPlK VE KtMYEVl IDANTtFtKASYONLAR,I IX.

~ Dr. Orhaıı N. YALÇiNDAÖ ~i Erten ONUR

Retlk Saydam llerkez Hıf2llseıhha Elnııtl tÜBÜ , Ankara

"Buttdan evvelki çalışmalarımızrn bir klsmının mevzuu gene BıtJO;ik BZOt atomu taşıyan ba~ organik ilaçların mikrokristaUos­topa 'Ve kimyevi idantifikaayonları olmuştu (1,2,3,4,5,6,7,8). "Bu ~alı..şmft.lD.l.%da gene, mühim bulduğumuz bazı bazik azotlu ilılç­

lı&nı:ı aynı eekilde idantifikasyonlanna hasredilmiştir.

MATERYEL VE METOD

Bu çsl.ışma.m.ız aşağıdaki ilaçların tetkikine aittir :

Neobenodin

Cubachol

Chlorproguft.l1.i1 !mperial chemica! industries Ltd. Cheshire/England

lılelitrazen Byk - Gulden : Lomberg Chem. Fabrik G.m,b.H. Konstanz - B.R.D.

RQoorııal : VEB Deutsches Hydrierwerk-Rodlebenr DDR

Reaktit1er Ve çözeltiler:

VIII. tebliğinüzde verilenlerin aynıdır.

NEOBENODİN HCl (Toladryl)

f3 -Oimethylaminoethyi-p. Methylbenzhydrylether Klorkidrat Anti.histaminik bir ilaçtır.

Wmyevi reaksiyonlan :

- KODBantre sülfat asidi üzerine az miktar Neobetııodiıl lIOi tozu konuma, Barı renk hasıl olur.

% 10 Nitrat asidi ihtiva eden konsantre sülfat asidi beri .. ne Neobenodin HCl tozu konursa, c,nce san renk: hus\Sle gelir ki, stiratle menek.şe - kırmızı renk alır.

Mikrok.rista.Uoskopik reaksiyonları :

1 - Neobenodin HCl in suda 5f· 1 lik çözeltisinden 1 damla­sı, bir lam Uzerinde bir damla, suda doymuş 5-Nitrobar­bittir asidi çözeltisile muamele olunursa, (Şekil: 1) dt! görülen kristaHer meydana gelir.

fek1I : 1

2 - Neobenodin HCl'in suda 'o/c 1 lik çözeltisi bir lam üzerin­de ı damla suda ;/c ı lik HAuCI~ çözeltisile muanıele olu­nursa, (Şekil : 2) de görülen kristaller meydana ~lir .

3 - Neobenoelin HCl'in suda % 1 lik çözeltisinden 1 da.ınla·

sı, bir lam üzerinde suda % 5 Potasyum heksasiya.ıle-

- ,

Şeklı: 2

ferrat ııı ç~eltisile muamele olunursa, (Şekil: 3) de ,görülen kristaller teşekkül eder.

Şeklı: S

' ~ACHÖL' ',-o( '. . / CHı . , + ".

NHı . co{)- . CHı . CHı . N - CHı . CL

" " CHı Cholinca.rbamat

Parasempatomimetik bir ilaçtır.

Mikrokristalloskopik reıaksiyon1an : " 1- Ca.rbachol klorhidratın suda % 1 lik çö:teltisinden bir

dlillIllaaı bir lam üzerinde, bir damla suda doymuş

Reinecke tuzu çözeltisi ile muamele olunursa, (Şekil:'{)

de görülen mikrokristalloskopik şekiller hasıl olur.

,~ r 7 t tP + - -r --- >< V "' --\---4~ 1

J\

'" %~

~kil ; 4

2 - Carbachol klorhidratm suda ~,1r "1 lik çözBltisinden bir damlası bir lam ürerinde bir damla Dragendorff ayracı ile muamele olunup, mikroskopla bakılırsa, (Şekil: 5) deki kristaller görülür.

Şeklı; 5

3 - Carbachol klorhidratın suda % 1 lik çözeltisinden bir damlası, bir lam üzerinde bir damla sodyum tetrafenil­borat çözeltisile (suda % 1 lik çözelti) muamele edilip mikroskop altında incelenirse, (Şekil: 6) da görülen kristaller müşahede edilir.

CHLORPROGUAN'L KLORH1DRAT

Ni - (3, 4; -dicWorphenyl) -N5- lsopropylbiguanid Klorhidrat Antimalarial bir ilaçtır.

55

Ş~kJI : 6

CL NH CH3 O · / CL ~ il -NH·C~NH-C -NH-CH . HCL NH . . 'CH

3 .-Literatürde (9) cWorproguanil klor.hidrat için bazı teşhis re­

aksiyonları verilmiştir. Bunların arasında !nfraruj absorpsiyon spektrumlan da vardır.

Mikrokristalloskopik reaksiyonları :

56

1 - Chlorproguanil klorhidratın suda doymuş çözeltisinden

bir damlası, bir lam üzerinde bir damla % 10 HıPt Cl.

çözeltisile muamele olunursa ve mikroskopts incelenirse

(Şekil: 7) de görülen kristaller mü.şahede edilir.

2 - CWorproguanil klorhidratın suda doymuş çözeltisinden

bir damlası, bir lam üzerinde 1 damla 5-nitro barbitlir

~kll : 7

asidinin suda doymuş çözeltisile muamele olunup. mik­roskopla te tk ik edilirse. (Şekil: 8) deki kürrevi teşek­

killat görüıur.

o O ecO

cı

Şeklı: 8

3 - Chlorproguanil klorhidratın suda doymuş çözeltisinden bir damlası. bir lam üzerine konup. ı damla HAuCI. + NaBr çözeltisile muamele ve mikroskopla incelenirsc. (Şekil: g) da görülen kristaller müşahede edilir.

Şeklı: i}

MEL1TRAZEN KLORH!DRAT

C 'C - CH3 H- ı-ı -LH -N /

(JÇO~ ~ 2 "CH ,ç \ \' 3 #, ~ ,

CH CH -3 J

9 - (3 - Dimethylaminopropiliden) 10.10 - dimethyl - 9 10, -dillydroanthracen

Autidepressive bir ilaçtır.

Kiınyevi tanınması - Derişik sülfat asidi üzerine pek az Melit­razen tozu konursa. koyu san renk hasıl olur.

Mikrokristalloskopik reaksiyonları :

58

1 - Melitrazen Rlorhidratın sudaki j'( 1 lik çözeltisinden bir damlası, bir lam üzerine koııup, bir damla "LL 5 lik sulu potasyum hexasiyanoferrat tID) çözeltisile muamel~

olunur ve mikroskop altında incelenirse, (Şekil: 10) da görülen kristaller meydana gelir.

Şcl<ll : ] o

2 - Melitrazen kloJ'hidratın ~'uda ı;c' 1 lik çözeltisinden bir damlası, bir lam üzerinde potasyum hexasiyanoferLlt (II) nin suda '% 5 lik çözeltisinin bir damlası ib muamc-

le olunur ve mikroskopta incelenirse, (Şekil: 11) de gö­rülen kristaller 1Jlüşahede edilir.

Koroner ilacıdır.

Şeklı: II

ROCORNAL (TRAPYMIN)

MikrokristaUoskopik reaksiyonlan: ,ı-

L - Rocornal'in sudaki, r,:( 1 çözeltisinden bir damlası, bir lam üzerinde,I darola..S-uda '<;,~ 10 Klorplatinik asit çözel­tisi ile muamele olunursa, bir kaç dakika içinde (Ş2-

kil: 12) de görülen kristaller teşekkül eder.

~i :U

2 - Rocornaı'in distile sudaki o/c 1 lik çözeltisinden 1 damla­SI, bir lam üzerinde 1 damla % 1 HAu~ çözeltisi ile mu­amele olunursa, (Şekil: 13) de göıiHen kristaller mey­dana jieHr.

Şeklı: n

3 - Rocornal'in suda 5'"(' 1 lik çözeltisinden bir damlası, bir lam üzerinde, 1 damla, HıPt Cı" + Na Br çözeltisi ile mu­amele olunursa, (Şekil: 14) de görülen kristaller teşek­kül eder.

Şekil: H

JDENDFlCATION MICROCRYSTALLOSCOPIQUE ET CH1MIQUE DE QUELQUES MEmCAMENTS ORGANIQUES NOUVEAUX CONTENANT DE VATOME D·AZOTE BASlQUE

iX

Prof, A.grege orb&a N. Y AL.çıNn.AO

Pharm8.cleıı

&teli ONUIL

Refik Saydam ln8tıtut centrale d'Hygl~ne , Ankara

on a effectue l'identification microcrystaJloBcopique et chimi· que de quelques medicaments nouveaux, contenant atom es d'azote basique. Dans le present travail on a Hudie :

Neobenodin Carbachol

Chlorproguanil : !ct Ltd, Cheshire/ Engl.

Melitrazen : BYK - Guld.en / Lomberg Chem. Fab. Konstanz Allemagne Fed.

RocornaJ : VEE DEmtsehes hydrierwerkı Rodle ben:, Rep. ajIem. Dem.

NeoheRodin a don.ıuS des crlataux suiva.obii :

Avec la sol. aq. sat. de l'ac. 5-nitro barb.

» l'acide chloraurique

:1> Ferricyanure de potas.sium

Carbacbol a don ne des craista.u.x :

Avec sol. aq. sat. de sel de Reinecke Reactif de Dragendorff

» Tetrapehnylborate sodique

(Fig 1) (Fig 2)

(Fig 3)

(Fig ~)

(Fig 5) (Fig 6)

61

Chlorhydrat~ de Chlorproguanil a donne des cristaux : A vee Acide chlorplatinique (Fig 7 )

» sol. aq. sat. de J'acide 5-nitro barb. (Fig 8) » HAuC4 + NaBr (Fig 9)

Chlorhydrate de Melitrazen a donne des cristaux : Avec Ferricyanure de poatassium (Fig 10)

» Ferrocyanure de Potassium (Fig 11)

Roeorııa.l a. donne des cristau.x : Avec Acide Chlorplatinique (Fig 12)

1- A.cide Chloraurique' (Fig 13) )} H2Pt CL, + Na Br (Fig 14)

On a trouve au~si des reactions colores des sub8tances medica­men teuses etudiees.

Llteraiı.Ur

1. -- Yalçındaı; O.N., Onur E. 1966, Bır pyrimido - Pyrimidlne türevinin mik­rokrlstalloskoplk ve klmyev! tanınma.<ıı (PersanUn) Türk Hlj. Tec. BI­yol. Derg. 26, 163 - 169

2 -- Yalçındağ O.N., Onur E., 1966, Methylamino - Methyhepten (octine) tuz;­Iannın mikrikristalloskopik u,batıanmM\. Ttirk. Hlj. Tec, Bt yol. Derg. W, 245 - 2H

3 ._- Yalçındaı;, O.N., Onur E. ' 1967, &ı:zlk azot atomu ganik Ilaçların mlkrokrlstalloskopik ve kimyevl 'Türk. ,illj. T'ec. BiyoL Derg, 27, 186 - 201

taşıyan bazı yenı or­idantıfjkasyoı:ılan m,

4 - Yalçındağ O.N., Onur, E. 1008, Bazlk azot atomu taşıyan bazı yenl or­ganik . i1açlı\fın ınikrokristalloskoplk ve kimyevi idantlflkasyonlan IV. Türk Hlj. Tec. BiyoL Derg. 28, 57 - 66

5 - Yalçındağ O.N., Onur E . 1970. İdentiflcation microcrystalloscoplque de certalns medicaments nouveaux contenant de I'atome d'azote baslque V. Bull. Soc. Pharm. Bordeaux 109, 73. - 78

6 _ Yalçındağ O.N., 1970, Bazik atom atomu t~ıyan bazı yeni organ1~ lIt\ç­ların mlkrokristalloskopik ve klmyev! idantiflkasyonları VI. Türk Hlj. Tec. BlyoL Derg. 30, 33 - 40

7 Yalçındağ O.N., Onur K, 1971, Bazlk a ot litomu taşıyan hazı yenı or­ganik Ilaçların mlkrokrlstalloskopik ve klmyevl Idantıflkasyonları VII. Türk Hlj. Tec. Blyol. Dergi 31, 25 - 41 .'

8 .. - Yalçındağ O.N., 1971, Bazlk azot atomu t~ıyan bazı yenı organık ıla.çla­

rın mikrokrlstaııoskopik ve kimyev! idantifikMyonları VJ!II. Türk Hlj. 'fec. Biyoı. Derg. 31, 205 - 213

r· -- British pba,nnacopoeia 1968, London

62

YENİ YA YlNLAR

1 - TIBBı vmOLOJ!

Bu değerli eserde, virus hastalıkları, etkenlerinin esasını te'j­kil eden amin o asitleri esas alınarak sınıflandırı1mış, sırası ile ön­ce, RNA ve DNA bünyeli viruslar ve hastalıkları, bu iki sınıfa da konmamış viruslar ve hastalıklan ve daha sonra da her iki amino asidi ihtiva eden etk~nler (Chlamycliae ve Rickettsiae), ve hasta­lıkları aynntuı olarak açıklanmıştır.

Kitabın son 594 sayfalık bölümünde Tıbbi Viroloji tekni~i yer almıştır. Bu böıümde, süzme metodları, santrifüjler, ovokültürler, doku kültürleri, serolojik testler, elektroıı mikroskop, liyofiliza'3~

yon tekniği, etkenleri boyama ve muayene metodları, laboratuvar hayvanlarının üretimi ve bakımı, hayvanlara ZBrk metodları, has~

talardan materyel alma ve gönderme yöntemleri, materyelin tabi tutulacağı testler ile şematize edilerek gösterilmiştir,

Eserin hazırlanmasında olağanüstü bir gayret gcsteren de­ğerli yazarı kutlar, kendi alanında büyük bir bo~luğu doldurmu') bulunan ve iki ayrı ciltten oluşan eseri, eğitimci ve bilimsel araş­

tırıcılarımıza tavsiye ederiz.

Yazan ve yayınlayan : Prof. Dr. Zühdi BERKE

Cilt i ve Cilt II, 2074 sayfa, 13 renkli, 175 siyah - beyaz resim, 102 tablo, 36 grafik, 55 şema, 1974, fiyatı: 25D TL. Gürsoy Matbaası, Ankara.

Yazarın adresi: Prof. Dr. Zühdi B€rke, Yeşilırmak Sokak, No: 14 5, Yenişehir - Ankara. Eser adresten sağlanabilir.

63

2 - SAGLIK LABORATUVAR HtZMEILERtNtN PLAN­LANMMI VE ORG ANtzASYONU

Dünya Sağlık Örgütü Sağlık Laboratuvar Hizmetleri Eksper Kurulu tarafından hazırlanmış ve 1972 yılında «The Planning and Organization of the Health Laboratmj' Service» başlığı altında

yayınlanmış bulunan 491 numaralı rapor, Hacettepe üniversitesi Tıp Fakültesi Toplum Sağlığı Enstitüsü öğretim üyesi 'Doç. Dr. Azmi An tarafından «Sağlık Laboratuvar Hizmetlerinin Planlan­mMI ve Organiza.syonu~ adı altında dilimize çevrilmiş bulunmak­tadır.

Raporun hazırlanmasında güdülen amaç, U1usal Sağlık Labo­ratuvar Hizmetlerinin, bütün dünyada, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, kuruluşu ve güçlendirilmesi yönlerinden yarariı olabile­cek önerileri ortaya koymak olmuştur. llgililere tavsiye ederiz.

T.C. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Yayın No: 436,

39 Sayfa, 1974, Aydın Matbaası, Ankara.

3 - 15. WRK MtKROBtYOLOJi KONGRESİ

Ankara'da 28 - 30 Eylül 1972 tarihinde, Tı.irk Mikrobiyoloji Cemiyeti ve Ankara Mikrobiyoloji Derneğinin ~birliği ile düzenle­nen 15. Türk Mikrobiyoloji Kongresinde tebliğ edilen Ana Konu Raporları ile Bilimsel Bildiriler, bir kitap halinde, toplu olarak ya­yınlanmıştır.

Yayınlayan: Kongre Yayın Kurulu

634 sayfa, çe§itli resim, tablo ve grafikler, Hacettepe üniver-sitesi Basımevi, Ankara. Dergi

64