1

Farmaceutska tehnologija I

(Medicinski fakultet – Odsjek za farmaciju, Univerzitet u Banjoj Luci)

Ispitna pitanja

[1] Aktivna supstanca, farmaceutski oblik doziranja i lekoviti preparat – osnovne karakteristike

[2] Karakteristike i zahtevi za kvalitet pomoćnih supstanci /ekscipijenasa za farmaceutske

preparate

[3] Funkcionalnost ekscipijenasa – pojam i značaj

[4] Faktori koji utiču na izbor ekscipijenasa za lekovite preparate

[5] Kriterijumi za podelu lekovitih preparata i najznačajnije grupe lekovitih preparata

[6] Putevi primene lekovitih preparata, kojima se postiže sistemsko delovanje i primeri

farmaceutskih oblika za te puteve primene leka

[7] Razlozi za dodatak pomoćnih supstanci aktivnoj supstanci

[8] Razlozi za prevođenje aktivne supstance u lekoviti preparat

[9] Formulacija lekovitog preparata – osnovni podaci

[10] Velike grupe faktora koji se razmatraju pri formulaciji lekovitih preparata

[11] Karakteristike lekovitog preparata koje se podrazumevaju pod pojmom kvalitet

preparata/proizvoda

[12] Koji su osnovni zahtevi/grupe zahteva koji se postavljaju za sve lekove/lekovite preparate i

moraju biti ispunjeni i dokumentovani pre stavljanja lekovitog preparata na tržište ?

[13] Karakteristike i vrste površinski aktivnih materija/supstanci (PAM)

[14] Uloga PAM u farmaceutskim preparatima tečne konzistencije

[15] Uloga PAM u mastima i kremovima

[16] Polimeri, makromolekularne supstance – osobine i primena u farmaceutskim preparatima

[17] Vrste, primena i primeri nejonskih PAM

[18] Vrste, osobine i primena polihidroksilnih alkohola

[19] Osobine i primena laktoze, saharoze i glukoze

[20] Vrste i osnovne karakteristike makromolekularnih/polimernih supstanci za perimenu u

farmaceutskim preparatima

[21] Karmeloza-natrijum – osobine i primena

[22] Hidrofilni rastvarači – osobine i primena u farmaceutskim preparatima

[23] Makrogoli – osobine i primena

[24] Talk i titan-dioksid – osobine i primena u farmaceutskim preparatima

[25] Vrste, osobine i primena skrobova u farmaceutskim preparatima

2

[26] Značaj stepena usitnjenosti (veličine čestica) lekovitih i pomoćnih supstanci za izradu

farmaceutskih oblika

[27] Praškovi za peroralnu primenu – vrste, izrada i ispitivanje

[28] Efervescentni (šumeći) praškovi i granule – sastav i osobine

[29] Praškovi za primenu na koži – vrste, izrada i ispitivanje

[30] Peroralni praškovi i praškovi za kožu – sastav i osobine

[31] Granule – vrste i osobine

[32] Granule – izrada i ispitivanje

[33] Tečni farmaceutski oblici za peroralnu primenu – vrste, izrada i ispitivanje

[34] Ekscipijensi/pomoćne supstance za izradu rastvora za peroralnu primenu

[35] Tečni farmaceutski oblici za primenu na koži – vrste, izrada i ispitivanje

[36] Rastvarači za peroralne rastvore, rastvore za kožu i rastvore za ispiranje usne duplje

[37] Određivanje sadržaja etanola i 2-propanola u smešama etanol - voda

[38] Izrada rastvora sa supstancama velike relativne molekulske mase za spoljašnju primenu

[39] Metode za poboljšanje rastvorljivosti lekovitih supstanci: primena korastvarača i

obrazovanje soli

[40] Metode za poboljšanje rastvorljivosti lekovitih supstanci: kompleksiranje

[41] Metode za poboljšanje rastvorljivosti lekovitih supstanci: solubilizacija (micelizacija)

[42] Preparati za uši - vrste, izrada i ispitivanje

[43] Preparati za nos - vrste, izrada i ispitivanje

[44] Kapi i sprej preparati za nos – faze u izradi i unutrašnja (primarna) ambalaža

[45] Najčešće pomoćne supstance u tečnim farmaceutskim oblicima za primenu u nos i uho

[46] Tečni lekoviti preparati za primenu u usnoj duplji i/ili grlu – vrste i osobine

[47] Upotreba i zahtevi za kvalitet prečišćene vode

[48] Zahtevi za kvalitet vode koja se koristi za izradu parenteralnih preparata

[49] Zahtevi za kvalitet vode koja se koristi za izradu kapi za oči i kapi za nos

[50] Zahtevi za kvalitet vode koja se koristi za rekonstituciju praškova za injekcije

[51] Postupci za dobijanje prečišćene vode

[52] Parametri koji se ispituju kod prečišćene vode, u cilju procene kvaliteta, prema zahtevima

Ph. Eur. 6. i Ph. Jug V

[53] Postupci za dobijanje vode za injekcije

[54] Uređaji (aparati) za destilaciju vode – vrste, karakteristike i princip rada

[55] Postupak dobijanja prečišćene vode reverznom osmozom - osnovne karateristike

[56] Faktori koji utiču na proces ekstrakcije aktivnih supstanci iz droga

[57] Rastvarači za izradu ekstraktivnih preparata (ekstrakata i tinktura) – vrste i osobine

3

[58] Metode ekstrakcije aktivnih supstanci iz droga: perkolacija i reperkolacija

[59] Metode ekstrakcije aktivnih supstanci iz droga: turboekstrakcija i ultra Turrax ekstrakcija

[60] Metode ekstrakcije aktivnih supstanci iz droga: ultrazvučna i protivstrujna ekstrakcija

[61] Ekstrakcija superkritičnim ugljen-dioksidom

[62] Ekstrakti - vrste, izrada i ispitivanje

[63] Tinkture – izrada i ispitivanje

[64] Sirupi – vrste i osobine

[65] Izrada i ispitivanje sirupa

[66] Pomoćne supstance za izradu lekovitih sirupa

[67] Izrada sirupa sa biljnim ekstraktima

[68] Postupci izrade, ispitivanja i čuvanja standardizovanih biljnih ekstrakata

[69] Osnovni homeopatski preparati

[70] Farmaceutski oblici homeopatskih lekova

[71] Izrada homeopatskih lekova

[72] Homeopatski preparati u farmakopejama

[73] Farmaceutski oblici tipa suspenzija - osobine i primena

[74] Faktori od kojih zavisi stabilnost suspenzija

[75] Deflokulovane i flokulovane suspenzije

[76] Formulacija peroralnih suspenzija i suspenzija za spoljašnju primenu

[77] Faze u izradi/proizvodnji suspenzija za peroralnu primenu

[78] Praškovi za peroralne suspenzije - sastav i izrada

[79] Problemi koji se mogu javiti u toku izrade i čuvanja suspenzija

[80] Ispitivanje kvaliteta peroralnih suspenzija

[81] Formulacija emulzija za peroralnu primenu

[82] Izrada/proizvodnja emulzija za spoljašnju primenu

[83] HLB-broj – značaj u izboru površinski aktivnih materija

[84] Osobine i vrste emulgatora za izradu farmaceutskih preparata tipa emulzija

[85] Emulgatori za izradu emulzija za i.v. primenu

[86] Zahtevi za kvalitet farmaceutskih emulzija za peroralnu, spoljašnju i i.v. primenu

[87] Sredstva za kvašenje u formulacijama različitih farmaceutskih oblika

[88] Masti – karakteristike i upotreba

[89] Vrste, osobine i sastojci podloga (baza) za masti

[90] Izrada/prozvodnja masti sa kortikosteroidima

[91] Sastav i izrada masti suspenzija u uslovima apoteke

4

[92] Grupe pomoćnih supstanci u formulacijama polučvrstih farmaceutskih oblika za primenu na

koži i sluzokoži usta

[93] Izrada masti sa antibioticima

[94] Osobine i primena vazelina u izradi farmaceutskih oblika

[95] Osobine i primena parafina, bezvodnog lanolina i polialkilsiloksana u izradi farmaceutskih

oblika

[96] Sastav i osobine kremova

[97] Formulacija i izrada hidrofilnih kremova sa hidrosolubilnom lekovitom supstancom

[98] Formulacija i izrada lipofilnih kremova

[99] Sastav i primena ambifilnih podloga (kremova) za izradu magistralnih lekova

[100] Sastav i osobine hidrofilnih i lipofilnih gelova

[101] Hidrogelovi – ispitivanje i primena

[102] Sredstva za geliranje u izradi gelova za kožu ili sluzokože

[103] Izrada gelova sa karbomerom (Carbomer)

[104] Formulacija gelova sa teško rastvorljivom lekovitom supstancom

[105] Zahtevi i preporuke za razređivanje/razblaživanje industrijski izrađenih masti i kremova

sa kortikosteroidima

[106] Izbor farmaceutskih oblika za lokalne kortikosteroide i preporuke za racionalnu terapiju

[107] Izbor polučvrstih farmaceutskih oblika u odnosu na vrstu kožnog oboljenja (dermatoze)

[108] Moguće delovanje podloge/sastojaka podloge na kožu

[109] Biofarmaceutski aspekti polučvrstih farmaceutskih oblika za dermalnu primenu

[110] Ispitivanja kvaliteta polučvrstih preparata za primenu na koži

[111] In vitro ispitivanje oslobađanja lekovite supstance iz polučvrstih preparata za kožu

[112] Faktori koji utiču na penetraciju i permeaciju lekovite supstance u/kroz kožu

[113] Ispitivanje prividnog viskoziteta i veličine čestica u polučvrstim farmaceutskim

preparatima za kožu

[114] Značaj reološkog ponašanja farmaceutskih oblika tečne i polučvrste konzistencije

[115] Tiksotropno ponašanje farmaceutskih preparata – karakteristike i značaj

[116] Farmaceutski oblici za rektalnu aplikaciju

[117] Farmaceutski oblici za vaginalnu aplikaciju

[118] Liposolubilne podloge za izradu supozitorija i vagitorija

[119] Hidrosolubilne podloge za izradu supozitorija i vagitorija

[120] Pomoćne materije u izradi supozitorija i vagitorija

[121] Tehnologija izrade supozitorija i vagitorija – opšti principi

[122] Farmaceutsko-tehnološki aspekti izrade supozitorija i vagitorija metodom izlivanja

[123] Problemi pri izradi supozitorija i vagitorija

5

[124] Faktori koji utiču na tačnost doziranja lekovitih supstanci u supozitorijama

[125] Stabilnost supozitorija i vagitorija

[126] Ispitivanja supozitorija i vagitorija

[127] Ispitivanje brzine rastvaranja lekovite supstance iz farmaceutskih oblika

[128] Parenteralni preparati: definicija, kriterijumi za podelu i vrste

[129] Injekcije: definicija, vrste i zahtevi za kvalitet po Ph.Jug.V

[130] Tipovi injekcija prema stepenu disperziteta aktivne supstance

[131] Formulacija injekcija i faktori koji se moraju razmotriti pri formulaciji

[132] Rastvarači (vehikulumi) za injekcije

[133] Sredstva za puferovanje i podešavanje pH vrednosti parenteralnih preparata

[134] Značaj pH vrednosti injekcija

[135] Izotonični rastvori i sredstva za izotonizaciju

[136] Postupci za izotonizaciju hipotoničnih rastvora

[137] Opšti principi izrade/proizvodnje injekcija i faze u izradi/proizvodnji

[138] Injekcije insulina – vrste i osobine

[139] Praškovi i koncentrati za injekcije – osobine i zahtevi za kvalitet

[140] Vrste i karakteristike kontejnera/unutrašnje ambalaže za injekcije

[141] Ispitivanja injekcija (Ph. Jug. V)

[142] Rastvori za intravenske infuzije: definicija, podela i zahtevi za kvalitet ( Ph. Jug. V, Ph.

Eur. 6)

[143] Opšti principi izrade/proizvodnje intravenskih infuzija

[144] Infuzije za nadoknadu izgubljene tečnosti i elektrolita

[145] Infuzije za nadoknadu volumena krvi i krvne plazme

[146] Infuzije za parenteralnu ishranu

[147] Infuzije za lečenje

[148] Vrste kontejnera za infuzije i materijala za njihovu izradu

[149] Antikoagulantni rastvori i rastvori za konzervisanje krvi

[150] Preparati za totalnu parenteralnu ishranu

[151] Rastvori za hemodijalizu i peritonealnu dijalizu

[152] Rastvori za irigaciju i rastvori za čuvanje (konzervisanje) organa za transplantaciju

[153] Jedinice za izražavanje koncentracija u injekcijama i zahtevi za obeležavanje injekcija

[154] Stakleni kontejneri za parenteralne preparate – karakteristike i ispitivanja

[155] Preparati za oči: definicija i vrste farmaceutskih oblika (Ph.Jug V, Ph. Eur. 6)

[156] Osnovni zahtevi za kapi za oči

[157] Formulacija kapi za oči – pojednostavljen sistemski pristup

6

[158] Izotoničnost kapi i losiona za oči

[159] Konzervansi i konzervisanje kapi za oči

[160] Puferovanje kapi za oči

[161] Viskozne kapi za oči

[162] Ispitivanje kapi za oči

[163] Prikaz izrade/proizvodnje kapi za oči tipa rastvora

[164] Prikaz izrade/proizvodnje kapi za oči tipa suspenzija

[165] Polučvrsti preparati za oči,vrste i zahtevi za kvalitet

[166] Karakteristike gelova i in situ formirajućih gelova za oči

[167] Faktori koji utiču na oslobađanje i delovanje lekovitih supstanci iz polučvrstih preparata

za oči

[168] Mogućnosti za poboljšanje lokalne raspoloživosti preparata za oči

[169] Farmaceutsko tehnološki pristupi za postizanje produženog delovanja oftalmoloških

preparata

[170] Rastvori za čišćenje kontaktnih sočiva, rastvori za čuvanje kontaktnih sočiva i rastvori za

kvašenje kontaktnih sočiva

[171] Unutrašnja (primarna) ambalaža/kontejneri za kapi za oči – vrste i karakteristike

[172] Biološki indikatori sterilizacije

[173] Pirogeni (pirogene materije) i pirogeni test

[174] Test za ispitivanje prisustva endotoksina u parenteralnim preparatima

[175] Sterilizacija: definicija i metode po Ph. Jug. V

[176] Stepen sigurnosti sterilnosti farmaceutskih preparata

[177] Sterilizacija zasićenom vodenom parom pod pritiskom - opšte karakteristike i primena

[178] Osnovne karakteristike uređaja za sterilizaciju zasićenom vodenom parom pod pritiskom

[179] Sterilizacija suvom toplotom - opšte karakteristike i primena

[180] Sterilizacija zračenjem i gasna sterilizacija - opšte karakteristike i primena

[181] Sterilizacija filtracijom i aseptičan postupak - opšte karakteristike i primena

[182] Ispitivanje sterilnosti farmaceutskih preparata

[183] Pranje i sterilizacija staklene ambalaže za parenteralne preparate

[184] Vrste/tipovi vakcina

[185] Vakcine – osobine i zahtevi

[186] Ispitivanje, čuvanje i označavanje vakcina

[187] Imunološki preparati, definicija, zahtevi za kvalitet i podela

[188] Imunološki preparati za pasivnu imunizaciju

[189] Radiofarmaceutski preparati – pojam, podela, farmakopejski status

7

[190] Radiofarmaceutski preparati – osobine i primena

[191] Ispitivanje, čuvanje i označavanje radiofarmaceutskih preparata

[192] Sredstva za korigovanje ukusa lekova

[193] Značaj procene stabilnosti farmaceutskih preparata

[194] Primena PEG u izradi farmaceutskih preparata

[195] Primena PVP u izradi farmaceutskih preparata

[196] Primena skroba, njegovih derivata i dekstrana u izradi farmaceutskih preparata

[197] Primena celuloznih etara u izradi farmaceutskih preparata

[198] Upotreba šećera u izradi farmaceutskih preparata

[199] Upotreba sorbitola i manitola u izradi farmaceutskih preparata

[200] Biofarmacija, biološka raspoloživost, definicije i značaj

[201] Faktori koji utiču na rastvorljivost supstance

[202] Odredjivanje i značaj particionog koeficijenta

[203] Polimorfizam, pseudopolimorfizam - definicija, značaj za formulaciju preparata i

oslobađanje lekovite supstance

[204] Veličina čestica –metode ispitivanja i značaj za oslobađanje lekovite supstance iz

farmaceutskog oblika

[205] Uticaj bioloških faktora na oslobađanje i resorpciju lekovite supstance iz farmaceutskih

oblika za peroralnu primenu

[206] Uticaj bioloških faktora na oslobađanje i resorpciju lekovite supstance iz farmaceutskih

oblika za parenteralnu primenu

[207] Uticaj bioloških faktora na oslobađanje i resorpciju lekovite supstance iz farmaceutskih

oblika za pulmonalnu primenu

[208] Uticaj pH vrednosti na oslobađanje lekovite supstance iz farmaceutskih oblika in vivo

[209] Uticaj veličine čestica, rastvorljivosti i brzine rastvaranja na oslobađanje lekovite

supstance iz farmaceutskih oblika

[210] Farmaceutsko tehnološki faktori koji utiču na oslobađanje lekovite supstance iz

farmaceutskih oblika za rektalnu primenu

[211] Farmaceutsko tehnološki faktori koji utiču na oslobađanje lekovite supstance iz

farmaceutskih oblika tipa rastvora, emulzija i suspenzija

[212] Zahtevi za čuvanje supstanci za farmaceutsku primenu i lekova u uslovima apoteke

[213] Pakovanje i obeležavanje / označavanje lekova

[214] Unutrašnja (primarna), spoljnja (sekundarna) i tercijarna ambalaža za farmaceutske

preparate

8

[215] Primena, prednosti i nedostaci staklene ambalaže

[216] Primena, prednosti i nedostaci ambalaže od plastičnih materijala

[217] Osobine farmaceutskog preparata značajne za izbor ambalaže

[218] Izbor ambalaže u zavisnosti od stabilnosti proizvoda

[219] Vrste unutrašnje/primarne ambalaže za parenteralne preparate

[220] Ambalaža (kontejneri) za injekcije, vrste i zahtevi za kvalitet

[221] Stakleni kontejneri za parenteralne preparate – karakteristike i ispitivanja

[222] Vrste plastičnih materijala koji se koriste za izradu ambalaže za parenteralne preparate

[223] Plastični kontejneri za vodene rastvore za intravenske infuzije

[224] Ispitivanja staklenih i plastičnih kontejnera (Ph Jug V)

[225] Faktori koji utiču na mikrobiološki kvalitet lekova

[226] Zahtevi farmakopeja za mikrobiološki kvalitet farmaceutskih oblika

[227] Faktori od kojih zavisi aktivnost/efikasnost konzervansa i ispitivanje efikasnosti

konzervansa

[228] Konzervansi koji se koriste za farmaceutske preparate za peroralnu i parenteralnu

primenu – vrste i kriterijumi za izbor

[229] Konzervansi i antioksidansi u farmaceutskim preparatima za primenu na koži i oči