Tsongkhapa

Truyn Tha Nland Nhm Lamrim Lotsawas

I LUN V GIAI TRNH CA O GIC NG - 2

2

3

Tsongkhapa

i Lun V Giai Trnh Ca o Gic Ng

Tp 2

(B- o Th i Lun Quyn Trung)

4

Bn Quyn: Nhm Dch Thut Lamrim Lotsawas gi ton quyn xut bn dng in t cho bn dch ny. Chng ti cho php cc c s qung b Pht gio cng nh ngi tu hc hay tm hiu Pht gio c chuyn dng rng ri bn dch ny vi mc tiu em li li ch cho ngi tu hc, tm hiu v Pht gio cng nh l v mc ch em li li ch cho tt c chng sinh. Khng cho php s dng sch in t ny di cc hnh thc em li li nhun ti chnh ring t nh bun bn i chc cng nh khng c t chnh sa hay thay i ni dung hay trch dch bn dch in t ny vi mc tiu ra ngoi vic tu hc m khng c giy php chun thun ca nhm dch thut Lamrim Lotsawas Mi lin h xin lin lc v ngi i din chu trch nhim pht hnh bn dch in t: V Quang Nhn Phone: 0011-1-832-368-4054 Email: Lang.dau@gmail.com

5

Tsongkhapa Losangdrakpa (1357 - 1419)

nh ngun: Phuntsok Cho Ling Buddhist Center

6

7

.

Trc tin v trn ht chng con xin dng li tn thn ch Pht, ch B-tt, ch thin H php, ch Thy, ch T, v ch Tng thuc cc dng truyn tha Pht gio, c bit l cc s ph ca dng truyn tha Nland h tr chnh Php dn dt chng t tip tc bo tn cc phng tin tu tp v hng dn chng con rn luyn tinh tn, nng ta ni Tam Bo.

Chng con xin dng ln Thnh c Dalai Lama bn dch Lamrim Chenmo vi c ngng cm t lng t bi v lng ca Ngi khng mt mi hong ha chnh Php v h tr chng sinh v phn bit trn con ng tu tp bt bo ng. Nguyn hi hng tt c cng c v cc h qu tt p ca cng trnh ny v cho s gic ng ca ton th chng sinh

8

Lamrim Lotsawas Danh Sch Ban Dch Thut v Hiu nh

Bn Dch Vit Ng Quyn 2

Dch Thut

L Xun Dng

Tiu Nh m Quang Trung

Hiu nh v Bin Tp

Mai Tuyt nh L Xun Dng V Quang Nhn

Nguyn Th Trc Mai Nguyn Phng

L Lam Sn

Trch Nhim Tng Qut

V Quang Nhn

9

Li Ta Ca Ch Bin Cho Bn Dch Anh Ng

y l tp hai trong bn dch gm ba tp ca i Lun V Giai Trnh n Gic Ng (Byang chub lam rim che ba). Tp ny l chung cuc ca mt n do Trung Tm Hc Tp Pht Gio Ty Tng (TTHTPGTT) xut vo nm 1992. Tp mt c Nh Xut Bn Snow Lion xut bn nm 2000 v tp ba nm 2002. V tr trung gian ca tp ny cho thy n l phn chnh yu ca i Lun. Tp ny bn v tm B- (bodhicitta; byang chub kyi sems) v B-tt hnh, cc bc i nhn m ng lc ng sau cc hnh ng ca h l tinh thn v tha ny. Ban Dch Thut Lamrim Chenmo theo cng mt th tc v hnh thc dng cho tp mt v tp ba, ngoi tr vic a vo cc ghi ch v trch dn nhng tham kho bng ting Phn v tham kho (c xc nh bng ch vit tt D) danh mc Tohoku (Ui et al. 1934) theo vn bn c ch gii bng ting Ty Tng ca Tsultrim Kelsang Khangkar. Nhng thnh vin ca ban phin dch tham gia vo tp ny gm c Natalie M. Hauptman, Gareth Sparham, Daniel Cozort, v John Makransky. Nhng dch gi ny li cng s dng n bn Tso-ngon (mTsho-sngon) ca Lam rim chen mo c Tso Ngon People's Press xut bn ti Zi-ling vo nm 1985. Cc dch gi cng tham kho ch gii Bn Ch Thch Lin Kt (Lam rim mchan bzhi sbrags ma) v lun lun dng ch gii ny din gii cc trch dn. Cc hiu nh vin li c c s tr gip qu bu ca cc hc gi Pht gio li lc ng thi ngi Ty Tng Denma Loch Rimbochay v Loling Geshe Yeshe Tapkay; cc v ny c ht vn bn v tho lun cc on kh. Trong sut 12 nm ca n, cc hiu nh vin bit c s qu bu v him hoi ca hai qu nhn ny. Trong khi lm vic vi n, ti thng c o tng rng chnh ti lm tt c mi vic. Tuy nhin, nh c cp trong tp sch ny, s phn bit gia ci ta v ngi khc khng sc nt nh

10

chng ta thng suy ngh. Do , ti mun cm t nhng ng gp to ln ca nhng ngi khc, nhng ngi cng ng nhng vai tr thit yu nh ti trong vic a n ny ti ch hon tt. Trong nhng li ta ca hai tp kia ti cm t nhiu ngi, v ti lun ghi nh s gip khng ngng ca h vi tm lng yu mn su xa nht. Tuy nhin ti s thiu st nu nh ti khng c bit cm t mt s ngi m nhng ng gp ca h c bit li lc cho ti trong hai nm qua, thi gian cn thit hon tt tp cui cng ny. Ti xin c c bit by t lng tri n su xa nht ln c Dalai Lama, ngun hng khi bt tuyt cho cng trnh ny. Cc hot ng ca ngi l hin thn ca nhng l tng cao c c m t trong tp sch, qu tht nh th ngi l nh sng hy vng cho nhng ai c mun ha bnh trong th gii y tranh chp ny. p li s khn cu ca ti, ngi ni rng ngi s ging dy ton b i Lun ti TTHTPGTT, v ti nguyn cu cho vinh d to tt ny sm tr thnh hin thc. Ti cng khng ngng i n thy bn s ca ti, Geshe Ngawang Wangyal, nh hng su xa ca ngi trong cuc i ti khin ngi tr thnh ngun sc mnh ym tr lun lun hin din. Bao gi cng vy, ti cm kch nhng n lc ca cc dch gi v ca cc hc gi ngi Ty Tng c nhc ti trn. c bit ti mun ni ti hai hc gi ngi Ty Tng. Geshe Yeshe Tapkay u tin ngh ti tin hnh n ny v sau n nhn c nhng tr gip qu bu v khng mt cht ngn ngi ca ng. Denma Loch Rimbochay lun hng dn v ym tr cho ti. Ti v cng bit n lng t i qung i m hai v dnh cho ti. Trong s cc dch gi ti c bit cm kch nhng n lc ph tri ca Gareth Sparham, ngi hiu nh bn tho gc, a vo tt c cc ghi ch v trch dn, v son tho th mc tc gi. Ti cng rt bit n Guy Newland, ngi a ra nhng gi thch ng lm sng sa cho bn dch. Ti cng cm t Gray Tuttle v Brady Whitton a ra nhng ngh hiu nh y thm . Ti cng rt bit n ngi ch bin ca Snow

11

Lion l Susan Kyser v tt c nhng n lc tt bng trong vic lm k lng ca c cho vn bn c tnh nht qun, khng mc phi nhng im tri ngc nhau. Ngoi ra ti cng xin cm t Steven Rhodes ca Snow Lion v s tr gip lin quan n th mc tc gi, cng nh Jeff Cox v Sidney Piburn v s ng h v khuyn khch ca h. Ti cng mun by t lng cm kch ca ti ti ton th gia nh, thn hu, hc vin, v ng h vin ca TTHTPGTT, nhng ngi t tm lng ca mnh ng gp cho cng trnh ny thnh hnh: song thn ca ti, Eric and Nancy Cutler, tm lng tt khng th ong lng c ca cc v l iu ti khng th no n tr c; Buff v Johnnie Chace v, Ben, con trai ca h v tnh bn qu bu v ym tr ti chnh; cc bn b v ym tr vin khc ca ti Alexander Levchuk, Martha Keys, Pierroluigi Squillante, Mukesh and Sepna Sehgal, Sharon Cohen, Frank and Raksha Weber, Chip v Susan Carlin, Harvey Aronson v Anne C. Klein, Elizabeth S. Napper, Thao v Gai Nguyen, Al Bellini, Victoria Jenks, Jim v Bonnie Onembo, Nick v Shelley Guarriello, Pence v Joanie Ziegler, David v Victoria Urubshurow, Frank v Khady Lusby, Jane Bullis, Jim Mershon, Vera Krivoshein, Sally Ward, Chot v Armen Elliott, v Louise Duhaime; mt s hc vin ca TTHTPGTT v s ym tr ca h Amy v John Miller, Jennifer Collins, v Thomas Santornartino; v cc tin s ca TTHTPGTT Peter Beskyd, James Goodwin, Frank Viverette, Jerry Cohen, David v Ming Ming Molony, Davis Smith v Kendra Lawrence, v Robert Blease. Ti mun ni n mt ngi m qua s cng tc vo n ny khin cho tt c mi th khc c th thc hin c. Tnh cht cc trch nhim ca ti ti TTHTPGTT a tp ti mc ti khng th no t tay ln bn phm g ch c nu ti khng c c s h tr ca v ti Diana. K t khi n khi u, nh ti qun mnh, cng ngy cng gnh vc thm nhiu nhim v TTHTPGTT hot ng tri chy ng thi gip ti trong n

12

phin dch ny bt c khi no cn thit. Trong sut 12 nm thc hin n, ti kh m c th i ng nhng g ra v iu ny ch c th thc hin c do lng tn ty su xa ca Diana i vi tm nhn bao la ca thy bn s ca chng ti, nng lc v lng nhit tnh v b, mt kh nng bn vng lun t nhng quyn li ca mnh xung hng th yu cng nh tr thng minh rt thc tin ca nh ti. Cng nh a tr ln ln nh vo tnh thng v s bo bc ca ngi m, tng t nh vy, Diana chnh l ngi m ca cng trnh dch thut ny. Ti s mi mi nh n iu ny. Joshua W.C. Cutler Trung Tm Hc Tp Pht Gio Ty Tng Washington, New Jersey

13

Mc Lc Knh L ............................................................................................................. 7

Lamrim Lotsawas ............................................................................................. 8

Li Ta Ca Ch Bin Cho Bn Dch Anh Ng .............................................. 9

Bng Ch Vit Tt .......................................................................................... 14

Dn cho quyn 2 ......................................................................................... 16

Chng 1: Giai Trnh Dnh Cho Nhng C Nhn C Kh Nng Cao ........... 25

Chng 2: T Bi, Cnh Ca Bc Vo i Tha .......................................... 45

Chng 3: By Php Luyn Tm ................................................................... 57

Chng 4: Hon Chuyn Ng-Tha ................................................................. 83

Chng 5: L Pht Tm B- ....................................................................... 99

Chng 6: Nui Dng B- Tm ............................................................. 113

Chng 7: Dn Nhp v Lc- Ba-la-mt-a ............................................. 139

Chng 8: Tu Tp i Tha: Cc Gii Lut v Ba-la-mt-a ..................... 167

Chng 9: B Th Ba-la-mt-a ................................................................... 183

Chng 10: Cch Thc B Th ..................................................................... 205

Chng 11: Tr Gii Ba-la-mt-a ............................................................... 227

Chng 12: Nhn nhc Ba-la-mt-a ........................................................... 241

Chng 13: Tinh Tn .................................................................................... 289

Chng 14: Thin nh v Tr Hu .............................................................. 333

Chng 15: Gip Ngi Pht Trin - Bn Phng Tin Thu Phc T .. 361

14

Bng Ch Vit Tt A-kya A-kya-yongs-'dzin, Lam rim brda bkroi AA Abhisamaylakra-nma-prajpramitopadea-

stra-krik AK Abhidharma-koa-krik AKbh Abhidharma-koa-bhya AS Abhidharma-samuccaya Bhk Yog-cary-bhmau-bodhisattva-bhmi BCA Bodhisattva-caryvatra Bk1 1st Bhvana-krama Bk2 2nd Bhvana-krama Bk3 3rd Bhvana-krama Bplita buddhaplita-mlamadhyamaka-vtti Chn. Chinese C Catu-ataka-stra-krik-nma D sDe dge Cc bn dch kinh v lun Tng ng Great Treatise 1 Cutler et al. 2000 Great Treatise 2 Cutler et al. 2000 Great Treatise 3 Cutler et al. 2002 Jm Jtaka-ml LRCM Tsongkhapa (1985) sKyes bu gsum gyi myams su

blang ba'i rim pa thams cad tshang bar ston pa'i byang chub lam gyi rim pa

MAV Madhyamakvatra MAVbh Madhyamakvatra-bhya mChan 'Jam-dbyangs-bzhad-pa, et al. Lam rim mchan bzhi

sbrags ma MSA Mahyn-stralakra-krik P Suzuki (1955-61) PPd Prasanna-pad, Dharamala 1968 PPs Prasanna-pad, La Valle Poussin 1970a

15

PS Paramit-samsa RGV Uttara-tantra (Ratna-gotra-vibhga) rNam thar rgyas pa

Nag-tsho, Jo bo rje dpal Idan mar me mdzad ye shes kyi mam thar rgyas pa

R Rja-parikatha-ratnavali bh Yog-cary-bhmau-rvaka-

bhmi Skt. Sanskrit SP Sad-dharma-puarka-nma-mahyn-stra SR Sarva-dharma-svabh-samat-vipacita-samdhi-

rja-stra Tib. Tibetan Toh Ui et al. 1934 Ud Udna-varga Vs Vinicaya-sagrahai VV Vigraha-vyvartan VVv Vigraha-vyvartan-vtti YS yukti-ahik YSv yukti-ahik-vtti

16

Dn cho quyn 2 [Chng 1 Cc giai on ca l trnh dnh cho nhng c nhn c kh nng cao ] 3. Cc cp bc l trnh ca s luyn tp tm thc dnh cho nhng c nhn c i thin cn

a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha. b) Lm th no pht trin Tm gic ng.

i) Tm gic ng ph thuc ra sao vo s ny sinh ca nhng nguyn nhn chnh

a. S pht trin ca Tm gic ng qua bn duyn b. S pht trin ca Tm gic ng qua bn nguyn nhn c. S pht trin ca Tm gic ng qua bn sc mnh

[Chng 2 T bi, cnh ca bc vo i tha] ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng

a Rn luyn trn nn tng gio hun By php luyn tm trong truyn tha truyn t Trng Lo [Atia]

1 Pht trin vng chc v th t ca cc giai on a Ch r ci ngun ca i tha l t bi

1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui

b Su php luyn tm cn li u l cc nhn hay qu ca tm t bi 1 Cch thc ca Bn php luyn tm u tin Qua s pht trin tnh thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh hot ng nh l cc nguyn nhn ca tm t bi 2 Cch thc to lng tn ty v iu kin v tm gic ng nh l cc hu qu ca t bi

[Chng 3 By php luyn tm] 2 S rn luyn tng bc

a Rn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh 1 Xc lp nn tng pht trin thi ny

(a) t c tm bnh ng hng v chng sinh (b) Yu mn tt c chng hu tnh

(i) Nui dng nhn thc rng mi chng sinh u l m ca mnh (ii) Nui dng k c v lng tt ca h (iii) Nui dng c nguyn n p lng tt ca h

17

2 Pht trin thi kin quyt n li ch ca tha nhn (a) Nui dng tnh yu thng (b) Nui dng lng t bi (c) Nui dng s quyt tm tuyt i

b Luyn tm kin quyt t gic ng cNhn ra tm gic ng, thnh qu ca s rn luyn

[Chng 4 Hon Chuyn Ng-Tha] b Rn luyn da trn cc ging dy ca a con ca cc ng chin thng, ngi Tch Thin

1 Qun chiu v nhng li lc ca vic hon i gia bn thn v ngi khc {hon chuyn ng-tha} v sai st ca vic khng hon i nh vy 2 Kh nng hon chuyn ng-tha nu qu v lm quen vi ngh v vic lm nh vy 3 Cc giai on ca thin nh v lm sao hon chuyn ng-tha

iii) Phng php to ra tm gic ng [Chng 5 L Pht Tm B-]

iv) Lm sao to ra B- tm thng qua cc nghi l a t n iu m qu v cha t c

1 Ngi m trc ngi qu v pht khi B- tm 2 Nhng c nhn khi to ra tm gic ng 3 Lm sao tham gia vo mt nghi l pht B- tm

a S chun b cho nghi l 1 Tin hnh cc thc hnh c bit quy y

(a) Sau khi trang hong ni t chc l v thit lp cc vt biu tng ca Tam Bo, sp xp vt cng dng (b) Thnh cu v quy y (c) Bt u gii nguyn quy y

2 Tch tp cng c 3 Thanh tnh thi

b Nghi l chnh thc c Phn kt thc ca nghi l

[Chng 6 Nui Dng B- Tm] b Duy tr v khng lm suy yu nhng g qu v t c

1 Vic rn luyn gii lut khin qu v khng lm suy yu tm gic ng trong i ny

a Vic rn luyn gii lut nh li nhng li ch ca B- tm nhm tng sc mnh s nhit tnh ca qu v cho n

18

b Vic rn luyn gii lut pht khi tm gic ng su ln mi ngy nhm tng cng B- tm thc s

1 Kin cng pht trin B- tm nguyn 2 Rn luyn nng cao B- tm nguyn

c Rn luyn gii lut khng c t b chng sinh, m l v li ch ca h, qu v pht trin tm gic ng d Vic rn luyn gii lut tch ly cc t lng cng c v tr tu siu phm

2 Rn luyn gii lut khin cho qu v cng khng b tch ri vi tm gic ng trong kip sng tng lai

a Tu tp trong gii lut loi b bn hnh vi en ti vn lm suy yu tm gic ng b Rn luyn gii lut p dng bn thc hnh trong sng gi cho tm gic ng khi suy yu

c Phng php tu sa B- tm nu qu v lm suy yu n [Chng 7 Dn Nhp v Lc--Ba-la-mt-a]

c) Cch tu hc B-tt hnh sau khi pht tm gic ng i) L do v sao phi tu tp sau khi pht tm B- ii) Chng minh rng qu v s khng th no tr thnh Pht bng cch tu hc phng tin hay tr hu mt cch ring bit

[Chng 8 Tu Tp i Tha: Cc Gii Lut v Ba-la-mt-a] iii) Gii thch tin trnh tu hc gii lut

a Cch tu tp theo i tha ni chung 1 Xc lp nguyn c tu hc gii lut ca tm gic ng {B- tm}. 2 Th gii con Pht {B-tt gii} sau khi pht nguyn hc gii lut ca tm gic ng. 3 Cch thc rn luyn sau khi th gii

a Nn tng ca gii lut b Cch thc m tt c cc gii lut c thu tm trong su Ba-la-mt-a

1 Tho lun ch chnh, s lng Ba-la-mt-a c nh (a) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn ng cp cao (b) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh hai mc tiu (c) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh cc mc tiu ca ngi khc (d) S lng cc Ba-la-mt-a c nh v s thu nhip ca chng i vi ton b h thng i tha

19

(e) S lng cc Ba-la-mt-a c nh trong khun kh vin mn ca cc l trnh hay phng tin (f) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn tam v lu hc {gii, nh, v tu}

2 Tho lun ph v th t c nh ca cc Ba-la-mt-a (a) Th t khi sinh (b) Th t cao thp (c) Th t th lu v vi t

[Chng 9 B Th Ba-la-mt-a] c Tin trnh tu tp cc Ba-la-mt-a

1 Cch tu tp cc hnh B-tt ni chung (a) Tu tp cc Ba-la-mt-a tng trng phm cht m qu v s c khi thnh Pht

(i) Cch tu tp Ba-la-mt-a b th (a) B th l g? (b) Cch bt u nui dng c b th (c) Phn loi b th

(1) V sao mi ngi nn thc hnh c b th (2) Cc Phn loi b th theo mi quan h n cc c nhn (3) Cc phn loi b th thc t

(a) Php th (b) V y th (c) Ti vt th

(1) Thc t b th v Ti vt (a)) Cch tin hnh ti th

(1)) Ngi nhn b th (2)) ng lc b th

(a)) Loi ng lc i hi (b)) Loi ng lc phi loi tr

[Chng 10 Cch Thc B Th] (3)) Cch thc b th

(a)) Dng b th nn trnh (b)) Cch thc b th

(4)) Cc vt b th (a)) Gii thiu vn tt vt b th c v vt khng c b th (b)) Gii thch chi tit vt b th c v vt khng c b th

20

(1)) Gii thch chi tit v vt ni thn {cc chi tit ca thn th} khng c b th

(a)) B th khng thch hp v phng din thi gian (b)) B th khng thch hp v phng din mc ch (c)) B th khng thch hp v phng din ngi xin b th

(2)) Gii thch chi tit v vt bn ngoi {vt ngoi thn} c v khng c b th

(a)) Cch thc khng b th vt bn ngoi

(1)) B th khng thch hp v phng din thi gian (2)) B th khng thch hp v phng din vt cho (3)) B th khng thch hp v phng din ngi {nhn b th} (4)) B th khng thch hp v phng din vt cht (5)) B th khng thch hp v phng din mc ch

(b)) Cch thc b th vt ngoi thn (b)) Phi lm g nu khng th b th (c)) S dng bin php i tr chng ngi trong vic b th

(1)) Chng ngi khng quen b th (2)) Chng ngi ti sn sa st (3)) Chng ngi tham chp (4)) Chng ngi khng nhn thy mc tiu

(2) B th thun ty bng ngh (d) Tm tt

[Chng 11 Tr Gii Ba-la-mt-a] (ii) Cch thc tu tp tr gii Ba-la-mt-a

(a) Tr gii l g? (b) Cch bt u tu tp tr gii (c) Phn loi gii lut

(1) Gii lut kim ch (2) Gii lut tch lu cng c

21

(3) Gii lut hnh ng v li lc chng sinh (c) Cch tu tp (d) Tm tt

[Chng 12 Nhn Nhc Ba-la-mt-a] (iii) Cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a

(a) Nhn nhc l g? (b) Cch thc bt u tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a (c) Phn loi nhn nhc

(1) Pht trin nhn nhc bt k nguy hi xy ra cho mnh (a) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh

(1) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh

(a)) Chng minh rng sn hn l khng ng (1)) Phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng

(a)) Phn tch cho thy bt k i tng c t ch c hay khng, th sn hn l khng chnh ng (b)) Phn tch cho thy bt k l ngu nhin hay bn nng, th sn hn l khng chnh ng. (c)) Phn tch cho thy bt k s gy hi l trc tip hay gin tip, th sn hn l khng chnh ng (d)) Phn tch cho thy bt k nguyn nhn thc y k gy c, th sn hn l khng chnh ng

(2)) Phn tch v mt ch quan th sn hn l khng chnh ng (3)) Phn tch v c bn, th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch nguyn nhn ca vic gy hi v s sai st t u (b)) Phn tch s cam kt ca mnh

(b)) Ch ra rng lng bi mn l ph hp (2) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai ngn tr s tn knh, ting tm hay danh d ca mnh

22

v vi nhng ai xem thng mnh hoc nhng ai ni li xc phm hay kh nghe v mnh

(a)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ngi ngn tr mnh ba s vic s tn knh, ting tm hay danh d

(1)) Qun chiu rng ba th ny vn thiu cc phm tnh tt p (2)) Qun chiu rng ba th ny vn c cc khim khuyt (3)) S cn thit hoan h nh c nhng ai ngn tr s tn knh v vv... ca mnh

(b)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai xem thng hoc ni nhng li xc phm hay kh nghe v mnh

(b) Ngng c s khng hi lng vi thnh cng ca nhng ngi gy hi ln s tho thch khi h gp rc ri

(2) Pht trin nhn nhc chp nhn kh au (a) L do phi dt khot chp nhn kh au (b) Cch thc pht trin s chp nhn

(1) Bc b ngh cho rng khi kh au xy n th l tuyt i kh chu. (2) Chng minh rng chp nhn kh au l ph hp

(a)) Qun chiu v cc phm tnh tt ca kh au (b)) Qun chiu v cc thun li ca s chu ng cc gian kh kh au

(1)) Qun chiu v cc li lc ct li chng hn nh s gii thot v vv... (2)) Qun chiu v li ch ca vic xua tan kh au bt kh t lng {au kh khn lng}

(c)) Cch thc m vic chu ng kh au khng cn kh na nu mnh tng bc lm quen vi n, bt u vi kh au nh

(c) Gii thch chi tit t cc quan im ca cc nn tng

(3) Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php (d) Cch tu tp (e) Tm tt

[Chng 13 Tinh Tn] (iv) Cch thc tu tp tinh tn Ba-la-mt-a

23

(a) Tinh tn l g? (b) Cch bt u tu tp tinh tn (c) Phn loi tinh tn

(1) Cc Phn loi thc t (a) Tinh tn nh o gip (b) Tinh tn hun tp cng c (c) Tinh tn ca hnh vi v li lc ca chng sinh

(2) Phng php pht trin tinh tn (a) Loi tr cc duyn {iu kin} khng thun li ngn tr tinh tn

(1) Nhn din nhng yu t khng tng thch vi tinh tn (2) Vn dng phng php loi b nhng yu t khng tng thch

(a)) Ngng thi li bing tr hon (b)) Ngng tham luyn vo nhng hot ng thp km (c)) Ngng chn nn hay t khinh mit

(1)) Ngng chn nn v mc tiu (2)) Ngng chn nn v cc phng tin t mc ch (3)) Ngng chn nn bi v bt k ngi u u l ni tu tp

(b) Thu thp cc nng lc ca s thun duyn (1) Pht trin nng lc ca c nguyn (2) Pht trin nng lc ca kin nh (3) Pht trin nng lc ca hoan h (4) Pht trin nng lc ca ngng ngh

(c) Cn c vo vic loi b nhng duyn khng thun li v hun tp thun duyn, hy chuyn ch tinh tn (d) Cch thc vn dng tinh tn a thn v tm vo trng thi hot dng {trng thi hot ng tt}

(d) Cch tu tp (e) Tng kt

[Chng 14 Thin nh v Tr Hu] (v) Cch thc rn luyn thin nh Ba-la-mt-a

(a) S n nh t thin {an nh thin} l g? (b) Cch bt u tu tp thin nh (c) Phn loi thin nh

24

(d) Cch thc tu tp (e) Tng kt

(vi) Cch thc rn luyn tr hu Ba-la-mt-a (a) Tr hu l g? (b) Lm th no khi pht tr hu (c) Phn loi tr hu

(1) Tr hu hiu bit chn {ti hu} (2) Tr hu hiu bit tc {tng i} (3) Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh

(d) Cch thc tu tp (e) Tng kt

[Chng 15 Gip Ngi Pht Trin Bn Phng Tin Thu Phc T] (b) Tu tp t nhip php thu phc t, gip ngi khc tng thnh

(i) T nhip php l g? (ii) L do chng c c nh l bn phng php (iii) Cc chc nng ca T nhip php (iv) Vic cn thit da vo T nhip php ca nhng ngi thu phc t (v) Vi ging gii chi tit

25

Chng 1: Giai Trnh Dnh Cho Nhng C Nhn C Kh Nng Cao

3. Cc cp bc l trnh ca s luyn tp tm thc dnh cho nhng c nhn c i thin cn

a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha. b) Lm th no pht trin Tm gic ng {B- tm}1.

i) Tm gic ng ph thuc ra sao vo s ny sinh ca nhng nguyn nhn chnh

a. S pht trin ca Tm gic ng qua bn duyn b. S pht trin ca Tm gic ng qua bn nguyn nhn c. S pht trin ca Tm gic ng qua bn sc mnh

Cc bc tn knh v xut chng u c tm i t bi, con xin ci u nh l di chn cc ngi [281] 1B- tm (hay tm gic ng, tinh thn gic ng) (skt. bodhicitta) l

c nguyn t bi t n gic ng v li ch ca tt c chng sinh. B- tm c phn chia lm hai loi: (1) B- tm tng i dn n c nguyn t bi thnh tu gii thot v li ch tt c chng sinh v tu tp cc phng tin nhm t mc ch ny; (2) B- tm ti hu l tr tu trc chng bn cht ti hu ca cc hin tng. Ring khi nim B- tm tng i cn c phn lm hai nhnh: (1) B- tm nguyn l c nguyn t gic ng cho li ch cc chng sinh khc; v (2) B- tm hnh bao gm B- tm nguyn cng vi vic xc tin su hnh Ba-la-mt-a. Bodhichitta. Rigpa Shedra. Truy cp: 11/09/2011.

.

26

Sau mt thi gian thin su xa v nhng sai st ca lun hi t nhiu phng din, qu v s nhn ra rng lun hi thc s ch l mt m ha ngc sng m thi. Sau , qu v s tn lc vi mong c t gic ng, loi b mi phin no v au kh. Nu nng theo mt l trnh thuc v tam v lu hc, qu v s t c s gii thot khi lun hi v thc s khng b o ngc, khng ging nh trng thi thin ng trong ci lun hi. Tuy nhin, nhng sai st b loi tr v thnh tu cc phm cht tt p ca qu v s khng hon ton. Vy nn, qu v s khng hon tt cc mc tiu ca chnh mnh v ch c th hon tt cc mc tiu ca tha nhn mt cch gii hn. Sau cng ri th mt v Pht s ha cho qu v v qu v s bc vo i tha. Nhng thin tri thc u bc vo i tha ngay t bui ban u. Theo nh Ba-la-mt-a Tp Lun, ngi Thnh Dng c ni1:

Mt khi ngi t b hai tha thp Vn khng sc mang li hnh phc cho chng sinh Hy bc vo tha do c Th Tn t bi dy Ni ny ch c s gip cho tha nhn [282]

V

Khi con ngi thy nim vui v bt hnh ch ta mt gic mng V chng sinh suy i bi sai st ca vng nim, Lm sao c th ch lo mong phc li ring mnh B ri i nim vui trong cc hnh vi v tha tuyt diu?

1BA2 Paramit-samsa 6.65-66; D3944: Khi 234b6-7. Hai tha thp hn l

Thanh Vn v Duyn Gic tha.

27

Khi chng ta nhn thy chng sinh, nh chng ta, ri vo trong b lun hi v ng vp, khng tm thy mt hng i an ton v do mt tr hu vn gip chng ta phn bit iu cn tip thu v iu cn loi b khp kn, tht l tt hn hay khng nu chm lo cho tha nhn v u tranh cho phc li ca h, hi qu v, nhng ngi thuc dng di ca ng Th Tn? Nh cng mt bn lun c dy1:

Sao li khng Nhng ai thuc dng di Th Tn V nhng ai hnh s v phc lc ca th gian ny C lng t vi chng sinh lm l, bi do mt tr hu b che m Mt lng bn ch, h x xa sch m h ny.

y qu v nn s dng lng hoan h, uy tn v sc mnh gnh vc trch nhim v hnh phc ca chng sinh, bi v c tnh ch bit mang li li ch, hnh phc cho chnh mnh cng c ngay c trn nhng con vt. Do s nh hng c bn ca cc i hnh gi l ch tp trung thnh tu hnh phc v li ch cho tha nhn. Nh trong Hc Sinh Th ca Ngi Nguyt Quan c vit2:

C di do gia sc gm mit mi V khi kh v kht, chng phc hnh ung nc, ni tm gp Nhng ai n lc mang phc li cho chng sinh Bng lng tin, nim vui v y sc mnh Nh tia nng mt tri chiu rng mi ni, nh du hnh trn c xe nga ko y nn tng cng hin th gian, khng suy lng hn thit Nh bn tnh ca k thin cn lun qun t li

1BA3 Ibid.: 6.67; D3944: Khi 234b7-235al. 2BA4 iya-lekha: 100-101; D4183: Nge 52a5-6.

28

H hin thn cho nhng g em li hnh phc v li ch cho hon cu.

Ngi thy c chng sinh b hnh h bi au kh nu trn v ngi nhanh chng hnh ng cho li ch ca chng sinh c gi l hin nhn v l mt bc thin xo. [283] Cng bn lun c dy1:

Nhng ai nhn thy nhn sinh bi ri bi my khi v minh bao ph nhn gian Bt lc ri vo ngn la chy rc ca au kh V vi vng, c gng nh th mnh ang ri trn la y chnh l cc hin nhn hay cc bc thin xo

Do , i tha nh l ci ngun ca tt c iu tt p cho chnh mnh v cho chng sinh; nh l liu thuc lm gim i nhng kh au, phin no; nh l mt i l c chu du bi tt c thin tri thc; nh l ngun nui dng ca tt c nhng ai nghe thy, nh tng, tm n v tu hc vi n; v nh l mt ni c i phng tin thin xo qu v xc tin v phc li ca tha nhn, v do , gin tip thnh tu li ch cho chnh qu v trong ton th. Ai bc vo u ngh rng: tht tuyt vi, ti tm thy nhng g m ti tm kim by lu nay. Hy bc vo tha ti cao ny vi tt c sc mnh ca mt ngi xut chng m qu v c. Trong Ba-la-mt-a Tp Lun c ni2:

Tha ti cao ny c thu r bi chn tr hu. T n m nht thit tr ca ng Nh Lai pht khi Nh mt ca th gian ny

1BA5 Ibid.: 102; D4183: Nge 52a7-bl. 2BA6 PS: 6.69; D3944: Khi 235a2.

29

nh ho quang t ngi nh cc tia sng mt tri mc Do , hy bc vo i tha sau khi qu v pht trin nim tn knh to tt c c bi vic hiu ra cc phm cht tt p ca n t nhiu kha cnh khc nhau [ca i tha]. 3. Vic rn luyn tm thc trong cc o trnh dnh cho nhng ngi i thin cn Vic rn luyn tm thc trong cc o trnh dnh cho nhng ngi i thin cn c trnh by vi ba mc sau:

1. Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng {tm B-} l cnh ca duy nht dn vo i tha 2. Lm th no pht trin Tm gic ng (chng 1 n 6) 3. Lm th no tu hc B-tt hnh sau khi pht trin tm B- (chng 7 v tip sau)

a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha Vn: Gi s l hnh gi nn bc vo i tha {c xe ln} bng cch trn, th nhp mn l g? p: Nh c Th Tn dy rng khng c cc c xe ln no khc hn Ba-la-mt-a tha {Ton ho tha, Hin tha hay Kinh tha} v Mt tha {Mt ch tha, Kim Cang tha}. Cnh ca duy nht qu v bc vo hai Tha ny chnh l Tm gic ng. Mt khi qu v to nn c Tm gic ng ny trong tm thc ca mnh th qu v c cng nhn l mt hnh gi i tha mc d vn cha to dng c mt s c hnh khc [284]. Mt khi qu v ri b tm gic ng ny th bt k qu v c th c c nhng phm hnh no v d nh tri kin v tnh Khng vv... th qu v nh mt i tha, ri vo cc tng ca Thanh Vn v cc bc tng t. im ny c ging dy trong nhiu Kinh in i tha v c chng minh bng l lun.

30

Cnh ca u tin bc vo i tha l lng quyt tm pht trin Tm gic ng cho ring mnh. Ch cn nh mt Tm B- ny th c xem c hu qu l ri b i tha. Do , vic c l mt hnh gi i tha hay khng ty thuc vo vic c hin hu hay khng tm ny. Nh vy sau khi Tm gic ng ny c pht khi, ngay lp tc qu v tr thnh ngi con ca c Th Tn. Nh Nhp B- Hnh Lun ca Tch Thin c ni1:

Lc bt lc, b tri buc trong t ti lun hi Quyt mt lng pht trin Tm gic ng H, gi l nhng con tr ca Nh Lai2 ...

V:

Hm nay con c sinh ra trong gia nh ca c Pht Con tr thnh ngi con ca cc ng Nh Lai

Nh vy iu ny ch r mt khi qu v pht khi c Tm gic ng qu v c gi l mt B-tt. Hn na, trong Di-lc Hu V Gii Thot ni cc hnh gi tr thnh cc B-tt nu c Tm gic ng ny mc d vn cha trau di nhng vic lm B-tt3:

1BA7 Bodhisattva-caryvatra: (BCA): 1.9a-c, 3.26cd. cng c trch ti

LRCM: 90.6; Great Treatise 1: 134. 2Nhc li, cc thut ng nh con Pht, con ca Nh Lai, m ch cc

B-tt (ti gia hay xut gia) nu c dch theo t ng Hn-Vit th tr thnh Pht t. Tuy nhin, v ngy nay thut ng ny khng cn gi gn trong ngha nguyn thy m cc kinh vn cp (tc l cc B-tt) nn trnh nhm ln chng ta s khng dng thut ng Pht t trong trng hp kinh vn cp.

3BA8 Trch dn ny t Bhavana-krama (Giai Trnh Thin Phn Hai) (Bkl), Tucci 1958:501; D3915: Ki 24a5-6. Bn dch trong rya-maitreya-vimoka

31

i ngi con ca truyn tha tuyt ho, du cho kim cng qu gi b tan v vn lun ta nh sng hn c cc trang hong c bit bng vng. N vn khng mt i tn kim cng qu gi, vn lun trnh xa tt c nhng ngho nn. i nhng ngi con ca truyn tha tuyt ho, tng t th, nhng ngi nui dng vin kim cng qu ny, vn l Tm gic ng v nguyn vng kht khao ti ton gic, du cn thiu vn dng, n vn lun ta sng hn tt c vt trang hong bng vng vi cc phm cht cao, ca Thanh Vn, v Duyn Gic Pht. Nhng ngi con s khng bao gi mt i tn gi B-tt, s xa b tt c nhng thng kh ca lun hi

Nh trong Bo Hnh Vng Chnh Lun, h php Long Th c ni1:

Nu nh ngi cng nh nhn loi c mong dnh c gic ng v song Th ngun ci iu ny l Tm gic ng Vng bn nh ni c non cao.

Hn na theo Kim Cng Th im o i Mt in c dy2:

i i B-tt, Vn-th-s-li, maala Kim Cang tha ny qu l b n, rng ln mnh mng, su thm v khng th

(Di-Lc Hu Vi Gii Thot) c l l mt phn ca Buddhavatasaka-stra (Kinh Hoa Nghim), D44: A 323a5-bl vi cht t sai bit.

1BA9 Ratnval /Rja-parikath-ratnval (Ra): 2.73cd-74ab; Hahn 1982: 66.

2BA10 Vajrapi-abhieka-mah-tantra D496: Da 148b3-4.

32

thu hiu c. Tht khng hp ging ngha cho cc chng sinh ti li. [285] Ny Kim Cang Th B-tt (Vajrapani), ngi ni Maala ny ht sc qu him, ta cha tng nghe thy Maala ny, v n cn c ging gii cho ai? Kim Cang Th B-tt p: i Vn-th-s-li, nhng ai t c Tm gic ng qua thin nh, bch Vn-th-s-li, nhng B-tt ny thc hnh B-tt o cnh ca vo Kim Cang tha nn nhn l qun nh tr hu siu vit bc vo Maala Kim Cang tha ny. Tuy nhin, nhng ai cha t c Tm gic ng hon ton khng nn nhp mn Maala mt php ny. H khng nn ngay c nhn Maala, hn na khng c php dy cho nhng ngi ny thc hnh v Maala v nhng cu mt ch.

Bi vy, cha h nu mt gio php l gio php i tha, m iu ct yu chng ta phi thc s l ngi thc hnh i tha. Xa hn na, hot ng nh l mt hnh gi i tha ch ph thuc vo s nhn thc v Tm gic ng. Do , nu qu v ch c hiu bit tr c v Tm gic ng, th qu v cng ch c hiu bit tr c v ngha l mt ngi thc hnh i tha. Nu khi Tm gic ng ny l hon ho, th hnh gi i tha l chn chnh. Ni dung ny c dn gii bi Hoa Nghim Kinh1

i nhng ngi con ca ni ging c hnh, Tm gic ng chnh l mm mng ca tt c phm hnh Pht.

1BA11 Gaa-vyha-sutra (Phm Hoa Nghim) trong Buddhavatasaka-

stra (i Phng Qung Hoa Nghim Kinh) D44: Ka 309b 1. Trch dn tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 502; D3915: Ki 25al.

33

V qu v cn phi lnh hi mt cch y v iu ny, ti s gii thch n. Khi nc, phn bn, t v hi m vv... phi hp vi mt ht la, chng s tc ng nh l l cc nguyn nhn to mm non ca cy la. Nu nhng yu t ny phi hp vi cc ht la m, ht u, vv..., chng cng tc ng nh l nguyn nhn to nn mm non ca cc loi ht ny. Nh vy, cc yu t ny l nhng nguyn nhn chung to nn s ny mm. Song, mc d c kt hp vi cc iu kin [duyn] ln ht la mch th cng khng th no khin chng tr thnh nguyn nhn sinh ra mt cy m non ca ht la go v cc cy mm khc hn l la mch [268] . Cho nn mt ht la mch l nguyn nhn c th {nguyn nhn chnh yu} to ra mm non ca la mch. Cng nh vy, Tm gic ng v thng nh mt ht ging, l nguyn nhn c bit cng vi nhng nguyn nhn chung khc to ra mm Pht qu. Tr hu nhn bit c tnh Khng l nguyn nhn chung ca ba trng thi gic ng (Thanh Vn, Duyn Gic Pht, v B-tt). Theo nh i tha Ti Cao Mt in, ngi Di-lc c ni1:

Kht vng a ta ti Ti thng tha l ht ging Tr hu nh m gip ta sinh ra cc phm hnh Pht-.

Nh vy Tm gic ng nh l ht ging ca ngi cha, cn tr hu nhn bit v ng nh l ngi m. V d nh ngi cha Ty Tng khng th sinh ra c a con trai n , ..vv, ngi cha chnh l nguyn nhn c bit to ra ni ging ca a b, trong khi mt ngi m Ty Tng c th sinh ra c nhiu con trai, do ngi m l nguyn nhn chung sinh ra nhng a b ca b ta. V Thanh Vn, Duyn Gic Pht cng ph thuc vo tr hu, v

1BA12 Mahynottara-tantra-stra (RGV): 1.34ab; D4024: Phi 7a6-7.

34

nh trong Tn Dng Bt-nh Ba-la-mt-a, c h php Long Th c ni1:

o gii thot m c Pht, Duyn Gic Pht, Thanh Vn dt khot da vo Chnh l iu ny, chc chn khng cn cch no khc

S hon ho ca tr hu y l m ca c nhng t Tiu tha ln i tha, v n [tr hu] cng c k n nh l ngi m. Do vy, khng th phn bit c Tiu tha, i tha bng tr hu hiu bit tnh Khng, nhng c th phn bit chng c bng Tm gic ng v nhng vic lm c hiu qu ln ca B-tt. Theo nh Bo Hnh Vng Chnh Lun Long Th ni2:

V kht vng nguyn, hnh, V hon tt cc hin dng ca B-tt Khng th gii thch theo Thanh Vn tha Th lm sao ngi c th thnh B-tt qua con ng ?

Nh vy c Long Th ni qu v khng phn bit nhng tha ny bng tm nhn trit l, m bng nhng hnh vi. Nu nh trong cch ny, tr hu nhn bit tnh Khng, khng phi l l trnh i tha c bit th n cng s tip tc m khng k rng c cc l trnh chia s khc. [287] T y, mc d qu v rt t thun thc vi cc gio php, song sau khi c c mt Tm gic ng lm hun th ct yu d qu v cha tu tp n, nhng sau khi ngh nh

1BA13 Praj-pramit-stotra Pandeya 1994: verse 17; D1127: Ka 76b3-

4. Tc gi c th khng r quan trng l Long Th, Lak Bhagavati (Danh Thin), v Rahulabhadra (La-hu-la-a-la).

2BA14 Ra: 4.90; Hahn 1982:126-127.

35

v n d ch qua ngn t trong bui u, th qu v ch to c mt n lc ln cho mt phn nh n gin ca l trnh. Thng, mt a tr sinh ra cn phi nh c cha v m, qu v cng cn phi c y c phng tin v tr hu c mt l trnh tu tp hon thin. C th, qu v cn phi c: phng tin chnh yu l Tm gic ng; v tr hu chnh yu l tri kin v tnh Khng. Nu qu v ch thin nh chm ch v mt trong hai yu t trn, v qu v ch n thun tm s gii thot khi lun hi, t c cch gii thot ny th qu v ch cn thin nh v ngha ca tnh Khng, tc l v ng, thin nh khng sai st nhm t tu gic. Tuy nhin, nu qu v xem mnh l hnh gi i tha th cn cn phi nui dng Tm gic ng. Ti sao? Bi v qu v cn c tr hu ngn nga ri vo lun hi cc oan v qu v cn c t bi ngn nga ri vo cc oan ca an tnh [nit-bn], Cho nn tr hu khng ngn nga c qu v ri vo trng thi cc oan ca an tnh. Theo nh Hin Qun Trang Nghim Lun Ngi Di-lc ni1:

Qua tri kin ngi khng li lun hi Qua t bi ngi khng lu trong an lc

Nu l hnh gi i tha, qu v cn phi rn luyn Tm gic ng, bi v ngay c trong Tiu tha qu v cng s khng ri vo tt cng ca lun hi v im chnh cn tr trn ng B-tt l ri vo cc k an tnh. Khi nhng ngi con ca c Th Tn, l ngi gii thch ng n cc ch gii v ngha ch tm ca ng Th Tn, pht khi

1BA15 Abhisamay-lakra-prajpramitopadea-stra (AA): l.lOab;

D3786: Ka 2a5.

36

tinh thn gic ng tn qu ny trong tm thc ca h th h kinh ngc v ngh rng mt l trnh thm diu nh th xut hin. Tuy th, h khng c cng cm xc nh th khi h t n mt phm cht tt p nh lm hi lng cho cc phm phu. Nh Nhp B- Hnh Lun c ni1:

Tm v tha ny khng sinh ra Trong tha nhn ngay c cho li ch ca chnh h y l vin ngc qu ca tm Mang li iu diu k cha tng thy.

V :

c hnh no snh bng y? Bng hu no li nh th? Cng c no xng ngang bng?

V

Con xin cui ly trc tt c Nhng ai khi to ngc thing ca tm thc ny. [288]

V y l th b tinh ty c nh ra t sa ca nhng li dy siu vit. Nh vy Tm gic ng chnh l li hun th ti thng, l phn trch tinh ty nht ca kinh in. 1BA16 BCA: 1.25,1.30bcd, 1.36ab, 3.32cd.

37

Do , d rng theo nh tn gi Atia vi quan im i tha ca v s ph Ser-ling-ba (gSer-gling-pa) ca ngi vi quan im satykravdin1 th ngi Atia t c Tm gic ng da vo chnh mnh v khin ngi thnh tr gii nht ca thin s ca ngi. Nu nh nhng hnh gi no thu hiu c nhng ct li ca Kinh in, hy xem tiu s ca i s Atia th s hiu rnh rt hn v im mu cht ca l trnh ny. Nu qu v pht trin tm ny mt cch khng tnh ton sau nhiu n lc, qu v s nhp vo Tm gic ng v nh vy qu v to ra c mt mu cht nh lm n by cho B-tt hnh. D sao nu nh qu v thiu mt Tm gic ng ny th cho d cng dng ngc ng chu bu cht y Tam thin i thin th gii trong ci Ta-b ny cng khng c xem l vic thc hnh B-tt o. Cng vy, nhng hnh vi c xem l Ba-la-mt-a t tr gii cho n tr hu, cng nh l vic thin qun ln chnh mnh thng qua mt v bn tn, v thin qun ln cc ng kinh mch, kh lc lun xa , ..vv... th cng khng c xem l vic thc hnh B-tt o. Nu nh tm thc qu gi ca qu v khng thc hin nhng im mu cht tu tp th bt k qu v c gng nui dng thin c trong bao lu cng khng thnh t c bao nhiu. Ta nh l vic ct c vi mt chic lim cn. Nu nh qu v dng Tm gic ng nh lm cha kha ca tu tp th n nh l vic ct c vi chic lim sc bn ngay c khi khng ct c, qu v vn mi bn

1BA17 Duy thc c chia thnh nhm Satykravdin (Tht tng Duy

thc) khng nh sc (nguyn t) ca mu xanh trong nhn thc lnh hi mu xanh l tht v nhm cn li l Alikkravdin (Huyn tng Duy thc) ph nhn iu ny. Xem thm Great Treatise 3, note 535. iu ny c ngha l t tng ca Atia vt trn s ph.

38

li lim, v khi ct th s c mt khi lng ln trong mt thi gian ngn. Cng nh vy, nu Tm gic ng ny c tin hnh mt cch trit th trong mi giy pht qu v c th ty sch cc chng ngi, tich ly cng c v tr hu siu vit. Ngay c mt c hnh nh cng c th lan ta rng ln, v nhng cng c nu lm khc i s b nh mt sau mt khon thi gian khng hn k. Theo Nhp B- Hnh Lun c ni1:

Sc mnh ca ti li to tt v mnh lit v cng Ngoi Tm gic ng hon ho Liu c hnh no chin thng ni n khng?

Hay:

Nh ngn la cui mi kip lng S lp tc thiu tan cc ti li ln lao. [289]

Li na:

Nu ai ngh: Ti s gt sch Ch nhng iu phin no ca nhn sanh C c ch tm li ch H nhn c cng c v hn n khi cn iu chi ni V ni kht khao nhm xo tan Bt hnh v lng ca mi chng sanh V ph cho h v vn thin hnh

V 1BA18 BCA: 1.6bcd, 1.14ab, 1.21-22,1.12.

39

c hnh khc, thy ta nh thn chui Cho xong qu , chng u tn li Tm gic ng nh cy ban c nguyn Lun cho qu, khng tn a, m ch sum xu

b) Lm th no pht trin Tm B- Lm th no pht trin Tm gic ng c gii thch qua bn phn sau

1. Tm gic ng ph thuc ra sao t cc nguyn nhn pht sinh 2. Nhng giai on rn luyn Tm gic ng (chng 2 4) 3. Thc o thnh qu ca Tm gic ng (chng 4) 4. Tip nhn Tm gic ng ra sao qua qu trnh hnh l (chng 5-6)

i) Tm gic ng ph thuc nh th no vo cc nguyn nhn xc nh pht sinh Tm gic ng ph thuc ra sao vo cc nguyn nhn xc nh pht sinh c gii thch qua ba phn

1. S pht trin ca tm qua bn duyn cnh 2. S pht trin ca tm qua bn nguyn nhn 3. S pht trin ca tm qua bn sc mnh

a S pht trin ca tm qua bn duyn cnh 1. Qu v pht trin Tm gic ng hoc bng cch t thy cho mnh mt nng lc phi thng ca cc c Pht, ca cc v B-tt, hay bi t nghe v chng t mt ngi ng tn cn, v sau ngh rng S gic ng ny m trong h t ti hay trong h mu cu th rt mnh m. 2. Du cho qu v cha thy, nghe v nng lc nh vy, th bng con ng ny, qu v c th pht trin Tm gic ng qua cch

40

lng nghe tp hp Kinh in vn dng gic ng v thng nh l im xut pht v t y kht khao t c tr hu siu phm ca c Pht. 3. Du cho c th cha nghe thy gio php, qu v vn c th pht trin Tm gic ng bng cch hiu ra rng nhng li dy xut chng ca cc v B-tt ang dn mai mt v sau ngh rng Ta s dt khot pht trin Tm gic ng lu gi nhng gio hun ca cc v B-tt c di lu, bi l s tn ti ca nhng gio hun ny s gip v vn chng sinh ty sch au kh 4. Du cho qu v khng nhn thy s mai mt ca nhng gio hun ny, song qu v ngm ngh: Qu tht l kh pht trin Tm gic ng, ngay c vi cc bc Thanh vn, hay Duyn gic trong thi i mt php hin nay, khi m y dy nhng v minh, v lim s, khng bit xu h, ghen tung, bn xn vv.... Nh vy th iu g cn thit cp n vic pht trin ca Tm gic ng ti thng? Nu l ti, ti mt thi im no , m ti pht trin Tm gic ng th chc chn nhng chng sinh khc cng s lm theo. Nh vy qu v pht Tm gic ng trong bi cnh nhn ra rng s kh khn i hi pht trin n [290] S quan tm n Tm gic ng khi sinh nh th no t bn duyn cnh trn truyn cho qu v cm hng mong mun thnh tu gic ng. Cc cch thc m iu ny xy ra l nh sau: 1. Sau khi qu v nghe thy v mt nng lc siu phm, qu v cht bng tnh v ngh Ta s t c gic ng nh th v bt u pht Tm gic ng. 2. Qua vic lng nghe c nhng phm hnh tt p ca mt v Pht t mt v o s, trc ht, qu v pht trin tn tm, k tip l ny sinh lng khao kht t c nhng phm hnh ny.

41

3. Khng chu ni khi thy c tng v nhng li gio hun ca i tha ang b mai mt, th qu v nui dng mong c t c tr hu siu vit ca c Pht. V im cui ny, qu v nhn thy rng, nu nh nhng li dy ca c Pht khng b mt i, th au kh ca chng sinh c th kt thc. Mc d mc tiu ca qu v qu l nhm xa b au kh, tuy nhin iu kin chnh khin lm xut hin Tm gic ng l do khng chu c khi nhng gio hun ca c Pht c th b mt i. Ngoi ra, s pht trin ca Tm gic ng s c gii thch thm trong phn sau v cch thc Tm gic ng ny sinh ra sao trong vic ph thuc vo tm t bi. 4. Sau khi qu v nhn thy c s qu him ca tm gic ng y ngha ny nh th no, qu v pht trin khao kht t c Pht qu vn c kch hot mt cch nn tng bi s tnh thc ny. i vi hai thnh phn ca Tm gic ng bao gm c ao t n gic ng, v nhm n mc ch mang li nim hnh phc cho tt c chng sinh th s pht trin th t ny ca Tm gic ng c thit lp trong khun kh ca vic to ra kht khao t c gic ng ch khng c thit lp trn khun kh ca mc ch {nu trn}. Thiu lng kht khao t ti Pht qu vn xut pht t vic nui dng nim tin vo nhng phm hnh ca c Pht th qu v khng th vt qua c tng v s mn nguyn cho rng an tch [Nit-bn] t mnh n cng p ng c nhng mc ch ring ca qu v. Lng kht khao t ti Pht qu, m c tnh n qua rn luyn v tnh yu thng cng nh tm t bi v nhn thy c rng vic p ng mc ch ca chng sinh nh l iu cn thit c nng lc nh tn gc tng mn nguyn cho rng an tch ca ring mnh p ng nhng mc ch ca

42

chng sinh, nhng khng kh nng ngn chn tng v s mn nguyn ngh rng an tch cho chnh mc ch ca ring mnh. Bn cnh lng c ao t c Pht qu ny vn n t vic vun trng lng tin vo nhng phm hnh cao p ca c Pht, th khng c bt c iu g cn tr c tng mn nguyn ngh rng ch ring s an tch ca mnh c kh nng hon tt mc ch ca chnh mnh. Tht qu qu v cn phi vt qua tng mn nguyn cho rng s an tch ca mnh l y hon tt li ch ca chnh qu v, bi l: (1) Nhng hnh gi Tiu tha vn n thun thot khi lun hi, th ch loi tr c mt phn ca cc sai st v ch c c mt phn ca chnh tri kin v do thiu i s p ng hon ho cho cc mc ch ca chnh h. (2) Nhng hnh gi ny ch c gii thot khi nhng vn ca lun hi ch khng phi nhng vn ca s an tch. (3) iu p ng hon ho cho mc ch ca qu v chnh l: Php Thn Pht. [291] Do , mt khi qu v nui dng nim tin vo nhng phm hnh cao qu ca c Pht, qu v s nhn ra rng cn phi t c Pht qu nh l mc ch cn thc hin ca mnh, cha k n mc ch ca cc chng sinh khc. Nhn thc ra iu ny l ht sc quan trng khng lm cho qu v quay tr li con ng Tiu tha. Trong bn s pht trin Tm gic ng va c din gii trn th hai yu t u khng c cm sinh t tm t bi, hay tnh thng. Trong cc Kinh cng nh Lun khc cng c nhiu gii thch v s pht trin Tm gic ng nh l nim ao c t c Pht qu em n n thun bi nhng phm hnh cao p ca Php Thn Pht v Sc Thn Pht. S kin nh a tt c mi chng sinh hu tnh t Pht qu cng c xem l l s pht trin ca Tm gic ng ny. Nh vy qu v cn phi xem xt tng iu trong hai iu ny, c tnh n mt cch n gin nh l S Pht trin Tm gic ng. D sao, v vic pht trin mt Tm gic ng hon ho trn vn th s khng vn ton nu ch c kht khao

43

t n Pht qu da trn vic thy c s cn thit tha mn cc mc ch ca tha nhn. Qu v phi c lng kht khao t ti Pht qu vn bi nhn ra rng iu ny khng th thiu c cho mc ch ca ring mnh. Xa hn na, ch nh ny khng cho php b qua li ch ca nhng chng sinh khc, m cng l v li ch ca h. Bi l trong Hin Qun Trang Nghim Lun ni ti hai ch tm t ti gic ng v mang li phc li cho cc chng sinh nh sau1:

Pht trin Tm gic ng L kht khao gic ng ton ho cho phc li ca chng sinh

b Pht trin Tm gic ng qua bn nguyn nhn Qu v pht trin Tm gic ng da vo

1) Dng truyn tha hon ho 2) c duy tr bi mt bc Thy 3) Lng t bi hng ti chng sinh 4) Khng chn nn bi cc kh khn ca lun hi

c Pht trin Tm gic ng thng qua bn sc mnh Qu v pht trin Tm gic ng qua bn sc mnh sau y

1) Sc mnh ca bn thn: lng c ao t ti gic ng hon ho thng qua sc mnh, nng lc ca bn thn 2) Sc mnh ca nhng chng sinh khc: lng c ao t ti gic ng hon ho thng qua tha lc {nng lc ca nhng chng sinh khc} [292] 3) Sc mnh ca nguyn nhn l vic pht trin tm ny qua vic tr nn quen thuc vi i tha v gi y ch bi s tn thn cc ch Pht, ch B-tt.

1BA19 AA: 1.18ab; D3786: Ka 2b5.

44

4) Sc mnh ca s p dng: trong cuc sng ny qu v quen thuc vi cc hnh vi thin c trong mt thi gian di nh l vic da vo mt chng sinh kit xut v vic qun chiu vo cc gio php m qu v nghe.

Hn na, ngi V Trc ni trong B-tt a (Bodhisattva-bhumi) 1 rng sau khi qu v ph thuc vo bn duyn cnh v bn nguyn nhn (mt cch ring l hay chung nhau) th qu v pht khi c mt Tm gic ng vng chc nu qu v nui dng n t sc mnh ca bn thn, hoc t sc mnh ca nguyn nhn. Tm ny s khng vng chc nu qu v pht trin t sc mnh ca ngi khc, hoc t sc mnh ca s p dng. Mt khi qu v hiu r rng nhng li gio php ni chung, hay nhng gio php i tha ni ring ang b bin mt v rng trong thi mt php ny th vic nhn ra rng mt Tm gic ng c pht trin t su thm ca con tim l ht sc him c. Tin cy vo mt s ph u t, vi s c gng thc hnh bao gm vic hc, suy lun v vv... v tng Kinh i tha v vun trng ci r ca s pht trin Tm gic ng t tn y lng, ch khng phi do bt buc ca ngi khc, cng khng phi do thiu suy xt m theo chn ngi khc, m cng khng phi theo phong tc tp qun, m do t chnh sc mnh ca bn thn mnh. Tt c B-tt hnh u phi nht thit t trn nn tng .

1BA20 Yog-cary-bhmau-bodhisattva-bhmi (Bbh), Wogihara 1971:16-

17; D4037: Wi 10a7-b2.

45

Chng 2: T Bi, Cnh Ca Bc Vo i Tha

ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng

a Rn luyn trn nn tng gio hun By php luyn tm trong truyn tha truyn t Trng Lo [Atia]

1 Pht trin vng chc v th t ca cc giai on a Ch r ci ngun ca i tha l t bi

1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui

b Su php luyn tm cn li u l cc nhn hay qu ca tm t bi

1 Cch thc ca Bn php luyn tm u tin Qua s pht trin tnh thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh hot ng nh l cc nguyn nhn ca tm t bi 2 Cch thc to lng tn ty v iu kin v tm gic ng nh l cc hu qu ca t bi

ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng Vic rn luyn tm gic ng gm 2 phn

1. Rn luyn trn nn tng by php luyn tm trong truyn tha c ngun t Trng Lo [Atia] (Chng 2- 3) 2. Rn luyn trn nn tng nhng hun th ca ngi Tch Thin ngi con ca ng Chin Thng (Chng 4)

a Rn luyn trn nn tng by php luyn tm trong truyn tha tuyn xung t Trng Lo

46

By php luyn tm ny bao gm: [7] gic tm m t qu v Pht Ba-la-mt-a sinh khi; gic tm ny sinh ra t [6] lng tn ty v iu kin; tm lng ny ny sinh t [5] tm t bi; tm t bi ny c pht sinh t [4] tnh thng; tnh thng ny c khi ln t [3] mong mun n p li lng tt; s n cn ca nhng ngi m; mong mun n p li lng tt, s n cn ca nhng ngi m c sinh ra t [2] vic hi tng v lng tt, s n cn ca nhng ngi m; v hi tng ny v lng tt; s n cn ca nhng ngi m c pht khi t [1] vic nhn bit tt c cc chng sinh u l nhng ngi m ca mnh. Rn luyn trn nn tng by php luyn tm gm 2 phn

1. Pht trin vng chc theo th t ca giai trnh 2. Tp luyn tim tin (Chng 3)

1 Pht trin vng chc theo th t ca giai trnh Vic pht trin vng chi theo th t ca giai trnh gm 2 phn mc

1. Ch r ci ngun ca l trnh i tha l t bi 2. Lm th no su php luyn tm cn li hoc l nhn hoc l qu ca tm t bi

a Ch r ci ngun ca o php i tha l t bi Vic ch r ci ngun ca o php i tha l t bi gm 3 phn [293]

1. Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2. Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3. Tm quan trng ca t bi trong giai on cui

1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u Mt khi tm thc ca qu v rung ng bi tm i t bi, qu v s chc chn nguyn c gip gii thot ton b chng sinh thot khi lun hi. Nu tm t bi ca qu v yu th qu v khng c

47

cm gic ny. V l , tm t bi quan trng trong giai on khi u. V vic cm nhn trch nhim gii thot ton b chng sinh i hi phi c mt tm i t bi nu tm ca qu v khng gnh vc trch nhim ny th qu v vn khng c xp vo hng hnh gi i tha. Theo nh V Tn i tha Kinh c ni1

Hn na, tn gi X-li-pht, tm i t bi ca cc v B-tt l v hn. Ti sao? Tn gi X-li-pht, v y l iu kin tin quyt. Cng nh hi th l iu kin u tin cho sc sng ca mt con ngi, tm i t bi ca B-tt l iu kin tin quyt t ti i tha mt cch ng n2

Cng nh theo kinh nh o Trng (gay-ra) c dy3:

Bch Vn-th-s-li, ng lc ca B-tt hnh l g? i tng ca n l g? Vn-th-s-li p: Ny Devaputra4, i t bi l ng lc ca B-tt hnh, i tng ca n l chng sinh hu tnh.

1BA21 rya-akayamati-nirdea-nma-mahyn-stra, D175: Ma

132a5-6. Trch dn c tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22a6-bl.

2Theo bn dch ca Thch Tr Tnh trong kinh Php Hi V Tn B-tt thuc Kinh i Bo Tch th on kinh ny c dch thnh y gi l B-tt tu hnh i t m chng th tn vy. Tha Tn gi X Li Pht! i B-tt tu hnh i bi cng chng th tn. Ti sao? Nh mng cn ca ngi th ly hi th vo ra lm gc. B-tt tu hc i tha nh vy ly i bi lm gc.

Kinh Bo Tch. Th vin Hoa Sen. Truy cp 04/08/2010. . 3BA22 rya-gay-ira-nma-mahyn-stra, {o Trng nh i

Tha Kinh} D109: Ca 286b3-4. Trch dn c tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22bl.

4Devaputra dch theo ngha l Thin T.

48

Do t bi l c s ca vic xc tin cc hnh vi bi v qu v nhn thy rng qu v s khng gi ni hnh nguyn ca mnh nu thiu tu tp trong vic tch ly hai i thin c {Hai b t lng: cng c (tib. ) v tr hu (tib. )} v qu v bt u cng vic kh khn cho vic tch ly cc i thin c ny. 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia Qu v c th pht trin tm gic ng mt thi im v sau xc tin B-tt hnh. Nhng khi qu v nhn ra rng chng sinh nhiu hng h sa s, v hnh ng khng ph hp, rng vic rn luyn s rt kh khn v khng gii hn v rng qu v phi cn n thi gian lu v hn, th qu v c th nh mt can m v ri vo Tiu tha. Tuy nhin, qua vic t luyn tp lm quen lm cho lng t bi tng trng hn l iu khng xy ra mt ln pht trin, khin qu v tr nn t quan tm n chnh hnh phc hay au kh ca ring mnh v chn bc trong vic h tr cho ch li ca tha nhn. Do , qu v s d dng hon tt mi s tch ly. [294]. Theo nh Giai Trnh Thin (Bhavanakrama) phn u ca Ngi Lin Hoa Gii c dy1

Bi l cc v B-tt hnh ng bng tm i t bi, cc ngi lun mn cn, c gng v phc li ca chng sinh, khng mng n bn thn. Hu qu l cc ngi tin hnh tch ly hai i thin c y kh khn, mt mi, v i hi thi gian lu di. Cng nh Tn Lc Dng Hnh n Kinh (raddh-baldhnavatra-mudr-stra) c dy2

1BA23 Bkl, Tucci 1958: 497-498; D3915: Ki 22b2-4. 2BA24 rya-sraddh-baldhnavatra-mudr-nma-mahyn-stra,

D201: Tsha 15a4.

49

Ai c tm i t bi s lun nhn ly cuc sng phin no, bung b cuc sng an lc gip tt c chng sinh c hon thin hn

Nu cc B-tt tin hnh vic nh th ny trong s kh khn cc k, th h s hon tt mt cch trn vn v nhanh chng cc tch ly ny. H chc chn s thnh tu trng thi cao ca nht thit tr. Nh vy ci r duy nht ca Pht tnh l tm t bi.

3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui Da vo sc mnh ca i t bi, cc c Pht ngay c khi t c mc ch, cc ngi khng tr li trong bnh an (nh cc hnh gi Tiu tha) m tip tc cu v li ch ca chng sinh chng no khng gian ny cn; nu thiu tm t bi, cc c Pht cng ch nh cc Thanh Vn m thi. Theo nh phn th nh Giai Trnh Thin ca c Lin Hoa Gii c dy1:

T khi cc v Pht Bhagavn2 thm nhun tm i t bi, cc ngi cn li mi cho n lc tn cng ca th gii m trong chng sinh ang c ng, mc d cc ngi hon thnh tuyt ho {Ba-la-mt-a} cho mc tiu ca ring cc ngi.

V cng vy:

Nguyn nhn duy nht khin cc c Nh Lai khng li trong Nit-bn ca h lc l tm i t bi.

1BA25. Bhavana-krama Quyn nh (Bk2), D3916: Ki 42b-7. 2Bhagavn dch theo ngha l ng H Lc nhng trong nhiu kinh lun

u thy dch thnh Th Tn

50

Tn gi Nguyt Xng ch dy rng ging nh nhng ht ging, nc, s chn r u quan trng cho vic bt u, tin trin v kt thc ca v gt hi, tm t bi ht sc quan trng cho giai on khi u, gia v kt ca ma gt Pht qu. Nh trong Nhp Trung Lun Thch khng nh1

Tm t bi ring n c xem nh ht mm cho ma thu hoch tuyt vi ca ng Chin Thng Cng nh nc gip cho s pht trin ca n V bi s chn mi ca trng thi an lc v bin Cho nn ngay t u con xin tn dng tm t bi [295]

Vi tng mnh m v quan im ny, Php Tp Kinh (Dharmasagti-stra) c ni2

Bch Th Tn, cc v B-tt khng nn hc nhiu gio php, Th Tn, nu cc v B-tt nm bt v hiu c mt iu dy, cc ngi s c ton b Pht php trong bn tay ca cc ngi. Gio php y l g? l tm i t bi. Bch Th Tn, vi i t bi th tt c gio php ca Pht u nm trong bn tay ca cc B-tt. V nh Chuyn Lun Vng sn c binh lc cho trn nh ca mnh. Cng nh th, Bch Th Tn, u c i t bi ca cc B-tt, th c c cc gio php ca Pht. Bch Th Tn, v nh mt khi c mt sc sng, th s hin hu tt c cc c quan th cm. Tha Th

1BA26 Madhyamakvatra (MAV): 1.2; D3861: Ha 201a2-3. 2BA27 rya-dharma-sagti-nma-mahyn-stra, D238: Zha 84a5-b3.

Trch dn tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22a3-6.

51

Tn, tng t vy, mt khi tm i t bi cn th tt c nhng phm hnh ca cc v B-tt s trnh hin nn 1

Mt khi qu v tin chc c rng tm t bi l cha kho tuyt diu dn n o php thng qua chng minh bng l l v thng qua v s kinh in, ti sao qu v khng gi ly tm gic ng cng vi ci ngun ca n l tm t bi khin tr thnh li hun th ti cao? Nh i s Shang-Na-Chung (Zhang-Sna-Chung) ni: Mc d ta hi Trng Lo [Atia] v nhng hun th, ngi tr li khng c g ngoi tr T b th tc, vun trng tm gic ng. Khi nghe thy iu ny Geshe Drom-Dn-Ba (dGe-bshesBrom-ston-pa-rgyal-bi-byung-gnas) ngng ngng thay cho Shang-Na-Chung v ni: Qu v nhn c li hun th ti hu ca tn gi Atia. Geshe Drom-Dn-Ba nhn thc c ct li ca li dy ny. S thuyt phc ny ht sc kh khn t n, qu v cn phi truy tm cho mnh kin thc vng vng qua vic thng xuyn ty 1Theo bn Pht Thuyt Php Tp kinh phin m Hn-Vit Trn Tin

Khanh v Trn Tin Huyn 2/10/2008. Tu Quang Foundation. Chnh Tn Tu i Tng Kinh. No. 761. Nguyn Ngy B- Lu Chi Hn dch. Truy cp 08/06/2010.

th on vn ny dch trong dng Hn-vit nh sau:

Nh thi Qun Th m B Tt bch Pht ngn, Th Tn, B Tt bt tu tu hc a Php, Th Tn, B Tt nhc th tr nht php thin tri nht php d nht thit ch Pht Php t nhin nh ti chng trung. Th Tn, h gi th nht php, s v i bi, B Tt nhc hnh i bi, nht thit ch Pht Php nh ti chng trung. Th Tn, th nh Chuyn lun Vng s tha lun bo, ty vng h x nht thit t binh ty thun nhi kh. Th Tn, B-tt Ma-ha-tt dic phc nh th, tha i bi tm ty ch h x, b ch Pht Php ty thun i bi t nhin nhi kh.

52

xa i nhng ti li, tch ly cng c, v trau di kinh in nh trong kinh Hoa Nghim v cc bi lun ch r. Theo nh Bch Ng Thp K Tn Tng, Mu Hu c ni1

Ch c Ngi, c Chin Thng thu hiu tm gic ng qu gi Ht mm ca gic ng ton ho tr thnh tinh ty Khng mt ai khc c th t iu chc chn ny [296]

b Cch thc su php luyn tm cn li hoc l cc nhn hoc l cc qu ca ca tm t bi Gii thch v cch thc m su php luyn tm cn li hoc l cc nhn hoc l cc qu ca ca tm t bi bao gm hai phn:

1. Cch thc m, bn php luyn tm u tin qua s pht trin tnh yu thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh, tc ng nh cc nguyn nhn ca tm t bi. 2. Cch thc m lng tn ty v iu kin v Tm gic ng l cc kt qu ca t bi.

1 Cch thc m, bn php luyn tm u tin qua s pht trin tnh yu thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh, tc ng nh cc nguyn nhn ca tm t bi. Ni chung, nu qu v thng xuyn lu tm n nhng kh au ca cc chng sinh, tt yu qu v s pht trin thc mong mun n gin l gip chng sinh thot khi phin no. Tuy nhin,

1BA28 ata-pacataka-nma-stotra: 19; Dll 47: Ka 110b6-7. Theo bn

dch ting Tng th tc phm ny c cho l ca ngi Avagoa {M Minh}.

53

pht trin li ng x ny mt cch d dng, mnh m v vng chc, qu v trc tin cn phi chm nom, v c s cm thng vi h. V hin ti qu v khng th chu ni khi cc bn qu v au kh; qu v li h h vi au kh ca k th mnh; v qu v khng dao ng vi au kh ca nhng ngi m vi h qu v c cc xc cm trung tnh, tc l nhng ai khng l bn cng khng l th. Qu v c ng x theo cch u tin, bi v qu v thng mn nhng ngi bn ca mnh. Tng xng vi s chm nom ca qu v cho h, l vic qu v khng th chu ni khi thy s au kh ca h. Khi tnh cm i vi ngi bn l t v va th cm gic kh chu trc au kh cng ch c gii hn. Song nu tnh cm ny tht ln th qu v r rng khng th chu ni trc au kh ca h cht no d rng h ch au n cht t. Khi qu v nhn thy nhng k th au kh, qu v khng nhng khng nui dng mong mun gii thot h khi au kh, m qu v cn ngh rng Cu cho chng n khng ht khi kh v au kh nhiu hn th na. iu ny l do qu v thiu lng cm thng vi h. S thiu cm thng ca qu v vi cc k th cn t xng vi nim vui ca qu v trn phin no ca h na. Vic khng c kh nng ng cm hay phn cm vi cc kh au ca nhng ngi m qu v c cm xc trung tnh vi h l kt qu ca vic khng c s cm thng ln thiu vng lng u i n h. Mt cch h qu, c lng yu thng i vi chng sinh, hy nui dng quan im rng cc chng sinh gn gi vi mnh, xem h nh nhng ngi bn, h hng. Bi l m l ngi gn gi nht, hy nui dng s nhn nhn tt c cc chng sinh u nh m mnh. Cng th, hy nh n lng tt ca h nh l nhng b m ca mnh v pht trin nguyn vng n p nhng lng tt

54

ca h. y l ba bc qu v hc yu thng v chm nom i vi cc chng sinh nh l mt ngi m lo lng cho a con c nht ca mnh. Lng yu thng ny lm pht khi tm t bi. [297]. Mi quan h nhn qu gia t bi v tnh thng l nim mong c cho chng sinh c hnh phc v hn nh. Ba mc ch bao gm nhn nhn tt c cc chng sinh nh m ca mnh, nh n lng tt ca h, v mong mun n p li lng tt ny l nn tng cho c tnh yu thng mong mun chng sinh c hnh phc ln lng t bi c nguyn cho h c thot khi au kh. Cho nn, qu v cn phi n lc vun trng c ba mc ch ny. Cc i s Nguyt Xng, Nguyt Quan v Lin Hoa Gii gii thch vic nui dng nhn thc xem tt c cc chng sinh nh l nhng ngi bn, h hng ca mnh l nguyn nhn thc y pht trin tm gic ng. 2 Cch thc m lng tn ty v iu kin v Tm gic ng l kt qu ca t bi Nghi Vn : Mt khi qu v rn luyn tm thc tng bc pht trin tm t bi, qu v pht khi c ao t c Pht qu em li li ch cho chng sinh. iu ny ng l . Ti sao li cn thit phi pht trin lng tn ty v iu kin trong khi pht trin tm t bi v pht tm B-? p: Mc d cc c Thanh Vn, Duyn Gic Pht c mt tnh thng, bi mn v hn, bi , cc ngi ngh rng: Chng sinh c th tm c hnh phc v thot khi mi phin no, nhng cc v phi i tha ny li khng ngh rng: Ti s gnh vc trch nhim ty tr au kh v em li hnh phc cho mi chng sinh. V th qu v phi pht trin s tn ty v iu kin vt ln tt c nhng tng mnh m khc, tht khng khi ngh rng: Tt

55

c chng sinh c th tm c hnh phc v thot khi mi phin no. Qu v phi nhn thc thm mt cch yu thng v iu kin xem y nh l mt trch nhim to ra bi chnh mnh. T , qu v nn phn bit gia hai cch ngh ny. Nh Hi Hu Vn Kinh (garamati-paripcch-stra) tuyn thuyt1:

Ny garamati2, gi s mt ch nh, hay mt thng gia c duy nht mt cu con trai, hp dn, ng yu, quyn r, v vui v. Gi s cu b cn tr, hay chi nghch, cu ta ri vo mt h bn. Khi m v h hng ca cu b bit c bn khc, than vn v au lng nhng h khng nhy xung h ko a b ln. [298] Mc d vy, khi b ca a b v v thy con trai ca ng ri vo h bn, ngh u tin ca ng ta l mun cu con, khng do d nhy ngay vo h bn li a b ln.

S tng quan v ngha v cc tnh tit ca cu chuyn l h bn tng trng cho ba gii {dc gii, sc gii v v sc gii}; a con trai duy nht tng trng cho tt c chng sinh; ngi m v h hng tng trng cho c Thanh Vn v Duyn Gic Pht, nhng ngi nhn thy cc chng sinh ri vo lun hi, au kh, thng xt nhng khng c kh nng bo v chng sinh. Cn ch nh hay thng gia {ngi cha} tng trng cho v B-tt. Do , iu ny ni ln rng tm t bi ca c Thanh Vn, Duyn Gic ging nh tnh thng ca b m i vi a con trai duy nht b ri vo h bn. V th pht trin lng tn ty v iu kin gnh vc trch nhim gii thot tt c chng sinh dn ti gii thot phi t trn nn tng tm t bi.

1BA29. Cf. rya-garamati-paripcch-nma-mahyn-stra, D152:

Pha 86a3-6. 2garamati dch ngha l Hi Hu hay Bin Tr Tu.

56

Mt khi c nh gip gii thot tt c chng sinh khi kh au, qu v nhn ra rng trong tnh trng hin ti th qu v khng th hon tt c nh d ch cho mt chng sinh. Hn na, nu qu v t c trng thi cao ca hai v A-la-hn kia [Thanh Vn, Duyn Gic] th qu v cng ch c kh nng nhm n s gii thot ch cho mt s t chng sinh, nhng s khng kh nng xc lp cho h t c ton gic. Do , nu qu v ngh: ai c th lm mn nguyn tt c mc ch tm thi v mc ch cui cng ca v hn chng sinh? Qu v s nhn ra rng ch c duy nht c Pht mi c kh nng ny. Sau , qu v s pht trin mong mun t c Pht qu mang li li ch cho tt c cc chng sinh.

57

Chng 3: By Php Luyn Tm

2 S rn luyn tng bc a Rn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh

1 Xc lp nn tng pht trin thi ny (a) t c tm bnh ng hng v chng sinh (b) Yu mn tt c chng hu tnh

(i) Nui dng nhn thc rng mi chng sinh u l m ca mnh (ii) Nui dng k c v lng tt ca h (iii) Nui dng c nguyn n p lng tt ca h

2 Pht trin thi kin quyt n li ch ca tha nhn (a) Nui dng tnh yu thng (b) Nui dng lng t bi (c) Nui dng s quyt tm tuyt i

b Luyn tm kin quyt t gic ng cNhn ra tm gic ng, thnh qu ca s rn luyn

2 S rn luyn tng bc S rn luyn tng bc gm c ba phn:

1. Rn luyn tm c c s kin quyt tm v li ch ca chng sinh 2. Rn luyn tm quyt t gic ng 3. Nhn ra tm gic ng, kt qu ca s rn luyn

a Rn luyn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh Luyn tm c c s kin quyt v hnh phc ca chng sinh gm c hai phn:

58

1. Xc lp mt nn tng pht trin thi ny 2. Pht trin thi quyt tm v li ch ca tha nhn

1 Xc lp mt nn tng pht trin thi ny 1. t c tm bnh ng vi chng sinh 2. Yu mn tt c chng hu tnh [299]

(a) t c tm bnh ng hng v chng sinh Nh ti gii thch v giai trnh ca cc php tu tin yu v cc php tu thuc loi trong trng hp ca nhng ngi s cn v trung cn. Hy thc hnh cc php tu tin yu v sau duy tr thin. Ngay t u, hy xc lp mt tm bnh ng, loi tr i nhng thin hng1 bt ngun t nhng tham i vi mt vi chng sinh v th ch vi mt s khc. Nu khng th, bt c tnh yu thng hay lng t bi m qu v khi ln u s l thin v; qu v s chng bao gi cm nhn c mt tnh yu hay lng t bi bnh ng. Bi vy, hy vun trng bnh ng. C ba loi bnh ng: (1) tnh bnh thn {tnh x} i vi cc dng cng2 , (2) cm gic bnh ng v (3) s bnh ng v lng. Trong phn ny, s bnh ng ch n iu cui cng {bnh ng v lng}. Ngi ta ni rng, s bnh ng v lng c hai loi: (1) mong c chng sinh u c gii thot khi cc phin no nh l tham i v th ch v 1Trong chng ny chng ti dng thut ng thin hng, thin kin

hay thnh kin ch cc trng thi tm khng bnh ng hay cc cm xc, phn on m khng c cc d kin hay l l hp l chng minh cho chng, ch thun da theo cm xc hay cm tnh.

2BA30 Trong bi cnh dng cng (ch v nh t thin) btang snyoms c dch l tnh bnh thn, nhng trong hon cnh ca cc cm xc v t v lng tm, n c dch l s khng thin v hay bnh ng, Xem i Lun quyn 3, ch thch 149.

59

(2) c c tm bnh ng sau khi thot khi nhng tham i hay th ch hng n chng sinh. Trong phn ny th s bnh ng v lng ni n l loi bnh ng th hai. Sau y l cc bc nui dng tm bnh ng v lng. Bi v qu v c th d dng cng bng vi nhng ngi qu v c cm gic trung lp, u tin hy ly nhng ngi lm i tng thin, mt ngi m khng gip cng khng lm hi qu v. Hy thnh tu tm bnh ng vi nhng ngi ny, b i nhng tham i v th ch ca qu v. Mt khi qu v t c iu ny, hy tip tc nui dng tm bnh ng vi mt v bng hu. Vic qu v thiu i s bnh ng vi ngi bn ny l bi mc s gn b ca qu v vi ngi hay l do nhng thin kin bt ngun t s gn b v th ch ca mnh. Sau khi qu v t c tm bnh ng vi ngi bn ny, hy nui dng tm vi mt k th. Vic qu v thiu tm cng bng vi ngi ny l bi s th ch ca qu v, thy rng ng y hay b y l tht khng th va mnh. Cui cng, sau khi qu v c tm bnh ng vi ngi ny, hy pht trin tm ra vi tt c chng sinh. Vn: Th th loi thin no c th loi tr c tham i v th ch vi ba loi ngi ny? p: Giai Trnh Thin, quyn hai ca Lin Hoa Gii cng hin1 hai cch thc: (1) Qun chiu nh sau: T quan im ca chng sinh, tt c u mun hnh phc v khng mun kh au. Bi vy, 1BA31 Bk2, D3916: Ki 42b7-43a4.

60

vic gi li mt s ngi gn gi v gip h trong khi xa lnh s khc v lm hi hay khng gip h l khng thch hp. [300] (2) Qun chiu nh sau: T quan im ca ti, nu ti lin tc ti sinh t v thy, mi chng sinh u l bn b ca ti hng trm ln. Vi ai ti nn gn b? Vi ai ti nn th ch? Hn th na, lin quan n s gn b vi bn b, Nguyt Thng N Kinh (Candrottama-drik-vykaraa-stra) c ni rng1:

Trc y ta git tt c cc ngi, V cc ngi nh p ri qun ta, Tt c chng ta u th hn v git hi nhau. Lm sao cc ngi c th tham i?

Theo iu m trc y ti gii thch trong phn v li lm ca s khng chc chn2, hy suy ngh lm sao m nhng bn v th li c th thay i nhanh th. Bng cch suy ngh nh vy, hy dng li s th ch v tham chp. Trong bi cnh ny, s qun chiu i hi qu v phi phn bit u l bn, u l th. Qu v khng ngng i nim v bn hay th m l hy gt i thnh kin bt ngun t tham i v th ch vn da trn l do rng, mt s l bn, s khc th l k th ca mnh. (b) Yu mn tt c chng hu tnh

1BA32 rya-candrottama-drik-vykaraa-nma-mahyn-stra,

D191: Tsa 231b4-5 2BA33 Li lm ca s khng chc chn l iu u tin trong su kh

au. Xem LRCM: 221; i lun quyn 3: 281 282.

61

Giai Trnh Thin ca ngi Lin Hoa Gii c cp rng1:

c thm m trong tnh yu thng, tm thc ca ngi ging nh t xp v ph nhiu. Khi ngi gieo trng ht ging ca lng t bi, n ln ln d dng v rt pht trin. Bi vy, sau khi ngi truyn cho tm mnh lng yu thng, hy nui dng lng t bi.

Tnh yu cp y l quan im yu mn chng sinh nh th l nhng a con thn yu ca qu v. Bng cch nui dng tm bnh ng, qu v s xa b c thi khng cng bng n t xu hng tham i v th ch ca mnh, v tm ca qu v s ging nh mt cnh ng tt. Ngi Lin Hoa Gii ni rng, nu qu v nhum thm tm mnh bng th nc ca tnh yu thng tt c chng sinh, sau , qu v gieo trng ht ging lnh mnh ca lng t bi, th qu v s d dng khi to ra mt lng i t bi. Hy hiu rng iu ny l mt im cc k quan trng. (i) Nui dng nhn bit rng mi chng sinh u l m ca mnh Bi v lun hi l khng c im khi u, nhng ln qu v sinh ra v th cng khng c im khi u. Do , qu v c cht i v ti sinh sau . Hon ton khng th c mt loi thn ngi no m qu v cha tng l trong lun hi [301]. Cng hon ton chng c ni no m qu v cha tng sinh ra, cng chng c ngi no m qu v khng phi tng l h hng, chng hn l m ca qu v.

1BA34 Bk2; D3916: Ki 43a2-3.

62

Trong Du Gi S a Lun (yog-cary-bhmi) ca ngi V Trc c mt on kinh nh sau1:

Ta rt kh khn tm ra ni u m ngi cha tng sinh ra, cha tng i n, hay l cha tng cht ti trong qu kh xa xa. Ta rt kh khn tm thy bt c ngi no trong qu kh lu di m cha tng l cha, m, ch, d, anh ch em, tu vin trng, o s hay ai tng t nh o s ca ngi.

Hn th na, mi chng sinh trc y khng ch l m ca qu v m cng s l m ca qu v trong tng lai n v s ln. Hy qun chiu v iu ny v tin tng rng mi chng sinh u tng l cc b m ca qu v. Khi qu v pht trin vng chc lng tin ny th qu v c th d dng nh c lng tt v nhng iu h lm. Nu qu v khng th pht trin n, qu v s khng th c nn tng cho vic hi tng li lng tt ca h. (ii) Nui dng hi c v lng tt ca h Bo-do-wa (Po-to-ba) ni rng, sau khi qu v nhn ra rng tt c chng sinh u tng l mnh, qu v s nhanh chng nh li lng tt ca h, nu ngay t u qu v nui dng hi c v lng tt ca m mnh trong i ny. Hy lm nh vy ng theo s trnh by ca ngi sau y. Hy tng tng mt cch r rng m mnh trc mt. Hy ngh vi ln nh sau: B khng ch l m mnh trong i ny m cn trong v s i trc t thi v th. L m, b bo v qu v khi mi him nguy v cho qu v tt c li ch v hnh phc. c bit trong i ny b cu mang qu v mt thi gian di trong bng.

1BA35 yog-cary-bhmi (Sai dngos gzhi), D4034: Tshi 100b6-7. V vic

s dng thut ng Sai dngos gzhi, xem i lun quyn 3, ch thch 45.

63

Sau , khi qu v l mt a b s sinh, khng t lm c bt c iu chi, b gi m c th qu v trong lng v nng niu qu v trn tay. B cho qu v b v dng ming nhai thc n cho mm mm cho qu v, ht ly nc mi ca qu v v dng tay mnh dn phn ca qu v. Nh th, theo nhiu cch khc nhau, m nui dng qu v khng mt mi. Hn th na, khi qu v i kht, b cho qu v n ung; khi qu v lnh, b cho qun o; khi qu v ngho kh, b cho qu v nhng th ti sn m b yu thch. Thm ch, hn th na, th b cho qu v khng phi l nhng th b ginh c d dng, m l th b dnh gi c vi nhiu khn kh to tt khi m b phi lm nhng hnh ng sai tri v mang ly ting xu v kh au [302]. Nu qu v b m, b au hay trong nguy kch, m qu v s la chn rng th b b m, th b b au cn hn v b c th cht thay cho qu v. Bng cch a nhng cm xc ny vo hnh ng, b lm mi th xua tan cc kh khn. Ni tm li, hy qun chiu tng im mt v vic bng cch no m mnh cung ng s gip v hnh phc cng nh xua tan nhng him nguy v au kh mc hiu bit v kh nng ti a ca b. Bng cch nui dng k c v lng tt ca m mnh, qu v s khng ch nh bng li. Khi qu v khi ln nhng hi tng nh vy, hy nhn ra rng, cc bn b v h hng nh cha qu v chng hn u tng l m ca qu v v hy nui dng s ghi nh v lng tt ca h. Sau lm tng t vi nhng ngi m qu v c cm xc trung lp. Mt khi qu v c c mt thi nh vy vi h, tng t nh vi bn b ca qu v, hy nhn ra rng k th cng tng l m ca mnh v hy nui dng k c v lng tt ca h. Khi qu v c thi ny vi k th, ging nh l vi m mnh, hy nhn ra mi chng sinh trong mi

64

phng u l m mnh v sau dn dn vi mc tng ln, hy nui dng ni nh v lng tt ca h. (iii) Nui dng tm nguyn n p lng tt ca cc b m mnh Nhng chng sinh ny, nhng ngi m tt bng ca qu v (ngi m qu v khng nhn ra do qu trnh cht v u thai), ang chu kh au v khng c ni nng ta. Khng c g xu h hn l vic ht sc t gii thot cho mnh khi lun hi trong khi xem nhng chng sinh ny, nhng ngi m ca qu v, nh l khng quan trng v b ri h. Trong Hc Sinh Th ca ngi Nguyt Quan c vit1:

Khi ngi thy ngi thn m chm trong b lun hi, V ta nh h ri vo bin la, Khng c g thn hn ch c gng gii thot chnh mnh, V th nhng ai m ngi khng bit do tin trnh sinh t.

V vy, hy qun chiu rng: Nu b ri nhng chng sinh tt bng nh vy l khng ph hp, thm ch l vi nhng ngi bt ho, vy lm sao cho ng trong trng hp ca ti y? v nhn ly trch nhim n p lng tt ca h. Trong cng mt bn vn c cp rng2:

Mt tr s sinh trong tay m khng th lm g V ch b dng sa bi lng y yu thng, Vi cng tnh yu y, m gnh bao iu kh . Ai, du l k rt t, li mun b m mnh? [303] Ai, du l ngi xu xa, li n ri i

1BA36 iya-lekha: 95; D4183: Nge 52a1. 2BA37 Ibid: 96-97; D4183: Nge 52a1-3.

65

V b ri ngi cho ngi mt mi m, chm sc cht chiu con tr vi lng t i, L ngi chu bao ng cay v khng ch ta nng?

Trong Tn Dng Cng c V Lng (Guparyanta-stotra) ca ngi Triratnadsa c on1:

khng phi cch ca ti nhm gii thot cho mnh trong khi b ri cc chng sinh ny Ngi m v minh m qung lm lu m ton b tr thng minh V l b m, l con ci vn phc v v yu mn gip mnh. Ngh v iu y, ti tha thit nguyn s gii thot chng sinh khng ngi bo v.

C ngi bn khon nghi vn: Lm sao ta c th n p s gip ca h? p: Bt k bao nhiu ti sn v hnh phc m cc b m qu v c c trong lun hi, tt c u nh la m qu v. V vy, qu v cn n p cng n ca h, ngh rng: Trc kia, m qu v b thng nng v s in r ca nhng kh au ng tr trong h. Sau , ti to ra thm cc kh au na cho nhng chng sinh vn b au kh ri, c nh ti bi vi st mui vo vt thng vy. Gi y, ti s a nhng chng sinh kh au ny vo con ng hnh phc ca gii thot, Nit-bn. Trong Trung o Tm Lun (Madhyamaka-hdaya) ca ngi Thanh Bin c vit rng2:

1BA38 Guparyanta-stotra, D1155: Ka 196b3-4. 2BA39 Madhyamaka-hdaya D3855: Dza2b2-3.

66

Hn th na, ta nh xt mui Vo vt thng nhng ngi b s hu Bi in r ca cm xc kh au, Ti to thm phin no cho nhng ai bnh v au kh. Lc hin nay, c g na khc hn nit-bn n p cng n ca h Nhng ngi m trong nhiu i kip trc gip ti bng thng mn v chiu hu?

Ngi ta ni rng, lng tt khng c n p cn hn c vic gnh vc nng n ca i dng cng vi ni Tu Di v rng vic tr n ngi khc to ra s tn thn ca cc cc thin tri thc. Trong Long Vng C K (Nga-raja-bher-gth) c ni rng1:

C i dng, Tu Di v Tri t Khng phi l mt gnh nng vi ta. [304] Trong khi khng n n ngi khc S li l gnh nng ln ca ta. Thin tri thc lun xng tn nhng ai Tm thc h khng kch ng hng say, Nhn thy ra v p n hnh ng y V nhng ai chng ph hoi lng tha nhn t t.

Mt cch tot yu, m ca qu v thiu tnh tr, khng th duy tr an nhin. B nh ngi m, khng c s dn dt, v trong tng bc i nh th b ang tin gn n vch ng kinh khng. Nu b khng th t hy vng vo a con ca mnh, th ai nn nhn ly trch nhim ny? Nu a con ca b khng nhn ly trch

1BA40 Nga-raja-bher-gth, {ngha l Cc bi k v trng ca Long

Vng} D235: Sa 205b3-4.

67

nhim gii thot b khi ni s hi ny, th ai s lm th? a con phi gip b gii thot. Ging nh vy, s in r ca nhng phin no quy ri s an bnh trong tm thc ca chng sinh, tc nhng b m ca qu v. V vy, h ang thiu tnh tr v h khng th kim sot tm mnh. H thiu i i mt nhn thy cc ng ng i n cc trng thi cao hn [ti sinh lm ngi hay tri] v s tt p chc chn [gii thot hay ton gic]. H khng o s tht s, ngi ch dn cho nhng k m. H sy chn v cc hnh ng sai lm ca h lm qu qut h trong mi thi im. Khi cc b m ny nhn thy b vc ca vch ng lun hi ni chung v cc ci kh au ni ring, t nhin h trng vng nhng a con mnh, v nhng a con ny c mt trch nhim gip m thot khi tnh trng . V vy, vi iu ny trong tm, hy n p cng n ca nhng ngi m mnh bng cch gip h thot khi lun hi. Trong B-tt Hc Lun ca ngi Tch Thin c khng nh1:

B bi ri vi kh au, b m do v minh B ng trt trong mi bc Trn con ng vch ng chnh vnh, Ngi v k khc lun nm tri nhng kh au Mi chng sinh cng u kh au tng t.

Mc d ngi ta ni rng vic tm kim li lm ca ngi khc l khng thch hp v nhn ra nhng phm hnh ca h d l n gin nht cng rt tuyt vi, y iu thch hp nht l vic xem xt nhng ngi khc c cn s gip nh th no. 2 Pht trin thi quyt tm v li ch ca tha nhn Pht trin s quyt tm v li ch ca tha nhn gm c ba phn: 1BA41 ik-samuccaya, Vaidya 1961b: 195; D3940: Khi 194a5-6.

68

1. Nui dng tnh yu thng 2. Nui dng lng t bi 3. Nui dng s kin tm nht tr

(a) Nui dng lng yu thng hiu v nui dng lng yu thng, qu v cn bit nhng ch sau. i tng ca tnh yu thng l tt thy chng sinh, nhng ngi m khng c hnh phc. Cc kha cnh ch quan l vic ngh rng: S tt p lm sao nu chng sinh c hnh phc, Cu mong hnh phc n vi h v Ti s gip h hnh phc. [305] Lin quan n li ch ca tnh yu thng, nh Vng Kinh (Samdhi-rja-stra) c cp1:

Lun cng dng nhng chng sinh cao c Nhng vt phm cng dng nhiu khn k Nhiu t t ai cng khng th snh bng Mt phn li ch ca thi yu thng

Ngi ta ni rng li ch ca tnh yu thng th ln lao hn nhiu so vi cng dng to tt n cc bc cao c nht [ch Pht v B-tt]. Cng nh vy, Vn-th-s-li Pht Trang Nghim Kinh (Majur-buddha-ketra-gua-vyha-stra) c on2:

1BA42 trch dn t ik-samuccaya, D3940: Khi 171b2-3. Cf Samdhi-

rja-stra, Vaidya 1961a: 169; D127: Da115b6. 2BA43 rya-Majur-buddha-ketra-gua-vyha- mahyn-stra, {Vn-

th-s-li Pht Trang Nghim i Tha Kinh} D59: Ga 262b4-263a1.

69

vng ng bc l ci t ca ng Chin Thng Buddhesvara {tn dch ngha T Ti Vng Pht} gi l Ci trang nghim bi mt ngn v tr. Nhng chng sinh c hnh phc ging nh nim hoan h ca mt v tng tri nghim mt s tch dit. Nu qu v c th khi ln tnh yu thng y trong ci Dim Ph hng v tt c hu tnh chng sinh ch n gin l trong mt ci bng ngn tay, cng c c c s vt qua cng c ginh c khi gi c hnh trong sch trong mt t t nm. Vy liu c cn phi cp n cng c duy tr thi yu thng trong c ngy ln m?

Hn th na, trong Bo Hnh Vng Chnh Lun ca ngi Long Th thuyt1:

Cng dng ba trm bt vt thc D thc hin ba ln mi ngy Vn khng bng mt phn cng c Ca yu thng ch trong khonh khc. D ngi cha gii thot bi yu thng Ngi s c tm phm tnh tt: Ch thin v ngi s yu mn ngi, H cng s lun lun bo v ngi Ngi s c nim vui v thoi mi v vt cht; Cht c v v kh khng hi c ngi. Ngi t mc ch khng cn c gng, V ti sinh vo gii ca Phm Thin.

Nu qu v c lng yu thng, th ch thin v con ngi s yu mn qu v v t nhin b thu ht v hng qu v. Hn th na, 1BA44 R: 5.283-285; Hahn 1982: 88.

70

ng Chin Thng nh bi i qun ca c ma nh sc mnh ca tnh yu thng, v th tnh yu thng l ngi bo v ti thng, v vv.... V vy, mc d rt kh pht trin tnh yu thng, qu v cn phi n lc lm nh vy. B-tt Hc Lun c ni rng qu v nn ton tm suy ngh v cc cu k trong Kim Quang Minh Kinh (Suvara-prabhsa-stra)1 trong tho lun v vic nui dng tnh yu thng v lng t bi. [306] Kinh cng ni thm rng t nht qu v nn tng c v thin v bi k sau y ca kinh ny2:

Thng qua m thanh ting trng v i ca ho quang vng thing ling Nguyn cho mi kh au ca nhng ci thp, nhng kh au mang n bi t thn, Nhng kh au ca s ngho i, v mi kh au s c xua tan Trong c tam thin i thin th gii.

Sau y l cc giai on nui dng lng yu thng. u tin, nui dng tnh yu thng n nhng ngi bn. Sau , nui dng tnh yu thng n nhng ngi m qu v c cm xc trung lp. K , nui dng tnh yu thng n nhng k th ca qu v. Sau hy nui dng tnh yu thng dn dn n tt thy chng sinh.

1Mt s ni dch thnh Kinh nh Sng Hong Kim, trong khi tn tht s

nn t theo li ch thun Vit l Kinh nh Sng Vng. y, chng ta dng li t tn Hn-Vit cho thng nht vi hu ht tn kinh in Vit ng hin ti u dng t Hn-Vit.

2BA45 rya-suvara-prabhsottama-strendra-rja-nma-mahyn-stra, D556: Pa 172a1.

71

V sau y l cch thc nui dng tnh yu thng. Qu v ch c th pht trin lng yu thng khi qu v lin tc suy ngh v nhng chng sinh b hnh h v nhng kh au ra sao, hy pht trin tnh yu thng bng cch lin tc suy ngh v nhng chng sinh thiu hnh phc th no, c b nhim ln thun khit. Khi qu v quen vi iu ny, qu v s t nhin mong mun cc chng sinh c hnh phc. Thm vo , hy gi ra nhiu dng hnh phc trong tm v sau hin dng cho cc chng sinh khc (b) Nui dng lng t bi hiu c v vic nui dng lng t bi, qu v phi hiu bit v nhng ch sau. i tng ca lng t bi l mi chng sinh vn tri qua bt hnh d l bt c loi no trong ba loi kh1. Kha cnh ch quan l ngh rng: S tt p lm sao nu mi chng sinh c gii thot khi kh au, v Ti s khin h gii thot khi kh au. Cc bc ca s nui dng lng t bi l, u tin nui dng lng t bi hng v nhng ngi bn, sau hng v nhng chng sinh qu v c cm xc trung lp v sau l nhng k th. Khi qu v c lng t bi bnh ng vi nhng k th v nhng ngi bn, hy dn dn nui dng n hng v tt c mi chng sinh trong mi phng. Theo nhng bi ging v tri kin, Lin Hoa Gii vch ra con ng tun t nui dng tm bnh ng, tnh yu thng v lng t bi trong khi phn bit cc i tng c th ca thin2. y

1Nhc li ba loi kh bao gm: (1) kh v au n (kh kh), (2) kh v

s thay i (hnh kh) v (3) kh v duyn sinh (hoi kh). Xem thm chi tit trong T Diu . Chng hai. Ba Loi Kh. Dalai Lama. Truy cp: 24/12/2011.

. 2BA46 Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 23b4-7.

72

l mt im cc k quan trng. Nu qu v rn luyn nhng thi v s bnh ng, tnh yu thng v lng t bi thiu hn vic phn bit v chn ly cc i tng c th, m ch dng mt i tng chung t u, th qu v s ch c v to ra nhng thi ny. Sau , khi qu v c gng p dng chng vo nhng c nhn c th, qu v s chng th khi to ra thi ny hng n tt c mi ngi. Nhng mt khi qu v c nhng kinh nghim chuyn i hng v mt c nhn trong thc hnh thin ca qu v nh gii thch trc y, sau qu v s dn dn tng ln s lng c nhn qu v qun tng trong thin. Cui cng, hy ly tt c chng sinh ni chung lm i tng thin ca mnh. [307] Khi qu v duy tr thc hnh ny trong thin, qu v s to ra nhng thi ng n, d l vi cc c nhn hay vi mt nhm. Sau y l cch thc nui dng lng t bi. Hy xem xt nhng chng sinh ny nhng b m ca qu v tri qua nhng au kh chung v ring sau khi ri vo lun hi ra sao. Trc y ti gii thch iu ny1. Hn na, nu qu v pht trin mt nhn thc v nhng au kh chung v ring ca chnh mnh bng cch rn luyn trn l trnh ca mt ngi trung cn, th qu v s nh gi c tnh trng ca mnh v nui dng lng t bi hng n nhng ngi khc. Qua vic lm theo phng php ny, qu v s d dng sinh ra lng t bi. Vic xem xt nhng au kh ca chnh mnh to ra lng quyt tm gii thot. Ngh v nhng au kh ca ngi khc to ra lng t bi. Tuy nhin, nu trc tin qu v khng xem xt nhng au kh ca mnh, qu v s khng th t n im quan trng ca thc hnh.

1BA47 LRCM: 209-232; i lun quyn 1: 268-295.

73

y l nhng minh ha n gin v cch thin ra sao. Nhng thin tri thc nn thc hnh chi tit v mt trm mi kh au c quan st bi lng t bi. iu ny c gii thch trong B-tt a1. Hn th na, ngi ta ni rng, tng ca cc v B-tt v kh au trong thi gian nui dng lng t bi l nhiu hn ngh ca cc v Thanh Vn, ngi m nhn thy kh au vi mt thi tnh ng kin thc ti hu v thc t ca s tht v kh au ca cc Thanh Vn. Nu qu v qun chiu t nhng quan im v lng v cch m chng sinh thiu vng hnh phc v gp kh au, qu v s pht trin rt nhiu tnh yu thng v lng t bi. Hn th na, nu qu v ngh v iu ny trong mt thi gian di, tnh yu thng v lng t bi ca qu v s mnh m v vng chc. V th, nu qu v hi lng vi ch mt t gio hun c nhn v b qun vic t lm quen vi nhng gii thch v cc kinh lun c in, lng t bi v tnh yu thng ca qu v s rt yu. Hn th na, sau khi qu v phn bit xuyn sut cc i tng ca thin theo cc gii thch trc y lng t bi l gc r ra sao, pht trin B- tm l cnh ca ca i tha th no, v vv... sau qu v cn phi phn tch nhng gii thch ny bng tr hu phn bit v gi ra nhng tri nghim sau khi duy tr chng trong thin. Qu v s khng th t c iu g vi nhng kinh nghim khng r rng xy n khi qu v tin hnh mt n lc tp trung ngn ngi m thiu vic lm sng t ch mt cch chun xc vi s hiu ca mnh. Nn bit rng iu ny cng ng vi nhng loi thc hnh khc. [308] Giai Trnh Thin phn mt ca ngi Lin Hoa Gii a ra phng php cho s pht trin lng t bi1: 1BA48 Bbh, P5538: 190.5.1-192.1.1.

74

Khi qu v t ng cm thy lng t bi, vn c mong c ch quan hon ton xa tan nhng kh au ca tt c chng sinh ging nh mong c ca b m c ty sch nhng bt hnh ca a con yu ca b th lng t bi s hon thin v v th c gi l i t bi.

y, ngi Lin Hoa Gii ni rng khi qu v t ng cm thy lng t bi cho mi chng sinh ging nh lng t bi ca ngi m n vi a con yu du v b bng ca mnh, th qu v s c lng i t bi ton ho tuyt i. Thng qua iu ny, hy hiu phng php pht trin lng i t bi. Ly on vn nh im khi u, ngi Lin Hoa Gii ni rng2:

Khi qu v ha nguyn s hng dn tt c chng sinh bng vic t to duyn vi lng i t bi, qu v khi to c tm gic ng mt cch khng tn sc, vn c c bn tnh ca s c nguyn t n gic ng hon ho v thng.

y ngi ni rng i t bi, iu m ngi gii thch bn trn, l nguyn nhn cn thit cho s pht trin B- tm nguyn. Cng hy hiu iu ny l mt phng php cho s pht trin B- tm. Hn th na, khng nh ny lin quan khng ch n vic pht trin tm gic ng cho mt ngi t n l trnh cao, m c lin quan n vic pht B- tm cho nhng ngi mi bt u. Trong i tha Tng Lun (Mahyna-sagraha) ca ngi V Trc c on3:

1BA49 Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 23b7-24a1. 2BA50 Ibid. D3915: Ki 24a2. 3BA51 Mahyna-sagraha, D4048: Ri 31b1.

75

Th m c nhng thuc tnh ca lng tt, Nng lc ca khao kht mong mun vng bn Lun khi thy ba v lng kip Ca mt v B-tt.

V th thm ch mt v B-tt bt u ba v lng kip ca s thc hnh cng phi pht trin B- tm nh th. Bi vy, gi s qu v ch khng gn gi vi nhng i tng ny v qu v ch n thun l khi tm: Nguyn cho con t n Pht qu v li ch tt c chng sinh, v lm iu , con s nui dng phm hnh ny. Qu v c th mc mt li ln khi gii tr bng s t ph sai lm: Ti t c n vi nhng th m qu v cha h t c. Sau nu qu v cho rng tm gic ng l gio hun c nhn ct li, tuy nhin, thay v rn luyn trong n, qu v tm kim mt th g khc v tu tp th , th qu v ch ang cho rng vt qua rt nhiu mc chng ng khc nhau. [309] Nu nhng ai bit v cc im mu cht ca i tha nhn thy qu v lm iu ny, h s ci qu v. Rt nhiu sch ni rng nhng a con ca cc ng Chin Thng v thng cng rn luyn B- tm nh vy trong nhiu kip lng, coi l thc hnh chnh yu quan trng nht. Cho nn c cn thit cp n vic B- tm c th m t n bi nhng ngi khng c g hn l mt hiu bit thin cn. iu khng c ngha l n {B- tm} tht khng thch hp thin trn cc o php khc, nhng iu ni ln rng qu v phi tr gi s rn luyn tm gic ng nh l gio hun ct li v duy tr n trong thin.

76

C nhng ngi m thm ch khng c bt c kinh nghim no k trn,1 nhng vn bit v cc tu tp i tha v c nim tin vng chc vo i tha. u tin h pht trin B- tm, nhn cc gii thng qua cc nghi l, v sau rn luyn tm B-. V d, trong Nhp B- Hnh Lun2 u tin m t v vic tip th tm gic ng v nhn cc gii ri sau tip nhn cc gii thch chi tit lm sao thc hnh B- tm trong bi cnh n nh thin (mt trong su Ba-la-mt-a, vn l cc tu tp tip theo pht khi tm gic ng). Tuy nhin, xc lp qu v tr thnh ngi tip nhn thch hp cho cc thc hnh ny, trc tin qu v phi rn luyn nhiu loi thi trc . Sau khi qu v rn luyn tm mnh bng cch ngh v cc li ch, bng cch thc hnh by chi cng dng3, bng cch quy y, v sau khi qu v hiu nhng cch rn luyn ny, th qu v pht trin nim mong mi duy tr B- tm.

1BA52 Ba-so-chos-kyi-rgyal-mtshan (mChan: 587.6) ni rng iu ny

ch n LRCM: 308.08, mt cch khng dng cng pht sinh B- tm.

2BA53 BCA: 3.22-26. 3By chi cng dng c ngun gc t cc hnh nguyn Ph Hin. Phn

ging gii nhc n y l mt s on k c trong Nhp B- Hnh Lun ca Ngi Tch Thin. c Dalai Lama c mt bui thuyt ging ring v Pht B- Tm Nguyn v c ch dy chi tit v by chi cng dng ny. Trong bao gm: (1) nh l v (2) cng dng ch Pht, ch B-tt, (3) Xin sm hi sai phm ca mnh t v thy, (4) Chia s vui mng v mi hnh vi cng c nhm em li hnh phc cho chng sinh, (5) Cu xin ch Pht mi phng dng gio php ha chng sinh, (6) Cu xin ch Pht khng nhp v d nit-bn cu chng sinh, (7) Xin hi hng tt c cng c ty tr au kh ca tt c chng sinh. The Teaching on Aspirational Bodhicitta. Dalai Lama. Tibetan Cultural Center. Bloomington, Indiana July 27, 1996. Truy cp: 24/12/2011.

.

77

Mt vi ngi ni ng, d ch thng qua vic tht ra nhng ngn t rng tin b trn con ng tu tp, qu v cn phi tng trng kin thc v tnh Khng. tin b trn ng tu, tng t vy qu v cn duy tr tm gic ng trong thin v sau tng cng n ln hn na trong nhng cch c bit hn khi qu v mc cao hn, nhng nhng ngi ny khng ch n thun ni sung. y l c o c i qua ca tt c cc ng Chin Thng, tc l hai mi hai loi B- tm1 c dy trong Hin 1 Cc trng thi B- tm c phn loi theo cch so snh hnh nh.

Theo nh bn lun Bt-nh Ba-la-mt-a Thch Hin Qun Trang Nghim Phm ca ngi S-t Hin (skt. Haribhadr) th 22 dng B- tm, so snh tng ng v c tnh l:

(1) nguyn c t c tnh nn tng ca tt c cc php thin c

(2) tng vng rng khng i cho n khi gic ng (3) tng c bit trng non tng trng hon ton tt c cc

phm hnh (4) dng cng la t tan nhin liu ca ngn che bng tam minh

bao gm tc mng minh (thy bit c cc tin kip), thin nhn minh (bit ci cht v ti sanh ca cc loi hu tnh) v lu tn minh (on tr tt c cc tham dc lu hoc)

(5) b th kho chu bu ln tha mn cho tt c chng sinh (6) tr gii qu h tr ng n cc phm cht qu gi (7) nhn nhc i dng khng b quy nhiu bi cc s kin

khng mong mun (8) tinh tn kim cng khng thay i thng qua s thuyt phc

mnh m (9) nh lc t thin vua ca cc ngn ni khng chao ng bi

nhng xao lng (10) tr hu dc tho lm bnh lng hon ton cc cn bnh ca

o tng v che chng (11) phng tin thin xo hng dn tinh thn khng b ri

quyn li ca chng sinh trong mi trng hp

78

Qun Trang Nghim Lun1. Hy hiu nhng iu ny t s gii thch ca cc nh tin phong v i lin quan n cch lm sao tin b trn con ng tu tp bng hai phng tin: tm gic ng v tr tu v tnh khng. [310]

(12) cu nguyn vin ngc c t c cc thnh qu mong

mun tng ng (13) nng lc mt tri hon ton chn mui cng c trong tm

thc cc t (14) tr hu cao thng nhc thin cung ch ra gio php lm cho

t cm hng (15) tr thu sut i vng hon tt cc li ch cho tha nhn

thng qua nng lc v ngi (16) cng c v tr hu kho bu nh cc kho bu ca hai b t

lng (17) cc Php tng ng vi lp gic ng i l s i trn con

ng m cc thnh nhn i (18) t bi v tu gic siu vit ngn ni khng ri vo c lun hi

ln nit-bn, i li d dng (19) tr gi v can m dng sui bm tr vo cc php nghe

v cha nghe khng mt mi (20) Php hi m thanh m du cng b mt cch hi lng cc

t mong mun gii thot (21) c o c i qua dng sng khng khc khi tin hnh li

ch cho tha nhn (22) c c Php thn my kh nng lun c th tin hnh 12

hnh vi Pht nh nhp ci u xut hay Tnh , nhp thai m, ti sinh, c k nng cng ngh, h lc vi cc i ngu, pht trin t b th tc v thnh tu s, tu tp kh hnh trong 6 nm, tu tp di chn ci b-, vt thng ma vng, ton gic, chuyn php lun, v nhp i bt nit-bn.

1BA54 AA: 1.19-20, trch dn y nh l Pha rol tu phyin pai man ngag gi bstan bcos, Lun ging v Bt-nh Ba-la-mt-a Lun (Prajpramitopadea stra).

79

(c) Nui dng s quyt tm tuyt i im kt thc ca thin v tnh yu thng v lng t bi hy ngh, Chao i, nhng chng sinh m ti hng yu qu ny b mt i hnh phc v b dy v bi nhng au kh; lm sao ti c th cho h hnh phc v gii phng h khi kh au? Ngh theo cch ny, rn luyn tm qu v t nht trong suy ngh nh vy nhn ly trch nhim gii phng chng sinh. D suy ngh ny c miu t trong cc hon cnh ca thc hnh v n p cng n m ca qu v; y n biu th rng tht l cha c lng t bi v tnh yu thng vn ch ngh: S tt lm sao nu h c c hnh phc v c gii phng khi kh au. V, suy ngh ny cho thy trch nhim qu v phi pht trin lng t bi v tnh yu thng c kh nng to ra s quyt tm: Ti s mang hnh phc v li lc n cho mi chng sinh. N s rt hiu qu nu qu v thc hnh iu ny lin tc, lun gi chnh nim v n trong mi hot ng th tc trong sut giai on hu thi thin v vv..., ch khng ch trong bui thin tp. Giai Trnh Thin phn hai ca ngi Lin Hoa Gii c vit1: Hy nui dng lng t bi ny hng v tt c chng sinh trong mi thi, d qu v trong thin nh hay trong cc hot ng khc. Lng t bi y ch l mt v d; qu v cn phi lm y ht vy khi duy tr bt c loi thin no. o s v i Nguyt Quan c ni rng [trong Tuyn Nhp Tng (Dean-stava)]:2

T v thy, cy tm thc thm m mt ng cc kh au V ngi chng th lm du ngt v nm ca n

1BA55 Bk2, P5311: 31.2.3-4. 2BA56 Dean-stava, D1159: Ka206a5.

80

Th lm sao mt git nc ca phm tnh tt c th lm nh hng?

V vy ngi ni, chng hn qu v khng th lm cho thn cy Tig-ta to ln v ng tr nn ngt hn bng cch ch mt git nc ng vo n. Tng t vy, dng tm thc thm su nhng cm xc au kh cay ng t thi v thy khng th thay i hon ton ch vi