Embed Size (px)
Citation preview
BO GIAO DUG VA OAO TAO
DIALI
NHA XUXT BAN GIAO DUG VI T NAM
BO GIAO DUG VA DAO TAO
LE THONG (Tong Chu bien) NGUYEN THI MINH P H U O N G (Chu bien)
PHAM VIET HONG - NGUYEN VIET HUNG O N G THI DAN THANH - THAN DUC TUAN - NGUYEN DUG VU
DIALI
(Tdi ban Idn thA tu)
NHA XUAT BAN GIAO DUG VIET NAM
Chiu trdch nhiem xudt ban : Chu tich HDQT kiem Tong Giam doc NGO TRAN AI
Pho Tong Giam doc kiem Tong bien tap NGUYEN QU^ THAO
Bien tap Idn ddu
Bien tap tdi ban :
Bien tap mi thuat
Thiet ke sdch
Trinh bay bia
V e luge do
Sua ban in
Che ban :
BUI THI BICH NGOC - TRAN NGOC DIEP
BUI THI BICH NGOC
LUONG QUOC HTEP
N G U Y £ N THANH LONG
TRAN TIEU LAM
CU DUC NGHIA - TRINH MINH HUNG
BUI THI BICH NGOC
CONG TY CO PHAN Ml THUAT VA TRUYEN THONG
Ban quyen thuoc Nha xuat ban Giao due Viet Nam - Bp Giao due va Oao tao
DjALI 11 Mas6:CH116T1
In 60.000 ban (QD 05GK), kho 17 x 24cm.
In tai Cong ty c6 phan in Sach giao khoa tai TP . Ha Noi.
So XB: 01-2011/CXB/149-1235/00.
In xong va nop lini chieu thang 01 nam 2011.
KHAI QUAT NEN KINH TE - XA HOI THE Gl6l
C A C NUCI(
:N THE GI6I
Bai 1 Sir Ti/ONG PHAN yi TRINH DO PHAT TRIIN KINH T I - XA HOI COA CAC NH6M Ni/6C. CUOC CACH MANG KHOA HOC VA CONG NGHf Hl|N DAI
m • • • • •
Cck- niitjc rreii the giai ditac xcp vao iihCatg ii/ioni khcic nhaii. vai siftirang phan ro ret ve trinh do plidt trien kinh te- xcl hoi. Ciioc each mgng khoa hoe vd eong nghe hien dgi tde dgiig nignli me den nen kinh te the gi&i, ehiiych dan nen kinh te the giai sang mot giai dogn phdt trien moi. ggi la nen kinh tetri thii'c.
I - Sir PHAN CHIA THANH CAC NH6M NI/6C
The giai c6 tren 200 quoc gia va vung lanh tho khac nhau ve dac diem tu nhien, dan CU, xa hoi, trinh do phat trien kinh te va dugc xep vao hai nhom nuac : phat trien va dang phat trien.
Cac nuac phat trien c6 tong san pham trong nuac binh quan dau nguai (GDP/nguai) cao, dau tu nuac ngoai (FDI) nhieu, chi so phat trien con nguai (HDI) a muc cao.
^ " A i v j e ^ THL\ iJlfej PI^^N ADtOLEN ^ ^ ^ IAN
ANH
m ^ N H l K l , -
ANGI£RI , i ini • V, '•"" .AI CAP A R A
60'
BfiLARUT
ULRAINA • CADACXTAN
LI6N BANG NGA
MONGC6_
( J •, ', TRUNGQUOC " * ^ '
'i-(. ;--[ , : ANBO
DlfONG '" 'r^. MADAGAXCA ""^^^.'.ylMtoAMBicH DUONG
GDP/NGUOl 6 CAC Nt t3c vA VUNG LANH T H 6 (USD)
| r I Mile cao: tren 8955 i MCrc trung binh di/ai: 725 - 2895
1___ MiJc tning binh tren: 2896 - 8955 \^^ Mile thap: du6i 725
r7^^s^0m
THAI BINH
LnrONC,
^NIUGHIN£
Hinh 1. Phan bo cac nuac va vung lanh tho tren the gidi theo miic GDP binh quan dau ngucri (USD/nguoi - nam 2004)
Cac nuac dang phat trien thuang c6 GDP/nguai thap, no nuac ngoai nhieu va HDI a muc thap.
Trong nhom nuac dang phat trien, mot so nuac va viing lanh tho da trai qua qua trinh cong nghiep hoa va dat dugc trinh do phat trien nhat dinh ve cong nghiep goi chung la cac nuac cong nghiep mai (NICs) nhu : Han Quoc, Xin-ga-po, Dai Loan, Bra-xin, Ac-hen-ti-na,...
Difa vao hinh I, nhan xel sif phdn ho cac nuCfc vd vfing lanh tho tren the gidi theo nn'fc GDP Ivnii quan ddu ngifoi (USD/ngu'di).
11-51/ Tl/ONG PHAN VE TRINH Op PHAT TRIEN KINH TE CUA CAC NHOM Nl/GfC
XA HOI
GDP binh quan dau nguai c6 su chenh lech Ian giiia cac nuac phat trien va cac nuac dang phat trien.
BANG 1.1. GDP BINH QUAN DAU NGUdi CUA M O T SO NUC)C TREN THE GlCil -
NAM 2004, THEO GIA THUC TE (Don vi : USD)
Cac nu6c phat trien
Ten nu6c GDP/nguoi
Dan Mach Thuy Dien Anh Ca-na-da Niu Di-lan
45 008 38 489 35 861 30 714 24 314
Cac nude dang phat trien :t
Ten nude GDP/ngudi
An-ba-ni C6-16m-bi-a In-do-ne-xi-a M D o E-ti-6-pi-a
2372 2150 1193 637 112
The giai : 6393
Dua vdo ixing I.I, hay nhdn xet su'chenh lech ve GDP hinh quan ddu ngu'di gida cac nu'&c phdt trien vf) cdc mfdc dang phdt trien.
B A N G 1.2. CO CAU GDP PHAN THEO KHU VUC KINH TE
CUA CAC NHOM NUCSC - N A M 2004 (Don vi : %)
Nhom nufdc
Phat trien
Dang phat trien
Co cau GDP phan theo lihu vuc kinh te
Khu vuc I
2,0
25,0
Khu vuc II
27,0
32,0
Khu vuc III
71,0
43,0
Dira vdo bang 1.2. hdy nhdn .vet ca can GDP phan theo khu vifc kinh te ci'ia cdc nh.v, :;ir'<r - :u)ni '"OOJ
Cac nhom nuac c6 su khac biet ve cac chi so xa hoi.
'***>« Tuoi tho trung binh (tuoi) - nam 2005 :
- The giai : 67
- Cac nuac phat trien : 76
- Cac nuac dang phat trien : 65. Cac nuac a chau Phi c6 tuoi tho trung binh
la 52 (trong do a khu vuc Tay Phi, Dong Phi la 47 - thap nhat the giai).
BANG 1.3. CHI SO HDI CUA THE Gl6l VA CAC NHOM NUOC
f \ "
^--.^^^ Nam
Nhom nUOT"^^
Phat trien
Dang phat trien
The giai
2000
0,814
0,654
0,722
2002
0,831
0,663
0,729
2003
0,855
0,694
0,741
Di/a vdo hdng 1.3. ket hap vdi thong tin a tren. nhdn xet sif khdc biet ve chi
so HDI vd tuoi tho ti'ung binh gida nhom nifo'c phdt trien vd nhom nude dang
phdt trien.
Ill - CUpC CACH MANG KHOA HOC VA CONG NGHE HIEN DAI
Cuoi the ki XX dau the ki XXI, nhan loai tien hanh cuoc each mang khoa hoc va cong nghe hien dai vai dac trung la su xuat hien va phat trien nhanh chong cong nghe cao. Day la cac cong nghe dua vao nhung thanh tuu khoa hoc mai, vai ham lugng tri thuc cao. Bon cong nghe tru cot, c6 tac dong manh me va sau sSc den phat trien kinh te - xa hoi la : cong nghe sinh hoc, cong nghe vat lieu, cong nghe nang lugng, cong nghe thong tin.
Cugc each mang khoa hgc va cong nghe hien dai da lam xuat hien nhieu nganh
mai, dac biet trong cac linh vuc cong nghiep va dich vu, tao ra nhirng buac chuyen
dich ca cau kinh te manh me.
8-
Bang Ide'u biet ciia hdn than, em hdy :
- .\'eu mot so thdnh tifu do hdii coic^ nghe tru cot tgo ra.
— Ke ten mot so ngdnh dich vu cdn den nliieu tri tlu'fc ni du : ketodn. bdo hiem...}.
Cugc each mang khoa hgc va cong nghe hien dai tac dgng ngay cang sau sac, lam cho kinh te the giai chuyen dan tu nen kinh te cong nghiep sang mot loai hinli kinh te mai, dua tren tri thuc, ki thuat, cong nghe cao, dugc ggi la nen kinh te tri thirc.
Cdu hoi va bai tap
1. Trinh bay nhung diem tuong phan ve trinh do phat trien kinh te - xa hoi cua nhom nuoc phat trien voi nhom nuoc dang phat trien.
2. Neu dac trung va tac dong cua cuoc each mang khoa hoc va cong nghe hien dai den nen kinh te - xa hoi the giai.
3. Dua vao bang so lieu sau :
TONG NO NUCiC NGOAl CIJA NHOM NU6c DANG PHAT TRIEN (Don vi : ti USD)
Nam 1
Tong ng
1990
1310
1998
2465
2000
2498
2004
2724
Ve bieu do duong bieu hien tong ng nuac ngoai ciia nhom nuoc dang phat trien qua cac nam. Rut ra nhan xet.
Bai 2 XU Hl/OfNG TOAN CAU HOA, KHU Vl/C HOA KINH TE
Todn cdu hod vd khu vuc hod Id xii hudng td't \cu. dan den si(pint thugc Idn nhau ngdy cdng tdng gida cdc nen kinh te : dong thai, tgo ra uhdng dgng life thiic day su'tdug tru'dug vd phdt trien kinh te the gidi.
I - XU HU'CKNG TOAN CAU HOA KINH TE
Toan cau hoa la qua trinh lien ket cac quoc gia tren the giai ve nhieu mat, tu
kinh te den van hoa, khoa hgc,... Toan cau hoa kinh te c6 tac dgng manh me den
mgi mat cua nen kinh te - xa hoi the giai.
1. Toan cau hoa kinh te
Toan cau hoa kinh te c6 nhung bieu hien ro net sau :
a) Thuang mgi the giai phdt trien mgnh
Toe do tang trucmg cua thuang mai luon cao han toe do tang truang cua toan
bg nen kinh te the giai. To chuc thuang mai the giai (WTO) vai 150 thanh vien
(tinh den thang 1-2007) chi phoi tai 95% hoat dgng thuang mai cua the giai va c6
vai tro to Ian trong viec thiic day tu do hoa thuang mai, lam cho nen kinh te the
giai phat trien nang dgng han.
b) Ddu tu nuac ngoai tdng nhanh
Til nam 1990 den nam 2004 dau tu nuac ngoai da tang tu 1774 ti USD len 8895
ti USD. Trong dau tu nuac ngoai, ITnh vuc dich vu chiem ti trgng ngay cang Ian,
trong do noi len hang dau la cac hoat dgng tai chinh, ngan hang, bao hiem,...
c) Thi trudng tdi chinh quae tenia rgng
Voi hang van ngan hang dugc noi vai nhau qua mang vien thong dien tu,
mot mang luod lien ket tai chinh toan cau da va dang rgng ma tren toan the giai.
Cac to chuc quoc te nhu Quy tien te quoc te (IMF), Ngan hang The giai (WB) ngay
cang CO vai tro quan trgng trong su phat trien kinh te toan cau, ciang nhu trong dai
song kinh te - xa hoi cua cac quoc gia.
10
d) Cdc cong ti xuyen quae gia c6 vai trd ngdy cdng Idri
Cac cong ti xuyen quoc gia c6 pham vi hoat dgng a nhieu quoc gia khac nhau, nam trong tay nguon cua cai vat chat rat Ian va chi phoi nhieu nganh kinh te quan trgng.
2. He qua cua viec toan cau hoa kinh te
Toan cau hoa kinh te da thuc day san xuat phat trien va tang truang kinh te toan cau, day nhanh dau tu, tang cuang su hgp tac quoc te. Tuy nhien, toan cau hoa kinh te ciing c6 nhiJng mat trai cua no, dac biet lam gia tang nhanh chong khoang each giau ngheo.
II - XU HU 'PNG K H U VLTC H O A K I N H TE
1. Cac to chufc lien ket kinh te khu vUc
Do su phat trien khong deu va sue ep canh tranh trong cac khu vuc tren the giai, nhiing quoc gia c6 net tuang dong ve dia li, van hoa, xa hoi hoac c6
chung muc tieu, Igi ich phat trien da lien ket vai nhau thanh cac to chuc lien ket kinh te dac thu.
B A N G 2. MOT SO TO CHtJt LIEN KET KINH TE KHU VUC
.—„ ,— _,
1 Nam Ten to chufc thanh
j lap
Hiep uac tu do thuang mai Bac Ml (NAFTA)
Lien minh *
chau Au (EU)
Hiep hoi cac quoc gia Dong Nam A
(ASEAN)
1994
1957
1967
Cac nu6c va viing lanh tho So dan GDP ' thanh vien • (trieu nguoi - (ti USD -
(Tinh den nam 2005) i nam 2005) nam 2004) 1
Hoa Ki, Ca-na-da, Me-hi-c6.
Diic, Anh, Phap, Ha Lan, Bi, I-ta-li-a, Liic-xam-bua, Ai-len, Dan Mach, Hi Lap, Tay Ban Nha, Bo Dao Nha, Ao, Phan Lan, Thuy Dien, Sec, Hung-ga-ri, Ba Lan, X16-va-ki-a, Lit-va, Lat-vi-a, X16-ve-ni-a, Et-xto-ni-a, Man-ta, Sip.
In-do-ne-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lip-pin, Xin-ga-po, Thai Lan, Bru-nay, Viet Nam, Lao, Mi-an-ma, Cam-pu-chia
435,7
459,7
555,3
13323,8 ,
12690,5
799,9
11
Dien dan hgp tac kinh te chau A -Thai Binh Duong (APEC)
"1 1989 Bru-nay, In-do-ne-xi-a, Ma-lai-xi-a,
j Phi-lip-pin, Xin-ga-po, Thai Lan, ! Hoa Ki, Ca-na-da, Me-hi-c6, Nhat Ban, Han Quoc, 0-xtray-li-a, Niu Di-lan, Dai Loan, Trung Quoc, Hong Cong (Trung Quoc), Pa-pua Niu Ghi-ne, Chi-le, Pe-ru,
] Lien bang Nga, Viet Nam.
Thi truang chung Nam MT (MERCOSUR)**
1991 I Bra-xin, Ac-hen-ti-na, U-ru-goay, Pa-ra-goay.
* Thang I - 2007, EU ket nap them Bun-ga-ri va Ru-ma-ni. ** Thang 6 - 2006, MERCOSUR ket nap them Ve-ne-xu-e-la.
Dua vao hang 2. so sanli so dan vu GDP cuu cue to cinic lien ket kinh te khu vifc. Riit ra nhdn .vet.
2. He qua cua khu vUc hoa kinh te
Cac to chuc lien ket kinh te khu vuc vua hgp tac, vua canh tranh vai nhau da tao nen dgng luc thiic day su tang truang va phat trien kinh te, tang cuang tu do hoa thuang mai, dau tu dich vu trong pham vi khu vuc ciing nhu giiia cac khu vuc vai nhau, gop phan bao ve Igi ich kinh te ciia cac nuac thanh vien. Dong thai, cung thiic day qua trinh ma cua thi truang cac quoc gia, tao lap nhCrng thi truang khu vuc rgng lan, tang cuang qua trinh toan cau hoa kinh te the giai. Tuy nhien, XU huang khu vuc hoa ciing dat ra khong it van de doi hoi cac quoc gia phai quan tam giai quyet, nhu tu chu ve kinh te, quyen luc quoc gia,...
Cdu hoi vd bdi tap
1. Trinh bay cac bieu hien chu yeu ciia toan cau hoa kinh te. Xu huong toan cau hoa kinh te dan den nhirng he qua gi ?
2. Cac to chirc lien ket kinh te khu vuc dugc hinh thanh dua tren nhirng ca so nao ?
3. Xac dinh cac nuoc thanh vien cua cac to chirc EU, ASEAN, NAFTA, MERCOSUR tren ban do "Cac nuac tren the giai".
12
Bai 3 M6T S6 VAN O^ MANG TfNH TOAN CAU
Citng vdi viec bdo ve hod hinh, nhdn logi hien nay dangphdi doi mat vdi nhieu thdch thuc mang tinh todn cdu idiu : bung no ddn so, gid hod ddn so. d nhiem mdi truang,... gciy ra nhung hgu qud nghiem trgng.
I - DAN SO
1. Bung no dan so
Dan so the giai tang nhanh, nhat la a nira sau cua the ki XX. Nam 2005, so dan the giai la 6477 trieu nguoi.
Su biing no dan so hien nay tren the giai dien ra chu yeu a cac nuac dang phat trien. Cac nuac nay chiem khoang 80% dan so va 95% so dan gia tang hSng nam ciia the giai.
BANG 3.1. TI SUAT GIA TANG DAN SO Tl/NHIEN TRUNG BINH NAM (Don vi : %)
^\^^Giai doan
Nhom nude \ .
Phat trien
Dang phat trien
The giai
1960 -1965
1,2
2,3
1,9
1975 -1980
0,8
1,9
1,6
1985 - 1990
0,6
1,9
1,6
1
1995-2000 2001-2005
0,2 0,1
1,7 : 1,5
1,4 1,2
- Dua vdo bdng 3.1, so sdnh ti sud't gia tdng ddn so tu nhien cua nhom lufdc dang phdt trien vdi nhom nude phdt trien vd todn the gidi.
- Ddn so tdng nhanh ddn tdi nhung hgu qud gi ve nigi kinh te - xd hoi ?
2. Gia hoa dan so
Dan so the giai dang c6 xu huang gia di. Trong ca cau theo do tuoi, ti le nguai dual 15 tuoi ngay cang thap, ti le nguai tren 65 tuoi ngay cang cao va tuoi thg ciia dan so the giai ngay cang tang.
13
BANG 3.2. CO CAu DAN SO THEO NHOM TUOI, GIAI DOAN 2000 - 2005
(Dom vi : %)
""" , Nhom tuoi
Nhom nude "~--
Dang phat trien
Phat trien
0 - 1 4
32
17
15-64
63
68
65 trd len
5
15
-Dud vdo hdng 3.2. so sdidi ca cent ddn so theo nhom tuoi cua nhom nitdc phdt trien vdi tdidm m(dc dang phdt trien.
-Dan so gid ddn tdi nhffng hgu qud gi ve mat kiidi te -.\dhoi ?
II - MOI TRU'OfNG
1. Bien doi khi hau toan cau va suy giam tang odon
Lugng CO2 tang dang ke trong khi quyen gay ra hieu ling nha kinh, lam cho nhiet do Trai Dat tang len. Uac tinh trong vong 100 nam tra lai day, Trai Dat nong len 0,6°C. Du bao vao nam 2100, nhiet do Trai Dat se tang them tir 1,4°C den 5,8°C.
Hoat dgng cong nghiep va sinh hoat, dac biet a cac nuac phat trien da dua vao khi quyen mot lugng lan khi thai gay ra mua axit a nhieu nai tren Trai Dat. Dong thai, khi thai CFC^ da lam tang odon mong dan va 16 thiing tang odon ngay cang rgng ra.
Hdy trinh hdy cdc hgu qud do nhiet do Trdi Dd't tdng len vd tdng odon bi thung doi vdi doi song tren Trdi Ddt.
2. O nhiem nguon nUdc ngot, bien va dai difcrng
Chat thai cong nghiep va chat thai sinh hoat chua dugc xu- li dua true tiep vao cac song, ho da lam 6 nhiem nghiem trgng nguon nuac a nhieu nai tren the giai. Theo Lien hgp quoc, c6 khoang 1,3 ti nguai tren toan cau, trong do han 1 ti nguai a cac nuac dang phat trien bi thieu nuac sach.
Viec dua cac chat thai chua dugc xir li vao song ngoi va bien, cung cac su c6 dam tau, rira tau, tran dau xay ra a nhieu nai dang lam moi truang bien va dai duong chiu nhieu ton that Ion.
14
Hinh 3. O nhiem dau tren bien
Y kieii cho rdng "Bdo ve mdi trUdng Id van de song cdn ciia nhdn logi" cd dung khong ? Tgi sao ?
3. Suy giam da dang sinh vat
Viec khai thac thien nhien qua miic ciia con nguai lam cho nhieu loai sinh vat bi tuyet chung hoac dimg truac nguy ca tuyet chung. Hau qua la lam mat di nhieu loai sinh vat, cac gen di truyen, nguon thuc pham, nguon thuoc chiia benh, nguon nguyen lieu ciia nhieu nganh san xuat,...
Diai vdo hieu biet cua bdn thdn. hdy neu mot so lodi dgng vat a nudc ta hien dang cd nguy ca tuyet chung, hoac cdn Igi rat it.
lll-MpTSdVANOEKHAC
Trong nhiing thap nien cuoi cua the ki XX va nhirng nam dau cua the ki XXI, xung dot sac tgc, xung dot ton giao va nan khung bo tra thanh moi de doa true tiep tai on dinh, hoa binh cua the giai. Nan khung bo ngay nay xuat hien a nhieu nai tren the giod, vai rat nhieu each thuc khac nhau (sat hai thii ITnh chinh tri, bat coc con tin, huan luyen va sii dung nguai lam thue vao hoat dgng khung bo,...). Dieu cue ki nguy hiem la cac phan tir khimg bo da sir dung cac thanh tuu ciia khoa hgc, cong nghe de thuc hien hoat dgng khiing bo (tain cong bang vu khi sinh hoa hgc, chat no, pha hoai mang vi tinh,...).
15
Ben canh khung bo, hoat dgng kinh te ngam (buon lau vii khi, rira tien,...), tgi pham lien quan den san xuat, van chuyen, buon ban ma tuy,... ciing la nhirng moi de doa doi vai hoa binh va on dinh tren the giai.
De giai quyet cac van de tren, can phai c6 su hgp tac tich cue giiia cac quoc gia va toan the cong dong quoc te.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Chimg minh ring tren the giai, su bimg no dan so dien ra chu yeu a nhom nuac dang phat trien, sir gia hoa dan so dien ra chu yeu a nhom nuac phat trien.
2. Giai thich cau noi : Trong bao ve moi truang, can phai "tu duy toan cau, hanh dong dia phuang".
3. Hay lap bang trinh bay ve mot so van de moi truang toan cau theo ggi y sau :
Van de moi trirong
Bien doi khi hau
0 nhiem nguon nuac nggt
Suy giam da dang sinh vat
Nguyen nhan Hau qua Giai phap
16
Bai A THlTC HANH TIM HIEU N H Q N G CO HOI VA THACH THCTC
CUA TOAN CAU HOA 001 Vdl CAC N\J6C DANG PHAT TRIEN
1. NhCrng co hoi va thach thufc cua toan cau hoa doi vdi cac nifdc dang phat trien
Hgc sinh tu dgc nhirng thong tin dual day ; sau do, thao luan nhom de lam ro CO hoi va thach thiic ciia toan cau hoa doi vai cac nuac dang phat trien.
1. Tu do hoa thuang mai ma rgng, hang rao thue quan giCra cac nuac bj bai
bo hoac giam xuong, hang hoa c6 dieu kien luu thong rgng rai.
2. Khoa hgc va cong nghe da c6 tac dgng sau sac den mgi mat ciia dai song
kinh te the giai. Muon c6 sire canh tranh kinh te manh, phai lam chii dugc
cac nganh kinh te mui nhgn nhu dien tir - t in hgc, nang lugng nguyen tir,
hoa dau, cong nghe hang khong vu try, cong nghe sinh hgc,...
3. Cac sieu cuang kinh te t im each ap dat loi song va nen van hoa ciia minh
doi vai cac nuac khac. Cac gia tri dao due eiia nhan loai dugc xay dung
hang chuc the ki nay dang c6 nguy ea bi xoi mon.
4. Toan cau hoa gay ap luc nang n& doi vai tu nhien, lam cho moi truang
suy thoai tren pham vi toan cau va trong m6i quoc gia. Trong qua trinh
doi mai eong nghe, cae nuac phat trien da chuyen cae eong nghe I6i thai ,
gay 6 nhi^m sang cae nuac dang phat trien.
5. Trong bdi canh toan cau hoa, cac quoc gia tren the giai c6 the nhanh
chong don dau dugc cong nghe hien dai, ap dung ngay vao qua trinh phat
trien kinh te - xa hoi.
2.0IA Li n-A 17
6. Toan cau hoa tao dieu kien chuyen giao nhirng thanh tuu mai ve khoa hoc va eong nghe, ve to chuc va quan li, vg san xuat va kinh doanh tai tat ca eae nude.
7. Toan cau hoa tao ea hoi de cae nuac thue hien ehii truang da phuang hoa quan he quoc te, chii dgng khai thac cae thanh tuu khoa hoc va cong nghe tien tien eiia eae nuae khae.
2. Trinh bay bao cao
Trinh bay cac ket qua thao luan nhom thanh bao cao c6 chu de : "Nhirng ca hoi va thach thuc cua toan cau hoa doi vai cac nuac dang phat trien".
(Luu y ; - Trong bao cao nen c6 vi du minh hoa.
- Bao cao ngan ggn, khoang tir 15 den 20 dong).
2.0IAU n-B
Bai 5 MOT Sd VAN Oi CUA CHAU LUC VA KHU Vl/C
T ie t l . M O T SO VAN DE CUA C H A U PHI
Thai cd dgi, chau Phi da tdng cd nen van minh song Nin ruc ra. do ngu'di Ai Cap xay dung. Han 4 the' ki bi thuc ddn chau Au thong tri (the ki X VI -X X), chau Phi bi cird]? bdc cd ve con ngudi vd tdi nguyen thien nhien. Su thong tri Iciu dai ciia chu nghJa thuc ddn da kirn ham cdc nuac chdu Phi trong ngheo nan, Igc hgu.
I - MOT sd VAN D£ v£ TI/NHI£N
Xich dao
DUONG
cAc CANH QUAN CHINH
I I Rimg xi'ch dao v4 nhiet Sd\ im
I I Rimg can nhidt (56i kh6
I I Xa van vS xa van - rimg
I I Hoang mac v^ ban hoang mac
cAc KHOANG SAN CHINH
I D^u m6 a Cr6m O Chi, kern
Q Khfti/nhien _ Dong O V^ng
DD Uranium El BSxit 0 Ph6t phSt
• sat H Niken 9 Kimcirong
hri Mangan <^ C6ban
9 i E] ® , M A P U T 0
Kep taob , ^^ .---^ DUONG
Hinh 5.1. Cac canh quan va khoang san chinh a chau Phi
19
Dua vdo hinh 5. J vd hieu biet ciia hdn thdn, cho biet dgc diem khi hgu, canh quan cua chdu Phi.
Phan lan lanh tho chau Phi c6 khi hau kho nong vai canh quan hoang mac, ban hoang mac va xa van. Day la nhirng kho khan Ion doi vai su phat trien kinh te -xa hoi ciia nhieu nuac chau Phi.
i * » » ^ -
Hinh 5.2. Hoang mac Xa-ha-ra
Khoang san va rimg la nhirng tai nguyen dang hi khai thac manh. Rimg bi khai pha qua mire de lay go, chat dot va ma rgng dien tich canh tac lam cho dat dai ciia nhieu khu vuc bi hoang hoa, nhat la ven cac hoang mac, ban hoang mac. Viec khai thac khoang san nham mang lai Igi nhuan cao cho nhieu cong ti tu ban nuac ngoai da lam cho nguon tai nguyen nay bi can kiet va moi truang bi tan pha.
Khai thac, sir dung hgp li tai nguyen thien nhien va ap dung cac bien phap thuy Igi de han che su kho han la nhiing giai phap cap bach doi vai da so quoc gia chau Phi.
II - MOT SO VAN OE VE D A N CU" VA XA HOI
Dua vdo bdng 5.1, so sdnh vd nhdn .vet ve cdc chi so ddn so cua chdu Phi so vdi nhom mi'dc phdt trien, nhdni nude dang phdt trien vd the gidi.
20
BANG 5.1. MOT SO CHI SO VE DAN SO - NAM 2005
Chdu luc - Nhdm nuik
Chau Phi
Nhom nuac dang phat trien
Nhom nuac phat trien
The giai
Ti sui(t sinh thd (X.)
38
24
11
21
Ti su^t tur thd (X.)
15
8
10
9
Ti su^t gia tdng ddn s6
tu nhi n (%)
2,3
1,6
0,1
1,2
Tu6i tho trung binh
(tudi)
52
65
76
67
Do CO ti suat gia tang dan so tu nhien cao nen dan so chau Phi tang rat nhanh.
Tuoi thg trung binh ciia nguai dan chau Phi thap.
Chau Phi chi chiem gan 14% dan so the giai nhung tap trung han 2/3 tong so
nguai nhiem HIV tren toan the giai.
Cac cugc xung dot tai Ba Bien Nga (Cot Di-voa), Cong-go, Xu-dang, X6-ma-li,... da cuop di sinh mang cua hang trieu nguai.
Trinh do dan tri thap, nhieu hii tuc chua dugc xoa bo, xung dot sac tgc, doi
ngheo, benh tat da va dang de doa cugc song cua hang tram trieu nguai chau Phi,
la nhiing thach thirc Ion doi vai chau luc nay.
Chi s6 HDI cua ch&u Phi* \k th^ gi<» - n&m 2003
Dat tren 0,7 : 3 quoc gia (An-gie-ri, Tuy-ni-di, Cap Ve)
Tir 0,5 den 0,7 : 13 quoc gia (Ai Cap, Nam Phi, Ga-na,...)
Dual 0,5 : 28 quoc gia (Bu-run-di, Ma-la-uy, Cot Di-voa,...)
The giai : 0,741.
Cac nuac ngheo a chau Phi dang nhan dugc su giiip da cua nhieu to chirc ve
y te, giao due, luang thuc tren the giai thong qua cac du an chong doi ngheo, benh
tat. Nhieu quoc gia, trong do c6 Viet Nam da giri chuyen gia sang giang day va tu
van ki thuat cho mot so nuac chau Phi.
* Chi tinh cac nuac c6 so Heu thong ke
21
Ill - MOT so VAN DE VE KINH TE
Mac du CO nguon tai nguyen kha phong phii, song da so cac nuac chau Phi la
nhirng nuac ngheo, kinh te kem phat trien (chau Phi chi dong gop 1,9% GDP toan
cau - nam 2004). Do la hau qua su thong tri nhieu the ki qua ciia chu nghia thuc
dan. Mat khac, cac cugc xung dot sac tgc, su yeu kem trong quan li dat nuac ciia
nhieu quoc gia chau Phi non tre, trinh do dan tri thap,... cung han che nhieu den su
phat trien ciia chau luc nay.
BANG 5.2. TOC D O T A N G TRUdNG GDP CIJA M O T SO NLTCiC
(TINH THEO GIA SO SANH)
(Don vi: %)
""" - . ^^^ Nam
Quoc gia ^^"--^^^^
An-gie-ri
Nam Phi
Ga-na
Cong-go
The giai
1985
2,5
-1,2
5,1
2,6
3,7
1990
3,2
-0,3
3,3
3,0
2,9
1995
4,0
3,1
4,5
0,7
2,8
2000
2,4
3,5
3,7
8,2
4,0
2004
5,2
3,7
5,2
4,0
4,1
Dua vdo bdng 5.2. nhdn .xet toe do tdng GDP ciia mot so nude a chdu Phi so vdi
the gidi.
Nen kinh te cua chau Phi hien dang phat trien theo chieu huang tich cue, toe do tang truang GDP tuong doi cao trong thap nien vira qua.
22
Cdu hoi va bdi tap
1. Cac nuac chau Phi can c6 giai phap gi de kh5c phuc kho khan trong qua trinh khai thac, bao ve Ur nhien ?
2. Dua vao bang duai day, nhan xet ve sir thay doi ti le dan so chau Phi so vai cac chau luc khac.
TI LE DAN SO CAC CHAU LIJC TREN THE GlCil QUA M O T SO NAM
(Don vi : %)
^""^-..^^ Nam Cac chau"-^^^^
Chau Phi
Chau Ml
Trong do MT La tinh
Chau A
Chau Au
Chau Dai Duong
The giai
1985
11,5
13,4
8,6
60,0
14,6
0,5
100,0
2000
12,9
14,0
8,6
60,6
12,0
0,5
100,0
2005
13,8
13,7
8,6
60,6
11,4
0,5
100,0
3. Hay phan tich tac dong cua nhirng van de dan cu va xa hoi chau Phi tai su phat trien kinh te ciia chau luc nay.
23
Bdi la^iwa MOT S6 VAN Di COA CHAU LUC VA KHU vi/c (tiep theo) Tiet 2. MOT SO VAN OE CUA Ml LA TINH
Mac du dd tuyen bo dgc lap tdtren 200 nam nay, song nen kinh teciia hau het cdc nudc Mi La tinh vdn dangphu thugc vdo nudc ngodi; doi song cua ngudi ddn lao dgng it dugc cai thien, chenh lech giau ngheo giffa cdc nhdm ddn cU rat Idn.
I - MOT SO VAN DE VE TI/ NHIEN, D A N CU" VA XA HOI
Hinh 5.3. Cac canh quan va khoang san chinh a MT La tinh
24
-Dua vdo hinh 5.3, cho biet : MI La tinh cd nhiing cdnh quan vd tai nguyen khoang san gi '.'
MT La tinh c6 nhieu tai nguyen khoang san, chu yeu la quang kim loai mau, kim loai quy va nhien lieu. Tai nguyen dat, khi hau thuan Igi cho phat trien rimg, chan nuoi dai gia sue, trong cay cong nghiep va cay an qua nhiet dai. Tuy nhien viec khai thac cac nguon tai nguyen giau c6 tren chua mang lai nhieu Igi ich cho dai bg phan dan cu Mi La tinh.
BANG 5.3. TI TRONG THU NHAP CIJA CAC NHOM DAN CU TRONG GDP
CUA MOT SO NUdC - NAM 2000
Quoc gia
Chi-le
Ha-mai-ca
Me-hi-c6
Pa-na-ma
GDP theo gia thuc te
(ti USD)
75,5
8,0
581,3
11,6
Ti trong GDP ciia 10% dan cu
ngheo nhat
1,2
2,7
1,0
0,7
Ti trong GDP cua 10% dan cu
giau nhat
47,0
30,3
43,1
43,3
Dua vdo bang 5.3, nhdn xet ti trgng thu nhdp ciia cdc nhdm ddn cu d mot so nudc Mi La tinh.
6 hau het cac nuac MT La tinh, dan cu con ngheo doi, thu nhap giiia nguai
giau va nguai ngheo c6 su chenh lech rat lan. Cho tai dau the ki XXI, so dan
song duai mire ngheo kho ciia MT La tinh con kha dong, dao dgng tir 37% den
62%). Cac cugc cai each rugng dat khong triet de da tao dieu kien cho cac chii
trang trai chiem giir phan lan dat canh tac. Dan ngheo khong c6 rugng keo ra
thanh pho tim viec lam, dan den hien tugng do thi hoa tu phat. Dan cu do thi
ciia MT La tinh chiem tai 75% dan so va 1/3 trong so do song trong dieu kien
kho khan.
Tinh trang tren da anh huang Ion den viec giai quyet cac van de xa hoi va tac
dgng tieu cue den su phat trien kinh te ciia cac quoc gia MT La tinh.
25
II - MOT SO VAN DE VE KINH TE
% i
6 -
5 -
4 -
3 -
2 -
1 -
n
,
2.3
1985 1 1 1
0,5
1990
0,4
n 1 1 1 1 1 1 1995
2,9 • 1 M
200(
0,5
2002
6,0
2004
NSm
Hinh 5.4. Toe dp tang GDP cua Mi La tinh
Dua vdo hinh 5.4 hdy nhdn .vet toe do tdng GDP ciia MT La tinh trong giai dogn 19S5 -2004.
Da so cac nuac MT La tinh c6 toe do phat trien kinh te khong deu. Tinh hinh chinh tri khong on dinh da tac dgng manh tai su phat trien kinh te va cac nha dau tu, khien cho dau tu tir nuac ngoai vao khu vuc nay giam manh. Cuoi thap nien 90, nguon FDI vao MT La tinh dat 70 - 80 ti USD/nam, den nam 2003 giam xuong con 31 ti USD, nam 2004 tang len dugc 40 ti USD. Tren 50% nguon dau tu la tu Hoa Ki va Tay Ban Nha.
BANG 5.4. GDP VA NO NUOC NGOAl CUA M O T SO QUOC GL\ MI LA TINH - NAM 2004
(Don vi : ti USD)
Quoc gia
Ac-hen-ti-na
Bra-xin
Chi-le
E-cu-a-do
Ha-mai-ca
GDP
151,5
605,0
94,1
30,3
8,0
Tong so no
158,0
220,0
44,6
16,8
6,0
Quoc gia
Me-hi-c6
Pa-na-ma
Pa-ra-goay
Pe-ru
Ve-ne-xu-e-la
GDP
676,5
13,8
7,1
68,6
109,3
Tong so no
149,9
8,8
3,2
29,8
33,3
Dua vdo bdng 5.4, cho biet deii ndm 2004. nhil'iig quae gia ndo d MT La tinh cd ti le ng nudc ngodi cao (so vdi GDP).
26
Gianh dugc dgc lap som song cac nuac MT La tinh da duy tri ca cau xa hoi
phong kien trong thai gian dai, cac the luc bao thii cua Thien chua giao tiep tuc
can tra su phat trien xa hoi. Do chua xay dung dugc duong loi phat trien kinh te -
xa hoi dgc lap, tu chii, nen cac nuac MT La tinh phat trien kinh te cham, thieu on
djnh, phu thugc vao tu ban nuac ngoai, nhat la Hoa Ki.
Nhiimg nam gan day, nhieu quoc gia MT La tinh da tap trung ciing c6 bg may nha nuac, phat trien giao due, cai each kinh te, quoc hiiu hoa mot so nganh kinh te, thuc hien cong nghiep hoa dat nuac, tang cuang va ma rgng buon ban vai nuac ngoai nen tinh hinh kinh te timg buac dugc cai thien. Bieu hien ro nhat la xuat khau tang nhanh, khoang 10%) nam 2003 va 21% nam 2004. Nhieu nuac da khong che dugc lam phat. Tuy nhien, qua trinh cai each kinh te dang gap phai sir phan ling ciia cac the luc bi mat quyen Igi tir nguon tai nguyen giau c6 a cac quoc gia MT La tinh nay.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Vi sao cac nuac MT La tinh c6 dieu kien tu nhien thuan Igi de phat trien kinh te nhung ti le nguai ngheo a khu vuc nay van cao ?
2. Dua vao hinh 5.4, lap bang va nhan xet toe do tang GDP cua MT La tinh trong giai doan 1985-2004.
3. Nhiing nguyen nhan nao lam cho kinh te cac nuac MT La tinh phat trien khong on dinh ?
27
Bai 5
M O T S 6 V A N Di C O A C H A U L U C V A K H U Vl/C (tiep theo)
Tiet 3. MOT SO VAN OE CUA KHU VUC TAY NAM A
VA KHU VUC TRUNG A
Vi tri dia li mang tinh chien licac, nguon tdi nguyen ddu md giau cd, sif ton tgi cdc van de ddn tgc mang tinh lich su, cdc ton gida vdi nhung tin ngudng khdc biet vd cdc phdn tucuc doan trong cdc ton giao, sucan thiep vu len Ciia cdc the'luc ben ngodi... dang Id nhung nguyen nhdn chinh gay nen sU tranh chap, xung dot keo ddi tgi khu vifc Tdy Nam A vd khu vuc Trung A .
I - DAC DI^M CUA KHU Vl/C TAY NAM A VA KHU virc TRUNG A
1. T3y Nam A
Hinh 5.5. Khu vuc Tay Nam A
28
Hdy xdc dinh tren bdn dd (hoac At Idt Dia li the gidi) vi tri cdc quae gia ciia
khu vifc Tdy Nam A.
Tay Nam A c6 dien tich khoang 7 trieu km^, so dan han 313 trieu nguai (nam
2005), tai nguyen chu yeu la dau mo, khi tir nhien..., tap trung nhieu nhat a viing
vinh Pec-xich.
Tir thai c6 dai, a Tay Nam A da xuat hien nhieu quoc gia c6 nen van minh rue
ra. Day ciang la nai ra dai cua nhieu ton giao c6 anh huang lan tren the giai.
Ngay nay phan Ion dan cu trong khu vuc theo dao Hoi, mot phan nho theo cac
ton giao khac. Dao Hoi la ton giao c6 anh huang sau, rgng trong khu vuc, nhung
hien nay bi chia re bai nhieu giao phai khac nhau. Nhirng phan tir cue doan ciia
cac ton giao, giao phai dang gop phan gay ra su mat on dinh trong khu vuc.
Hinh 5.6. Vuon treo Ba-bi-lon (tranh ve)
29
2. Trung A
Hinh 5.7. Khu vuc Trung A
Quan sdt hinh 5.7. hdy cho biet Trung A cd nhiing quoc gia ndo .' Vi tri dia li vd Idnh thd ciia khu vuc cd dgc diem gi ?
Trung A c6 dien tich khoang 5,6 trieu km^, la khu vuc giau tai nguyen thien
nhien : dau mo, khi tu nhien va than da (c6 a hau het cac nuac), tiem nang thuy dien
(Cu-ra-gu-xtan, Tat-gi-ki-xtan), sat (Ca-dac-xtan), dong (Mong Co), ngoai ra Trung
A con CO vang, kim loai hiem, urani-um, muoi mo,...
Khi hau ciia Trung A kho han, neu giai quyet dugc van de nuac tuai thi c6 the
phat trien trong bong va mot so cay cong nghiep khac. Cac thao nguyen thuan Igi
cho viec chan tha gia sue.
Ve xa hoi, Trung A la khu vuc da dan tgc, c6 mat do dan so thap, ti le dan theo
dao Hoi cao (trir Mong Co).
Trung A timg c6 "Con duong to lua" di qua, nen dugc tiep thu nhieu gia tri van
hoa ciia ca phuong Dong va phuang Tay.
30
II - MOT S6 VAN Dt COA KHU Vl/C TAY NAM A VA KHU Vl/C TRUNG A
1. Vai trd cung c^p dau m6
Tay Nam A va Trung A deu c6 trii lugng dau mo lan, chi rieng Tay Nam A da chiem tren 50%o trix lugng the giai. Cac quoc gia trong khu vuc c6 trir lugng dau Ion tren the giai la A-rap Xe-iit (khoang 263 ti thiing), I-ran (khoang 131 ti thimg), I-ric (khoang 115 ti thiing), Co-oet (khoang 94 ti thiing), Cac Tieu vuong quoc A-rap Thong nhat (khoang 92 ti thung - nam 2003).
Nghin thung/ngay
25000- «5 , S-
20000 -
15000 -
10000 -
5000- r
BONGA BONG TRUNG A NAM A
iLfOng dau th6 khai thac
TAY D O N G A U T A Y A U B A C Mi
NAM A
H Lirgng dau thd ti u dung
Hinh 5.8. Bieu do lugng dau tho khai thac va tieu diing a mot so khu vuc ciia the giai, nam 2003 (nghin thiing'/ ngay)
- Difa vdo hinh 5.8, hdy tinh lugng ddu thd chenh lech giila khai thdc vd tieu diing cua tdng khu vuc.
- Nhdn .vet ve khd ndng cung cap ddu md cho the gidi ciia khu vuc Tdy Nam A .
Trong dieu kien thieu hut cac nguon nang lugng tren quy mo toan cau hien nay, Tay Nam A va gan day la ca Trung A da tro thanh noi canh tranh anh huang cua nhieu cuang quoc. Nhieu to chuc ton giao, chinh tri cue doan tang cuang hoat dgng, gay nen tinh trang mat on dinh, ma nguyen nhan sau xa la nguon dau mo va vi tri dia - chinh tri quan trgng cua khu vuc.
* 1 thiing" 138 kg.
31
2. Xung dot s c toe, xung dot ton giao va nan khung bo
Trong lich sir khu vuc da dien ra su xung dot dai d5ng giira nguai A-rap va nguoi Do Thai, dien hinh la nhii"ng cugc xung dot giiia Lxraen voi Pa-le-xtin trong nira the ki qua.
Nhdn xet ve hgu qud cua cdc cugc chien tranh, xung dot trong khu vifc Tdy Nam A ddi vdi sif phdt trien kinh te -xd hoi vd mdi trudng.
Hinh 5.9. Nan nhan cua xung dot bao lire o Tay Nam A
Tinh chat gay gat trong cac cugc daiu tranh gianh dat dai, nguon nuac va cac tai
nguyen khac a khu vuc Tay Nam A da tra nen quyet liet han khi c6 su tham gia
cua cac to chirc chinh tri, ton giao cue doan. Su can thiep cua cac the luc ben ngoai
va nhiing luc lugng khiing bo da lam mat on dinh khu vuc Trung A va khu vuc
Tay Nam A, lam cho tinh trang doi ngheo ngay cang tang.
- Cdc vdn de ciia khu vifc Tdy Nam A vd khu vifc Trung A nen dugc bdt ddu giai qiiyei tU ddu ? \ i sao '!
32
Cdu hoi vd bdi tap
1. Tim trong bang sau, cac quoc gia IOTI nhat, nho nhat (ve dien tich, dan so) a timg khu vuc va xac dinh vi tri dia li, lanh tho cua chung tren ban do (hoac At lat Dia li the giai).
DIEN TICH, DAN SO CAC QUOC GIA 6 KHU VUC TAY NAM A
vA KHU VUC TRUNG A - N A M 2005
STT ' Dien
Ten nudrc tich ; (km2)
Khu vuc Tay Nam A
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Ac-me-ni-a
A-dec-bai-gian
A-rap Xe-ut
Ap-ga-ni-xtan
Cac Tieu vuong quoc A-rap Thong nhat
Ba-ranh
Ca-ta
C6-oet
Gru-di-a
Gio6c-da-ni
1-ran
I-rac
I-xra-en
7009101
29801
86599
2149690
652089
83600
689
11000
17819
69699
89210
1633189
438321
21059
Dan so (tri$u
nguai)
313,3
3,0
8,4
24,6
29,9
4,6
0,7
0,8
2,6
4,5
5,8
69,5
28,8
7,1
STT
14
15
16
17
18
19
20
Ten niidfc
Li- bang
0-man
Lanh tho Pa-le-xtin
Sip
Tho Nhi Ki
Xi-ri
Y-e-men
Khu vuc Trung A
1
2
3
4
5
6
Ca-dac-xtan
Cu-ra-gu-xtan
Mong Co
Tat-gi-ki-xtan
Tu6c-me-ni-xtan
U-do-be-ki-xtan
Dien tich
(km2)
10399
212460
6260
9249
774819
185180
527969
5560900
2717301
198500
1566499
143100
488101
Dan s6' (trieu
nguai)
3,8
2,4
3,8
1,0
72,9
18,4
20,7
61,3
15,1
5,2
2,6
6,8
5,2
447399 26,4
2. Quan he giiia 1-xra-en va Pa-le-xtin c6 anh huang nhu the nao tdi sir phat trien kinh te - xa hoi cua ca hai quoc gia ? De ciing phat trien, hai nuac can phai lam gi ?
3.0IAU II-A 33
l.OIA LI 1 1-1
DIA LI KHU Vl/C i VA QUOC GIA
, .r- - '.fijif-'i-' • Bai 6 HOP CHUNG QUOC HOA KI
Dien tich : 9629 nghin km- Dan so : 296,5 trieu nguoi (nam 2005) Thu do : Oa-sin-tcm
Hoa Ki Id quoc gia rgng Idn d trung tdm Bdc Mi, cd nguon tdi nguyen thien nhien phong phu. Ddn cu dugc hinh thdnh chii yeu do qud trinh nhdji cw. Nen kinh teciia Hoa Ki phdt trien mgnh nhd't the gid/i.
Tiet l . TU" NHIEN VA DAN ca
I - LANH THO VA V! TRI OjA LI
1. Lanh tho
Lanh tho Hoa Ki gom phan rgng Ion a trung tam Bac MT, ban dao A-la-xca va quan dao Ha-oai.
Phan dat a trung tam Bac MT c6 dien tich hem 8 trieu km^ vai chieu tir dong sang tay khoang 4500 km va chieu tir bac xuong nam khoang 2500 km. Day la khu vuc rgng lan nen thien nhien c6 su thay doi ro ret tir ven bien vao noi dia, tir phia nam len phia bac. Hinh dang lanh tho can doi la mot thuan Igi cho phan bo san xuat va phat trien giao thong.
2. Vjtridjali
Ve CO ban, vi tri dia li cua Hoa Ki c6 mot so dac diem chinh :
- Nam a ban cau Tay.
- Nam giira hai dai duong Ion : Dai Tay Duong va Thai Binh Duong.
- Tiep giap Ca-na-da va khu vuc MT La tinh.
Hdy cho biet vi tri dia li cua Hoa Ki cd thuan lai gi cho phdt trien kinh te'.
36
Hinh 6.1. Dja hinh va khoang san Hoa Ki
il - Di£u KI£N Tir NHI£N
Lanh tho Hoa Ki c6 su phan hoa da dang.
1. Phin lanh tho Hoa Ki n^m d Ining tam B^ MI phan hoa th^nh 3 vung tiT nhien
- Vung phia Tay
Viing phia Tay con ggi la vimg Co6c-di-e, bao gom cac day niii tre cao trung binh tren 2000m, chay song song theo huong bac - nam, xen giira la cac bon dia va cao nguyen c6 khi hau hoang mac va ban hoang mac. Day la noi tap trung nhieu kim loai mau nhu : vang, dong, chi. Tai nguyen nang lugng ciing het sire phong phu. Dien tich rimg tuong doi Ion, phan bo chii yeu o cac suon nui huang ra Thai Binh Duong.
Ven Thai Binh Duong c6 cac dong bang nho, dat tot, khi hau can nhiet doi va on doi hai duong.
- Viing phia Dong
Gom day nui gia A-pa-lat va cac dong bang ven Dai Tay Duong.
Day A-pa-lat cao trung binh khoang 1000m - 1500m, suon thoai, voi nhieu thung liang rgng cat ngang, giao thong tien Igi. Khoang san chii yeu la than da,
37
Hinh 6.2. Viing nui Co6c-di-e
quang sat voi trir lugng rat Ion, n^m 16 thien, de khai thac. Nguon thuy nang phong phu. Khi hau on doi, c6 lugng mua tuong doi Ion.
Cac dong bang phu sa ven Dai Tay Duong c6 dien tich tuong doi Ion, dat phi nhieu, khi hau mang tinh chat on doi hai duong va can nhiet doi, thuan Igi cho trong nhieu loai cay luong thuc, cay an qua...
- Vimg Trung tam
Vimg nay gom cac bang nam giua day A-pa-lat va day R6c-ki. Phan phia tay va phia bac c6 dia hinh go doi thap, nhieu dong co rgng thuan Igi cho phat trien chan nuoi. Phan phia nam la dong bang phii sa man mo va rgng Ion do he thong song Mi-xi-xi-pi boi d^p, rat thuan Igi cho trong trgt. Khoang san c6 nhieu loai vai trii lugng Ion nhu : than da va quang sat o phia b^c, dau mo, khi tu nhien o bang Tech-dat va ven vinh Me-hi-c6.
Phan Ion cac bang o phia bac cua vimg c6 khi hau on doi. Cac bang ven vinh Me-hi-c6 c6 khi hau can nhiet.
2. A-la-xca va Ha-oai
A-la-xca la ban dao rgng Ion, nam a tay bac cua Bac MT, dia hinh chu yeu la doi nui. Day la noi c6 trir lugng dau mo va khi tu nhien Ion thir hai cua Hoa Ki.
Ha-oai la quan dao nSm giiia Thai Binh Duong, c6 tiem nang rat Ion ve hai san va du lich.
Ill - D A N €1/
1. Gia ting ddn so
Hoa Ki CO so dan dong thir ba tren the gioi. Dan so tang nhanh, mot phan quan trgng la do nhap cu. Dan nhap cu da so la nguoi chau Au, tiep den la MT La tinh, chau A, Ca-na-da va chau Phi.
BANG 6.1. SO DAN HOA KI GIAI DOAN 1800 - 2005
(Don vi : trieu nguai)
Nam
So dan
1800
5
1820
10
1840
17
1860
31
1880
50
1900
76
1920
105
1940
132
1960
179
1980 2005
227 296,5
Nguoi nhap cu da dem lai cho Hoa Ki nguon tri thirc, von va lire lugng lao dgng lan ma it phai mat chi phi dau tu ban dau.
BANG 6.2. MOT SO CHI SO VE DAN SO HOA KI
Nam
Ti suat gia tang dan so tu nhien (%)
Tuoi tho trung binh (tuoi)
Nhom duai 15 tuoi (%)
Nhom tren 65 tuoi (%)
1950
1,5
70,8
27,0
8,0 "
2004
0,6
78,0
20,0
12,0
Difa vdo bdng 6.2, neu nhiing bieu hien ciia xu hii'dng gid hod ddn so ciia Hoa Ki.
2. Thanh phin dan cU
Thanh phan dan cu ciia Hoa Ki da dang. Hien nay, 83% dan so Hoa Ki c6 nguon goc chau Au. Dan cu c6 nguon goc chau Phi vao khoang 33 trieu nguoi. Dan cu CO nguon goc chau A va MT La tinh gan day tang manh. Dan Anh dieng (ban dia) chi con khoang hon 3 trieu nguoi.
39
3. Phan bo dan cut
Do lich sir, dan nhap cu phan bo a nhung noi c6 dieu kien tu nhien thuan Igi, con nguoi Anh dieng hi don vao sinh song o vung doi nui hiem tro phia tay.
Hinh 6.3. Phan bo dan cu Hoa Ki, nam 2004
Quan sdt hinh 6.3, hdy nhdn .xet sif phdn bd ddn cu ciia Hoa Ki.
Dan cu dang c6 xu huong di chuyen tir cac bang vung Dong Bac den cac bang phia Nam va ven bo Thai Binh Duong.
Nguoi dan Hoa Ki chu yeu song trong cac thanh pho. Ti le dan thanh thi cao, nam 2004 la 79%. Cac thanh pho vira va nho (duai 500 nghin dan) chiem 91,8% so dan do thi, do vay han che dugc nhirng mat tieu cue ciia do thi hoa.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Phan tich nhung thuan Igi cua vi tri dia li va tai nguyen thien nhien doi vai phat trien nong nghiep, cong nghiep a Hoa Ki.
2. Dua vao bang 6.1, hay ve bieu do the hien so dan ciia Hoa Ki qua cac nam. Giai thich nguyen nhan va phan tich anh hudng cua su gia tang dan so doi vdi phat trien kinh te.
40
Bai 6 HGfP CHUNG QUOC HOA KI (tiep theo)
Tiet 2. KINHTE
I - Quy mo nen kinh te
Hoa Ki dugc thanh lap nam 1776,
nhung den nam 1890 nen kinh te da
vugt qua Anh, Phap de giir vi tri dung
dau the giai cho den ngay nay.
GDP binh quan theo dau nguoi nam
2004 la 39 739 USD.
BANG 6.3. GDP CUA HOA KI vA MOT SO CHAU LUC - NAM 2004
(Dan vi : ti USD)
Dua vdo bdng 6.3, hdy so sdnh GDP
cua Hoa
chdu luc. ciia Hoa Ki vdi the gidi vd mot so
Toan the gidi 40887,8
HoaKi
Chau Au
Chau A
Chau Phi
11667,5
14146,7
10092,9
790,3
II-CAC NGANH KINHTE
1. Djch vu
Khu vuc dich vu phat trien manh vai ti trgng trong GDP nam 1960 la 62,1%,
nam 2004 la 79,4%.
a) Ngoai thuang
Tong kim ngach xuat, nhap khau cua Hoa Ki nam 2004 la 2344,2 ti USD, chiem
khoang 12%) tong gia tri ngoai thuang the gioi. Tir nam 1990 den nam 2004, gia
tri nhap sieu ciia Hoa Ki ngay cang Ion : nam 1990 nhap sieu 123,4 ti USD, nam
2004 nhap sieu 707,2 ti USD.
b) Giao thong van tdi
He thong cac loai duong va phuong tien van tai cua Hoa Ki hien dai nhat the
gioi. Hoa Ki c6 so san bay nhieu nhat the gioi voi khoang 30 hang hang khong Ion
hoat dgng, van chuyen 1/3 tong so hanh khach tren the gioi. Nam 2004, Hoa Ki c6
toi 6,43 trieu km duong oto va 226,6 nghin km duong sat. Ngoai ra van tai bien va
van tai duong ong ciing rat phat trien.
41
Hinh 6.4. Mot g6c thanh pho Lot An-gia-let
c) Cdc ngdnh tdi chinh, thong tin lien Igc, du lich
Nam 2002, Hoa Ki c6 hon 600 nghin to chirc ngan hang, tai chinh thu hut khoang 7 trieu lao dgng. Nganh ngan hang va tai chinh hoat dgng khap the giai, dang tao ra nguon thu Ion va nhieu Igi the cho kinh te Hoa Ki.
Thong tin lien lac ciia Hoa Ki rat hien dai. Hoa Ki c6 nhieu ve tinh va thiet lap he thong dinh vi toan cau (GPS) cung cap dich vu vien thong cho nhieu nuoc tren the gioi.
Nganh du lich cua Hoa Ki phat trien manh. Nam 2004 c6 1,4 ti lugt khach di du lich trong nuoc va hon 46 trieu lugt khach nuoc ngoai den Hoa Ki. Doanh thu du lich (tir khach quoc te) nam 2004 la 74,5 ti USD.
2. Cong nghiep
Cong nghiep la nganh tao nguon hang xuat khau chii yeu cua Hoa Ki. Tuy nhien, ti trgng gia tri san lugng cong nghiep trong GDP c6 xu huong giam : nam 1960 la 33,9%), nam 2004 la 19,7%. San xuat cong nghiep ciia Hoa Ki gom ba nhom nganh :
- Cong nghiep che bien chiem 84,2%) gia tri hang xuat khau ciia ca nuoc va thu hilt tren 40 trieu lao dgng (nam 2004).
- Cong nghiep dien luc gom nhiet dien, dien nguyen tir, thuy dien va cac loai khac nhu : dien dia nhiet, dien tir gio, dien mat trdi...
42
- Cong nghiep khai khoang dung dau the gioi ve khai thac phot phat, molipden ; thu hai ve vang, bac, dong, chi, than da va thir ba ve dau mo.
BANG 6.4. SAN LUONG MOT SO SAN PHAM CONG NGHIEP HOA KI, N A M 2004
San phdm
Than da (trieu tan)
Dau tho (trieu tan)
Khi tu nhien (ti m^)
Dien (ti kWh)
Nhom (trieu tan)
0 to cac loai (trieu chiec)
San luong XIp hang trSn th^ gidi
1069
437
531
3979
2,5
16,8
2
3
2
1
4
1
Co cau gia tri san lugng giira cac nganh cong nghiep c6 su thay doi : giam ti trgng ciia cac nganh cong nghiep : luyen kim, det, gia cong do nhua,... tang ti trgng cua cac nganh cong nghiep : hang khong - vu tru, dien tir,...
Truac day, san xuat cong nghiep tap tmng chu yeu o vimg Dong Bac voi cac nganh cong nghiep truyen thong nhu luyen kim, che tao 6-t6, dong tau, hoa chat, det... Hien nay, san xuat cong nghiep mo rgng xuong vimg phia Nam va ven Thai Binh Duong vai cac nganh cong nghiep hien dai nhu hoa dau, cong nghiep hang khong - vii tru, co khi, dien tir, vien thong...
3. Ndng nghiep
Hoa Ki CO nen nong nghiep dimg hang dau the gioi. Gia tri san lugng ciia nong nghiep nam 2004 la 105 ti USD, chiem 0,9% GDP.
Co cau nong nghiep co su chuyen dich : giam ti trgng hoat dgng thuan nong va tang ti trgng dich vu nong nghiep trong gia tri san lugng toan nganh nong nghiep.
Phan bo san xuat nong nghiep o Hoa Ki da thay doi theo huong da dang hoa nong san tren cimg mot lanh tho. Cac vanh dai chuyen canh truac kia
Hinh 6.5. Sir dung phuong tien hien dai trong san xuat nong nghiep a Hoa Ki
43
nhu : vanh dai rau, vanh dai liia mi, vanh dai nuoi bo sira,... da chuyen thanh cac vimg san xuat nhieu loai nong san hang hoa theo mua vu.
Hinh thuc to chirc san xuat chii yeu trong nong nghiep la cac trang trai. So lugng cac trang trai c6 xu huong giam, nhung dien tich binh quan moi trang trai lai tang. Nam 1935 CO 6,8 hieu trang trai voi dien tich binh quan la 63 ha, den nam 2000 chi con hon 2,1 trieu trang trai nhung dien tich trung binh moi frang trai lai la 176 ha.
Nen nong nghiep hang hoa dugc hinh thanh som va phat trien manh.
Hoa Ki la nuoc xuat khau nong san Ion nhat the gioi. Hang nam, xuat khau trung binh khoang 10 trieu tan liia mi, 61 trieu tan ngo, 1 7 - 1 8 trieu tan do tuong... Gia tri xuat khau khoang 20 ti USD. Ngoai ra, nong nghiep con cung cap nguon nguyen lieu doi dao cho cong nghiep che bien.
,'\° ^ >,
CAC VUNG SAN XUAT NONG NGHIEP CHfNH
I I Vung frong ngo, do tL/ong, bong, thudc Id vd chan nuoi b6 WBS& Vung tr6ng cay 9n qua vd rau xanh
I j Vung trong lua mi, ngo, CLJ cai duong va chidn nuoi bo. Ion | | Vung trong lua mi vd ctiSn nuoi bo
I I Vung tr6ng lua gao va cay dn qua nhiet ddi | | Viing Idm nghiep
Hinh 6.6. Phan bo cac vung san xuat nong nghiep chinh ciia Hoa Ki
Dua vdo hinh 0.6, hdy trinh bdy sif phdn bo cdc vung san xudt ndng nghiep chinh cua Hoa Ki.
Cdu hoi 1. Dua vao bang 6.3, ve bieu do so sanh GDP cua Hoa Ki vai the giai va mot so chau luc.
2. Nhan xet xu hudng chuyen dich ca cau nganh cong nghiep va giai thich nguyen nhan.
3. Trinh bay nhu:ng nguyen nhan anh hudng den su phan hoa lanh tho san xuat nong nghiep cua Hoa Ki.
44
Bdi
HOP CHUNG QUOC HOA KI (tiep theo)
Tiet 3. THL/C HANH TIM HIEU sa PHAN HOA LANH THO SAN XUAT CUA HOA KI
1. Phan hoa lanh tho nong nghiep
Lap bdng theo mdu sau vd dien vdo bdng cdc logi ndng sdn chinh.
^~~'~-~-^^_^^^ Nong san chinh
Khu vuc ~~~~- - .._^
Phia Dong
Tmng tam
Cac bang phia BSc
Cac bang a giira
Cac bang phia Nam
Phia Tay
Cay Cay cong nghiep Gia siic
luong thuc va cay an qua 1 -
45
2. Phan hoa lanh tho cong nghiep
fleo- 1 * * iisy
VINHMEHICO \ ^ JllAilAMA
QUYM6 TRUNG TAM CONG NGHIEP • , , , . _
P Luyen kim den
/^—V Rat Idn ( Q ^ L O H
CAC NGANH C 6 N G NGHI$P CHINH
Ht CO l<hi ^ San xuat oto Q Hoa dau i Vung phia Tdy
Luyen l im mdu I Che tao ten ll>a vu try W- Dong tau bien M Det may I I Vijng Dong Bac
Dien tCr, vien thong ^ C h g t a o m a y b a y (j Hoa chat ® Thyc pham I I Vung phia Nam
Hinh 6.7. Cac trung tam cong nghiep chinh cua Hoa Ki
Lap hdng theo mdu sau vd dien vdo bdng cdc ngdnh cdng nghiep chinh cua Hoa Ki.
r~~~~^-~~^ , ^ V u n g
Cac nganh ^ cong nghiep chinh ^~^^---,,.^^^
Cac nganh cong nghiep truyen thong
Cac nganh cong nghiep hien dai
Viing Dong Bac
Vimg phia Nam
Viing phia Tay
46
Bai 7
UlN MINH CHAU AU (EU) Dan so : 459.7 trieu nguoi (nam 2005) Tru so : Bruc-xen (Bi)
Lien minh chdu Au (EU) Id mot trong nhffng to chifc lien ket khu vifc cd nhieu thdnh cdng nhdi trim the gicfi. Tifkhi ra ddi den nay, so luang cdc nudc thdnh vien EU lien tuc tdng. vdi sif hg^y tdc. lien ket dugc md rgng vd phdt trien. Ngdy nay, EU dd trd thdnh mot trung tdm kinh te'hdng ddu the gicfi.
Tiet 1. EU - LIEN MINH KHU VUC L O N TREN THE GlOl
I - QUA TRiNH HiNH THANH VA PHAT TRI^N
1. SI/ ra ddi vd phdt trien
Sau Chien tranh the giai thir hai, cac nuac Tay Au da co nhieu hoat dong nh§m tang cuong qua trinh lien ket a chau Au. Nam 1951, cac nuac Phap, CHLB Dire, I-ta-li-a, Bi, Ha Lan, Luc-xam-bua da thanh lap Cong dong Than va thep chau Au, sau do sang lap Cong dong Kinh te chau Au (tien than ciia EU ngay nay) vao nam 1957 va Cong dong Nguyen tir chau Au nam 1958.
Nam 1967, Cong dong chau Au (EC) dugc thanh lap tren ca sa hgp nhat ba to chuc noi tren. Vai hiep uac Ma-xtrich, nam 1993 Cong dong chau Au doi ten thanh Lien minh chau Au (EU).
% t.
; [".;
1 I 1
\H • ' ^
" d •1 • V *
tmmr
(.
\ * ^ " i " . . «
. . i.i*u::2.
. w t ;
""'"""r*'
::•=? ^ - « j .
^ ^
' n « . • •
• ," j . ' - -rE v--unacc ^ ^ w Viv . - • . — ; -
- "
..-- / ^ f
1 >
. :-;eii^tx'.jijflPgag.
IKyTiiglF'" ZSMM^a^^f'iSj^mSM. ^raiMi m^n^i^QMm tuf.l-j •!. r ^ - ; •- . .'jBKmM
•MKJ * ' - ^ M I M S
' • ^ l l l ^ l *
r
^^t^'-•^5Lsis; ^JgiijP^^ ;
^^g^^S ,„i^ wr^»—
- , , ™ . — . - V
• i S ^ ^
-^Wk
^'^Jl ""^S^^Cr WcUi^^
^ ^ ^ ^ ^ ^ . \ ^ ' v ^ l ^
3p | B^^B^-, 'i' IBf" ~
* : " • •
^ ^
IH' iK i il"
•^^I'l/'anfiH^lH " - ' • • " 1
• ' 1 H | v " ' : «?«^1^^H1
///>//' 7.J. Tm so EU a Bruc-xen (Bi)
47
EU ngay cang ma rgng ve so lugng thanh vien va pham vi lanh tho. Tir 6 nuac thanh vien ban dau (nam 1957), den dau nam 2007, EU da c6 27 thanh vien (EU 27).
DAI
TAY
DUONG
^ ^ l e n
im7^ ^ ^ , ' d i - 2004 < S^. 1957 ' Sfecv-^
BSIarut
1957.' N 2004
NirdcttianhvienEU va nam gia nhap
TEN CAc Nl/OC
OANHS6TReNLi;gCB6
1 : Thd Nhi Ki
2: Max^donia
3: Anbani
4:Xecbi
5: B6xnia Hecx6g6vina
i 6: Croattia
A . ^ Lien bang: /-xi^vSnia
Nga 8: LiJaambua
v ^ J 9: M6ntSn6gr6
Ucraina ,• /
Ptep .^:yy,?--. :^S&/H^ay"^ NManaova
Dao .- '•,
:, j jg^' l a y Ban Nha = '' 19m
CEAUPIM
imp~-^^ ^-^ 2007
rx^ v'/Hi ^'
,-' ' Lap
Manta 2004
M U A
Hinh 7.2. Lien minh chau Au - nam 2007
Hdy .xdc dinh tren hinh 7.2 cdc nudc gia nhgp EU den cdc ndm 1995, 2004
vd 2007.
2. Muc dich va the che
Muc dich cua EU la xay dung, phat trien mot khu vuc ma a do hang hoa, dich vu, con nguai, tien von dugc tu do luu thong giiia cac nuac thanh vien ; tang cuang hgp tac, lien ket khong chi ve kinh te, luat phap, noi vu ma ca tren ITnh vuc an ninh va doi ngoai.
Difa vao hinh 7.3 trinh bdy nhifng lien minh. hgp tdc chinh ciia EU.
C^ng ddng chAu Au
_ U6n ininh ttiu€ quan
- rwimdng ti^itlja
- Li6n minh kinh tS & tiSnt§
"-Chtotasich dtfi ngoai &
an ninh chung - Hap ISc trong
chfnh s^ch d6i
-Phfiihmhanh dQfig d3 git; gin hodUnh
- Chinh sdch an ninh cua EU
H<ni Uic v^ ttl p h ^ & n^i vu
- CWnh sSch nhapcu
- Oiu tranh chfing Ui phain
• H(!pt^v6(inh s^ vd tif phdp
Hinh 7.3. Nhirng tru cot ciia ngoi nha chung EU
48
Hien nay, nhieu van de quan trgng ve kinh te va chinh tri khong phai do chinh phu cua cac quoc gia thanh vien dua ra ma do cac co quan ciia EU quyet dinh (Hoi dong chau Au, Nghi vien chau Au, Hoi dong bg truang EU, Uy ban Lien minh chau Au).
Phdn tich hinh 7.4 de thay ro ca cdu to chifc vd hoat dgng ciia cdc ca quan ddu ndo EU.
Quy^t ainh co ban cija nhung
ngudi dimg dau nhd niidc
U* BAN U £ N MINH CHAU AU
OL/ th^o r^ghi quy^l
Kiimtra c4c quySt dinh ciia cicuy ban
QuySt 6\nh
H0IB6NGB0TRUI!)NGEU
Tham van v^ ban binh c3c quySt dinb vS iual /^
N G H I V I $ N C H A U A U
Hinh 7.4. Cac ca quan dau nao cua EU
11 - Vj THf COA EU TRONG N^N KINH l l TH^ Gi6l
1. Trung tam kinh te hang tfau the gidi
EU da thanh cong trong viec tao ra mot thi truong chung c6 kha nang dam bao cho hang hoa, con nguai, dich vu, tien von dugc tu do luu thong giira cac nuac thanh vien va sir dung mot dong tien chung (a-ro). Nha nhirng thanh cong nay, EU da tra thanh mot trung tam kinh te hang dau cua the giai. Tuy nhien, van co su chenh lech dang ke ve trinh do phat trien kinh te giira cac nuac thanh vien.
BANG 7.1. M O T S O CHI SO CO BAN
CUA CAC TRUNG TAM KFNH TE H A N G DAU TREN THE Gl6l
Chisjf
So dan (trieu ngudi - nam 2005)
GDP (ti USD - nam 2004)
Ti trong xuat khau trong GDP (% - nam 2004)
Ti trong trong xuat khau cua the gidi (% - nam 2004)
EU
459,7
12690,5
26,5
37,7
HoaK)
296,5
11667,5
7,0
9,0
Nh^tBan
127,7
4623,4
12,2
6,25
Difa vdo bdng 7.1, so sdnh vi the kinh teciia EU vdi Hoa Ki vd Nhdi Bdn.
4 DIA LI 1 1-A 49
Trong dan so the gidti
2,2%
Trong san xuat 6 to cua the gidi
/ | 3 1 % \ Ky Trong tdng GDP
cua the gicfi
Trong dien tich the gidi
19%:
Trong xuat Ichau cua the gidi
Trong tieu thu nang lUcmg cua the gicii
Hinh 7.5. Vai tro ciia EU tren the gioi - nam 2004
2. To chuTc thuomg mai hdng d i u th^gidi
Kinh te ciia EU phu thugc nhieu vao hoat dgng xuat, nhap khau. Cac nuac thuoc EU da da bo hang rao thue quan trong buon ban vai nhau va c6 chung mot mire thue trong quan he thuang mai vai cac nuac ngoai EU. Hien nay, EU dang dan dau the giai ve thuang mai.
EU la ban hang lan nhat cua cac nuac dang phat trien. Tuy nhien, EU da khong tuan thii day dii nhirng quy dinh ciia To chirc Thuang mai the gioi (WTO) khi han che nhap khau doi vod cac mat hang "nhay cam" nhu than, sat va trg cap cho hang nong san cua EU, lam cho gia nong san ciia hg thap han so voi gia ciia thi truang the gidi.
Difa vdo cdc thong tin a tren, hdy neu nhdn .xet ve quan he thuang mgi ciia EU df'ii vdi cdc nudc ben ngodi to chifc EU.
Cau hoi va bai tap
1. Lien minh chau Au (EU) hinh thanh va phat trien nhu the nao ? Trinh bay tom tat muc dich va the che ciia to chirc nay.
2. Diia vao bang 7.1, hinh 7.5 va noi dung bai hoc trong SGK hay chung minh ring : EU la trung tam kinh te hang dau cua the giai ?
50 A DIA Li n-B
Bai 7 LIEN MINH C H A U AU (EU) (tiep theo)
Tiet 2. EU - HOP TAC, LIEN KET OE CUNG PHAT TRIEN
I - TH! TRl/dNG CHUNG CHAU AU
I.Ti/do lUu thong
Tir 1-1-1993, EU da thiet lap mot thi truang chung. Trong thi truang nay, viec
tu do luu thong ve hang hoa, con nguai, dich vu va tien von giiia cac nuac thanh
vien dugc dam bao. Cac nuac thanh vien thugc thi truang chung chau Au c6 chung
mot chinh sach thuang mai trong quan he buon ban vai cac nuac ngoai khoi.
a) Tu do di chuyen
Bao gom tu do di lai, tu do cu tru, tu do lua chgn nai lam viec. Vi du : Nguai
Dan Mach c6 the lam viec a mgi nai tren nuac Phap nhu nguai Phap.
b) Tu do luu thong dich vu
Tu do doi vai cac dich vu nhu dich vu van tai, thong tin lien lac, ngan hang, kiem
toan, du lich v.v... Vi du : Mot cong ti van tai ciia Bi c6 the dam nhan mot hgp dong
a ben trong nuac Dire ma khong phai xin giay phep cua chinh quyen Dire.
c) Tif do luu thong hdng hod
Cac san pham san xuat a mot nuac thugc EU dugc tu do luu thong va ban trong
toan thi truang chung chau Au ma khong phai chiu thue gia tri gia tang. Vi du :
Mot chiec 6 to cua I-ta-li-a ban sang cac nuac EU khac khong phai nop thue.
d) Tif do luu thong tien von
Cac han che doi vai giao dich thanh toan bi bai bo. Cac nha dau tu c6 the lua
chgn kha nang dau tu co Igi nhat va ma tai khoan tai cac ngan hang trong khoi.
Vi du : Mot nguai Bo Dao Nha co the de dang ma tai khoan tai cac nuac EU khac.
Hdy phdn tich noi dung vd lai ich cua bdii mat tif do luu thong trong EU.
51
2. Euro (O-ro) - dong tien chung cua EU
O-ro vai tu each la dong tien chung cua EU da dugc dua vao giao dich, thanh toan tir nam 1999. Den nam 2004 da c6 13 nuac thanh vien EU (Bi, CHLB Dire, Phap, Phan Lan, I-ta-li-a, Ha Lan, Ao, Bo Dao Nha, Tay Ban Nha, Liic-xam-bua, Hi Lap, Ai-len va X16-ve-ni-a) su dung a-ro la dong tien chung. Viec dua vao sir dung dong tien chung co tac dung nang cao sire canh tranh cua thi truong chung chau Au, xoa bo nhirng riii ro khi chuyen doi tien te, tao thuan Igi cho viec chuyen giao von trong EU va dan gian hoa cong tac ke toan ciia cac doanh nghiep da quoc gia.
\i sao CO the noi viec ra ddi ddng tien chung a-rd Id budc tieii mdi ciia sif lien ket EU ?
II - HOP TAC TRONG SAN XUAT VA D!CH VU
1. San xuat may bay E-boft
To hgp cong nghiep hang khong E-bot (Airbus) co tru sa a Tu-lu-da (Phap), do Dire, Phap, Anh sang lap, dang phat trien manh va canh tranh c6 hieu qua vai cac hang che tao may bay hang dau cua Hoa Ki. Cac nuac EU hgp tac chat che vai nhau trong viec che tao cac loai may bay E-bot noi tieng the giai.
Hinh 7.6. May bay E-bot - san pham hgp tac cua cac nuac thanh vien EU
52
2. Ourdng hSm giao thong duTdri bien Mdng-so
Duong ham giao thong duai
bien Mang-so noi lien nuoc
Anh voi chau Au luc dia dugc
hoan thanh vao nam 1994. Day
la tuyen giao thong rat quan
trgng a chau Au, vi voi duong
ham nay, hang hoa co the van
chuyen true tiep tir Anh sang
chau Au luc dia va ngugc lai ma
khong can phai trung chuyen
bang pha. Trong tuong lai
duong ham duai bien Mang-so
CO the canh tranh voi van tai
hang khong neu cac tuyen
duong sat sieu toe dugc dua vao
sir dung.
Cdc nudc EU da hap tdc vdi
nhau nhu the ndo trong linh
vifc ve giao tlidng van tdi ?
Hinh 7.8. So do duong ham giao thong duoi bien Mang-so.
mr' '-T.—^T; .. PlJilxtOn I f^han canh ma'^ bay ^ .- o - ^ ^ 8
^ ^ < % ^ " ^ , < ^ V - ^ .oVanno
Bremen o , Hambu5c
E M M £ S M £ ^ 2 > ' oxanh N a d e r o ^ -
-' Xuat di Ml La tinh TjludO d - ^ ^ - — - ^ ^ . A ^: L- '^. . „
'. Madrit r> ^ - ^ K , ^ . , » . ~ , ' A , „n \ ~ " ' ^ ~ " = - ^
diSu chinh do cao
ri iSp r^p\
Hinh 7.7. Su hgp tac cua cac nuac EU trong qua trinh san xuat may bay E-bot
ANH -D U & n g ham
B I i N MA A G 5 O
PHAP
Di/dng ham c6 di/dng sat
Sirdng thong
khi
Oi/flng cOu ha OLTOng ham
'— noi thfing
Ill - LIEN KET VUNG CHAU AU (EUROREGION)
1. Khai niem lien ket viing chau Au
Euroregion - tir ghep cua Europe (chau Au) va region (vung) - chi mot khu vuc bien gioi ciia EU ma a do nguoi dan cac nuoc khac nhau tien hanh cac boat dgng hgp tac, lien ket sau rgng ve cac mat kinh te, xa hoi va van hoa tren co so tu nguyen vi nhirng Igi ich chung cua cac ben tham gia. Lien ket vimg co the nam hoan toan a ben trong ranh giod EU hoac c6 mot phan nam ngoai ranh gioi EU (giii:a cac nuoc EU va cac nuoc chau Au khac). Nam 2000, EU c6 khoang 140 lien ket vung.
\ i sao cdc nuoc EU phdt trien cdc lien ket vung ?
2. Lien ket vung Ma-xO Rai-nO
HA LAN
• ) . ^ . X-. / /
l .
/ Haxen
^ • _RSenmo/ . ^ ^
-Joooj/7- • = : ^ < X ' r ^ f , Giulich \
Duyxendooc
Maxtrichio ^ ^ O * ^ Buyren , >. /I „Vanxa p
" / ' ^ "Ackhen v / - - Boti3^
' ' ' /Us Rg#c?n°\ Oixl<iachen (
Oipen"^r^^
CHLB DCrC
Tinh Umbuoc,
BKti^ng Ftem)
Tinh luychtjch,
Bi (tieng Phap)
Ranh gidi viing
C6nga6ngn6i Vung Ackhen, OiJc M n g Dire) tieng B i fcdBI - ^
, Nam Umbuoc, ^000 S6 ngi/dj a lam thi/dng
— Ha Lan (tieng Flem)
Bi6n gift qu6c gia 1
xuySn qua bifen gidi
h§ng ngSy
Lucxambua
Hitih 7.9. Lien Icet vung Ma-xo Rai-no
Vimg Ma-xo Rai-no (Maas-Rhein) la mot vi du cu the ve lien ket viing chau Au, hinh thanh tai khu vuc bien gioi ciia ba nuoc Ha Lan, Due va Bi. Hang ngay, co khoang 30 nghin nguoi di sang nuoc lang gieng lam viec. HSng thang, o khu vuc nay xuat ban mot tap chi bSng ba thir tieng. Cac truang
54
dai hgc trong khu vuc phoi hgp to chirc cac khoa dao tao chung. Cac con duong xuyen bien gioi dugc xay dung.
Viec hap tdc trong lien ket vimg Ma-.xa Rai-na dd dem Igi nlulng Igi ich gi '.'
Hinh 7.10. Mot goc ciia viing Ma-xo Rai-no
Cau hoi va bdi top
1. Vi sao EU thiet lap thi trudng chung trong khoi ? Viec hinh thanh thi tnrdng chung chau Au va dua vao sir dung dong tien chung a-ro c6 y nghia nhu the nao doi vai viec phat trien EU ?
2. EU da thanh cong nhu the nao trong hgp tac phat trien ITnh vuc giao thong van tai ?
3. The nao la lien ket viing ? Qua vi du lien ket vung Ma-xo Rai-na, hay cho biet y nghia cua viec phat trien cac lien ket viing trong Lien minh chau Au.
55
Bai 7 LIEN MINH CHAU AU (EU) (tiep theo)
Tiet 3. THliC HANH , T IM HIEU VE LIEN MINH CHAU AU
I - TIM HIEU Y NGHIA CUA VIEC HINH T H A N H M O T EU THONG NHAT
Dua vdo thong tin dudi ddy vd nhiing hieu biei ciia bdn thdn, hdy cho biet viec hinh thdnh thi trudng chung chdu Au vd viec sir dung chung ddng a-rd dd tgo ra nhifng thuan lai gi cho cdc nudc thdnh vien EU.
' - - ^ ' S f i k f e r j w * * ; *
Khi hinh thanh mot EU thong nhat : - Cac xe tai vugt chang duang 1200km qua cac bien giai giam tir 58 gia
xuong con 36 gia. - Cac hang buu chinh vi§n thong ciia Anh va Due co the tu do kinh doanh a
Bruc-xen (Bi). - Mot luat su nguai I-ta-li-a co the lam viec a Bec-lin nhu mot luat su Dire. - Mot sinh vien kien true Hi Lap eo the theo hoe mot khoa dao tao ve thiet
ke nha g6 a Hen-xinh-ki nhu mot sinh vien nguai Phan Lan.
II - TIM HIEU VAI TRO CUA EU TRONG NEN KINH TE THE G\CS\
-Difa vdo bdng 7.2, hdy ve bieu dd the hien ti trgng GDP, ddn so ciia EU vd mot so nifdc tren the gidi.
- Dua vdo hieu dd dd hodn thdnh vd nlulng hieu biei ciia bdn thdn, hdy nhdn xet ve vi tri kinh teciia EU tren trudng quoc te.
BANG 7.2. TI TRONG GDP, DAN SO CUA EU VA MOT SO NUCiC TREN THE GI(3l - NAM 2004 (Don vi : %)
^~"^^— ^ Chi so Cac nude, khu vuf""--- ., ^^
EU
HoaKi
Nhat Ban
Tmng Quoc
An Do
Cac nuac con lai
GDP
31,0
28,5
11,3
4,0
1,7
23,5
Dan so
7,1
4,6
2,0
20,3
17,0
49,0
56
Bai 7 LIEN MINH C H A U A U (EU) (tiep theo)
Tiet 4. CONG HOA LIEN BANG D Q C
Dien tich : 357 nghin km' Dan so : 82,5 trieu nguoi (nam 2005) Thii do : Bec-hn
I - V! TRI D\A LI VA DIEU KIEN TU" NHIEN
Nam a trung tam chau Au, tiep giap voi 9 nuoc, Bien Bac va bien Ban-tich,
CHLB Dire co nhieu thuan Igi trong viec thong thuong voi cac nuoc khac a
chau Au, la cau noi quan trgng giira Dong Au va Tay Au. giira BSc Au va
Nam Au. Ciing voi Phap, CHLB Dire giir vai tro dau tau trong viec xay dung va
phat trien EU.
CHLB Dire nam trong khu vuc khi hau on doi. Tir bac xuong nam co cac viing
canh quan khac nhau. Sir da dang va ve dep ciia cac canh quan thien nhien hap dan
nhieu du khach. Tuy nhien, nuoc Dire ngheo khoang san, dang ke nhat la than nau,
than da va muoi mo.
Dgc diem ciia vi tri dia li vd dieu kien tu nhien cd dnh hudng nhu the ndo den
viec phdt trien kinh te ciia CHLB Dii'c '.'
I I -DANCUVAXAHQI
Nuoc Dire la nha nuoc lien bang (gom 16 bang). So voi cac nuoc tren the giai,
nguoi dan Diic co miic song cao. Co cau dan so gia, ti suat sinh vao loai thap nhat
chau Au, dan so tang chii yeu do nhap cu (khoang 10% dan so la nguoi nhap cu,
trong do nhieu nhat la nguoi Tho Nhi Ki va nguoi Lta-li-a). Chinh phu Dire rat
khuyen khich viec lap gia dinh, sinh nhieu con va danh nhieu uu tien, trg cap xa
hoi cho nhirng nguoi c6 gia dinh va nhat la gia dinh dong con. Giao due, dao tao
dugc chii trgng dau tu.
Hdv neu mot so net noi bdt trow' ddn cu' - xd hoi ciia CHLB Difc.
57
NAM r L
1 1
1 1
1 1
1 1 1
,1 , , ,
TuS
80
70
60
50
40
30
20
10
^ NCr
1 1 1 1 1
1 1 1 1
, , , Nghin ngi/ai
A 1
1 1
1 1
1
' 1 1
1 1
hin ngifoi \
1000 800 600 400
TuSi
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
K 1
1 1 Nt7 1 "^ 1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 i
[ Nghin ng
200 0 0 200
(NAM 2000)
400 600 800 1000 1000 800 600 400 200 0 0 200 400 600 800 1000
(NAM1910)
Hinh 7.11. Thap dan so cua CHLB Dire nam 1910 va nam 2000
III-KINHTE
1. Khai quat
Hien nay, nuoc Due thong nhat la mot trong nhirng cuong quoc kinh te hang
dau tren the gioi. Nen kinh te - xa hoi Dire dang bien doi manh me theo huong
chuyen tir nen kinh te cong nghiep sang nen kinh te tri thirc. Nam 2004, ti trgng cac
khu vuc kinh te trong GDP la : nong nghiep 1%, cong nghiep va xay dung 29%,
dich vu 70%.
BANG 7.3, GDP CIJA CAC CUONG QUOC
KINH TE THE GlCil
(Don vi : ti USD)
Nudc
HoaKi
Nhat Ban
CHLB Due
Anh
Phap
1995
6954,8 (1)
5217,6 (2)
2417,7 (3)
1102,7(5)
1536,5 (4)
2004
11667,5(1)
4623,4 (2)
2714,4 (3)
2140,9(4)
2002,6 (5)
BANG 7.4. GIA TRI XUAT, NHAP KHAU
ClJA CAC CUdNG QUOC T H U O N G MAI
THE Gidl - NAM 2004
(Don vi : ti USD)
Nude
HoaKi
CHLB Due
Tmng Quoc
Nhat Ban
Phap
Xuat khau
818,5(2)
911,6(1)
593,4 (3)
565,7 (4)
• 423,8(5) 1
, 1 Nhap khau
1525,7(1)
718,0(2)
560,7 (3)
454,5(4)
442,0(5) i 1
So trong ngoac la xep hang tren the gioi
Difa vao cdc bang 7.3, 7.4. hdy cluing minh CHLB Difc Id mot trong nhifng
cuang quoc kinh te hdng ddu the gidi.
58
2. Cdng nghiep
Nhieu nganh cong nghiep cua CHLB Dire CO vi tri cao tren the gioi nhu che tao may, dien tir - vien thong, hoa chat, san xuat thep. Nang suat lao dgng cao, luon doi mai va ap dung cong nghe hien dai, kha nang tim toi, sang tao ciia nguoi lao dgng va chat lugng san pham cao la nhirng yeu to co ban tao nen sire manh cua nen cong nghiep Dire.
Dua vdo hinh 7.12, hdy .xdc dinh cdc trung tdm cdng nghiep : Cd-ld-nha. Phran-phudc. Muy-nich. Xtiit-gdt. Bec-lin vd cdc ngdnh cdng nghiep ciia nlulng trung tdm dd.
^ k . J ^ ^ ^ ^ ^ J ^ ^ BIEN BAN Tietl
\ ^J BA
* 7 0^e.. t LAN
* fC? BECLIN I
M^cdobufic
-^ J A_Halo
-ffilSph^n
<r Jfi 0^^ Duyxendo6c
-(r " ^
P H A P , / ^^^-^ Auxbufic-*
• ^(JPhraibuSe^ ' >
<,'^-^^ ' THUY SI " ^ Z ' ' ' • ^ - • ~ " ' \
QUYM6 TRUNG TAM C 6 N C NGHlfeP
R S I6n
Ldn 0= ^ Luy$n kim den JL Ch^ tao may bay (^F G6, giSy
Q Luyen kim miu < A San xuSt S 16 I Det may
^ Oien til. vien thing ^ B6ng tiu Q Thi/c pham
1|> Co khi & HoSchSl
Hinh 7.12. Cac trung tam cong nghiep chinh cua CHLB Diic
Hinh 7.13. Mot day chuyen san xuait 6 to o CHLB Dire
59
3. Nong nghiep
Dieu kien tu nhien de san xuat nong nghiep ciia CHLB Dire khong that thuan Igi. Tuy nhien, sau Chien tranh the gioi thir hai, do tang cuong CO gioi hoa, chuyen mon hoa, hgp li hoa san xuat, sir dung ngay cang nhieu phan bon, giong tot,... nen nang suait da tang manh. Nong san chu yeu ciia CHLB Dire la lira mi, cu cai duong, khoai tay, thit (bo, Ign) va sira.
Dua vdo hinh 7.14, hdy neu sif phdn bd mot so cdy trong, vdt nuoi ciia CHLB Difc.
t^^
A . J ^ ' t A ^ ^ p c ^ ^ fi//w BAN Tien
^\\Jlambu6c '^ _
g^f (Bremen v<>"^/^,^^^^ ^ '~ 1
I
y
^ - " y '^.LAN
B l > ^ J l ^^ "- "^-^ •
Luc-v/ , ^-/--'JV NuynbSc CONG HOA S£C
Muynfch Q /
)
S^"^ THUY si ) >^ / - -
! [ Rimg cam khai thcic
-\ \ \W_. AG
I 1 Binh nguy&n mau mo ' ' thuan loi cho canh t c
ami
, Khoai tdy
d J B6n9c6chann.6i [lljll^^tma ^Z^^ii^m ^ ^
Hinh 7.14. Phan bo san xuat nong nghiep cua CHLB Dire
Cau hoi vo bai tap
1. Vi sao CO the noi rang CHLB Dire la mot cudng quoc kinh te hang dau tren the gidi ?
2. Hay chung minh rang CHLB Dire la mot nudc co nen cong nghiep - nong nghiep phat
trien cao.
60
Bai 8
LlfiN BANG NGA Dien tich : 17.1 trieu km Dan so : 143 trieu nguoi (nam 2005) Thu do : Mat-xco-va
Lien hang Nga (LB Nga) Id nifd'c cd dien tich ldn nhdi the gic'n. ndm a cd hai chdu luc : mot dd't nifdc gidu tdi nguyen. ddn so ddng. LB Nga cd tiem life ldn ve khoa hgc vd vdn hod. Nen kinh te trdi qua nhieu bien ddng trong thap nien 90 ithe'ki XX) nhung dang khoi phuc Igi vi tri cudng quoc.
Tiet 1. TL/ NHIEN, D A N C U VA XA HOI
I - Vj TRf DjA Lf VA LANH T H 5
LB Nga CO dien tich ldn nhat the gioi, nam o ca hai chau luc A, Au. Lanh tho trai dai tren phan loTi dong bang Dong Au va toan bg phan Bac A.
Hinh 8.1. Dia hinh va Ichoang san LB Nga
61
LB Nga CO duong bien gioi xap xi chieu dai Xich dao. Dat nuoc trai ra tren 11 mui gio, giap vai 14 nuac (trong do c6 8 nuoc thugc Lien X6 truoc day). Rieng tinh Ca-li-nin-grat nam biet lap a phia tay, giap voi Ba Lan va Lit-va.
LB Nga CO duong bo bien dai. Phia bac giap BSc Bang Duong, phia dong giap Thai Binh Duong, phia tay va tay nam giap bien Ban-tich, Bien Den, bien Ca-xpi. Nhirng vimg bien rgng loai nay co gia tri nhieu mat doi voi su phat trien kinh te -xa hoi ciia dat nuoc.
Quan sdt hinh 8.1. hdy cho biei LB Nga gidp vdi nlulng quoc gia vd dgi duang ndo ?
i l -Dl iUKl |N Tl/NHlgN
- Dia hinh LB Nga cao o phia dong, thap dan ve phia tay. Dong song E-nit-xay chia LB Nga ra thanh 2 phan ro ret :
-/- Phdn phia Tdy
Dai bg phan la dong bang (dong bSng Dong Au, dong bang Tay Xi-bia) va vung triing. Dong bang Dong Au tuong doi cao, xen lan nhieu doi thap, dat mau mo, la noi trong cay luong thuc, thuc pham va chan nuoi chinh ciia LB Nga.
Phan phia bac dong bang Tay Xi-bia chii yeu la dam lay, nong nghiep chi tien hanh dugc o dai dat mien Nam. Dong bang nay khong thuan Igi cho phat trien nong nghiep nhung tap trung nhieu khoang san, dac biet la dau mo, khi tu nhien.
Day nui U-ran giau khoang san (than, dau, quang sat, kim loai mau...) la ranh gioi tu nhien giira 2 chau luc A - Au tren lanh tho LB Nga.
+ Phdn phia Ddng
Phan loTi la niii va cao nguyen khong thuan Igi iSm cho phat trien nong nghiep nhung CO nguon khoang san, lam san va trir nang thuy dien Ion.
- LB Nga CO nguon tai nguyen khoang san da dang va phong phu.
BANG 8.1. MOT SO KHOANG SAN CHINH CIJA LB NGA - N A M 2004
Khoang s ^
Than da (ti tan)
Dau mo (ti tan)
Khi tu nhien (ti m )
Quang sat (ti tan)
Quang kali (ti tan)
TrS luong
202
9,5
56000
70
3,6
X jp hang trto th^ gidi
3
7
1
1
1
62
Tdi nguyen khodng sdn ciia LB Ni^a thuan Igi de phdt trien nlulng ngdnh ct'mg nghiep ndo ?
- Dien tich rimg ciia LB Nga dimg dau the gioi (886 trieu ha, trong do rimg c6
the khai thac la 764 trieu ha) chu yeu la rimg la kim (Taiga).
- LB Nga CO nhieu song Ion, c6 gia tri ve nhieu mat. Tong trir nang thuy dien
la 320 trieu kW, tap trung chu yeu 6 viing Xi-bia tren cac song E-nit-xay, 0-bi,
Le-na. Von-ga la song Ion nhat tren dong bang Dong Au va dugc coi la mot trong
nhirng bieu tugng ciia nuoc Nga. LB Nga con c6 nhieu ho tu nhien va ho nhan tao,
Bai-can la ho nuoc nggt sau nhat the gioi.
Hinh 8.2. Bai-can - ho nuoc ngot sau nhat the gioi
- Hon 80% lanh tho LB Nga nam d vanh dai khi hau on doi, phan phia tay co
khi hau on hoa hon phan phia dong. Phan phia bac c6 khi hau can cue lanh gia,
chi 4% dien tich lanh tho (6 phia nam) co khi hau can nhiet.
Dieu kien tu nhien ciia LB Nga c6 nhieu thuan Igi doi voi phat trien kinh te,
nhung ciing khong it kho khan : dia hinh nui va cao nguyen chiem dien tich ldn,
nhieu vimg rgng Ion c6 khi hau bang gia hoac kho han, tai nguyen phong phii
nhung phan bo chii yeu d vung nui hoac viing lanh gia.
63
III-DANCI/VAXAHQI
1. DancU
LB Nga la nuoc dong dan, dimg thir tam tren the gioi (nam 2005). Tuy nhien, do ti suat gia tang dan so tu nhien c6 chi so am va tir thap nien 90 ciia the ki XX nhieu nguoi Nga da di cu ra nuoc ngoai nen so dan da giam di. Day ciing la van de ma Nha nuoc het sire quan tam.
BANG 8,2. SO DAN CUA LB NGA
(Don vi : trieu nguoi)
Nam
1991
1995
1999
2000
2001
2003
2005
So d^n
148,3
147,8
146,3
145,6
144,9
143,3
143,0
Nam
Tn^u ngi/ai
Tuoi
S85 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40^14 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14
5-9 0-4
i
7 6 5 4 3 2 1 0
m
Th^u ngiiai I I I I I i
0 1 2 3 4 5 6 7
Hinh 8.3. Thap dan so LB Nga (nam 2001)
Difa vdo bdng 8.2 vd hinh 8.3. hdy nhdn xet sif thay ddi ddn so ciia LB Nga vd
neu he qud ciia su thay ddi dd.
LB Nga la nuac c6 nhieu dan tgc (hon 100 dan tgc), 80% dan so la ngudi Nga. Ngoai ra cdn co ngudi Tac-ta, Chu-vat, Bat-xkia,... hg song trong cac nudc, cac khu tu tri nam phan tan tren lanh tho LB Nga.
Mat do dan so trung binh la 8,4 ngudi/km^. Tren 70%) dan so song d thanh pho' (nam 2005), chii yeu la d cac thanh pho nho, trung binh va cac thanh pho ve tinh.
Dua vdo hinh 8.4. hdv cho biei sif phdn bd ddn cif ciia LB Nga. Sif phdn bd do
cd thudn lai vd klu'i khdn gi doi vdi vice phdt trien kinh te ?
64
V c - ^ ITHUYDI^N ^ - " ^
• b:
-* ^ Ackhanghen .
5^\ ^ i MATXCOVA oNhigicmlli
\ '^^'
x"
- . . < f ^ \
A . - . .
6-= ' iS ^ 160-A1.AXCA (HOft Kh \ ^
'^ AfC
BiNH
• / ^ : <^raxn8iac
MONG C 6
- — r ' ' TRUNG aU(5c \ . _ . ^ _ • • ^ > °
^ - VlaJivoxtec N H A T B A N JRI^U TI^N
MATO0DANS6(ngircfi/km2)
iDufflt ^ • T C r l d e n l O Trgn10den25 H H Tren 25 1 : Caliningrat (LB Nga)
Hinh 8.4. Phan bo dan cu cua LB Nga
2. Xa hdi
LB Nga cd tiem lire ldn ve khoa hgc va van hoa vdi nhieu cdng trinh kien true,
tac pham van hgc, nghe thuat, nhieu cong trinh khoa hgc cd gia tri cao, nhieu nha
bac hgc noi tieng the gidi nhu M.V. Ld-md-nd-xdp, D.I. Men-de-le-ep,... nhieu
van hao ldn nhu A.X. Pu-skin, M.A.Sd-ld-khdp, nha soan nhac P. Trai-cdp-ski,
Tong cdng trinh su thiet ke tau vii tru X. Kd-rd-ldp... va nhieu trudng dai hgc
danh tieng. LB Nga la nudc dau tien tren the gidi dua con ngudi len vii tru.
Khi Lien Xd la cudng quoc trong thap nien 60 va 70 ciia the ki XX, da chiem tdi
1/3 so bang phat minh sang che ciia the gidi. LB Nga la quoc gia dirng hang dau
the gidi ve cac nganh khoa hgc co ban. Ngudi dan Nga cd trinh do hgc van
kha cao. Ti le biet chir 99%o. Day la yeu to thuan Igi giiip LB Nga tiep thu thanh
tuu khoa hgc, ki thuat ciia the gidi va thu hut dau tu nudc ngoai.
5 0IA LI 1 1-A 65
Hinh 8.5. Truong Dai hoc tong hop Quoc gia L6-m6-n6-x6p
Cau hoi 1. Phan tich nhirng thuan loi va kho khan ve dieu kien tu nhien va tai nguyen thien nhien
doi vdi sir phat trien kinh te cua LB Nga.
2. Dac diem dan cu cua LB Nga c6 nhirng thuan Igi va kho khan gi cho viec phat trien kinh te ?
3. Hay neu mot so tac pham van hoc, nghe thuat, nhirng nha bac hoc noi tieng cua LB Nga.
66 5 DIALI 11-B
Bai 8 LIEN BANG NGA (tiep theo)
Tiet 2. KINHTE
I - QUA TRlNH PHAT TRIEN KINH TE
1. LB Nga da tiing la tru cot cua Lien bang X6 viet'"'
Sau Cach mang thang Mudi Nga thanh cong (nam 1917), Lien bang X6 viet dugc thanh lap, LB Nga la mot thanh vien va ddng vai trd chinh trong viec tao dung Lien Xd trd thanh cudng quoc.
BANG 8.3. TI TRONG MOT SO SAN PHAM
CONG - NONG NGHIEP CHU YEU CUA
LB NGA TRONG LIEN X 6 CUOI THAP
NIEN 80 THE Ki XX (cua Lien X6 tinh la 100%)
(Don vi : %)
2. Thdi ki day kho khan, bien dong (thap nien 90 cua the ki XX)
Vao cuoi nhirng nam 80 ciia the ki XX, nen kinh te Lien Xd ngay cang hoc Id nhieu yeu kem do co che kinh te cu tao ra. Mot so nudc cdng hoa thanh vien ciia Lien Xd tach ra thanh cac quoc gia dgc lap.
Sau khi Lien bang Xd viet tan ra -
dau thap nien 90 va nhirng nam tiep
theo, LB Nga trai qua thdi ki day khd
khan, bien dgng : tdc do tang trudng
GDP am, san lugng cac nganh kinh te
giam, ddi song nhan dan gap nhieu khd
khan, vi tri, vai trd eiia LB Nga tren
trudng quoc te suy giam, tinh hinh
chinh tri, xa hdi bat on....
San pham
Than da
Dau mo
1 Khi tu nhien
Dien
Thep
Go, giay va xenlulo
Luang thuc
Ti trong
56,7
87,2
83,1
65,7
60,0
90,0
51,4
(*) Goi tat la Lien X6.
67
3. Nen kinh te dang khoi phuc lai vj tri cUorng quoc
a) Chien luge kinh te'mdi
Tir nam 2000, LB Nga budc vao thdi ki mdi vdi chien luge : dua nen kinh te timg budc thoat khdi khimg hoang, tiep tuc xay dung nen kinh te thi trudng, md rgng ngoai giao, coi trgng chau A, nang cao ddi song nhan dan, khdi phuc lai vi tri cudng quoc...
b) Nhifng thdnh tifu dgt difac sau ndm 2000
Nhd nhung chinh sach va bien phap dimg din, nen kinh te LB Nga da vugt qua khiing hoang, dang dan on dinh va di len.
Ket qua la : san lugng cac nganh kinh te tang, du trir ngoai te ldn thir tu the gidi (nam 2005), da thanh toan xong cac khoan ng nudc ngoai tir thdi ki Xd viet, gia tri xua't sieu ngay cang tang, ddi song nhan dan timg budc dugc cai thien. Vi the cua LB Nga ngay cang nang cao tren trudng quoc te. Hien nay, LB Nga nam trong nhdm nudc cd nen cdng nghiep hang dau the gidi (G8). % 12
10 10.0
5,4
1995
-4.1
1996
u -3.5
0.9 1 1 1998 1997
•;
7,3
5,1
7.2 6.4
Warn 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
-3,6 -4.9
Hinh 8.6. Toe do tang truong GDP cua LB Nga (gia so sanh) giai doan 1990 - 2005
Difa vdo hinh 8.6. hdy nhgn .xet tdc do tdng trudng GDP cua LB Nga. Neu nhifng nguyen nhdn chii yeu ciia sif tdng trudng do.
Tuy vay, trong qua trinh phat trien kinh te, LB Nga cdn gap nhieu khd khan nhu sir phan hoa giau ngheo, nan chay mau chat xam...
II-CAC NGANH KINHTE
1. Cong nghiep
Cdng nghiep la nganh xuong sdng cua nen kinh te LB Nga. Co cau cdng nghiep ngay cang da dang, bao gom cac nganh cdng nghiep truyen thong va cac nganh cdng nghiep hien dai.
Cdng nghiep khai thac dau khi la nganh mui nhgn cua nen kinh te, hang nam
mang lai nguon tai chinh ldn cho dat nudc. Nam 2006, LB Nga dirng dau the gidi
ve san lugng khai thac dau md va khi tu nhien (tren 500 trieu tan dau va 587 ti m^
khi tu nhien).
BANG 8.4. SAN LUONG MOT SO SAN PHAM CONG NGHIEP ClJA LB NGA
^"~" -^^^ Nam
San pham ^^"^-^..^^
Dau mo (trieu tan)
Than (trieu tan)
Dien (ti kWh)
Giay (trieu tan)
Thep (trieu tan)
1995
305,0
270,8
876,0
4,0
48,0
2001
340,0
273,4
847,0
5,6
58,0
2003
400,0
294,0
883,0
6,4
60,0
2005
470,0
298,3
953,0
7,5
66,3
Cdng nghiep nang lugng, che tao
may, luyen kim den, luyen kim mau,
khai thac vang va kim cucmg, khai thac
go va san xuat giay, bdt xen-lu-ld la
cac nganh cdng nghiep truyen thdng
ciia LB Nga. Cac trung tam cdng
nghiep phan ldn tap trung d dong bang
Ddng Au, U-ran, Tay Xi-bia va dgc cac
dudng giao thdng quan trgng.
Hien nay, LB Nga tap trung phat
trien cac nganh cdng nghiep hien dai :
dien tir - tin hgc, hang khdng. LB Nga
van la cudng qudc cdng nghiep vii tru,
nguyen tir ciia the gidi. Cdng nghiep
qudc phdng la the manh ciia LB Nga,
cac to hgp cdng nghiep nay dugc phan
bd d nhieu noi (vimg Trung tam,
U-ran, Xanh Pe-tec-bua,...).
'n
Hinh 8.7. Tau vii tru roi be phong
69
^t-V'^ v^_^^ckhanghen • BELA \ ROT
•0%. S<%*Br' TxcavA -i^
,6txtopjia €6nu ^ g t ^ & ^ n n b u a
-- '\ • AAfyianhrt<jgo6c~
•RUNG QUCC
120"* r - i .o\ ^ ^ ^ ' ^ ^ ^
QUYMO TRUNG TAM C O N C N G H I | P
^
Rat ldn
L6n
A Luy^n kim den
A Luygn kim mdu
^ Dien tCr, viln thong
'tii Co khi ^ Bong tau
A ChStaomSybay 0 HoS chSt
^ SJnxuatOie ( ^ G6, giay
g DM may
Q ThL/c phim
1: Caliningtat(LBNga)
Hinh 8.8. Cac trung tam cong nghiep chinh cua LB Nga
2. Ndng nghiep LB Nga cd quy dat ndng nghiep ldn (200 trieu ha), tao dieu kien thuan loi phat
trien ca trong trgt va chan nudi.
San xuat luong thuc dat 78,2 trieu tan va xuat khau tren 10 trieu tan (nam 2005). San lugng mot so cay cdng nghiep (hudng duong, cu cai dudng), cay an qua, rau, chan nudi, danh bat ca nhin chung deu cd su tang trudng.
3. Dich vu LB Nga cd co sd ha tang giao thdng van tai tuong doi phat trien vdi du loai
hinh. He thdng dudng sat xuyen Xi-bia va dudng sat BAM (Bai-can - A-mua) -ddng vai trd quan trgng de phat trien vung Ddng Xi-bia giau cd. Thii do Mat-xco-va ndi tieng the gidi ve he thdng dudng xe dien ngam. Gan day nhieu he thdng dudng dugc nang cap, md rgng nham dap ung nhu cau phat trien kinh te va thu hut dau tu nudc ngoai.
Kinh te ddi ngoai la nganh kha quan trgng trong nen kinh te LB Nga. Tong kim ngach ngoai thuang lien tuc tang va LB Nga da la nudc xuat sieu (120 ti USD -nam 2005).
Cac nganh dich vu dang phat trien manh. Mat-xco-va va Xanh Pe-tec-bua la hai trung tam dich vu ldn nhat nudc.
70
Ill - M O T SO V U N G K I N H TE Q U A N TRONG
1 i Vung kinh te Dac diem noi bat 1
Vung Trung uong
Vung Trung tam dat den
Vung U-ran
Viing Vien Dong
La viing kinh te lau ddi, phat trien nhat. Tap tmng nhieu nganh cong nghiep. San lugng luang thuc, thuc pham ldn. Mat-xco-va la tmng tam kinh te, chinh tri, khoa hoc, du lich ciia viing va ca nudc. i
Co dai dat den phi nhieu, thuan Igi phat trien nong nghiep. Cong nghiep phat trien (dac biet la cac nganh phuc vu nong ; nghiep).
Giau tai nguyen. Cong nghiep phat trien (khai thac kim loai mau, luyen kim, ca khi, hoa chat, che bien go, khai thac va che bien dau mo, khi tu nhien). Nong nghiep con han che.
Giau tai nguyen. Phat trien cong nghiep khai thac khoang san, khai thac go, dong tau, ca khi, danh bat va che bien hai san. Day la viing kinh te se phat trien de hoi nhap vao khu vuc chau A - Thai Binh Duong.
IV - QUAN HE NGA - VIET TRONG BOI CANH QUOC TE MOfI
Quan he Nga - Viet la quan he truyen thong, dugc hai nudc dac biet quan tam.
LB Nga van coi Viet Nam la ddi tac chien luge d Ddng Nam A. Nudc Nga dang
thuc hien chirc nang gan ket Au - A cua minh vdi tu each la khdng gian cau noi
va lien ket toan dien giira chau Au va chau A.' Dieu nay dugc the hien ro trong
chinh sach ddi ngoai ciia LB Nga la coi trgng chau A, trong dd cd Viet Nam.
Vi the mdi quan he hgp tac Nga - Viet dugc khang dinh la tiep ndi mdi quan he
Xd - Viet trudc day. Quan he Nga - Viet trong thap nien 90 (the ki XX) va nang
len tam cao mdi cua doi tac chien luge vi Igi ich cho ca hai ben. Dua kim ngach
buon ban hai chieu Nga - Viet dat 1,1 ti USD (nam 2005) len 3 ti USD vao nhirng
nam gan nhat. Hgp tac se dien ra tren nhieu mat, toan dien : kinh te, chinh tri, van
hoa, giao due va khoa hgc ki thuat.
71
Hinh 8.9. Khai thac dau khi tren Bien Dong (hop tac Nga - Viet)
Cau hoi
1. Trinh bay vai tro ciia LB Nga trong Lien bang X6 viet trudc day va nhung thanh tuu ma LB Nga dat dugc sau nam 2000.
2. Dua vao bang so lieu sau :
SAN LL/ONG LUONG THUC CLJA LB NGA
(Don vi : trieu tan)
Nam 1995 1998
San lugng 62,0 j 46,9
1999
53,8
2000 I 2001 1 2002 2005 I
64,3 83,6 ; 92,0 78,2
Hay ve bieu do hinh cot the hien san lugng luang thuc cua LB Nga qua cac nam. Rut ra nhan xet.
3. Neu ten nhirng nganh cong nghiep ma LB Nga da hgp tac vdi Viet Nam (trudc day va hien nay).
72
Bai 8 L|£N BANG NGA (tiep theo) Tiet 3. m u c HANH: TIM HIEU SlJ THAY 001 GDP
VA PHAN BO NONG NGHIEP CUA LIEN BANG NGA
1. rim hieu sU thay doi GOP cua LB Nga
Qua bang sd lieu sau :
Ve bieu dd the hien sif thay ddi GDP ciia LB Nga qua cdc nam vd nhdn .xet.
BANG 8.5. GDP CUA LB NGA QUA CAC N A M (Don vi : ti USD)
Nam
GDP
1990 1995 2000
967,3 363,9 259,7
2003
432,9
2004
582,4
2. Tim hilu sU phdn b6 nong nghidp LB Nga
? ; Y ^ KSt \
y) i S§^® BONGAU • 5 ^ * i # MATXCOVA fc ,
.S "^ S , . " " r ^ - 5 i ° N h i g i ( j n h i ^ ••:' 1' '^loci'
f{r-^'-
r/iAi
B/NH
CAONGUY£N^
TAYm. ) \ r A olacut XIBI^ ( A I r"- ^ ' ^ •
ULfONG
NOvOxibi^
- _ . / ^ * ' \ . „ - ! ' •^- ^ • _ - v TRUNG QU6C > ° " . ^ .^ ', \
/ • - X ' MONG C6 . - ^ , ( N H ^ T B A N / ,.-, TRUNG • .•' * . < ' .
•'-?'^',/ ! QU6C / :_ (~ '•--• , . - - ^ JR ieuT ieN
1 i Nui va cao nguyen 4 ^ RCfng y^ Cu cai di/ong ^S*( LcJn -...•-, Thu c6 long quy
I0-- ~1 D6ng bSng ^ Lua mi S f B6 C? cc(u 1 : Caliningrat (LB Nga)
Hirih 8.10. Phan bo san xuait nong nghiep LB Nga
Difa vdo hinh 8.10, neu sif phdn bd cdc cay trong, vdt nuoi chii yeu ciia LB Nga. Gidi thich sif phdn bo dd.
73
Bai 9 NHAT BAN
Dien tich : 378 nghin km^ Dan so : 127,7 trieu nguoi (nam 2005) Thu do : T6-ki-6
Nhat Bdn Id quoc gia quan ddo, ngheo tdi nguyen khodng sdn, ddn cu cdn cii. Td giila thdp nien 50 ciia thekiXX, Nhdt Bdn dd nhanh chong phdt trie'n thdnh mot cifdng quoc kinh te. Citng vdi sif phdt trien cdc ngdnh ki thuat, cdng nghe cao vd ddu tu tdi chinh a nhieu ituck' tren the gidi, nen kinh te Nhdt Bdn ngdy cdng hung mgnh.
Tiet 1. TU" NHIEN, DAN CU" VA TINH HINH PHAT TRIEN KINH TE
I-DIEU KIEN TLT NHIEN
Quan dao Nhat Ban nam d Ddng A, trai ra theo mot vdng cung dai khoang 3800 km tren Thai Binh Duong, gom 4 dao ldn : Hd-cai-dd, Hdn-su (chiem 61% tong dien tich), Xi-cd-cu, Kiu-xiu va hang nghin dao nhd.
^ ^ ^ ^ r ' ^ l ^^^^^^^^^^ l
HH^^ , - ' ^9 S8i^Mgflj||g^^[& >•-««»: ~ 1 ^ 9
^^^^^^^2^B^^5SSBHI^S ^•"t' ., vt v'^'i ^^Hy^^^^l^fBlBI^B^^^^^B
MjiaiTIMilil'*'' " ^ - -* 'r —'-' ^MHtv--
^^Hi
Is'^v.
4".'
"^w^ -yjr?
' *
P^^^^^^^H
-.- J 3 "3
W - « - ^ ^ ^ ^ ^ ^ l
Hinh 9.1. Nui Phu ST - mot bieu tugng ciia dat nuoc Nhat Ban
74
PHAN TANG DO CAO (m)
r I T EiTAi 0 200 500 1500 Mn 1500
• 3776 DieiTi {Jo cao D Khi ti j nhien
0 Nui iLfa • Than
• Ddng bien nong ^ s^t
D6ng bien lanh ^ Dong
- — Gio mua ha C V4ng
Gio iTiiia dong 9 Kim loai h6n hop
1 D lum6 ® Chi, l(em
TRIEU TlfiN
. ' S
HAN Qudc
LIEN BANG NGA / ^ ( BiiN dkiidi
1 ^
dao Hocaidd £,
'.'J^'xappdrfi Y
Q » ^ - ^
r
N ^
^
_J^r^7#r6Ki6g n
• , ^ Oxaca t ) r I ^Hirflsima ^
Phucuocao 1982 o ^ ^ '
f o ^" Nagaxaki
q. ."s^Le dao Xicocu
' \ ' -
//;«/) 9.2. Tu nhien Nhat Ban
Quan sdt hinh 9.2, hdy neu dgc diem chii yeu ve dia hinh. sdng ngoi vd bd bien cika Nhdt Bdn.
Tai cac vung bien quanh quan dao Nhat Ban, nai cac ddng bien ndng va lanh gap nhau, tao nen ngu trudng ldn vdi nhieu loai ca (ca ngu, ca thu, ca mdi, ca trich, ca hoi,...).
75
Nhat Ban nam trong khu vuc khi hau gid miia, mua nhieu. Phia bac cd khi hau on ddi, mua ddng keo dai, lanh va cd nhieu tuyet. Phia nam cd khi hau can nhiet ddi, mua ddng khdng lanh lam, miia ha ndng, thudng cd mua to va bao. Tren lanh thd hien cd hon 80 niii lua dang hoat ddng va mdi nam cd hang nghin tran ddng dat ldn, nhd.
Nhat Ban la nirdc ngheo khoang san. Ngoai than da (trii' lugng khdng nhieu) va dong, cac khoang san khac cd trir lugng khdng dang ke.
II - DAN CI/
Nhat Ban la nudc ddng dan, phan ldn dan cu tap trung d cac thanh phd ven bien. Tdc do gia tang dan sd hang nam thap va dang giam dan, ti suait gia tang dan sd tu nhien chi cdn d muc 0,1% vao nam 2005. Ti le ngudi gia trong dan cu ngay cang ldn.
BANG 9.1. SUBIEN DONG VE CO CAU DAN SO THEO DO TUOI
" --.. Nam Nhom tuoi^ -^
Dudi 15 tu6i(%)
Tu 15-64tu6i(%)
65 tuoi trd len (%)
So dan (trieu ngudi)
1950
35,4
59,6
5,0
83,0
1970 1997
23,9
69,0
7,1
104,0
15,3
69,0
15,7
126,0
2«05 ''I' , ! (Du bao)
13,9
66,9
19,2
127,7
11,7
60,1
28,2
117,0
Difa vdo bdng 9.1, hdy cho biei ca cdu ddn so theo d() tudi cua Nhdt Bdn dang bien dgng theo xu Infdng ndo. Neu tdc dgng ciia xu hudng dd den phdt trien kinh te - .xd hdi.
Ngudi lao ddng can cu, lam viec tich cue, vdi y thuc tu giac va tinh than trach nhiem rat cao. Ngudi Nhat ciing rat chii trgng dau tu cho giao due.
Cdc dgc diem ciia nguiyi lao ddng
cd tdc ddng nhu the ndo den nen
kinh te - xd hdi Nhdt Bdn ?
76
'-^'Jm:-^^.
Hinh 9.3. Sumo - mon v6 truyen thong cua Nhat Ban
Ill - TINH HINH PHAT TRIEN KINH TE
Sau Chien tranh the gidi thu hai, nen kinh te Nhat Ban bi suy sup nghiem trgng, nhung den nam 1952, kinh te da khdi phuc ngang miic trudc chien tranh va phat trien vdi tdc do cao trong giai doan 1955 - 1973.
BANG 9.2. TOC DO T A N G GDP TRUNG BINH CUA NHAT BAN
(Don vi : %)
1
Giai doan
Tang GDP
1950 -1954
18,8
1955 -1959
13,1
1960 -1964
15,6
1965 -1969
13,7
1970-1973
7,8
Difa vdo bdng 9.2, hdy nhgn .xet ve tdc do phdt trien kinh te ciia Nhdt Bdn qua cdc giai dogn tif 195<^ den 1973.
Su phat trien nhanh chong cua nen kinh te Nhat Ban trong giai doan tren la do mot so nguyen nhan chu yeu sau :
- Chii trgng dau tu hien dai hoa cdng nghiep, tang vdn, gan lien vdi ap dung ki thuat mdi.
- Tap trung cao do vao phat trien cac nganh then chdt, cd trgng diem theo tiing giai doan (vi du : thap nien 50 cua the ki XX, tap trung vdn cho nganh dien luc, thap nien 60 - cho cac nganh luyen kim, thap nien 70 - cho giao thdng van tai,...).
- Duy tri ca cau kinh te hai tang, vua phat trien cac xi nghiep ldn, viia duy tri nhirng ca sd san xuat nhd, thu cdng.
Nhiing nam 1973 - 1974 va 1979 - 1980, do khung hoang dau md, tdc do tang trudng nen kinh te giam xuong (cdn 2,6%, nam 1980). Nhd dieu chinh chien luge phat trien nen den nhiing nam 1986 - 1990, tdc do tang GDP trung binh da dat 5,3%). Tu nam 1991, toe do tang trudng kinh te Nhat Ban da cham lai.
BANG 9.3. TOC D O TANG GDP CLJA NHAT BAN (Don vj : %)
iVam
Tang GDP
1990
5,1
1995
1,5
1997
1,9
1999
0,8
2001
0,4
2003
2,7
! 2005
2,5
Difa vdo bdng 9.3, nhdn .xet ve tinh hinh phdt trien ciia nen kinh te Nhdt Bdn trong giai dogn 1990 - 2005.
77
Hinh 9.4. Vinh T6-ki-6 (Nhat Ban)
Hien nay, Nhat Ban la nudc diing thii hai the gidi ve kinh te, tai chinh. GDP nam 2005 ciia Nhat Ban dat khoang 4800 ti USD, diing thii hai the gidi sau Hoa Ki.
Cnu hni vrs bni tnn
1. Phan tich nhirng thuan Igi va kh'6 khan ciia vi tri dia li va dieu kien tu nhien Nhat Ban doi vdi phat trien kinh te.
2. Chung minh rang dan so Nhat Ban dang gia hoa.
3. Dua vao bang 9.3, ve bieu do dudng the hien toe do tang GDP cua Nhat Ban giai doan 1990 - 2005. Ket hgp vdi bang 9.2. so sanh toe do phat trien kinh te Nhat Ban giai doan 1950-1973 va 1990-2005.
78
Bdi 9 _ --mM''w^m^:M('m•••
HHkT B A N (tiep theo)
Tiet 2. CAC N G A N H KINH TE VA CAC VUNG KINH TE
I - CA(. N(3Ar«Mi M N H 11
1. Cdng nghiep
Gia tri san lugng cdng nghiep ciia Nhat Ban dung thii hai the gidi, sau Hoa Ki.
Nhat Ban chiem vi tri cao tren the gidi ve san xuat may cdng nghiep va thiet bi dien tu, ngudi may, tau bien, thep, d td, vd tuyen truyen hinh, may anh, san pham ta tSm va ta sgi tdng hgp, giay in bao,...
BANG 9.4. M O T SO NGANH CHIEM TI TRONG L 6 N TRONG CO CAU CONG NGHIEP CtJA NHAT BAN
[g^nh
Cong nghiep che tao (chiem
khoang 40% gia tri hang cong nghiep xuat khau)
San xuat dien tii
(nganh mui nhon ciia
Nhat Ban)
Xay dung va cong trinh cong cong
Tau bien
Oto
Xe gan may
San pham tin hoc
Vi mach va chat ban dan
Vat lieu I tmyen thong
Robot (ngudi may)
Cong trinh giao thong, cong nghiep
S ^ p h ^ ndi bM
Chiem khoang 41% san lugng xuat khau ciia the gidi.
San xuat khoang 25% san lugng oto cua the gidi va xuat khau khoang 45% so xe san xuat ra.
San xuat khoang 60% lugng xe gan may ciia the gidi va xuat khau 50% san lugng san xuat ra.
Chiem khoang 22% san pham cong nghe tin hoc the gidi.
Dung dau the gidi ve san xuat vi mach va chat ban dan.
Dimg hang thii hai the gidi.
Hang n6i ti€ng
Mitsubishi, Hitachi, Toyota, Nissan, Honda, Suzuki
Det
Chiem khoang 60% tong so robot ciia the gidi va sir dung robot vdi ti le ldn trong cac nganh cong nghiep kl thuat cao, dich vu,...
Chiem khoang 20% gia tri thu nhap cong nghiep, dap ling viec xay dung cac cong trinh vdi ki thuat cao.
Hitachi, Toshiba, Sony, Nipon Electric, Fujitsu
Sgi, vai cac loai
La nganh khdi nguon cua cong nghiep Nhat Ban d the ki XIX, van dugc tiep tuc duy tri va phat trien.
79
Dua vdo bang 9.4 vd kien thi'fc ciia bdn thdn, hdy cho biei nhifng sdn pham cdng nghiep ndo ciia Nhdt Bdn ndi tieng tren the gidi.
Hinh 9.5. Cac trung tam eong nghiep chinh ciia Nhat Ban
Quan sdt hinh 9.5, nhdn .xet ve mifc do tap trung vd dgc diem phdn bd' cdng nghiep ciia Nhdt Bdn.
80
2. Djch vu
Dich vu la khu vuc kinh te quan trgng, chiem 68%o gia tri GDP (nam 2004). Trong dich vu, thuong mai va tai chinh la hai nganh cd vai trd het siic to ldn.
Nhat Ban diing hang thii tu the gidi ve thuang mai (sau Hoa Ki, CHLB Diic va Trung Qudc). Ban hang ciia Nhat Ban gom ca cac nudc phat trien va dang phat trien d khap cac chau luc. Trong dd, quan trgng nhat la Hoa Ki, Trung Qudc, EU, cac nudc Dong Nam A, 0-xtray-h-a,...
Hinh 9.6. Nguoi may A-si-mo -mot thanh tuu ve cong nghe moi
cua Nhat Ban
Nganh giao thdng van tai bien cd vi tri dac biet quan trgng, hien diing hang thii ba the gidi. Cac hai cang ldn cua Nhat Ban la Co-be, I-d-cd-ha-ma, Td-ki-d, 0-xa-ca.
Nhat Ban la nudc cd nganh tai chinh, ngan hang dung hang dau the gidi, boat dgng dau tu ra nudc ngoai ngay cang phat trien.
3. Nong nghiep
Ndng nghiep cd vai trd thii yeu trong nen kinh te Nhat Ban ; ti trgng ciia ndng nghiep trong GDP hien chi chiem khoang 1%. Dien tich dat ndng nghiep it, chi chiem chua day 14%o lanh thd. Nen ndng nghiep phat trien theo hudng tham canh, ling dung nhanh nhirng tien bd khoa hgc - ki thuat va cdng nghe hien dai de tang nang suat cay trong, vat nudi va tang chat hrgng ndng san.
Tgi sao nong nghiep chi giif vai tro thu yeu trong nen kinh te Nhdt Bdn "?
Liia gao la cay trong chinh, chiem 50%o dien tich canh tac. Trong nhiing nam gan day, mot sd dien tich trong liia dugc chuyen sang trong cac loai cay khac.
Che, thuoc la, dau tam ciing la nhirng loai cay trong phd bien d Nhat Ban. San lugng ta tam ciia Nhat Ban diing hang dau the gidi.
Chan nudi tuong ddi phat trien. Cac vat nudi chinh la bd, Ign, ga dugc nudi theo cac phuang phap tien tien trong cac trang trai.
6 OiA LI 81
Hinh 9.7. Phan bo san xuai nong nghiep cua Nhat Ban
San lugng hai san danh bSt hang nam ldn (4596,2 nghin tan ca, nam 2003), chu yeu la : ca thu, ca ngir, tdm, cua. Nghe nudi trong hai san (tdm, sd, 6c, rau cau, trai lay nggc,...) dugc chii trgng phat trien.
Tgi sao danh bdt hai san Igi Id ngdnh kinh te quan trgng ciia Nhdt Bdn ?
82 6.DIALI l l - B
II - BON VUNG KINH TE GAN VOfl BON DAO LOfN
Vimg kinh te7dao
Hon su
Kiu-xiu
Xi-cd-cu
Hd-cai-dd
Dac diem noi bat
- Dien tich rgng nhat, dan so ddng nhat, kinh te phat trien nhat trong cac viing - tap trung d phan phia nam dao.
- Cac trung tam cdng nghiep ldn : Tdkid, Ld-cdha ma, Na-gdia, Kioto , 0-xa-ca, Co-be, tao nen "chudi do thi".
- Phat trien cdng nghiep nang, dac biet khai thac than va luyen thep. Cac trung tam cdng nghiep ldn : Phucu-d-ca, Nagaxaki .
- Mien Ddng Nam trong nhieu cay cdng nghiep va rau qua.
- Khai thac quang dong.
- Ndng nghiep ddng vai trd chinh trong hoat dgng kinh te.
- Rung bao phu phan ldn dien tich. Dan cu thua thdt.
- Cdng nghiep : khai thac than da, quang sat, luyen kim den, khai thac va che bien go, san xuat giay va hot xenlulo.
- Cac trung tam cdng nghiep ldn : Xappd-rd, Mu-rdran.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Chung minh rang Nhat Ban co nen cong nghiep phat trien cao.
2. Trinh bay nhung dac diem noi bat cua nong nghiep Nhat Ban. Tai sao dien tich trong Ilia gao cua Nhat Ban giam ?
3. Dua vao bang so lieu sau :
SAN LUONG CA KHAI THAC (Don vi : nghin tan)
Nam
San lugng
1985
11411,4
1990
10356,4
1995
6788,0
2000
4988,2
2001
4712,8
2003
4596,2
Nhan xet va giai thich ve su thay doi san lugng ca khai thac ciia Nhat Ban qua cac nam, tu 1985 den 2003.
7,DIA Li 11-A 83
Bai 9 NHAT BAN (tiep theo)
Tiet 3. T H U C H A N H
TIM HIEU VE HOATOONG KINH TE DOI NGOAI CUA NHAT BAN
1. Ve bieu do
Cho bang sd lieu sau :
BANG 9.5. GIA TR] XUAT. NHAP KHAU CUA NHAT BAN QUA CAC NAM (Don vj ; ti USD)
Nam
Xuat khau
Nhap khau
Can can thuang mai
1990
287,6
235,4
52,2
1995
443,1
335,9
107,2
2000
479,2
379,5
99,7
2001
403,5
349,1
54,4
2004
565,7
454,5
111.2
Ve bieu do thich hgp the hien gia tri xuat, nhap khau cua Nhat Ban qua cac nam.
2. Nhan xet hoat dong kinh te doi ngoai
Dgc cac thdng tin sau, ket hgp vdi bieu do da ve, neu cac dac diem khai quat ve boat ddng kinh te ddi ngoai ciia Nhat Ban.
- Tich cue nhap khau cong nghe va kT thuat ciia nudc ngoai.
- Nhd chinh sach tan dung va khai thac triet de nhCrng thanh tuu khoa hgc -
kT thuat, nguon vdn dau tu ciia Hoa Ki va cac nudc khac, nen rut ng3n dugc
khoang each va vuan len d i n dau the gidi trong nhieu nganh kinh te.
84 7 DIALI 11-B
Nhap khau
Xuat
khau
- San pham ndng nghiep : lua mi, lua gao, dd tuang, hoa qua.
dudng, thit, hai san,...
- Nang lugng : than, dSu md, khi tu nhien,...
- Nguyen lieu cdng nghiep : quang, gd, cao su, bdng, vai, len,...
- San pham cdng nghiep che bien (tau bien, dtd, xe gSn may,
san pham tin hoc,...) chiem 99"/) gia tri xuat khau.
Khoang 52% tdng gia trj thuang mai dugc thuc hien vdi cac nudc phat trien, trong dd nhieu nhat la vdi Hoa Ki va EU. Tren 45% tdng gia tri thuang mai dugc thuc hien vdi cac nudc dang phat trien, trong dd 1 8% thuc hien vdi cac nudc va lanh thd cdng nghiep mdi d chau A.
Hien nay, Nhat Ban la nudc dung dau the gidi ve dau tu true tiep ra nude
ngoai (FDI) va vien trg phat trien chinh thue (ODA).
Nhat Ban hien chiem vi trf quan trgng trong dau tu vao cac nudc ASEAN.
Giai doan 1 995 - 2001, dau tu eiia Nhat Ban chiem 1 5,7% tdng dau tu nude
ngoai vao ASEAN vdi 22,1 ti USD. Vien trg phat trien chinh thue (ODA) eua
Chinh phu Nhat Ban ehiein tdi 60% tdng vien trg ODA qudc te danh cho cac
nudc ASEAN.
Tu nam 1991 den nam 2004, ODA eiia Nhat Ban vao Viet Nam la gan
1 ti USD, chiem 40% nguon vdn ODA d^u tu vao Viet Nam.
85
Bai 10 CONG HOA NHAN DAN TRUNG HOA (TRUNG QU6C)
Dien tich : 9572,8 nghin km^ Dan so : 1303.7 trieu nguoi (nam 2005)
Thu do : Bac Kinh
Trung Qudc Id nifcfc Idng gieng dphia bdc nifdc la. cd so ddn ddng nhdt the gidi. vdi nhieu dem ndng phdt trien kinh te. Trong nhieu ndm. Trung Qudc Id mot qudc gia chain phdt trien, gdn ddy Trung Qu()c dgt dugc nhifng thdnh tifu kinh te to Idn. chiem vi tri ddng ke trong nen kinh te the gidi.
Tiet 1. TU NHIEN, DAN CU VA XA H0\
I - V! TRI 0!A LI VA LANH THO
Trung Qudc la nudc cd dien tich ldn thii tu tren the gidi (sau LB Nga, Ca-na-da
va Hoa Ki). Lanh tho trai dai tu khoang 20° B§c tdi 53° BSc, khoang tu 73° Ddng
den 135° Ddng va giap 14 nudc. Bien gidi vdi cac nudc chii yeu la niii cao, hoang
mac ; phan phia ddng giap bien, md rgng ra Thai Binh Duong. Mien duyen hai
rgng ldn vdi dudng bd bien dai khoang 9000 km, each khdng xa Nhat Ban va cac
qudc gia, cac khu vuc cd hoat ddng kinh te sdi ddng nhu Han Qudc, Ddng Nam A.
Ca nudc cd 22 tinh, 5 khu tu tri va 4 thanh phd true thugc trung uong. Ven bien
cd hai dac khu hanh chinh la Hdng Cdng va Ma Cao, hinh thanh tren phan dat dugc
nhugng cho Anh va Bo Dao Nha (Trung Qudc thu hoi cuoi thap nien 90 ciia the ki
XX). Dao Dai Loan, mot phan ciia lanh thd Trung Quoc da tach khdi nudc nay tii
nam 1949. (Tuy nhien, dao nay van dugc coi la mot bg phan cua Trung Quoc).
II-DIEU KIEN TLT NHIEN
\'/ tri dia li. quy md Idnh thd cd dnh hudng nhu the ndo tdi dia hinh vd khi hgu
ciia Trung Qudc '!
Su da dang ciia tu nhien Trung Qudc dugc the hien qua su khac biet giiia mien
Ddng va mien Tay.
86
80 -
CADACXTiW
100-
iNGA
B6N DIA NGClNHt
•JiT-i BON I^^DUYNC
•i.ajRoc-'jrrwi A- ^ ^ A
B6N BIA TflRIM hoangmac
Tacla Macan
no'.
_ ^ - j
•5445
^.'ioangmac:}^^-^
sow NGUYEN
PHAN TANG DO CAO (m)
0 200
• 8848 Diem dp cao
1 Dau mo
Q Khi ty nhien
• Than A Sat
1500 3000 (ren 3000
• •_• Hoang mac
k* Mangan
" Dong
• • Thiec
a Boxit
D6NS
. OONGBAC ,y
/ . - < ; >^ _ . "''^'(^ NKAT
B6NDIA „ . ^ , S'iC'^' cThi/ongHai tTilXUY£tL-^ ^" " ^ " HOA^RUNG ' «
B/£V g
HOA DOA'C -5
s "111 fuve" ^^'> _ ^
D'tan Chau
^ . D6NG e,4NG ^^ -^^ ' - £) eai
D. Hai Nam
Loan
-I-«/fiV «d/vc ', PHIT-.TPFIN
Hinli 10.1. Dia hinh va Ichoang san Trung Quoc
1. Mien Oong
Mien Ddng Trung Qudc trai dai tu viing duyen hai vao dat lien, den kinh tuyen 105° Ddng, chiem gan 50% dien tich cua ca nudc. Day la nai cd cac ddng bang chau thd rgng ldn, dat phu sa mau md va la nai dan cu tap trung ddng diic, ndng nghiep tni phii. Tu Nam len BSc, khi hau chuyen tu can nhiet ddi gid mua sang on ddi gid miia. Nhung con mua miia ha cung cap nguon nudc quan trgng cho sinh hoat, san xuat, song ciing thudng gay lut loi d cac dong bang, nhat la dong bang Hoa Nam. Mien Ddng ndi tieng ve cac khoang san kim loai mau.
2. Mien Tay
Mien Tay Trung Qudc gom cac day niii cao, cac son nguyen do so xen lan cac bon dja. Khi hau dn ddi luc dia khac nghiet tao nen nhiing viing hoang mac va ban hoang mac rgng ldn. Rung, dong cd va cac khoang san la tai nguyen chinh cua mien nay. Day ciing la nai bat nguon ciia cac sdng ldn chay ve phia ddng nhu Hoang Ha, Trudng Giang.
87
Difa vdo hinh 10.1 vd kien thifc trong bdi. hd\ : - Neu ten cdc dgng dia hinh chinh vd cdc sdng ldn ciia Trung Qudc. -So sdnh sif khdc biet ve dia hinh, sdng ngoi giila mien Td\ vd mien Ddng. - Phdn tich nlulng thuan lai vd khd khdn ciia cdc dieu kien tif nhien ddi vdi sif phdt trien kinh te Trung Qudc.
Hinh 10.2. Day Hi-ma-iay-a
lll-DANCLrvAxAHpi
I .DancU
Trung Qudc chiem 1/5 sd dan the gidi. vdi tren 50 dan tdc khac nhau ; ddng nhat la ngudi Han chiem tren 90% sd dan ca nudc. Ngoai ra, cdn cd ngudi Choang. Ui-gua (Duy Ngo Nhi), Tang, Hdi. Mong Co.... sdng tap trung tai cac vimg nui va bien gidi. hinh thanh cac khu tu tri.
Quan sdt hinh 10.3. nhdn .xet sif thay ddi tong ddn so. ddn .so nong than vd dan so didnh thi ciia Trung Qudc.
Trieu ngi/ci
Hinh 10.3. Dan so Trung Quoc giai doan 1949 - 2005
88
Dan thanh thi cua Trung Quoc chiem 37% so dan ca nudc (nam 2005). Mien Ddng la nai tap trung nhieu thanh phd ldn nhu Bac Kinh, Thugng Hai, Thien Tan, Tning Klianh, Vu Han, Quang Chau,...
Trung Qudc da tien hanh chinh sach dan so rat triet de : mdi gia dinh chi cd mot con. Ket qua la ti suait gia tang dan sd tu nhien cua Trung Qudc ngay cang giam. nam 2005 chi cdn 0,6%. Trong boi canh dd, tu tudng trgng nam da tac dgng tieu cue tdi ca caiu gidi tinh va lau dai se anh hudng tdi nguon lao ddng va mot so van de xa hdi cua dat nudc.
Hinh 10.4. Phan bo dan cu Trung Quoc
Difa vdo hinh 10.4 vd kieii thifc trong bdi. nhdn .xet vd gidi thich sif phdn bd ddn cu Trung Qudc.
2. Xa hoi
Trung Qudc rat chii y dau tu cho phat trien giao due. Ti le ngudi biet chu tu
15 tuoi trd len (nam 2005) dat gan 90%). Hien nay, Trung Quoc dang tien hanh
89
cai each giao due nham phat trien mgi kha
nang (dugc ggi la to chat) cua ngudi lao
dgng. Su da dang ciia cac loai hinh trudng
pho thdng, chuyen nghiep, dai hgc,... gdp
phan dang ke trong viec chuan bi dgi ngii
lao ddng cd chat lugng cho cdng cugc hien
dai hoa dat nudc.
Nhufng phat minh noi bat ciia Trung Qudc thdi co, trung dai
- La ban - Giay - KT thuat in - Thudc Sling
Truyen thdng lao ddng can cii, sang tao va nguon nhan luc doi dao ngay cang cd
chat lugng la nhiing tiem nang to ldn de phat trien kinh te - xa hdi cua Trung Qudc.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Dua vao hinh 10.1, neu dac diem dia hinh cua mien Dong va mien Tay Tmng Quoc.
2. Phan tich nhirng thuan Igi va kho khan ve mat tu nhien cua mien Dong va mien Tay ddi vdi su phat trien nong nghiep, cong nghiep Tmng Qudc.
3. Dua vao hinh 10.1 va 10.4, nhan xet va giai thich dac diem phan bd dan cu cua Trung Quoc.
4. Chinh sach dan so da tac dgng den dan so Tmng Quoc nhu the nao ?
Hinh 10.5. Thien Dan (Dan te trai) o Blc Kinh
90
Bdi 10 C6NG HOA NHAN DAN TRUNG HOA (TRUNG Qu6C) (tiep theo)
Tiet 2. KINHTE
Nudc Cdng hod nhan dan Trung Hoa dUgc thdnh Igp ngdy I -10-1949. Sau gan 30 ndm xay difng. phdt trien. vdi cong cugc dgi nhay vgt. cdch nigng vdn hod vd cdc ke liogch 5 ndm. nen kinh te Trung Quoc vdn chua dgt kid qua nhu mong muon. Tu nam 1978. Trung Quoc dd cd qiiyei sdch quan trgng. tien hdnh hien dgi hod. cai cdch mo' cUa dii'a nen kinh te budc sang giai dogn phdt trien mat.
I- KHAI QUAT
Cdng cugc hien dai hoa da mang lai nhiing thay ddi quan trgng trong nen kinh te Trung Qudc. Viec giir dn dinh xa hdi va md rgng giao luu buon ban vdi nudc ngoai da tao dieu kien cho nen kinh te phat trien. Nhung nam qua, Trung Qudc cd toe do tang trudng GDP cao nhat the gidi, trung binh nam dat tren 8%. Nam 2004, tong GDP dat 1649,3 ti USD vuon len vi tri thii bay tren the gidi. Ddi sdng cua nhan dan dugc cai thien, thu nhap binh quan theo dau ngudi tang khoang 5 lan trong han 20 nam qua, tir 276 USD (nam 1985) len 1269 USD (nam 2004).
Hinh 10.6. Khu pho Dong o thanh pho Thuong Hai
91
II-CAC NGANH KINHTE
1. Cong nghiep
Trong qua trinh chuyen ddi tir "nen kinh te chi buy sang kinh te thi trudng", cac xi nghiep, nha may dugc chu ddng hon trong viec lap ke hoach san xuat va tim thi trudng tieu thu san pham.
Trung Qudc thuc hien chinh sach md cira, tang cudng trao doi hang hoa vdi thi trudng the gidi va cho phep cac cdng ti, doanh nghiep nudc ngoai tham gia dau tu, quan li san xuat cdng nghiep tai cac dac khu kinh te, cac khu che xuat.
Trung Qudc la qudc gia kha thanh cdng trong ITnh vuc thu hut dau tu nudc ngoai. Nam 2004, dau tu true tiep cua nudc ngoai (FDI) vao Trung Qudc diing hang dau the gidi, dat 60,6 ti USD. Ngoai ra, Trung Qudc cdn chii dgng dau tu, hien dai hoa trang thiet bi va chu y phat trien, irng dung cdng nghe cao cho cac nganh cdng nghiep.
Trung Quoc co nhiing dieu kien thudn lai ndo de phdt trien cdc ngdnh cdng nghiep khai thdc. luyen kim vd sdn xudi hdng tieu diing ?
Tir dau nam 1994, Trung Qudc thuc hien chinh sach cdng nghiep mdi, tap trung chu yeu vao 5 nganh : che tao may, dien tir, hoa dau, san xuat d td va xay dung. Day la nhirng nganh cd the tang nhanh nang suat va dap img dugc nhu cau ngudi dan khi mire sdng dugc cai thien.
i--<. ; «
Hinh 10.7. Tuyen duong sat moi xay dung o Trung Quoc
92
BANG 10.1. SAN LUONG MOT SO SAN PHAM CONG NGHIEP CUA TRUNG QUOC
"~~--,, Nam San pham "~~- ,_^
Than (trieu tan)
Dien (ti kWh)
Thep (trieu tan)
Xi mang (trieu tan)
Phan dam (trieu tan)
1985
961,5
390,6
47
146
13
1995
1536,9
956.0
95
476
26
2004
1634,9
2187,0
272,8
970,0
28,1
Xep hang tren the gidi
1
2
1
1
1
Difa vdo bdng lO.I. nhdn .xet sif tdng trifd'ng mot so san pham cdng nghiep ciia Trung Qudc.
LIEN BANG NGA
CADACXTAl
Cap NhTTan
o Th^m Di/ong
" ^ Bao Dau
^ n Lan Chau
BAC KINH
^^^^^^^ Thien^an » v ~ ' '
</
Ho(Ji>}i Hi
HO.\NG H\l
N S F A N - ,
Al-D'O
QUY MO TRUNG TAM CONG NGHIEP
— Rat ldn
— L6n
ThSnh Do =
Trung Khanhz
I Con Minh
^^yiil> GlU/liJ
«%, Quy Duong
Vu Han
Phuc Chau(
• % IffllllJ TBSN
^ ^ Qt^ifc
BJA \
Tht/ang Hai
f HIE^ -' o
HOA DONG , i ;
.,.f
Quang Chau/ i5 LJr
J" , B.Dai Loan ^
{•Hong Cong , ^
7c-- -^- ' t^ -9^^;L^^5|TWi&M '.S
CAC NGANH CONG NGHIEP CHINH D.HaiNam ; ; ; f v nosc
^ Luyen Itim den ^ Dien iCl. vien thong jL Che tao may bay j^ Dong tau bien
9 Ca khi ^ ^ San xuat oto 0 Hoa chat Luyen k\m mau
. It
•• PfflLEPPIH
I 1 Hoa dau
M. Det may
Hinh 10.8. Cac trung tam cong nghiep chinh cua Trung Quoc
93
Su phat trien cac nganh cdng nghiep kT thuat cao nhu dien tir, ca khi chinh xac, san xuat may mdc tu ddng da gdp phan quyet dinh trong viec Trung Qudc che tao thanh cdng tau vii tru. Tau Than Chau V ciia Trung Quoc lan dau tien da chd ngudi bay vao vii tru va trd ve Trai Dat an toan (thang 10-2003).
Difa vdo hinh 10.8, nhdn xet sif phan bo'mgt se'i ngdnh cdng nghiep cua Trung Qudc. Phdn tich nhffng dieu kien tu nhien, kinh te- .vd hdi tdc ddng deii sif phdn bandy.
Cac trung tam cdng nghiep ldn cua Trung Quoc deu tap trung d mien Ddng, dac biet d vung duyen hai, tai cac thanh pho ldn nhu Bac Kinh, Thugng Hai, Tning Khanh, Vii Han, Quang Chau,...
Trung Quoc da sir dung luc lugng lao ddng doi dao va nguyen vat lieu san cd d dia ban ndng thdn de phat trien cac nganh cdng nghiep vat lieu xay dung, do gom, sir, det may, san xuat cac mat hang tieu diing khac. Cac nganh nay da thu hut tren 100 trieu lao dgng va cung cap tdi tren 20% gia tri hang hoa d ndng thdn.
2. Ndng nghiep
Lifc'fBANG
CADACXTAia
•f
" " " • - - ' . S
' - " c?
s /
0 Urumsi
TW I MONG (
\ Cf a-
a
H.Thanh llai '
o Cap NhTyTan /
Thgfm Duong S
Bao Dau ^ <<> ' o,_ BAC KINH .„. ,-•: -^-' - naEDTlfiN
® .' »"• .\- A *• "«» «Q. oThiSnTin K-^r: \ w. «,
-c* ^ 6 Lan ChSu A
iC KJ •
-•ti.-,..
ThanhDao ) J
- • li^K * .„•„,« C/.„ , , VQH^niC e-^oThuong Hai
AilEM) ,o Tnjng KhSnh
CAC VUNG NONG NGHIEP CHINH
Vung trong lua gao
Vung trong lua mi
Vung (Jong co
Vung rCmg Vung l<h6ng san xuat nong nghiep ..• (niii cao, hoang mac)
I Ngo # CO cai dudng h Mia ^ Thuoc la
t g i Khoai tay i Do ti/ong S - Che iC Bong
can Minh «*»
VI|T,NAM ' J
« i
BIEN _• . ^
iii>\ nn\>G_ ;•' , ^
* • » Phiic ChSu
„ ,V
V'
> Quang Chau N
Tfcr*-y-l ..,'••-., V B.mtJam BltN DONG p e E - W i N ' ' ^
B6 (;i? CCfu
Ngira « * Lgn
Hinh 10.9. Phan bo san xuai nong nghiep cua Trung Quoc
94
Trung Quoc chi cd khoang 100 trieu ha dat canh tac, chiem 7% dat canh tac ciia toan the gidi nhung phai nudi so dan gan bSng 20% dan so toan cau. Trung Quoc da ap dung nhieu chinh sach. bien phap cai each trong ndng nghiep (giao quyen sir dung dat cho ndng dan, cai tao, xay dung mdi dudng giao thdng, he thdng thuy Igi phdng chong khd han va lu lut, dua kT thuat mdi vao san xuat, phd bien gidng mdi, mien thue ndng nghiep...), tao dieu kien khai thac tiem nang lao dgng, tai nguyen thien nhien ciia dat nudc.
Trung Qudc da san xuat dugc nhieu loai ndng pham vdi nang suat cao, mot so loai CO san lugng dimg hang dau the gidi nhu luong thuc, bdng, thit lgn. Nganh trong trgt chiem uu the so vdi nganh chan nudi. Trong so cac cay trong, cay luong thuc chiem vi tri quan trgng nhat ve dien tich va san lugng. Tuy vay, binh quan luong thuc theo dau ngudi van thap.
Dua vdo hinh 10.9 vd kien thii'c dd hoc. nhgn xet sif phan ho cav Iwo'ng thifc, car cdng nghiep vd mot so gia siic cua Tmng Qudc. \ i sao cd sif khdc biet ldn trong phdn bd ndng nghiep giila mien Doug vd mien Tdx '?
Dong bang chau thd cac sdng ldn la cac viing ndng nghiep tru phii ciia Trung Qudc. Cac ddng bang Ddng Bac, Hoa Bac trong nhieu lua mi, ngo, cii cai dudng. Nong san chinh cua cac dong bang Hoa Tmng, Hoa Nam la lua gao, mia, che, bdng.
Ill - MOI QUAN HE TRUNG QUOC -VIET NAM
Tmng Qudc va Viet Nam cd mdi quan he lau ddi va ngay cang phat trien trong
nhieu ITnh vuc, tren nen tang cua tinh hiru nghi va su dn dinh lau dai.
Tir nam 1999 den nay, hai nudc phat trien quan he hgp tac theo phuong cham :
"Lang gieng hiru nghi. hgp tac toan dien, dn dinh lau dai, hudng tdi tuong lai".
Kim ngach thuong mai song phuang giiia Tmng Quoc va Viet Nam dang
tang nhanh, nam 2005 dat 8739,9 trieu USD. Cac mat hang trao ddi ngay cang da
dang hon.
Cau hoi va bdi tap
1. Dua vao so lieu trong bai, chimg minh ket qua hien dai hoa nong nghiep, cong nghiep cua Tmng Quoc. Phan tich nhirng nguyen nhan dua den ket qua do.
2. Dua vao hinh 10.8, nhan xet va giai thich sir phan bo cong nghiep ciia Trung Quoc.
3. Vi sao san xuat nong nghiep cua Tmng Qudc lai chii yeu tap tmng d mien Dong ?
95
Bai 10 CONG HOA NHAN OAN TRUNG HOA (TRUNG QUOC) (tiep theo)
Tiet 3. ^wirrHANH TIM HIEU SU THAY 001 CUA NEN KINH TE TRUNG QUOC
I - THAY 001 TRONG GlA TRj GDP
Dua vao bang sd lieu sau : BANG 10.2. GDP ClJA TRUNG QUOC vA THE GlCil
(Don vi : ti USD)
Nam
Tmng Qudc
Toan the gidi
1985
239,0
12360,0
1995
697,6
29357,4
2004
1649,3
40887,8
Tinh ti trgng GDP ciia Trung Qudc so vdi the gidi vd nhdn xet.
Hinh 10.10. Mot goc thanh pho cang Hong Cong
96
- THAY Odi TRONG SAN LU'ONG NONG NGHIEP
Dua vao bang so lieu dudi day :
BANG 10.3. SAN LUONG M O T SO NONG SAN CUA TRUNG QUOC
(Don vi : trieu tan)
Loai ^^^^^
Luang thuc
Bong (sgi)
Lac
Mia
Thit lgn
Thit bo
Thit cim
1985
339.8
4,1
6,6
58,7
-
-
-
1995
418,6
4.7
10,2
70,2
31,6
3,5
1,8
2000
407,3
4,4
14,4
69,3
40,3
5,3
2,7
2004
422,5
5,7
14,3
93,2
47,0
6,7
4,0
Xep hang tren the gidi
1
1
1
3 (sau Bra-xin, An Do)
1
3 (sau Hoa Ki, Bra-xin)
1
Nhdn xet chung ve sdn lugng mot sd ndng sdn ciia Trung Qudc.
Ill - THAY D6\ TRONG CO CAU GIA TRj XUAT - NHAP KHAU
Difa vdo bdng 10.4, ve bieu dd the hien cacdii xudi, nhgp khau ciia Trung Qudc.
Nhdn xet su thax ddi trong ca cdii xudi, nhgp khau ciia nudc ndy.
BANG 10.4. Cd CAU GlA TRI XUAT, NHAP KHAU CLJA TRUNG QUOC
(Don vi : %)
Nam
Xuat khau
Nhap khau
1985
39,3
60,7
1995
53,5
46,5
2004
51,4
48,6
97
Bai 11 KHU VUC OONG NAM A
Dien tich ; 4,5 trieu km^
Dan so : 556,2 trieu nguoi (nam 2005)
Ddng Nam A bao gom II qudc gia. Ddy du'g'c coi Id mot trong cdc khu r//( phdt trien kinh te ndng dgng nhat the gioi hien nay.
Tiet 1. TU" NHIEN, DAN CU VA XA HOI
I-TU" NHIEN
1. Vj tr i dja li va lanh tho
Khu vuc Ddng Nam A nam d phia ddng nam chau A, nai tiep giap giira
Thai Binh Duong va An Do Duong, cd vi tri cau ndi giiia luc dia A - Au vdi luc
dia 0-xtray-li-a. Ddng Nam A bao gom mot he thdng cac ban dao, dao va quan dao
dan xen giira cac bien va vinh bien rait phirc tap.
Chi lu^e'n Bdu
PHAN TANG DO CAO (m)
O' ~"200 500 1000 trdriiOOO
- 3143 Diem 66 cao 0 Nui lira
1 Dau mo • Sit
0 Khi tL? nhien — Dong
• Than • • Thiec
mi'.N .ANt.'>AM.•\^ -•'': J I
; i ; r l! III.MLW
; '^B.Luxdn
\:\ ^ (VlfiTNAM) ,>•' ^ y ^ ,
^ /, SVhV
>:-.^A,
THAIBINH\
DUONG \
"l^x •
j i 0. Calimantan
:"\ ;
\I'CA\^[>I
B.Mindanao
i?o
.<• . {dp
D.Xumatra • . J^ |~ ^ir^^^^B/^ -( Xich dgo
AN DO
DUONG /J'
lioo'-
- m-120-'
B.Xulavedi ' ^ t ~ ^j.
> J ^
£^JV/o G/iffiS C^fJ^-^X^ .1
B.Timo
W -
.• ;*
BIlis ARAPHCRA
98 Hinh 11.1. Dia hinh va khoang san Dong Nam A
vdo hmh 11.1. hdv cho bid khu \uC Dong am A tiep giap vdi cdc hien vd dgi dii'ong ndo'.' Neu y nghia ciia bien \'a dgi duang ddi voi sif phdt trien kinh te - xd hdi ciia khu vifc.
Ddng Nam A cd vi tri dia - chinh tri rat quan trgng, day la nai giao thoa giiia cac nen van hoa ldn va ciing la nai cac cudng qudc thudng canh tranh anh hudng.
Hinh 11.2. Bien Nha Trang — Viet Nam
2. Dac diem tU nhien
Ddng Nam A gom hai bg phan : Ddng Nam A luc dia va Ddng Nam A bien dao.
Difa vdo luge do "Cdc nu'oc tren the gioi" trang 4. 5 trong sdch gu'io khoa. dgc ten cdc qudc gia thugc Ddng Nam .4 luc dia. Ddng Nam A bien ddo.
Ddng Nam A luc dia cd dia hinh bi chia cat manh bdi cac day nui chay dai theo hudng tay bac - ddng nam hoac hudng bac - nam, nhieu nai nui lan ra sat bien. Giiia cac day nui la cac thung lung rgng ; ven bien cd cac ddng bang phii sa mau md cua nhiing con sdng ldn nhu sdng Me Cdng thuan Igi cho canh tac ndng nghiep, dac biet la viec gieo trong lua nudc.
Ddng Nam A luc dia cd khi hau nhiet ddi gid mua. Tuy vay, mot phan lanh tho Bac Mi-an-ma, Bac Viet Nam cd mua ddng lanh.
1 iec phdt trien giao thdng cua Dong Nam .\ luc dia theo hudng ddng - tdy cd nhiing dnh hudng gi ddi vdi su phdt trien kinh te - xd hdi '.'
Ddng Nam A bien dao la mot trong nhiing khu vuc tap tmng dao ldn nhat the gidi, bao gom nhieu quan dao va hang van dao ldn, nho.
Ddng Nam A bien dao it dong bang, nhieu doi, niii va nui lira. Nui thudng cd do cao dudi 3000 m. Dong bSng ldn chi tap tmng d cac dao Ca-li-man-tan, Xu-ma-tra, Niu Ghi-ne... ; cac dong bang nay cd dat dai mau md vi la dat phii sa cd them cac khoang chait tir dung nham ciia nui lira dugc phong hoa.
Ddng Nam A bien dao nam trong hai ddi khi hau : khi hau nhiet ddi gid miia va khi hau xich dao.
Khi hgu cua Ddng Nam A cd nlulng thudn loi vd khd khdn gi ddi vdi sif phdt trien kinh te '.'
99
3. Danh gia dieu kien tU nhien cua Oong Nam A
- Khi hau ndng am, he dat trong phong phu (dat feralit doi niii dac biet dat dd badan d cac khu vuc chiu anh hudng ciia niii lira va dat phii sa mau md d cac ddng bang), mang ludi sdng ngdi day dac, thuan Igi cho viec phat trien mot nen ndng nghiep nhiet ddi.
- Ddng Nam A cd Igi the ve bien. Cac nudc trong khu vuc (trir Lao) deu giap bien, thuan Igi de phat trien cac nganh kinh te bien ciing nhu thuang mai. hang hai.
- Ddng Nam A nam trong vanh dai sinh khoang vi the cd nhieu loai khoang san. Viing them luc dia nhieu dau khi, la nguon nguyen, nhien lieu cho phat trien kinh te.
Hinh 11.3. Song than do bo vao bo bien In-donexi-a
- Ddng Nam A cd dien tich riing xich dao va nhiet ddi am ldn, tuy nhien, dang cd nguy ca bi thu hep do khai thac khdng hgp li va do chay rirng.
- Ddng Nam A cd vi tri ke sat "vanh dai lira Thai Binh Duang", lai la nai boat ddng ciia cac ap thap nhiet ddi nen chiu anh hudng
nang ne ciia cac thien tai nhu ddng dat, sdng than, bao, lu lut...
Van de khai thac va sir dung hgp li tai nguyen thien nhien, phdng tranh, khac phuc cac thien tai la nhiem vu quan trgng ciia mdi qudc gia trong khu vuc.
Hinh 11.4. Khai thac luu huynh a khu vuc nui lira (In-dd-ne-xi-a)
100
I I -DANCU'VAXAHQI
I.Dancu"
- Ddng Nam A cd so dan ddng, mat do dan sd cao (tmng binh la 124 ngudi/km- -nam 2005. trong khi the gidi chi la 48 ngudi/km-). Ti suat gia tang dan sd tu nhien tmdc day kha cao, hien nay dang cd chieu hudng giam. Dan sd tre, sd ngudi trong do tudi lao ddng chiem tren 50%.
Nguon lao ddng ciia Ddng Nam A doi dao, nhung lao dgng co tay nghe va trinh do chuyen mon cao cdn ban che. Dan ddng. trong dieu kien trinh do phat trien kinh te chua cao da anh hudng tdi vain de viec lam va nang cao chait lugng cugc sdng.
- Phan bd dan cu d Ddng Nam A khdng deu. dan cu tap tmng ddng d dong bang chau thd ciia cac sdng ldn, viing ven bien va mot so vTing dat do ba dan (dao Gia-va tap tmng tdi hon 100 trieu dan).
2. Xa hoi
- Cac qudc gia Ddng Nam A cd nhieu dan tdc. Mot so dan tgc phan bo rgng. khdng theo bien gidi qudc gia. dieu nay gay khdng it khd khan trong quan li. on dinh chinh tri, xa hdi d mdi nudc.
- La nai giao thoa ciia nhieu nen van hoa ldn tren the gidi (van hoa Tmng Hoa, An Do, Nhat Ban va Au, Mi). Ddng Nam A tiep nhan nhieu gia trj van hoa, ton giao xuait hien trong lich sir nhan loai (Phat giao a Lao, Campu chia. Mi-an-ma, Thai Lan, Viet Nam ; Thien Chua giao d hau khap cac nudc, dac biet la Phi-lip-pin vdi 80% dan sd ; Hdi giao d Mala ix ia , Brunay. In-ddncxi-a. chiem tren 80% dan so).
- Phong tuc, tap quan. sinh boat van hoa ciia ngudi dan Ddng Nam A cd nhieu net tuong dong, dd la ca sd thuan Igi de cac qudc gia hgp tac ciing phat trien.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Neu nhiing thuan Igi va kho khan ve dieu kien tir nhien trong sir phat trien kinh te cua khu vuc.
2. Hay lam ro nhirng trd ngai tir cac dac diem dan cu va xa hoi doi vdi sir phat trien kinh te trong khu vuc.
i.DlALill-A 101
Bai 11 ""-"'•""'—-—
KHU Vl/C DONG NAM A (tiep theo)
Tiet 2. KINHTE
I-COCAU KINHTE
Ca cau kinh te d cac nudc Ddng Nam A cd su chuyen dich ngay cang rd net, theo hudng tir nen kinh te chii yeu dua vao ndng nghiep sang nen kinh te phat trien cdng nghiep va dich vu.
% 100
80
60 ^
40
20
INDONEXIA
Khu vuc I
Khu vuc I
Khu Vl/C I Nam
1991 1995 2000 2004
% 100
80 J
40
20
PHILIPPIN
Khu vuc III
Khu Vl/C I
Khu vuc I 0
1991 1995 2000 2004
Nam
% 100
80
60
40 j
20-
CAMPUCHIA
Khu vuc I
Khu vuc I
Khu vuc I
Nam
%• 100
80
60
40 J-
201
VIET NAM
Khu vuc III
Khu vuc I
Khu vuc 1
Nam 0
1991 1995 2000 2004 1991 1995 2OOO 2004
Hinh 11.5. Chuyen dich co cau GDP ciia mot so nuoc Dong Nam A
Dua vdo hinh 11.5, nhdn xet ve xu hudng thay ddi ca cd'u GDP cua mot so quoc gia Ddng Nam A.
102 l O i A U n -
I I -CONG NGHIEP
Cdng nghiep Ddng Nam A dang phat trien theo hudng : tang cudng lien doanh. lien ket vdi nudc ngoai, hien dai hoa thiet bi, chuyen giao cdng nghe va dao tao kT thuat cho ngudi lao ddng. chu trgng phat trien san xuat cac mat hang xuait khau. Su phat trien theo hudng nay nham tich luy vdn cho cdng nghiep hoa. hien dai hoa ciia mdi qudc gia trong giai doan tiep theo.
Nhirng nam gan day, cac nganh cdng nghiep san xuait va lap rap d td. xe may, thiet hi dien tir... do lien doanh vdi cac hang ndi tieng d nudc ngoai nen san pham da cd sire canh tranh va trd thanh the manh ciia nhieu nudc trong khu vuc. Cac nganh nay phan bd chii yeu d Xin-ga-po, Ma-lai-xia. Thai Lan. Indo-ne-xi-a. Viet Nam... Ngoai ra, Ddng Nam A cdn phat trien cac nganh : khai thac dau khi (Bm-nay, In-dd-ne-xi-a, Viet Nam, Ma-lai-xi-a...), khai thac than va cac khoang san kim loai, det may, giay da, cac nganh tieu thii cdng nghiep, che bien thuc pham... nham phuc vu xuait khau.
Nam 2003. san lugng dien cua toan khu vuc dat 439 ti kWh ; tuy nhien. lugng dien tieu dimg binh quan theo dau ngudi cdn thap (744 kWh/ngudi/nam), mdi chi bang 1/3 binh quan lugng dien tieu diing theo dau ngudi cua the gidi.
l l l -DjCH VU
Ca sd ha tang ciia cac nudc Ddng Nam A dang timg budc dugc hien dai hoa : he thdng giao thdng dugc md rgng va tang them, thdng tin lien lac dugc cai thien va nang caip. He thdng ngan hang, tin dung... cung dugc phat trien va hien dai nham phuc vu san xuat, ddi sdng cua nhan dan trong mdi nudc. tao sir hap dan ddi vdi cac nha dau tu nudc ngoai.
IV-NONG NGHIEP
Ddng Nam A cd nen ndng nghiep nhiet ddi, giir vi tri quan trgng trong viec nudi sdng hon nua ti dan a khu vuc nay. Cac nganh chinh trong san xuat ndng nghiep d Ddng Nam A la : trong liia nudc, trong cay cdng nghiep va cay an qua, chan nudi, danh bat va nudi trong thuy. hai san.
1. Trong lua nUdc
Lua nudc la cay luang thuc tmyen thdng va quan trgng ciia khu vuc. San lugng liia cua cac nudc trong khu vuc khdng ngiing tang, tii' 103 trieu tan nam 1985, da dat tdi 161 trieu tain nam 2004, dirng dau la Indd-nexi-a (53,1 trieu tan). Thai Lan va Viet Nam da trd thanh nhiing nudc dung hang dau the gidi ve xuat khau gao.
103
Cac nudc Ddng Nam A da ca ban giai quyet dugc nhu cau luong thuc - van de nan giai ciia nhieu qudc gia dang phat trien.
'Chi tuy^n Bac
CACCAYTR6NGCH0YEU
p Lua nudc • ^
9 caphe I Di/a
I? : H6tieu l Caosu
THAIBINH
DUONG
AN DO %
DUONG O ^ ^ ^
Hinh 11.6. Phan bo mot so cay trong chii yeu cua Dong Nam A
Hdy xdc dinh tren hinh 11.6 cdc vung trong liia nude chu yeu eua Ddng Nam A .
2. Trong cay cong nghiep
Cao su dugc trong nhieu d Thai Lan, In-dd-ne-xi-a, Malaixi-a va Viet Nam. Ca phe va ho tieu dugc trong nhieu nhat d Viet Nam, sau dd la In-dd-ne-xi-a, Ma-laixia va Thai Lan. Ngoai ra, Ddng Nam A cdn la nai cung cap cho the gidi cac san pham tir nhieu loai cay lay dau, cay lay sgi. San pham tir cay cdng nghiep chii yeu de xuat khau thu ngoai te.
Tgi sao cdc cdy cdng nghiep ke tren Igi dugc trong nhieu d Ddng Nam A ?
Cay an qua dugc trong d hau het cac nudc trong khu vuc.
Hdfy keten nwt so cdy dn qud dugc trdng nhieu a khu vifc Ddng Nam A.
104
Trieu tan
10
9
8
7
6
5
4
3-1
2
1-1 0
6,4
3,4
1
9.0
6.3
4,2
Dfing Nam A 1 Thg gidi
C A O S U
0,5 0,9
5,8 5,5
Nam 1985 I I Nam 1995
Dong Nam A : The gidi
C A P H £
C U Nam 2005
Hinh 11.7. San lugng cao su, ca phe cua Dong Nam A va cua the gioi
3. Chan nuoi, danh bat va nuoi trong thuy, hai san
Chan nudi gia sue d Ddng Nam A van chua trd thanh nganh chinh. mac dii so lugng gia sue kha ldn. Trau, bd dugc nudi nhieu a Mi-an-ma, Indd-nexia, Thai Lan va Viet Nam. Lgn dugc nudi nhieu d Viet Nam, Phi-lip-pin, Thai Lan, Indd-nexia.
Ddng Nam A ciing la khu vuc nudi nhieu gia cam.
Cd Igi the ve sdng, bien nen danh bat. nudi trdng thuy, hai san la nganh kinh te tmyen thong va dang phat trien d Ddng Nam A.
Nam 2003, san lugng ca khai thac dat 14,5 trieu tan, trong dd 5 nudc dimg dau la In-dd-ne-xi-a (4,7 trieu tain). Thai Lan (2,8 trieu tan). Phi-lip-pin (2,2 trieu tain), Viet Nam (1,8 trieu tain) va Ma-lai-xi-a (1,3 trieu tain).
Hdy ke ten nlulng lodi thuy. hdi sdn nhiet ddi cd gid tri d Ddng Nam A.
Cdu hoi vd bdi tap
1. Trinh bay sir phat trien nong nghiep cua khu vuc Dong Nam A.
2. Ke ten mot so hang noi tieng d nudc ngoai lien doanh vdi Viet Nam trong cac nganh cong nghiep.
3. Dua vao hinh 11.5, cho biet nhirng quoc gia nao d Dong Nam A co ti trong cua khu \ irc dich vu trong GDP (nam 2004) cao. quoc gia nao con thaip.
105
Bai 11 KHU Vl/C OONG NAM A (tiep theo)
Tiet 3. HIEP HOI CAC NLTOC DONG NAM A (ASEAN)
I - MUC TIEU VA CO CHE HOP TAC CUA ASEAN
Nam 1967, tai Bang Coc (Thai Lan), 5 nudc : Thai Lan. In-dd-ne-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lippin va Xingapo da ki tuyen bd ve viec thanh lap "Hiep hdi cac nudc Ddng Nam A" viet tat la ASEAN. Day la mot trong nhirng su kien cd y nghia trong Hch sir khu vuc nay.
So lugng thanh vien ciia ASEAN ngay cang tang : nam 1984 ket nap Bm-nay, nam 1995 : Viet Nam, nam 1997 : Mi-an-ma va Lao, nam 1999 la Cam-pu-chia.
Hdy cho biet. trong khu vifc Dong Nam ,4 cdn nu'o'c ndo cliifa gia nhgp ASEA N.
1. Cac muc tieu chinh cua ASEAN
Thiic day sU phat trien kinh te, van hoa, giao due va tien bd xa hdi ciia cac nudc thanh vien
Doan ket va Y
MUC TIEU CHiNH CUA ASEAN
Xay dung Ddng Nam A thanh mot khu vUc hoa binh, dn djnh, cd nen kinh te, van hoa, xa hdi phat trien
Giai quyet nhufng khac biet trong ndi bd lien quan den mdi quan he gida ASEAN vdi cac nUdc, khdi nudc hoac cac to chufc qudc te khac
lorp tac vi mot ASEAN hoa binh, on ^nh, ciing phat trien
Tai sao muc tieu cua ASEA N lai nluin manh deii sif dn dinh.
106
2. Cof che hop tac cua ASEAN
ASEAN cd ca che hgp tac rait phong phii, da dang :
Thfing qua cac di§n dan
Thong qua cac hiep tfdc
To chirc cac hoi nghi
Thong qua cac dir an, chitong trinh phat trien
Xay dung "Khu vi/c tht/ang mai tir do ASEAN"
Dam bao thi/c hien cac muc tieu cua ASEAN
Thong qua cac hoat dong van hoa, the thao cua khu virc
Bang hieu biei ciia minh. hdy Iciy vi du cu the minh hog cho nwt trong cdc ca che hgp tdc de dat dugc muc tieu chung ciia ASEA N.
II - THANH TLTU CUA ASEAN
- Qua 40 nam ton tai va phat trien, thanh tuu ldn nhat ma ASEAN dat dugc la 10/11 qudc gia trong khu vuc trd thanh thanh vien ciia ASEAN. Nam 2004, GDP ciia ASEAN dat la 799,9 ti USD, gia tri xuat khaiu dat gan 552,5 ti USD, gia tri nhap khau gan 492 ti USD, can can xuait - nhap khau ciia toan khdi dat gia tri duong. Tdc do tang trudng kinh te cua cac nudc trong khu vuc kha cao mac du cdn chua deu va chua that vung chac.
- Ddi sdng nhan dan dugc cai thien, bd mat cac qudc gia cd su thay doi nhanh chong, he thong ca sd ha tang phat trien theo hudng hien dai hoa. Nhieu do thi ciia cac nudc thanh vien nhu Xin-ga-po (Xin-gapo), Gia-cac-ta (In-dd-ne-xi-a), Bang Cdc (Thai Lan), Cua-la Lam-pa (Ma-lai-xi-a), Thanh phd Ho Chi Minh (Viet Nam)... da dan dan tien kip trinh do do thi cua cac nudc tien tien.
- Tao dung dugc mot mdi trudng hoa binh, on dinh trong khu vuc. Dieu nay cd y nghia chinh tri - xa hdi het sire quan trgng, bdi no la ca sd viing chac cho su phat trien kinh te - xa hdi d mdi qudc gia Cling nhu toan khu vuc. Hdy ke them cdc thdnh tifu ciia ASEAN. Nguyen nhdn ndo ddn tdi cdc thdnh
Hinh 11.8. Thap doi o Ma-lai-xi-a " / " '^'^ •'
107
III - THACH THCC DOI VOfl ASEAN
1. Trinh do phat trien con chenh lech Trong khi GDP binh quan dau ngudi theo gia thuc te nam 2004 cua Xin-gapo
rat cao (25 207 USD), thi d nhieu nudc chi so nay lai rat thaip (Mi-an-ma 166 USD, Cam-pu-chia 358 USD, Lao 423 USD, Viet Nam 553 USD).
Tiinh dg phdt trien giila mot sd qudc gia cdn qud chenh lech dd anh huang gi to'i muc tieu phdn ddu ciia A SEA N ?
2. Van con tinh trang doi ngheo Day la thuc trang d cac qudc gia trong ASEAN, mac dii mire do ddi ngheo d
mdi qudc gia cd khac nhau. Tinh trgng ddi ngheo a nigt bd phdn ddn cif se gay nlulng tra nggi gi trong viec phdt trien kinh te - xd hoi ciia mdi qudc gia '.' Ddng vd Nhd nudc ta dd cd nlulng chinh sdch gi de xod ddi. gidm ngheo ^
3. Cac van de xa hoi khac Dd thi hoa trong khu vuc dien ra nhanh, nay sinh nhieu van de phirc tap ciia xa
hdi. Cac vain de khac nhu tdn giao, sir hoa hgp dan tdc trong mdi qudc gia, dich benh, su dung tai nguyen thien nhien va bao ve mdi tmdng chua hgp li, thait nghiep, phat trien nguon nhan luc, dao tao nhan tai de dap img nhu cau phat trien kinh te... deu la nhung thach thirc, ddi hdi cac nudc ASEAN can no luc giai quyet a ca cap qudc gia va khu vuc.
IV - VIET NAM TRONG QUA TRINH HOI NHAP ASEAN Gia nhap ASEAN, Viet Nam da tich cue tham gia vao cac hoat dgng tren tat ca
cac ITnh vuc, tir hgp tac ve kinh te tdi hgp tac ve van boa, giao due, khoa hgc -cdng nghe, trat tu - an toan xa hdi... Viet Nam da ddng gdp nhieu sang kien de cimg cd, nang cao vi the cua ASEAN tren tmdng qudc te va qua dd vi the cua nudc ta cimg dugc nang cao.
Ve kinh te, Viet Nam xuait khau gao sang Indd-nexi-a, Phi-lip-pin, Ma laixia, tham gia nhieu du an phat trien kinh te khu vuc. Hang hoa nhap khaiu chu yeu cua nudc ta tir khu vuc la xang dau, phan bdn, thudc trir sau, mot so mat hang dien tu, hang tieu diing... Nam 2005, buon ban giira Viet Nam vdi ASEAN chiem ti le 30% giao dich thuang mai qudc te ciia nudc ta.
Tham gia vao ASEAN, nudc ta cd nhieu ca hdi de phat trien, nhung ciing cd nhieu thach thirc can phai vugt qua nhu su chenh lech ve trinh do phat trien kinh te, cdng nghe, su khac biet ve the che chinh tri,...
Cdu hoi vd bdi tap
L Neu cac muc tieu ciia ASEAN. 2. Lay vi du de thay rang viec khai thac va su diing tai nguyen thien nhien chua hgp li la mot
trong nliung thach thirc ciia ASEAN. Can phai khac phuc dieu do bang nhung bien phap nao ?
108
Bai 11 KHU Vl/C DONG NAM A (tiep theo)
Tiet 4. THaCHANH
TIM HIEU VE HOATO0NG KINH TEOOI NGOAI
CUA DONG NAM A
1. Hoat dong du Ijch
Dua vao bang sd lieu sau :
BANG 11. SO K H A C H DU LICH QUOC TE DEN vA CHI TIEU
CLJA K H A C H DU LICH 6 MOT SO KHU VUC CLJA CHAU A - NAM 2003
STT
1
2
3
Khu virc
Dong A
Dong Nam A
Tay Nam A
-Sd khach du Ijch den
(nghin lugt ngudi)
67230
38468
41394
Chi tieu cua khach du Ijch (trieu USD)
70594
18356
18419
- Hdv ve bieu dd hinh cot the hien so klidch du lich qudc te deii vd chi tieu ciia
khdcli du lich d mot so khu vifc chdu A . ndm 2003.
- Tinh hinh cpidn mdi lugt khdch du lich dd chi tieu het hao nhieu USD a tdng
khu vifc.
- So sdnh ve sdi khach vd chi tieu ciia khdch du lich quoc te d khu vifc
Ddng Nam A vdi khu vifc Ddng A vd khu vifc Tdy Nam A .
2. Tinh hinh xuat, nhap khau cua Dong Nam A
Dua vdo hinh 11.9. hd}- nhdn xet
ve cdn cdn thuang mgi trong giai
dogn J990 - 2004 ciia mot so qudc
gia Ddng Nam A .
Hinh 11.9. Bieu do gia tri xuai, nhap khau cua mot so nuoc trong khu virc Dong Nam A
77 USD
2 0 0 -
140.
120-
100.
J{],JW, ^ NK >.k NK •> I m
)0 Tti^i Lan Vifit Nam
C n Nam 1990 C U Nam2OO0 C D Nam 2004
109
Bai 12 Dien tich Dan so Thu do
7,74 trieu km^ 20.4 trieu nguoi (nam 2005) Can-be-ra
0-XTRAY-LI-A
Ld ddi nu'dc rgng Idn. ndm df bdn can Nam. giau cd ve tdi nguyen, ddn cU da ddn tgc, da ton gido vd da vdn hod, 0-xtrdy-li-a ngdy nay Id mot ddi nu'dc phdt trien ddy ndng dgng vd ngdy cdng gdn bd nhieu han vdi khu vifc chau A - Thdi Binh Duang.
Tiet 1. KHAI Q U A T VE 0-XTRAY-LI-A
I - TU" NHIEN, D A N CU" VA XA HOI
1. Vi tri dja li va dieu kien tU nhien
O-xtray-lia la qudc gia duy nhat chiem ca mot luc dia, vdi dien tich tu nhien dirng thir sau tren the gidi. Dia hinh O-xtrayli-a cd do cao trung binh thaip (chi cd 2% dait dai la cao tren 1000m) va chia ra lam ba khu \uc chinh : cao nguyen mien Tay, vung dait thaip ndi dia, viing nui (thaip, trung binh), dait cao va niii mien Ddng. Khi hau phan hoa manh.
Dua vdo ban dd Tu nhien 0-xtrciy-li-a, hdy cluing minh rdng khi hgu ciia 0-xtrdy-li-a cd sif phdn hod mgnh.
Hinh 12.1. Cang-guru — dong vat dac trung cua O-xtray-li-a
10
Canh quan da dang (day Trudng San a mien Ddng, mot so canh quan trong cac
hoang mac a viing ndi dia, dai San ho ngam vi dai a viing bien Ddng Bac . )
haip dan nhieu du khach tren the gidi.
0-xtray-li-a giau cd ve khoang san nhu : than, sat, kim cuang, dau khi, chi,
thiec, ddng, man gan, bd xit, uranium...
O-xtraylia cd nhieu loai ddng vat, thuc vat ban dia, quy hiem. Chinh phii
O-xtraylia rait quan tam den bao ve mdi trudng. Hon 5% dien tich dat dai dugc danh
de bao tdn thien nhien, trong dd cd 11 khu di san the gidi, 500 cdng vien qudc gia.
Dieu kien tif nhien dd tao ra nhung thiign lai vd khd khdn gi cho vice phdt trien
kinh te ciia O-xtray-li-a '.'
2. Dan cU va xa hoi
Cach day khoang 60 nghin nam da cd thd dan sinh sdng tren luc dia
Oxtray-li-a. Den cudi the ki XVIII ngudi chau Au mdi cd mat d O-xtraylia.
Ra ddi nam 1901, O-xtray-li-a la nha nudc lien bang, mot qudc gia dgc lap trong
Khdi Lien hiep Anh. Vdi hon 20 trieu dan dai dien cho 151 tdc ngudi, O-xtray-li-a
la qudc gia da dan tgc, da tdn giao, da van hoa va dang gia tang manh me cac moi
quan he vdi khu vuc chau A - Thai Binh Duang.
Dan cu d O-xtray-li-a phan bd khdng deu. Mat do dan cu rat thaip d vung ndi dia (0,03 - 0,3 ngudi/km^) nhung lai tap trung rait ddng d dai dong bSng ven bien phia dong nam va tay nam (nai day chi chiem 3% dien tich nhung tap trung tdi 90% dan so ca nudc). Mire do dd thi hoa cua O-xtray-li-a vao loai cao nhat the gidi (cd tdi 85% dan cu sdng d cac dd thi). Ti suait gia tang dan sd trong nhirng thap ki qua la 1,4%, chu yeu do dan nhap cu.
O-xtray-li-a dac biet quan tam phat trien nguon nhan luc cd chat lugng cao, la
qudc gia tien tien ve khoa hgc va kT thuat (chiem 2,5% cac cdng trinh khoa hgc
tren the gidi va da gianh dugc 8 giai Ndben ve Vat li, Y hgc, Hoa hgc). Chinh phii
dau tu ldn cho nghien ciru khoa hgc, giao due, dao tao nghe va phat trien cdng nghe
thdng tin.
Hd\ phan tich cdc dgc trung ve ddn cif. xd hdi ciia 0-xtrdy-li-a.
I l l
II-KINHTE
1. Khai quat
Oxtray-li-a cd nen kinh te phat trien. Cac nganh kinh te cd ham lugng tri thirc cao hien dang ddng gdp 50% gia tri GDP. Trong nhung nam gan day, O-xtrayli-a cd muc tang trudng kinh te cao va on dinh, ti le thait nghiep thap va trd thanh mdi trudng hap dan doi vdi cac nha dau tu tren the gidi.
2. Dich vu
Dich vu cd vai trd rat quan trgng, chiem tdi 71% GDP - nam 2004. Mang ludi cac ngan hang, cac chi nhanh tai chinh ngay cang md rgng, thuong mai dien tir rat phat trien.
Dat nudc rdng ldn, cac thanh phd va khu dan cu nam qua xa nhau, it thuan Igi cho giao thdng dudng sSt va dudng d td, nhung lai tao dieu kien cho nganh hang khdng ndi dia phat trien.
Hoat ddng ngoai thuong phat trien manh, chu yeu thdng qua cang Xitni. Oxtray-lia xuat khau khoang san, luong thuc, thuc pham, may mdc... nhap khau thiet bi van tai, nguyen lieu, hoa chat...
Dat nudc O-xtraylia cd hon 20 trieu dan nhung h^ng nam ddn tdi 5 trieu lugt khach du lich.
Hinh 12.2. Thanh phd cang Xit-ni
112
3. Cong nghiep
O-xtray-li-a cd trinh do phat trien cdng nghiep cao nhung lai la nudc xuait khau
nhieu nguyen lieu thd ; dimg hang dau the gidi ve xuait khau than da, kim cuong.
O-xtray-li-a ciing la nudc xuait khau nhieu uranium, dau thd, khi tu nhien, vang,
quang sat, chi, thiec, dong va mangan. Cdng nghiep md chiem 7% GDP (tren 30 ti
dd la O-xtray-li-a) va sir dung 4% lao ddng.
CL
o \ / \ // Adelai ^ ^ ^
OXTKAYLIALON ^ Menbofi'
BERA
® ( ^ dioTAXMANIA
BlESi
TA\M.V\
CONG NGHIEP KHAI THAC
(D Dau mo ® Thiec ® KhitL/nhienC Vang (§) Than ® Chi-kem ® Sat © Boxit ® Mangan @ Njken 0 e6ng (y) Uranium
C O N G N G H I E P CHf BI^N CAC VUNG NONG NGHlfP
SS eien tir, vien thong Vung chan nuoi gia sue idn
I 1 Vung chan nuoi cifu
|gg^ Vung trdng lua mi
I Viing I<h6ng san xuat nong nghiep
let Chfitaom^y
e Ho^chat S D6t, may 8 Thuc pham
<«• San xuat 6 te
Hinh 12.3. Kinh te O-xtray-li-a
Gan day, O-xtray-li-a phat trien manh cac nganh cdng nghe cao nhu san xuait
thudc va thiet bj y te, phan mem may tinh, vien thdng, khai thac nang lugng mat
trdi va cdng nghiep hang khdng. Nganh cdng nghiep vien thdng dirng thir 10 the
gidi. Cdng nghiep che bien thuc pham ciia O-xtray-li-a dat tieu chuan qudc te,
chiem 20% gia tri hang xuait khau. Cac trung tam cdng nghiep ldn la Xit-ni,
Men-bon, Ade-lai.
Cdng nghiep 0-xtrdy-li-a dd dgt difc/c nlulng thdnh tifu quan trgng gi trong thdi gian gdn ddy ?
113
4. Nong nghiep
O-xtray-li-a ludn dugc danh gia la nudc cd nen ndng nghiep hien dai. san xuat
dua vao cac trang trai cd quy md ldn va trinh do kT thuat cao. Dat trdng trgt va chan
nudi chiem 6% dien tich tu nhien ; ndng nghiep sir dung 5,6% luc lugng lao ddng,
chiem 4% GDP va ddng gdp 25% tri gia xuait khau.
0-xtray-|i-a la nudc san
xuait va xuat khau nhieu liia
mi : trdng nhieu cay cdng
nghiep va hoa qua, chu yeu a
vimg Ddng Nam. Chan nudi
chiem 60% gia tri san xuat
ndng nghiep. Vdi dan cim 150
trieu con, Oxtray-li-a dirng
dau the gidi ve xuat khau len.
Oxtrayli-a ciing xuat khau
nhieu sira, thit bd sang Hoa
Ki, Nhat Ban, Ddng Nam A
va Anh.
Hinh 12.4. Chan nuoi bo o Oxtray-li-a
l»»»ii»i"i!'»'i''ii"»''i!»»''''i»''ii'"»"TTnii
Hinh 12.5. So do mot trang trai nuoi bo a Oxtray-li-a
Cau hoi vd bai tap
1. Hay trinh bay mot so dac diem ve tu nhien va dan cu. xa hoi ciia Oxtrav-li-a.
2. Hay chimg to rang O-xtrayli-a la nudc co nen cong nghiep phat trien cao.
3. Dua vao hinh 12.5, hay phan tich de thay ro tinh hien dai cua cac trang trai nong nghiep a Oxtray-lia.
Bai 12 6 - X T R A Y - L I - A (tiep theo)
Tiet 2. THL/CHANH
TIM HIEU VE DAN CU 0-XTRAY-LI-A
Dua vao bai O-xtray-lia (cd the tham khao them tu lieu tii' bao chi va cac tai lieu khac), hay nhan xet va viet mot bao cao ngln ve dan cu O-.xtray-li-a. theo dan y dudi day :
- So dan va qua trinh phat trien dan so.
- Su phan bd dan cir.
- Chait lugng dan cu va anh hudng ciia nd den su phat trien kinh te - xa hdi ciia O-xtray-li-a.
1. Gia tang dan so
Dan nhap cu ddng gdp phan chii yeu vao gia tang dan so d O-xtray-li-a. Trudc
1973, di cu vao O-xtray-li-a chii yeu la ngudi da trSng. Tir khi chinh sach
"Nudc O-xtray-li-a Da TrSng" bi huy bd vao nam 1973, so ngudi tu chau A
di cu den O-xtray-li-a tang dang ke. Neu nam 1 966 chi cd 1,3% sd dan di cu
den O-xtray-li-a cd ngudn goc tu cac nudc Nam A, Bic A va Ddng Nam A,
thi nam 1999 con sd nay la 27,7%. Trong nhCrng nam g in day, 40% dan mdi
den O-xtray-li-a dinh cu la tu chau A.
2. Chait lugng dan cu
Dan cu d O-xtray-lia cd trinh do hgc van cao. Ti le phd cap giao due va td't nghiep phd thdng trung hgc dung hang dau the gidi. Chi sd HDI la 0,9555, xep thu ba tren the gidi (nam 2003). So dan ciia O-xtray-li-a chiem ti le nhd so vdi dan sd the gidi nhung chiem 2,5% so cdng trinh nghien cuu khoa hgc tren the gidi.
O-xtray-li-a la nudc cd trinh do cdng nghe thdng tin (IT) cao nhat trong khu vuc va la mot trong 10 nudc dirng hang dau the gidi ve lao ddng kT thuat cao. Cac chuyen gia IT va tai chinh cung cd chat lugng cao. Tap doan may tinh IBM ldn nhat the gidi ciia Hoa Ki da chgn Xit-ni ciia O-xtray-li-a thay vi chgn Xin-ga-po lam nai dat trung tam ddi mdi cdng nghe vi cho rSng tiem nang nhan luc IT cd kinh nghiem ciia O-xtray-li-a ddi dao ban.
115
BANG 12.1. CHI SO VE DAN CU, TON GIAO ClJA 6-XTRAY-LI-A
Danctf
95% : Nguon goc chau Au 4% : Nguon goc chau A 1 % : Tho dan, cu dan dao
Ton giao
26% : Cong giao Anh 26% : Thien chua giao 24% : Cac nhom Co doc giao khac 24% : Ton giao khac (Hoi giao. Do Thai, Phat giao)
BANG 12.2. SO DAN
6-XTRAY-LI-A
QUA M O T SO N A M
(Don vi : trieu nguoi)
Nam
1850 1900 1920 1939 1985 1990 1995 2000 2005
So dan
1,2 4,7 4,5 6,9 15,8 16,1 18,1 19,2 20,4
Hinh 12.6. Phan bo dan cu 6 Oxtray-lia
BANG 12.3. CO CAU LAO D O N G PHAN THEO KHU VUC KINH TE
Nam
1985
1995
2000
2004
Khu vuc I
4,0
3,2
3,7
3,0
Khu virc n
34,8
26,3
25,6
26,0
(Don vi : %)
Khu vuc m
61,2
70,5
70,7
71,0
16
MUCLUC Trang
A - KHAI QLAT NEN KINH TE - XA HOI THE (ilOl
Bai 1. Su tu'ong plian \c triiili do pliat trien l<iiili le - \a lioi ciia cac nlioni nLroc Cuoc each mang l<choa iioc \a cong nglie liien dai 6
Bai 2. Xu Inixing loan eiiu hoa. khu \ uc hoa l<inh te 10 Bai 3. Mot so \an de mang linh toan cau 13 Bai 4. Tln/c haiili : Tim hieu nhung co' hoi \a thach thiic cua toan cau hoa
doi \ 6i eae nuoc dang phat trien 1 7 Bai 5. Mot so \an de cua chau luc \a khu \ uc 19
Tici I. Mot so van de cua chau Phi 19 Tici 2. Mot so van de cua MT La tinh 24 Tie! 3. Mot so \an de cua khu \'ire Tav Nam A \a khu \u'c Trung A 28
B - DIA LI KHU VUC vA QUOC GIA Bai 6. HOP CHUNG QIOC HOA KI 36
Tici I. Tir nhien \a dan cu 36 Tier 2. Kmh te 41 Tiei 3. TInrc luinli : Tim hieu sir phan hoa lanh tho san xuat cua Hoa Ki 45
Bai 7. LIEN MINH CHAU AU (EU) 47 Tiet I. EU - Lien minh khu \uc ldn tren the gioi 47 Tiet 2. EU - Hgp tac. lien ket de ciing phiit trien 51 Tiet 3. Thuc hanh : Tim hieu ve Lien minh chau Au 56 Tiei 4. Cong hoa Lien bang Due 57
Bai 8. LIEN BANG NGA 61 Tici I. Tir nhien. dan cu \a \a hoi 6! Tiei 2. Kinh te 67 Tiei 3. Tliifc liciiili : Tim hieu su tha\ doi GDP \a phan bo nong nghiep cua Lien bang Nga, 73
Bai 9. NHAT BAN 74 Tiei I. Tu nhien. dan cu \a tinh hinh phat trien kinh te 74 Tiei 2. Cac nganh kinh le \a cac \ ung kinh te 79 Tiei 3. Tliifc luinli : Tim hieu \ e boat dong kinh te doi ngoai cua Nhat Ban 84
Bai 10 CONti HOA NHAN DAN TRUNG HOA (TRUNt, QUOC) 86 Tiet I. Tu nhien. dan cu va xa hoi 86 Tiet 2. Kinh te 91 Tiet 3. Tliifc liuiili : Tim hieu su thay doi cua nen kinh te Trung Quoc 96
Bai 11. KHU VUC DONG NAM A 98 Tiet I. Tu nhien. dan cw \a xa hoi 98 Tiet 2. Kmh le 102 Tiei 3. Hiep hoi cac nuoc Dong Nam A (ASEAN) 106 Tiei 4. Tliife liiiiiti : Tim bieu \"e boat dong kinh te doi ngoai eua Dong Nam A 109
Bai 12. O-XTRAY-LI-A 110 Tiet I. Kbiii quat ve O-xtray-li-a 1 10 Tiei 2. Tiiii'e lu'iiili '. Tim bieu ve dan cu O-xtraydi-a j 15
•UA
HUAN CHUONG HO CHI MINH
VUONG MIEN KIM CUONG CHAT LUONG QUOC TE
\i SACH GIAO KHOA LOP 11 7 I.TOANHOC
• DAI SO VA GlAl TiCH 11
• HiNH HOC 11
2. VAT Li 11
3. HOAHOCII
4. SINH HOC 11
5. NGO'VAN 11 (tap mot, tap hai)
6. LICHSli l l
7. DjA L111
8. TIN HOC 11
g.CONGNGHeil
IO.GIAODUCCONGDANII
11. GlAO DUC QUOC PHONG - AN NINH 11
12. NGOAI NGO"
• TieNGANHII •TieNGPHAPII
• TlgNGNGAII •TltNG TRUNG QUOC 11
SACH GIAO KHOA LOP 11 - NANG CAO
Ban Khoa hoc Tir nhien :
Ban Khoa hoc Xa hoi va Nhan van
. TOAN HOC (DAI SO VA GIAI TICH 11, HINH HQC 11)
. VAT L111 . HOA HOC 11 . SINH HQC 11
. N G Q V A N I I (tap mot, tap hai)
.LjCHSCril .DjALl ' l l
. NGOAI NGU (TI NG ANH 11, TIENG PHAP 11,
TIENG NGA 11, TIENG TRUNG QUOC11)
ISBN 978-604-0-00176-4
8'934994" 016155 Gmm^ei
