16 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

Boötiden 1995 : Een legendarische aktie !!

Slechts twee dagen dagen duurde de winter van 1994/1995 : Dinsdag 3 en Woensdag 4 januari.Wat een onwaarschijnlijke gelukstreffer ! De somberste, warmste, mistigste, kortom de meest grijze winter uit derecente geschiedenis kende twee heldere en droge vriesdagen met daartussenin een kraakheldere vriesnacht :3 op 4 januari 1995. De nacht der nachten. Een gelegenheid waar naar meteorenwaarnemers om de acht jaar (...)rijkhalzend uitkijken. Een gelegenheid die keer op keer in grijzigheid ten onder gaat. We hadden er al mee lerenleven : De Boötiden zijn vanuit Nederland niet waarneembaar !En toen herhaalde het wonder van 1991 zich. Weet U nog ? Die onwaarschijnlijk onmogelijke combinatie vaneen weekend, nieuwe maan, een gunstig Geminidenmaximum én twee kraakheldere nachten.We laten de posten verder aan het woord voor hun belevenissen. Geniet na van een aktie die geschiedenisschrijft. Pas over acht jaar mogen we het weer proberen...

Prélude...

Al weken tevoren werden de weerbe-richten dagelijks, nee uurlijks bijge-houden, zeker vanaf de kerst, toenvoor na de jaarwisseling kouder weerop het menu werd gezet. Alle mogelij-ke hoge druk- en depressie scenariospasseerden de revue. Gezien de wis-pelturigheid van de voorspellingen, dievrijwel uurlijks werden bijgesteld, de-den de verschillende weerdiensten het-zelfde.Resultaat : Spanning en onzekerheidtot het laatste moment.Op 2 januari werd weer een nieuwevariant aan de voorspellingen voor de3e toegevoegd. Zonnig!Nadat ons voor de betreffende dag ge-durende de afgelopen week zonne-schijnpercentages van 10 tot 40, neer-slagkansen van 10 tot 50, nachttempe-raturen van 0 tot -4 en windrichtingenvan resp. NW, W, ZO, Z en variabelin het vooruitzicht werden gesteld, wasdit het sein om het Boötiden 1995draaiboek op te starten. Een droom-beeld van een weergaloos helder fir-mament met fonkelende sterren en dui-

zenden flitsende vallende sterren enz...2 januari : Go.....

Het draaiboek

Het zal U reeds opgevallen zijn : Wehebben niet waargenomen vanaf onzevaste stek in Varsseveld. Reeds eenjaar tevoren bleek ons huisje al bezet tezijn, zodat we een andere waarne-mingslokatie moesten zoeken.Gezien onze fijne ervaringen in Rhatijdens de zomerakties van 1994, werdbesloten om post “La-Rha” voor éénnacht opnieuw te aktiveren. Om eenniet te groot beroep te moeten doen opkeuken- en overnachtingsfaciliteiten

Boötiden 1995 vanuit Rha :“... de moeder van alle akties...”

Hans Betlem

Foto 1 : Veteranenteam “Rha” po-seert voor aanvang van de waarne-mingen.Voorste rij vlnr : Engelien Geerdink,Guus Docters van Leeuwen, Olgavan Mil, hond Tillie en Lara Croutch.Achter : Kees Roos, Hans Klück,Hans Betlem, Wendy van Mil, VeraPijl en Fieke Mol.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 17

(uiteindelijk wilden we wél met 12 manwaarnemen...) zou dat betekenen, datde aktie het karakter van een militairbivak zou gaan krijgen, waarbij we al-les zelf mee zouden nemen en waarbijde waarnemers op het eind van de mid-dag op de 3e gebracht zouden wordenin weer opgehaald op de 4e om halfacht, direkt na het einde van de aktie !Gelukkig werden enkele ouders van deEmmaus scholieren bereid gevondenom hun kids op dat moment in Rha opte pikken én het ontbijt voor ons allente verzorgen. Klasse !Op het laatste moment kwamen er nogwijzigingen in de bemanning van onzepost. Omdat we op een onwerkbaargroot waarnemersaantal van 14 dreig-den te geraken werden twee waarne-mers (Koos en Ruud de Voogt) op uit-zendcontract tegen een nog nader tebepalen transfersom ter beschikkinggesteld aan post Rognes Borealis teBiddinghuizen.Op 2 janauri ‘s morgens werden dedeelnemers opgebeld “het gaat door”en werden de laatste wijzigingen in hetvervoersschema aangebracht.

Team “La Rha” presenteert zich :Kees Roos, Guus Docters van Leeu-wen, Olga- en Wendy van Mil, HansKlück, Petrina van Tongeren, LaraCroutch, Vera Pijl, Engelien Geer-dink, Fieke Mol en Iris Ooms en HansBetlem.Dit eliteteam had als missie : Geduren-de minimaal 12 uur non-stop waarne-men. Desnoods bij vriezend weer. Erzou geen warm huisje als infra struk-tuur beschikbaar zijn. Visueel werk :

Intekenen tot de aktiviteit hoger begonte worden. Daarna overgaan op puurinspreken. Voorbereidingen : Het -voorhun nog onbekende- stuk van de ster-renhemel inprenten en zo mogelijk bui-ten opzoeken vóór aanvang van de ak-tie.

Extra voorbereidingen

Gezien de mogelijkheid tot zeer lagetemperaturen moesten er extra voorzie-ningen rond de T-70 camera’s ge-bouwd worden. Deze toestellen werkenop batterijen en de ramp zou niet teoverzien zijn, wanneer bv. de sturendeT-70 camera van een hele batterij zouuitvallen door inzakkende batterijspan-ning. De hele batterij is op dat momentdan dood want handbediening is metdeze toestellen onmogelijk. Met namede knoopcellen van de commandoach-terwanden vormen een kwetsbaar punt.Om dit soort problemen te voorkomenwerden gedurende de week na Kerstwarmteschermen achter tegen de T-

Foto 2 : Het opbouwen van de waar-nemingspost in het besneeuwde land-schap... Rha, 3 janauri 1995.

Foto 3 : Een vroeg exemplaar : Dezemooie -2 Boötide zoefde om22h11m03s UT door Monoceros.Eén van de eerste simultanen. Tien-tallen zouden nog volgen...

18 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

70’s gebouwd : Opstaande aluminiumplaatjes van 2 mm dik ter afmeting vande camera achterwand. Deze werdenop enkele millimeters afstand van decamera achterwanden gemonteerd. Opde achterkant werd een verwar-mingselement aangebracht waarop percamera 20 Watt gestookt werd. Het re-sultaat is een enkele millimeters diklaagje warme lucht tegen de cameraachterwand. De schermen zijn afneem-baar daar ze alleen onder extreme om-standigheden ingezet hoeven te wor-den. Het systeem heeft uitstekend ge-functioneerd. Er hebben zich in de T-70’s geen storingen voorgedaan.

3 januari : Dag der dagen...

‘s Morgens een vet stratocumulusdek.Geen streepje zon te zien. Maar menbleef zonnige perioden beloven met“...vanuit het westen opklaringen inde loop van de ochtend...”. Enkeleuren later al weer bijgesteld “ ... vanuithet noordoosten opklaringen in deloop van de dag...” Tja, zo hou je jeklanten wel bezig. Maar het “point ofno return” was gepasseerd. De buswerd opgehaald en samen met Guus,Olga en Annemarie beladen. Om 12uur vertrek uit Leiden onder een nogsteeds bewolkte hemel. Daar kwam ter

hoogte van Arnhem verandering in.Aan de horizon een fel oranje band.Een kwartiertje later reden we de zonin. Inmiddels had het landschap eenbesneeuwd aanzien gekregen. En om-dat het doodstil was op de weg ont-stond al vlug het gevoel in het buiten-land te rijden. Zó voelt dus een crash-actie aan...Rond 14 uur werden in Varsseveld destatieven voor de camerabatterijen be-laden en een half uurtje later kwam deexpeditie te Rha aan, waar ons weitjevan een ca. 6 cm dikke sneeuwlaagvoorzien bleek.Na enig zoeken werd de meest ge-slaagde waarnemingsplek gevonden enwerden de statieven gemonteerd en decamerabatterijen opgebouwd. Inmid-dels werden de waarnemers in tweeploegen afgeleverd en kwam het veldvoller te staan met stretchers en andermateriaal. Sfeertje... Nog steeds eenstrakblauwe hemel. Schemeringskleu-ren. In het zuidwesten en smal maan-sikkeltje met het asgrauwe licht. Om17 uur stond alles paraat en volgde inhet keukentje een prima maaltijd (dankaan de familie Pijl voor de verzorginghiervan) en de laatste briefing. Waar-nemingsplankjes, kaartensets, schrap-lijsten (tot 1000...), lampjes en dikta-foons, reserve bandjes, batterijen. Dat

alles voor 12 man is toch een hele or-ganisatie. Aluminium pooldekentjeswerden uitgedeeld. Het laatste WC be-zoek.... Go.....

De nacht der nachten :Actie zoals actie bedoeld is....

Om 17h UT startten de eersten hunwaarnemingen al snel gevolgd door deanderen. Meteen werden meteoren ge-zien (Olga...) Mooie, lange sporen.Wel hadden we in die vroege uurtjesnog wat hinder van passerende auto’s.De camerabatterijen startten om 18hUT. Er werden 23 toestellen ingezet :De hoge batterij met 6 zenits; de mid-den batterij met 8 Canon T-70 toestel-len en de lage batterij met 9 CanonAV-1 camera’s. Alle Canons met ori-ginele FD optiek.Het dalen van de radiant de eerste urenwas goed merkbaar. De meeste waar-nemers meldden ruwweg constanteaantallen sporadische meteoren en ge-staag dalende aantallen Boötiden. Tus-sen 21h en 22h30m UT was de showronduit slaapverwekkend. Er werdenmaar enkele Boötiden per uur gezien !Tot onze verbijstering moesten weachteraf vernemen, dat ondermeer hetNOS Journaal de mensen had opge-roepen om rond deze tijd eens naar desterrenregen te gaan kijken.... Ook dewaarnemersploeg was er in deze peri-ode maar moeilijk van te overtuigen,dat over enkele uren boven ons de helzou losbarsten.En toch... Langzaam aan verschenener meer Boötiden. Om 0h UT werd hetintekenen door eenieder beëindigd enwerden de plankjes naar binnen ge-bracht. De meesten hadden op datmoment zo’n 50 tot 100-tal meteoreningetekend. In zeven uur tijd waren deintekenplankjes getransformeerd totminiatuur poollandschappen en het in-

Foto 4 : Een inmiddels legendarischexemplaar. 4 januari 19951h50m23s UT. Boötide -3 in UMa.Zie elders in dit nummer de simul-taancomponent van onze collega’s inBiddinghuizen.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 19

tekenen had inmiddels meer weg ge-kregen van “in het ijs inkrassen”. Doorhet oplopen van de uurfrequentie énhet risico van bevriezingen wanneer jepermanent met je handen boven deslaapzak zou zitten zou intekenen ver-der niet verantwoord zijn.Vanaf ongeveer 0h UT liep het zichtbehoorlijk terug. In het zenit kwam degrensmagnitude zelfs even onder de6.0 en lager aan de hemel was het nogveel erger. Ursiden gedachten om-spoelden ons.Maar ondanks de mistbanken liep deBoötidenfrequentie gestaag verder op.Erg veel helderen waren er niet, maartoch werd zo af en toe een -2 gerap-porteerd. “Nulletjes” werden achteloosingesproken. Veel, heel veel zwakspul. De klok werd bij toerbeurt be-diend door Wendy van Mil en schrijverdezes. Gedurende de hele nacht bleefonze stop-klok perfect synchroon metde DCF-77 ontvanger.Zo’n vier maal werden gedurende denacht de bedkruiken met heet water

ververst en om 2h UT werd er hetebruine bonensoep geserveerd. De bui-tentermometer daalde intussen gestaagnaar -7.6°C.Boötiden, Boötiden... ze waren overalen talrijk. In de nanacht had de klok-kenist regelmatig elke twee á drie se-

conden een oproep om “tijd” te ver-werken. Ongelooflijk !Ook de echt helderen lieten zich in-middels wat meer zien. Een lange -4doorkliefde de Jachthonden op 70 gra-den hoogte in het zuidoosten.Lange -2’en door de Grote Beer vrij-wel in het zenit. Maar ook door An-dromeda op een tiental graden hoogtein het noordwesten. Een -6 spatte tegende ochtendschemering uiteen nabij degrens Lacerta-Pegasus op 10 gradenhoogte in het noordoosten. Smullen...Met zo’n nacht vliegen dertien waar-nemingsuren voorbij. Honderden Boö-tiden per waarnemer. Duizenden voorons allen. Perfect werkende appara-tuur. Alle camera’s vocht- en ijsvrij enperfect transporterend. Klokken blijvenkeurig synchroon. De mist weer ver-dwenen in de nanacht. Grensmagnitudetegen de 6.5. Buitentemperatuur -8°C.Actie zoals actie bedoeld is...

Foto 5 : Tegen de ochtendschemeringviel dit magnifieke exemplaar vanmagnitude -4 in Hercules. Simultaanmet Biddinghuizen.Rha, 4 januari 1995, 4h28m14s UT.

Foto 6 : -4 Boötide, simultaan metBiddinghuizen, gefotografeerd op 4januari 1995 om 5h02m34s UT.

20 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

De sprankelende Venus verschijnt zeerlaag aan de horizon. Boötiden flitsen inhet rond. Tijd...tijd...tijd... Een -4 valtvan Wega naar Albireo. Enige verba-zing bij de west waarnemers die ditgebied in de avond nog intekenden ennu de bekende groepen door de oostploeg horen noemen. Dát is een nachtjedoorzitten mensen ! Korte spoortjespiefen rond de radiant. Opvallend wei-nig nalichtende sporen.Een vroege vrachtwagen herinnert onsaan het feit, dat het dagelijks levenweer op gang komt. De ontbijtploegmoet rond deze tijd in Rotterdam ver-trekken. Een landbouwmachine hindertons mateloos met zijn oranje zwaai-lamp. Om 5h30m UT trekt een von-kenregen langs de noordwestelijke ho-rizon. De eerste treinen in Dierenschrapen het ijs van de bovenleiding.Nog steeds Boötiden. Dictafoons wor-den elk kwartier gecontroleerd op goedfunctioneren van bandjes en batterijen.Bandjes worden omgedraaid. Routi-neus worden nieuwe ingelegd en wordtherstart. Niemand klaagt over kou.Niemand gaat zich binnen opwarmen.Spaarzaam toiletbezoek. Dit is eenveteranenploeg !6h UT. De camera’s beginnen aan op-name 37. De horizon wordt licht. Ditis blessuretijd. Er is weinig animo voorhet spelletje “wie ziet de laatste mete-oor”. Om 6h10m gaan de sluitersdicht.Totale verbijstering bij het aanschou-wen van de toestand waarin we onsinmiddels bevinden. Slaapzakken enstretchers zijn bedekt met millimetersdikke rijp. De camerakisten zijn bedektmet ijsbloemen. Stroomkabels liggenals prehistorische witte monsters stijf

in de sneeuw. De pooldekentjes zijnonherkenbaar. Tja, een militair bivaknietwaar... Een snelle controle van decamera’s : Alle tellers wijzen 38 aan.Ongelooflijk !!

De “after actie”

Snel en geroutineerd worden slaapzak-ken en stretchers voor transport opge-slagen. Naar binnen. Warmte. Bijpra-ten. Wat een aktie ! Half acht : SkyRadio aan de telefoon. Heet van denaald worden de eerste resultaten mee-gedeeld voor het nieuws van 8 uur.Even later verschijnen de eerste afha-lers met het ontbijt. Lekkere crois-santjes, broodjes, krentenbollen, si-nasappelsap. Een half uurtje later zijnacht van de twaalf waarnemers methun spullen vertrokken. In de auto’seen overdaad aan kussens... Nog tij-dens het uitwuiven tegen acht uur valteen groene -6 in een vonkenregen naarde westelijke horizon...Guus, Petrina, Lara en ondergetekendeblijven over.Ons veldje is een schitterend winterlandschap geworden.Het fel oranje ochtendlicht verlichtonze berijpte apparatuur sprookjes-achtig.Eerst kleurenfoto’s maken want zo’naktie maken we nooit meer mee...

De apparatuur moet uit het veld weerde bus in. IJs krabben van camerakis-ten. Apparatuur sneeuwvrij maken.Laden. Al met al gaat er toch veelmeer tijd in zitten dan gepland.Het slapen wordt inmiddels maar ver-geten... 11 uur : Koffie met koek.12 uur : Vertrek. Rha, good bye.Een uurtje later worden we gastvrijonthaald bij de familie Schinckelshoekin Varsseveld. Bijpraten. Het was ookdaar helder en er is aan ons gedacht.Er staat een vreemde auto met Duitskenteken voor ons huisje...Snel worden de statieven op het zol-dertje gezet en wordt koers gezet naarLeiden. Felle zon. Strakblauwe lucht.16 uur : Aankomst Leiden. Bus lossenen de camerabatterijen gelijk openzetten om het vocht eruit te laten.Films uit de camera’s. Lekker Chine-zen. Ondertussen al een beetje slapen...In de avond de bus terug naar de ver-huurder. Het zit erop. De “moeder al-ler akties” is voorbij.

Resultaten

De dagen na de aktie kon nog van en-kele vakantiedagen geprofiteerd wor-den. Reeds op 5 januari gingen demeeste films de ontwikkelaar in.Op het moment dat dit verslag wordtopgemaakt (8 januari) zijn alle nega-

Foto 7 : De -6 Boötide die de waar-nemers niet zagen maar de Canonbatterij op zijn hoge standplaats wel.Dit schitterende exemplaar had zijneindflare op slechts 5 graden hoogte inhet Noordoosten in Lacerta.4 januari 1995 5h46m20s UT. Hettijdstip werd geleverd door Koen Mis-kotte, die de vuurbol vanuit Bidding-huizen nabij Deneb waarnam.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 21

tieven uitgelouped en gerubriceerd.Eén Zenit camera van de hoge batterijbleek niet goed te hebben gewerkt. Deoverige 22 hebben perfect gefunctio-neerd. Op alle negatieven zijn 131meteoorsporen aangetroffen waarvan129 Boötiden. Het idee dat je er maarweinig gefotografeerd hebt tijdens eenaktie wordt altijd weer geloochenstraft.Aan de visuele resultaten wordt, metname in het Rotterdamse, nog hardgewerkt. Banden worden uitgeluisterd,intekeningen bijgewerkt. Uurtellingen,magnitudendistributies, t-effektief be-palen. Het is inmiddels allemaal ver-trouwde kost. De buit is binnen !

Tot slot

Onze welgemeende dank aan Gerarden Margreet voor de gastvrijheid. Demanier waarop jullie je keuken liet an-nexeren was geweldig. Ook dank aande familie Schinckelshoek voor hunhulp bij het halen en brengen van hetstatiefmateriaal.

Een gedenkwaardige actie! Dat is welhet minste dat je kunt zeggen van dezeweergaloze Boötidenactie 1995!Eigenlijk begint het voorspel al met dezo geslaagde Geminidenactie 1994 ineen bak met maanlicht. Die actie dien-de als een generale repetitie maargroeide uit tot een volwaardige actiewaarbij alle grote posten gedurende delaatste uren van de nacht 13/14 de-cember voluit draaiden. Het enthou-siasme kende geen grenzen en ook deUrsiden zouden we wel even mee-pikken. Welnu het scheelde niet veel:waarnemers en apparatuur stondenweer gespannen in de startblokkenmaar te elfder ure werden we gedwon-gen de actie wegens snel opkomendemist en laaghangende bewolking af tegelasten. Dan volgen circa 12 hele lan-ge dagen met gestaag oplopende span-ning tot het hoogtepunt van? Tja: tochmaar van 1994 misschien? In de toe-komst kunnen we nog niet kijken metal die zeer geheime waarnemingsplan-nen op de plank...De situatie heeft qua entourage veel

weg van de eveneens legendarischeGeminidenactie 1990 en de historischePerseïden actie 1993 beide in de Pro-vence. Ook nu is iedereen vol activiteiten de spanning hoe het weer zich zalgedragen loopt immer verder op. Hetwoord "valium" is inmiddels bij allentot begrip verheven. We hebben vol-gens de deskundigen slechts een kleinekans dat het de gehele nacht helder zalzijn rond het maximum der Boötiden.Elke dag worden de NOS-teletekstpa-gina’s 702 t/m 705 en de RTL-pagina's171 t/m 175 gespeld. Ook de nationaleweermannen John Bernhard en ErwinKrol worden nauwgezet beluisterd. Wevolgen de voorspellingen bijkans vanuur tot uur en ook hetgeen er nietwordt voorspeld is van groot belang.Al voor de jaarwisseling tekent de si-tuatie zich af. Rond de jaarwisselingen de eerste dagen daarna een zeerguur weertype met alle soorten neer-slag die ons weer rijk is. Daarna zoude atmosfeer tot rust moeten komen enbestaat er een kans op een deels heldernacht 3/4 januari.

Foto 8 : Winter wonderland...Het waarnemingsveldje als poolland-schap even na zonsopkomst.

Historische Boötidenactie te Biddinghuizen!

Casper ter Kuile.

22 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

De jaarwisseling wordt in gepaste sfe-ren gevierd te Leiden. Het spreekt voorzich dat de Boötiden op eenzamehoogte staan in het rijtje van veel-besproken onderwerpen. Afgesprokenwordt dat post Biddinghuizen verster-king gaat krijgen van Ruud en KoosDe Voogt. Verder plannen we om vanafuiterlijk 20:00 met alle materiaal in delucht te zijn. Hans wil zelfs al vanaf19:00 volop draaien!Rond die tijd spookt nog altijd eeneventuele crashactie in de hoofden vanhet team Biddinghuizen rond. Hanshaalt alles uit de kast om ons daarvanaf te houden wetende dat post Rhadan een simultaanpost armer zal zijn.Hans krijgt steun van de weergoden dieEuropa op tweede kerstdag trakterenop een gigantische ijsbaan waardoorhet verkeer volledig in het honderd

loopt. Dit gebeuren zet mij met beidebenen op de grond. Inderdaad is hethartje winter mogelijk niet zo heel ver-standig om een slordige 800 kilometerte crashen en na een ongetwijfeld zwa-re waarnemingsnacht weer diezelfde800 kilometer over verijsde en be-sneeuwde wegen weer terug te kerennaar "Die Heimat" waar de volgendedag de baas weer wacht...En ook de baas helpt Hans een handjemee want zowel ik als Robert kunnenfeitelijk moeilijk 2 dagen verlof opne-men. Als puntje bij paaltje komt blijktdat zowel Robert, Koen en ikzelf omuiteenlopende redenen liever vanuitBiddinghuizen gaan waarnemen. Welis VST-Lattrop nog een tijdlang in de"picture" maar ook deze optie behoeftniet te worden aangesproken.De voorspellingen blijven zich langhullen in "nevels". De nacht der nach-ten wordt in de voorspellingen ge-makshalve maar overgeslagen. Zorg-wekkend is de voorspelde minimumtemperatuur die maar net onder nulligt. Bij een heldere januari-nacht moet

de temperatuur al gauw tot min vijfgraden kunnen dalen. Deze voorspel-ling zou erop wijzen dat we de nachtslechts ten dele helder zullen hebben.Maandagavond maar eens zeer nauw-keurig de satellietfoto's van Erwin be-studeren. Dat ziet er perfect uit! En-geland geheel onbewolkt en het noor-den van de Noordzee eveneens. Alleenten oosten van Engeland boven deNoordzee zitten wat minuscule wol-kenveldjes. Als al deze heldere polairelucht ons ten deel zal vallen zitten wegebeiteld! Maar ook de komende nachtmaandag op dinsdag kan best wel eenswat leuks brengen voor de waarnemerste Harderwijk. Marco is namelijk aleen dag eerder afgereisd naar Harder-wijk om de activiteit van de Boötidenzo goed mogelijk in kaart te brengen.Koen en Marco zijn voornemens omrond 00:00 naar de watertoren te gaanen vandaar af enkele uren mee te pik-ken. Ik heb de indruk dat het ze wel zallukken. Flinke opklaringen drijven inde avonduren over De Bilt. Diezelfdeavond nog vele telefoontjes over en

Foto 9 : Dé ultieme meteooropname.Onvolprezen Canon kwaliteit á la postBiddinghuizen. 1h50m23s UT op 4januari 1995. SimultaancomponentRha zie foto 4.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 23

weer met de laatste stand van zaken.Alles is in kannen en kruiken. Robertzal direct vanuit z'n werk doorrijdennaar Biddinghuizen en verwacht tussen19:00 en 20:00 uur te arriveren. Tus-sen de telefonades door probeer ikreeds zoveel mogelijk materiaal bene-den in de schuur op te slaan om devolgende dag zo snel mogelijk te kun-nen vertrekken.Dinsdagochtend is het dan eindelijkzover. De verwachting wordt bijgesteldin de zozeer door ons verlangde endoor de satellietfoto's aangekondigdeheldere nacht met bijbehorende matigevorst. Dat kan niet meer kapot! Opmijn werk aangekomen is mijn aller-eerste daad (nog voor de koffie...) hetverlof opnemen van de dinsdagmiddagen woensdagochtend. Meer is helaasniet haalbaar vanwege de scherp ge-stelde deadlines (vrijdag) van zeker

project. Het kost duidelijk moeite ommijn hoofd bij het werk te houden. Ikheb als een rasechte amateur-meteoroloog mijn PC zodanig opge-steld dat ik over en langs het beeld-scherm een blik naar buiten kan wer-pen om het weder te bemonsteren. On-danks de bewolking in de ochtendurenis één ding voor allen glashelder: dezeal bij voorbaat historische actie zalvanuit locatie Biddinghuizen gaanplaatsvinden. Er is geen enkele redenmeer te verzinnen om waar dan ooknaar toe te crashen. En ik heb zo hetdonkerbruine vermoeden dat iedereendaar heimelijk wel erg veel vrede meeheeft... Zodra de PC 12:00 uur slaatfluks op huis aan. De middag is eenuitermate gedenkwaardige die kanwedijveren met beroemde middagenvoor even zo beroemde acties in hetverleden.Ten eerste een snoekduik naar het TV-apparaat voor de allerlaatste voorspel-lingen. Die zijn en blijven super!Daarna een telefoontje naar Koen enMarco om te horen hoe de afgelopen

nacht is verlopen. Helaas: een teveelaan bewolking heeft de opgaande flankvan de Boötiden aan het oog van beidegeoefende waarnemers onttrokken.Misschien is dat maar goed ook wantbeiden zijn nu optimaal uitgerust voorhele lange enerverende nacht! Pa Mis-kotte brengt Koen en Marco reeds om16:00 uur naar Biddinghuizen zodat zijalle apparatuur nog vóór het donkerkunnen opstellen. Vanaf 19:00 wilKoen de hoge batterij laten draaien.Met een belichtingstijd van 20 minutenzal de hoge batterij een volle nachtlang Boötiden kunnen harken tot circa07:20 toe. Ik zelf probeer ernaar testreven om uiterlijk rond 20:00 met dezenit-batterij in de lucht te zijn. Nunaar Utrecht om twee extra sjaals in tekopen om de batterijen lekker warm inte kunnen pakken en vervolgens de busvan Budget-Rent ophalen.Teruggekomen te De Bilt blijken devoorspelde opklaringen aan de NO-horizon zichtbaar te worden! Ik besluitmijn vertrektijdstip te vervroegen naar17:30 uur uiterlijk. Dan moet er nu

Foto 10 : 1h33m26s UT. Een Boötidevan magnitude -2 valt laag in hetwesten in de Stier. Simultaanopnamemet post Rha.

24 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

even stevig worden aangepoot! De vierCanon T-70's van de zenit-batterijprogrammeer ik vast op een start-tijdstip van 19:15 uur. Dat moet tochhaalbaar zijn. Dan gaat met de moedder wanhoop de lage batterij omlaag.Inmiddels heb ik de truc beet om ditgevaarte geheel alleen naar boven ennaar beneden te krijgen. Maar het blijfteen hele toer die de uiterste inspanningvergt. Het is bepaald imposant om tezien wat er zoal meegaat voor een actiedie toch maar een nachtje duurt. Dehoeveelheid bagage doet sterk denkenaan die roemruchte actie in de zomervan 1993 naar de Provence!Het is overduidelijk niet zomaar deeerste de beste Perseïden nacht... Neen:dit belooft een van avond- tot ochtend-schemering glasheldere Boötidennachtte worden! En zoiets is in ons wolken-rijke landje uitermate zeldzaam. Ikneem alles mee wat ook maar enigszinsvan pas zou kunnen komen. Heel veelwarme kledij want het beloofd"redelijk fris" te worden. Gelukkig kanik mijn bergervaring met bijbehorendeuitrusting aanspreken. Ook gaat erveel brood, koekjes en twee tot de nokgevulde thermoskannen met koffiemee. Er gaat een complete uitzet aanoptiek mee die ingezet kan worden alsde toestand dat verreist. Je weet ten-slotte maar nooit... Voor Robert neemik een tweetal met fietsdynamo's aan-gedreven sectoren mee. Deze wordeningezet voor de superlage kamera's diein de richting van de posten Rha, Bos-schenhoofd en Oostkapelle staan opge-steld. Zelfs vóór op schema vertrek ikom 17:25 vanuit een reeds donker DeBilt naar Biddinghuizen.Daar word ik om 18:15 uur hartelijkverwelkomd door Koen en Marco dieal zo'n twee uur ter plaatse de wachthouden. Een fanatieke Marco is zelfsal een kwartier aan het waarnemen!Een blik naar het firmament leert mij

dat het schitterend helder is en eenadembenemende sterrenhemel ont-vouwt zich aan de aanwezigen. Wevoelen instinctief aan dat dit een heelbijzonder nachtje gaat worden...Direct ga ik samen met Koen het mate-riaal uitladen en de batterijen opzetten.Gelukkig hebben we daarvoor precieseen uur de tijd alvorens de zenitbatterijvolautomatisch in bedrijf komt. Hetopzetten verloopt vlot en zonder pro-blemen. Ruim voor tijd staat alles op-gesteld, zijn de camera's ingepakt insjaals en staat de verwarming op volvermogen aan.Om 18:00 UT precies start de voorge-programmeerde hoge batterij vanKoen. Een kwartier later gevolgd dooreen eveneens voorgeprogrammeerdezenit batterij. De Canon techniek staatvoor niets. De T-70 voorzien vancommando-achterwand is een schot inde roos voor de meteorenfotograaf!Inmiddels zijn de eerste lange trageBoötiden reeds aan de avondhemel ge-signaleerd. Sterker nog: rond 16:16UT wordt door Marco de eerste Boöti-de bolide van deze waarnemingsnachtte Biddinghuizen laag aan de noorde-lijk hemelkoepel waargenomen! Onge-veer een uur later mogen wij Robertverwelkomen op het waarnemingsplat-

form. De eerste daad die Robert ver-richt is het open gooien van de All-Sky. Tijdens het verloop van de nachtzal Robert de film van de All-Sky tweekeer verwisselen. In totaal worden ermet de All-Sky 25 6 x 6 opnames meteen belichtingstijd van 30 minuten ge-maakt. Daarna plaatsen wij een twee-tal superlaag gerichte Canon camera'sin de richting van de posten Rha in hetzuid-oosten en Bosschenhoofd enOostkapelle in het zuidwesten. Daar-voor moeten ter plaatse nog enkeleeenvoudige elektrische handelingenworden verricht. De kijkrichtingenvoor de visuele waarnemers zijn onge-veer als volgt aan de hemel verdeeld:Marco ligt op het zuidoosten, Koen ophet westen en Robert op het noorden.Ikzelf kijk in het verlengde van de wegnaar het noordoosten waar de radiantlangzaam en allengs steeds sneller aanhet firmament zal stijgen. Gelijk ben ikzo in de gelegenheid een oogje in hetzeil houden op het geautomatiseerdecamerapark. Want er zijn zo van diemomenten dat er toch maar niets bovenhet oude vertrouwde handwerk uitgaat... Alle waarnemers maken gebruikvan recorders om hun waarnemingenop in te babbelen. Voor mij geldt dat ikvooral tijdstippen en posities van foto-

Foto 11 : 4 januari 1995 5h42m39sUT. -2 Boötide in Hercules. Simul-taanopname met post Rha, van waar-uit gezien de meteoor van de Lier naarde Zwaan viel.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 25

grafische kandidaten inspreek en debelichtingsgegevens van de camera's.Weer ongeveer een uur later arriverenRuud en Koos de Voogt ten tonele omde visuele waarnemers te versterken.De belichtingstijd van de lage batterijheb ik voorgeprogrammeerd op 15 mi-nuten omdat de horizon toch net eveniets minder is dan tijdens die bijzonderfraaie Perseïden nacht deze zomer. Dathoudt in dat deze batterij in de luchtgaat om 21:00 UT precies en, evenalsde andere camera's, doordraait tot inde ochtendschemering. Vanaf dit ogen-

blik is het dan eindelijk zover: allewaarnemers en apparatuur is in volbedrijf om de komende 9 lange urenalles tot zich te nemen wat de toekomstvoor ons in petto heeft...Robert en ik brengen nog even een be-zoek aan mevrouw Appel en Yvette omeen kleinigheid aan te bieden als dankvoor het aan ons beschikbaar stellenvan deze uitmuntende waarnemingslo-katie. Beiden zijn zeer benieuwd naaronze verrichtingen en beloven in deloop van de avond of nacht een kijkjete komen nemen. De eerste uren verlo-

pen tamelijk rustig. Hetgeen geen ver-wondering mag wekken gezien de lagestand van de radiant aan de hemel.Vanaf 01:00 UT echter, gaat de fre-quentie langzaam maar zeker omhoog.Tussen circa 01:00 en 02:00 krijgenwe bezoek van mevrouw Appel diesamen met de buren en hun kroost ookwillen genieten van het kosmischevuurwerk aan de donkere nachthemelin de polder. Op een zeker moment ligtde betonweg bezaaid met ligstoelen eneven telt post Biddinghuizen zelfs meerwaarnemers dan post Rha... Eenhoogtepunt voor post Biddinghuizen isde wel zeer fraaie -3 Boötide die om01:50:28 UT de kleine Leeuw door-klieft. Rond dit tijdstip begint deuurfrequentie explosief te stijgen en erzijn momenten dat de Boötiden het de,zeer ervaren, waarnemers echt moeilijkmaken. De Perseïden 1993 lijken somszelfs te herleven! Ook de boliden latenzich niet onbetuigd alhoewel deze zichniet wensen te laten vereeuwigen zoalseen bekend fotograaf reeds uit een ja-renlange ervaring maar al te goedweet... Zo verschijnt de -5 Boötide van03:08:04 UT nabij Sirius en zit daar-mee te laag voor de batterijen. Het-zelfde geldt voor de -5 Boötide die aanhet einde van de waarnemingsnacht om05:46:20 UT onder Deneb oplicht. Hetis deze fraaie Boötide die is vastgelegddoor de superlage batterij van postRha. Ondanks de kou (rond 03 UT isde temperatuur op waarnemingsniveaugezakt tot -8 graden!) komen we denacht redelijk goed door zonder ge-bruik te maken van de op het laatstnog door Hans in elkaar geknutseldeelektrische straalkachel. De fraaie he-mel en de zeer hoge activiteit nooptniemand ertoe om van een lange pauzete gaan genieten. De waarnemers krij-

Foto 12 : Volgens de visuele deskun-digen moeten er in zo’n nacht ooksporadische meteoren verschijnen...Deze -1 werd om 3h18m17s UT si-multaan gefotografeerd tussen deposten Biddinghuizen (deze foto) enRha.

26 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

gen de kans niet om eetlust of dorst tekrijgen want voordat dat moment aan-breekt worden zij bijgevoederd doorCRTK met koffie en andere versnape-ringen. Aan het eind van de nacht heb-ben we wel de indruk dat de gemiddel-de helderheid van de Boötiden lagerligt dan bijvoorbeeld de Perseïden ende Geminiden. Desondanks mogen wespreken van een uitermate geslaagdeen zonder twijfel historische aktie!Want hoe lang zal het wel niet durenvoordat alle omstandigheden weer netzo optimaal zijn als dit keer?Na afloop brengen we eerst Koen metal zijn materiaal naar de Westrak teHarderwijk. We zijn nog maar net wegals Marco en ik rond 07:15 UT in hetzuid-westen een -5 bolide omlaag zien

storten. Als we bij vol daglicht bijKoen en Lizzy aankomen drinken wenog even een kop koffie op de goedeafloop van deze wel zeer bijzondereaktie. Daarna gaat het door naar DeBilt alwaar Marco 's-middags z'n roesuitslaapt en ik naar het RIVM vertrek.Zelden heb ik zo'n moeite gehad ommijn ogen open te houden. Stilzittenachter de PC is fataal en ik ga dusmaar rondlopen en anderen van hetwerk afhouden...Thuisgekomen is Marco nog ver wegin dromenland. Ik maak van de gele-genheid gebruik om de chaos weerenigszins de baas te worden.'s-Avonds gaan we even langs bijbuurman Jacob Kuiper. Die heeft allenieuws-items betreffende het Boötidenspektakel op video vastgelegd. Hetspreekt voor zich dat Jacobs supermeteoor, afkomstig van de Perseïdencrash-actie in 1993 naar de Vogezen,weer eens de hoofdrol vertolkt. Hetmoet gezegd: het is zonder enige twij-

fel een sublieme treffer die hoog scoortin de top-10 aller tijden. Dat ik tot opdit ogenblik nog geen nachtrust hebmogen genieten breekt me nu op: ikdommel in slaap tijdens de zoveelstevideo. Snel naar huis en onder de wol.Maar eerst blijkt dat "hotel ter Kuile"een belangrijk attribuut niet kan aanle-veren: een wekker voor gast Marco.Marco wil namelijk, evenals Koen, nogenkele uren van de nacht 4/5 waarne-men om de dalende flank van de Boö-tiden te observeren. In arren moedewordt Marco's horloge tot wekker ge-promoveerd en op 3 uur UT inge-steld... Als ik 's-ochtends vroeg doorhet raam kijk naar buiten kijk zie ik totmijn verbazing geen sporen van waar-nemingsactiviteit. Terugkomend vanhet RIVM hoor ik van Marco de waretoedracht: het horloge zal zijn wekken-de functie pas ergens in april gaan ver-vullen... Helaas geen neergaande flan-ken maar wel een goede nachtrust endat is zo slecht nog niet voor onze

Foto 13 : Een -2 Boötide baant zicheen weg door de ‘steel’van de GroteBeer. Biddinghuizen, 3 januari 1995,22h50m12s UT. Simultaanopnamemet post Rha.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 27

maestro. Dat betekent dat het 's-avonds uitwerken is geblazen. De vol-gende morgen ligt er buiten zowaar eenfors pak sneeuw! Zo'n imposantesneeuwmassa heb ik hier te De Bilt ingeen jaren meer meegemaakt. Natuur-lijk rijden er nu geen bussen en treinenzodat Marco niets anders overblijftdan te De Bilt al zijn waarnemingen uitte werken.Enkele resultaten willen we U niet ont-houden voor zover deze al niet via an-dere kanalen bekend zijn geworden.Het totaal aantal waargenomen meteo-ren vanuit Biddinghuizen bedraagtvoor Koen 675, voor Marco 560, voorRobert 383 en voor Ruud en Koosbeiden rond de 350 meteoren. Allewaarnemers registreren circa 50 mete-oren van magnitude 0 en helderder.Door de constante hemelbewakingdoor het waarnemingsteam te Bidding-huizen zijn inmiddels de meeste foto-grafische treffers van een tijdstip voor-zien. Hulde aan de waarnemers! Deeerste rekenpartijen ter bepaling van deZHR te De Bilt via de methode vanvergelijking met sporadische meteorengeven nog niet helemaal de gewensteresultaten. Dit is het gevolg van Mar-co's tot dusver gehanteerde Cp-waardevan 0.8 en een te laag berekende R-waarde. Later wordt te Leiden via demethode van de standaard kansfunctieR, meer realistisch, bepaald op 2.4.Daarbij blijkt tevens Marco's Cp temoeten worden opgewaardeerd tot 1.2.De waarnemingen van Marco, gecom-bineerd met die van Koen, Marc enCarl leiden tot een maximale ZHR vancirca 150 rond 2:15 UT. Dit resultaatblijkt zeer fraai in lijn te zijn met detheoretisch bepaalde waarde door Pe-ter Jenniskens. Inmiddels komen, viahet internet, ook buitenlandse resulta-ten binnen. De Hongaren komen totvergelijkbare resultaten: een maximaleZHR rond 3 UT. Visueel mogen wespreken van een uitzonderlijk goedverlopen Boötidenactie. Koen heeft

zelfs de nacht 4/5 nog enkele urenwaargenomen en constateerde dat deBoötiden-activiteit weer vrijwel terugwas gekeerd tot het niveau van de spo-radische achtergrond.Fotografisch is de actie nagenoeg per-fect verlopen. Natuurlijk gaat er altijdwel iets niet volgens het boekje maardat hoort er nu eenmaal bij. Als erniets meer fout gaat is de lol er ookwel af... Je moet toch wat werk omhanden houden voor de volgende actie.Zoals gebruikelijk kost het wat meertijd vooraleer de fotografische resulta-ten bekend zijn. De films uit de velecamera's moeten worden ontwikkeld enalle negatieven moeten nauwgezetworden afgeloept. Bij de fotografiegaat het niet alleen om de kwantiteitmaar bovenal om kwaliteit. Juist ditlaatste begrip gaat met ingang van de-ze actie voor het eerst (te Biddinghui-zen) echt gestalte krijgen. De Gemini-den 1994 van een drietal weken gele-den lieten al een voorproefje zien:fraaie haarscherpe negatieven. Nu zien

we, vanuit het donkere Biddinghuizen,wat de kwaliteit van een Canon objec-tief echt waard is. Van begin tot eindvan de nacht zijn en blijven(!) de ne-gatieven tot in de hoeken vlijmscherp.Stersporen van een enkele korrel diktegedurende de gehele belichtingstijd van20 lange minuten. Ik kan mij dit soortkwaliteitsbeelden alleen nog ten dele inde herinnering halen van opnamen af-komstig uit een Canonet van FrankWitte uit de beginperiode van postBuurse. Zelfs de opnamekwaliteit vande Perseïden 1993 in de Provence(dezelfde Canon's!) legt het hier dik te-genaf. Het geheim: houdt vocht en kouweg van de camera's door ze te om-wikkelen met een sjaal en stook ze, vanonderaf, flink warm. Dit nummer vanRadiant bewijst het: oogverblindendfraaie opnamen! Nu pas zal blijken ofde foto-CD techniek deze schitterendenegatieven met dezelfde fenomenalescherpte kan weergeven. Wij zijn be-nieuwd! Het gevolg is dat heldere me-teoren niet meer als een dikke klodder

Foto 14 : Trimultaan : -2 Boötide inCassiopea. 2h18m58s UT. Foto postBiddinghuizen.

28 Jaargang 17 nummer 1. Februari 1995

het negatief af spetteren. Neen, nu zijnhet vaak nauwelijks te onderscheidenragfijne sporen. Als extraatje geven demooie vierbladen sectoren bij de mid-del-snelle Boötiden al gauw een flinkaantal onderbrekingen. Het gevolg laatzich raden: wij mogen een flinke kwa-liteits-sprong verwachten in de nauw-keurigheid van de meetresultaten endaarvan afgeleid de nauwkeurigheidvan de baanelementen.De voorlopige fotografische resultatenvan post Biddinghuizen: 5 treffers opde All-Sky, 17 op de zenit batterij, 68op de hoge batterij en 41 op de lagebatterij. Bruto totaal komen we op 131treffers. Van dit getal moeten de dub-belen nog worden afgetrokken. Op hetmoment dat dit verslag wordt samen-gesteld is nog niet bekend wat de uit-eindelijke score zal zijn. Een eersteschatting, uitsluitend op vergelijking

van tijdstippen, levert ruwweg 50 mo-gelijke simultanen op tussen de postente Rha en Biddinghuizen.Het zal na lezing van dit nummer vanRadiant wel "zonneklaar" zijn. Wehebben een gedenkwaardige actie ach-ter de rug. De Boötiden 1995 hebbengeschiedenis geschreven. Alle elemen-ten speelden in ons voordeel op één na.Het maximum viel perfect op het juistetijdstip, er was geen storend maanlichten het was de gehele lange nacht glas-helder. Dat de actie precies midden inde (drukke) week viel is snel vergeten.Enige logica leert dat we er waar-schijnlijk niet op hoeven te rekenen datdeze omstandigheden zich binnen af-zienbare termijn weer zullen voordoen.Gelukkig kunnen we nog lang nage-nieten van deze uitzonderlijk geslaagdeactie die zeker als voorbeeld mag die-nen voor dat wat nu nog in de toe-komst verborgen ligt... Tot slot nog eenwoord van grote dank aan defamilie Appel die hun terrein aan onster beschikking stelde. Het is overdui-delijk dat de fraaie waarnemingsom-standigheden in de (nog) zo donkere

polder mede hebben bijgedragen tot degeweldige resultaten van deze histori-sche Boötiden-actie 1995!

Boötiden '95 :Na 17 jaar ...Carl Johannink

Eindelijk! Het was weer eens kraak-helder op de derde januari! Nu was hetdat twee jaar geleden ook wel, maar ditjaar was en het weer goed, en de maanafwezig, en het maximum viel in denacht. Geen wonder dat de weerbe-richten vanaf de kerstdagen nauwlet-tend werden gevolgd.Op de derde januari rond 10.30 uurbrak de bewolking te Gronau. Kortdaarna scheen de zon. Met André, Ralfen Ben was al aktie-bereidheid uitge-wisseld, en zodoende was het zeker datpost Lattrop visueel bemand was.Toen ondergetekende die avond rondhalf elf op VST aankwam, bedolvenonder een luchtbed, dekens en eenslaapzak, keken enkele late bezoekerstoch wel wat vreemd. Maar dat zijn wewel gewend zo langzamerhand. Totmijn genoegen waren ook de volgendepersonen aanwezig: Derk Zeedijk, Ar-jan Ploegmakers, Arnold Tukkers, An-dre Kluitenberg, Ralf Mulder, PatrickSchiphorst, Peter Leusman, Ger Slompen Bertus Bruns.Met deze meute was het dak vrijwelvolledig bezet. Het was dan ook rondmiddernacht voor de verslaggever vanRadio Oost bijzonder moeilijk om opde been te blijven. Het lukte, en zowerd hij live, en het publiek de volgen-de dag getuige van ons gehuil en hecti-sche gesprekken bij tijd en wijle.Niet iedereen was doorlopend met me-teoren bezig. De sterren stonden stilaan de hemel en de melkweg was pro-bleemloos te volgen door de winter-sterrenbeelden. Zo'n combinatie vangoede helderheid en rustige lucht lietDerk zich niet ontgaan. Hij dook dekoepel in en bekeek de Orionneveldoor de 40cm. Lyrisch hing hij daarna

Foto 15 : -2 Boötide, gefotografeerdvanuit Biddinghuizen op 4 januari1995 om 4h50m50s UT. Simultaanmet Oostkapelle.

Radiant, Journal of the Dutch Meteor Society 29

uit de koepel: "tjonge, die Orionnevelziet er uit zoals op de poster beneden" .(vijf seconden stilte op de waarneem-vloer) ... "Nou, dan bekijk ik strakswel die poster" kreeg hij als nuchterantwoord van een die avond wel ergfanatieke Ralf.Er werd waargenomen van 22.25-23.25, 23.58-01.30 en 02.09-04.25UT door de meesten. In de pauzeswerd er beneden koffie gedronken, erwas soep, broodjes en een strijkjezorgde voor een vleugje cultuur op de-ze gedenkwaardige avond. Enkelenkapten eerder omdat ze de volgendedag weer vroeg op moesten. Zo ookPeter Leusman die de volgende daggewoon weer moest werken. Kortomhet was gezellig en er was veel te zien.Alleen het aantal helderen viel een tik-keltje tegen, maar de activiteit mochter wezen. Vaak werden meerdere me-teoren in een minuut gezien, waarnahet weer een poosje stil was. Rond halfzes kapten we er mee: na nog een tijdjeruiten krabben kon ik op weg enwas ikkort na zessen thuis.Dat was het dan: de eerste geslaagdeBoötiden-aktie sinds de grote aktie op2/3, 3/4 en 4/5 januari 1978... de tijdgaat snel.

Boötiden 1995Cyclops Oostkapelle

Klaas Jobse

Na de geslaagde Geminidenaktie waser nu eindelijk ook eens goed weer tij-dens de nacht 3/4 januari.Na 15 jaar proberen lukte het eindelijkom de Boötiden vanuit Cyclops eens involle glorie te aanschouwen. En hetwerd inderdaad de show die we ver-wachten konden! Opgeklopte verhalenin de pers bereiden iedereen voor opgrote sterrenregens. Popularisators vande astronomie bemoeiden zich ook metde zaak en grootse verwachtingen wer-den bij het publiek gewekt. Maar watvoor een ervaren waarnemer een show

is , hoeft dat voor de leek zeker niet tezijn. Als men dan 's avonds om 10 uural naar buiten in de kou wordt ge-stuurd met de belofte van regens vanvallende sterren is de teleurstelling bijde grote massa begrijpelijk. Die enkelemeteoor die dan voor de volhouderwordt gezien haalt het dan natuurlijkniet bij al het aardse vuurwerk van eenpaar dagen geleden.Mensen die in de vroege ochtend hunblik omhoog richten zagen ook toennog geen sterrenregens maar toch welflinke aantallen mooie meteoren.Door deze berichtenstroom kreeg ookCyclops te maken met wat meer be-langstelling dan gewoonlijk. Een wis-selende bemanning vulde het observa-torium; Michiel van Vliet zette zijn la-ge batterij van 8 camera's in en zorgdevoor het leeuwedeel van de visuelewaarnemingen, Ronald Minnebreukervan de Volkssterrenwacht PhilippusLansbergen, Ad Murre, Marcel Murreen Remco van Schelven waren voorenkele uren gastwaarnemer te Cyclops.Laatstgenoemde kwam als verslagge-ver van Omroep Zeeland, en hield hettoch wel een paar uur vol met het stel-len van lastige vragen en het wakkerhouden van Michiel.....Afwezig was Marc de Lignie die hetweerbericht te onzeker vond om naarZeeland af te reizen en daarom de om-geving van Leidschendam verkoosvoor een eventueel heldere nacht.Ondergetekende had de eerste 4 werk-dagen van 1995 vrij genomen om weereens ouderwets mee te kunnen doe ineen waarneemcampagne.Het bekende last-minute werk namevenredig toe met het steeds hoopvollerworden van de weersverwachting. Op2 januari werden nog twee fotokame-ra's in de dump aangeschaft, en op 3januari werd volgens het "SysteemJobse" nog snel even wat kameraver-warming en een extra 2-kamerabatterijin elkaar gezet om laag in het Noord-Oosten te kunnen fotograferen.Deze NOBATT werd voorzien vantwee T-70 toestellen met commando-achterwand. Tijdens het opstarten vandeze batterij weigerde helaas één van

de toestellen en nachtelijk soldeerwerkkon ook daar geen verandering inbrengen, jammer want deze extra lagebatterij (28° Hoogte) kan voor de si-multanen met de verre posten zorgen.Door het ontbreken van Marc zijn ho-ge batterij werd FLEXBATT hoog in-gezet. Naast de 7.5 mm All-sky ope-reerde de grootbeeld fish-eye TAXvanaf de volgmontering.De totale fotografische oogst van Cy-clops was 72 stuks en dat was toch ei-genlijk wel boven verwachting.Naast de fotografische en visuele acti-viteiten was er dit keer geen all-sky vi-deobewaking. Eén van de videocame-ra's werd op oudejaar naar de Familievan 't Leven in Bosschenhoofd ge-bracht alwaar Jaap van 't Leven de be-diening tijdens de nacht 3/4 op zichzou nemen. De andere videocamerableef te Cyclops en zodoende kon ereen videosimultaanaktie in het Zuid-Westen van Nederland plaatsvinden.Op dit moment (15 jan.) zijn er noggeen exacte getallen van het videoge-beuren bekend, maar ook dit deel vande actie lijkt geslaagd. Er is ongeveer10 uur simultaan gefilmd. Doordat erdeze keer gebruik werd gemaakt vantelelenzen (85/1.2 en 135/2.0) moet ervoor videobegrippen zeer nauwkeurigeresultaten te behalen zijn.Een eerste impressie van het videoma-teriaal leert dat de Boötiden het op vi-deo niet zo goed doen, zo blijkt uit deresultaten van de videocamera BETSY2. dit toestel was dit keer als volgt sa-mengesteld: 135/2.0 objectief MCPXX 1332 en Video8 videocamera.De kamera die Jaap te Bosschenhoofdbediende werkte met een 85/1.2, MCPXX 1400, HI8 combinatie en dat re-sulteerde in een beeldveld van 17°.Er zullen naar schatting ca. 60 goedverwerkbare videosimultanen geoogstzijn, de helft daarvan zullen Boötidenzijn. Na een mislukt najaar zorgdentwee heldere nachten op het juiste mo-ment voor een prima wintercampagne.Nederlandse meteorenwaarnemers hoe-ven dus beslist niet altijd op reis voorhet zien van het hemels vuurwerk.