Branchedocument Kunststofrecycling · Branchedocument Kunststofrecycling 2015 4 Voorwoord “Duurzame ontwikkeling kan slechts worden bereikt wanneer er breed draagvlak voor is. Samenwerking

Branchedocument

Kunststofrecycling

Stand van zaken 2015

en perspectief

Uitgave: maart 2015

Branchedocument

Kunststofrecycling

Uitgave van NRK Recycling

NRK Recycling Loire 150, 2491 AK Den Haag Postbus 420, 2260 AK Leidschendam Telefoon: 070 444 0660

Fax: 070 444 0661 E-mail: [email protected] Internet: www.nrkrecycling.nl

Uitgave: maart 2015

NRK Recycling (voorheen Vereniging Kunststof Recyclers, VKR) is de belangenbehartiger voor de kunststof recyclingindustrie in Nederland en vertegenwoordigt drieëntwintig bedrijven. De branchevereniging houdt de vinger aan de pols voor adequate wet- en regelgeving op zowel Nederlands als Europees niveau. NRK Recycling bevordert tevens de economisch en milieutechnisch verantwoorde inzameling, sortering en herverwerking van kunststoffen. Leden NRK Recycling 4PET Recycling, AKG Kunststof Groep, Broeckx Plastic Recycling, CeDo Recycling, Cumapol Emmen, Daly Plastics, De Paauw Plastic Recycling, Hummel Recycling, Inverko Polymers, Kras Recycling, Lankhorst Engineered Products, Morein, Morssinkhof Plastics Lichtenvoorde, Ovimo Plastics, Peute Plasticrecycling, PHB Plastic Herverwerking Brabant, SITA Papier en Kunststof Recycling, Sortiva Papier & Kunststoffen, Synbra Technology, Thans Plastics, Van Kaathoven Logistics, Van Werven Infra & Recycling, Virol.

mailto:[email protected]

http://www.nrkrecycling.nl/

Branchedocument Kunststofrecycling 2015 2



Voorwoord

“Duurzame ontwikkeling kan slechts worden bereikt wanneer er breed draagvlak voor

is. Samenwerking op velerlei gebied is dus onontbeerlijk”. Met deze woorden begon

het Branchedocument Kunststofrecycling 1990 dat de toenmalige Nederlandse

Federatie voor Kunststoffen (NFK, nu Federatie NRK) had opgesteld. Centraal stonden

de stand van zaken van de kunststof recyclingindustrie in Nederland en het perspectief

voor de sector.

Het Branchedocument Kunststofrecycling 2015 is een actualisering van het branche-

document van 25 jaar geleden. Het bevat achtergrondinformatie over het kunststof

recyclingproces, de kunststof recyclingindustrie, en over relevant milieubeleid voor de

recyclingindustrie. Daarnaast biedt het branchedocument een beknopt overzicht van de

ontwikkelingen in de kunststof recyclingbranche in de periode 1990 tot 2015.

Er is veel veranderd sinds 1990. Kunststofrecycling wordt nu bijvoorbeeld breed

gedragen, het is vanzelfsprekend geworden. Bovendien is de kunststof recycling-

industrie een volwassen industrietak geworden met moderne bedrijven.

De meeste Nederlandse kunststof recyclingbedrijven hebben de afgelopen 25 jaar een

belangrijke groei doorgemaakt. In 1990 waren er in Nederland circa 70 bedrijven actief

in kunststofrecycling, anno 2014 zijn dat er nog zo’n 30 maar deze bedrijven

produceren in volume een veelvoud van de hoeveelheid in 1990.

Die groei is niet zomaar tot stand gekomen. De Nederlandse kunststofrecyclers

hebben hun kennis vergroot en ze hebben geïnvesteerd in hightech installaties, veelal

ondersteund door in huis ontwikkelde technieken. Een aantal kunststof recycling-

bedrijven behoort hiermee tot de absolute top van de industrietak in Europa.

De Europese en Nederlandse overheid hebben de ambitie de lineaire economie om te

buigen naar een circulaire economie. Kunststofrecycling speelt daarbij een vitale rol.

Om de keten hermetisch te sluiten, zal de overheid ondersteunende maatregelen

moeten treffen en de samenwerking in de keten zal hechter moeten worden. Aan het

eind van dit branchedocument geeft NRK Recycling een aantal suggesties die de

circulaire economie op pragmatische wijze binnen handbereik brengen.

De kunststof recyclingindustrie is er klaar voor!

Jur Zandbergen

Voorzitter NRK Recycling



Inhoudsopgave

Voorwoord 4

1. Van lineair naar circulair 7

1.1 Europa 7

1.2 Nederland 10

2. Kunststof recyclingindustrie in Europa en Nederland 11

2.1 Kunststofindustrie in Europa en Nederland 11

2.2 Kunststof recyclingindustrie in Europa en Nederland 13

2.3 Toekomstige ontwikkelingen 16

3. Kunststofrecycling 19

3.1 Wat is kunststofrecycling? 19

3.2 Producten van gerecycleerde kunststof 25

3.3 Kwaliteit en veiligheid 26

3.4 Milieu en C02-besparingen 27

4. Milieubeleid 29

4.1 Europees milieubeleid 29

4.2 Nederlands milieubeleid 30

4.3 Overige maatregelen 31

4.4 Circulaire economie binnen handbereik 32

Literatuurlijst 35

Definities 37

Lijst van afkortingen 40

Bijlage - Knelpunten recycling 1990 anno 2015 41


Het is de Europese Commissie

menens om Europa te transformeren

van een lineaire naar een circulaire

economie.

1. Van lineair naar circulair

Anno 2015 is het belang van recycling evident. In dit hoofdstuk leest u over de

circulaire economie en welke rol kunststofrecycling daarin vervult.

1.1 Europa

Circulaire economie

Een groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart in grotere delen van de

wereld leidt tot een steeds grotere vraag naar grondstoffen. De groei vindt met name

plaats buiten Europa. Het is dan ook logisch dat er een heroriëntatie plaatsvindt op de

beschikbaarheid van grondstoffen.

De Europese Raad heeft op 17 juni 2010 de langetermijnstrategie vastgelegd in

´Europe 2020: Europe´s growth strategy´. Dit moet leiden tot slimme groei (bijv.

innovatie, onderwijs), inclusieve groei (banen en armoedebestrijding) en duurzame

groei (naar CO2-arme economie, efficiënt gebruik van hulpbronnen).

Aandachtspunten zijn:

1. Toegang tot grondstoffen op wereldmarkten

2. Zorgen voor duurzame beschikbaarheid in Europa

3. Efficiency en recycling.

Voor ‘duurzame ontwikkeling’ hanteert de Europese Unie de definitie uit het Brundlandt

Rapport (WCED, 4 augustus 1987):

“A development that meets the needs of the present without compromising

the ability to future generations to meet their own needs. This involves

addressing economic, social and environmental factors, and their

independence in an organization’s decision-making and activities.”


Het Branchedocument Kunststofrecycling uit 1990 had als ondertitel ‘Kiezen of

verliezen’. In de afgelopen decennia zijn politieke keuzes gemaakt die duidelijkheid

scheppen voor het afvalbeleid in Europa, en die de komende tien jaar zullen worden

geformaliseerd. Eveneens zo’n 25 jaar geleden formuleerde de Brundlandt Commissie

bovenstaande definitie voor duurzame ontwikkeling en ook dat wordt nu pas omgezet

naar zichtbare acties in de politiek en economie.

Dergelijke veranderingen vergen tijd voordat ze in de volle breedte zijn gerealiseerd.

Het is de ambitie om Europa te transformeren van een lineaire economie naar een

circulaire economie. De circulaire economie kent twee kringlopen:

Een biologische kringloop waarin materialen na gebruik terugkeren in

de natuur.

Een technische kringloop waarin producten worden gemaakt van

materialen. Die producten worden na gebruik opnieuw ingezet of de

materialen worden gerecycleerd.

(Bron: VANG-programma Nederlandse overheid)

Het basisprincipe van de circulaire economie is dat grondstoffen constant worden

hergebruikt in de technische of biologische kringloop. Onderwerpen als zwerfafval,

plastic marine litter en verlies van deeltjes naar de omgeving vallen onder het begrip

‘minimaliseren van lekstromen (‘leakage to be minimised’).

Uit de ‘Europe 2020: Europe’s growth strategy’ volgen nu de noodzakelijke aanpas-

singen van wet- en regelgeving. Denk bijvoorbeeld aan het vrijmaken van fondsen ter

invulling van programma’s als Life+ en Horizon 2020.


Afvalhiërarchie

In 2008 is de afvalhiërarchie vastgelegd in de Kaderrichtlijn Afvalstoffen (EU 2008/98).

Bovenaan de hiërarchie staat preventie en als laatste optie wordt afval ‘verwijderd’.

Deze afvalhiërarchie vormt de basis voor wet- en regelgeving en diverse

overheidsprogramma’s (zie figuur 1).

Om te komen tot de meest efficiënte maatregelen is het cruciaal dat de hele keten

dezelfde definities en terminologie gebruikt en dat die worden gehanteerd in alle

internationale en nationale wetgeving. Dit knelpunt is inmiddels op Europees niveau

onderkend.

Figuur 1: Afvalhiërarchie uit de Kaderrichtlijn Afvalstoffen

Aanpalende regelgeving

Voor een aantal kunststofafvalstromen zijn specifieke afspraken gemaakt, zoals:

Verpakkingsrichtlijn (94/62/EG) - wordt momenteel herzien

ELV Richtlijn (End of Life Vehicles, 2000/53/EG, in Nederland 2002/204/EG) -

wordt naar verwachting aangepast in 2015

WEEE Richtlijn (Waste of Electrical and Electronic Equipment, 2002/96/EG)

met als opvolger (2012/19/EU)

Voor de meeste kunststofafvalstromen bestaat echter geen wetgeving of duidelijk

omschreven producentenverantwoordelijkheid. Hierdoor blijven kansen liggen voor de

circulaire economie.

Meer informatie is te vinden in hoofdstuk 4 Milieubeleid.

preventie

voorbereiding voor hergebruik

recycling

nuttige toepassing

verwijdering


1.2 Nederland

Om invulling te geven aan de Europese doelstellingen voor een circulaire economie,

heeft de Nederlandse overheid het programma ‘Van Afval Naar Grondstof’ opgesteld,

kortweg VANG. Het sluiten van de grondstofketens heeft hoge prioriteit.

In de Nederlandse Grondstoffennotitie (juli 2011) werd al benadrukt dat het

spaarzaam omgaan met grondstoffen noodzakelijk is.

Nederland stelt periodiek afvalbeheerplannen (LAP) op. Momenteel wordt

gewerkt aan het derde afvalbeheerplan (LAP3), waarin afspraken worden

gemaakt om ook in Nederland een circulaire economie te realiseren.

In het VANG-programma bevestigt het Ministerie van Infrastructuur en Milieu dat de

voorkeursvolgorde van de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen leidend is voor het

Nederlandse afvalbeleid. Kunststof - en kunststofrecycling in het bijzonder - krijgt in de

programma´s speciale aandacht, omdat het de meeste uitdagingen kent.

De afgelopen decennia heeft de overheid met name gefocust op de onderkant van de

piramide. Het inzamelen van afval stond hoog op de agenda en er was weinig

aandacht voor het hoogwaardig recyclen van het ingezamelde materiaal. Dat gaat

veranderen. Het beleid is er nu op gericht om prioriteit te geven aan (afval)preventie,

hergebruik en (mechanische) recycling van grondstoffen.

Meer informatie over de implementatie van Europees beleid in Nederland, is te vinden

in hoofdstuk 4 Milieubeleid.


2. Kunststof recyclingindustrie

in Europa en Nederland

In dit hoofdstuk wordt een beeld gegeven van de kunststofindustrie in het algemeen,

en de kunststof recyclingindustrie in het bijzonder. De activiteiten op zowel Europees

als op Nederlands niveau komen daarbij aan de orde.

2.1 Kunststofindustrie in Europa en Nederland

In Europa zijn ca. 50.000 bedrijven en organisaties actief in de kunststofindustrie. De

omzet van de totale industrietak in Europa wordt geschat op 300 miljard euro en de

bedrijven bieden daarbij directe werkgelegenheid aan ca 1,5 miljoen personen en een

veelvoud ervan in aangrenzende sectoren. In vergelijking met de meer traditionele

materialen is de kunststofsector nog een relatief jonge industrietak die in een halve

eeuw een zeer sterke groei heeft doorgemaakt.

De verdeling van de bedrijven in de Europese kunststofindustrie zijn:

ca. 100 grondstofproducenten ofwel producenten van kunststofkorrels

ca. 45.000 kunststofverwerkers (buizen, folie, kratten, telefoons, vliegtuigen,

auto-onderdelen, sportvelden etc.)

ca. 1.000 inzamelaars en sorteerbedrijven

ca. 2.000 kunststofrecyclers.

Binnen de kunststofindustrie zijn tal van multinationals te vinden, maar de kunststof-

verwerkende bedrijven behoren grotendeels tot het midden- en kleinbedrijf. Het zijn

ook vaak familiebedrijven.

De rubber- en kunststofindustrie in Nederland telt ca. 1.100 bedrijven die ongeveer

11 miljard euro omzet realiseren. De ledenbedrijven van de Federatie NRK nemen

daarvan ca 7,4 miljard euro voor hun rekening.

Productie en consumptie

Mondiaal wordt jaarlijks ca. 250 miljoen ton nieuwe kunststoffen in de markt gezet.

Europa neemt met zo’n 50 miljoen ton daar een aanzienlijk aandeel van in, maar de

groei zit met name in de opkomende economieën.


De vraag naar kunststof ligt in Europa op ca. 46,3 miljoen ton. Het verbruik van nieuwe

grondstoffen in Europa, ook wel aangeduid als kunststofconsumptie, kent een aantal

grote marktsegmenten. Het merendeel komt terecht in verpakkingen, de bouw is

daarnaast een grote afnemer, en de automobielindustrie staat op de derde plaats.

Een overzicht is te vinden in figuur 2.

Figuur 2: Kunststofconsumptie in Europa, 2013

Brancheverenigingen

Er is een variëteit aan brancheverenigingen die de belangen van de diverse sectoren

binnen de kunststofindustrie vertegenwoordigen. Dit komt door de grote diversiteit aan

toepassingen van kunststof. Binnen de overkoepelende brancheverenigingen zijn vaak

subverenigingen actief op specifieke toepassingsgebieden.

In Nederland is de Federatie NRK de overkoepelende organisatie voor de hele rubber-

en kunststofindustrie. De Federatie NRK telt ca. twintig brancheverenigingen voor

specifieke marktsegmenten, materialen of verwerkingstechnieken. NRK Recycling

(voorheen Vereniging Kunststof Recyclers, VKR) is actief binnen de Federatie NRK.

NRK Recycling is de belangenbehartiger voor de kunststof recyclingindustrie in

Nederland en vertegenwoordigt drieëntwintig bedrijven. De branchevereniging houdt

de vinger aan de pols voor adequate wet- en regelgeving op zowel Nederlands als

Europees niveau. NRK Recycling bevordert tevens de economisch en milieutechnisch

verantwoorde inzameling, sortering en herverwerking van kunststoffen. NRK Recycling

houdt hiertoe de vinger aan de pols bij alle relevante ketenspelers (zie figuur 3).


Figuur 3: NRK Recycling - spin in het web van kunststofrecycling

2.2 Kunststof recyclingindustrie in Europa en Nederland

De kunststof recyclingindustrie is een jonge industrietak. Tegelijk met de enorme groei

van de kunststofindustrie vanaf het midden van de 20e eeuw, is de kunststof

recyclingindustrie ontstaan. Momenteel zijn er in Europa ruim 1.000 bedrijven actief op

het gebied van mechanische recycling. Ze verschaffen werk aan ca. 30.000 mensen.

In Nederland zijn 30 kunststof recyclingbedrijven actief. Het zijn merendeels midden-

en kleinbedrijven. Het aantal bedrijven is in de loop der jaren kleiner geworden, maar

het volume dat ze produceren is juist enorm toegenomen. De kunststof recycling-

industrie heeft dan ook een belangrijke professionaliseringslag laten zien. De bedrijven

hebben zich ontwikkeld tot producent van gerecycleerde kunststof (recyclaat), en zijn

een onmisbare schakel geworden voor de circulaire economie.

Grondstofstromen

De kernactiviteiten van kunststof recyclingbedrijven zijn het inzamelen, sorteren en

herverwerken van kunststof afvalstromen. De bedrijven maken deze afvalstromen weer

geschikt voor toepassing in nieuwe producten. De kunststofverwerkende bedrijven

maken gebruik van zowel nieuwe grondstoffen, als gerecyclede grondstoffen.


De herkomst van secundaire grondstoffen laat een andere verdeling zien dan de

consumptie van nieuwe kunststoffen. De afvalstroom die in Europa bij kunststof-

recyclers terechtkomt, bevat anno 2011 grotendeels kortcyclische producten.

Figuur 4: Herkomst kunststof afvalstromen in Europa, 2011

In heel Europa werd in 2012 ruim 25 miljoen ton kunststofafval ingezameld. Daarvan

werd 26% gerecycled, 36% ingezet voor energy recovery en 38% gestort. In Nederland

was die verdeling in 2010 34% recycling en 61% energy recovery. Sinds 1996 is in

Nederland een stortverbod van kracht.

Zoals in figuur 5 is te zien, zijn verpakkingen ook in Nederland de grootste stroom in de

herkomst van kunststof afvalstromen (totaal 78%). De bouw, elektronica en landbouw

zijn daarna belangrijke bronnen.

Figuur 5: Herkomst kunststof afvalstromen in Nederland, 2010


De Nederlandse kunststofrecyclers

zamelen jaarlijks gezamenlijk 800.000

tot 1.000.000 ton kunststofafval in.

Internationale markt

De markt van zowel de kunststofindustrie als de kunststof recyclingindustrie, is

internationaal van karakter.

Import – Een aanzienlijk deel van het materiaal dat de Nederlandse kunststof

recyclingindustrie inzamelt, sorteert en recyclet wordt - soms noodgedwongen - uit het

buitenland geïmporteerd.

Export - Er wordt ook Nederlands afval geëxporteerd, naar bestemmingen in het Verre

Oosten, maar in toenemende mate naar de Europese kunststof recyclingindustrie.

Volgens de Eurostat-statistieken wordt er zeker 3.000.000 ton kunststofafval (2013)

vanuit Europa naar landen in het Verre Oosten verscheept. Nederland exporteerde in

2013 rond de 200.000 ton kunststofafval.

Daarmee zijn de Nederlandse recyclers de vijfde exporteur in Europa, na Duitsland, het

Verenigd Koninkrijk, België en Spanje. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk nemen

meer dan 50% van al het verscheepte kunststofafval naar Verre Oosten voor hun

rekening. De Nederlandse recyclers richten zich juist meer op Europese landen en zijn

al jaren bezig om afzetgebieden binnen Europa te ontwikkelen.

Het exportvolume naar het Verre Oosten is op dit moment groter dan het volume dat

voor de Europese kunststof recyclingindustrie als basisgrondstof beschikbaar is. Met

de overgang naar een circulaire economie in Europa, is dit niet de gewenste route.

Een aantal Europese afvalstromen is niet of nauwelijks af te zetten. Dat is mede het

gevolg van systeemkeuzes van afvalinzameling door de Europese overheden, en van

het gebruik van achterhaalde definities. Het is mogelijk meer afvalstromen binnen de

Europese Unie af te zetten, als er een wettelijk geharmoniseerde en een aanzienlijk

betere Europese infrastructuur komt. Deze verbeterde infrastructuur draagt tevens

positief bij aan meer en betere recycling en aan ‘groene’ banen.

De Europese Commissie heeft dit in de conclusies van het Groen Boek onderkend.

NRK Recycling

De drieëntwintig leden van NRK Recycling genereren een gezamenlijke omzet van ca.

500 miljoen euro. De bedrijven zamelen jaarlijks gezamenlijk 800.000 tot 1.000.000 ton

kunststofafval in. Een deel van de ingezamelde kunststoffen zetten ze zelf om in

nieuwe grondstof. Een ander deel wordt verhandeld voor verdere bewerking.


Alle toonaangevende kunststofrecyclers in Nederland zijn lid van NRK Recycling en/of

Plastics Recyclers Europe, de Europese brancheorganisatie voor kunststofrecyclers.

NRK Recycling is Europees zeer actief en is een invloedrijk lid van Plastics Recyclers

Europe. Al vele jaren komt de voorzitter van de Europese kunststof recycling-

organisatie uit de gelederen van NRK Recycling:

van 1997-1999 Marius Weehuizen (Reko/DSM)

van 1999-2011 Bernard Merkx (Schoeller Wavin Systems),

november 2011 benoemd tot erevoorzitter

van 2011-heden Ton Emans (CEDO).

NRK Recycling en haar leden zijn zo al bijna twintig jaar rechtstreeks betrokken bij het

vormgeven en verbeteren van de Europese wetgeving op het gebied van recycling in

het algemeen en kunststofrecycling in het bijzonder. Die prominente rol van NRK

Recycling op Europees niveau, gaat de branchevereniging nu ook op nationaal niveau

invullen. NRK Recycling gaat in Nederland proactief de visie van de kunststof

recyclingindustrie ventileren bij alle beleidmakers en besluitvormers die bij

(kunststof)recycling zijn betrokken. NRK Recycling is dan ook de aangewezen

gesprekspartner als het gaat om de recycling van kunststof.

2.3 Toekomstige ontwikkelingen

De leden van NRK Recycling houden zich met name bezig met afvalstromen van

bedrijven. Ze hebben meestal jarenlange contacten en contracten met de leveranciers

van kunststofafval. Het inzamelen van deze stromen is doorgaans maatwerk en de

recyclingbedrijven hebben vaak zelf de regie over de logistiek.

Een groeiend aantal ledenbedrijven van NRK Recycling investeert in verwerkings-

apparatuur en/of verlegt de focus naar de Europese afzetmarkt. Daarbij horen

vanzelfsprekend investeringen in laboratoria en hoogwaardige sorteerapparatuur om

zo de internationale afzetmarkt professioneel te kunnen blijven bedienen.

Enkele Nederlandse recyclingbedrijven houden zich (inter)nationaal bezig met het

verwerken van deelstromen die voortkomen uit de inzameling van:

WEEE (Waste of Electrical and Electronic Equipment)

ELV (End of Life Vehicles)

Bouw- en sloopafval

Kunststofafval uit gemeentelijke milieustraten.

Met de inzameling en sortering van kunststof afvalstromen uit de huishoudelijke fractie

houden slechts een paar ledenbedrijven zich bezig. NRK Recycling is niet betrokken

geweest bij de keuze van het inzamelsysteem, noch bij afspraken over de sorteer-

kwaliteit. Dit heeft geresulteerd in een lagere kwaliteit dan vereist voor recycling,

waardoor een extra sorteerstap nodig is.


De kunststof recyclingindustrie kent innovatieve

ondernemers. Zo is in 1985 bijvoorbeeld in

Nederland de basis gelegd voor het zogenaamde

‘mobiele vermalen‘. De verwerkingsapparatuur is

opgebouwd op vrachtwagens die door heel

Europa, en inmiddels zelfs ver buiten Europa, op

projecten wordt ingezet. Deze activiteiten zijn

onder andere te vinden bij het malen van kratten,

pallets, vuilnisbakken, buizen, bumpers en vaten,

maar ook bij bouw- en sloopafval. Door dit

mobiele vermalen is het ‘transporteren van lucht’

aanzienlijk verminderd.

Dat recycling vanzelfsprekender wordt blijkt uit de toenemende aandacht die het krijgt

bij productontwikkeling. Zo wordt inmiddels voor een aantal producten die in grote

volumes op de markt worden gebracht, nagedacht over mechanische recycling-

activiteiten. Ook de producttoepassing voor het recyclaat dat eruit kan worden

herwonnen, is steeds vaker een punt van aandacht.



3. Kunststofrecycling

In dit hoofdstuk worden de activiteiten van kunststof recyclingbedrijven beschreven.

Eerst wordt het proces van kunststofrecycling toegelicht, daarna komen zaken als

kwaliteit en (verminderde) milieudruk aan de orde.

3.1 Wat is kunststofrecycling?

Onder recycling wordt verstaan (Kaderrichtlijn Afvalstoffen 2008/98/EG):

Elke nuttige toepassing waardoor afvalstoffen opnieuw worden bewerkt

tot producten, materialen of stoffen, voor het oorspronkelijke doel of voor

een ander doel.

Denk bijvoorbeeld aan het bewerken van kunststof afvalstromen tot grondstoffen

die opnieuw kunnen worden gebruikt door kunststofverwerkers. Energie-

terugwinning wordt in deze definitie niet beschouwd als recycling. Het bewerken

van materialen om ze te gebruiken als brandstof of opvulmateriaal, evenmin.

De kernactiviteiten van kunststof recyclingbedrijven zijn het inzamelen, sorteren en

herverwerken van kunststof afvalstromen. De bedrijven maken deze grondstoffen weer

geschikt voor toepassing in de kunststofverwerkende industrie.

Kunststofrecycling kan worden opgedeeld in drie stappen:

1. Inzamelen; grof sorteren;

persen tot balen

2. Malen; wassen, scheiden,

drogen; agglomereren

3. Smeltzuiveren en mengen;

extruderen.

Hieronder wordt in het kort de stappen beschreven

om van kunststofafval weer een grondstof te maken.

Hierbij wordt gebruik gemaakt van de definities

zoals die zijn vastgelegd in ISO 15270:2008

(zie het overzicht van definities achterin).


Inzamelen

Kunststofproducten zijn overal te vinden. De wijze waarop kunststofafval wordt

ingezameld is daarom ook gevarieerd. Een belangrijk onderscheid is:

Inzameling van kunststofafval dat ontstaat bij bedrijven, en

Inzameling van kunststofafval uit huishoudens.

De inzameling van kunststof afvalstromen wordt op verschillende manieren ingevuld:

Inzamelaars halen periodiek kunststofafval bij bedrijven op die volgens afspraak

zijn klaargezet.

In een aantal gevallen, zoals bijvoorbeeld in winkelcentra, wordt deze

inzameling meestal gecombineerd met de inzameling van andere materialen,

zoals papier, karton en metaal.

Andere inzamelaars beschikken zelf niet over een wagenpark en laten de

kunststoffen door derden aanleveren, veelal een vaste groep van leveranciers.

De inzamelaars eisen van hun leveranciers dat het

materiaal naar redelijkheid schoon en gescheiden

wordt geleverd.

Leden van NRK Recycling zorgen grotendeels voor

de inzameling van de bedrijfsmatige afvalstroom.

De inzameling van huishoudelijk kunststofafval

gaat via de gemeente; Nedvang regisseert deze

inzameling.

Grof sorteren

Bij de inzameling van kunststofafval is het van

belang dat de afvalstroom schoon is en bij voorkeur

al gesorteerd op de verschillende kunststoftypen.

De inzamelaar zorgt vervolgens voor:

Sortering naar soort kunststof

Sortering naar kleur (naturel, lichte kleuren,

donkere kleuren)

Verwijdering van eventuele verontreinigingen.

stap 1


Een gedegen sortering van kunststof

afvalstromen is van significant belang

voor het hele recyclingproces.

Een gedegen sortering van kunststof afvalstromen is van significant belang voor het

hele recyclingproces. Het op hoge kwaliteit sorteren van afvalstromen is cruciaal voor

het niveau waarop en het percentage waarmee recyclaat kan worden toegepast in het

eindproduct. Als hier fouten worden gemaakt, kunnen die later in het verwerkings-

proces misschien worden gecorrigeerd, maar dat vergt bijzonder veel extra energie en

werk. En succes is niet gegarandeerd, vandaar het grote belang dat gehecht wordt aan

een grondige sortering.

De scheiding van kunststoffen vindt in toenemende mate automatisch plaats in

speciaal daarvoor ingerichte bedrijfshallen, maar een handmatige (visuele) eind-

controle is onontkoombaar. Bij deze activiteit worden nog diverse ongerechtigheden

zoals papier, karton, andere soorten kunststof, metaal, hout en dergelijke verwijderd.

In de verbeterde sortering die technisch al geruime tijd mogelijk is, ligt een groot deel

van de sleutel om te komen tot meer en betere recycling en tot het hoogwaardig sluiten

van de keten. De kunststof recyclingindustrie blijft in gesprekken met beleidmakers en

besluitvormers dan ook hameren op de noodzaak van constante kwaliteit en goed

gesorteerde ingaande stromen.

Voor wat betreft kunststofstromen uit ‘post consumer’ huishoudelijke afvalfracties is het

proces vergelijkbaar, maar de vervuilingsgraad en de mengverhoudingen van de

diverse kunststoffen is aanzienlijk hoger.

Persen tot balen

Een groot deel van het ingezamelde en

gesorteerde kunststofafval wordt bij

inzamelaars geperst in balen. Dit spaart

ruimte en transportkosten.

Zodra er voldoende materiaal beschikbaar

is, wordt het getransporteerd naar een

recyclingbedrijf dat uit deze balen grondstof,

halffabricaten of eindproducten maakt.


Malen

Bij malen wordt het kunststofafval verkleind tot kleine

stukjes (ca. 10-12 mm). Een metaaldetector verwijdert

eventuele metaaldelen, zoals nietjes.

Afhankelijk van de ingaande afvalstroom kan het malen

worden voorafgegaan door shredderen, de kunststof wordt

dan in kleine stukjes gehakt. Uit een shredder komen

kunststoffracties van ca. 15-20 cm.

Afhankelijk van de eisen die aan het recyclaat worden gesteld, kan een

kunststofverwerker dit maalgoed direct verwerken tot een product.

Wassen, scheiden, drogen

Kunststofverwerkende bedrijven geven steeds vaker de voorkeur aan gewassen

maalgoed. Het kunststofafval wordt dan gewassen, gescheiden naar soort, en

gedroogd. De scheiding vindt plaats via een mechanisch proces, gebruik makend van

soortelijk gewicht met behulp van hydrocyclonen en/of flotatie en/of door toevoeging

van bepaalde detergenten.

Het materiaal wordt daarna óf als maalgoed verwerkt door een kunststofverwerker óf

het gaat eerst nog naar een agglomerator of extruder.

Agglomereren

Een agglomerator wordt vaak gebruikt bij

dunne folies en vezels. Het homogeniseert

en verdicht het kunststofafval voor een

extruder, wat de kwaliteit ten goede komt.

stap 2


Smeltzuiveren en mengen

Bij smeltzuiveren wordt het kunststofafval via een aantal zuiveringsstappen omgezet in

korrels van een bepaald, constant formaat. Dit proces vindt plaats in een extruder.

Het heeft een aantal voordelen ten opzichte van malen en agglomereren:

De filters op de extruder zorgen ervoor dat vervuiling wordt verwijderd.

Er kunnen kleurstoffen, vulstoffen en andere additieven worden toegevoegd,

zodat de gerecycleerde kunststof voldoet aan vastgestelde specificaties.

Als stoffen in de extruder worden gemengd, vindt een gelijkmatige (homogene)

verdeling plaats. Geëxtrudeerde korrels hebben daardoor een betere viscositeit

(stroperigheid) en kleurhomogeniteit.

Extruderen

In de extruder is het kunststofafval vloeibaar

(plastisch) geworden. Het wordt met de

schroef door de extruder naar voren bewogen,

waar het door een kleine opening wordt

geperst. Zo worden kunststofslierten gemaakt

die worden gekoeld in water en daarna in

kleine korrels worden gehakt.

Die korrels worden regranulaat genoemd.

stap 3


De extruder kan zijn voorzien van apparatuur om de volgende bewerkingen uit te

voeren:

metaal afscheiden Via magneten of metaaldetectoren bij de inputzone van de

extruder.

ontgassen Restvocht, lucht maar zeker ook drukinkten, die met de

kunststofmaterialen het verwerkingsproces ingaan, moeten

worden verwijderd. Door de verhitting van het materiaal

ontstaan dampen die uit de extruder moeten worden

verwijderd.

Door de sterke toename van het gebruik van drukinkten op

met name verpakkingen, hebben de meeste extruders

tegenwoordig standaard meervoudige ontgassings-

installaties. De vrijkomende gassen worden automatisch

via speciale afzuigbuizen naar filterinstallaties gevoerd.

geforceerde invoer Dit is vaak van toepassing bij dunwandige kunststof

afvalstromen, zoals folie en vezels.

inkleuren Het materiaal kan worden ingekleurd door toevoeging van

speciale masterbatches (kleurstof en additieven). Hoe

beter het ingaande materiaal is gesorteerd op kleur, hoe

groter de mogelijkheden zijn om het uiteindelijke recyclaat

in te kleuren.

zeven wisselen Met zeefwisselapparatuur worden vuile zeven tijdig

vervangen door een schone zeef, wat een minimale

onderbreking vergt van het extrusieproces.

De keuze van de juiste maaswijdte van de filters, uitgedrukt

in micron en/of mesh, heeft grote invloed op de uiteindelijke

kwaliteit van het te produceren recyclaat, maar ook op de

productiecapaciteit van de extruder.

Het kunststofmateriaal wordt gecontroleerd opgewarmd in de extruder, waardoor deze

plastisch (vloeibaar) wordt. Iedere kunststofsoort heeft zijn eigen smelttemperatuur,

dus extruders zijn vaak specifiek geschikt gemaakt voor het verwerken van één of in

ieder geval een zeer beperkt soort kunststoffen. Vervuiling van de ingaande stroom

door andere kunststofsoorten met andere mechanische eigenschappen, heeft direct

een negatief effect op de kwaliteit van het recyclaat!

De vloeibare kunststofmassa wordt vervolgens door een snel wisselende zeef geleid

om eventuele verontreinigingen die zich nog in de kunststof bevinden, te verwijderen.


Daarna wordt het met een schroef naar voren bewogen, waar het door een kleine

opening (spuitkop) wordt geperst. Hierdoor ontstaan kunststofslierten die worden

gekoeld in een waterbad en vervolgens door een granulator gaan om in kleine korrels

te worden gehakt. Deze korrels heten regranulaat.

De korrels gaan via een trilzeef naar een opvangsilo, waarna ze batch-gewijs in zakken

worden gedaan. De zakken kunnen per afnemer verschillen. Als verpakking worden

veelal big bags (grote kunststof zakken), octabins (kartonnen dozen) of 25 kilo zakken

genomen. Deze verpakkingen zijn op zich weer geschikt voor hergebruik en

mechanische recycling.

Afhankelijk van de kunststofsoort kan dit proces op onderdelen anders zijn ingericht.

3.2 Producten van gerecycleerde kunststof

De gerecycleerde kunststof (recyclaat) kan door de

recycler of door een kunststofverwerkend bedrijf,

worden verwerkt tot nieuwe kunststofproducten. De

gerecycleerde kunststof wordt op vergelijkbare wijze

verwerkt als nieuwe kunststof (virgin materiaal).

Afhankelijk van het product en de keuze van de

kunststofverwerker of zijn/haar afnemers, worden

producten gemaakt uit 100% recyclaat of uit mengsels

van nieuw materiaal met recyclaat.


De kunststofverwerkende industrie kent uiteenlopende

verwerkingstechnieken die ieder om een specifieke

kwaliteit van recyclaat vragen. Er vindt daarom regel-

matig afstemming plaats tussen de recycler en de

kunststofverwerker om het recyclaat te optimaliseren.

Net als bij nieuwe (virgin) kunststoffen zijn er ook in

gerecycleerde kunststoffen (recyclaat) veel standaard

‘grades recyclate’. In de meeste gevallen worden

recyclaten echter op maat geproduceerd voor de

kunststofverwerker.

Recyclaat wordt veel gebruikt in nieuwe producten.

Kunststofverwerkers maken dat echter niet altijd

kenbaar. Een reden hiervoor is de (onterechte) angst

voor een verminderd kwaliteitsimago. Dat is niet nodig!

De kunststof recyclingindustrie kan recyclaat leveren

volgens datasheets; het recyclaat is dan vergelijkbaar

met nieuwe kunststof (virgin materiaal).

3.3 Kwaliteit en veiligheid

Kunststof recyclingbedrijven zijn moderne ondernemingen die kwaliteit serieus nemen.

Een toenemend aantal kunststofrecyclers werkt dan ook volgens kwaliteitssystemen.

Vaak zelfs meer dan één. Er zijn verschillende kwaliteitssystemen die kunststof

recyclingbedrijven toepassen:

ISO 9001 en ISO 14001

EU Certplast-systeem, een kwaliteitssysteem dat door Plastics Recyclers Europe

en de European Association of Plastics Recycling and Recovery Organisations

(EPRO) is ontwikkeld. Dit kwaliteitssysteem is internationaal toepasbaar is.

Daarnaast heeft kunststof recyclingindustrie veel energie gestoken in de internationale

standaardisering van kwaliteitscriteria met betrekking tot kunststofrecycling. Dat betreft:

ISO-norm: ISO 15270

NEN-normen: EN 15342, 15343, 15344, 15345, 15346, 15347 en 15348

Deze normen zijn datasheets voor PE, PP, PS, en dergelijke. De datasheets

zijn vergelijkbaar met die voor nieuwe (virgin) kunststoffen.

Er wordt nog weinig naar gevraagd, maar ze liggen klaar voorgebruik!

Er is een internetprogramma ontwikkeld waarmee kunststofrecyclers speciaal voor

recyclaat een veiligheidinformatieblad (safety data sheet, kortweg SDS-R) kunnen

maken. Meer informatie is te vinden op: www.sdsrtool.com.


3.4 Milieu en C02-besparingen

Net als elk productieproces, brengt de recycling van

kunststofafval natuurlijk ook energie- en waterverbruik

met zich mee. Desondanks blijft de recycling van

kunststofafval naar recyclaat milieuvriendelijker dan

de productie van nieuwe grondstoffen.

Water

De recyclingindustrie maakt in toenemende mate

gebruik van het lokaal reinigen en vervolgens

hergebruiken van proceswater. Daarnaast wordt

gekeken naar het optimaliseren van het gebruik van

warmte c.q. energie die ontstaat tijdens het

productieproces. Deze energie kan bijvoorbeeld

worden gebruikt voor het (deels) verwarmen van de

fabriekshal of het kantoor, maar ook voor het

opwarmen van het proceswater.

Meerjarenafspraak Energie-efficiency

Het gebruik van alternatieve energiebronnen, wind, zon is nog niet erg ingeburgerd bij

de kunststofverwerkende industrie. Dit is grotendeels te verklaren door de relatief lage

rendementen van deze systemen en de (te) lange terugverdientijd van de benodigde

investeringen. Desalniettemin is de Nederlandse kunststofverwerkende industrie al

vele jaren koploper op het gebied van energiebesparende maatregelen. Dat blijkt uit de

resultaten van de Meerjarenafspraak Energie-efficiency (MJA Energie). De MJA

Energie is een overeenkomst tussen overheid en bedrijven, instellingen en gemeenten.

Het ministerie van Economische Zaken stimuleert met deze afspraken het effectiever

en efficiënter inzetten van energie.

De milieuwinst die kunststofverwerkers realiseren door nieuw (virgin) kunststoffen te

vervangen door gerecycleerde kunststof (recyclaat), mogen ze meetellen voor hun

MJA-doelstelling. Dat levert zeer goede prestaties op!

Waarde

Water- en frisdrankflessen met een inhoud van groter

en gelijk aan 1 liter, worden in Nederland grotendeels

ingezameld via een goed werkend statiegeldsysteem.

Het toekennen van waarde aan afvalstromen leidt tot

zeer hoge retourstromen van de producten in de afval-

fase (meer dan 95%), tezamen met een zeer hoge

zuiverheidsgraad (> 99%).

De aan de bron gescheiden flessen hebben zo’n hoge

mate van zuiverheid, dat ze in de regel volledig kunnen

worden verwerkt tot nieuwe flessen (bottle-to-bottle recycling).


Uit alle ons bekende (inter)nationale

levenscyclusanalyses komt naar voren dat

mechanische recycling van kunststof de

meeste milieuwinst genereert.

Er worden al halve liter PET-flessen gemaakt van 100% rPET inhoud, die ook geschikt

zijn voor koolzuurhoudende dranken.

De flessen die via het Nedvang-systeem worden ingezameld, zijn van een mindere

kwaliteit. Deze stroom wordt vooral ingezet in strappings en fiber-toepassingen.

Levenscyclusanalyses (LCA)

Uit àlle ons bekende (inter)nationale levenscyclusanalyses (LCA’s) komt naar voren

dat mechanische recycling van kunststof de meeste milieuwinst oplevert. Kunststoffen

zijn dan ook zeer geschikt om zo lang mogelijk hoog in de technische, circulaire keten

te blijven in plaats van ze na gebruik in energie om te zetten of te storten. Enerzijds

worden zo aanzienlijke hoeveelheden CO2-emissies bespaard. Anderzijds is de

productie van kunststofrecyclaat vele malen energievriendelijker dan de productie van

vergelijkbaar nieuw (virgin) materiaal.

Een recent voorbeeld van deze score is de materiaalstudie DoorTastend (januari 2015)

die TNO uitvoerde in opdracht van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV).

Uit de materiaalstudie bleek dat alle onderzochte draagtassen beter scoren bij

toepassing van gerecycleerd materiaal. TNO heeft twintig tassen vergeleken volgens

de LCA-methodiek:

Twaalf materialen die veel voorkomen in draagtassen (o.a. kunststof, papier,

jute en katoen), en

Drie verschillende formaten: de hemdtas (lichtgewicht tasje), de middelgrote tas

en de big shopper.

Uit het onderzoek bleek dat de milieu-impact bij alle tassen het laagst is als ze zijn

gemaakt van kunststof. Al helemaal als de tas vaker wordt gebruikt (meermalig), is

gemaakt van gerecycleerde kunststof en uiteindelijk wordt ingezameld voor recycling.

Bij alle materialen scoorden de tassen met gerecycleerd materiaal beter dan de tassen

die volledig waren gemaakt van nieuwe grondstof. Recycling heeft nut voor het behoud

van grondstoffen, maar dus ook voor het verminderen van de milieu-impact.


4. Milieubeleid

4.1 Europees milieubeleid

De Europese Commissie heeft als ambitie dat

Europa een circulaire economie gaat worden, waarin

recycling de norm is en de afvalberg drastisch

vermindert. Een voorbeeld van deze ambitie is het

voorstel dat in 2030 70% van het huishoudelijk afval

en 80% van het verpakkingsafval moet worden

gerecycleerd. Over tien jaar mag er geen recycle-

baar afval meer op stortplaatsen komen.

Producentenverantwoordelijkheid

Om de circulaire economie te realiseren, is het raadzaam in de producenten-

verantwoordelijkheid (zoals beschreven in de Verpakkingsrichtlijn, ELV en WEEE) ook

de waardevolle toepassing van het herwonnen recyclaat vast te leggen. Dit kan worden

gekoppeld aan minimumdoelstellingen. Door niet alleen de terugname van producten

c.q. materialen vast te leggen, maar ook te bepalen in welke mate het gerecycleerde

materiaal in nieuwe producten moet worden gebruikt, krijgt de circulaire economie een

reële kans. Efficiënt grondstofgebruik kan zo veel sneller worden gerealiseerd, dan met

de invoering van ecodesign-principes, waarop geen handhaving plaatsvindt en

waaraan geen financiële consequenties zijn verbonden.

Als degene die een product op de markt brengt,

geen belang heeft bij zijn/haar product in de

afvalfase zal het credo eerder zijn ‘zo goedkoop

mogelijk’.

Als degene die een product op de markt brengt,

daarentegen wel belang heeft bij zijn product in de

afvalfase, zal hij/zij bereid zijn te investeren in

hoogwaardige grondstoffen. In dat geval kan het

materiaal voor lange tijd in de keten blijven.

Groen Boek

In april 2013 hebben de Europese Commissie en het Directoraat Generaal voor het

Milieu (DG ENV) de aanzet gegeven tot een publieke consultatie over het Groen Boek

voor kunststofafval in het milieu. In deze consultatie onderkennen de opstellers dat

meer en betere recycling van kunststofafval een enorm potentieel heeft. Er is

vastgesteld dat een gedegen bronscheiding essentieel is om waardevolle kunststof-


recycling te realiseren. Bovendien blijkt harmonisatie van de in Europa gehanteerde

inzamelen ‘groene punt’-systemen, dringend noodzakelijk.

Deze consultatieronde heeft geleid tot conclusies (november 2013) op basis waarvan

nu aanpassingen in voorbereiding zijn van o.a. recyclingdoelstellingen in verschillende

wet- en regelgeving. Een voorbeeld hiervan is het voorstel om de doelstellingen in de

Verpakkingsrichtlijn 94/62/EG aanzienlijk aan te scherpen. In plaats van de huidige

doelstelling van 22,5% inzameling zal 45% recycling in 2020 en 60% in 2025 moeten

worden gehaald. Dit voorstel (en andere) is december 2014 echter stopgezet door

eurocommissaris Frans Timmermans. Van de baan is het niet, Timmermans beloofde

met nog betere wetgevingsvoorstellen te zullen komen.

Gezien de voorstellen van de Europese Commissie zullen de doelstellingen voor het

recyclen van met name kunststofafval, aanzienlijk worden verhoogd.

4.2 Nederlands milieubeleid

NRK Recycling onderschrijft de noodzaak voor

‘Duurzaam groeien en vernieuwen’ (hoofdstuk 3

uit het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’), en de

daaraan gekoppelde transitie naar een duurzame

economie en groene groei. De kunststof

recyclingindustrie brengt dan ook graag haar

kennis en expertise op het gebied van

inzameling en verwerking van kunststofafval

in de overheidsprogramma’s in. Denk hierbij

aan het VANG-programma, Landelijk

Afvalbeheerplan en het project ‘Beheer van

de kunststof(afval) keten’.

Voor een circulaire economie is het van

belang dat de kunststof recyclingindustrie en

haar afnemers zekerheid hebben over het

binnenkrijgen van een kunststof afvalstroom

van goede en constante kwaliteit en voor

langere tijd. De focus moet daarom worden gelegd op aanzienlijke verbetering van de

kwaliteit van sortering, bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de bron. De technische

mogelijkheden daarvoor bestaan al geruime tijd.

Het sluiten van de materiaalketen is daarnaast zeer belangrijk. Het wegnemen van

belemmeringen voor de inzet van recyclaat en het wegnemen van belemmeringen door

regelgeving, spelen een vitale rol. De kringloop kan pas worden gesloten als

kunststofafval daadwerkelijk wordt ingezet in nieuwe producten. De recyclingketen

komt tenslotte pas goed op gang als er een volwaardige afzetmarkt voor recyclaat is.


Raamovereenkomst Verpakkingen

NRK Recycling werkt al vanaf het eerste Convenant Verpakkingen mee aan de

realisatie van de afspraken. Dat is onverminderd voortgezet bij de Raamovereenkomst

Verpakkingen II (2013-2022).

In de Raamovereenkomst II hebben NRK Recycling en zijn leden de verantwoordelijk-

heid op zich genomen, te zorgen voor de inzameling en verwerking van kunststof

verpakkingsafval afkomstig uit bedrijven, en de bijbehorende monitoring ervan.

Samen met Nedvang wordt gewerkt aan een verdere verfijning van het monitoring-

systeem. Er wordt een systeem opgezet dat leidt tot betrouwbare, controleerbare en

verifieerbare monitoringcijfers van de ingezamelde en voor recycling geschikte

hoeveelheid kunststof verpakkingsafval.

Landelijk Afvalbeheerplan

De Wet milieubeheer en diverse internationale richtlijnen verplichten Nederland om

periodiek een of meerdere afvalbeheerplannen op te stellen. In Nederland zag het

eerste Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) in 2003 het licht. Momenteel is LAP2 van

kracht dat loopt tot en met 2015 met een doorkijk tot 2021. In de loop van 2014 zijn

voorbereidingen getroffen voor LAP3. LAP3 moet de basis leggen voor de circulaire

economie; NRK Recycling wordt bij de totstandkoming ervan betrokken.

4.3 Overige maatregelen

Vergunningen / EVOA

NRK Recycling is voorstander van een Schengen-

gebied voor afvalstoffen. Dit zal de administratieve

rompslomp van het vervoer van afvalstoffen naar

gecertificeerde recyclingbedrijven in Europa vereen-

voudigen. Het doel is een eenduidig, harmonisch en

duidelijk (Europees) beleid op dit gebied.

Handhaving vervuilingsnorm

In de handhaving van de 2% vervuilingsnorm van de

Groene Lijst Afvalstoffen loopt Nederland vooruit op

niet afgerond Europees beleid. Hierdoor worden Nederlandse recyclingbedrijven

onevenredig benadeeld ten opzichte van branchegenoten in andere lidstaten.

Daarnaast blijken er in de praktijk regelmatig andere interpretaties te worden gegeven

aan de teksten van de Europese Richtlijnen, wat leidt tot afwijkend handhavingsbeleid

in Nederland ten opzichte van de buurlanden.

Handhaving in Nederland vindt vooralsnog plaats aan het eind van de keten, veelal bij

de inzamelaars en recyclingbedrijven. Het effect zou echter vele malen groter zijn, als

controles en handhaving aan het begin van de keten worden opgevoerd. NRK Recy-

cling blijft hierop wijzen.


4.4 Circulaire economie binnen handbereik

De circulaire economie betekent dat de technische kringloop voor materialen wordt

gesloten. Voor kunststofproducten is dat goed te realiseren, maar het sluiten van de

keten moet dan hogere prioriteit krijgen. Hieronder is een aantal knelpunten gegeven

met daarbij oplossingsroutes die het mogelijk maken de circulaire economie te

concretiseren.

Knelpunt Oplossing

Scheiding

aan de bron

Bedrijven zijn verplicht te zorgen voor scheiding aan de

bron. Ondanks dat dit is vastgelegd in het Landelijk

Afvalbeheerplan, zorgt de overheid niet voor

handhaving. Hoe schoner de ingaande stromen in het

recyclingproces, hoe beter het recyclingproces verloopt

en hoe hoger de kwaliteit van het uitgaande materiaal.

Afval

hiërarchie

De afvalhiërarchie uit de Kaderrichtlijn Afvalstoffen (EU

2008/98) wordt niet consequent toegepast. Dat komt

preventie, producthergebruik en recycling van mate-

rialen niet ten goede. Een oplossing voor deze situatie

is om de definities uit de Kaderrichtlijn Afvalstoffen als

hoogste norm in te voeren, waardoor alle overige

regelgeving automatisch hieraan moet voldoen.

Duurzaam

inkopen

Duurzaam inkopen wordt door overheden wel beleden,

maar in de praktijk nog mondjesmaat gerealiseerd.

De overheid zou moeten optreden als ‘launching

customer ‘, door zelf groen in te kopen. Ook het

uitvaardigen van wetgeving die het toepassen van

recyclaat in producten verplicht stelt, is een voorbeeld

van deze trekkersrol.

Financiële

stimulans

Momenteel gelden voor zowel nieuwe grondstoffen, als

voor gerecycleerde materialen dezelfde fiscale regels.

Om circulair gedrag te bevorderen zou een set aan

fiscale en financiële prikkels kunnen worden ingezet.

Denk bijvoorbeeld aan het 6% BTW-tarief voor

producten met meer dan 50% recyclinginhoud in plaats

van de reguliere 21% BTW. Bij de keuze tussen

producten zal de consument dit verschil duidelijk zien.


Eenvoudige oplossingen,

met groot resultaat

Knelpunt Oplossing

Sorteer

zuiverheden

Momenteel worden met veel moeite sorteerzuiverheden

gehaald van 92%. Die 92% voldoet aan de afspraak die

in het kader van de Raamovereenkomst Verpakkingen

II, is gemaakt tussen de producenten/importeurs, rijks-

overheid en de vereniging van Nederlandse gemeenten

(VNG). Dat neemt niet weg, dat 92% onvoldoende

zuiver is voor kunststofrecycling. Recyclingbedrijven

zijn hierdoor gedwongen een additionele sorteerstap

toe te passen om de gewenste zuiverheid alsnog te

halen. Anders kan het recyclaat alleen nog worden

gebruikt voor producten met een lagere toegevoegde

waarde.

Dit is een gemiste kans! Het is allang mogelijk om

sorteerzuiverheden te realiseren van meer dan 98%,

simpelweg door gebruik te maken van de huidige stand

der techniek in sorteercentra. Er kan dan ook een

belangrijke stap worden gezet, als de huidige sorteer-

criteria voor huishoudelijk kunststofafval worden

aangescherpt.

REACH De REACH-wetgeving in haar huidige vorm maakt

productie van grondstoffen uit afvalstromen bijzonder

moeilijk en dient daarom op zeer korte termijn te

worden aangepast.

Er zijn al diverse oplossingen aangedragen, maar

Europese lidstaten hebben het belang ervan nog niet

onderkend. Het is daarom belangrijk de impact van de

REACH-wetgeving op Europees ministerieel niveau te

agenderen.

De kunststof recyclingindustrie heeft de aanzet

gegeven tot het opzetten van een internationale

database ter voorbereiding op de REACH-

verplichtingen (www.reachclub.eu).

http://www.reachclub.eu/


Knelpunt Oplossing

Product

ontwerp

Design for recycling is een onontbeerlijke route om te

komen tot een circulaire economie.

Op www.recyclass.eu is een internet-tool te vinden,

ontwikkeld door de recyclingindustrie, die

knelpunten van bepaalde producten signaleert en

ontwikkelaars een handreiking geeft naar de

oplossingsrichting.

Daarnaast zijn er vanuit productketens leidraden

ontwikkeld die het verpakkend bedrijfsleven helpen

betere keuzes te maken. De recycling van

kunststofproducten ligt niet bij één partij, maar elke

schakel in de keten levert hier een bijdrage aan.

Design for recycling is pas echt effectief als degene die

een product op de markt brengt, verantwoordelijk is

voor de inzet van recyclaat voor zijn/haar product.

Een systeem van uitgebreide producenten-

verantwoordelijkheid is daarom onmisbaar.

http://www.recyclass.eu/


Literatuurlijst

1. Bastein, T., E. Roelofs, E. Rietveld en A. Hoogendoorn, Kansen voor de circulaire

economie in Nederland, TNO, rapport 2013 R10864 voor Ministerie van

Infrastructuur en Milieu, Delft 2013

2. Bijdrage aan een duurzamer en economisch sterker Nederland, 1102/2012,

Federatie NRK, Den Haag, 2012

3. Bulk density Summary report, WRAP, 2010

4. EU DG ENV, Plastic Waste in the Environment, BiOIS, Brussels, 2011

5. EU DG SANCO, Update EFSA register food contact with recyclates, 282/2008/EC,

2014

6. EU, Green Paper on an European Strategy on Plastic Waste in the Environment,

DG Environment, Brussel, 2013

7. EU, Marine Litter study to support the establishment of an initial quantitative

headline reduction target, Arcadis, rapport voor DG Environment, 2014

8. EU, Naar een circulaire economie: Een afvalvrij programma voor Europa, Europese

Commissie, no. 398 final, Brussel, 2014

9. Evaluatieonderzoek bron- en nascheiding kunststof verpakkingsafval, KplusV

organisatieadvies, voor Nedvang en VNG, Arnhem, 2011

10. Hanemaaijer, A., T. Rood en S. Kruitwagen, Opties voor een afvalstoffenbelasting,

Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), Den Haag, 2014

11. How to boost plastics recycling and increase resource efficiency; Strategy paper,

European Plastics Recyclers (EuPR), Brussels, 2012

12. Jetten, L., B. Merkx, J. Krebbekx en G. Duivenvoorde, Onderzoek kunststof

afdankstromen in Nederland, Berenschot/Agentschap NL/DPI Value

Centre/Federatie NRK, 2011

13. Jetten., L., Van Afval Naar Grondstof: het sluiten van de kunststofketen;

Vooronderzoek opstellen innovatie- en opleidingsagenda voor de rubber- en

kunststofindustrie, DPI Value Centre, rapport voor Ministerie van Infrastructuur en

Milieu, Eindhoven, 2014

14. Ketenakkoord Kunststof Kringloop, 2013

15. Krebbekx, J.A., W.J. de Wolf en J.G.J. Lenselink, De RKI-koolstofketencirkels 2030

maken het duurzaam vitale verschil, Berenschot, rapport voor Federatie NRK, 2010

16. LAP, Motie 153, Van Gerven, 2013

17. LAP, Motie 171 Cegerek, Van Veldhoven, 2014

18. LAP, Motie 174 Van Veldhoven, Cegerek, 2014


19. Mansveld., W.J., Van Afval Naar Grondstof; Uitwerking van acht operationele

doelstellingen, Bijlage bij kamerbrief ‘Invulling programma Van Afval Naar

Grondstof’, kenmerk IENM/BSK-2014/12161, Ministerie van Infrastructuur en

Milieu, 2014

20. Michaud, J-C., L. Farrant, O. Jan, B. Kjaer, and I. Bakas, Environmental benefits of

recycling – 2010 update, project: SAP097, WRAP, Banbury/Copenhagen, 2010

21. Monitoring Verpakkingen Resultaten 2012, Nedvang, Rotterdam, 2013

22. Mudgal, S., L. Lyons and M.A. Kong, Study on an increased mechanical recycling

target for plastics, Bio Intelligence Servcice, report for Plastics Recyclers Europe,

2013

23. Plastics – Guidelines for the recovery and recycling of plastics waste, International

Standard, 2nd edition, reference ISO 15270:2008, 2008

24. Plastics - recycled plastics - characterisation of plastics wastes, EN 15347:2007,

CEN/TC 249, 2007

25. Plastics - recycled plastics - plastics recycling traceability and assessment of

conformity and recycling content, EN 15343:2006, CEN/TC 249, 2007

26. Plastics - the facts 2014, PlasticsEurope and EPRO, Brussels, 2015

27. Plastics converting in Europe; Understanding the plastics industry, EuPC

28. Portfolio footprinting to manage carbon liabilities, Pax World Case study, Trucost,

2014

29. Prodi, V., Report on a European strategy on plastic waste in the environment,

report no. 2013/2113(INI), European Parliament, 2014

30. Raynaud., J., Valuing plastics; The business case for measuring, manageing and

disclosing plastic use in the consumer goods industry, United Nations Environment

Programme (UNEP), 2014

31. Recycled content standard, SCS Global Services, Emeryville USA, 2012

32. Unleashing the power of the circular economy, IMSA, report voor the Circle

Economy, Amsterdam, 2013

33. Velis, C.A., Global recycling markets - plastic waste: A story for one player - China,

FUELogy, report for International Solid Waste Association (ISWA), 2014

34. Villanueva, A., and P. Eder, End-of-Waste criteria for waste plastics for conversion,

JRC Technical Reports, European Union, Luxembourg, 2014

35. Zwerfafvalhandleiding; Systematiek uitkeren zwerfafvalvergoeding, Nedvang,

Rotterdam, 2014


Definities

Afvalstof Elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet,

voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen.

Gescheiden inzameling De inzameling waarbij de afvalstroom gescheiden wordt

ingezameld naar soort en aard van het afval om een

specifieke behandeling te vergemakkelijken.

Noot: Voor leden van NRK Recycling betekent gescheiden

inzameling bij voorkeur bronscheiding met een zeer hoge

zuiverheidsgraad en monomateriaal. Deze stroom kan de

hoogste toegevoegde waarde generen over een langere

periode.

Huishoudelijke

afvalstoffen

(post consumer waste)

Alle afvalstoffen die ontstaan door de normale werking van

een particuliere huishouding volgens artikel 3 paragraaf 2,

1e lid van het Afvalstoffendecreet. Het straat- en veegvuil is

gelijk gesteld met huishoudelijke afvalstoffen.

(Wet Milieubeheer, 1979)

Bedrijfsafvalstoffen

(post industrial waste)

Alle afvalstoffen die ontstaan ten gevolge van een

industriële, ambachtelijke of wetenschappelijke activiteit.

Alle stoffen die geen huishoudelijke afvalstoffen zijn vallen

onder het begrip bedrijfsafvalstoffen. In Nederland vallen

specifiek ook PET-flessen met statiegeld onder de

bedrijfsafvalstoffen. (Wet Milieubeheer, 1979)

Duurzame ontwikkeling

(sustainable

development)

Development that meets the needs of the present without

compromising the ability to future generations to meet their

own needs. This involves addressing economic, social and

environmental factors, and their independence in an

organization’s decision-making and activities.

(Brundtland Report, 1987)

Onderstaande definities komen uit ISO 15270:2008 Plastics,

Guidelines for the recovery and recycling of plastics waste

Agglomerate shredded and /or granulated plastics material in the form of

particles which cling together


Baling process in which plastics waste is compacted and secured

as a bundle to facilitate handling, storage and

transportation

Collection logistical process of moving plastics waste from its source

to a place where it can be recovered

Commingled plastics ‘mixed plastics’ - mixture of materials o products consisting

of different types of plastics

Contaminant unwanted substance or material (impurity should not be

used as terminology

Feedstock recycling conversion to monomer or production of new raw materials

by changing the chemical structure of plastics waste

through cracking, gasification or depolymerization,

excluding energy recovery and incineration (ISO 15)

Flake plate like regrind

Fluff filament like regrind

Material recovery material processing operations including mechanical

recycling, feedstock (chemical) recycling and organic

recycling but excluding energy recovery

Mechanical recycling processing of plastics waste into secondary raw material or

products without significantly changing the chemical

structure of the material

Micronizing process by which a plastics is ground into a fine powder

Post consumer

(post use)

descriptive term covering material generated by end users

of products, that has fulfilled its intended purpose or can no

longer be used (including material returned from within the

distribution chain)

Post industrial

(pre consumer)

descriptive term covering material diverted during a

manufacturing process

Purge material resulting from the passing of polymer through

plastics processing equipment for the purpose of cleaning

the equipment or when changing from one polymer to

another, or when changing from one colour or grade of

polymer to another


Re use use of a product more than once in its original form

Recovered material plastics material that has been separated, diverted or

removed from the solid waste stream in order to be

recycled or used to substitute virgin raw materials (also

ISO 14021)

Recyclate plastics material resulting from the recycling of plastics

waste (also recycled plastics / plastics secondary raw

material / regenerate)

Note: as soon as the used plastics material has been

treated in such a way that it is ready to replace a virgin

product, material or substance in a production process, it

loses its characteristics as waste

Regrind shredded and / or granulated recovered plastics material in

the form of a free flowing material

Shredding any mechanical process by which plastics waste is

fragmented into irregular pieces of any dimension or shape


Lijst van afkortingen

DG ENV Europees Directoraat Generaal voor het milieu

DKR Deutsche Gesellschaft für Kreislaufwirtschaft und

Rohstoffe mbH

EPRO European Association of Plastics Recycling and Recovery

Organisations

EuPC

European Plastics Converters

EuPR Plastic Recyclers Europe

EVOA Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen

IenM Ministerie van Infrastructuur en Milieu

LAP Landelijk Afvalbeheerplan

LCA Levenscyclusanalyse

MJA Meerjarenafspraak Energie-efficiency

MKB

midden- en kleinbedrijf

NRK

(Federatie) Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie

REACH Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperkingen van

Chemische stoffen

VANG Van Afval Naar Grondstof

VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten


Bijlage - Knelpunten recycling 1990 anno 2015

Situatie 1990 Situatie 2015

Aanbod van kunststoffen is groter

dan de vraag.

Vraag naar hoge kwaliteit recyclaat is

groter dan het aanbod van goed

gesorteerde input van kunststof afval.

Het aanbod van veelal gemengde

kunststofafvalstromen is aanzienlijk groter

dan de vraag

Ingezameld materiaal is steeds meer

vervuild en complexer van aard.

Ondanks de verbeterde sorteertechniek is

mede door downsizing en de toename

van multilayer verpakkingsmateriaal dit

probleem verre van opgelost

De storten verbrandingstarieven

stijgen.

Stortverbod van kracht in Nederland sinds

1996.

In vervolg op de beleidsstudie van het

Planbureau voor de Leefomgeving, heeft

het kabinet op Prinsjesdag 2014 een

verhoging aangekondigd van de

afvalstoffenbelasting.

Sommige reststofleveranciers zijn

nog steeds moeilijk te motiveren

materiaal voor recycling aan te

bieden (dit is zeker aan de orde

indien er voor de levering betaald

moet worden.

Mede door de invoering van producenten-

verantwoordelijkheid is dit voor een aantal

stromen redelijk opgelost. Op Europese

schaal wordt momenteel gewerkt aan de

uitbreiding van deze verantwoordelijkheid,

inclusief de toepassing van het her-

wonnen recyclaat en aan de uitbreiding

naar nog niet gereguleerde (kunststof)

stromen.

Voor kunststofafvalstromen uit het

business to business (bedrijfsafvallen)

segment is het in Nederland al vele jaren

goed en professioneel georganiseerd.

De ontwikkelingskosten van

inzamelsystemen zijn relatief hoog.

De non-harmonisatie en inefficiëntie van

veel huidige inzamelstructuren zijn een

knelpunt voor het bereiken van meer en

betere recycling.



Er is een structurele overcapaciteit bij

de grondstofproducenten die

resulteert in lage prijzen voor nieuw

(virgin) en voor gerecyclede kunststof

(recyclaat).

De overcapaciteit bij de grondstof-

producenten in Europa is deels

verdwenen door desinvesteringen in de

jaren 2008-2012. Op wereldschaal is er

echter nog wel sprake van overcapaciteit.

Aangezien Europa van een exporterend

naar een importerend continent is

getransformeerd, zijn de prijzen voor

nieuw (virgin) materiaal op de Europese

markt aanzienlijk hoger dan in bijv. Azië

Er zijn begrensde afzetmogelijkheden

voor producten gemaakt van

herverwerkte kunststoffen.

Zowel technisch als wetgevingstechnisch

is het ondertussen mogelijk van diverse

soorten recyclaat zelfs tot 100% recyclaat-

producten te maken met direct voedsel-

contact. De toepassing in de markt blijft

veelal door marketingtechnische argument

achter bij de mogelijkheden.

Momenteel wordt onderzocht of een

wettelijke verplichting mogelijk is van

minimum recyclaatpercentages in diverse

toepassingen.

Bij de ontwerpfase wordt vaak nog

geen of slechts beperkt rekening

gehouden met de

herverwerkingsmogelijkheden na de

gebruiksfase.

Ondanks wetgeving op het gebied van

ecodesign en diverse andere initiatieven

is er bij ontwerpers nog steeds weinig oog

voor. Mogelijk komt hier door de invoering

van een uitgebreide producenten-

verantwoordelijkheid snel verbetering in.

Er zijn vele administratieve werk-

zaamheden die voortvloeien uit de

import, export en doorvoer van

recyclebare materialen in enkele

Europese landen.

De administratieve lastendruk voor de

kunststof recyclingindustrie is substantieel

toegenomen

Financiële consequenties die

verbonden zijn aan het verkrijgen van

de vergunning in het kader van het

Inrichtingenbesluit Afvalstoffenwet.

De financiële impact van wetgevingen als

REACH in haar huidige vorm, hebben

desastreuze consequenties voor de

Europese recyclingindustrie.



Het identificeren van cadmium-

houdende partijen en het op

verantwoorde wijze afzetten van

cadmiumhoudende producten in een

gecontroleerd circuit als gevolg van

het Cadmiumbesluit Wet

milieugevaarlijke stoffen.

In 1999 is een Europese uitzonderings-

positie verkregen (1999/177/EC) op de

Verpakkingsrichtlijn 94/62/EC voor kratten

en pallets, die in 2009 is verlengd, in

beginsel voor onbepaalde tijd. Deze

uitzonderingspositie is een blauwdruk als

oplossingsrichting voor diverse andere

materiaalstromen met legacy materials.

Veel brand owners (eigenaren van de

producten) tonen tot op heden weinig tot

geen interesse in het nemen van hun

verantwoordelijkheid voor het hermetisch

sluiten van de keten. De Europese

Commissie heeft derhalve in september

2014 een vervolgonderzoek geïnitieerd

om de status quo vast te stellen.

Heffing op het gebruik van

grondwater en afvalstoffen.

De kunststof recyclingindustrie wordt nog

steeds geconfronteerd met toenemende

kosten voor energie, water en het

afvoeren van afvalstoffen, mede door

onvoldoende sortering eerder in de keten.

De Europese Commissie streeft naar een

materiaalbalans op basis van output voor

de recyclingindustrie. Momenteel worden

voorstellen in die richting uitgewerkt.

Een aantal kunststof recycling-

bedrijven streeft ernaar om in 1995

een bedrijfsintern milieuzorgsysteem

operationeel te hebben. Een aantal is

met de introductie hiervan bezig

De meeste kunststof recyclingbedrijven

werken inmiddels conform ISO 9001, ISO

14001 en/of vergelijkbare (interne)

kwaliteitssystemen en hebben geïnves-

teerd in uitgebreide laboratoria en/of zijn

voornemens dit op korte termijn te doen.

Een aantal bedrijven is gecertificeerd

conform EU Certplast en een paar

bedrijven is zelfs gecertificeerd conform

European Food Safety Agency (EFSA) en

voor recyclaat met direct voedselcontact-

toepassing.



Documents

Branchedocument Kunststofrecycling · Branchedocument Kunststofrecycling 2015 4 Voorwoord “Duurzame ontwikkeling kan slechts worden bereikt wanneer er breed draagvlak voor is. Samenwerking