Brs 957924

Barometri Rajonal i Sigurise

Forumi Hulumtues i Sigurisë:

Beograd-Prishtinë- Tiranë

Dhjetor 2013

Kosovo Security Barometer December 7, 2013

Çfare e shte Barometri Kosovar i Sigurise ?

Barometri Kosovar i Sigurisë (BKS) është program special hulumtues i

themeluar nga QKSS në Tetor të vitit 2012. Qëllimi kryesor për

themelimin e BKS është zhvillimi i programit me të gjitha kapacitetet i

cili në kuadër të QKSS të mbledhë, menaxhojë dhe analizojë të dhëna

kualitative të hulumtimit. Programi i BKS përmban metodologjinë e

krijuar ne veçanti për këtë program. Gjithashtu, programi ka zhvilluar

staf shumë profesional dhe tanimë edhe me përvojë për të zhvilluar

anketa të sakta dhe të besueshme. Në këtë mënyrë, Barometri ka

prodhuar anketë të rregullt që vlerëson trendët e perceptimit publik ndaj

sektorit të sigurisë dhe drejtësisë në baza gjashtëmujore. Si rrjedhojë,

BKS është bërë një mekanizëm i mirënjohur, që zbatohet dhe

komunikohet nga institute vendore në Kosovë. QKSS nuk ka ndonjë

kufizim politik për të komunikuar të gjeturat dhe të dhënat.

Botimi i këtij Edicioni Special të BKS është zhvilluar ne kuadër të

Projektit Trepalësh Rajonal "Forumi Hulumtues për Siguri: Beograd-

Prishtinë-Tiranë".

Ke kemi ne she njeste r me ke te edicion special?

"Barometri Kosovar i Sigurisë: Edicion Special" shënjestron një spektër

të gjerë të audiencës nga Kosova, Serbia dhe Shqipëria. Përkatësisht, ka

në shënjestër grupin e audiencës që është e interesuar të përcjellë trendet

e opinionit publik në Kosovë në fushën e sigurisë, drejtësisë dhe

marrëdhënieve ndëretnike mes qytetarëve të Kosovës dhe Serbisë.

Barometri ka në shënjestër politikë-bërësit nga këto tri shtete; praninë e

komunitetit ndërkombëtarë në Kosovë dhe selitë e tyre; organizatat

vendore dhe ndërkombëtare të shoqërisë civile; akademitë në shtetet

përkatëse, rajon dhe botë, si dhe mediat.

MBËSHTETUR NGA:

Ministria e Mbretërisë së

Norvegjisë për Punë të

Jashtme

***

AUTORËT E RAPORTIT:

Mentor Vrajolli

Florian Qehaja

EKIPI I BKS:

Mentor Vrajolli, Koordinator i

Programit

Fjolla Raifi, Koordinatore e

Hulumtimeve në Terren

Skender Perteshi, zëvendës/

Koordinator për Hulumtime në

Terren

Sofije Kryeziu, Mbikëqyrëse në

terren

Abit Hoxha, Sigurimi i Cilësisë

Petrit Tahiri, Menaxher i SPSS

për futjen e të dhënave

Donika Emini, Formatizimi i

raportit

EDICION SPECIAL:

Forumi Hulumtues i Sigurisë Beograd-Prishtinë-Tiranë

BAROMETRI KOSOVAR I SIGURISË

Dhjetor 2013

BEOGRAD– PRISHTINË – TIRANË 3 FORUMI HULUMTUES I SIGURISË

Pe rmbledhje Ekzekutive

Ky botim paraqet një interpretim të shkurtër narrativ të të dhënave kuantitative të mbledhura nga

QKSS në edicionin special të zhvilluar nën përkujdesjen e Forumit Hulumtues për Siguri "Beograd-

Prishtinë-Tiranë" gjatë periudhës prej 01-15 tetor 2013.1 Kjo anketë synoi vlerësimin e perceptimeve të

qytetarëve të Kosovës ndaj Serbisë dhe Shqipërisë si dhe marrëdhëniet ndëretnike.2 Duke qenë që

perceptimi i qytetarëve të Kosovës ndaj institucioneve dhe shtetasve të Shqipërisë është në përgjithësi

shumë pozitiv, ky studim fokusohet kryesisht në interpretimin e perceptimeve ndaj bashkëpunimit

ndëretnike dhe institucional, si dhe marrëdhëniet qytetare mes Kosovës dhe Serbisë.

Siç tregojnë të gjeturat e anketës, marrëdhëniet mes Kosovës dhe Serbisë si dhe besimi reciprok mes

shqiptarëve dhe serbëve të Kosovës janë ende në një nivel shumë bazik. Shumica e qytetarëve të

Kosovës kanë mosbesim dhe frikë të shumëfishtë ndaj Serbisë. Ata akoma e shohin Serbinë si

kërcënim për sigurinë e tyre kombëtare dhe konsiderojnë strukturat e Serbisë (siç janë ushtria,

policia, xhandarmëria dhe shërbimet e saj të inteligjencës) si jomiqësore dhe kërcënuese ndaj sigurisë

kombëtare të Kosovës. Por në anën tjetër, rezultatet kanë treguar edhe optimizëm kur kemi të bëjmë

me të ardhmen afatgjate paqësore mes Kosovës dhe Serbisë. Rreth 75% e të anketuarve konsiderojnë

që nuk do të ketë më konflikt në Kosovë apo në rajon. Gjithashtu një pjesë e madhe e shqiptarëve

dhe serbëve në Kosovë besojnë që të dy komunitetet mund të jetojnë në paqe pranë njëri tjetrit në një

të ardhme të afërt. Për më tepër, shumica e qytetarëve po mbështesin në një mënyrë apo tjetrën

dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian (BE) ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

Anketa ka matur perceptimet e opinionit publik lidhur me bashkëpunimin e mundshëm ne fushën e

sigurisë. Qytetarët e Kosovës janë në dijeni që patrullimi i përbashkët kufitar mes policisë së Kosovës

dhe policisë së Serbisë do të kontribuonte për një siguri më të mire për të dyja vendet. Ata gjithashtu

potencuan rëndësinë e pjesëmarrjes së vendeve përkatëse në aktivitetet e përbashkëta për trajnime

dhe ofrimin e mbështetjes së nevojshme për njeri tjetrin në raste të rreziqeve të ndryshme natyrore

dhe/apo të shkaktuara nga njeriu.

Raporti gjithashtu shpalos perceptimin e qytetarëve të Kosovës ndaj sigurisë së tyre por e parë nga

këndvështrimi i komuniteteve shqiptare dhe serbe. Të dy komunitetet konsiderojnë mjedisin e tyre,

përkatësisht shtëpitë/banesat, lagjet, fshatin/qytetin si vende të sigurta, ndërsa sigurinë e

përgjithshme në Kosovë e konsiderojnë të jetë e ultë. Frika dominuese ka të bëjë me numrin e shtuar

të aksidenteve dhe plaçkitjeve, përderisa një numër i konsiderueshëm i të anketuarve kanë deklaruar

se janë të kënaqur me reagimin që u ka ofruar policia atyre apo miqve/familjarëve të tyre.

Anketa gjithashtu ofron të gjeturat për besimin e qytetarëve ndaj Serbisë dhe qytetarëve të saj

1Projekti i përbashkët zbatohet nga Qendra e Kosovës për Studime të Sigurisë –QKSS (Prishtinë) dhe partnerët e

saj Qendra e Beogradit për Politika të Sigurisë –QBPS (Beograd) dhe Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim -

IDM (Tirana). 2QBSP ka zhvilluar anketën për Serbi. Këto të gjetura për Serbinë mund t’i gjeni në www.bezbednost.org

IDM ka realizuar anketën për Shqipërinë dhe të gjeturat për Shqipëri mund t’i gjeni në www.idmalbania.org

http://idmalbania.org/


(përfshirë serbët që jetojnë në Kosovë). Anketa tregon që përafërsisht gjysma e popullatës së Kosovës

kurrë nuk ka udhëtuar ndonjëherë në Serbi. Ndërsa, ata të cilët kanë udhëtuar ndonjëherë në Serbi,

ka qenë para konfliktit të vitit 1999. Njësoj, indekset tregojnë që kontaktet mes shqiptarëve dhe

serbëve të Kosovës janë relativisht të rralla. Të gjeturat më kritike kanë të bëjnë me çështjen e

martesave të përziera ndër-etnike ku 90% e të anketuarve kanë deklaruar që nuk do të martoheshin

dhe as nuk do të donin të shihnin se po ndodhin martesa mes shqiptarëve dhe serbëve, gjë që tregon

një nivel të lartë të mosbesimit mes këtyre dy komuniteteve.

Metodologjia

Anketa është edicion special i realizuar ekskluzivisht si pjesë e projektit trepalësh rajonal "Forumi

Hulumtues për Siguri: Beogradi–Prishtina-Tirana". Projekti Forumi Hulumtues për Siguri mbështetet

nga Ministria e Mbretërisë së Norvegjisë për Punë të Jashtme dhe implementohet në partneritet të

ngushtë mes Qendrës Kosovare për Studime të Sigurisë –QKSSS (Kosovë), Qendrës së Beogradit për

Politika të Sigurisë – QBPS (Serbia) dhe Institutit për Demoraci dhe Ndërmjetësim IDM (Shqipëria).

Në këtë mënyrë, edhe qëllimi i anketës është që të mbulohet ky trekëndësh ku të gjitha organizatat

partnere kanë mbuluar rastin e tyre përkatës të studimit. QKSS ka zhvilluar anketën e saj përmes

programit tashmë të themeluar të njohur si Barometri Kosovar i Sigurisë.

Ekipi i QKSS-së është përgjegjës për përpilimin e pyetësorit fillestar dhe metodologjisë, ndërsa

partnerët kanë kontribuar në fazën e finalizimit të tij. Anketa synon që në mënyrë gjithëpërfshirëse të

masë perceptimin e qytetarëve dhe bashkëpunimin potencial mes shqiptarëve dhe serbëve në

përgjithësi, duke u fokusuar në veçanti në bashkëpunimin Kosovë-Serbi, Shqipëri-Serbi dhe Kosovë-

Shqipëri. Ky edicion special është realizuar përmes intervistave të drejtpërdrejta me një numër të

caktuar të përzgjedhur të amvisërive, duke mbuluar të gjitha pjesët e Kosovës. Pyetësori ka

përmbajtur më shumë se 100 pyetje, ku vetëm dy nga pyetjet e pyetësorit kanë qenë pyetje të hapura.

Mostrat, pilotimi, intervistat, menaxhimi dhe analizat janë zhvilluar nga ekipi i QKSS-së duke

involvuar më shumë se 30 hulumtues në terren. Mostra e nxjerrë në nivel nacional përfaqëson

popullatën mbi moshën 18 vjeç dhe përfshinë 1118 amvisëri. Duke pasur parasysh qëllimin e anketës

për të matur perceptimet e opinionit publik jo vetëm mes Kosovës dhe Serbisë, por edhe dallimet

ekzistuese në opinion mes serbeve dhe shqiptarëve të Kosovës dhe serbëve në Serbi dhe shqiptarëve

që jetojnë në Jug të Serbisë, QKSS (Kosovë) dhe QBPS (Serbi) vendosën që të dyfishojnë mostrën për

pakicën etnike përkatëse. Prandaj ndarja në baza etnike e të anketuarve të përzgjedhur në mostër

është: 83% shqiptarë, 12% serbë dhe 5% të tjerë.

Korniza e mostrës është e bazuar në kodin e zonës telefonike dhe përfshinë regjionin e Prishtinës,

Mitrovicës, Prizrenit , Ferizajit, Gjilanit, Pejës dhe Gjakovës. Kombinimi gjeografik është bazuar në

Raportin e Regjistrimit të Popullsisë për 2012. Faza e dytë involvon mostrat e kombinuara sipas

zonave komunale me një mostër të shtresuar rurale/urbane sipas numrit të amvisërive. Faza e fundit

ka pasuar metodën e mostrës së thjeshtë që përdorë ‘metodën e ditëlindjes’. Mostra e thjeshtë

siguron që secili person, banor në Kosovë, gëzon probabilitetin për të qenë i përzgjedhur për


intervistë.

Si mostër reprezentative, rezultati i anketës mund të projektohet në popullatën e Kosovës si imazh

pasqyrues për trendet në qëndrime dhe perceptime në mesin e Kosovarëve të rritur në përgjithësi.

Margjina e gabimit është 3% me intervalin e besushmërisë prej 95%.

Në aspektin strukturor, dokumenti ka pesë kapituj. Kapitulli i parë synon interpretimin e rezultateve

që kanë të bëjnë me marrëdhëniet Kosovë-Serbi dhe ndikimin që ato kanë në nivelin e sigurisë

kombëtare në Kosovë. Kapitulli i dytë mbulon perceptimet e qytetarëve ndaj dialogut të lehtësuar nga

BE në mes të Kosovës dhe Serbisë. Kapitulli i tretë mbulon perceptimet e qytetarëve drejt perspektives

së bashkëpunimit mes Kosovës dhe Serbisë në fushën e sigurisë. Kapitulli i katërt mbulon perceptimin

e qytetarëve të Kosovës ndaj sigurisë sipas këndvështrimit të shqiptarëve dhe serbëve të Kosovës.

Ndërsa kapitulli i pestë ofron rezultatet e dala në lidhje me perceptimin publik mbi bashkëpunimin në

fushën e sigurisë.


16.4

48.0

22.4

12.5

.0 20.0 40.0 60.0

High

Somehow

Low

Don’t know Nuk di

I ulët

Deri diku

I lartë

0.00%

50.00%

100.00%

3.40% 9.20% 18.90%

69.30%

94% 83% 71%

27.30%

0.80% 1% 1.10% 0.40% Yes No Do not know Refuse to respond

Po Jooo

Nuk Di Refuzoj të përgjigjem

1. Perceptimi publik pe r marre dhe niet Kosove -Serbi dhe ndikimi i tyre ne sigurine kombe tare te Kosove s

Pavarësisht konsensusit i cili ekziston

ndërmjet organeve të sigurisë në Kosovë

se vendit nuk i kanoset ndonjë rrezik i

drejtpërdrejtë ndaj sigurisë kombëtare,

hulumtimi tregon se qytetarët e Kosovës

ende kanë dyshimet e tyre. Në pyetjen

"deri në çfarë mase e konsiderojnë ata të

rrezikuar sigurinë kombëtare të Kosovës"

më shumë së 64% e të anketuarve kanë

shprehur një dozë të frikës ku 16% prej

tyre konsiderojnë këtë rrezik si të një

niveli të lartë.

Ky shqetësim vjen si rezultat i

marrëdhënieve ekzistuese të brishta

ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe një

diskursi politik të tendosur si jashtë

ashtu edhe brenda Kosovës. Në fakt

grafikoni në vijim tregon se në krahasim

më Shqipërinë, Maqedoninë dhe Malin e

Zi (të cilat kryesisht konsiderohen si

vende miqësore ndaj Kosovës), më

shumë së 69% e të anketuarve e

konsiderojnë Serbinë si vend armiqësor.

Në të njëjtën mënyrë, hulumtimi tregon se

qytetarët kanë një perceptim negativ ndaj

institucioneve/strukturave serbe të sigurisë siç janë ushtria e shtetit, strukturat policore,

xhandarmeria dhe shërbimi i fshehtë i Serbisë. Xhandarmeria serbe udhëheq këtë listë për

shkak të pranisë së saj në kufirin me Kosovë si dhe aktiviteteve të raportuara në fshatrat e

banuara më shqiptarë.

Figura 2: Perceptimi i të anketuarve ndaj kërcënimeve të

sigurisë kombëtare të Kosovës që vijnë nga vendet fqinje

Figura 1: Perceptimet e të anketuarve lidhur me kërcënimet

ndaj sigurisë kombëtare të Kosovës


Figura 3: Perceptimet e qytetarëve të Kosovës ndaj institucioneve/strukturave kryesore të sigurisë së Serbisë

Në fakt, kur i krahasojmë këto rezultate me treguesit e njëjtë sa i përket institucioneve të

sigurisë së Shqipërisë, shihet se shumica e qytetarëve të Kosovës kanë perceptime tërësisht të

ndryshme ndaj këtyre institucioneve.

Figura 4: Perceptimet e qytetarëve të Kosovës ndaj institucioneve kryesore shtetërore të sigurisë së Shqipërisë

0

10

20

30

40

50

60

70

ThreatUnfriendly

NeutralFriendly

Ally

52

30

7 9

3

61

23

5 8

3

51

27

13

6 2

49

34

7 8

2

SerbianMilitary

SerbianGandarmerie

Serbian SecretService (BIA)

Serbian Police

Ushtria e Serbise

Gjandarmeria Serbe

Shërbimi Sekret Serb (BIA)

Policia e Serbisë

Armiqësore Jo Miqësor Mike

Aleate

0

10

20

30

40

50

60

70

ThreatUnfriendly

NeutralFriendly

Ally

4 6 12

66

13

4 5 8

69

13

5 7

36 42

9

AlbanianMilitary

AlbanianSecret Service(SHISH)

AlbanianPolice

Ushtria e Shqiperisë

Shërbimi Informativ Shqipëtar (SHISH

Policia Shqiptare Armiqësore Jo

Miqësor Mike Aleate


41.5

27.3

3.7

8.9

18.6

.0 20.0 40.0 60.0

Yes it is possible

It is possible but there areproblems

Undecided

Maybe

ImpossibleE pamundshme

Ndoshta

I/e pavendosur

E mundshme por me probleme

Po, e Mundshme

Rezultati pozitiv shënoi ngritje atëherë kur qytetarët e Kosovës shprehen interesim për të

parë zhvillimin e marrëdhënieve ndërmjet kosovarëve dhe serbëve. Më saktësisht, në pyetjen

se a është e mundur që shqiptarët

dhe serbet të jetojnë së bashku në

mënyrë paqësore, shumica e të

anketuarve janë përgjigjur

pozitivisht ndërsa më pak së 20% e

tyre kanë dhënë përgjigje negative

ndaj kësaj pyetje. Gjithashtu, të

anketuarit ishin pyetur se a besojnë

që në 5 vitet e ardhshme nuk do të

ketë ndonjë konflikt të armatosur,

ku më shumë se 63% e të anketuarve

kanë hedhur poshtë mundësinë e

ndodhjes së ndonjë konflikti tjetër në

rajon në të ardhmen e afërt ndërsa 26% prej tyre mendojnë të kundërtën.

Figura 6: Perceptimi lidhur me ndonjë konflikt të ri në BP gjatë 5 viteve të ardhshme

Hulumtimi gjithashtu ka vlerësuar gatishmërinë e qytetarëve të Kosovës për t’iu përgjigjur

së bashku me entitetet përkatëse në rast të një konflikti të armatosur në rajon. Ishte

interesante të shihet se 97% e të anketuarve që i takojnë komunitetit shqiptar të Kosovës kanë

treguar një lloj gatishmërie për t’ju ofruar përkrahje bashkëkombësve Shqiptar jashtë

Kosovës në krahasim me 62% të anketuarve Serbë nga Kosova. Megjithatë, është me rendësi

të ceket se përkrahja të cilën ata ishin të gatshëm ta ofrojnë ishte kryesisht humanitare. Pra,

më shumë se 56% e Shqiptarëve të Kosovës, përkatësisht me shumë 32% e Serbëve të

Kosovës ishin të hapur që të pranojnë refugjatë në rast të një konflikti të tillë. Të tjerët do të

4.8

22.9

27.5

35.5

9.3

.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

Yes, certainly Yes, probably No, probably not No, certainly, not Refuse/Do not knowSigurisht Po Mbase po Mbase jo Sigurisht Jo Nuk di/Refuzoj të Përgjigjem

Figura 5: Perceptimi i qytetareve të Kosovës lidhur me mundësinë

që Shqiptarët dhe Serbet të jetojnë së bashku në mënyrë

paqësore


ofronin ndihmë financiare apo ndonjë ndihmë tjetër jo financiare. Ndërkohë, vetëm 16% e të

anketuarve Shqiptarë të Kosovës, përkatësisht 19% Serbë të Kosovës me gjasë do t’i

bashkoheshin një konflikti të armatosur.

Figura 7: Perceptimi i komunitetit shqiptarë dhe serbë të Kosovës ndaj një konflikti potencial në rajon i cili do të

përfshinte bashkëkombësit e tyre

Në fund, të anketuarit ishin pyetur gjithashtu se a mendojnë që prezenca ndërkombëtare

ende është e nevojshme për ruajtur paqen dhe sigurinë në Kosovë. Rreth 30% e të anketuarve

ishin në favor të vazhdimit të misionit të KFOR-it për një periudhë shtesë të papërcaktuar.

Përafërsisht 52% shprehën mendimin se ky mision duhet të tërhiqet brenda disa viteve,

ndërsa 13% ishin të mendimit që KFOR-i do të duhej të ishte larguar nga Kosova tanimë.

Ndryshe, qytetarët ishin me skeptik rreth rolit të EULEX-it. Vetëm 10% ishin të mendimit që

ky mision i BE-së duhet të vazhdoj mandatin ende për një periudhë të papërcaktuar, rreth 37

% ishin të mendimit që ky mision duhet të tërhiqet brenda disa viteve ndërsa më shumë se

38% ishin të mendimit se EULEX-i do të duhej të kishte shkuar tanimë, të përcjellë nga vetëm

5% të cilët ishin të mendimit se EULEX-i do të duhej të tërhiqej vitin e ardhshëm. Përveç

KFOR-it dhe EULEX-it, të anketuarit ishin në gjendje të japin mendimin e tyre edhe sa i

përket misionit të OSBE-së në Kosovë. Megjithatë, të anketuarit kishin vështirësi në sqarimin

e rolit të OSBE-së në Kosovë.

19

10

32

1

21

17

16

12

56

12

1

2

0 10 20 30 40 50 60

to join them in armed conflict

to support their cause financially

to accept refugees

to put pressure on our government to…

I would not do anything

Don't know/Refuse to Answer Albanians

Serbs

Shqip.

Asgje nuk do bëja

Do bëja presion në Qeveri qëtë i përfaqësoj ata

Do të pranoja refugjatë

Do të i mbështetësha Financiarisht Do të i bashkangjtësha konfliktit

të armatosur

Serb.

Nuk di/Refuzoj të përgjigjem


Figura 8: Perceptimi i qytetarëve të Kosovës për tërheqjen e mundshme të KFOR-it, EULEX-it dhe OSBE-së

29.40%

52.30%

4.90%

13.40% 10.40%

36.60%

14.50%

38.60%

14.20%

52.10%

11.80%

21.90%

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

Never In few years time Next year It is high time, theyshould have already

withdrawn

KFOR/NATO EULEX OSCE

Kurrë Pas disa vitesh kohë

Vitin e ardhshëm

Është momenti i fundit, vetëme do

duhej të ishin tërhequr

OSBE


2. Perceptimet e qytetare ve pe r dialogun Kosove -Serbi

Dialogu në mes të Kosovës dhe Serbisë i lehtësuar nga BE-ja është procesi kryesor politik që nënvizon

progresin e të dyja vendeve. Ky hulumtim ka konstatuar se e rëndësisë më të madhe është nevoja për

matjen e perceptimit të publikut për dialogun. Hulumtimi përmbante disa pyetje direkte dhe

indirekte lidhur me dialogun në mes të Kosovës dhe Serbisë i lehtësuar nga BE-ja.

Pyetja e parë lidhur me këtë çështje ishte direkte, duke i pyetur të anketuarit se kush përfiton më së

shumti nga dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Shumica (ose në përqindje, më shumë se 60%) e të

anketuarve ishin në dijeni të një ndikimi pozitiv nga dialogu; 19% deklaruan se Kosova është ajo që

përfiton më shumë nga ky proces; 25% mendojnë se të dyja palët përfitojnë njësoj, ndërsa pothuajse

10% e të anketuarve kanë theksuar se komuniteti i Serb në Kosovë është përfituesi kryesor. Nga ana

tjetër, 34% e të anketuarve ishin qartazi skeptikë ndaj rezultateve të dialogut meqë ata besojnë se

është Serbia ajo që përfiton më së shumti nga ky dialog.

Figura 9: Perceptimet rreth përfituesit kryesor nga dialogu në mes të Prishtinës dhe Beogradit

Të anketuarit ishin pyetur nëse Kosova dhe Serbia duhet ta vazhdojnë dialogun, ku më

shumë se 73% e të anketuarve ishin në favor të vazhdimit të dialogut, prej të cilëve më

shumë se 55% i thanë Po dialogut, por vetëm nëse ai e rritë mundësinë për t’iu bashkuar BE-

së. Ndërsa, vetëm rreth 20% thanë se dialogu duhet të vazhdojë pavarësisht rrethanave. Nga

ana tjetër, 21% thanë se nuk do të duhej të kishte dialog në mes të dy palëve.

.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

Kosovo morethan Serbia

Serbia morethan Kosovo

Serbs fromKosovo

EuropeanUnion

Kosovo andSerbia are

bothbenefiting

Kosovo andSerbia are

both loosing

19.2

34.3

9.6

5.5

25.0

5.9

Kosova më tepër se Serbia

Serbia më tepër se Kosova

Serbët e Kosovës

Bashkimi Evropian

Edhe Kosova edhe Serbia

kanë përitime

Edhe Kosova edhe Serbia po humbin


Figura 10: Perceptimi nëse dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë duhet të vazhdojë

Pyetja e fundit direkte lidhur me dialogun ishte rreth ndikimit të dialogut ndaj

bashkëpunimin ndëretnik. Më shumë se 59% e të anketuarve janë përgjigjur se dialogu do të

përmirësojë marrëdhëniet ndëretnike në Kosovë, ndërsa 31% kanë dhënë mendim të

kundërt.

Figura 11: Perceptimi i qytetarëve të Kosovës për ndikimin e dialogut në bashkëpunimin ndëretnik

55.3

19.3

21.5

3.8

.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0

Only if it increases possibility of joining the EU

No matter if there is a pressure from the EU or not

It should not be carried on at all

No opinionNuk kam opinion

Nuk do duhet të zhvillohet fare

Të zhvillohet paa marrë parasysh presionit të BE-së

Vetëm nëse ngriten shancet për anëtarësim në BE-së

0

20

40

60

80

Yes

No

Don't know

62

27

11

38 60

2

71

13

16

59

31

10

Albanian

Serb

Others

Total

Shqiptar

Totali

Tjerë

Serb

Po Jo

Nuke di


0

20

40

60

80

4

29

52

15

0

10 1 3

73

13

With SerbianSecurityInstitutions

With AlbanianSecurityInstitutions

Me instiucionet

serbe të sigurisë

Me instiucionet shqipëtare të sigurisë

YesNo

Don't know

63.2

30.7

5.8

Po

Jo

Nuk e di

3. Bashke punimi ne fushe n e sigurise nde rmjet Kosove s dhe Serbise

Si shkak i mosmarrëveshjeve politike

aktuale, bashkëpunimi në sektorin e

sigurisë ndërmjet dy vendeve pothuajse

nuk ekziston. Ndërsa, siç edhe është

përmendur në kapitujt e parë,

perceptimet e qytetarëve për

institucionet serbe të sigurisë janë

shumë negative.

Hulumtimi tregon se shumica e

qytetarëve janë të vetëdijshëm se

Kosova nuk ka zhvilluar ndonjë

bashkëpunim në fushën e sigurisë me

Serbinë. Më saktësisht, siç edhe është

nënvizuar në Figurën 12, përafërsisht 80% e të anketuarve mendojnë se bashkëpunimi

bilateral me institucionet e sigurisë të Serbisë është shumë i kufizuar, prej të cilëve 29% kanë

deklaruar se nuk ka fare bashkëpunim. Duke pasur parasysh se Serbia është një prej shteteve

fqinje të Kosovës, mungesa e

bashkëpunimit ndërmjet institucioneve

të sigurisë të të dyja shteteve reflekton

një shqetësim serioz për qytetarët e

Kosovës. Kjo po ashtu mund të

nënvizohet gjatë krahasimit të

perceptimeve për bashkëpunimin me

institucionet e sigurisë të Shqipërisë, që

në kuptim pozitiv paraqesin një pasqyrë

krejtësisht tjetër.

Një rezultat pozitiv e reflekton

mbështetjen e publikut për aspektet

praktike të bashkëpunimit në fushën e

sigurisë, që do të thotë patrullimet e

përbashkëta të policive kufitare. Më

saktësisht, më shumë se 63% e qytetarëve

Figura 12: Perceptimet e qytetarëve për nivelin e bashkëpunimit

institucional me institucionet përkatëse të sigurisë nga Serbia dhe

Shqipëria.

Figura 13: Perceptimet në lidhje me patrullimet e përbashkëta

te vijës kufitar të Policisë së Kosovës dhe asaj të Serbisë


0 20 40

18

32

22

18

10

Strongly Disagree

Disagree

I don’t oppose it but I don’t promote it

Agree

Strongly Agree

Fuqishëm nuk pajtohem

Nuk pajtohem

Nuk pajtohem por nuk kundershtoj

Pajtohem

Pajtohem plotësisht

0

20

40

60

80

100

Yes No Don't know

96

3 1

45 48

7

Albania

Serbia

Shqiptar

Serb

Po Jo Nuk di

të Kosovës besojnë se duhet të ketë patrulla të përbashkëta të policive kufitare të Kosovës

dhe të Serbisë, krahasuar me 31%

të qytetarëve që ishin kundër.

Përveç kësaj, një përqindje e

konsiderueshme e të anketuarve po

ashtu u pajtuan se kjo është në dobi

të të dyjave institucioneve të

sigurisë, asaj të Kosovës dhe të

Serbisë, që të marrin pjesë në

trajnime të përbashkëta, konferenca

dhe samite.

Respondentët ishin paksa më

hezitues për pranimin e asistencës

humanitare nga Serbia, në rast të

fatkeqësive natyrore dhe/apo

fatkeqësive të shkaktuara nga njeriu. Siç tregon Figura 14, përafërsisht 50% e qytetarëve të

Kosovës ishin kundër mbështetjes që mund të vie nga Serbia. Mirëpo, rreth 45% e tyre ishin

në favor të pranimit të një ndihme të

tillë në rast të ndonjë fatkeqësie në

Kosovë. Sidoqoftë, kur të bëhet

krahasimi i pyetjes së njëjtë lidhur

me Shqipërinë, shifrat dallojnë

shumë. Përafërsisht, 96% e

qytetarëve të Kosovës janë të hapur

për të pranuar ndihmë në rast të

ndonjë fatkeqësie që mund të

ndodhë në Kosovë. Megjithatë, duke

marrë parasysh kujtesën ende të

freskët të qytetarëve të Kosovës nga

periudha e luftës për strukturat e

sigurisë së Serbisë, 45% paraqet një

shifër inkurajuese.

Figura 14: Perceptimet për pjesëmarrjen në trajnime të përbashkëta

Figura 15: Perceptimet nëse qytetarët pajtohen për të pranuar ndihmë emergjente nga strukturat e sigurisë së Serbisë dhe atyre të Shqipërisë


4. Perceptimi publik pe r sigurine ne Kosove

Hulumtimi ka treguar se

qytetarët e Kosovës janë më pak

të kënaqur kur bëhet fjalë për

nivelin e sigurisë së

përgjithshme në Kosovë,

krahasuar me sigurinë e mjedisit

të tërësishëm ku ata jetojnë. Kjo

më së miri mund të shpjegohet

nga fakti se vetëm 36% e të

anketuarve janë përgjigjur se

ndjehen “kryesisht të sigurt”

(23.1%) ose “plotësisht të sigurt”

(13.2%) në Kosovë, ndërsa

pothuajse gjysma e të anketuarve

– përkatësisht 42%, ishin të

pavendosur, kurse 21% u

përgjigjën se ata ndjehen “kryesisht jo të sigurt” ose “vërtetë jo të sigurt” (7.4%). Ky

perceptim i ulët kur bëhet fjalë për ndjenjën e sigurisë në Kosovë ekziston tek të gjitha

komunitetet.

Nga ana tjetër, të anketuarit kanë shprehur pikëpamje mjaft pozitive kur bëhet fjalë për

mjedisin që i rrethon. Rreth 68% e të anketuarve kanë deklaruar se ndjehen ‘kryesisht (30.1%)

ose plotësisht (37.6%) të sigurt në qytetin/fshatin e tyre dhe përqindja është rritur deri në 75%

kur bëhet fjalë për sigurinë në lagje ose shtëpi/apartament. Nga ana tjetër, vetëm 9% e të

anketuarve janë përgjigjur se ndjehen relativisht jo të sigurt ose vërtetë jo të sigurt në

fshatrat/qytetet e tyre dhe përqindja bie në 6.3% kur bëhet fjalë për sigurinë në lagje. Vlen të

përmendet se me një margjinë prej 3%, ky perceptim ekziston tek të tek të dyja minoritetet

dhe komuniteti shumicë në Kosovë.

7

14

42

23

13

0

6

45

32

16

23

23

30

13

11

5

13

44

25

14

- 10 20 30 40 50

Really unsafe

Mostly unsafe

Neither safe norunsafe

Mostly safe

Completely safe

Albanian

Serbian

others

Total

Poltësisht i Sigurt

Kruesisht i sigurt

As i sigurt as i pasigurt

Kruesisht i pasigurt

Shumë i sigurt

Shqiptar

Serb

Tjerët

Totali

Figura 16: Perceptimi publik për sigurinë në Kosovë


Ajo që duhet të theksohet është se 89% e te anketuarve e asocojnë ndjenjën e tyre të sigurisë

me sjelljet pozitive kolektive të qytetarëve, ndërsa vetëm 4% e të anketuarve ia atribuojnë

këtë aftësisë së institucioneve të shtetit për të përmbushur detyrën e tyre në mënyrë të

duhur, që edhe e tregon solidaritetin dhe një ndjenjë të bashkësisë në mesin e qytetarëve.

Vetëm 7% e të anketuarve janë përgjigjur se ndjehen të sigurt sepse ata janë në gjendje ta

mbrojnë veten. Ndërsa, në pyetjen më specifike se në kënd do të mbështeteshin më së shumti

për ofrimin e sigurisë për familjet e tyre, 43% e të anketuarve janë përgjigjur se mbështeten

në veten e tyre, 37% mbështeten në Policinë e Kosovës dhe 7% tek fqinjët e tyre.

Figura 18: Perceptimi se çfarë i bën qytetarët që të ndjehen më së shumti të sigurt

2.8% 5.8% 13.8% 25.6%

52.1%

2.2% 4.1% 16.4%

29.8%

47.5%

2.9% 6.3% 23.1%

30.1%

37.6% 7.4% 14.0% 42.0%

23.1% 13.2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Really unsafe Mostly unsafe Neither safe norunsafe

Mostly safe Completely safe

In your house/apartment In your neighborhood In your village/town In KosovoNë shtëpi/Apartment Në lagjen tënde Në fshtin/lagjen tende

Në Kosovë

Shumë i Pasigurt Kryuesishti Pasigurt

As i sigurt as i pasigurt

Kryesisht i Pasigurt

Shumë i Sigurt

49.0

4.0 6.7

32.9

1.4

.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

I live in a goodneighbourhood

State securityinstitutions are

doing their job well

I am capable ofprotecting myself

I live normally and Iobey law and order

Other (Pleasespecify)

Jetoj në lagje të sigurtë

Institucionet e sigurisë punojnë

mirë

Vet jam në gjendje të mbrohem

Bëj jetë normale dhe e respektoj rendin dhe ligjin

Tjetër

Figura 17: Niveli deri ku qytetarët e Kosovës ndjehen të sigurt


Ndërkohë, kur bëhet fjalë për

shqetësimet e komunitetit për

sigurinë, 42% e të anketuarve

potencojnë se aksidentet në trafik

përbëjnë shqetësimin e tyre më të

madh, pasuar nga plaçkitjet (32%),

incidentet e dhunshme (10%),

fatkeqësitë natyrore (8%), dhuna

familjare (3%), përderisa vetëm 3% e

të anketuarve mendojnë se incidentet

ndër-etnike janë shqetësim për

sigurinë e tyre.

Të anketuarit po ashtu ishin pyetur nëse ata ose familjarët e tyre kanë qenë në rrezik, ku

vetëm 14% e tyre janë përgjigjur me ‘po'. Prej tyre, vetëm 24% ishin të kënaqur me ndihmën e

ofruar nga policia, ndërsa 41% ndanin

mendime pozitive, kurse 35% e të

anketuarve ishin të pakënaqur me

reagimin e policisë ne këtë drejtim.

Ajo që është me rëndësi të përmendet

është se në pyetjen e hapur ku të

anketuarit ishin pyetur në mënyrë

direkte se "Kujt do t’ia raportonit një

krim të dhunshëm?, më shumë se 87% e

të anketuarve janë përgjigjur se ata do

të raportonin në Policinë e Kosovës,

5% do të raportonin tek akterët

ndërkombëtarë dhe 5% të tjerë janë përgjigjur se nuk do të raportonin fare. Kjo e tregon

vetëdijesimin e përgjithshëm të popullatës lidhur me raportimin e incidenteve të mundshme

në Policinë e Kosovës.

42%

10%

32%

3% 8%

3% 2% Traffic accidents

Fight/Violentincident

Robbery

Domestic violence

Natural disaster(flood, fire)

Inter-ethnicincident

Footballhooliganism

Aksidentet e trafikut

Incidentet e dhunshme

Plaqkitjet

Dhuna familiare

Fatkeqesitë Natyrore

Incidentet ndëretnike

Huliganizmi në sport

Figura 19: Kërcënimet kryesore ndaj sigurisë

0

10

20

30

40

50

Yes, very much, 24

Somewhat, 41

No, 35 Po, shumë, 24%

Deri diku, 41%

Jo, 35%

Figura 20: Niveli i kënaqshmërisë me ndihmën e ofruar nga policia


.010.020.030.040.050.060.070.0

16.6

61.1

8.2 12.3

1.6

.0

50.0

100.0

1.4 2.8 10.0

81.1

4.6

5. Raporti me Serbine dhe qytetare t e saj (nga ke ndve shtrimi i qytetare ve te Kosove s)

Aspektet praktike të jetës siç është lëvizja e lirë përtej kufijve si e drejtë themelore e njeriut

është interpretuar dhe perceptuar ndryshe nga të anketuarit. Në pyetjen ‘Sa të sigurt do të

ndiheshit të udhëtonit në Serbi me targa të Kosovës? 61% e të anketuarve u përgjigjën që do

të ndiheshin të pasigurt për ta

ndërmarrë një veprim të tillë. Ndërsa,

pjesa tjetër e të anketuarve (12%) u

përgjigjen se do te ndiheshin të sigurt.

Kur të merret parasysh përbërja etnike

dhe mostrat e zgjedhura të hulumtimit

të tillë me numrin e serbëve të

intervistuar, mund të shohim që një

numër i madh i shqiptarëve të Kosovës

mendojnë që udhëtimi në Serbi me

targa të Kosovës nuk është i sigurtë

përkundër marrëveshjeve të arritura në

nivelin politik. Kjo tregon që duhet të

bëhet edhe shumë punë në krijimin e

besimit ndërmjet komuniteteve për ta siguruar respektimin e duhur të të drejtave themelore

të njeriut në të dy vendet. Ngjashëm

me grafikun e sipërpërmendur por me

rezultate krejtësisht të kundërta, vetëm

3% e të anketuarve përfshirë shqiptarët

e Kosovës mendojnë që nuk është e

sigurt që të udhëtosh në Shqipëri me

targa të Kosovës. Besimi ndërmjet

shqiptarëve të Kosovës dhe

shqiptarëve të Shqipërisë është i qartë

dhe prandaj ekziston një tendencë në

rritje të lëvizjes së njerëzve përtej

kufirit. Vlen të theksohet se nga kjo

pyetje vetëm 5% e të anketuarve

mendojnë që është ‘plotësisht e sigurt’ të udhëtosh në Shqipëri me targa të Kosovës.

Figura 21: Perceptimi për udhëtimin në Serbi me targa të Kosovës

Figura 22:Perceptimi për udhëtimin në Shqipëri me targa të

Kosovës


.05.0

10.015.020.025.030.0

35.0

40.0

45.0

50.0

Noyes, once

yes, fewtimes

I visitregularly

49.2

7.1

33.3

10.1

Jo Po, vetëm një herë

Po, disa herë

Po, rregullisht

Udhëtimi në Serbi është ende tabu për pjesën më të madhe të shqiptarëve të Kosovës dhe kjo

pasqyrohet në përgjigjet e dhëna, ku

49.2% e të anketuarve në Kosovë nuk e

kanë vizituar Serbinë asnjëherë ku

tregon gatishmërinë e vogël për ta

njohur njëri- tjetrin. Pjesa më e madhe e

atyre që kanë udhëtuar në Serbi kanë

deklaruar që kanë udhëtuar për t’i

vizituar miqtë dhe të afërmit e tyre në

Luginën e Preshevës. Përveç kësaj, ky

grafik tregon po ashtu që nuk ka shumë

bashkëpunim ndërkufitar në asnjë

fushë. Ngjashëm si edhe më sipër,

grafiku tregon që shumica e respodentëve

nuk dëshirojnë ta zbulojnë kur e kanë

vizituar Serbinë për herë të fundit dhe kjo mund të interpretohet si mungesë e besimit në

përçimin e porosive të vërteta. Më shumë se 23% e popullsisë së Kosovës e kanë vizituar

Serbinë dhjetë vjet më parë.

Figura 24: Përgjigjet në pyetjen kur e kanë vizituar të anketuarit Serbinë herën e fundit?

.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

In the last yearIn last five years

In last ten yearsBefore ten years

No answer

17.6

6.2

3.1

23.6

49.5

Gjatë vitit të fundit

Gjatë pesë viteve të

fundit

Gjatë dhjetë viteve të fundit Para dhjetë

vjetësh Nuk kam përgjigje

Figura 23: Tendencat lidhur me sa shpesh udhëtojnë qytetarët

e Kosovës në Serbi


.0

50.0

Business Family Friends OtherNo

relationsNo

answer

6.4 15.6

4.6 13.0

36.2

24.1

Biznes Familare Miq

(Shokë) Tjera

Nuk kam ndonjë

lidje

Nuk kam përgjigje

.0

50.0

100.0

YesNo

Don't knowNo answer

25.9

72.7

.2 1.3

Po Jo

Nuk di Nuk jap përgjigje

Ky diagram e sqaron hartën e

marrëdhënieve mes Kosovës dhe

Serbisë në përgjithësi. Vlen të

theksohet se 15.6% e numrit të

përgjithshëm të të anketuarve kanë

thënë që kanë marrëdhënie

familjare në Serbi, prandaj edhe

marrëdhëniet e tyre me anën tjetër

të kufirit janë të natyrës familjare

ndërsa 36.2% nuk kanë kurrfarë

lidhje me vendin fqinjë, Serbinë. Ky

diagram përmban po ashtu një

përqindje të lartë të kategorisë ‘pa

përgjigje’ e cila do të mund të

sqarohej me faktin që njerëzit nuk parapëlqejnë ta zbulojnë natyrën e marrëdhënieve të tyre

me Serbinë në publik meqë kjo në të ardhmen do të mund të ishte akt stigmatizues.

Pothuajse 26% e të gjithë të

anketuarve kanë miq ose të afërm

që jetojnë në Serbi, ku konsiderohet

si një numër i lartë, por duhet pasur

parasysh që në këtë numër po ashtu

bën pjesë edhe mostra e pakicës

serbe. Përveç kësaj, 72.7% e te

anketuarve nuk kanë as të

afërm/miq që gjenden në Serbi dhe

kjo e bën udhëtimin në Serbi në

grafikun e mëparshëm më pak të

rëndësishëm. Vazhdimi i ndarjes

ndërmjet shqiptarëve të Kosovës dhe

serbëve në Serbi po ashtu sqarohet në grafikun e mësipërm ku 64.2% e të anketuarve kur nuk

kanë folur apo nuk janë takuar personalisht me ndonjë serb apo ndonjë person nga Serbia,

ndërsa 34% e kanë bërë këtë.

Figura 25: Marrëdhënia e qytetarëve të Kosovës me Serbinë

Figura 26: Përqindja e të anketuarve që kanë deklaruar që kanë

të afërm në Serbi


.0

20.0

40.0

60.0

80.0

Serbliving inKosovo

Serbwho

movedout of

Kosovo

Serbfrom

Serbia

Noanswer

12.2 7.3 14.8

65.6

Serb i cili jeton

në Kosovë

Serb i ikur nga Kosova

Serb i Serbisë

Nuk kam përgjigje

Figura 27: Rezultatet sa shpesh kanë ndër vepruar të anketuarit me ndonjë serb apo person nga Serbia

Po të ishte përgjigja pozitive, ishin renditur

kategoritë në vijim por shumica e të

anketuarve kishin më shumë përvojë me

serbët që jetojnë në Kosovë se sa me ata që

jetojnë në Serbi. Përveç kësaj 66%

ngurronin t’i identifikonin kontaktet e tyre

dhe prandaj ngjashëm me grafiket e

mësipërme, ky grafik tregon marrëdhëniet

tabu ndërmjet individëve nga komunitetet

e ndryshme. Kjo po ashtu mund të

interpretohet në formën e mosgatishmërisë

për ta njohur njëri tjetrin si fillim për dialog

të frytshëm dhe bashkëjetesë.

Në rastin e bashkëjetesës ndërmjet

shqiptarëve dhe serbëve të Kosovës, ky është një ilustrim interesant i gatishmërisë së këtyre

dy komuniteteve për të jetuar pranë njëri tjetrit. 55% e të anketuarve thanë që nuk do t’iu

pengonte që të jetonin afër një familjeje serbe që mund të interpretohet si tendencë pozitive,

megjithatë numri i njerëzve që kundërshtojnë vendosmërish të jetuarit pranë një familjeje

serbe është 40%. Ngurrimi për të jetuar pranë një familjeje serbe ishte i pranishëm në zonat

kur tradicionalisht jeton shumica absolute e shqiptarëve.

.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0

YesNo

Don't knowRefuse torespond No answer

34.4

64.2

.2 .1

1.2

Po Jo

Nuk di Nuk kam përgjigje

Refuzoj të Pergjigjem

Figura 28: Përgjigjet në pyetjen "Nëse po kush ishte ai

person?"


Figura 29: A do t’ju pengonte të jetonit afër një familjeje serbe?

Audiencës i janë parashtruar pyetje më personale siç është martesa ndëretnike dhe rezultatet

tregojnë një ndarje të madhe ndërmjet komuniteteve. Gjasat për t’u martuar në komunitetin

tjetër për serbët dhe romët janë të ngjashme ndërsa për shqiptarët janë pothuajse 58%. 95% e

të anketuarve nuk do të martoheshin me serbë ose me romë ndërsa 40% nuk do të

martoheshin me një shqiptar të Shqipërisë. Indikatorët e tillë tregojnë që shoqëria nuk është e

ndarë në nivelin politik por goxha thellë në nivelin shoqëror dhe personal po ashtu.

Figura 30: Rezultatet lidhur me pyetjen nëse shqiptarët e Kosovës do të martoheshin ose do t’ua lejonin anëtarëve të

familjeve të tyre të bënin një gjë të tillë me ndonjë pjesëtar të komuniteteve në vijim: serb, shqiptar (nga Shqipëria) ose

rom

Yes

No

Don't know

.010.0

20.030.0

40.050.0

60.0

39.9

54.7

5.1 Nuk di

Jo

Po

0%

20%

40%

60%

80%

100%

a Serban Albanian

a Roma

5%

57.90%

4.70%

94.60%

39.70%

94.50%

0.40% 2.40% 0.80%

Yes No Don't knowPo Jo Nuk di

me Serb me Shqiptar

(nga Shqiperia) me Rom


Rreth 75% e popullsisë së Kosovës i marrin informatat për Serbinë apo serbët nga televizioni

dhe 7% përmes internetit që tregon qartë që këmbimi personal i informatave mbetet shumë i

ulët, me 5% nga familja dhe miqtë dhe 10% nga kontaktet personale me serbët. Në

përgjithësi, përvoja personale përputhet me grafiket e mëparshme ku pothuajse numrat e

përafërt kishin përvojë të drejtpërdrejtë me serbët.

Figura 31: Prej nga i marrin qytetarët e Kosovës informatat për Serbinë

Nga të anketuarit u kërkuar po ashtu ta japin mendimin për respektimin e të drejtave të

pakicës etnike shqiptare në Serbi dhe anasjelltas nëse të drejtat e pakicës serbe në Kosovë

respektohen. Një numër i madh i kosovarëve besojnë që ka shkelje të të drejtave të

shqiptarëve që jetojnë në luginën e Preshevës (74%). Krahasimi ndërmjet të drejtave të

pakicave në Kosovë dhe në Serbi ua mundëson shqiptarëve të Kosovës të kenë përshtypje

negative për temën po ashtu marrja e informatave nga mediat e njëanshme nuk i kontribuon

krijimit të diskursit të tillë. Si krahasim, 79% e kosovarëve besojnë që të drejtat e serbëve që

jetojnë në Kosovë respektohen mirë ndërsa 18% e thonë të kundërtën. Duke e ditur

përqindjen e serbëve në Kosovë, 18% duhet t’i përfshijë pakicat e tjera dhe shqiptarët e

Kosovës që mendojnë se të drejtat e serbëve të Kosovës nuk janë duke u respektuar.

.0

50.0

100.0

Personalcontact with

Serbs

Family andfriends

SchoolPublicculture

(books andmovies)

TVInternet

Refuse toanswer

9.3 5.1

.2 .1

75.0

6.9 2.1

Nga kontaktet personale me Serb

Nga familiarët apo miqët

Në Shkollë Kultura

publike (Libra dhe

Filma)

Refuzoj të përgjigjem

Internet


Figura 32: Perceptimi i qytetarëve të Kosovës në lidhje me respektimin e të drejtave të komunitetit shqiptar në Serbi,

përkatësisht të komunitetit serb në Kosovë

Në pyetjet lidhur me indikacionet për shtimin apo përmirësimin e dialogut ndëretnik janë

dhënë përgjigje të cilat kryesisht ia kanë atribuuar indikatorët më të rëndësishëm për shtimi

të sigurisë (51.4%), njohjes më të mirë të njëri tjetrit (50.2%) që është pasuar nga përmirësimi i

gjendjes ekonomike (42.4%) dhe marrëveshjet politike (41.90%) . Por interesante dhe unike

është që 41.7% e të anketuarve mendojnë që për përmirësimin e bashkëpunimit ndëretnik më

të rëndësishmet janë kualifikuar të jenë aktivitetet sportive.

Figura 33: Perceptimi ndaj indikatorëve të mundshëm kush do të mund ta përmirësonte dialogun ndëretnik

0

20

40

60

80

Yes, they are respected No, they are not N/A

18

74

8

79

18

3

Are the rights ofAlbanians Living inSerbia respected

Are the rights of SerbsLiving in Kosovorespected

A janë të respektuara të drejtat e Shqiptarëve që jetojnë në Serbi

A janë të respektuara të drejtat e Serbëve që jetojnë në Kosovë

Po, janë Po, nuk janë Nuk kam opinion

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Unimportant Not soimportant

Don't know important Most important

8.8 8.6 27.5

41.9 13.1

2.2 3.7

14.7 51.4

28

3.8 4.3

13.3 42.4 36.1

4.2 8.6

17.4 50.2

19.6 8 12 27

41.7 11.3

Sports Activities Language knowladge of the other Economical Improvement

increased Security political agreement

Aktivitetet Sportive

Përmirësimi i sigurisë

Njohuria e gjuhës

Arritja e arrëveshjeve politike

Forcimi i Ekonomisë

E parëndësishme

Jo shumë e rëndësishme

Tepër e rëndësishme

E rëndësishme

Nuk di


Projekti ka për qëllim të nxisë debat të balancuar midis qendrave hulumtuese (think-tank), komunitetit akademik, politikës

publike dhe medias, në mënyrë që të sigurojë zgjidhje alternative për sfidat e vazhdueshme të bashkëpunimit ndërmjet Serbisë,

Kosovës dhe Shqipërisë.

KUSH JEMI NE?

Ne jemi tre qendra hulumtuese (think-tank) të pavarura nga Beogradi (BCSP), Prishtina (QKSS) dhe Tirana (IDM), te

specializuara në hulumtimin e çështjeve të sigurisë të cilat ndajmë një shqetësim te përbashkët për sigurinë njerëzore dhe

demokratizimin, duke besuar se përfshirja e akter?ve kompetent të shoqërisë civile në politikat e sigurisë rezulton n? qeverisje

transparente, demokratike dhe efektive. Para kësaj iniciative, bashkëpunimi ynë filloi që në vitin 2009 si rrjedhojë e një rrjeti

rajonal hulumtues të titulluar Vlerësimi i Reformës se Sektorit të Sigurisë dhe projektit tjetër lidhur me transformimin e rajonit

nga një zonë konflikti në një komunitet të sigurisë. Përveç kësaj, që të tre organizatat kanë një përvojë të dëshmuar mbi

trajtimin e temave të tilla siç janë: konfliktet territoriale dhe demarkacioni i kufirit, ndërtimi i mirëbesimit rajonal, si dhe

ndërtimi i rrjetit në mes profesionistëve të sigurisë dhe të rinjve.

KË PËRFAQËSOJMË?

Në takimet e Forumit Hulumtues për Siguri ne përfaqësojmë vetëm pikëpamjet tona personale dhe në asnjë mënyrë nuk

p?rfaq?sojm? qëndrimet e organizatës ne përgjithësi, qeverisë përkatëse, ose grupeve të tjera të interesit. Mbështetja e dhënë

nga Ministria e Punëve të Jashtme të Norvegjisë nuk ndikon në rezultatin e gjetjeve të kërkimit ose iniciativave avokuese.

ÇKA DËSHIROJMË TË ARRIJMË?

Me këtë projekt ne do të mundohemi të ngrisim nivelin e bashkëpunimit dypalësh dhe trepalësh n? çështjet e sigurisë duke

krijuar linja n? mes të komuniteteve të sferës se sigurisë (Beograd-Prishtinë-Tiranë) dhe rritjen e transparencës në qeverisjen e

sigurisë. Prandaj ky projekt do të mundësoj shkëmbimin e praktikave pozitive dhe negative mes tri organizatave

bashkëpunuese, si dhe do te nxisë bashkëpunime me komunitetet e sigurisë kombëtare n? vendet përkatëse.

CILAT JANË PROBLEMET QË DUAM T’I ADRESOJMË?

Duke u nisur nga përvoja profesionale e tre organizatave, mund të konstatojmë se n? rajonin tonë ekziston dilema e sigurisë si

rrjedhojë e mungesës së transparencës në qeverisjen e sigurisë, frikës dhe mosbesimit reciprok, mungesës së informacionit të

besueshëm si dhe burimeve të paanshme për zhvillimet në sektorin e sigurisë. Ky fenomen, në një masë të madhe, është

shkaktuar nga një komunikim i mangët mes Beogradit, Prishtinës dhe Tiranës, jo vetëm në nivelet institucionale por edhe

brenda shoqërisë civile dhe universiteteve. Kjo ka rezultuar në mungesën e njohurive mbi sektorët ne përgjithësi (sidomos në

atë te sigurisë) duke çuar në drejtim të ideve dhe mendimeve krejtësisht të gabuara. Niveli i pamjaftueshëm i transparencës

pengon mbikëqyrjen kombëtare të sektorit të sigurisë (duke përfshirë edhe atë nga shoqëria civile), si dhe në ndërtimin e

besimit të nevojshëm për bashkëpunimin rajonal n? çështje të sigurisë. Çështjet aktuale mbizotëruese jo vetëm kontribuojnë në

dilemën e sigurisë në rajon, por ato gjithashtu pengojnë demokratizimin dhe proceset reformuese të tre shoqërive, duke

devijuar vëmendjen nga çështjet e brendshme (sociale, ekonomike dhe politike).

ÇFARË SYNOJMË TË BËJMË?

Caku final i këtij projekti do të arrihet përmes hulumtimit, rrjeteve dhe aktiviteteve avokuese si dhe përmes aktiviteteve te

ndryshme te ndërtimit t? kapaciteteve të organizatave pjesëmarrëse.

Hulumtim mbi temat kyçe me interes të përbashkët në lidhje me perceptimet e kërcënimit, v?shtirësit? në qeverisjen e sigurisë

dhe llogaridhënies të shkaktuara nga mungesa e bashkëpunimit, si dhe burime të tjera relevante që kanë për qëllim rritjen e të

kuptuarit të dinamikës politike dhe transformimin e sigurisë së 'tjetrit'. Secila organizatë pjesëmarrëse do të përgatit dy botime

në vit, të cilat do të jenë në dispozicion në të dy gjuhët (shqip dhe serbisht). Produktet e hulumtimit do të jenë burime të

besueshme dhe të bazuar mbi fakte, duke plotësuar boshllëkun në gjendjen aktuale të njohurive mbi këto çështje. Një numër i

shumëllojshëm i metodave të shkencave sociale do të përdoret për të mbledhur dhe analizuar të dhënat. Gurthemeli i

përpjekjeve për bashkëpunim dhe avokim do të jenë tre takimet e Forumit Hulumtues për Siguri, një n? secilin kryeqytet të

organizatave partnere. Forumi Hulumtues për Siguri do të organizohet me qëllim për të diskutuar rezultatet e hulumtimit me

anëtarët e komuniteteve të sferës së sigurisë n? secilin vend. Forumet do të organizohen sipas rregullave të 'Chatham House',

duke siguruar hapësirë për diskutime të hapura midis profesionistëve të sigurisë, hartuesve të politikave dhe dijetarëve të cilët,

përfundimisht, do të vendosin kushte për krijimin e bashkëpunimit dypalësh dhe trepalësh në sferën e sigurisë. Aktiviteti që do

të organizohet n? vitin e dytë është Shkolla verore, e cila synon përfshirjen e të rinjve nga komuniteti i sigurisë nga të tre vendet

partnere. Pjesëmarrësit do të trajnohen për çështje të ndryshme të sigurisë rajonale, që ndërlidhen me ndërtimin e besimit dhe

bashkëpunimit, si dhe politikë-bërjes në sferën e sigurisë. Kjo do të mundësojë zhvillimin e rrjeteve midis vendim-marrësve të

ardhshëm, studiuesve dhe aktivistëve të shoqërisë civile. Së fundi, tryezat në nivel kombëtar do të organizohen dy herë n? vit

në secilin nga vendet e organizatave partnere, duke sjellë së bashku anëtarët e komunitetit të sektorit të sigurisë kombëtare për

t’i njoftuar me rezultatet e hulumtimit të fundit, si dhe për ti diskutuar pikëpamjet në vendosjen e lidhjeve të ngushta në mes të

hulumtimit dhe politik-bërjes. Së fundi, ndërtimi i kapaciteteve të organizatave partnere do të përfshijë tre trajnime të

përbashkëta në aftësitë hulumtuese përkatëse dhe shkëmbimin e hulumtuesve ndërmjet organizatave partnere (tre hulumtues

në vit). Shkëmbimi i hulumtuesve do të mundësojë krijimin e një bashkëpunimi të ngushtë kolegial në mënyrë që një pjesë e

hulumtimit të kryhet bashkarisht? si dhe të bëhet shkëmbimi i njohurive përkatëse.


Një kopje e këtij raporti dhe të informatave duhet adresuar në:

Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS)

Rr. Sylejman Vokshi 13/3

10000 Prishtina, Kosovë

Email: [email protected]

Telefoni: +381 (0) 38 221 420

Faqja e internetit: www.qkss.org

Documents

Brs 957924