Bu kitabın her hakkı saklıdır ve · 2020. 9. 15. · Berzah hayatı, kabir hayatı şeklinde de anılır. Cenaze Namazı: Cenâze için dua olan bu na-maz farz-ı kifayedir; yalnız

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve MİRAY EĞİTİM HİZMETLERİ YAYINCILIK İNŞ. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, fotokopi ya da başka bir tek-nikle çoğaltılamaz.

ISBN

978 - 605 - 9529 - 96 - 9

Yazarlar

Havvanur KEPİR TEKELİMuhammed Fatih TEKELİ

Yayın Sorumlusu

Muhammed Fatih TEKELİ

Dizgi - Grafik Tasarım

Aydın YayınlarıDizgi Birimi

Soru ve Önerileriniz İçin

[email protected]

İletişim

www.aydinyayinlari.com.tr

Tel: 0312 418 10 02 • 0850 577 00 71Faks: 0312 418 10 09

aydinyayinlari

aydinyayinlari

0533 051 86 17

* * *

Basım Yeri

Ertem Basım Ltd. Şti./ANKARA0312 640 16 23

Yayıncı Sertifika No

41263

Mehmet Âkif ERSOY

İSTİKLÂL MARŞIKorkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

GENÇLİĞE HİTABE

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu

hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mec-

buriyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân

ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada

emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün

tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten

daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet

içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Mil-

let, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır.

Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.

Mustafa Kemal Atatürk

ÖN SÖZ

Sevgili Genç,

Sen sandığından çok daha fazlasısın! Geleceğin mimarı, bir bütünün parçasısın. Bireysel olarak kendini ne kadar

geliştirirsen geleceğe en büyük, en güzel katkıyı sağlamış olacaksın. Bu yolda ilk hedefin; kendini ifade edebilen,

iletişim kurabilen, bilgi ve teknolojiyi hedefleri doğrultusunda kullanabilen bir birey olmak olmalı. Bütün bunları

yaparken insana, düşünceye, ahlaki değerlere ve kültürel mirasa saygılı olmalı ve bu değerleri yaşatmalısın. Bütün

bu beceri ve değerlere sahip olabilmek için yapacağın yegane şey aldığın eğitim ve öğrenimi doğru şekillendirebil-

mek. Bu yolda yazarlarımızın çok boyutlu düşünüp planlayarak hazırladıkları bu kitabın eğitim – öğrenim hayatına

sağlayacağı en küçük katkı bile bizi son derece mutlu edecektir.

Değerli Öğretmenler,

Geleceğimizin teminatı gençlerin yukarıda belirttiğimiz nitelikte bireyler olarak yetişmeleri kuşkusuz önce ai-

lelerinin sonra da sizlerin katkılarıyla gerçekleşecek. Bu kutsal görevde başarınızın sırrı başta insanî değerleriniz

olmak üzere yöntem ve teknikleriniz olacaktır. Bu büyük sorumluluğu gerçekleştirme yolunda elinizdeki bu kaynak

belki çok küçük bir etken olacak ancak küçük adımların büyük yeniliklerin habercisi olduğu düşüncesiyle AYDIN

Yayınları olarak AYDIN Nesiller yetiştirme yolunda daima yanınızda olacağımızı bilmenizi isteriz.

Küçük adımlarınızla büyük değişimlere katkı sağlamanız dileğiyle…

AYDIN YAYINLARI AİLESİ

İÇİNDEKİLER

1. ÜNİTE

DÜNYA VE AHİRET .......................................................................................................7

2. ÜNİTE

KUR’AN’A GÖRE HZ. MUHAMMED (S.A.V) ............................................................... 33

3. ÜNİTE

KUR’AN’DA BAZI KAVRAMLAR ................................................................................ 59

4. ÜNİTE

İNANÇLA İLGİLİ MESELELER .................................................................................... 85

5. ÜNİTE

YAHUDİLİK VE HRİSTİYANLIK .................................................................................. 113

CEVAP ANAHTARI ..................................................................................................... 147

7Aydın Yayınları

1. ÜNİTE

DÜNYA VE AHİRET

TEMEL DİNİ KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

Ahiret: İsrafil’in Allah’ın emriyle kıyametin kop-

ması için Sûr’a ilk defa üflemesinden ikinci defa

üflemesine, daha sonra cennetliklerin cennete, ce-

hennemliklerin cehenneme girmelerine kadar olan

zaman veya Sûr’a ikinci kez üfürülüşten başlayıp,

ebedi olarak devam edecek olan zaman için kulla-

nılan isim.

Ba’s: Sözlükte “Birini kaldırıp harekete geçir-

mek, uykudan uyandırmak, diriltmek” anlamındadır.

İslami literatürde ise “Allah’ın ahiret hayatını başlat-

mak üzere, kıyamet gününde ölüleri yeniden dirilt-

mesi, onları kabirlerinden çıkararak hayata döndür-

mesi” demektir.

Berzâh Âlemi: Ölümden sonra başlayan ve

mahşerdeki dirilişe kadar devam edecek olan kabir

hayatıdır. Berzah hayatı, kabir hayatı şeklinde de

anılır.

Cenaze Namazı: Cenâze için dua olan bu na-

maz farz-ı kifayedir; yalnız bir erkeğin veya bir kadı-

nın bu namazı kılmasıyla farz yerine getirilmiş olur,

rükû ve secdesi olmayan bir namazdır.

Defin: Ölünün kabre konmasına denilir.

Gasil: Ölünün yıkanmasıdır.

Haşr: Toplanma, bir araya gelme. Kıyamet gü-

nünde ölüleri diriltip mahşere çıkarma.

Kıyamet: Yüce Allah’ın ezelde takdir ettiği za-

manı gelince, dünyadaki bütün canlıların ölmeleri,

sonra bütün ölmüşlerin Allah tarafından diriltilmeleri,

mahşer yerinde toplanmaları, hesaba çekilmeleri ve

dünyadaki işlerinin karşılıklarının verilmesidir.

Mizan: Mahşerde herkesin amellerini tartmaya

mahsus bir adalet ölçüsüdür.

Sadaka-i Cariye: Kişi vefat ettikten sonra da

amel defterine sevap kazandıran hayır işi. (Okul,

cami, kütüphane, köprü, çeşme vb. insanların sü-

rekli faydalanacağı eserler.)

Sırat: İslam inancına göre mahşer günü üstün-

den geçilecek olan köprü.

Tekfin: Ölünün kefenlenmesine denir.

Teçhiz: Vefat eden kişinin yıkanmasından kab-

re defnedilinceye kadar yapılması gereken şeylerin

tamamını ifade etmektedir.

Dünya ve Ahiret

8

NOTLARIM

Aydın Yayınları

1. Varoluşun ve Hayatın Anlamı

Al la h, tarafından yaratılmış bütün varlıkların nasıl ki bir yaratılma sebep ve amacı varsa insanın yaratılışının da

bir amacı ve gayesi vardır. İn sanoğlu akıl sa hi bi ola rak ken di var oluşu, yaratılışı ve yaratılış ama cı üze rin de dü şü nür.

Ken di ne da ima şu so ru la rı so rar ve bun la rın ce va bı nı arar: “Dünya ni çin ya ra tıl mış tır? Ya ra tı lış, varoluş ama cım ne dir?

Ha ya tın ama cı, önemi ne dir? Bi rey ola rak üs tü me dü şen gö rev ler ne ler dir?” Kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim’de in sa-

nın bu tür so ru la rı na ce vap ve re rek ona ha ya tın ama cı ve an la mı ko nu sun da yol gös te rir. Yü ce Al lah, Kur’an’da, “Sizi

sadece boş yere yarattığımızı ve sizin hakikaten huzurumuza geri getirilmeyeceğinizi mi sandınız?” buyurarak in sa n

ha ya tı nın amaç sız ol ma dı ğını be lir tir.

AHİRET HAYATININ AMAÇLARINDAN BAZILARI

İnsan;

● Bir amaç ve gaye için yaratıldığını bilir.

● Yaptıklarından sorumlu tutulacağını öğrenir.

● Ahiretin varlığını öğrenir.

● Oyun ve eğlence için yaratılmadığını bilir.

● Yaratıcı ve yaradılış üzerine sorgular.

● Sonsuz bir hayata hazırlık yapması gerektiğini öğrenir.

● İyi, kötü, faydalı, faydasız iş ve davranışları ayırt eder ve kendisi için yararlı olanı yapması gerek-

tiğini öğrenir.

‘‘Biz gökleri, yeri ve bunlar arasında bulunanları, oyun ve eğlence

olsun diye yaratmadık.’’ (Duhân sûresi, 38. ayet)

‘‘Sizi sadece boş yere yarattığımızı ve sizin hakikaten huzurumuza

geri getirilmeyeceğinizi mi sandınız? (Mü’minun sûresi, 115. ayet)

‘‘Gerçek şu ki, biz insanı katışık bir nutfeden (erkek ve kadının

dölünden) yarattık; onu imtihan edelim diye kendisini işitir ve görür

kıldık. Şüphesiz biz ona (doğru) yolu gösterdik! İster şükredici olsun

ister nankör.’’ (İnsan sûresi, 2-3. ayetler)

Dünya ve Ahiret

9

NOTLARIM

Aydın Yayınları

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

‘‘ İnsan ölünce amel defteri kapanır. Üç kişinin amel defteri ise kapanmaz:

Kendisine dua eden hayırlı evlat yetiştirenler,

İnsanların faydalandığı ilim bırakanlar,

Sadaka-i cariye sahibi kişiler.’’ (Ebu Davud, Vesâya,14.)

2. Ahiret Âlemi Sözlükte “son olan ve son gün” anlamına gelen âhiret kavramı hem bu dünyanın sonunu, hem de ölümle başla-

yan dünya hayatından farklı ve ebedi olan hayatı ifade eder. Buna göre insanlar öldükten sonra tekrar dirilecekler ve

dünyada yaptıkları iyi ve kötü davranışlarının karşılığını göreceklerdir. Dünya hayatında Allah’a iman edip iyi amelde

bulunanlar, orada huzurlu ve mutlu olarak sonsuza kadar yaşayacaklardır.

“Kim bir kötülük işlerse onun kadar ceza görür. Kim de kadın veya erkek,

mümin olarak faydalı bir iş yaparsa işte onlar, cennete girecekler, orada

onlara hesapsız rızık verilecektir.”

(Mü’ min sûresi, 40. ayet)

AHİ RET İNAN CI İLE KİŞİ

● Dün ya ha ya tı nın son bulacağını bilir.

● Ye ni ve son suz bir ha ya tın baş la ya ca ğı nın far kın a varır.

● İn sanlı ğa ya rar lı ola bil mek için çaba gösterir.

● Oku ma ya, araş tır ma ya önem vermesi gerektiğini bilir.

● Yaptığı iyilik ve kötülüklerin bir karşılığı olduğu bilinciyle hareket eder.

● Dünyada yaptığı iyilik ve kötülüklerin karşılığını mutlaka ahirette göreceğini öğrenir.

Dünya ve Ahiret

AYDIN

YAY

INLA

RI

23

4TEST1. Ölen kişinin arkasından onu hayırla yâd etmek ve

onun için duada bulunmak güzel bir davranıştır. Hz.

Muhammed, “Cenaze namazı kıldığınız zaman,

ölen kimseye içtenlikle dua ediniz.” buyurarak ölü

için dua edilmesini istemiştir.

Buna göre, İslam ahlakında vefat eden kişinin

ardından aşağıdakilerden hangisinin yapılması

yanlış olur?

A) Cenaze namazına katılmak

B) Akrabalarına taziyede bulunmak

C) Kur’an okumak

D) Yüksek sesle bağırıp, feryat etmek

E) Onun adına hayır ve hasenatta bulunmak

2. Sözlükte “kalkmak”, “dikilmek”, “dirilmek” gibi an-

lamlara gelen “kıyamet”; evrenin düzeninin bozul-

ması, her şeyin yok olması ve ölen tüm insanların

yaptıklarının hesabını vermek üzere diriltilecekleri

zamandır. Buna göre kıyamet hem dünya hayatının

son bulmasını hem de ahiretteki dirilişi kapsamak-

tadır.

Buna göre, aşağıdaki meleklerden hangisi kıya-

meti başlatmakla görevlidir?

A) Cebrail B) Mikail C) İsrafil

D) Azrail E) Hafaza

3. Kur’an-ı Kerim’de: “Sûr’a üflenince, Allah’ın diledik-

leri müstesna olmak üzere göklerde ve yerde ne

varsa hepsi ölecektir. Sonra ona bir daha üflenince,

bir de ne göresin, onlar ayağa kalkmış bakınırlar!”

Bu ayette, aşağıdaki kavramların hangisinden

behsedilmemiştir?

A) Berzâh Alemi B) Kıyamet C) Cennet

D) Ba’s E) Ecel

4. İslamiyet’te, insanların yararına yapılan okul, has-

tane, camii, çeşme, köprü, yol vb. gibi hayırların

insanlara faydaları devam ettiği sürece sahibine

sevap kazandıracağı belirtilmiştir. Hz. Muhammed,

bir hadisinde şöyle buyurmaktadır: “Bir insan öldü-

ğü zaman şu üç ameli hariç bütün amellerinin seva-

bı sona erer: Sadaka-i cariye, kendisinden faydala-

nılan bir ilim, anne ve babasına hayır dua eden bir

çocuk.”

Bu parçada aşağıdakilerden hangisine dikkat

çekilmiştir?

A) İbadet etmenin ne kadar önemli olduğuna

B) İslamiyet’in inanç esaslarına

C) Hz. Muhammed’in sözlerinin önemine

D) Hangi amellerin daha önemli olduğuna

E) Topluma, aileye faydalı işler yapmanın önemine

5. Her canlının bir sonu olduğu gibi içinde yaşadığı-

mız evrenin de bir sonu vardır. Zamanı gelince ev-

rendeki bu düzen bozulacak ve dünyadaki yaşam

da bununla birlikte bitecektir. İslam inancına göre

…..?...... adlı meleğin “Sûr” denilen bir alete üfleme-

siyle tüm canlılar ölecek ve dünyadaki hayat sona

erecektir. Aynı meleğin Sûr’a ikinci kez üflemesiyle

bütün insanlar yeniden diriltileceklerdir. İşte dünya

hayatının son bulup insanların yeniden diriltilecek-

leri bu zamana “……?......” denir.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşa-

ğıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Cebrail - Mahşer B) İsrafil - Kıyamet

C) İsrafil - Mahşer D) Azrail - Mizan

E) Mikail - Kıyamet

41Aydın Yayınları

ETKİNLİK Kur'an'a göre Hz. Muhammed

ETKİNLİK - 3

Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının sonuna “D”, yanlış olanlarının sonuna “Y” yazınız.

D Y

1. Hz. Muhammed, Müslümanlar için örnek teşkil etmektedir.

2. Hatemü’n-nebiyyin “güzel bir örnek” anlamına gelmektedir.

3. Kütüb-i sitte, dinî bilgi elde etme bakımından, Kur’an’dan önce gelmektedir.

4. Hz. Muhammed, Kur’an-ı Kerim’i açıklamıştır.

5. Kıyamet, dünya hayatının yeniden başlaması demektir.

6. Hz. Muhammed, Kur’an-ı Kerim’i yaşamıştır.

7. Kur’an-ı Kerim ayetlerini açıklamaya ve yorumlamaya tefsir denir.

8. Peygamber, insanlara rol model ve örnek olması için bir insan olarak gönderilmiştir.

9. Ehl-i beyt, Hz. Peygamber’in en yakın arkadaşlarına verilen isimdir.

10. Hz. Muhammed’in hem insani hem de nebevi özellikleri bulunmaktadır.

ETKİNLİK - 4

Aşağıdaki kelimeleri yan kısımlarda verilen uygun kavramlarla eşleştiriniz.

UYARICI

İNSANİÖZELLİKLER

BAĞLILIK

TEBLİĞ

TEBYİN

İTAAT

AÇIKLAYICI

PEYGAMBERLİK

ÖZELLİKLERİ

ENGÜZELÖRNEK

BEŞERİ

ÜSVE-İHASENE

NEBEVİ


KUR´AN´DA BAZI KAVRAMLAR

Cihat: Allah yolunda savaşmak anlamını ifade

ettiği gibi dini öğrenmeyi, dinin emir ve yasaklarına

uymayı, haram ve günahlara karşı nefis ile mücade-

le etmeyi, İslam’ın bilinmesi, tanınması, yaşanması

ve yücelmesi için çalışmayı da ifade eder.

Hidayet: Allah’ın, peygamberleri vasıtasıyla

insanlara doğru yolu göstermesi ve onları bu yola

ulaştırması demektir.

İhsan: İyilik etmek ve iyi davranmak, iyi ve gü-

zel fiil işlemek, bir ameli, bir fiili ve bir görevi en iyi

şekilde ve hakkıyla yapmak anlamlarında kullanılır.

İhlas: İman, ibadet, itaat, ahlak, amel, dua ….

gibi her türlü dini görevleri, halkın övme ve beğen-

mesini, yerme ve kınamasını düşünmeksizin sırf Al-

lah için iyi ve halis bir niyetle yapmak, şirk, nifak, riya

(gösteriş) ve süm’a (duyurma) vb. şüpheli şeylerden

uzak durmak, söz fiil ve davranışlarında samimi ol-

mak demektir.

Mücahede: Sözlükte “güç ve gayret sarfetmek,

bir işi başarmak için elinden geleni yapmak” anla-

mındaki cehd kökünden türeyen mücâhede kelimesi

tasavvufun ilk dönemlerinden itibaren terim olarak

kullanılmıştır.

Sırat-ı Müstakim: Emir ve yasaklarında, helal

ve haramlarında, hüküm, öğüt ve tavsiyelerinde en

doğru olan İslam dinine sırat-ı müstakim denmiştir.

Salih Amel: İyi, güzel ve yararlı, Kur’an ve sün-

nete uygun amel demektir.

Şehadet: Sözlükte ‘‘tanıklık etmek, huzurda ol-

mak, hazır bulunmak, idrak etmek, haber vermek,

muttali olmak ve bilmek’’ anlamına gelir. Bir Müslü-

manın, Allah yolunda, İslam uğrunda öldürülmesine

de bu isim verilir.

Takva: İman edip emir ve yasaklarına uyarak,

Allah’a karşı gelmekten sakınmak, dünya veya

âhirette insana zarar verecek, ilahi azaba sebep

olabilecek inanç, söz, fiil ve her türlü günahtan sa-

kınmak anlamına gelir.

TEMEL DİNİ KAVRAMLAR SÖZLÜĞÜ

3. ÜNİTE


ETKİNLİK Kur’an’da Bazı Kavramlar

ETKİNLİK - 4


İslam’ın Aydınlık Yolu

Allah’ı Görüyormuşçasına

Yaşamak

Allah İçin Samimiyet

Allah’ın Emir ve

Yasaklarına Riayet

Dosdoğru Yol

Allah Yolunda Mücahede

İyi, Doğru ve Güzel

Davranış

Takva

Hidayet

Cihat

İhsan

Salih Amel

İhlas

Sırat-ı Müstakim

68 Aydın Yayınları

YAZILI SORULARIKur’an’da Bazı Kavramlar

1. Hidayet kavramı hakkında bildiklerinizi yazınız.

2. Allah’ı görüyormuşçasına yaşamak anlamına gelen kavram nedir? Örnek bir olayla kavramı somutlaştırınız.

3. İhlas ve takva kavramlarını tanımlayınız.

4. Tebük seferi dönüşünde Allah Rasulü (s.a.v.): “Küçük cihattan büyük cihata döndük.” buyurmuşlardır. Hadiste

anlatılmak isteneni açıklayınız.

5. Salih amel kapsamına giren on davranışı maddeler hâlinde yazınız.

6. Sırat-ı müstakim ne demektir?

İnançla İlgili Meseleler


NOTLARIM

“Dinde zorlama yoktur. Doğru eğriden açıkça ayrılmıştır. Artık kim sahte tanrıları reddeder de

Allah’a inanırsa kopmayan sağlam bir kulpa yapışmıştır. Allah her şeyi işitir ve bilir.”

(Bakara sûresi, 256. ayet)

1. İnançla İlgili Felsefi Yaklaşımlar

Bir Yaratıcı Var Mıdır? Yok Mudur?

TANRI YOKTUR

(ATEİZM)

TANRI

VAR MIDIR?

TANRININ OLUP

OLMADIĞI BİLİNEMEZ

(AGNOSTİSİZM)

TANRI VARDIR

(TEİZM - DEİZM)

Teizm (Tanrıcılık)

Yaratıcı Tanrı anlayışını savunan felsefe akımı.

Sözlükte “tanrı” anlamındaki Yunanca theos kelime-

sinden türetilen teizm (İng. theism, Fr. théisme) ge-

nellikle, âlemin yaratıcı sebebi olan, varlığı mutlak bir

Tanrı inancını savunan felsefî düşünceyi ifade eder;

bu düşünceyi benimseyene teist denir. Bir Tanrı veya

tanrılar olduğunu, onun insanlarla bir şekilde iletişim

içinde olduğunu ileri sürer. Diğer bir deyişle Tanrı

evreni yaratmış fakat bununla kalmayarak evreni ve

özellikle de ahlaki hayatlarını düzenlemek istemiştir.

İnançla İlgili Meseleler

89

NOTLARIM

Aydın Yayınları

Sekülarizm (Dünyevileşme)

Secular sözcüğü İngilizce kanalıyla Latinceden “soe-

culum” sözcüğünden gelmektedir. Sekülerleşme, özellikle

modern sanayi toplumlarında dinsel inançların, pratiklerin ve

kurumların toplumsal önemlerini yitirdikleri bir süreçtir. Din-

deki gerilemeye; dinsel törenlere katılanlara, Ortodoks inan-

ca bağlılık, ödenek, üyelik ve saygı çerçevesindeki örgütlü

din desteğine ve bayramlar gibi dini etkinliklerin toplumsal

yaşamdaki önemlerine bakılarak hesaplanır. Bu kriterlerden

hareketle, modern toplumların, yirminci yüzyılda bir Seküler-

leşme sürecinden geçtikleri iddia edilmiştir.

Kötülük Problemi

Türkçede kötülük problemi şeklinde ele alınan bu baş-

lık, İslamî literatürde şer kavramıyla dile getirilmiş, felsefe-

de ise teodise kavramıyla ifade edilmiştir. Bu düşünce şekli

özellikle günümüzde Tanrı’yı reddetmenin güçlü bir bahane-

si olarak kullanılmak istenmekte, âdeta “dünyada bu kadar

kötülük olduğuna göre demek ki tanrı yok” düşüncesi üzerin-

den ateizme kapı aralanmaya çalışılmaktadır. Bu tür prob-

lemlere çözüm olarak bilinmesi gereken temel nokta İslam’a

göre kötülükler imtihan sırrının bir gereğidir ve bu dünyada

her şeyin zıddıyla bilinmesi esprisinin tabiî bir sonucu olarak

bu dünyada kötülükler de vardır. Kötülük olmasın demek, bu

dünya olmasın demekle aynı kapıya çıkar. Çünkü bu dünya

bir imkânlar dünyasıdır ve Allah bu dünyayı, bu hâliyle mü-

kemmel olarak yaratmıştır.

Yahudilik ve Hristiyanlık

114

NOTLARIM

Aydın Yayınları

Yahudiler ve Hristiyanlar: “Biz Allah’ın oğulları ve sevgili kullarıyız.” dediler. De ki: “Öyleyse

Allah günahlarınızdan dolayı sizi niçin cezalandırıyor? Doğrusu siz de O’nun yarattığı sıradan

insanlarsınız. O, dilediğini bağışlar, dilediğini de cezalandırır. Göklerin, yerin ve ikisi arasında-

kilerin mülkiyeti Allah’a aittir. Dönüş de yalnız O’nadır.”

(Mâide sûresi, 18. ayet)

“Ehl-i Kitap’a bir şey sormayınız. Çünkü onlar sapıtmış oldukları için sizi hidayete eriştire-

mezler. Eğer siz böyle yaparsanız, ya batıl sözü doğrular ya da doğru bir sözü yalanlamış

olursunuz. Allah’a yemin olsun ki, eğer Musa bile hayatta olsaydı onun bile bana tâbi

olmaktan başka yapacağı bir şey yoktu”.

( Ahmed bin Hanbel, Müsned, III. 338 ; İbni Kesir Tefsirin Kuran-il Azim, I- 386 )

1. YAHUDİLİK

Yahudi kavmini tanımlamak için Yahudi

geleneğinde İsrail, İbrani ve Yahudi isimleri

kullanılır. Ülkemizde ise bu kavramlar yerine

daha çok Musevi adı ile anılmaktadırlar. Etnik

olarak soyları Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İshak

ve torunu Yakup (a.s)’ a dayandırılır. Dini ola-

rak ise MÖ 13 - 5. yüzyıllar arasında Peygam-

berleri Hz. Musa’ya gelen vahiy ile başlamış-

tır. İslam inancına göre, günümüzde

Yahudilik, Allah’ın Hz. Musa’ya (a.s.) gönder-

miş olduğu dinin bozulmuş olduğu hâlidir.

Kur’an-ı Kerim’in gönderilmesi ile bu din nesh

edilmiştir.


115

NOTLARIM

Aydın Yayınları

Peygamberi (Önderi) Hz. Musa

Dinin Adı Musevilik / Yahudilik

Başlangıç Tarihi MÖ 13. Yüzyıl

Tanrısı Yahve (Yehova / Elohim )

Kutsal Metinleri (Kitabı)Talmud (Sözlü Vahyi)

Tanah (Tora / Tevrat) (Yazılı Vahyi)

Kutsal Günleri Cumartesi (Şabat)

Mezhepleri (Yorumları)

✓ Muhafazakâr Yahudilik

✓ Ortodoks Yahudilik

✓ Reformist Yahudilik

✓ Yeniden Yapılanmacı Yahudilik

Nüfusu 20 Milyon

Yaygın Olduğu Ülkeler İsrail, Türkiye, İngiltere, Rusya, ABD

YAHUDİLİĞİ TANIMA KARTI

Yahudiliğin Tarihi

Tevrat’ta göçebe bir İbrani şeklinde nitelendirilen ve Mezopotamya’da yaşadığı kabul edilen Hz. İbrahim, Tanrı’nın

vahyi doğrultusunda Kenan topraklarına göç etmiş ve burada göçebe bir hayat sürmüştür. Kalabalık bir nesle sahip

olacağına dair ilâhî vaadin tecellisi olarak geç yaşta câriyesi Hâcer’den Hz. İsmâil, ardından karısı Sâre’den Hz. İshak

doğmuş, bu iki oğlundan İsmâiloğulları ve İsrâiloğulları ortaya çıkmıştır.

Tevrat’a göre İsrailoğulları Mısır’da kısa bir refah döneminin ardından köleleştirilmiştir. Onları Firavun’un zulmün-

den (kölelikten) Hz. Musa kurtarmıştır. İsrailoğulları’nın, Hz. Musa önderliğinde Mısır’dan çıkarılıp mucizevî biçimde

Kızıldeniz’den geçirilmeleri, daha sonra Sina Dağı’na ulaştırılıp burada Tanrı ile ahitleşmeleri İsrailoğulları tarihinde

dönüm noktasıdır. Bu ahit kapsamında İsrail Tanrısı Yahve tarafından Hz. Musa’ya İsrailoğulları’nın uyması gereken

kuralları içeren Tevrat verilmiştir. Hz. Musa’nın Sina dağına çıkıp orada kırk gün kalması sırasında İsrailoğulları altın-

dan buzağı heykeli yapıp onu ilah edinmişlerdir. Daha sonra Kenan topraklarında yaşayan halkla savaşmak istememiş

ve Hz. Musa’ya isyan etmişlerdir.


116

NOTLARIM

Aydın Yayınları

Kral Davut Kudüs’ü fethederek, İsrail kabilesini tek merkezde birleştirmiştir. İsrailoğulları altın çağlarını onun dö-

neminde yaşamışlardır. Yahudilere göre Davut ve oğlu Süleyman peygamber değil, kraldır. Kral Davud’un ölümünden

sonra yerine oğlu Süleyman geçmiştir. Kral Süleyman, komşu krallıklarla anlaşma yoluna giderek ve çok sayıda siyasi

evlilikler yaparak babasından devraldığı topraklarda barışı sağlamaya çalışmıştır. Kudüs’te Mabed’i (Bet-Hamikdaş)

inşa ettirmiştir. Bu mabet, Yahudi halkının dinî ve millî hayatının merkezi hâline gelmiştir.

Kral Süleyman’ın ölümünden sonra kuzeydeki on kabile İsrail Krallığı adıyla bağımsızlığını ilan etmiştir. Yahuda ve

Bünyamin kabileleri ise güneyde Kudüs merkezli Yahuda Krallığı’nı kurmuştur. Kuzey’deki İsrail kralları, dönemin pey-

gamberlerinin bütün uyarılarına rağmen Tevrat öğretisinden sapmış ve politeist uygulamalara yönelmiştir. (I. Krallar, 18-

19). İsrail Krallığı ilahî ceza olarak Asurlular tarafından işgal edilip yıkılmış ve kabileler sürgüne gönderilmiştir (MÖ 722).

Sürgünden dönenler mabedi yeniden inşa etmiş, böylece Yahudi tarihinde İkinci Mabet dönemi başlamıştır. Bu

döneme Koreş’in görevlendirdiği ve yetki verdiği Ezra’nın reformları damgasını vurmuştur. Ezra dinî reformlar çerçeve-

sinde; sürgün sırasında kaybolan ve unutulan Tevrat’ı yeniden kaleme almış, cumartesi (Şabat) uygulamasını yeniden

tesis etmiş, kutsal toprak yerine kutsal soyu öne çıkarmıştır. Bunun bir yansıması olarak yabancı kadınlarla evliliklere

son vermiş ve Yahudi olmak için Yahudi anneden doğma şartını getirmiştir. Yaptığı reformlar sebebiyle Ezra, Yahudi

geleneğinde ikinci masa olarak yüceltilmiştir.

Rabbanî dönem olarak da adlandırılan dönemde küçük bir Yahudi mezhebi olarak ortaya çıkan Hristiyanlık, hem

Roma (Bizans İmparatorluğu’nun resmi dini) hem de Yahudiliğe rakip bir din haline gelmiştir. Yahudiler, MS 70’deki

sürgünden sonra 1948’de İsrail Devleti kuruluncaya kadar sürgünde yaşamışlardır.

Yahudiliğin İnanç Esasları

Yahudilik inançtan ziyade pratiği öne çıkaran bir dindir. Tevrat’taki ‘On Emir’ pek çok Yahudi din bilgini tarafından

Yahudiliğin temelini oluşturan prensiplerin özeti kabul edilmektedir.

●● Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran

Tanrın benim.

●● Başka ilâhlara tapmayacaksın.

●● Tanrı’nın ismini boş yere ağza almayacaksın.

●● Cumartesi günü hiçbir iş yapmayacaksın.

●● Babana ve anana hürmet edeceksin.

●● Katletmeyeceksin.

●● Zina etmeyeceksin.

●● Çalmayacaksın.

●● Komşuna karşı yalan şahitlik etmeyeceksin.

●● Komşunun evine tamah etmeyeceksin.

ON EMİR (Hz. Musa’ya Sina’da taş tabletler üzerine yazılı olarak verildiğine inanılan ilk ilâhî emirlerdir.)


117

NOTLARIM

Aydın Yayınları

TANRI

●● Tanrı, tüm insanların yaratıcısı olmakla birlikte, özel olarak İsrail’in rehberi, koruyucusu ve kur-

tarıcısıdır. Onlar Tanrı’yı, dolayısıyla dini sadece İsrailoğulları’na ait kabul ederler. Bu yönüyle

Yahve, sadece İsrailoğulları’nın tapınmakla yükümlü olduğu millî bir tanrı görünümündedir.

●● Tanrı’nın Yehova ve Elohim olmak üzere iki özel ismi vardır.

●● Tevrat’ta en çok geçen ve Tanrı’nın en kutsal ismi Yehova’dır. Yahudiler on emirde yer alan

‘Tanrı’nın ismini boş yere ağza almayacaksın’ kuralı gereği, Yehova kelimesini telaffuz etmezler.

Telaffuz edilemediği ve Tevrat dışında başka yere yazılamadığı için bu ismin nasıl okunduğu bi-

linmez. Genellikle ‘YHVH’ şeklinde yazılır ve Yehova veya Yahve şeklinde okunur.

●● Yehova, Tanrı’nın rahmet yönünü, Elohim ise gazap yönünü ifade eder.

KUTSAL KİTAP (METİN)

Kutsal kitaplar, yazılı ve

sözlü olmak üzere iki bölüme ay-

rılır. Yazılı olana ‘Tanah’, söz-

lü olana ise ‘Talmud’ adı verilir.

Tanah, Tora (Tevrat), Neviim ve

Ketuvim olmak üzere üç bölüm-

de toplam 24 kitaptan oluşur. Tanah’ın ilk bölümü

Tora (Tevrat), dünyanın yaratılışından Hz. Musa’nın

vefatına kadar geçen olayları ve Tanrı’nın İsrailoğul-

ları’ na verdiği hükümleri içerir.

AHİRET / MESİHÇİLİK

●● Yahudilerin kutsal metinlerinde ahiret hayatı ve varlığı hakkında açık ve net bir bilgi bulunmaz.

●● Mesih kavramı, ilk başlarda Tanrı tarafından görevlendirilen kralları ifade etmekteydi. Fakat zaman-

la, ahir zamanda ortaya çıkacak ve Yahudileri düşmanların elinden kurtarıp Mesih Çağı’nı başlata-

cak bir kurtarıcı anlamı kazandı.


ETKİNLİK Yahudilik ve Hristiyanlık

ETKİNLİK - 1

Aşağıda tanımı verilen ve boş bırakılan yerlere gelmesi gereken uygun kelimeleri yazınız.

1. Eski Ahit ile Yeni Ahit’in birleşiminden oluşan Hristiyan kutsal kitaplarına ………………………. denilir.

2. …………………., Hristiyanların ibadetlerini yaptığı yerlere verilen isimdir.

3. ……………., Eski Ahid, eski sözleşme. Ehl-i kitap yani Yahudî ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaplardan bir kısmı.

4. Hristiyanlar; Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adı altında üç kişilikte tek bir Tanrı’nın varlığına ……………….. inancı derler.

5. ………………., Yeni Ahid, yeni sözleşme. Hristiyanlara göre; putperestliğe sapan Yahudîlerin bu durumlarına acı-

yan Cenâb-ı Allah’ın, İsrâiloğulları ile yeni yaptığı sözleşme.

6. Hristiyanlıkta kilise sırları ve inancın göstergesi olan düzenli olarak yapılan ritüellere ……………………… denilir.

7. Hristiyanlığa göre Hz. İsa’nın çarmıha gerildikten üç gün sonra ölümden dirilmesi anısına kutlanan bayrama

……………………… denilir.

8. Bir kişinin kiliseye kabulü, imanının teyit ve takrir edilerek güçlendirilmesi ve Kutsal Ruh’un inayetini almak için

yapılan ayine ………………………..denilir.

9. Günümüzde Süleyman Mabedi olarak da bilinen ‘Batı Duvarı’nın diğer meşhur adı …………………….dır.

10. En eski Yahudi sembolüdür. Hz. Musa’nın Sina Dağı’nda gördüğü yanan çalıyı temsil eder. Bu sembole

…………………… denilir.

2ETKİNLİK

Aşağıda verilen kavramlar hakkında bildiklerinizi karşısına yazınız.

KİTAB-I MUKADDES

........................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

• Hristiyanların ayinlerini yaptığı, yerlere verilen isimdir.

KİLİSE

........................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

SAKRAMENT

........................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

YEHOVA

........................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

PAPAZ

........................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


ETKİNLİKYahudilik ve Hristiyanlık

ETKİNLİK - 3

Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının sonuna “D”, yanlış olanlarının sonuna “Y” yazınız.

D Y

1. Hristiyanlık, Grekçe Christos kelimesinden türemiş ve Mesihçi anlamına gelmektedir.

2. Kitab-ı Mukaddes, Eski Ahit ile Yeni Ahit’in birleşiminden oluşan Yahudilerin en önemli

kutsal kitabıdır.

3. Yahudiler, Hz. Âdem (a.s.) ve Havva’nın işlediği günahtan dolayı tüm insanlığın

günahkâr olduğunu düşünürler.

4. Hz. İsa, söylemlerinden rahatsız olan Yahudi din adamlarının kışkırtması ve Romalıla-

rın infaz etmesi sonucu çarmıh hadisesiyle karşı karşıya gelmiştir.

5. Protestan kilisesi, havari olan Petrus tarafından kurulmuştur.

6. Noel ile yılbaşı farklı kutlamalardır. Noel, Hz. İsa’nın doğumu anısına kiliselerin farklı

tarihlerde kutladıkları dinî bir gün iken; yılbaşı ise Miladi takvimin başlangıcı olarak

kutlanılan seküler bir etkinliktir.

7. Evharistiya, İsa’nın havarileriyle yediği son akşam yemeğinde ekmek için ‘bu benim

etim’, şarap için de ‘bu benim kanım’ demesi ile başlayan bir ayindir.

8. Yahudiliğin tarihçesi, Hz. İshak ile başlar.

9. Yahudiliğin temel kuralları, Tanrı’nın Hz. Musa’ya Sina Dağı’nda gönderdiği On Emir’de

bir araya getirilmiştir.

10. Hristiyanlığın yayılması için yapılan faaliyetlere, misyonerlik denilir.

11. Yahudiliğin sembolü Davut yıldızıdır.

12. Hz. İsa, Filistin’de babasız olarak dünyaya gelmiştir.

13. Hz. İsa peygamber hayatında hiçbir zaman domuz eti yememişken, Şabat (Cumartesi)

kurallarına riayet ederken; Pavlus’un başını çektiği Gentile-Hristiyanlığı bu hususların

hiçbirini uygulamamıştır.

14. Yahudilikte evrenin yaratıcısı olan tek Tanrı’ya değil iki tanrının varlığına inanılır.

15. Günümüzde Hristiyanlık, yüce Allah’ın Hz. İsa’ya (a.s.) gönderdiği dinin bozulmamış

hâlidir.


Yahudilik ve Hristiyanlık ETKİNLİKETKİNLİK - 4


Yahudilikte Tanrı

Hristiyanlıkta Tanrı

Musevilik

Talmud

Tora

Tevrat

İncil

Kilise

Yazılı Vahiy

Sözlü Vahiy

Hz. Musa

Yahudilik

Yahve

Teslis

Hz. İsa

Şapel


YAZILI SORULARIYahudilik ve Hristiyanlık

1. Yahudilik ile ilgili bilgi veriniz.

2. Hristiyanlık ile ilgili bilgi veriniz.

3. Yahudiler dünya üzerinde nüfus olarak neden diğer dinlere göre daha azdırlar? Üç madde hâlinde belirtiniz.

4. Ahd-i Atik, Ahd-i Cedit ve Kitab-ı Mukaddes kavramları hakkında bilgi veriniz.

5. Yahudilik ve Musevilik neden aynı din için kullanılan iki kavramdır?

6. Hristiyanlığın kurumsallaşmasında ve inanç esaslarının oluşmasında Pavlus’un rolü ve önemi hakkında

bilgi veriniz.

Documents

Bu kitabın her hakkı saklıdır ve · 2020. 9. 15. · Berzah hayatı, kabir hayatı şeklinde de anılır. Cenaze Namazı: Cenâze için dua olan bu na-maz farz-ı kifayedir; yalnız