1

2

Bu Rapor, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği “Gümüşhaneİlinde Sektörel Fizibilite Çalışmaları” Projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerikle ilgilisorumlulukyararlanıcıyaaittir.DoğuKaradenizKalkınmaAjansı’nıngörüşleriniyansıtmaz. Budokümandayeralanbilgilergeneliçeriklidirveherhangibirgerçekveyatüzelkişininözeldurumunahitapetmemektedir.Doğruvezamanındabilgisağlamakiçinçalışmamızarağmen,bilgininalındığıtarihtedoğruolduğuveyagelecekteolmayadevam edeceği garantisi yoktur. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşüalmaksızın,budokümandayeralanbilgileredayanarakhareketetmemelidir.

3

MEYVE VE SEBZE KURUTMA VE PAKETLEME TESİSİ

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

4

Okay MEMİŞ

Gümüşhane Valisi

ÖNSÖZ

Dünyadakibilgi,teknolojiveinsanhareketliliğininbaşdöndürücübirşekildedeğişimgöstermesi,devletlerinyönetimanlayışındakibakıştarzlarınında farklılaşmasına neden olmaktadır. Günümüzde ticari firmaların ulusal veuluslararası ölçekte sürdürülebilir rekabet edebilmesini sağlamak, bölgeselveuluslararasıticaretveekonominingelişmesinekatkıdabulunmakamacı ileyatırımplanlarıhızkazanmıştır.

Ülkemizinkalkınmasındagirişimciliğinartırılması,girişimciözelliklerininveniteliğiningeliştirilmesisondereceönemlidir.Başarılıgirişimcilikfaaliyetleriülkede istihdam oluşturmada, ekonomik büyümenin hızlandırılmasında, yeniendüstrilerinortayaçıkmasında,toplumundeğişimvegelişimsürecindeoldukçaişlevseldir. Özellikle, ticari hayatta, dünyada yeredinmiş “TürkGirişimcilik”kültürünün yaşananbudeğişime yaygın ve etkin bir şekilde uyum sağlamasıönemlidir.

Kamuveözelsektörolarak,doğal,ekonomik,kültürelveteknolojikkaynaklarınkullanılarakbölgeselfırsatlardanenüstdüzeydefaydasağlanmasıhedeflenmeli, bu doğrultuda tüm taraflar işbirliği içerisinde kaynakları etkinve verimli kullanmak için stratejik planlamalar doğrultusunda çalışılmalıdır.Yereldeki potansiyelin ortaya çıkarılarak harekete geçirilmesi, Gümüşhane’deyapılacak tüm çalışmalar bölge ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayacağışüphegötürmezbirgerçekliktir.

GümüşhaneTicaretveSanayiOdamızınhazırlamışolduğuönfizibiliteraporlarının ilimiz ve ülkemiz adına yapacağı katkılar, hem var olan ticarietkinliğimiziartıracağına,hemde2023vizyonunauygunbirperspektifledünyaekonomileriarasındahedeflerineulaşmadakatkısağlayacağınainancımtamdır.

Buduyguvedüşüncelerle,yapılanbuçalışmalaraemeğigeçenherkeseteşekkürlerimiifadeeder;devletolarakherzamanmüteşebbislerimizinyanındaolacağımızıdabelirtmekisterim.

5

İsmail AKÇAY

Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

Son yüzyılda değişen ekonomik koşulların yarattığı ticari rekabetortamı,ülkelerindahafazlaüretimyapmalarınavedünyaekonomiksahasındayer almalarına zorunlu bir imkân sağlamıştır. Küresel dünyanın tüm ticariaktörleriiçin,varolmanınkoşullarınıbelirleyenenönemliunsurhiçşüphesizki, en iyi üretim koşullarıyla, en uygun fiyat olanaklarını sunup, en doğrulojistik imkânlarıyla doğru pazarlara ulaştırarak, insanlığın faydasına katkıdabulunmaktır.

Ülkemizde,buminvaldegelecekticariperspektifinioluşturmakiçinve2023vizyonunaparalelolmakkoşuluyla500milyondolarlıkihracathedefinebu yollarla ulaşmak hedefindedir. Karadeniz bölgesinin ve ipek yolununKafkaslara açılan noktasında yer alan Gümüşhane’de, bu vizyona paralelolarakçalışmalarınıyoğunbirşekildedevametmektedir.GümüşhaneTicaretveSanayiOdasıolarak,farklısektörlerde10adetfizibiliteraporunuhazırlayıp,ilimizinkalkınmasıveülkemizefaydasağlamasıadınayatırımcılarınimkânlarınasunmayaözengösterdik.

Yapmışolduğumuzbufizibiliteçalışmalarınınmüteşebbislervasıtasıylayatırımadönüştürülerek,ilimizdebirçokinsanınistihdamsağlamasına,üretimkapasitesinin arttırılmasına ve bunlara uygun olarak ta ilimizin bir yatırımmerkezine dönüşmesine katkı sağlayacağına olan inancımızın tam olduğunuifadeetmekisterim.

Büyük emekler verilen bu fizibilite çalışmalarının hazırlanmasındadeğerlikatkılarınısunanDoğuKaradenizKalkınmaAjansına,GümüşhaneTicaretveSanayiOdamızınkadirşinasçalışanlarına,ayrıcabuçalışmalarımızdabizlerdendesteğiniesirgemeyentümkamukurumvekuruluşlaraminnettarlığımı ifadeetmekisterim.BuönfizibiliteçalışmalarınınGümüşhane’mizdeyatırımyapacakişadamlarımıza faydalı olacağına, fikir vereceğine inanıyorum. HedefimizgelişenGümüşhane,kalkınanTürkiye’dir.Hayırlıvefaydalıolmasınıdiliyorum.

6

1.ÇALIŞMAÖZETİ1.1.YATIRIMINKONUSUMeyveveSebzeKurutmavePaketlemeTesisi

1.2.ÜRETİLECEKÜRÜN/HİZMETKurutulmuşElma,KurutulmuşArmut,KurutulmuşDomatesveKurutulmuşKuşburnu

1.3.YATIRIMYERİGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi

1.4.TESİSKAPASİTESİYıllık400Tonyaşelma,400tonyaşarmut,250tonyaşkuşburnuve360tonyaşdomateskapasitelidir.

1.4.TOPLAMYATIRIMTUTARIToplamYatırımTutarı4.336.411,83TLolarakhesaplanmıştır.

1.5.YATIRIMSÜRESİ12ay

1.6.KAPASİTEKULLANIMORANIİlkyıliçinkapasitekullanımoranı%50olaraköngörülmüştür.Takipedenyıllardakikapasitekullanımoranlarıise;3.yıldanitibaren%606.yıldanitibaren%6510.yıl%75olaraköngörülmüştür.

1.7.İSTİHDAMKAPASİTESİİlkyıliçin15kişininistihdamedileceğiöngörülmüştür.

1.8.YATIRIMINGERİDÖNÜŞSÜRESİYatırımıngeridönüşsüresi4.38yılolaraköngörülmüştür.

1.9.SERMAYENİNKARLILIĞIYatırımınkarlılığıbirinciyıliçin%6,59,üçüncüyıldaise%26,67’dir.

1.10.İÇVERİMLİLİKORANIİçverimlilikoranı%26.10olaraköngörülmüştür.

1.11.NETBUGÜNKÜDEĞERToplamNBD(5yıllık):-1.087.509,98TLToplamNBD(10yıllık):5.253.871,40TL

7

2. GÜMÜŞHANE’YE GENEL BAKIŞ

GÜMÜŞHANE COĞRAFİ YERLEŞİM ALANI

Şekil1.GümüşhaneİlininTürkiyeHaritasındakiKonumu Gümüşhane ili, DoğuAnadolu ile Karadeniz Bölgesi arasında kalan, tarihi ve doğal güzellikleri bir aradabarındıran, Doğu Karadeniz Bölgesi sınırları içinde yer alır. Bu ilimiz Çin-Trabzon Tarihi İpek Yolu Güzergâhıüzerinde bulunmaktadır. Gümüşhane ismini, bulunduğu konumda yer alan zengin gümüş madeni ocaklarındanalır.Gümüşhane,DoğuKaradenizBölgesi’nde6.575km2alana sahipbir şehirdir. 38°49′ -40°doğuboylamlarıyla39°50′-40°51′kuzeyenlemleriarasındakalaniltoprakları;kuzeydenTrabzon,doğudanBayburt,güneydenErzincan,batıdanGiresunilleriyleçevrilidir.1

İl merkezi denizden 1.153 m yükseklikte olup, Harşit Çayı›nın iki yakasında vadi boyunca uzanan biryerleşimdir.Kürtün,Şiran,Torul,Kelkit,KöseveGümüşhaneMerkezolmaküzere6taneilçeyesahiptir. Gümüşhane ili yeryüzü şekilleri bakımından iki farklı özellik göstermektedir. Güney kesiminde yer alan Şiran, Kelkit ve Köse ilçeleri yüksek bir plato özelliği gösterirken, kuzey kesimde yer alan Merkez, Torul ve Kürtün ilçeleri ise dar ve derin vadilerle birbirinde ayrılmış yüksek dağların bulunduğu bir özelliğe sahiptir.

1 http://kutuphane.gumushane.edu.tr/media/uploads/kutuphane/files/gumushane_tarihi.pdf

2. GÜMÜŞHANE’YE GENEL BAKIŞ

GÜMÜŞHANE COĞRAFİ YERLEŞİM ALANI

8

İKLİM(yağış oranı, nem, sıcaklık, rüzgâr vb.) KonumuaçısındanDoğuKaradenizveDoğuAnadoluiklimlerininetkisindekalanilinKaradenizkıyılarındayıllıkyağıştutarı1.000-2.500mmdolayındaykenbudeğer,GümüşhaneveKelkitVadisi’nde300-400mm’yekadardüşer. Yüzey şekillerinin Karadeniz’den gelen hava akımları üzerindeki etkisi, bu olguda önemli rol oynar. Yıllıkortalamasıcaklık9.7°C,ensoğukayocak(ort.-2.2°C),ensıcakayağustos(ort.20.0°C),bugünekadarölçülenenyükseksıcaklık40.0°C(1980),endüşüksıcaklık-23.6°C(1972),0°C’dekigünsayısı90-95’tir.Yıllıkyağıştutarı(425mm)ileTürkiyeortalamasınınaltındadır.Ençokyağışdüşenaylarmart,nisan,mayıs(ort.166.0mm);enazyağışdüşenaylartemmuz,ağustosveeylüldür(ort.43.6mm).Yıllıkortalamayağışlıgünsayısı95.6olduğuilde,kuzeyebakanyamaçlarda,Torulyöresindeyağışdahayüksek,güneydeKelkitVadisi’nde(örneğinŞiran)çokdüşüktür.Yağışlarkışaylarındakarbiçimindedüşer(yıldaortalama24günkaryağışlı,35.1günkarlaörtülü,113gündonlu).Egemenrüzgâryönübatı-güneybatıdır.2 TOPRAK VE ARAZİ YAPISI İLE İLGİLİ BİLGİLER Gümüşhaneilimizdebirçoktoprakçeşidibulunmaktadır: Alüvyal Topraklar: Akarsularıntaşıdığımalzemeyibiriktirmesiyleoluşantopraktürüdür.Deltaovalarıveiçkesimlerdekiovalardayaygındır.Verimlitopraklardır.Bu topraklar; ildeki akarsuların taşıyarak mansapta depoladıkları materyaller üzerinde oluşan kısmen gençtopraklardır.Bitkiörtüsüiklimebağlıolarakdeğişiklikgöstermektedir.Bulunduklarıiklimeuyabilenhertürlükültürbitkisininyetiştirilmesineelverişliveüretkentopraklardır.GümüşhaneilindebutopraklaradahaçokÇoruhNehri,HarşitÇayıveKelkitÇayıboyuncarastlanılmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.43-44). Kolüvyal Topraklar: Aşınmasonucudağlarıneteklerindebirikentopraktürüdür.Dikyamaçlarıneteklerindevevadiboğazlarındabulunmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar: Bu toprak türünde yüzeyde ince bir organik kat ve bunun altındaaçık renklimineral toprakbulunur.Alt toprakta kil birikmesi görülür. Toprak reaksiyonugenellikleorta asittir.Butopraklarınkireçlenmevegübrelenmesiiyisonuçverir.Gri-Kahverengipodzolik topraklar;yaprağınıdöken,kısmende iğneyapraklıormanörtüsüaltındavedeğişikanamaddeüzerindeoluşmaktadırlar.VI.veVII.SınıfarazilerdekiveormanörtüsüaltındabulunanbutopraklarMerkezİlçeveTorul’dayayılımgöstermektedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kahverengi Orman Toprakları: Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde ve genişyapraklıormanörtüsüaltındaoluşmuşlardır.Genelliklemeraveormanolarakkullanılmasınarağmenkuruvefundalıkaraziolaraktayayılımgöstermektedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Bu topraklar genellikle yaprağını döken orman örtüsü altındaoluşmaktadır. İldeki toprakların çok az bir kısmı işlemeli tarıma ayrılmıştır.% 63’lük kısmı orman,% 11’lık kısmıfundalık,%17’likkısmıisemeraarazisidir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kestane rengi Topraklar: Gümüşhaneİlindekibutoprakların%92gibibüyükbirkısmıVII.Sınıfarazilerdir.Genelliklemera,azbirkısımdanadassızkurutarımolarakkullanılanbuarazilerBayburt,KelkitveazbirkısmıdaŞirantopraklarındadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kahverengi Topraklar: Gümüşhane ilindekienbüyüktoprakgrubuolankahverengitopraklar ilintoplamyüzölçümünün%29’unukaplamaktadır.Eğimleridikveyaçokdikolanbutopraklar,sığveyaçoksığdır.BüyükbirkısmıBayburtsınırlarındaolanbutopraklarınbirkısmıKelkit,çokazbirkısmıdaŞiransınırlarındadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44).

2 http://www.nkfu.com/gumushane-ili-hakkinda-bilgi/

9

Kireçsiz Kahverengi Topraklar: Gümüşhane ilinde toplamkapladığı alanın%72’simeraolan arazilerdir. TamamınayakınıBayburtüzerindeolup,azbirkısmıdaKelkit’tedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44).Sierozemler:İliçindekibutopraklarıntamamıVII.Sınıftır.OrmanvefundalıkolarakkullanılanbutopraklarKelkit’tebulunmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Yüksek Dağ-Çayır Toprakları:Butopraklar,ormansınırınınyukarısındabulunmaktadır.Toprakgenelliklesığvetaşlıdır.Üzerindedoğalbitkiörtüsüoy,sazveçiçeklibitkilerdir.Soğukiklimdendolayıverimlerisınırlıdır.İliçindekibu türaraziler il yüzölçümünün%17’sinioluşturmaktadır (Gümüşhane İlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44-45).ÇıplakKayaveMolozlar:Üzerinde toprakörtüsübulunmayanparçalanmışveyakısmenparçalanmışsertkayavetaşlarlakaplısahalardır.Genelliklebitkiörtüsündenyoksundurlar.İlgenelyüzölçümünün%3’ünüoluşturmaktadırlar(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44-45). Irmak Taşkın Yatakları:Akarsularınnormalyataklarıdışında,taşkınhalindeikenyayıldıklarıalanlarıtemsiletmektedirler.Genelliklekumlu,çakıllıvemolozlumalzemeilekaplıdır.Tarımaelverişliolmadıklarıgibiüzerlerindedoğal bir bitki örtüsü yoktur. Gümüşhane ilinde bu tür araziler il yüzölçümünün % 0,14’ünü oluşturmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.45).Arazi ve Orman Varlığı: Gümüşhane ilinin tüm sahası 657.500 hektardır. Bunun 182.306 hektarı ormanlık alan,113.685hektarıtarımaelverişlialan,216.915hektarıçayırvemerave144.594hektarıkullanılmayanalandır BİTKİ ÖRTÜSÜGümüşhane topraklarının % 40’ı çayır ve meralarla, % 26’sı ekili dikili yerler ve % 22’si orman ve fundalıklarlakaplıdır. İlin kuzey kesimi bitki örtüsü yönündenoldukça zengindir.HarşitVâdisi’nde1500myüksekliklere kadaryapraklıağaçlardanmeydanagelenormanlarla[GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.45].kaplıdır.Gümüşhane’nin2100mrakımınakadarolankısımlarındaçam,köknar, ladin,mazı,meşe,titrekkavakveözbekkavağı,büyükyapraklııhlamur,dağakçaağacı,aksöğüt,adiceviz,sakallıkızılağaç,kiraz,yabanelması,mahlep,sarıçam,katranardıcı,bodurardıç,boyacısumağı,erik ılgın,yabanifındık,kuşburnu,,alıçvebirçokodunsubitkibulunmaktadır.Merkezde;Peygamberçiçeği,ablanotu,başlıkotu,samançiçeği,bodurmazıbirçokotsuveendemikbitkibulunmaktadır.3 YÜZEY ŞEKİLLERİ İlimiz657.500hektarlıkyüzölçümüileTürkiye’ninyüzölçümününyaklaşık%0,84’nüoluşturmaktadır.Gümüşhane’ninünlüyaylarıdakuzeykesimindebulunur.GenelitibariyledağlıkveengebelibiraraziyapısınasahipolanGümüşhaneİliarazisinin%60’ınıdağlar,%29’unuplatolarve%11’iniovalarteşkiletmektedir.İlinenyükseknoktası3.331metreileAbdalMusaTepesi’dir. SU KAYNAKLARI GümüşhaneilininenönemliakarsularıHarşitveKelkitçaylarıdır.Harşitçayı,VaukdağınınKuzeyeteklerindenSifonderesiismiyledoğmaktadır.KuzeyedoğruakarakGümüşhaneşehirmerkeziTorulveKürtünilçelerinigeçtiktensonra,Tirebolu’nun10kmdoğusundanKaradeniz’edökülmektedir.Yazaylarındadebisidüşençayın,zamanzamantaştığıgözlenmektedir.HarşitÇayıüzerindeilsınırlarındaKürtünveTorulBarajlarıyeralmaktadır.KelkitÇayı,Yeşilırmak’ınkollarından biridir ve uzunluğu 320 km’dir. Gümüşhane’nin Çimen Dağları’ndan doğup Yeşilırmak’a katılarakKaradeniz’edökülmektedir.Yerüstüsuyunuoluşturanbuakarsuların il çıkışı toplamortalamadebisi1.306,6hm³/yıldır.Akarsularıntoplamyüzeyleriise642hektardır.Gümüşhaneilininbaşlıcagölleri;KaranlıkGöl,BeşGöller,ÇakırGöldür.Diğerküçükgöllerlebirliktebugöllerintoplamyüzeyleri25hektardır.Gümüşhaneilindekigöletlerise;KöseGöleti,SalyazıGöleti,KızlarkalesiGöleti,YuvacıkGöleti,YaylımGöleti,AşağıalıçlıGöletiveTelmeGöleti’dir.AyrıcaGümüşhaneilindeKürtünBarajı,TorulBarajıveKorulukBarajımevcuttur.Bubarajvegöletlerintoplamyüzeyleriise756,1hektardır.Ayrıca2014yılındaKelkitilçesindehizmetegirenSadakBarajıbölgeninönemlisukaynaklarıarasında

3http://www.on5yirmi5.com/dosya/turkiyenin-illeri/29-gumushane-hakkinda-genel-bilgi

10

yerinialmıştır.YöreninönemligüzelliklerindenbirisideŞiranTomaraşelalesidir[AYDINH./GÜFBED/GUSTIJ/4(2)(2014)178].

DİĞER DOĞAL KAYNAKLARGümüşhane’deyeralandiğerdoğalkaynaklar:

Tabiat Parkları:ArtabelGölleriTabiatParkı,LimniGölüTabiatParkı,TomaraŞelalesiTabiatParkı

Yaylalar: Kadırga Yaylası,GüvendeYaylası, Zigana Yaylası, Kazıkbeli Yaylası, Erikbeli Yaylası/ Kış veKayakSporlarıTurizmMerkezi,TaşköprüYaylası,Altıntaşlar(Kalis)Yaylası,ÇakırgölYaylası/KışSporlarıTurizmMerkezi,ÇağlayandibiŞelalesi,

Mağaralar:KaracaMağarası

Vadiler:KromVadisi,KromniVadisi

Harabeler: SantaHarabeleri

EKONOMİK VE FİZİKSEL ALTYAPI Hammadde Kaynaklarına Erişebilirlik DoğuKaradenizBölgesindeyeralanGümüşhaneili,DoğuAnadoluBölgesiileKaradenizBölgesinibirbirinebağlayangeçitözelliğinesahiptir.İloldukçadağınıkyeryapısınasahiptir.Tarihtebuyöredeyapılmışsavaşlarınasılsebebiolaraktarihibirticaretyoluüzerindebulunmasıvemadenleriyleünyapmışolmasıgösterilmektedir.(http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Gumushane_Madenler.pd Yöremetalikmadenleraçısındanönemlizenginlikleresahiptir.Özelliklealtınvebakırkurşun-çinkobölgedeönemli yataklar oluşturan başlıcametalikmadenlerdir. İldeki önemli altın sahalarından biriMerkez ilçesinde yeralanMescitli-Mastraaltınyatağıdır.İldeçoksayıdabakır-kurşun-çinkoyatakvezuhurlarıbulunmaktadır.Bunlardanen önemlileri eskiden işletilmiş olan Kırkpavli Cu-Pb-Zn-Au-Ag cevherleşmesidir. İlde endüstriyel hammaddelerolarakçimentohammaddeleri,feldispat,kil,kaolen,kireçtaşıvebaritoluşumlarıbulunmaktadır.İldekiendüstriyelhammaddeoluşumlarıgenellikleMerkezveKelkitilçelerindeyeralmaktadır.(http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Gumushane_Madenler.pdf).

Gümüşhaneili,Türkiye’ninönemlimadenbölgelerindenbiriolup,ilinhertarafınınyeraltızenginliğinesahipolmasıylaönemlibirkonumdayeralmaktadır.İldealtın,gümüş,bakır,kurşunveçinko,baritveseramikverefraktersanayisinde kullanılan refrakter kil cevheri bulunurkenayrıca, çok sayıdabölgedemetalikmaden, endüstriyel veenerjihammaddeyataklarımevcuttur.

Kelkit’in Alansa, Gödül, Pernek bölgeleri ile Şiran ilçesinin Norşun bölgesinde linyit kömürü yataklarıbulunmaktadır.Torul ilçesinin Gülaçar, Gümüşhane’nin Bahçecik, Köse’nin Övünce ile Kelkit’in Öbektaş ve AşağıÖzlücemevkilerindeözelsektörcemermerüretimiyapılmaktadır.

Gümüşhane Organize Sanayi BölgesiGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi 18Mayıs1998tarihindeMüteşebbisTeşekkülü,Valilik(İlÖzelİdaresi)TicaretveSanayiOdasıKuruluşlarınıniştirakiyleoluşturulmuşveSanayiveTicaretBakanlığınamüracaatedilerekkuruluşveyerseçimiçalışmalarınabaşlanmıştır.YerseçimiözellikletarımaelverişsizalanlartercihedilerekSanayiveTicaretBakanlığına2alternatifalansunulmuşveBakanlık75hektarbüyüklüğündekialanıuygungörüldüğünübildirerekçalışmalarabaşlanmasınıuygungörmüştür.06.11.2000tarihindeBakanlıktarafındanonaylananKuruluşProtokolü

11

ileTüzelKişilikKazanmışolanGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesiValiliği,(İlÖzelİdaresi)SanayiveTicaretOdasıkatılımı, Sanayi Ticaret, Sağlık ve Çevre il müdürlükleri Bilgi ve teknik destekleri ile resmi olarak çalışmalarınabaşlamıştır. 2001 Yılında BölgeMüdürlüğü kurulmuş bölgeye ait imar planları hazırlanarak onay için bakanlığa sunulmuşve 11.02.2002 tarihinde inşaat alanında çalışmalara başlamıştır.GümüşhaneOrganize Sanayi Bölgesi; KaradenizBölgesininDoğuveGüneyDoğuAnadoluBölgesinebağlayantransityola850metre,şehirmerkezine15km,TrabzonLimanına115km,ErzincanDemirYoluna130km,Erzurum’a187kmmesafede949.500m2büyüklüğünde573.743m2’si2500m2ile220000m2arasındadeğişençeşitlibüyüklüklerde55adetsanayiparselindenoluşmaktadır.4GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi;su,elektrik,güvenlikveatıksuarıtmasistemihizmetlerinisunmaktadır.

GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi’ninyanısırakenttefaaliyetgösterenTorulveŞiranKüçükSanayiSiteleridefaaliyetlerinisürdürmektedir.

Kaynak:http://gumushaneosb.org.tr/?page_id=25

Kaynak:GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesiMüdürlüğü

4 http://gumushaneosb.org.tr/?page_id=31

12

ULAŞIM VE HABERLEŞME SİSTEMLERİ

İlimizdetoplam496km(305kmDevlet+191kmİl)yolağıbulunmaktadır.Devletveİlyollarının450km’siasfalt(%91),10km’sistabilize(%2),24km.sitoprak(%6)ve12kmgeçitvermez(%1)yoldur.İlsınırlarıiçinde94km.bölünmüşyolağıylatrafiğeaçıktır.İlimizde8.580muzunluğunda16adettünelmevcuttur(http://www.gumushane.gov.tr/ulasim).Ayrıcaşehiriçerisindekiyollarhemyayalarhemdearaçlariçinyetersizdir.Örneğinyeterincekırmızıışıkveüstgeçitbulunmamaktadır.Bunailaveolarakşehir içiulaşımısağlayanyollarınciddibakımaihtiyacıvardır.Bazıyollarneredeyse tamamenbozukdurumdadır.Şehirmerkezindeciddibirotoparksıkıntısımevcuttur.Çünküşehirdekialışverişinbüyükbirkısmısadecebircaddeyesıkışıpkalmıştır.Ancaksonzamanlardayapılantrafiktetekyönuygulamasıbusorunukısmenrahatlatmıştır.İlde yol standardının yükseltilmesi açısından toprak zeminli ve ham yol oranının azaltılması amacıyla ulaştırmasektörünegerekenönemverilmeliveyeterliödenektahsisedilmelidir.

(http://www.gumushane.gov.tr/ulasim).

Gümüşhane İli Yol Uzunlukları ve Satıh Cinsleri

Kaynak: http://www.gumushane.gov.tr/ulasim Gümüşhane’dekarayollarıdışındademiryoluolarakyakınsüreçteGümüşhane–Trabzon–Giresunhattınınyapılması beklenmektedir. Demiryolunun karayolu taşımacılığında en kapasiteli ve ekonomik bir yöntem olduğukanıtlanmıştır.(http://www.gumushane.com/gumushanede-ulasim). Hava ve deniz ulaşımı açısından Gümüşhane’ye en yakın il Trabzon; demiryolu yönünden Erzincan’dır.E-97 Uluslar arası karayolu üzerinde bulunan Gümüşhane’nin Trabzon Hava Limanına uzaklığı 100 km, Erzincandemiryoluna uzaklığı ise 130 km dir. Gümüşhane’nin İstanbul’a uzaklığı 1.095 km, Ankara’ya uzaklığı 754 km,Samsun’auzaklığı 358km,Bayburt’auzaklığı 78 km,Diyarbakır’auzaklığı 527km, Sivas’auzaklığı ise357km’dir.(Karayolları Genel Müdürlüğü) BölgeBağlantıYolu,OSBErzincan-Bayburtyoluüzerindebulunmaktadır.1500metreuzunluğundakiyeniyapılanbölgebağlantıyolu2005yılıAğustosayısonuitibarentamamenbitirilmiştir(Karayolları Genel Müdürlüğü). Türk Telekom tarafından; telefon şebekesinin genişletilmesi ve iyileştirilmesine yönelik yatırım vebakımonarımprogramlarısürdürülmekteolup,buçerçevededireklihavaişebekelerbaştailveilçemerkezleriolmaküzeretümGümüşhanegenelindebelirtilenorandayeraltındansağlanarakgörüntükirliliğiasgariyeindirilmiştir.Diğertaraftansantrallerarasıirtibatlarısağlayanfiberoptikkablolardaaraziveyolşartlarınınelverdiğidurumlardayineyeraltındançekilmektedir.Yeniyapılacakbinalardabina içiankastreuygulaması içinprojelerinkontrolleriyapılmakta,mevcutbinalardadazamaniçerisindeoluşmuşankastreyetersizliğidolayısıyladışarıdaçekilenkablolarıngörüntükirliliğiniortadan kaldırmak üzere bina yönetimleri ile görüşülerek ankastrelerin onarımları sağlanmaktadır(GÜMÜŞHANE İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI, 2013 - 2023).

13

SU-ELEKTRİK-DOĞALGAZ ŞEBEKELERİGümüşhaneilininakarsuşebekesini;HarşitÇayıveKelkitÇayıilebuçaylarınyankollarıoluşturmaktadır.İltopraklarınıngüneykesimindekiakarsularOrtaKaradenizbölümünde,Karadeniz’edökülmektedir.Tümakarsularkaynaklarını ilsınırları içerisindenalırlar.Çimen,ZiganaveGümüşhanedağlarının zirveleriaynı zamandasubölümüçizgilerinetekabületmektedir[Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı(DOKA)]. GümüşhaneBelediyesikentselsuihtiyacınıHarşitÇayıalüvyonlarındaaçılan5adetkesonkuyu,HalgentveSoğukpınarkaynaklarındankarşılanmaktadır.İhtiyacınenbüyükkısmıkuyulardanalınmakta,kaynaklardaniseazbirmiktarteminedilmektedir.İçmesuyuarıtmatesisimevcutdeğildir.GümüşhaneBelediyesiolarakmerkezilçemücaviralansınırlarıiçerisindekinüfusahizmetverilmektedir.ŞiranBelediyesikentselsuihtiyacınıakarsu,baraj,gölet,kuyuvekaynaksuyuolmaküzeretoplamda5kaynaktankarşılamaktadır.Tamamıevselamaçlıolupsanayiamaçlısutahsisibulunmamaktadır.ŞiranİlçesindeiçmevekullanmasuyuşebekesisadeceŞiranBelediyesitarafındankullanılıpyazmevsimlerinde45.000kişikışmevsimlerindeise16.500kişikullanmaktadır.TorulBelediyesikentselsutemininiçitderesivesoğuksumevkiindebulunandepolardansağlanmaktadır.İlçemizdesanayifaaliyetlerigelişmemişolupcüzimiktardasutüketimimevcuttur(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).

TorulBelediyesi;yeraltısukaynaklarındanteminedilensu;çoğunluklaiçmesuyuolarakkullanılmaktadır.Torul İlçesinde; İçmeSuyu temini çitderesi ve soğuksumevkiindebulunandepolardan sağlanmaktadır. İlçemiziniçmesuyukapasitesivepotansiyeliyeterliolmaktadır(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).ŞiranİlçesindeİçmeSuyuteminedilenkaynaklar;KorulukBarajı,KorulukBarajıTopukSuyu,KekreDeresiAkarsuyu,BilgiliMahallesiKuyuSuyuolmaküzere5kaynaktır(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).

ARAZİ KULLANIMIGümüşhane’nin%25’iniTarımDışıArazikullanımı,%25’iniOrmanveFındıklık,%33’ünüÇayırveMeralar,%17’siniise Tarım Arazileri oluşturmaktadır. Gümüşhane’de toplam 113.685 hektar tarım arazisi mevcut olup bunun %39,9’undatarlatarımıyapılmaktadır.Gümüşhaneilinde27.943,50ha.alandahububatekimiyapılmaktaoluptarımarazileriiçerisindekioranıise%61,58’dir.İlinarazikullanımıdetaylıolarakaşağıdaverilmiştir:

Kaynak: Gümüşhane Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü YAN SANAYİ Gümüşhane ilinde alüminyum, ambalaj, ormancılık, petrol, otomotiv ve plastikmevcut olan yan sanayisektörleridir.

14

DAĞITIM VE PAZARLAMA OLANAKLARIGümüşhane,kavşaknoktasındayeralmasıneticesindetransitgeçişkonumundadır.Trabzon’ayakınolmasıTrabzonLimanı’nagetirilenürünlerinkolaycadağıtımıyapılmaktadır.AyrıcaDoğuillerineyapılacakolandağıtımkanallarındadoğrudankarayolunukullanarakkolaycayapmaktadır. NÜFUSÜlkemizde ilknüfussayımınınyapıldığı1927yılında121bin797kişiolan ilnüfusu2016yılıAdreseDayalıNüfussayımınakadargeçen89yıllıksüredenüfusu172.034bineulaşmıştır.Bunüfusun87.564’ünüerkekler,84.470’inikadınlaroluşturmaktadır.Yüzdeolarakise%50,90erkek,49,10kadınlaroluşturmaktadır.2016YılıAdreseDayalıNüfusKayıtSistemisonuçlarınagöreGümüşhane81iliçindetoplamnüfusitibariyle76.sıradayeralmaktadır.İlinnüfusyoğunluğuisekm²başına27kişidir.İl2016yılıAralıkayıitibariylebinde127,4yıllıknüfusartışhızıylaTürkiyesıralamasındaikincisıradadır.5

YILLARA GÖRE GÜMÜŞHANE NÜFUSU6

NÜFUS ARTIŞ HIZI GRAFİĞİ7

5 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu 6 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu 7 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu

15

GÜMÜŞHANE İLÇELERİN NÜFUSU8

GÜMÜŞHANE ALDIĞI VERDİĞİ GÖÇ 9

GÜMÜŞHANE’DE İSTİHDAM, İŞGÜCÜNE KATILMA VE İŞSİZLİK

Gümüşhane’deişgücünekatılmaoranı%49.9’dur.BurakamTürkiyegenelinde%51’dir.Gümüşhane’dekiişgücünekatılmaoranıTürkiyeortalamasınaoldukçayakındır.Türkiye’dekiişsizlikoranı%10.4ikenGümüşhane’dekiişsizlikoranı%7.2olarakgerçekleşmişveTürkiyeortalamasınınönemliölçüdealtındabirişsizlikoranımevcuttur.İstihdamedilenlerin toplamnüfusaoranıTürkiye’de%45.7olarakgerçekleşirkenGümüşhane’debuoran%46.3olarak gerçekleşmiştir. Dolayısı ile Türkiye ortalamasının biraz üzerindedir. Gümüşhane’deki işsizlik oranlarınınTürkiye ortalamasının altında olmasının temel sebepleri arasında, inşaat sektöründeki canlılık, istihdam yaratmaolanağıfazlaolanmadensektörüvebilişimsektöründekiyatırımlarınetkisi,toplumyararınaçalışmaprogramlarıileyaratılanilaveistihdamlarveüniversiteninkurulmasıilebirlikteartanyeniyatırımlargösterilebilir. Son yıllarda önemli ölçüde istihdam sağlayan yatırımlar da işsizliğin düşük düzeyde kalmasında etkiliolmuştur.Örnekverilecekolursaşehirdeki3adetmadenişletmesiyaklaşıkolarak1000kişiyeistihdamsağlamaktadır.Buna ilave olarak şehirde kurulan çağrı merkezi yaklaşık 500 kişiye istihdam sağlamaktadır. Toplum yararınaçalışmaprogramlarıkapsamında2014yılında1000kişiyeilaveistihdamsağlanmıştır.Gümüşhanemerkezilçesininnüfusunun37000olduğudüşünülürseburakamlaroldukçaönemlidir.Bütünbugelişmelerişsizliğindüşükdüzeydegerçekleşmesinde etkili olmaktadır.10 İlde Sanayi Siciline kayıtlı 265 adet işletme bulunmaktadır. Bu işletmelerdetoplam3.638kişiistihdamedilmektedir.11Başlıcasanayikuruluşları:KibritFabrikası,ÇimentoFabrikası,GümüşkaleKireçSanayii,GümüşsuKonsantreMeyveSuyu,KuşburnuÇayıTesisleri;ayrıcaunfabrikaları,mobilyaatölyeleriilebıçkı-hızaratölyeleridir.

Gümüşhanekalkınmadaöncelikliillerkapsamınaalınmasıneticesindesonyıllardaçeşitliteşvikunsurlarınınkatkısıylailimizdekisanayitesisisayısındaazdaolsaartışgörülmüştür.İlinsanayigelişmesindemadencilik,yöresel

8 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu9 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu10 http://gumushanetso.org.tr/dosyalar/GUMUSHANE-EKONOMI-RAPORU.pdf 11 http://www.gumushane.gov.tr/sanayi

16

gıda,mermervetaşocaklarıgibiişletmelerilimizsanayisiningeleceğiiçinenöndegelensektörolarakgörülmektedir.Aşağıdaistihdamsayılarıveşirketlertablodagösterilmiştir12.

GELİR DAĞILIMI

Gelirreferansdönemibiröncekitakvimyılıdır.Tablodakirakamlar,yuvarlamadandolayıtoplamıvermeyebilir.(1)Fertlereşdeğerhanehalkıkullanılabilirgelirinegöreküçüktenbüyüğesıralanarak5gurubaayrıldığında;‘’İlkyüzde20’likgrup’’geliriendüşükolangrubu,‘’Sonyüzde20’likgrup’’isegelirienyüksekolangurubutanımlamaktadır.

Kaynak: (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015)

12 http://www.gumushane.gov.tr/sanayi

17

Kaynak: (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015) Türkiye’dekigelirdağılımıistatistikleriincelendiğindeendüşükgelirgrubundaolanlarmilligelirin%6.1’inieldeederken,bunusırasıile%10.7,%15.2,%21.4veenyüksekgelirgrubundaolanlar%46.6şeklinceortayaçıkmaktadır.Bilindiğiüzeretüketiciolanvemalvehizmetleretalepoluşturanhanehalklarınıngelirdağılımındaki iyileşmeleraynı zamanda sağlıklıbirekonominin temel taşınıoluşturmaktadır.BumanadaTürkiye’nin ihtiyaç duyduğu, en alt gelir gruplarının gelirlerindeki iyileşmelerdir (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015).

SOSYAL HİZMETLERİldeverilensosyalhizmetler(https://gumushane.aile.gov.tr/);

• Sosyal Yardımlar: Yoksullukla mücadele alanında strateji geliştirmek, adil bir gelir dağılımınısağlamakamacıylayoksulvemuhtaçvatandaşlarımızıdüzenlisosyalyardımlarilegüçlendirmek,çalışabilirdurumdakisosyalyardımyararlanıcılarınınkendialınterleriylegeçinmelerinisağlamakbualandaverilençalımalardır.

• Aile ve Toplum Hizmetleri:Birey,ailevetoplumrefahınıartırmakamacıyladezavantajlıkesimleröncelikliolmaküzeretümtoplumuhedefleyenkatılımcıanlayışla,adilvearzodaklıbütüncülsosyalpolitikalarüretmek,uygulamakveizlemekhedeflerinitaşıyanhizmetlerinverilmesidir.

• Çocuk Hizmetleri: Çocuğa yönelik her türlü istismarı engellemek, sokakta yaşayan/çalıştırılançocuklarısokaktançekerek,rehabiliteederektoplumayenidenkazandırmak,çocukdostukentler,mekânlar,kurumlaroluşturulmasınısağlamak,çocuğakarşışiddetinönlenmesineyöneliktoplumsalbilinçveduyarlılığıarttırıcıaktivitelerdebulunmak,çocuklarımızınailesıcaklığınaenyakınortamdabakımlarını sağlayabilmek, çocukların akademik, sportif, kültürel, sanatsal başarılarını arttırmakiçinçalışmalaryapmakverilenhizmetlerdensadecebirkaçıdır.

• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri: Yaşlılariçingenelmüdürlüklerebağlıolanveolmayanhuzurevlerindeverilenhizmetler;engelliler içinözelbakımmerkezlerinde,umutevlerindevegenelmüdürlüğebağlıbakım,rehabilitasyonveailedanışmamerkezlerindeverilenhizmetlerdir.

• Kadına Yönelik Hizmetler: Ülkemizde kadın erkek eşitliğinin sağlanması, toplumsal yaşamıntümalanlarındakadınlarınkonumlarınıngüçlendirilmesivekadınlarakarşıhertürlüayrımcılığınönlenmesi için politikalar üretmek, strateji geliştirmek, tüm paydaşlarla işbirliği yapmak vekoordinasyonusağlamakamacıylaverilenhizmetlerdir.

• Şehit Yakınları ve Gazi İşlemleri: Şehitlerimizinhatıralarınınyaşatılması,şehityakınlarıile gazilerinhertürlümağduriyetvemahrumiyettenkorunmasıamacıyla;ulusalpolitikave stratejilerin belirlenmesini koordine etmek, şehit yakınları ile gazilere yönelik sosyal hizmet ve

18

yardım faaliyetlerini yürütmek, bu alanda ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü kuruluşlararasındaişbirliğivekoordinasyonusağlamakverilenhizmetlerdir.

KÜLTÜREL YAPI

Gümüşhane ilininkültüreloluşumundakuzeybölgesindeKaradeniz,güneybölgesinde iseDoğuAnadoluetkilerigörülür.İlde,kırvekentyaşamınıniçiçeolmasıtoplumsalyaşamdagelenekselöğelerinvarlığınıkorumasınayolaçmaktadır. Eskidönemlerdeilinenönemlielsanatlarındanbiriolangümüşişlemeciliği,19.yüzyıldagümüşocaklarınınkapanmasıyla ortadan kalkmıştır. Günümüzde Gümüşhane ili halkının yaptığı başlıca geleneksel el sanatları;dokumacılık, çömlekçilik ve av gereçleri yapımcılığıdır. Dokumacılıkta, yünün taranarak bükülmesi ile elde edileniplikkullanılır.Küçüktezgâhlardabuipliklerkullanılarakkilim,cicimveihramdokunur.Kilimlerdeçoğunluklaatbaşıvebitkimotiflerikullanılırken,ihramlardaise“tetiklizincir”,“Bayburtkordası”,“pirinçdeni”gibiadlaralandesenlerkullanılır.

KURUMSAL YAPILARGümüşhaneilindebulunankurumsalyapılar;

DevletSuİşleriGenelMüdürlüğü, GümüşhaneKentKonseyi,ÇevreveŞehircilikilMüdürlüğü,AileveSosyalPolitikalarİlMüdürlüğü,İlAfetveAcilDurumMüdürlüğü,GençlikHizmetleriveSporİlMüdürlüğü,TapuMüdürlüğü,İlDefterdarlığı,PTTBaşmüdürlüğü,OrmanveSuİşleriŞubeMüdürlüğü,SosyalGüvenlikKurumuİlMüdürlüğü,İlSağlıkMüdürlüğü,İlEmniyetMüdürlüğü,İlMilliEğitimMüdürlüğü,Gıda,TarımveHayvancılıkİlMüdürlüğü,İlTelekomMüdürlüğü,ÇalışmaveİşKurumuİlMüdürlüğü,İlKültürveTurizmMüdürlüğü,İlMüftülüğü,BilimveSanayiİlMüdürlüğü,İlAfetveAcilDurumMüdürlüğü,GençlikveSporİlMüdürlüğü,KadastroMüdürlüğü,MeteorolojiMüdürlüğü,İlSosyalHizmetlerMüdürlüğü,TapuMüdürlüğü,İlÖzelİdaresi,GümüşhaneBelediyesi,ÇoruhElektrikDağıtımA.Ş,İlNüfusveVatandaşlıkMüdürlüğü,

İlDerneklerMüdürlüğü’dür.

19

3.1. PAZAR VE TALEP ANALİZİ 3.1.1. SEKTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

İnsanoğlu,yüzyıllardır,sebzevemeyvekurutmateknikleriniuygulamaktadır.İnsanlaryaşkurumeyvevesebzelerikışınkullanmaküzerekurutmaktadırlar.Kurutulmuşmeyvevesebzehemkışıntüketilenhemdekeyifvesağlıkiçintüketilenbirsektördür.Günümüzdesebzevemeyvekurutmasektörübaşlıbaşlınabirsanayidurumundadır.Türkiye’ninözelliklekurutulmuşincir,üzümvekayısıilebaşlayanihracatseferberliğigünümüzdekurutulmuşsebzeileyenibirboyutkazanmıştır.

Kurutulmuşsebzevemeyvedendiğizamanbukapsamanelergirdiğinebakılacakolursa; Kurutma tekniği meyve ve sebzelerin bünyesindeki % 80-95 oranlarındaki suyun % 10-20 oranlarınadüşürülerekuzunsüredayanmasınısağlamaişlemidir.Ancakbusıradatat,görünüş,renk,besindeğerigibikaliteözelliklerimümkünolduğuncaazdeğişmeli,ayrıcapişirilmeküzeresuilaveedildiğindetazeikeniçerdiklerimiktarayakınsualabilmelidir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 2016 yılı raporuna göre;

DÜNYADA ÜRETİM

BirleşmişMilletlerGıdaveTarımÖrgütü(FAO)’nünengüncelverileriolan2012yılıverilerinegöre;2012yılındadünyada57,2milyonhektaralandayaşsebzeüretimiyapılmıştır.Sözkonusualandayetiştirilentoplamyaşsebze1,1milyar tonolup, domates yaklaşık 162milyon tonluküretimi ile dünyadaen çok yetiştirilen yaş sebzeürünüdür.Domatesürününü,sırasıylakarpuz(105milyonton),kurusoğan(83milyonton),lahana(70milyonton),hıyarvekornişon(65milyonton)ürünleritakipetmektedir.2012yılıitibarıylatoplamyaşsebzeüretiminde2011yılınakıyasla%1,7oranındaartışmeydanagelmiştir(EkonomiBakanlığıYaşMeyveSebzeSektörRaporu).

EKİM ALANLARI

Kaynak:TÜİK

ÜRETİM TÜRKİYE’DE ÜRETİM

Kaynak:GıdaTarımveHayvancılıkBakanlığıBitkiselÜretimGenelMüdürlüğü

20

3.1.2. PAZARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE PROFİLİ

DünyakurumeyveüretimveticaretindeTürkiyeilksıralardayeralmaktadır.Kurutulmuşelma,armut,kayısı,vişnegibialanlardaTürkiyedünyadaönemlibirPazarpayınasahiptir.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 2016 yılı raporuna göre; İHRACAT: 2015yılındakurumeyveihracatımızTürkiyegenelindebiröncekiyılagöremiktarbazında%5’likdüşüşle412.099ton,değerbazında%8düşüşle1,3Milyar$olarakgerçekleşmiştir.2015yılıkurumeyveihracatımızürüngruplarıbazında incelendiğindeçekirdeksizkuruüzümünenönemli ihraçürünümüzolduğuvemiktarbazında%54,değerbazındaise%32’likbirpayasahipolduğugörülmektedir.Çekirdeksizkuruüzümüsırasıylamiktarda%16,değerde%23paysahibiolankurukayısıvemiktarda%15,değerde%17paysahibiolankuruincirizlemektedir.

2013 yılında Türkiye ekonomisi büyümesini devam ettirmekle birlikte, dış kaynak bağımlılığı nedeniylebüyümeylebirliktedışticaretaçığıdaartmıştır.Gıdasektörüdiğersektörlerekıyasladışkaynakbağımlılığınındahaazolduğubir sektörolduğundan2013yılındabüyümesini sürdürmüş,hattayeniyatırımlarveyatırımplanlarıdayapılmıştır13.

2012yılında, Türkiye’ningeleneksel ihraçürünleriolan çekirdeksiz kuruüzüm,kurukayısı, kuru incir veAntep fıstığının ihracatının artırılması için çeşitli çalışmalar yapılmış ve komisyonlar kurulmuştur. Bu çalışmalarsonucunda kuru meyve sektörünün rekabet imkânlarını geliştirmek ve pazar çeşitliliği arttırmak, yurtiçinde veyurtdışında bilinirliğini ve dolayısıyla tüketimin arttırmak amacıyla oluşturulmuştur. 2023 yılı için 3milyar dolarihracathedefibelirleyenTürkiyeKuruMeyveSektörü,KuruMeyveTanıtımGrubu’nunkurulmasıylabirlikte2023yılıihracathedefini4milyardolaraçıkardı.Bugelişmeveöngörü,hazırlananönfizibiliteraporunakonuolanürünlerindeihracatbeklentisiniolumluetkileyecekbirdeğişimvegelişmedir.KurumeyvesektörüAvrupa’daönemarzetmekteolup,29yıldırAvrupaKuruMeyvelertoplantısıorganizeedilmektedir..

3.1.3. TALEBİ ETKİLEYEN UNSURLAR

Gıda, Tarım veHayvancılık 2016 yılı raporuna göreÜlkemizde tarımın küçük ölçekli alanlarda yapılmasıve sürekli bulunabilirlikolmamasındankaynaklı sıkıntılar yaşanabilmektedir.Ülkemizmeyveve sebzeüretimininmevsimsel ve bölgesel özellik arz etmesi nedeniyle ihracata yönelik faaliyette bulunan yeterli kapasiteye sahip,modern yapıda birçok tesis yılın belli dönemlerinde atıl kalması ve buna bağlı olarak, sektöre bağlı çalışan yansektörlerinde(nakliyeci,ambalaj,işçi,vb.)atılkalmasınayolaçmasısıkıntıoluşturmaktadır. Buatıldurumvekapasitenindüşükdüzeydekullanılmasıarzıdadoğrudanetkilemektedir.Arzıntalebingerisindekalmasıisefiyatlarınyükselmesiverekabetavantajınındeğerlendirilememesisonucunudoğurmaktadır.

KurumeyveihracatımızdaABülkelerininağırlığıdikkatealındığında,ABmevzuatınıntakibivebumevzuatlarıngerekleridoğrultusundaüretimyapılmasıPazarmevcudiyetiaçısındansondereceönemlidir.Bunedenlegıdaalanındakistandartlarasıkısıkıyauyulmasıvebellibirkaliteseviyesinintutturulmasıönemlidir.Budurumrekabetvefiyatlandırmaavantajınınyanısıra,ihracatkapasitesiüzerindededoğrudanetkiliolacaktır.

Talebietkileyenbirdiğerhususisesağlıkvesağlıklıbeslenmealanlarındaortayaçıkanyeniliklerdir.Tüketicilerhergeçengünhazırvekimyevigıdalaryerinedoğalyollardaneldeedilmişürünleredahaçoktalepgöstermektedirler.Doğal ve organik yollarla kurutulmuş ürünler gittikçe daha çok talep görmekte ve Pazar payını hızlı bir şekildeartırmaktadır.

Bununyanısıraoteller,turizmmerkezler,marketlerveperakendesektörüdekurutulmuşgıdalaradahafazlaağırlıkvermektedirler.

Kurutulmuşmeyvevesebzelergıdaürünüolaraktüketildiğigibiaktarlardadatedaviyidesteklemeamacıyladasatılmaktadır.BudurumdaPazarpayınıetkileyenözelliklerdenbiridir.13http://www.tuksiad.org/uploads/yuklemeler/tuksiad-mda-2014.pdf

21

3.1.4.REKABET YAPISI VE RAKİPLERİN ÖZELLİKLERİ

TOBB2017yılıveritabanınagöreTürkiye’dekurutulmuşelmaüretimiyapan18firmavardır.Bufirmalarınyıllıktoplamkapasiteleri11.803.225tondur.

YineTOBB2017yılıveritabanınagöreTürkiye’dekurutulmuşarmutüretimiyapan7firmabulunmaktadır.Bufirmalarınyıllıktoplamüretimkapasiteleri1.728.640tondur.

KurutulmuşDomatesüreticileriise;

22

YineTOBB2017yılıveritabanınagöreTürkiye’dekurutulmuşdomatesüretimiyapan117firmabulunmaktadır.Bufirmalarınyıllıktoplamüretimkapasiteleri737.297,655tondur.

GümüşhaneTarımİlMüdürlüğü2015verilerinegöreise;

Gümüşhane’deMeyve-Sebzeişleme-paketlemetesisiolarak2firmafaaliyetgöstermektedir.

GerekelmagereksearmutgereksededomateskurutmakonusundafaaliyetgösterenfirmaGümüşhane’debulunmamaktadır.GörüleceğiüzereGümüşhane’debukonudaönemlibiraçıkbulunmaktadır.

Kuşburnu Gümüşhane’de doğal olarak yetişmektedir. Böyle bir yatırım Gümüşhane’de kurutulmuşkuşburnununpazarasunulmasıiçindeayrıbiravantajsağlayacaktır.

3.2.PAZARLAMA PLANI

3.2.1. HEDEF PAZAR VE ÖZELLİKLERİ Endüstriyel olarak kurutulmuş ürünler yurtiçinde yeterince tanınmadığı için tüketimi düşük kalmaktadır.Ülkegenelindetüketilenkurutulmuşmeyvelergenellikleevlerdegüneştekurutmasistemiileyapılmaktadır.Ailelerkendi ihtiyaçlarını kendileri kurutarak karşılamaktadır. Bu alanda faaliyet gösteren işletmeler ağırlıklı dış pazarayönelmektedir.DışpazardabirçokülkekurutulmuşmeyvetüketimikonusundaTürkiye’dendahaiyidurumdadırlar.Buhususundikkatealınarakyurtiçiveyurtdışıiçinuygulanacakpazarlamastratejilerininfarklıolmasıgerekmektedir.

Yurtiçindeki Hedef Pazar olarak öncelikle Gümüşhane ve çevresindeki iller seçilmiştir. Daha çok turistikbölgeler, turist çeken yerler, oteller, geleneksel organik gıda satanperakendecilereodaklanılması önerilmektedir.BununlabirliktekurutulmuşmeyvevesebzeyeolantaleptümTürkiye’deyaygındır.FirmanınilkyılındahedefPazarGümüşhaneveçevreilleriolsadahi2.vedahasonrakiyıllardaTürkiye’nindiğerbölgelerinedeürüngönderilmesihedeflenmiştir.

Türkiyepazarınındışındakurumeyvevesebzeihracatıdaönemlibirfaaliyetalanıdır.Firmanınkuruluşunun3.Yıldan itibaren ürünlerin ihracatı konusunda da çalışmalar yapılması önerilmektedir. Özellikle Almanya ve ABülkeleriönemlibirhedefPazarolarakhedeflenebilir.

3.2.2 HEDEF MÜŞTERİ GRUBU VE ÖZELLİKLERİ

Öncelikli hedef grubu toptancılar, bayiler, oteller ve marketlerdir.

Kurumeyvevesebzelerintoptanolaraksiparişalınmasıvenakliyesininyapılmasıgerekmektedir.Buyüzdendeyüksekmiktarlardaürünalankuruluşlaravemüşterilereodaklanılmasıgerekmektedir. Otellervemarketlerkonusunda;Gümüşhaneveçevreillerindeözellikleturizmfaaliyetlerininyoğunolduğu

23

bölgelerdeolacaktır. Toptancılarvebayilerolarak;Türkiye’nindiğerbölgelerinedeulaşılmasıhedeflenmektedir.

Perakendemüşterigrubununözelliklerielealındığında: Türkiye’de, geniş aile yapısından çekirdek aile yapısına dönüşümün görüldüğü son yıllarda bazı farklıfaktörlerindeetkisiylesontüketicitarafındangıdaalımmiktarlarınınküçülmeyebaşladığıgörülmektedir.Eskidenkışlıkerzakolarakbüyükmiktarlardagıdalaralınırken,şimdibüyükmarketlerindeyaygınlaşmasıylagünlükyadahaftalıktüketimeyönelikalımlarolmayabaşlamıştır.YatırımcıtarafındanTürkiyegeneligörülenvedahadabelirginleşecekbudeğişimdikkatealınarakküçükgramajlardapaketlenmişürünlerlemarketleregirişyönündeçalışmalaryapılmasıönemarz edebilir. Tekürün yanında söz konusuolanürünlerden karışımlar yapılarakürüngeliştirmeyöntemlerigeliştirilmelidir. İlerleyenyıllardaürüngamınıgeliştirerekişletmeyeyeniürünlereklenmesi,pazarınyaygınlaşmasıişletmeninbüyüyereksürdürülebilirliğiaçısındanönemlidir.

3.2.3. İLK FAALİYET YILINDA HEDEŞENEN SATIŞ DÜZEYİ

*Üretimdüzeyikadarsatışdüzeyiolacağıvarsayılmıştır.

3.2.4. İLK FAALİYET YILINDA HEDEŞENEN SATIŞ FİYATI

4ürünüzerindenhesaplamalaryapılmıştır.Butesisteyukarıdabahsedilenürünlerdışındadameyvevesebzekurutmayapılabilmektedir.

3.2.5. DAĞITIM KANALLARI

Üretici → Toptancı Üretici → Oteller Üretici Bayiler → AltBayiler Üretici → PerakendeMarketler Üretici → Yurtdışıtemsilciliği

24

3.2.6. PAZARLAMA/SATIŞ YÖNTEMLERİ

3.2.7. KURULUŞ YERİ SEÇİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLER

Kuruluşun seçiminde fiziksel mekan özellikleri: TesisinGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesindefaaliyetgöstereceğiöngörülmüştür. Tesisinkaplayacağıalanın2dönümkapalıalanolacağıvarsayılmaktadır.

Bualana:• ÜrünBoşaltma• Ayıklama• İşleme• Fırınlama• Paketleme• Depolama• Sevkiyat• İdariBina• Laboratuvar• Otoparkalanıdadahiledilmiştir.

Kurutma sisteminin sağlıklı işlemesi için geniş ve çalışmaya uygun bir alanın olması öngörülmektedir.Bununlabirliktetesisinkapasitesinegörebualanıngenişletilebilmesidemümkündür.

Ayrıcakurutumaişlemitamotomatikkurutmamakinelerindenoluşansistemleyapılacaktır.Açıkalandayanigüneşlekurutmayapılacakolursabualandandahagenişbiralanaihtiyaçduyulacaktır.Ancakgüneştekurutmanındezavantajlarıolduğundandolayı(hijyen,hız,kalitekontrol,tozvb)tümkurutmaişlemininotomatikvesonteknolojimakinelerleyapılacağıvarsayımıüzerindenraporhazırlanmıştır.

25

Kuruluşun seçiminde çevresel ve hammaddeye ilişkin özellikler:

Gümüşhane’deençoküretilenmeyvelerarasındaElma,ArmutveVişnegelmektedir.Üretimmiktarlarınailişkinolarakyıldameyvevesebzeüretimiolaraktoplam17.000tonayakınmeyvevesebzeüretimyapılmaktadır.

GümüşhaneTarım İlMüdürlüğü2015verilerinegöreGümüşhane’deüretilenmeyveve sebzemiktarlarıaşağıdaverilmiştir.

TARIM ALANLARININ DAĞILIMI VE ÜRETİM MİKTARI

Kaynak: *TÜİK,**TRGM

MEYVECİLİK VERİLERİ

SEBZE ÜRETİM VERİLERİ

Kaynak: TÜİK

Gümüşhane’de ayrıca yılda 364 ton kuşburnu üretilmektedir.

GörüleceğiüzeremeyvevesebzekurutmatesisininGümüşhane’dekurulmasıileönemlibirihtiyacacevapverilecektir. Ayrıca böyle bir tesisin kurulumu bölgede ki elma, armut ve vişne gibimeyvelerin ve domates gibisebzelerinyetiştirilmesindedebirartışortayaçıkartacaktır.

Gümüşhane’demeyvevesebzekurutmatesisininaçılmasınailişkinavantajlaraşağıdaözetlenmiştir.

1.Tarımdakimyevigübrevebitkikorumaürünükullanımısonderecedüşüktür.2015yılında12gr/daileTürkiyedeenazBKÜkullanılanİllerdenolanGümüşhanebutarımsalüretimyaklaşımıileorganiktarımyönündenavantajlıdır. 2.Genişmeraveyaylalarınkonvansiyoneltarımiçinyadaorganikhayvancılıkvearıcılıkiçinuygunolması, 3.Tıbbivearomatikbitkilerinüretimiiçinuygunalanlarınvarolması, 4.İlinmeyveişlemesanayisinin(pestil-köme,meyvesuyu)gelişmişolmasıveözelliklepestilkömeüretimindebirmarkahalinegelmişolması 5.İldeorganiktarımaçısındanOrganikA.Ş.’niniyibirörnekolması. 6.İlindağveyaylaturizmipotansiyelininvarolması, 7. İlin son açıklanan teşvik yasasında 5. Bölge içerisinde yer alması ve kalkınma açısından öncelikli iller

26

arasındayeralması. 8. İlin, çeşitli bitkisel ürünlerin yetiştirilmesine uygun, hastalık ve zararlılardan ari ve farklı mikroklimaözellikleritaşıyançoksayıdakapalıhavzayasahipolması 9.İlinDoğuKaradenizBölgesiileDoğuAnadoluBölgesiarasındatekgeçişalanıolması14, Organik Tarım Sahipolduğucoğrafikonumu,toprakveiklimözellikleriveyerleşimyoğunluğununazlığı ileorganikürünyetiştirmeaçısındanbüyükpotansiyelbarındırmaktadır.İl;hububat,bakliyat,yembitkileri,ıtribitkiler,pestilköme,dutpekmezivebalıkçılıkalanlarındaorganiktarımyapmayaoldukçaelverişlidir.

Tarımdakimyevi gübrevebitki korumaürünükullanımı sonderecedüşüktür. 2015yılında12gr/da ileTürkiyedeenazBKÜkullanılanİllerdenolanGümüşhane,butarımsalüretimyaklaşımıileorganiktarımyönündenavantajlıdır. GenişmeraveyaylalarasahipolanGümüşhaneorganikhayvancılıkvearıcılıkiçinihtiyaçduyulantarımsalüretimgirdilerinedoğalolaraksahipİllerdenbiridir. Avrupa’nınenbüyükorganik sütüretenorganikçiğ sütüretimtesisinin ildeyeralması İlimizdeözellikleorganiktarımadayalıyatırımfırsatlarınındeğerlendirilmesineeniyiörneklerdendir.

Fizibilitekonusutesisteüretilecekolankurutulmuşelma,armut,kuşburnuvedomatesürünleriniTürkGıdaKodeksineuygunolarak;üreticivetüketicimenfaatleriilehalksağlığınıkorumak,gıdamaddelerinintekniğineuygunvehijyenikşekildeüretim,hazırlama,işleme,muhafaza,depolama,taşımavepazarlanmasınısağlamaküzeregıdamaddelerininözelliklerinibelirlemekzorunluluğubulunmaktadır.KurutulmuşmeyvetesisiişletmekayıtesasınagörekurulanişletmegrubunagirmesisebebiileISO22000GıdaGüvenliğiYönetimSistemiBelgesininalınmasızorunluluğubulunmamaktadır.

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlananÇevreselEtkiDeğerlendirme(ÇED)Yönetmeliğikapsamınagirenfaaliyetlerdendeğildir.Bununlabirlikte,GayrıSıhhiMüesseselerkapsamındaolduğuiçinilgilimercilerdenGSMruhsatıalınması,yatırımaşamasındagıdasicilinekayıtolunarakyatırımizni,üretimaşamasındaiseüretimiznialınmasıgereklidir.

Şirketkurulumukonusundaözelbirşartolmayıp,yasalşirketkurmaprosedürleriuygulanmaktadır15.

4.HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI 4.1. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ TEMİN KOŞULLARI

Gümüşhane’de113.685Hektar tarımarazisibulunmaktadır.Buarazinin2.337,6Hektarı sebzevemeyvebahçelerindenoluşmaktadır.16

Meyvecilikgiderekgelişmektedir.İldekimeyveağacınınyarısıelmadır.Ayrıcaarmut,erik,dut,vişnevekirazağaçlarıvardır.Sulananaraziazdır.Gümüşhane’ningöbek,gelinkırmızıvesandıkcinsielmasıilehacıhamza,kabak,mahraniveabbasicinsarmutlarımeşhurdur.

Kuşburnu yetiştiriciliğinde yoğunluk olduğunu söyleyebiliriz. Bu sayede kuşburnu çayı ve marmelatınınüretimideGümüşhaneilindeoldukçayaygındır.17er

Görüleceği üzere hammadde temini konusunda herhangi bir sıkıntı yaşanmayacaktır. Farklı ürünlerin temini ile bu konuda önemli bir hammadde kaynağı bulunmaktadır.

Gümüşhane’deyıldatoplam6410tonElma,ArmutveVişneüretilmektedir.

14GümüşhaneTarımİlMüdürlüğü201515Kurutulmuşmeyveüretimtesisiönfizibiliteraporu(GaziantepGençİşadamlarıDerneğiveİpekyoluKalkınmaAjansı)16http://www.gumushane.gen.tr/v2/gumushane/gumushanede-meyve-ve-sebze-yetistiriciligi-h12225.html#axzz4sXwIhYe317http://www.tarimvadisi.com/node/430

27

FizibiliteraporundakurutulmasıöngörülenElma,Armut,KuşburnuveDomatesbölgedenkolaylıklatedarikedilebilmektedir.Paketleme ile ilgili gerekli olandiğermalzemeler bölgedebulunandiğer toptancı ve aracılardan kolaylıkla teminedilebilmektedir.

4.2.HAMMADDE VE DİĞER GİRDİLER HammaddeolarakElma,Armut,domatesvekuşburnukullanılacaktır.Kullanılacakolanbuürünlerdebellioranlardafirevekayıplaroluşmaktadır. Fireoranlarıise;

*18Kilotazedomatesten1kilokurudomateseldeedilebilir. *Kuşburnu%8-12firevermektedir. *Elmakurusu(kurutulmuşhamelmanın)veArmutKurusu(kurutulmuşhamarmutun)işlemesinde; Mallarıniçindekiyabancımadde,bozukmal,diğermeyvelervb.ayıklanmasıiçinoluşanfireyaklaşık%8ila%10arasındadır.Mallarıntalepedilenboyakesilmesiveelenmesiaşamasındaoluşanfiretalepedilenboyagöre(4mm,6mm,8mmvb.)yaklaşık%10ila%15arasındadır.Mallarınnemininmüşterinintalebinegöre%5ila%8arasındadengelenmesiiçinkurutulmasıaşamasındaoluşanfireyaklaşık%12ila%15arasındadır.Dolayısıylahammaddealımındansonürününeldeedilmesinekadaroluşantoplamfireoranı%30-40arasındadeğişebilmektedir

Yinesisteminçalışmasıiçinkullanılacakolandoğalgazyadasanayielektriğidebulunmaktadır.Kurulacakolankurutmatesisininüretimoranlarıgünlük1-2Tonolmaküzere,ayda30-45tonveyılda350-500Tonolaraköngörülmüştür.

Bunoktadatesisinyıldaortalama400-600tonmiktarındayaşmeyvevesebzeişleyebileceğivarsayımındanhareketedilmiştir. Hammaddeolarakbirdiğergirdiisepaketlemeveambalajlamamalzemelerivardır.

KullanılacakHammaddeler;

28

5. İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI

5.1.PERSONEL YÖNETİMİ

29

5.2.ORGANİZASYON ŞEMASI

GENELMÜDÜR

İŞLETMEMÜDÜRÜİDARİPERSONEL

GIDAMÜHENDİSİ

NAKLİYEELEMANI

SATINALMAMÜDÜRÜ

TEMİZLİKGÖREVLİSİTEKNİKER

İŞÇİ

PAZARLAMAMÜDÜRÜ

GÜVENLİKELEMANI

6. ÜRETİM PLANLAMASI

6.1.YATIRIM UYGULAMA PLANI VE SÜRESİ

30

6.2.KAPASİTE KULLANIM ORANI

MerkezBankasıverilerinegöregıdasektöründekapasitekullanımoranı;2013yılında%71,92014yılındaisegörekapasitekullanımoranı ise%71,3olarakgerçekleşmiştir.Buitibarlakurulmasıöngörülentesisinfaaliyetegeçmesiylebirlikteilkikiyıl%50kapasitekullanımoranıylaçalışacağı,üçüncüyıldanitibarensektörortalamasıolan%70kapasitekullanımoranıylafaaliyetinisürdüreceğiöngörülmüştür.

6.3.ÜRETİM MİKTARI

6.3.1.TAM KAPASİTEDEKİ ÜRETİM DÜZEYİ

6.3.2. İLK YILDAKİ KAPASİTE ÜRETİM DÜZEYİ (AYLIK)

*Mevsimseldalgalanmalardikkatealınmıştır.

31

6.3.3.İLK 10 YILDAKİ ÜRETİM VE SATIŞ DÜZEYİ

6.4.BİRİM MALİYETLER VE KARLILIK ORANLARI

*Bu fizibilite raporu Gümüşhane’de en çok üretilen Elma, Armut ve Kuşburnu ürünleri üzerindenyapılmıştır.Butesistehertürlüsebzevemeyveişlenmekapasitesibulunmaktadır.İstenildiğitakdirdediğersebzevemeyvelerinişlenmesivekurutulmasınaimkantanımaktadır.Ürünlerdekifireoranlarıdikkatealınarakhesaplamalaryapılmıştır

6.5. İŞ AKIŞ ŞEMASI

GENELMÜDÜR

İŞLETMEMÜDÜRÜİDARİPERSONEL

GIDAMÜHENDİSİ

NAKLİYEELEMANI

SATINALMAMÜDÜRÜ

TEMİZLİKGÖREVLİSİTEKNİKER

İŞÇİ

PAZARLAMAMÜDÜRÜ

GÜVENLİKELEMANI

32

6.6. TEKNOLOJİ ÖZELLİKLERİ

Kurutma, genel tanımı ile gıdadan suyun uzaklaştırılarak, uzun süreli depolama için en çok kullanılanyöntemlerdendir.Meyvevesebzelerikurutmayöntemiilkçağlardanbuyanauygulananbiryönetmedir.Endüstriyelkurutmasistemlerikurulmadanönceinsanlarmeyvevesebzelerigüneştekurutmayöntemiilegerçekleştirmekteydi.Kurutulmuşmeyveticaretininartmasıvegüneşteyeresererekkurutmasistemiçevrevehavakirliliği,böceklenme,alfatoksinoluşumu,tozlanmagibiyanetkilerindendolayıbukurutmasistemiyerinigeliştirilenendüstriyelkurutmasistemlerinebırakmıştır.

Kullanılacakmakineekipmanınsonteknolojiolacağıvarsayımıilehareketedilmiştir.KullanılacakkurutmateknolojisiSuniKurutmaveKombineKurutmateknikleriesasınagöreçalışacaktır.Kurutmatekniklerineaitbilgileraşağıdaverilmiştir.

Kurutma Yöntemleri Kombine Kurutma: Güneş enerjisi ve çeşitli yakıtlardan yararlanarak yapılan kurutmadır. Güneşlimevsimlerdegüneşenerjisinden,güneşenerjisininyeterliolmadığıgünlerdeisekatı,sıvıveyagazyakıtlasıcakhavaeldeedilmektedir.Bukurutucularküçükkapasiteliolduklarındaköytipikurutucularolarakdaisimlendirilmektedir. Fazlayatırımgerektirmediğivekaliteliürüneldeetmeimkanıolduğuiçinözelliklegüneştekurutmanınyerinetavsiyeedilmektedir.

Güneşte Kurutma:Güneşenerjisindenyararlanarakaçıkhavadayapılankurutmaişlemidir. Tabiikurutmaolarakdaadlandırılır. Meyveler güneş enerjisinden yararlanarak açıkta kurutulur iken toz, toprak, yağmur ve sergi yerlerindedolaşançeşitliböcekvehayvanlarınzararlarınauğramakta,ürünkalitesiolumsuzyöndeetkilenmektedir.

Suni Kurutma: Kurutma tesislerinde dışarıdan alınan havanın bir ısıtıcı yardımıyla ısıtıldıktan sonrakurutulacakgıdamaddesiyletemasettirilmesiyleyapılankurutmaişlemidir.

Dondurarak Kurutma: Bu yöntemde kurutulacak madde önce dondurulur. Sonra meydana gelen buz,vakumlabuharhalindeemilirvesubuharıbuzkondansatörlerindedondurularakuzaklaştırılır.Buyöntemlekurutulanüründuyusalözelliklerivebesindeğeriyönündenüstündür.Ancakyatırımmasrafıyüksektir.Dahaçoksuilavesiylehazırlananhazırçorbalarınüretimindekullanılmaktadır.

Kurutulan, sebze ve meyvelerin, hijyen koşullarına göre depolanması ve sevk edilmeleri de önemlidir.Bu nedenle ambalaj, depo ve uygun taşıt filoları ile desteklenen kurutulmuş sebze ve meyve ihracatından sonyıllardayaşananalfatoksinmaddesideönemtaşımaktadır.BunedenleihracattazamanzamankarşılaşılansorunlarıaşılmasındaABnormlarınauygunhareketetmekyararlıolacaktır.

33

6.7.MAKİNE VE EKİPMAN BİLGİLERİ

*Kapasite24saatüzerindengünlükolarakverilmiştir.Ürününkesimşekline,girişçıkışnemine,yığmayüksekliğine,görealdığımalmiktarı,kapasitesideğişebilir.*MakineekipmanlarınkapasitesiGümüşhaneilindeüretilenmeyvevesebzelerinüretimmiktarlarıdikkatealınarakbelirlenmiştir.*Makineekipmanlarileönfizibilitedebelirtilenürünlerdışındadakurutmayapılabilecekşekildetercihedilmiştir.

34

7. FİNANSAL ANALİZLER

7.1.SABİT YATIRIM TUTARI

7.2.İŞLETME SERMAYESİ

*Tesisalanındansondajyapılaraksuihtiyacınınkarşılanacağıvarsayılmıştır.*Yıllaritibariylefiyatartışlarının%10olacağıvarsayılmıştır.

7.3.TOPLAM YATIRIM İHTİYACI

*Yatırımdönemve1.yılkigiderlerinyaklaşık%25’ioranındaişletmesermayesigerekeceğivarsayılmıştır.

35

7.4.FİNANSAL KAYNAK PLANLAMASI

*Toplamyatırımihtiyacınınenaz%40oranınınyatırımcınınözsermayesitarafındankarşılanmasıtavsiyeedilmektedir.

7.5. GELİR-GİDER HESABI

7.6.NAKİT AKIM HESABI

36

7.7. KARLILIK HESABI

7.8. YATIRIMIN GERİ DÖNÜŞ SÜRESİ

Yatırımıngeridönüşsüresi=4,38yıl’dır.

8. EKONOMİK ANALİZLER 8.1.NET BUGÜNKÜ DEĞER ANALİZİ

8.2 KREDİ GERİ ÖDEMESİ

37

*Kreditutarıyatırımıntutarının%60lıkkısmıolan2601847,098TLolarakhesaplanmıştır*Krediyıllıkfaizi%12olarakhesaplanmıştır*Kredininilk2yılındasadecefaizödemesiyapılacaktır*Kredinintoplamvadesi7yılolacaktır*Kalan5yıliçerisindeanaparavefaizbirlikteödenecektir.*Kredigeriödemesininyatırımsonrası1.yıldansonraazalanbakiyeleryöntemiilefaizhesaplamasıyapılmıştır

8.3. SATIŞ GELİR TOPLAMI

8.4.AYRINTILI TAHMİNİ GELİR TABLOSU

3.yıldansonrasatışların%30’ununihracatyapılacağı;6.yıldansonraisesatışların%40’ınınihracatyapılacağıöngörülmüştür.

38

Butesisteürünçeşitlendirilmesinegidilebilecektir.Fakathesaplamalardadikkatealınmamıştır.

8.5.BİLANÇO

39

40

41

42

8.6.FİNANSAL ORANLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 8.6.1.FİZİBİLİTE SONUÇLARI

8.6.2.ORAN ANALİZİ SONUÇLARI 8.6.2.1. Likidite Analizi (Cari Oran, Dönen Varlıkların Etkinliği)

43

8.6.2.2. Finansal Yapı Analizi

44

8.6.2.3.FaaliyetAnalizi

45

8.6.2.4. Karlılık Analizi

9.TEŞVİK SİSTEMİNİN GÜMÜŞHANE’YE GETİRDİĞİ AVANTAJLAR 9.1.YATIRIM YERİ TAHSİSİ18

Gümüşhane’deyatırımyapmak isteyenmüteşebbislere,EkonomiBakanlığı tarafındanyürürlüğekonulan

veuygulamasıMaliyeBakanlığıilemüşterekyürütülen“YatırımlardaDevletYardımlarıHakkındaKarar”kapsamında

yer alan “yatırımyeri tahsisi desteği” verilmektedir.Destek, ilk yıl için taşınmazınemlak vergi değerininen fazla

5.Bölgedebulunan iller için%1’ioranında takdiredilenbedel, ikinci vemüteakipyıllar için ise cari yılbedelinin

ÜFEoranındaartırılmasısuretiylehesaplananbedelkarşılığında,taşınmazüzerinde49yılsüreyleirtifakhakkıveya

kullanımizniverilmesiseklindeuygulanmaktadır.Ancak,ilk3yıliçinödemelerhesaplanandeğerin%30’uoranında

alınmaktadır.

5.bölgedebulunanillerdeyatırımkonusutaşınmazınemlakvergideğerinin%1’i,

6.bölgedebulunanillerdeyatırımkonusutaşınmazınemlakvergideğerinin%0,5’idir.

Yatırım yeri tahsisi desteğinden faydalanabilmek için öncelikle bir yatırım projesinin Bakanlığımızca

18 https://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%20Folders/web/Yatırım/Yatırım%20Teş-

vik%20Sistemi/ekler/TesvikUygulamaRehberi.pdf?lve

46

bölgesel,büyükölçekliveyastratejikyatırımolarakdeğerlendirilmeksuretiyleyatırımteşvikbelgesinebağlanmış̧

olmasıgerekmektedir.Ancak,yatırımteşvikbelgesindeyatırımyeritahsisidesteğininöngörülmüş̧olmasıkesintahsis

işleminin gerçekleşmesi anlamına gelmemektedir. Zira kesin tahsis işlemleri,Maliye BakanlığıMilli Emlak Genel

Müdürlüğükoordinasyonunda taşınmaz sahibi idare tarafındanyürütülmekteveyatırımlara tahsisedilmeküzere

ilanaçıkılanyerleriçinbaşvurudabulunulmuş̧yatırımprojeleriarasındanValibaşkanlığındaoluşturulankomisyonca

belirlenen yatırım projeleri için gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda, Maliye Bakanlığı kamu taşınmazlarının

yatırımlaratahsisedilmesiaşamasındaarananyeterlilikkoşullarını3/9/2009tarihindeResmiGazete’deyayımlanan

yönetmelikilebelirlemiş̧bulunmaktadır.Bakanlıkçadüzenlenenyatırımteşvikbelgesinesahipolmakisetalepedilen

evraklardanbirisidir.Özetle,Bakanlıkçayatırımteşvikbelgesidüzenlenmesivebelgekapsamındayatırımyeritahsisi

desteğininöngörülmesikesintahsisişlemiiçinyeterliolmamaklabirlikte,birönkoşulniteliğitaşımaktadır.

9.2.VERGİ İNDİRİMİ

Vergi indirimidestekunsuru ihtivaedenbiryatırımteşvikbelgesikapsamındayatırımyapmaktaolanbir

yatırımcı, yatırım yapmakta olduğu bölgeye göre değişen oranlarda gelir veya kurumlar vergisini indirimli olarak

ödeyebilmektevebu indirimdenyinebölgeyegöredeğişenoranlardakiyatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar

yararlanmayadevamedebilmektedir.

• Stratejikyatırımlariçintümbölgelerdeuygulanacakvergiindirimioranı%90,yatırımakatkıoranıise%50’dir.

• Bölgesel teşvik uygulamaları ile büyük ölçekli yatırımlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri

kapsamında,aşağıdabelirtilenvergiindirimoranlarıileyatırımakatkıoranlarıuygulanır.

Yatırımlardaneldeedilenkazançlar,yatırımtamamenveyakısmenişletmeyegeçipilgiliyatırımdankazanç

elde etmeye başlanıldığı hesap döneminden itibaren indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur.

İndirimlioranuygulamasıyatırımınkısmenveyatamamenfaaliyetegeçtiğigeçicivergidönemindebaşlar.

Ayrıca, aynı yatırımakatkı tutarındandüşülmeküzere,bölgesel yatırımların teşvikiuygulamaları vebüyükölçekli

yatırımların teşviki uygulaması kapsamında değerlendirilen yatırımlar için aşağıdaki tabloda belirtilen oranları

geçmemeküzere;yatırımcı,yatırımdönemindediğerfaaliyetlerindeneldeettiğikazançlarınadaindirimligelirveya

kurumlarvergisiuygulayabilir.

47

9.3.GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ VE KDV İSTİSNASI 9.3.1.GÜMRÜK VERGİ MUAFİYETİ

YatırımTeşvikBelgesikapsamındayurtdışındanteminedilecekyatırımmalımakineveteçhizatiçingümrük

vergisininödenmemesişeklindeuygulanır.Teşvikbelgesikapsamındayurtdışındanteminedilenyatırımmalımakine

veteçhizatithaligümrükvergisindenmuaftır.

9.3.2.KDV İSTİSNASI

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırımmalımakine ve

teçhizatiçinkatmadeğervergisininödenmemesişeklindeuygulanır.Yatırımteşvikbelgesisahibimükelleşere,belge

kapsamındakimakineveteçhizatteslimlerikatmadeğervergisindenistisnaedilmiştir.

9.4.SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ

5510 sayılı Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun Ek-2’ncimaddesinde teşvik belgeli yatırımların

kapsamındaistihdamedilenişçilerinprimeesaskazançaltsınırıüzerindenhesaplanansigortaprimlerinin,işveren

hisselerininve/veyasigortahisselerininBakanlıkçakarşılanmasıdır.

SözkonusuKanunaistinaden2009/15199veya2012/3305sayılıYatırımlardaDevletYardımlarıHakkında

KararlarkapsamındaYatırımTeşvikBelgesidüzenlenmişyatırımlarauygulanabilecekdestekunsurlarıSigortaPrimi

İşverenHissesiDesteğiveSigortaPirimiDesteğidir.

SigortaPrimiİşverenHissesiDesteği,teşvikbelgesikapsamıyatırımlasağlananilaveistihdamiçinödenmesi

gerekensigortaprimiişverenhissesininasgariücretetekabüledenkısmınınBakanlıkçakarşılanmasıdır.

SigortaPrimiDesteği ise teşvikbelgesikapsamıyatırımlasağlanan ilave istihdam içinödenmesigereken

sigortaprimiişçihissesininasgariücretetekabüledenkısmınınBakanlıkçakarşılanmasıdır.2012/3305sayılıYatırımla

DevletYardımlarıHakkındaKararkapsamında,sadece6.Bölgedegerçekleştirilecekbölgesel,büyükölçeklivestratejik

yatırımlariçindüzenlenenteşvikbelgelerindeöngörülür.

9.5. ALTINCI BÖLGE TEŞVİK KAPSAMINA ALINAN YENİ İLLER CazibeMerkezleriProgramı(CMP)kapsamındayeralan4’üncüve5’incibölgeillerindekiorganizesanayi

bölgeleri ileKilis ilindeyeralanorganizesanayibölgelerindegerçekleştirilecekbölgesel,büyükölçeklivestratejik

teşvikuygulamalarıkapsamındakiyatırımlar,tabiolunanuygulamakapsamında6’ncıbölgedeuygulanandesteklerden

48

aynıoran,miktar,süreveşartlardayararlanır.Ekdestekalacakcazibemerkezli8il;Elazığ,Malatya,Adıyaman,

Tunceli,Erzurum,Erzincan,Gümüşhane,Bayburt illeridir.AyrıcaKilis ilidekatılaraktoplam9 ilolmaküzereOSB

içerisindeyapılacakyatırımlara6.bölgeteşvikiverilebilecektir.

9.6. YATIRIM KONUSUNUN VERGİ TEŞVİĞİNDEKİ DURUMU

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

:

Yatõrõmõn Tanõmõ B.Y.S. SEBZE VE MEYVELERİN İŞLENMESİ VE SAKLANMASI 1513.3

Yatõrõm Yeri GÜMÜŞHANE

OSB içi veya Bir alt bšlge desteği mi? Evet

Yatõrõma Başlama Tarihi 16-09-2017

BŸyŸk …lçekli Yatõrõm mõ? Hayõr

İlin Olduğu Bšlge 5. Bölge

Genel Teşvik mi? Yararlanabilir

Bšlgesel Teşvik mi? Evet

…ncelikli Yatõrõm mõ? Hayõr

Bšlgesel Teşvik Asgari Yatõrõm Şartlarõ 1 Milyon TL Gõda ŸrŸnleri ve içecek imalatõ

Yatõrõmla İlgili …zel Şartlar2017 yõlõnda yapõlacak yatõrõm harcamalarõ için vergi indirimi yatõrõma katkõoranõna 15 puan ilave edilmekte, vergi indirimi oranõ %100 olmakta vebina-inşaat harcamalarõna KDV iadesi uygulanmaktadõr.

Yararlanõlacak Teşvik Bšlgesi 6. Bolge

KDV İstisnasõ Var

GŸmrŸk Vergisi Muafiyeti Var

Yatõrõm Yeri Tahsisi Var

SGK İşveren Hissesi Desteği 10 yõl Limitsiz Yatõrõma Katkõ Oranõ

Vergi İndirimi Desteği Vergi İndirim Oranõ %90, Yatõrõma Katkõ Oranõ %50

Faiz Desteği TL 5 puan, Dšviz 2 puan İndirimli, 700 Bin TL'yi geçemez.

SGK İşçi Hissesi Desteği Uygulanmamaktadõr

Gelir Vergisi Stopajõ Desteği Uygulanmamaktadõr

49