BUNAMA (DEMANS) NEDİR?

Bunama, genellikle 60 yaşın üzerindeki bireylerde çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan, başta hafıza olmak üzere zihinsel işlevle-

rin zayıfladığı, uzun süreli bir sağlık sorunudur. Bu hastalığa sahip olan kişiler karar verme, konuşma, kendi bakımını sağlama ve gün-

lük işlerini yürütme gibi temel işlevlerini yerine getirmede güçlük yaşayarak zaman içinde bağımlı hale gelebilmektedirler. Zihinsel iş-

levler birçok farklı nedenden dolayı bozulabilir. Bozulma, yaş, cinsiyet, kalp-damar hastalıkları, kolesterol yüksekliği, guatr, vitamin ek-

sikliği, ailesel yatkınlık, kafa travması, bazı kimyasal maddelere maruz kalma gibi çeşitli risk faktörleri ile ilişkilidir.

Bunama, en fazla yaşlı insanları etkileyen bir sağlık sorunudur. Hastalık başlangıçta sinsi bir unutkanlıkla başlayabileceğinden, yaşlılık-

ta görülen unutkanlığın normal olduğu düşünülmemelidir. Bunamanın, başlangıç döneminde teşhis edilmesi çok önemlidir.

BUNAMANIN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bunama teşhisi konan bireylerde aşağıdaki belirtilerin hepsi bulunmayabilir. Bu nedenle sayılan belirtilerin biri ya da birkaçının sizde ya

da bir yakınınızda var olduğunu düşünüyorsanız lütfen en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.

Unutkanlık (yakın zamana ait bilgileri hatırlayamama ve yeni bilgiler öğrenememe gibi)

Konsantrasyon bozuklukları

Günlük işlerin, sorumlulukların zor gelmeye başlaması

Dil ve konuşma ile ilgili sorunlar (konuşurken kelime bulamamak gibi)

Zaman ve mekanı tanımada ya da yön bulmada zorlanmak

Yorum yapma ya da muhakeme yeteneğinde azalma

Düşünce oluşturmakta ya da kendini ifade etmekte zorlanmak

Soyut düşünmede sorunlar yaşamak

Eşyaların yerini hatırlayamamak

Para kullanmakta sorunlar yaşamaya başlamak

Davranış tarzı, huy ya da kişilik özelliklerinde değişiklikler

Kendine bakımda sorunlar yaşamaya başlamak

Bir işe başlayıp bitirmede zorlanmak

BUNAMA NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Bunamanın teşhisinde soru-cevap şeklinde yürütülen testler, ayrıca doktorların uygun gördüğü durumlarda beyin görüntüleme tetkik-

leri ve bazı kan tetkikleri uygulanmaktadır. Soru-cevap şeklinde yürütülen tarama testleri, hem uygulaması basit hem de toplumda bu-

namanın erken dönemde tanınması açısından son derece önemlidir.

BUNAMAYI ÖNLEMEK YA DA GECİKTİRMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?

1. Yeterli ve dengeli beslenmeye özen gösteriniz. Hazır gıdalardan mümkün olduğunca uzak durunuz.

2. Yemeklerinizde çoğunlukla zeytinyağını tercih ediniz. Hayvansal yağ, margarin gibi yağların tüketimini azaltınız.

3. En azından haftada bir defa yağlı balık tüketmeye çalışınız.

4. Her gün hem sebze hem meyve tüketmeye gayret ediniz.

5. Günlük tükettiğiniz tuz miktarını azaltmaya çalışınız.

6. Sigara ve alkol kullanımından uzak durunuz.

7. Fiziksel egzersiz yapınız. Haftada 3-4 gün 30-45 dakikalık tempolu yürüyüşler yaşamınızı olumlu yönde etkileyecektir. Asansör kul-

lanmak yerine merdivenden çıkmak, kısa mesafelerde ulaşım aracı kullanmayıp yürüyerek gitmek de sağlığınıza önemli katkı sağ-

layacaktır.

8. Kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri düzeyinizi düzenli olarak ölçtürünüz. Eğer yüksek ise gerekli önlemleri alınız.

9. Aşırı kilo almaktan kaçınınız. Sizin için ideal olan normal kiloda kalmaya özen gösteriniz.

10. Kitap okumak, günlük tutmak, hatırlatıcı notlar gibi yazılar yazmak, bulmaca çözmek gibi zihni uyarıcı etkinliklerde bulununuz.

11. Sosyal ortamlara katılarak ailenizle ya da arkadaşlarınızla vakit geçiriniz.

12. Stresten uzak durmaya çalışınız.

13. Mümkün olduğunca aynı saatte yatıp, aynı saatte kalkarak uyku düzeninize dikkat ediniz.

14. Yaşadığınız alanlarda sağlığınızı olumsuz etkileyebilecek kimyasal maddelerden uzak durunuz.

15. Unutmayınız ki ileri derecede unutkanlık ve bunama, erken dönemde teşhis edilirse her hastalıkta olduğu gibi tedavi daha başarılı

olacaktır. Bu konu ile ilgili daha detaylı bilgi almak için lütfen size en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.