รศ 601 ระบบสั�งคมและการเม�องไทยรศ.ดร.ไพศาล สั�ร�ยะมงคล

การบรรยายวั�นอาท�ตย�ท�� 30 กรกฏาคม 2543

วั�ฒนธรรมทางการเม�องของไทยวั�ฒนธรรม หมายถึ ง แบบแผนการดำ�าเน�นชี�วั�ต วั�ฒนธรรมทางการเม�องหมายถึ ง แผนการดำ�าเน�นชี�วั�ตในส่�วันท� เก� ยวัก�บอ�า นาจซึ่ งเป็$นการย%อนกลั�บไป็ศึ กษา ดำ*ถึ งบ+คลั�กของคนไทยในอดำ�ต,ส่ภาพควัามค�ดำอ�าน,พฤต�กรรมของเขา รวัมถึ งควัามเชี� อค�าน�ยมของเขา (Psychological Make up)

แหล$งท��มาของวั�ฒนธรรมทางการเม�อง1. Kingship ส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย12. Interplay of Personlity3. Importance of Hierarchy ควัามส่�าค�ญของลั�าดำ�บชี�3น4. Influence of Buddhism อ�ทธ�พลัของศึาส่นาพ+ทธ5. Influence of Hinduism อ�ทธ�ของศึาส่นาฮิ�นดำ*6. The Role of Thai Values.

- ควัามอดำกลั�3นต�อการผ�นแป็รทางพฤต�กรรม- การเคารพเชี� อฟั6ง- ควัามน�ยมร�บราชีการ- การหลั�กเลั� ยงการเผชี�ญหน%า

จากข%อ 4 Influence of Buddhism อ�ทธ�พลัของศึาส่นาพ+ทธ ม�ป็ระเดำ8นท� น�ามาพ�จารณา ค�อ1. ควัามเชี� อวั�าอ�านาจร�ฐเก�ดำข 3นไดำ%อย�างไร2. ศึาส่นาพ+ทธมองการเก�ดำระดำ�บของส่�งคม,การจ�ดำระเบ�ยบของส่�งคม

อย�างไร3. ศึาส่นาพ+ทธไดำ%ก�าหนดำหร�อมองวั�าผ*%ท� ม�อ�านาจ ผ*%ป็กครองควัรป็ฏิ�บ�ต�

ตนเองอย�างไร

ท�3ง 3 ข%อน�3 เป็$นท� มาของวั�ฒนธรรมทางการเม�องของไทยท� ส่�าค�ญ

1.ควัามเชื่��อวั$าอ&านาจร�ฐเก�ดข)*นได+อย$างไรอ�ทธ�พลัทางดำ%านควัามเชี� อวั�าอ�านาจร�ฐเก�ดำข 3นไดำ%อย�างไร ศึาส่นาพ+ทธ

มองวั�าอ�านาจร�ฐเก�ดำข 3นไดำ%อย�างไรน�3น ม�ท� มาดำ�งน�3ค�ออดำ�ต ควัามจ�าเป็$นทางดำ%านอ�านาจร�ฐไม�ม� เพราะคนอย*�ก�นอย�างส่งบส่+ข

ไม�ม�การร�งแกข�มเหงก�นต�อมา คนส่*ญเส่�ยควัามดำ�เชี�นน�3นไป็ ม�การเข�นฆ่�าก�น,คนในส่�งคมจ ง

รวัมต�วัก�นหาทางแก%ไข โดำยเลั�อกผ*%ป็กครอง โดำยเลั�อกจากคนท� เขาชีอบแลัะท�าให%คนในส่�งคมม�ควัามม� นคงป็ลัอดำภ�ย ทางศึาส่นาพ+ทธเร�ยกวั�า MAHASAMMATA

MAHASAMMATA แป็ลัวั�า ท�านผ*%ไดำ%ร�บการเป็ลั�งเส่�ยงจากคน“

หม*�มาก ส่� งน�3ค�อการเร� มต%นของการม�ร�ฐเห8นไดำ%วั�าการม�ร�ฐน�3นเก�ดำ จาก”

การเลั�อกของป็ระชีาชีน ท� เลั�อกผ*%ป็กครองข 3นมาตะวั�นตก ม�ทฤษฎี�ส่�ญญาป็ระชีาคม ค�อการตกลังให%ผ*%ป็กครองคนใดำ

คนหน งข 3นมาม�อ�านาจในการควับค+มป็กครองMAHASAMMATA ค�อ กระบวันการซึ่ งป็ระชีาชีนเป็$นผ*%ย�นยอม

พร%อมใจก�นเลั�อกบ+คคลัใดำบ+คคลัหน งให%ข 3นมาเป็$นผ*%น�า ในส่�งคม เพ� อป็ระโยชีน1ของป็ระชีาชีน- ศึาส่นาพ+ทธเป็$นศึาส่นาท� ม�พ�3นฐานทางดำ%านป็ระชีาธ�ป็ไตย ซึ่ งเห8นไดำ%จาก

กระบวันการเลั�อกผ*%น�า (MAHASAMMATA) ซึ่ งไดำ%ดำ�าเน�นการมาต�3งแต�ดำ กดำ�าบรรพ1 ซึ่ งไดำ%ท�ามาก�อนป็ระเทศึทางดำ%านตะวั�นตก

- กระบวันการ MAHASAMMATA น�3ส่อดำคลั%องอย�างย� งก�บระบบป็ระชีาธ�ป็ไตย

- ศาสันาพ�ทธม�$งเน+นควัามสั�ขของประชื่าชื่นเป-นสั&าค�ญ แลัะม�การควับค+มขอบเขตของผ*%ป็กครองซึ่ งดำ�ารงต�าแหน�งให%ย ดำถึ�อป็ฏิ�บ�ต�ตามกฎีเกณฑ์1ไม�ข�มเหงป็ระชีาชีน(ทศึพ�ศึราชีธรรม)

2.ศาสันาพ�ทธมองการเก�ด ระด�บของสั�งคม,การจ�ดระเบ�ยบของสั�งคมอย$างไร- กฎีแห�งกรรม ถึ�อไดำ%วั�าเป็$นต�วัจ�ดำระเบ�ยบของส่�งคมไทย- คนเราม�ควัามเชี� อวั�าท� บ+ญหร�อกรรมน�3นเป็$นส่� งท� ท+กคนม�ต�ดำต�วัมาแต�

ชีาต�ป็างก�อน แลั%วัมาส่�งผลัให%แก�พวักเขาในชีาต�น�3 คนท� ม�ผลับ+ญมากก8จะไดำ%อย*�หร�อดำ�ารงอย*�ในส่�งคมชี�3นส่*ง ส่�วันคนท� บ+ญน%อยก8อย*�ในต�าแหน�งท� อย*�ในระดำ�บท� ต� ากวั�า หร�อส่ถึานะท� ต� ากวั�าในส่�งคม ซึ่ งบ+ญแลัะกรรมน�3เป็$นส่� งท� เก�ดำจากการกระท�าของแต�ลัะต�วับ+คคลัในชีาต�ท� แลั%วั บ+ญแลัะกรรมไม�ไดำ%เก�ดำจากการก�าหนดำของพระพ+ทธเจ%า แต�เป็$นเร� องการกระท�าของแต�ลัะบ+คคลั individualism ดำ�งน�3นจะเห8นวั�าคนไทยจะชีอบท�าอะไรท� เป็$นเอกเทศึซึ่ งลั�กษณะการม�บ+คลั�กเชี�นน�3เป็$นเพราะวั�าควัามเชี� อในเร� องกฎีแห�งกรรมวั�าใครท�าอะไรก8ไดำ%อย�างน�3น

- การท� คนเราไม�ยอมป็ฏิ�บ�ต�ตามกฎีเกณฑ์1ท� วัางไวั% อาท� การเข%าแถึวั,การเข%าค�วัต�างๆ ก8เชี� อวั�าน�าจะเป็$นผลัจากควัามเป็$น individualism

ซึ่ งควัามเป็$นเอกเทศึน�3ก8ส่�งผลัให%เก�ดำโครงส่ร%างท� หลัะหลัวัม (Loose

Structure) ดำ%วัยเพราะเหต+ท� คนท�าอะไรไป็ข 3นอย*�ก�บควัามพ งพอใจของตนเองเป็$นส่�าค�ญ ไม�ไดำ%ข 3นอย*�ก�บกฎีระเบ�ยบกฎีเกณฑ์1ท� วัางไดำ%

- ข%อเส่�ยจากการม�โครงส่ร%างท� หลัะหลัวัม (Loose Structure) ก8ค�อร�ฐต%องเส่�ยค�าใชี%จ�ายต�าง ๆ มากข 3นโดำยไม�จ�าเป็$นเพ� อควับค+มบ�งค�บให%คนป็ฏิ�บ�ต�ตาม อาท� การส่ร%างส่ะพานลัอยส่�าหร�บคนข%ามถึนน,การต�ดำต�3งแนวัร�3วัเหลั8กกลัางถึนนเป็$นต%น

- Hierarchical Structure ( โครงส่ร%างกระชี�บ , โครงส่ร%างท� เป็$น

ระดำ�บชี�3น ) ในส่�งคมไทยจะม�การเร�ยกคนท� ร* %จ�กหร�อบ+คคลัอ� นท� เก� ยวัข%องดำ%วัย โดำยใชี%ค�าเร�ยกวั�า ค+ณลั+ง,ค+ณอา เป็$นต%น ส่� งน�3เป็$นการบ�งชี�3ให%เห8นวั�าการจ�ดำระดำ�บชี�3นในส่�งคมไทยซึ่ งส่� งน�3ท�าให%เป็$นอ+ป็ส่รรคต�อการพ�ฒนาในส่�งคมไทยอย�างหน ง ดำ%วัยเหต+วั�าม�ควัามเคารพแลัะยอมร�บในส่ถึานะภาพซึ่ งท�า ใ ห% เ ก� ดำ ก า ร แ ก% ไ ข เ ป็ ลั� ย น แ ป็ ลั ง ไ ดำ% ย า ก ม า ก

3.ผู้0+ท��ม�อ&านาจ/ผู้0+ปกครอง ควัรจะปฏ�บ�ต�ตนอย$างไรศึาส่นาพ+ทธ ก�าหนดำไวั%วั�าผ*%ป็กครอง / ผ*%ม�อ�านาจท� ดำ�ต%องย ดำถึ�อธรรมะในการป็ฏิ�บ�ต�หน%าท� ธรรมะพ�เศึษท� พระพ+ ทธเจ%าทรงก�า หนดำให%ผ*%ป็กครองป็ฏิ�บ�ต�ม� 10

ป็ระการ ค�อ

ทศพ�ศราชื่ธรรม1. ต%องให%ทาน2. ต%องถึ�อศึ�ลั3. ต%องเส่�ยส่ลัะ4. ต%องย+ต�ธรรม5. ต%องถึ�อมตน6. ต%องร* %ส่�าน ก7. ต%องไม�โกรธ8. ต%องไม�ใชี%ควัามร+นแรง9. ต%องอดำทน10. ต%องไม�เป็$นภ�ยทศึพ�ศึราชีธรรมถึ�อวั�าเป็$นเป็ร�ยบเส่ม�อนเป็$นกระดำ*กส่�นหลั�งทางการเม�อง

ของคนไทย ซึ่ งผ*%ม�อ�านาจต%องม�แลัะป็ฏิ�บ�ต�ตาม

Virtue Merit Power

ค+ณธรรม บารม�

อ�านาจ

สั0ตรการได+มาซึ่)�งอ&านาจ

คนทางดำ%านซึ่�กโลักตะวั�นออกม�ควัามเชี� อวั�าคนดำ�ม�ค+ณธรรม ม�อย*�ในส่�งคมส่ามารถึหามาเป็$นผ*%น�าไดำ% ซึ่ งต�างจากคนโลักตะวั�นตก ซึ่ งม�ควัามค�ดำวั�า การท� จะหาคนดำ�ม�ค+ณธรรมหร�อคนดำ�น�3นหาไม�ไดำ% ดำ%วัย

เหต+ผลัในเร� องท� วั�า อ�านาจท�าให%คนเส่� อม (Power Corrupts) ดำ�งน�3น ในโลักตะวั�นตกจ งจ�ดำต�3งเป็$นส่�าน�กข 3นเพ� อการค�ดำเลั�อกคนให%เข%ามาดำ�ารงต�าแหน�ง ซึ่ งเป็$นการไม� Focus ท� ต�วับ+คคลัแต�จะ Focus ไป็ท� ระบบการค�ดำเลั�อกแลัะการควับค+ม

จากข+อ 5 ศาสันาพราหมณ์�ก�บวั�ฒนธรรมทางการเม�องของไทย

คนไทยเม� ออพยพมาจากย*นานป็ระเทศึจ�นก8ลังมาอย*�ก�บพวักขอม ป็ระมาณป็A 1344 ก8ท�าการย ดำอ�านาจแลัะข�บไลั�พวักขอมออกไป็ ซึ่ งส่ม�ยท� ขอมรวัมอ�านาจอย*�น� 3นก8ม�ควัามเชี� อในเร� องของภ*ต�ผ�ป็Aศึาจต�างๆ (Animism) ต�อมาผ*%น�าของไทยไดำ%เลั� อมใส่แลัะน�าเอาศึาส่นาพ+ทธเข%ามาย ดำถึ�อป็ฏิ�บ�ต� แต�ก8ม�บางส่�วันซึ่ งย�งคงม�ควัามเชี� อเดำ�มแลัะก8ป็ฏิ�บ�ต�ใชี% ซึ่ งถึ�อวั�ากษ�ตร�ย1เป็$นเทพเจ%าจ+ต�มาในโลักมน+ษย1

ศาสันาพ�ทธ ศาสันาพราหมณ์�1. อ�านาจร�ฐ 1.อ�านาจร�ฐเก�ดำจากการเร�ยกร%องของป็ระชีาชีนการต�3งผ*% น�า ข 3 น ม า ชี� วั ย ดำ* แ ลั “MAHASAMMATA”

อ�านาจเก�ดำข 3นจากพระเจ%า

2. การจ�ดำระเบ�ยบของส่�งคมม�ควัามเชี� อตามกฎีแห�งกรรม

2. การจ�ดำระเบ�ยบของส่�งคมเป็$นลั�กษณะ Hierarchical Structure

ซึ่ งเป็$นโครงส่ร%างท� กระชี�บ ม�การแบ�งชี�3นวัรรณะแต�ไม�ส่ามารถึท� จะข%ามวัรรณะไดำ% เชี� อวั�าพระเจ%าก�าหนดำให%คนไป็อย*�ตาม

วัรรณะต�างๆ ตามควัามเชี� อท� วั�า- วัรรณะกษ�ตร�ย1 เก�ดำมาจากแขนขา

พระเจ%า- วัรรณะพราหมณ1เก�ดำมาจากป็ากของ

พระเจ%า วัรรณะพราหมณ1น�3ม�หน%าท� พ�เศึษค�อต�ควัามตามพระค�าภ�ร1 ซึ่ งในย+คต%นๆ วัรรณะพราหมณ1น�3ม�อ�านาจเหน�อกวั�ากษ�ตร�ย1เพราะใชี%อ�านาจในการต�ควัาม

- วัรรณะแพศึย1 เก�ดำมาจากน�องของพระเจ%า

- วัรรณะศึ*ทร เก�ดำมาจากเท%าของพระเจ%า ซึ่ งวัรรณะศึ*ทรน�3ม�หน%าท� คอยร�บใชี%วัรรณะอ� น ๆ ข%างต%น

3. ค+ณธรรมบารม�ผ*%ป็กครอง / ผ*%ม�อ�านาจย ดำถึ�อหลั�กทศึพ�ศึราชีธรรม

3.ค+ณธรรมบารม�อ�านาจไม�ไดำ%มาจากการบ�าเพ8ญตน แต�อ�านาจจะมาจากพ�ธ�กรรมต�างๆ ซึ่ งจะท�าให%ไดำ%มาซึ่ งอ�านาจบารม�ของผ*%ป็กครองน�3น ต�วัอย�างท� ให%เห8นถึ งการดำ�ารงไวั%ซึ่ งอ�านาจบารม�ก8ค�อเ ร� อ ง ข อ ง ค�า ร า ชี า ศึ� พ ท1

ศึาส่นาพราหมณ1น�3นม�การแบ�งลั�าดำ�บชี�3นของคนมากซึ่ งเน%นไป็ส่*�ลั�กษณะของอ�านาจน�ยมแลัะย�งคงม�ควัามเชี� อถึ งอ�ทธ�พลัของดำวังดำาวัท� ม�ผลัต�อโลัก, คน ซึ่ งเราเร�ยกวั�าเป็$นวั�ชีาโหราศึาส่ตร1 ซึ่ งย�งเป็$นท� น�ยมของหลัายๆ คนในย+คป็6จจ+บ�น

PSYCHOLOGICAL MAKE-UP พฤต�กรรมของเราน�3เก�ดำข 3นมาจากส่� งต�าง ๆ ค�อ

- ควัามเชี� อ BELIEF

- ท�ศึนคต� ATTITUDES

- ค�าน�ยม VALUES

- ควัามลั�าเอ�ยง ควัามอคต� BIAS

- ป็ระส่บการณ1 EXPERIENCE

เชี� อวั�ามน+ษย1ส่ามารถึท� จะม�การเป็ลั� ยนแป็ลังพฤต�กรรมน�3ไดำ% ท�3งน�3ข 3นอย*�ก�บการป็ร�บต�วัหร�อการยอมร�บ

II. ทฤษฎี�ต$างๆ ท��มาวั�เคราะห�การเม�องไทยMODELS หมายถึ ง ส่� งท� เราส่ร%างข 3นมาอย�างง�าย ๆ มาอธ�บายส่� งท� ม�

ควัามส่ลั�บซึ่�บซึ่%อน ส่ามารถึมองเห8นไดำ%ดำ%วัยตาเป็ลั�าไดำ%ยาก หร�อหมายถึ งการท�าจ�าลัองข 3นมาเพ� อให%เข%าไดำ%ง�ายข 3น

THEORY ค�อส่� งท� ไดำ%เก�ดำข 3นเป็$นป็กต� เป็$นป็ระจ�า ส่ามารถึน�ามาใชี%เป็$นแบบแผนอ%างอ�งไดำ%

1) ทฤษฎี� CLASSIC ของ ADAM SMITH จากหน�งส่�อเร� อง THE WEALTH OF NATION หร�อควัามม� นคงของป็ระชีาชีาต�

- ทฤษฎี�ของ ADAM SMITH กลั�าวัวั�าส่�งคมใดำก8ตามท� ป็ลั�อยให%คนโลัภส่ามารถึแส่ดำงเอาควัาม โลัภ ลัะโมบไดำ%อย�างเต8มท� ก8จะท�าให%ป็ระเทศึน�3นม�ควัามม� งค� ง หร�อแบบท� วั�า SELFISH & GREEDY

น�าไป็ส่*� WEALTH หร�อภาษาฝร� งเศึษเร�ยกวั�า เลัย1 เซึ่แฟัร1 กลั�าวัค�อการป็ลั�อยอ�ส่ระให%คนแส่วังหา ผลัป็ระโยชีน1ไดำ%อย�างเต8มท� ดำ�งน�3นจ งท�าให%ส่�งคมเก�ดำควัามม� งค� งข 3น

- ป็6ญหาท� เก�ดำข 3นตามทฤษฎี�ข%างต%นค�อ เน� องดำ%วัยเพราะคนม�ควัามส่ามารถึท� ไม�เท�าก�นดำ�งน�3นม�นจะเก�ดำควัามแตกต�าง เอาเป็ร�ยบซึ่ งก�นลัะก�นอย�างมากซึ่ งท�าให%ส่�งคมน�3นไม�ม�ควัามม� งค� งอย�างถึ%วันท� วั

- ส่าเหต+ท� ท�าให%ส่�งคมน�ยมคอมม�วัน�ส่ต1ลั�มส่ลัายก8เป็$นเพราะวั�าไป็ป็Cดำก�3นไม�ใหคนม�อ�ส่ระในการแส่วังหาผลัป็ระโยชีน1 ม�การควับค+มอ�านาจ ซึ่ งเป็$นเหต+ไม�ให%ม�การกระต+%นให%คนม�ควัามกระต�อร�อร%น

- การส่�งเส่ร�มให%คนในส่�งคมเก�ดำการค%า เก�ดำการแข�งข�น ส่� งน�3จะท�าให%ชี+มชีนม�ควัามม� งค� งค�อพยายามชี�วัยเหลั�อคนจนให%ส่ามารถึย�นข 3นมาไดำ%

2) ท ฤ ษ ฎี� JAMES MEDISON เ ข� ย น ห น� ง ส่� อ เ ร� อ ง THE FEDERALIST PAPER- ส่�งคมใดำก8ตามถึ%าส่ามารถึจ�ดำการให% AMBITIONS ถึ�วังดำ+ลัก�บ

AMBITIONS ไดำ%ผลัรวัมท� จะไดำ%ก8ค�อควัามเป็$นป็ระชีาธ�ป็ไตย- จ+ดำป็ระส่งค1ก8ค�อการไม�ให%อ�านาจไป็ตกอย*�ก�บกลั+�มหร�อคนใดำคนหน ง

มากเก�นไป็ถึ%าส่ามารถึถึ�วังดำ+ลัย1ก�นไวั%ไดำ%ก8จะเก�ดำควัามเป็$นป็ระชีาธ�ป็ไตยข 3น ต�วัอย�างก8ค�อการให%ป็ระชีาชีนเข%ามาม�อ�านาจเพ� อเป็$นการถึ�วังดำ+ลั อ�านาจของผ�ายร�ฐ ดำ�งน�3น จ งท�าให%เก�ดำควัามเป็$นป็ระชีาธ�ป็ไตย

- ถึ%าต%องการท� จะไดำ%ป็ระชีาธ�ป็ไตย ต%องส่ร%างอ�านาจถึ�วังดำ+ลัย1ให%เก�ดำข 3นในระบบต�างๆ โดำยให%อ�านาจน�3นกระจ�ดำกระจายซึ่ งท�าให%คนต%องไป็ท�าการเจรจาต�อรองก�น ซึ่ งส่� งน�3นก8ท�าให%เก�ดำป็ระชีาธ�ป็ไตยใน องค1การแลั%วั แนวัควัามค�ดำในเร� องการจ�ดำต�3งหน�วัยต�างๆ ข 3นเพ� อให%ม�การถึ�วังดำ+ลัย1แลัะส่ามารถึ ต�ดำตามดำ*พฤต�กรรมของหน�วัยงานร�ฐน�3เป็$นแนวัควัามค�ดำแบบ PLURALIST SOCIETY ค�อส่�งคมพห+น�ยม ในป็ระเทศึอเมร�กาน�ยมใชี%มาก ม�การใชี%ควับค+มท�3งในแนวัต�3งแลัะแนวันอน ม�การกระจายอ�านาจต�3งแต�ต%น

3) แนวัค�ดำเชี�ง MC HILLERARY เข�ยนหน�งส่�อเร� อง THE PRINCE เป็$นการใชี%ควัามกลั�วัเป็$นเคร� องม�อในการป็กครอง FEAR

SECURITY ม�ควัามเชี� อท� วั�าการท� เราไป็วั�าใครส่�กคน 50 คน ในวั�นน�3 อ�ก 5 วั�นต�อมา คนก8จะไม�ส่นใจวั�าใครวั�า แต�ส่� งหน งท� คนท�3งหลัายจดำจ�าไดำ%ก8ค�อควัามหวัาดำกลั�วั ดำ�งน�3น ตามทฤษฎี�น�3ค�อท�าให%คนกลั�วัแลั%วัเขาก8จะย�นยอมคลั%อยตาม

ทฤษฎี�วั�เคราะห�การเม�องไทยได+ม�ด�งน�*:1. CULTUREAL ANALYSIS การวั�เคราะห1ผ�านวั�ฒนธรรม

น�กวั�ชีาการ ทฤษฎี�

GIRLING น�กวั�เคราะห1ชีาวัเยอรม�น

CONSENSUAL VIEW ค� อลั� ก ษ ณ ะ ท� เห8นพ%องก�บผ*%น�า,เห8นดำ�เห8นงามตามผ*%น�า

ALMOND AND VERBA SUBJECT POLITCAL CULTURE ชีาวัตะวั�นตกมองวั�าคนไทยเชี� อในเร� องกฎีแห�งกรรม จ งไม�พยายามดำ�3นรนแส่วังหา หร�อต�อส่*% น�กวั�ชีาการ ALMOND AND

VERBA ไดำ%ท�าการศึ กษาวั�เคราะห1วั�า จากการท� ป็ระเทศึอ�นเดำ�ยถึ*กป็กครองโดำยป็ระเทศึอ�งกฤษเป็$นเวัลัานานน�3น คนในป็ระเทศึก8ม�อาการเฉื่� อยชีา แต�เขาเร�ยกพฤต�กรรมเชี�นน�3นวั�าเป็$น วั�ฒนธรรมของการชี�3น�า (SUBJECT POLITICAL CULTURE)

2. CLIENTELISM ระบบอ+ป็ถึ�มภ1

คนในส่�งคมเชี� อมโยงก�นดำ%วัยระบบอ+ป็ถึ�มภ1ค�อคนในส่�งคมจะเชี� อมโยงก�นโดำย

- Dyadic Relation การเชี� อมแบบม�ควัามส่�มพ�นธ1ก�นเป็$นค*� ๆ

- Vertical Relations การเชี� อมแบบนายแลัะลั*กน%อง- Reciprocal Relations การเก�3อก*ลัก�น ต�วัอย�าง ค�อการท� นายค+%มครองลั*กน%อง ลั*กน%องต%องหาป็ระโยชีน1ให%นายลั�กษณะน�3เป็$นการเก�3อก*ลัแต�ไม�เท�าเท� ยมก�น กลั�าวัค�อ นายเป็$นผ*%ท� ไดำ%ร�บป็ระโยชีน1มากกวั�า

- Personal Relations การม�ควัามส่�มพ�นธ1ในลั�กษณะส่�วันต�วัไม�เป็$นทางการ

แหล$งท��มาของระบบอ�ปถั�มภ์� ค�อมาจากส่ถึาบ�นการศึ กษาต�าง ๆ การม�ร+ �นพ� ร+ �นน%องของส่ถึาบ�น ระบบอ+ป็ถึ�มภ1ส่ามารถึหาดำ*ไดำ%จากวังการศึาส่นา อาท� วั�ดำการขอเข%าบวัชีหร�ออาศึ�ย, วังราชีการ ,ควัามส่�มพ�นธ1ระหวั�างน�กการเม�องก�บข%าราชีการ ,ราชีส่�าน�ก

ระบบอ+ป็ถึ�มภ1ย�งคงม�อย*�แลัะค�อนข%างจะไป็ไดำ%อย�างต�อเน� องในระบบส่�งคมไทยในป็6จจ+บ�น ต�วัอย�างเชี�น นาย ก แลัะนาย ข ให%เง�นในการซึ่�3อเส่�ยงเหม�อนก�น แต�นาย ก เข%าหาห�วัหน%าหม*�บ%าน, วั�ดำ หร�อผ*%น�าชี+มชีนเพ� อขอให%ชี�วัยเหลั�อซึ่ งเป็$นการให%ชี�วัยโดำยใชี%ระบบอ+ป็ถึ�มภ1 ขณะท� นาย ข ไม�ไดำ%ใชี%ระบบน�3 ป็ ร า ก ฏิ วั� า น า ย ก ป็ ร ะ ส่ พ ค วั า ม ส่�า เ ร8 จ ไ ดำ% ร� บ ก า ร เ ลั� อ ก ต�3 ง

การแก+วั�ธ�ซึ่�*อสั�ทธ�ขายเสั�ยงในสั�งคมไทยเพ��อจรรโลงประชื่าธ�ปไตยก;ค�อการต�ดสัายของระบบอ�ปถั�มภ์�น�*ออกไปอาจารย1รพ�นทร1 ไดำ%เส่นอแนวัควัามค�ดำเร� องระบบอ+ป็ถึ�มภ1ค�อเร� องระบบการฝากต�วั ซึ่ งก8ถึ�อวั�าเป็$นระบบอ+ป็ถึ�มภ1อย�างหน ง แต�ไม�ไดำ%กระท�าโดำยตรงแต�เป็$นการกระท�าโดำยทางอ%อม ซึ่ งระบบการฝากต�วัน�3ค�อการท� เราน�าคน ไป็ฝากไวั%ก�บผ*%ท� ม�อ�านาจกวั%างขวั%างเพ� อขอให%ชี�วัยเหลั�อ

3. ทฤษฎี� Bureaucratic Polity

Bureaucracy แป็ลัวั�า ราชีการ, Polit แป็ลัวั�า การป็กครองBureaucratic Polity หมายถึ งแบบระบบการป็กครองโดำย

ราชีการ Federic W. Riggs ไดำ%เข%ามาท�าการศึ กษาระบบการป็กครองของไทยซึ่ ง Riggs เข�ยนไวั%ในหน�งส่�อวั�าการเม�องไทยหลั�งการเป็ลั� ยนแป็ลังการ ป็กครอง 2475 น�3น Riggs พบวั�าพลั�งอ�านาจทางราชีการส่�งผลัต�อระบบการเม�องของไทย แลัะย�งศึ กษา ค%นพบวั�าพรรคการเม�อง, ส่ส่. ไม�ม�อ�านาจเลัย ร�ฐธรรมน*ญไดำ%ถึ*กลั8อคไวั%ส่�าหร�บพวักของตนต�วัอย�างเชี�นป็ระธานวั+ฒ�ค�อป็ระธานร�ฐส่ภาแลัะป็ระธานร�ฐส่ภาค� อผ*%ท� เส่นอรายชี� อนายกร�ฐมนตร�ให%พระมหากษ�ตร�ย1ลังพระป็รามาภ�ธ�ย อ�กอย�างหน งก8ค�อไม�ม�การก�าหนดำค+ณส่มบ�ต�ของผ*%ท� จะมาดำ�ารงต�าแหน�งนายกร�ฐมนตร�ไวั%ในกฎีหมาย

ร�ฐธรรมน*ญไวั%เลัย อ�านาจทางราชีการอย*�เหน�อส่ถึาบ�นทางการเม�อง ซึ่ งอ�านาจในการบร�หาร ราชีการส่�วันมากตกแก�ผ*%ท� ม�อ�านาจค�อทหาร กลั+�มนอกระบบราชีการค�อส่ภา, พรรคการเม�อง, เอกชีน, กลั+�มผลัป็ระโยชีน1ต�าง ๆ เหลั�าน�3ม�อ�านาจน%อยกวั�ากลั+�มระบบราชีการ ซึ่ งในทฤษฎี�หลั�กการป็กครองท� ดำ�แลั%วักลั+�มท� อย*�นอกระบบราชีการน�3ต%องม�พลั�งอ�านาจมากกวั�าแลัะควับค+มกลั+�มระบบราชีการ แต�ในควัามเป็$นจร�งกลั�บตรงก�นข%าม

Riggs เส่นอวั�าถึ%าจะศึ กษาระบบการป็กครองของไทยต%องท�าการศึ กษษระบบราชีการโดำยให%ดำ*วั�าใครม�อ�านาจมากกวั�าซึ่ งส่ามารถึดำ*ไดำ%จากงบป็ระมาณของกลั+�ม กลั+�มท� ไดำ%ร�บงบป็ระมาณของป็ระเทศึส่น�บส่น+นมากก8เป็$นกลั+�มท� ม�พลั�งอ�านาจมาก (Clique แป็ลัวั�า กEก เลั8ก ๆ + Section = Clect ซึ่ งแป็ลัวั�าเป็$นกEกใหญ� ๆ)

ย+คต�อมาพลั�งของระบบราชีการค�อย ๆ แผ�วัเบางลังเป็$นเพราะป็ลั�อยให%ม�การรวัมต�วัของพลั�งกลั+�มนอกระบบราชีการมากข 3น เม� อกลั+�มนอกระบบราชีการม�พลั�งมากข 3นก8 เป็$นท�ศึทางท� เข%าส่*�ทฤษฎี�ของ James Medison ค�อ Ambitions ถึ�วังดำ+ลัย1ก�บ Ambitions ต�วัระบบราชีการเองก8ม�การทดำถึอยเพราะในชี�วังท� เศึรษฐก�จ คนเก�งท� ม�ควัามร* %ควัามส่ามารถึก8จะลัาออกจากราชีการไป็ท�างานก�บบร�ษ�ทเอกชีน ซึ่ งเราเร�ยกภาวัะในชี�วังน�3นวั�าเป็$นภาวัะส่มองไหลั เม� อเก�ดำวั�กฤตทางเศึรษฐก�จภาวัะส่มองไหลัก8หย+ดำลังดำ%วัยเพราะภาคเอกชีนก8ป็Cดำร�บคนเข%าท�างานเพราะเศึรษฐก�จตกต� า

สัถัานะการณ์�ป=จจ�บ�นพลั�งอ�านาจไม�ไดำ%อย*�ก�บระบบราชีการเพ�ยงอย�างเดำ�ยวัแต�กระจายลังมาส่*�ระบบนอกราชีการมากข 3น คนห�นมาใชี%วั�ธ�การเข%าส่*�เวัท�ทางการเม�อง โดำยหาท�มส่น�บส่น+นเพ� อให%ตนเองไดำ%ร�บการเลั�อกต�3งแลัะดำ�ารงต�าแหน�งเพ� อท� จะเข%ามาควับค+มหน�วัยราชีการอ�กท� หน ง ขณะเดำ�ยวัก�นก8เก�ดำภาวัะถึ�วังดำ+ลัอ�านาจของระบบราชีการก�บระบบนอกราชีการข 3น ซึ่ งท�าให%เก�ดำควัามไม�พอใจของคนในกลั+�มระบบราชีการ โดำยไดำ%ใชี%ข%อโต%แย%งวั�าพวักนอกระบบราชีการน�3ไดำ%เข%ามา

B

Ex - B

โดำยการซึ่�3อเส่�ยง ในขณะเดำ�ยวัก�นพวักนอกระบบราชีการก8โต%แย%งกลั�บไป็วั�า พวักระบบ ราชีการม�การคอร1ร�บชี� นมาก ฝFายระบบราชีการม�ทหารเป็$นแกนน�า ในขณะท� ฝFายนอกระบบราชีการม�นายท+น, น�กศึ กษา แลัะน�กวั�ชีาการเป็$นแกนน�า นาน ๆ เข%าเม� อเก�ดำควัามข�ดำแย%งมากข 3นก8น�าไป็ส่*�เหต+การณ1วั�กฤต�

4. ป็ระชีาธ�ป็ไตย 3 ทาง (A Three – Pronged Democratic

Polity) การป็กครองระบบป็ระชีาธ�ป็ไตยแบบส่ามฐานส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1น�3นจะอย*�เหน�อกวั�าส่ถึาบ�นระบบราชีการแลัะส่ถึาบ�นนอกระบบราชีการแลัะจะไม�เข%าไป็ย+�งเก� ยวัก�บส่ถึาบ�นท�3งส่องในชี�วังเวัลัาป็กต�ส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1จะเข%ามาชี�วัยเหลั�อส่ถึานะการณ1ในชี�วังเลัาเก�ดำเหต+วั�กฤต�

ในชี�วังเวัลัาป็กต�ส่ถึาบ�น Ex – B แลัะ B จะม�จ+ดำท� เหลั� อมลั�3าก�นอย*�น� นก8ค�อการส่� อควัามหมายวั�าเป็$นการร�วัมม�อหร�อข�ดำแย%งก�น

สัาเหต�ท��สัถัาบ�นกษ�ตร�ย�ต+องลงมาด&าเน�นการแก+ไขควัามข�ดแย+งของ Ex

– B และ B เพราะ1. ท�3งส่องกลั+�มต�างไม�ยอมร�บเหต+ผลัซึ่ งก�นแลัะก�น2. ท�3งส่องฝFายต�างไม�ต�อส่*�ก�นตามกต�กา เพราะกลัายเป็$นควัามข�ดำแย%งส่�วัน

บ+คคลั (Personslized Conflict) มากกวั�าการข�ดำแย%งในเชี�งนโยบาย กลั�าวัค�อกฎีกต�การไม�ส่ามารใชี%บ�งค�บไดำ%ท�3งส่องฝFาย ต�วัอย�างเหต+การณ1 14 ต+ลัา แลัะ 6 ต+ลัาคม

3. ท�3งส่องฐานรากค�อ Ex – B แลัะ B ยอมร�บส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1ดำ%วัยส่าเหต+ท� พระมหากษ�ตร�ย1ดำ�ารงอย*�ในทศึ พ�ธราชีธรรม เป็$นท� เคารพร�กใคร�เท�ดำท*นของท�3งส่องฝFาย

ส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1

Ex – Bureaucracy ส่ถึาบ�นนอกระบบราชีการซึ่ งก8ค�อพวักนายท+น, น�ก ศึ กษา, น�กวั�ชีาการ Bureaucracy ส่ถึาบ�นระบบราชีการ ซึ่ งม�การแยกเป็$นกEกใหญ� ๆ หลัาย ๆ กEก

ม.ร.วั. ค กฤทธ�G ป็ราโมชี เร�ยกส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1วั�า เป็$น Stabilizer

ค�อเข%ามาท�า การถึ�วังดำ+ลัย1 หร�อบางคร�3งก8 เร�ยกวั�าเป็$น Stabilizing

Influence ค�อพลั�งท� ก�อให%เก�ดำเส่ถึ�ยรภาพ

ท�ศทางการเม�องในป=จจ�บ�นดำ%วัยอ�านาจในร�ฐธรรมน*ญฉื่บ�บใหม�น�3เป็$นลั�กษณะ Ambitions

Check Ambitions เป็$นป็ระชีาธ�ป็ไตยมากข 3น ต�วัอย�างเชี�น ม�การฉื่�กอ�านาจบางส่�วันให%ป็ระชีาชีนอาท� การร�วัมลังชี� อ 50,000 คนเพ� อขอป็ลัดำร�ฐมนตร�, การต�3งศึาลัร�ฐธรรมน*ญ, การจ�ดำท�าป็ระชีาพ�จารณ1 เป็$นต%นคาดำวั�าอ�านาจนอกระบบราชีการแลัะระบบราชีการจะม�ควัามข�ดำแย%งก�นมากข 3น แต�เป็$นการเอาชีนะก�นโดำยไม�พ�จารณาท� หลั�กการแลัะเหต+ผลัหร�อกฎีหมาย แต�เป็$นการเอาเร� องส่�วันต�วัมาต�ดำส่�น (Personalized Conflict) ซึ่ งส่� งเหลั�าน�3อาจจะเก�ดำเหต+การณ1แบบพฤษภาทม�ฬก8ไดำ%

ในส่ถึานะการณ1ป็6จจ+บ�นบางชี�วังก8ถึ�อวั�าเก�ดำวั�กฤต�ทางดำ%านเศึรษฐก�จ ส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1ก8พยายามให%ก�าลั�งใจในการแก%ไขป็6ญหาของบ%านเม�องตามระบบป็ระชีาธ�ป็ไตย ซึ่ งก8ไดำ%แส่ดำงออกโดำยการมอบกระเชี%าดำอกไม%ให%เน� องในวัาระท� ส่�าค�ญบางโอกาส่ซึ่ งก8เป็$นเส่ม�อนส่� อควัามหมายให%ทราบวั�า ส่ถึาบ�นกษ�ตร�ย1น� 3น ต%องการให%ท+กฝFายใชี%เหต+ผลัในการแก%ไขป็6ญหาท� เก�ดำข 3น ป็ระชีาชีนท� ไดำ%เห8นการแส่ดำงออ�าท� ส่� อควัามหมายน�3นก8จะไม�ก�อควัาม วั+ �นวัายเคลั� อนไหวัให%เก�ดำควัามร+นแรงในบ%านเม�อง

5. ทฤษฎี�ผลัป็ระโยชีน1 (Group Model) ทฤษฎี�ผลัป็ระโยชีน1แตกต�างจากระบบอ+ป็ถึ�มภ1 ทฤษฎี�ผลัป็ระโยชีน1ม�องค1ป็ระกอบต�าง ๆ ดำ�งน�3

- เป็$นการรวัมต�วัก�นต�3งแต� 2 คนข 3นไป็ - เป็$นการรวัมต�วัก�นในแบบแนวันอน- ม�การรวัมต�วัก�นภายใต%ผลัป็ระโยชีน1หร�ออ+ดำมการณ1ร�วัมก�น- ม�การรวัมต�วัก�นแบบเป็$นทางการ

- ส่มาชี�กม�หน%าท� 4 บทบาทให%เลั�น

แนวัโน%มอนาคตทางการเม�องของไทยน�3น จะเคลั� อนไป็ตามแรงผลั�กดำ�นของกลั+�มผลัป็ระโยชีน1ต�าง ๆ ซึ่ ง หมายควัามวั�า พลั�งของระบบราชีการจะถึดำถึอยลังไป็แต�ในควัามค�ดำเห8นของอาจารย1ผ*%ส่อนน�3นเชี� อวั�า พลั�งอ�านาจของระบบราชีการย�งคงม�แอบแฝงอย*� แลัะก8จะใชี%อ�านาจหน%าท� ไป็ในท�ศึทางตามควัามต%องการของตนเองมากกวั�าการป็ฏิ�บ�ต�ตามกฎีระเบ�ยบ กลั+�มผลัป็ ร ะ โ ย ชี น1 น�3 จ ะ ม� ก า ร ศึ ก ษ า เ ก8 บ ข% อ ม* ลั ต� า ง ๆ

ส่ถึานะการณ1ในป็6จจ+บ�นอ�านาจเป็$นในลั�กษณะของ A Three – Pronged Democratic Polity ส่�วันของ Riggs น�3นใชี%ไม�ไดำ%แลั%วัส่�วันแบบของ Group Model อาจารย1ก8ม�ควัามค�ดำเห8นวั�าย�งไม�ม�พลั�งท� ชี�ดำแจ%งขนาดำน�3น พลั�งของกลั+�มผลัป็ระโยชีน1ข 3นอย*�ก�บ ขนาดำ, ควัามชีอบธรรม,

ทร�พยากร, ม�ศึ�กดำ�Gศึร�ของแต�ลัะกลั+�ม, วั�น�ย, กลัย+ทธ1 ป็ระส่บการณ1

หล�งสังครามโลกคร�*งท�� 2 พวัก Liberal ได+เสันอแนวัควัามค�ดเปร�ยบเท�ยบระหวั$างประเทศท�� พ�ฒนาแล+วัก�บประเทศท��ย�งไม$ได+พ�ฒนาด�งน�*

DEVELOPED COUNTRY BACKWARDNESS (SOCIO – ECON)

DEMOCRATIC RULE ARBITRARY RULESOCIO – ECON EQUALITY SOCIO – ECON GAPSPOLITICAL STABILTY POLITICAL VIOLENCE

Samual Huntingron & Joamn Nelson เข�ยนหน�งส่�อเร� อง No

Easy Choice ซึ่ งไดำ%แส่ดำงควัามไม�เห8นดำ%วัยก�บแนวัควัามค�ดำของพวัก Liberal ดำ�งกลั�าวัข%างต%น กลั�าวัค�อ การท� ป็ระเทศึยากจนจ งท�าให%เก�ดำ Arbitrary Rule Socio – Econ Gaps แลัะ Political violence

น�3นไม�ถึ*กต%องเพราะจร�ง ๆ แลั%วัการท� ม�นเก�ดำส่งครามทางการเม�อง Political Violence น�3นเป็$นเพราะคนท%องถึ� นต%องการท� จะป็ลัดำแอกจากการเป็$นเม�องข 3น เพราะเก�ดำชีาต�น�ยมของคนในชีาต�มากข 3น ม�นไม�ไดำ%เก�ดำข 3น

จากควัามยากจนหร�อการดำ%อยพ�ฒนาแต�อย�างใดำ อ�กท�3งย�งโต%แย%งเร� องชี�องวั�างของการพ�ฒนามากข 3น ก8ย� งม� Riggs มากข 3นดำ%วัย

Samual Huntington ได+สัร+างทฤษฎี�ข)*นมา 4 ต�วัแบบเพ��อท��จะท&าการอธ�บาย ค�อ1. Autocratic Model ค�อการป็กครองโดำยข+นนาง ชีนชี�3นป็กครอง ซึ่ ง

คนในระดำ�บน�3ม�การพ�ฒนาป็ระเทศึตามลั�าดำ�บแต�ต�อมา เม� อม�การป็ลัดำป็ลั�อยการผ*กขาดำอ�านาจจากชีนชี�3นป็กครองออกมาส่*�ระดำ�บลั�าง ก8ท�าให%เก�ดำชีนชี�3นกลัางมากข 3น ๆ ในท�ส่+ดำชีนชี�3นกลัาง ก8ขอเข%ามาส่�ทธ�ในการป็กครองดำ%วัยซึ่ งก8เข%าส่*�ระบบท� 2

2. Bouregois Model ค�อระบบท� นายท+นม�อ�านาจในการป็กครอง ย+คน�3นายท+นจะท�าการพ�ฒนาดำ%าน เศึรษฐก�จมากข 3นเพ� อป็ระโยชีน1ของพวักเขา ซึ่ งส่�งผลัให%เก�ดำนายท+นกลั+�มใหม�มากข 3น ในท� ส่+ดำนายท+นกลั+�มใหม� ๆ ท� เก�ดำข 3นก8เข%ามาม�บทบาทในการป็กครอง

3. Technocratic Model ค�อพวักน�กวั�ชีาการเฉื่พาะ ค�อพวักม�ออาชี�พท� เข%ามาดำ�าเน�นการบร�หารป็ระเทศึ

Vicious Circle Of Technocratic Model (วั�ฐจ�กรของควัามชื่��วัร+าย)

เม� อป็ลั�อยป็ะลัะเลัยให%ระบบเดำ�นไป็อย�างไม� ส่มดำ+ลัย1ก8จะเก�ดำวั�กฤต� คนม�ควัามต%องการท� จะเข%าไป็ม�ส่�วันร�วัมมากข 3น

เส่ถึ�ยรภาพทางการเม�อง

ควัามเท�าเท�ยมทางเศึรษฐก�จ-

ส่�งคม

การพ�ฒนาทางเศึรษฐก�จ-

ส่�งคม

การม�ส่�วันร�วัมทางการเม�อง

Participation Explosion

น+อย น+อย

น+อย

มาก

ข+อด�ของ Technocratic ค�อ การพ�ฒนาเศึรษฐก�จ-ส่�งคม ม�มากเพราะคนเก�งม�ควัามร* %ควัามส่ามารถึ แต�ส่�วันอ� น ๆ ดำ%อย เพ� อให%ระบบส่ามารถึย�นอย*�ไดำ%นาน ๆ ส่� งท� ร �ฐบาลัต%องกระท�าก8ค�อ การใชี%มาตรการในการท� จะท�าให%เก�ดำควัามเท�าเท�ยมทางเศึรษฐก�จแลัะส่�งคม โดำยให%ป็ระชีาชีนม�รายไดำ%มากข 3น ม�การจ�ดำเก8บภาษ�อากรแลัะน�าไป็เพ� มรายไดำ%ให%ป็ระชีาชีน เพ� มส่วั�ส่ดำ�การให%ข%าราชีการ แต�ท�3งน�3ก8คงอย*�ไดำ%ในชี�วังระยะเวัลัาหน ง เท�าน�3น เพราะควัามต%องการของคนในการม�ส่�วันร�วัมในการป็กครองก8เก�ดำข 3นอย*�ดำ�

4. Populist Model Vicious Circle of Populist Model

ถึ%าต%องการให%ระบบ Populist Model น�3อย*�ไดำ%นาน ๆ ร�ฐบาลัต%องม�นโยบายแลัะมาตรการท� จะให%คนกลั+�ม ต�าง ๆ ในส่�งคมต�อส่*%ก�นภายใต%กฎีเกณฑ์1กต�กาของส่�งคมให%ไดำ% ค�อม�การควับค+มควัามข�ดำแย%งให%ไดำ% ทฤษฎี�น�3เน%นให%คนต�อส่*%ก�นภายใต%กต�กาของส่�งคม

ป็6จจ+บ�นทหารไม�เข%ามา Sanction ก�บเร� องย+�งต�าง ๆ ท� เก�ดำข 3นเพราะพวักเขาตระหน�กถึ งกระแส่ของควัามเป็$นโลักาภ�วั�ฒน1 ซึ่ งจะส่�งผลักระทบต�อป็ระเทศึชีาต� อาท�เชี�น การบอยคอตไม�ซึ่�3อส่�นค%าจากป็ระเทศึไทย อ�กท�3งส่�งคมม�ควัามส่ลั�บซึ่�บซึ่%อนมากข 3น ถึ%าท�าการย ดำอ�านาจไป็ก8คงต%องส่�งพวัก

การม�ส่�วันร�วัมทางการเม�องมาก

ควัามเท�าเท�ยมทางเศึรษฐก�จ-

ส่�งคมมาก

การพ�ฒนาทางเศึรษฐก�จ-

ส่�งคมน%อย

เส่ถึ�ยรภาพทางการเม�องน+อย

Participation Implosion เก�ดำข 3นจากการห+บต�วัไม�ไห%ม�ส่�วันร�วัมค�อการป็ฏิ�วั�ต�ย ดำอ�านาจ

Technocratic ก8เข%ามาบร�หารป็ระเทศึซึ่ งก8ควัรต%องป็ลั�อยให%เป็$นไป็ตามระบบจะดำ�กวั�า

Pluralism เป-นระบบท��จรรโลงประชื่าธ�ปไตย เพราะเป็$นการกระจายอ�านาจตามร�ฐธรรมน*ญ ม�กลั+�มต�างๆ เก�ดำมากข 3น ส่� งท� ส่�าค�ญก8ค�อต%องรวัมก�นเป็$นกลั+�มเพ� อให%เก�ดำการถึ�วังดำ+ลัย1 กลั+�มจะท�าหน%าท� พ�ท�กษ1ป็ระชีาธ�ป็ไตยแลัะก8จะเข� ยระบบอ+ป็ถึ�มภ1 ออกไป็ในท� ส่+ดำ

อาจารย1เชี� อวั�าการเก�ดำกลั+�มผลัป็ระโยชีน1เป็$นการส่ร%างเส่ร�มระบบป็ระชีาธ�ป็ไตยแลัะท� ส่�าค�ญค�อคนม�ควัามร* %มากข 3นม�ควัามตระหน�กถึ งศึ�กดำ�Gศึร� ซึ่ งท�าให%เก�ดำผลัดำ�ท� ตามมาค�อ

1. เป็$นการน�าเอานโยบายมาท�าการแก%ไขป็6ญหาของป็ระเทศึมากข 3นต�างก�บ อดำ�ตท� ชี*ต�วับ+คคลั เม� อม�กลั+�มในส่�งคมมากข 3นผ*%ส่ม�ครส่มาชี�กส่ภาผ*%แทนราษฎีรก8จะพยายามท� จะก�าหนดำนโยบายเพ� อให%เก�ดำป็ระโยชีน1แก�กลั+�มต�าง ๆ เหลั�าน�3นดำ%วัย พรรคการเม�องต�าง ๆ เร� มม�การต�อส่*%โดำยชี*นโยบายเป็$นหลั�ก

กลั+�มหลั�กม�การจ�ดำต�3งถึ*กต%องตามกฎีหมาย แต�ถึ%ากลั+�มน�3เอาแต�ผลัป็ระโยชีน1ก8จะท�าให%เก�ดำกลั+�มแอบแฝงหร�อ Latent Group ข 3นมาเพ� อค�ดำค%านไม�ให%ม�การแส่วังหาผลัป็ระโยชีน1มากเก�นไป็โดำยไม�ส่นใจป็ระโยชีน1ต�อกลั+�มอ� นๆ

2. ร�ฐบาลัส่ามารถึก�าหนดำนโยบายแลัะดำ�าเน�นการตอบส่นองไดำ% กลั�าวัค�อ

กลั+�มท� จ�ดำต�3งข 3นม�นจะรวับรวัมควัามต%องการของส่มาชี�กกลั+�มท� เราเร�ยกวั�าม�นจะเก�ดำ Aggregate Demands ค�อเป็$นการรวัมควัามต%องการของกลั+�มเม� อร�ฐบาลัตอบส่นองควัามต%องการกลั+�มก8ค�อการตอบแทนให%แก�กลั+�มใหญ� ถึ%าม�การรวัมต�วัของกลั+�มดำ�ก8จะท�าให%เก�ดำศึ�กยภาพส่ามารถึดำ�าเน�นการร%องของบป็ระมาณหร�อผลัป็ระโยชีน1 ต�าง ๆ ท� ดำ�มาส่น�บส่น+นกลั+�มไดำ%

ตารางเปร�ยบเท�ยบ

CULTURE ANALYSIS

CLIENTLISM BUREAUCRATIC POLITY

GROUP MODEL

- ม�ควัามเฉื่� อยชีาทางการเม�อง

- กลั+�มแบบอ+ป็ถึ�มภ1ยอมร�บในอ�านาจของผ*%น�า

ลั�กษณะท� ส่�าค�ญค�อ1. ควัามส่�มพ�นธ1

เชี�งค*�2. ควัามส่�มพ�นธ1

แนวัดำ� ง3. ควัามส่�มพ�นธ1

ท� เก�3อก*ลัก�น4. ควัามส่�มพ�นธ1

ส่�วันต�วั

ลั�กษณะท� ส่�าค�ญค�อ

1. ระบบราชีการแข8งแกร�งครอบง�าพลั�งต�าง

ๆ ท� อย*�นอกระบบราชีการ เชี�น

ร�ฐส่ภา,พรรคการเม�อง,กลั+�มผลัป็ระโยชีน1

2. เวัท�การเม�องอย*�ในระบบราชีการม�การชี�วังชี�งอ�านาจก�นระหวั�างระบบอ+ป็ถึ�มภ1ภายในระบบราชีการเพ� อต�าแหน�งส่�าค�ญแลัะงบป็ระมาณแผ�นดำ�น

ตรงก�นข%ามก�บระบบอ+ป็ถึ�มภ1ค�อ1. เป็$นการรวัมก�น

ต�3งแต� 2 คนข 3นไป็2. รวัมต�วัก�นในแนวั

ราบ3. ม�ผลัป็ระโยชีน1-

อ+ดำมการณ1ร�วัมก�น4. รวัมต�วัเป็$นทางการ

ม�กฎีเกณฑ์1เป็$นลัายลั�กษณ1อ�กษร

5. ส่มาชี�กม�บทบาทหน%าท�

ท��มา- เคร�อญาต�- พวักพ%อง- รวัมส่�าน�กการ

ศึ กษา- ท%องถึ� นน�ยมหาด0ได+จาก- ราชีส่�าน�ก- ศึาส่นาพ+ทธ- ระบบราชีการ

- น�กการเม�อง,ข%าราชีการ,พ�อค%าน�กธ+รก�จแลัะชีาวันา

รศ.601อาจารย�พ0ดถั)งการออกข+อสัอบ

ดำร.ไพศึาลั ส่+ร�ยมงคลั 30 ก.ค. 2543

ผมออกข%อส่อบ 1 ข%อ ไม�ม�ให%เลั�อก ไม�ต%องไป็ท�อง ขอให%เอาควัามเข%าใจเป็$นส่�าค�ญ หลั�กการอะไร ต�าง ๆ ผมจะไม�ให%บอกหรอก ล�กษณ์ะระบบ

อ�ปถั�มภ์�เป-นอย$างไร แตกต$างก�บระบบกล�$มผู้ลประโยชื่น�อย$างไรบ+าง อ ภ์� ป ร า ย ย ก ต� วั อ ย$ า ง อ ย$ า ง น�* เ ป- น เ ร�� อ ง ท$ อ ง จ&า ไ ม$ เ อ า

ผู้มจะให+ค�ณ์วั�เคราห�การเม�องสัน�ก ๆ ค+ณวั�เคราะห1เป็$นอย*�แลั%วั เพ�ยงแต�จะวั�เคราะห1เข%าท�าหร�อไม�เท�าน�3นเอง เป็$นท+กคนอย*�แลั%วัเร� องวั�เคราะห1 ก8จะออกข%อส่อบให%ค+ณวั�เคราะห1การเม�อง แลั%วัเราก8จะต%องม�แนวัค�ดเชื่�งทฤษฎี�เข+ามาจ�บ ไม�ใชี�วั�เคราะห1ไป็เร� อยเป็I อย เหม�อนอย�างพวักส่ภากาแฟั ไม�เอา ค+ณต%องร* %วั�าม�นม�กรอบแนวัค�ดำทางการเม�อง ณ ขณะน�3กรอบต�วัน�3น�าจะท�าให%เรามองเห8นการเม�องของไทยอย�างชี�ดำเจน อย�างท� เร�ยกวั�า คม ชี�ดำ ลั ก อย�างไรบ%าง

ก8จะเป็$นการถึามเก� ยวัก�บเร� องการเม�องให%วั�เคราะห1 แลั%วัก8ให%แก%ไข ถั+าม�ป=ญหาอย$างน�* ๆ เก�ดข)*นหล�งจากวั�เคราะห�แล+วั เห;นป=ญหาแล+วั ค�ณ์จะแก+ไขม�นอย$างไร ลัองเส่นอแนวัทางแก%ไขป็6ญหาทางการเม�องน�3น ๆ ซึ่�

ผมก8ไดำ%ลัองยกต�วัอย�างให%ดำ*แลั%วั ถึ%าม�นม�ป็6ญหาอย�างน�3จะแก%อย�างไร ถึ%าเก�ดำม�พฤต�กรรมทางการเม�องม�นใกลั%ต�วัแบบ (Mode ) น�3 แลั%วัต�วัแบบ (Mode) อย�างน�3ซึ่ งเราเห8นวั�าม�นม�บางส่�วันม�นเป็$น ส่� งท� ไม�พ งป็รารถึนา เราจะแก%อย�างไร

การเม�องของไทยเราย�งเป-นเร��อง Personalized Conflict ต�อส่*%เป็$นเร� องส่�วันต�วั ไม�ใชี�ต�อส่*%เร� องอ+ดำมการณ1หร�อนโยบาย ถึ%าเม� อไหร�เราไดำ%เป็ลั� ยนแป็ลังพฤต�กรรมของเราไป็เป็$นการต�อส่*%ภายใต%อ+ดำมการณ1แลัะนโยบาย เอานโยบายมาส่*%ก�น นโยบายใครชีนะ คนน�3นก8เข%าไป็ร�างนโยบายแลัะก�าหนดำนโยบาย นโยบายใครแพ%ก8ต%องยอมให%ผ*%ชีนะเข%าไป็บร�หารบ%านเม�อง เข%าไป็ก�าหนดำนโยบาย เข%าไป็ออกกฎีหมาย ท+กคนถึ%าเคารพกต�กาอย�างน�3 โดำยเฉื่พาะฝFายท� เลั�นการเม�องท�3งหลัาบ เคารพกต�กาอย�างน�3ม�นก8เร�ยบร%อย ป็ลัอดำภ�ย ม� นคง แต�น� ไม� เลั�อกต�3งย�งไม�ท�นไร ห�วัคะแนนโดำนย�งบ%าง ลั*กเม�ยผ*%ส่ม�ครโดำนย�งบ%าง หร�อคนน�3คาดำวั�าจะไป็ลังพรรคน�3นถึ*กเขาย�งท�3งก�อน กลั�วัวั�าจะมาเป็$นค*�แข�ง ท� ส่�าค�ญ น� ม�นอะไรก�น น� ม�นม�ไดำ%ส่*%ก�นเชี�งนโยบาย ม�นเป็$นเร� องส่�วันต�วัเป็$นเร� องกลั�วัแพ% เป็$นเร� องต�ดำก�าลั�งก�น เป็$นห�วัคะแนนใน

ชี�วังท� ผ�านมาตายก�นมาก เพราะย�งเป็$น Personalized Conflict อย*� เราจะต%องชี�วัยก�น ส่�งเส่ร�ม จรรโลัง เป็$นห*เป็$นตาท�าให%การเม�องของเราเป็$นการเม�องท� เคารพกฎีเกณฑ์1กต�กา แลั%วัใชี%นโยบายต�อส่*%ก�น น� นเป็$นแนวัทางแก%ไขป็6ญหาอ�นหน ง

การจะพ�ฒนาประชื่าธ�ปไตย ม� 2 แนวัทางกวั+าง ๆ

แนวัทางหน ง ถั+าย)ดของพ�ทธศาสันาก;เน+นท��ต�วับ�คคล เน+นท��การม�ค�ณ์ธรรม บารม� และอ&านาจ ถึ%าเราม�คนดำ�ข 3นมาบร�หารส่�วันรวัมก8จะดำ�ดำ%วัย โอวัาทของในหลัวังก8เป็$นอย�างน�3 เราจะท�าให%ท+กคนเป็$นคนดำ�ไม�ไดำ% แต�เราก8ต%องส่�งเส่ร�มคนดำ�ให%ไดำ%ป็กครองบ%านเม�อง ให%คนท� ไม�ดำ�ไม�ม�โอกาส่ป็กครองบ%านเม�อง ส่ร%างควัามเส่�ยหายให%ป็ระชีาชีนน� นก8เป็$นแนวัทางของพระองค1 วั�าไป็แลั%วัก8อ�งแนวัค�ดำของพ+ทธศึาส่นา

แต�แนวัทางของตะวั�นตกอ� น ๆ ก8บอกวั�าต%องม�กลัไก ต+องม�ระบบถั$วังด�ลต+องสัร+างองค�กรต$าง ๆ ข)*นมา เพ��อให+ถั$วังด�ลก�น เพราะไม�ไวั%ใจคน ไม�เชี� อวั�าเราจะม�ราชีาป็ราชีญ1ไดำ% หร�อม�คนท� ม�ค+ณธรรมไดำ% หร�อม�ก8หาไดำ%น%อย แลัะโดำยเฉื่พาะคนท� ไป็เลั�นการเม�องก8ม�กมองวั�าเป็$นพวักเข�3ยวัลัากดำ�นท�3งน�3น ไม�ใชี�คนดำ�วั�าง�3นเถึอะ จ งต%องวัางน�3าหน�ก พ�ฒนากลัไกส่ถึาบ�นให%ม�นถึ�วังดำ+ลัก�นเส่�ย ม�นจะท�าให%คนชี� วัแม%ฟัลั+Eกไป็เป็$นใหญ�ก8ไม�ส่ามารถึใชี%อ�านายตามอ�าเภอใจไดำ% เพราะกลัไกม�นตรวัจส่อบก�นอย*� ข�นท�าก8ถึ*กป็ลัดำไดำ% น� เป็$นแนวัทางตะวั�นตกเขา อย�างอเมร�กากลัไกเขา Work ป็ระธานาธ�บดำ�น�กส่�นม�อ�านาจลั%นฟัJา ส่�งคนเข%าไป็โจรกรรมควัามลั�บของพรรคเดำโมเครตท� ส่�าน�กงานใหญ� เพ� อทราบวั�าพรรคโมเครตวัางแผนเลั�อกต�3งอย�างไร ถึ%าร* %แผนร* %ข%อม*ลัท� จะขโมยมาไดำ%ก8จะมาป็ร�บทางในการรณรงค1หาเส่�ยงของแมคโกเวั�นค*�ชี�งป็ระธานาธ�บดำ� ณ ขณะน�3น ควัามจร�งแลั%วัโพลัต�าง ๆ เขาวั�เคราะห1ก�นวั�าแมคโกเวั�นไม�ม�ทางชีนะน�กส่�นไดำ%เลัย แต�น�กส่�นไม�จ+ใจ ย�งส่�งคนไป็โจรกรรมแต�คนของต�วัถึ*กยามท� เฝJาต กจ�บไดำ% ถึ%าเป็$นบ%านเราก8ส่� งป็ลั�อยไป็นานแลั%วั แต�ยามน� นจ�บส่�งให%ต�ารวัจ ท�น�3ระบบเขากระจายอ�านาจ ต�ารวัจก8เป็$นของเทศึบาลัเม�องวัอชี�งต�น นายกเทศึมนตร�เขาไม�

ส่นหรอกป็ระธานาธ�บดำ� เขาก8ใหญ�เหม�อนก�น เม� อมาท�าผ�ดำกฎีหมายก8วั�าก�นไป็ตามเร� อง จ�บส่�งศึาลั ไลั�ไป็ไลั�มาส่าวัไป็ถึ งท�าเน�ยบ ป็ระธานาธ�บดำ�จ งต%องลัาออก ถึ%าไม�ลัาออกจะเป็$นคนแรกท� ถึ*กลังโทษโดำยส่ภาในข%อหาทรยศึต�อป็ระเทศึ บ�าเหน8จบ�านาญก8จะไม�ไดำ% ในป็ระวั�ต�ศึาส่ตร1ก8จะบ�นท กวั�าเป็$นป็ระธานาธ�บดำ�ท� ทรยศึต�อป็ระเทศึถึ งก�บข�3นต%องถึ*กป็ลัดำออก จ งต%องชี�งลัาออก แต�เพ� อจะไดำ%ไม�ให%โทษไป็ถึ งต�วัป็ระธานาธ�บดำ� จ งเต�3ยมก�นให%รองป็ระธานาธ�บดำ�ข 3นเป็$นป็ระธานาธ�บดำ�ข 3นเป็$นป็ระธานาธ�บดำ�แลั%วัให%ร�บท�าเร� องอภ�ยโทษ รองป็ระธานาธ�บดำ�ก8ข 3นเป็$นป็ระธานาธ�บดำ�แลั%วัร�บท�าเร� องอภ�ยโทษ ท+กอย�างก8จบ กฎีหมายไม�ส่ามารถึจ�บน�กส่�นไป็ลังโทษไดำ% เรามามองในแง�ท� วั�าท�3ง ๆ ท� ม�อ�านาจมากแต�ก8ไป็ ไม�รอดำ เพราะวั�าระบบของเขาม�นถึ�วังดำ+ลัก�นมากเหลั�อเก�น จนกระท� งป็ระธานาธ�บดำ�ไป็ตายน�3าต�3น โดำยโดำนยามเลั8ก ๆ จ�บคนของป็ระธานาธ�บดำ�ท� ไป็ขโมยข%อม*ลัในส่�าน�ก เร� องแค�น�3ถึ%าบ%านเราเร� องใหญ�กวั�าน�3ย�งเร�ยบร%อยเลัย เห8นไหมม�นเป็$นอย�างน�3นไดำ% เพราะกลัไกของเขาม�นถึ�วังดำ+ลัก�นดำ�เหลั�อเก�น

ท�น�3บ%านเราจะแก%ป็6ญหา ม�นก8ม�ห�วัใจส่�าค�ญ ๆ ก8ค�อ ต+องพยายามให+คนด�เข+ามาตามแนวัของพ�ทธศาสันา และเสัร�มด+วัยกลไกท��ถั$วังด�ลก�น แลัะท�าอย�างไรให%คนพ�ฒนาดำ%วัยการเป็ลั� ยนพฤต�กรรมจากเอาเร� องส่�วันต�วัต�าง ๆ กลัายมาเอาเร� องนโยบายเร� องโครงการมาต�อส่*%ก�น เคารพกฎีกต�กา หลั�กใหญ� ๆ ม�นอย*�แถึวัน�3แหลัะ ส่�วันจะท�าอย�างไร ก8ท�าโดำยการส่ร%างองค1กรข 3นมา ท�าโดำยผ�านกระบวันการทางกฎีหมาย ท�าโดำยผ�านกระบวันการบ�มส่อน ท�าโดำยต�วัเราเอง ท�าเป็$นต�วัอย�าง ถึ%าค+ณท+กคนท� อย*�ในน�3ท�าตามแนวัค�ดำท� เราพ*ดำก�นมา ก8เป็$นต�วัอย�างให%คนอ� น ๆ ไดำ%เหม�อนก�น ขยายฐานจากพ�ษณ+โลักไป็จ�งหวั�ดำข%างเค�ยง ในไม�ชี%าก8ครอบคลั+มไดำ%เหม�อนก�น ถึ%าเราม�ควัามต�3งใจท+�มเทเอาก�บม�น จร�ง ๆ ผมพ*ดำแลั%วัอย�าเลัยตามเลัย ถึามในข%อส่อบขอให%ตอบให%ไดำ% การตอบข%อส่อบขอให%ตอบให%ตรงป็ระเดำ8นท� ถึาม อย�าไป็ตอบตามท� ต�วัมา ถึ%าถึามไม�ตรงก�บท� ต�วั ม�อย*�บ�อย ถึามอย�างไป็ตอบอย�าง เพราะไป็ตอบตามท� ต�วัก�นมาซึ่ งไม�ไดำ%ถึาม

จดำจากเทป็โดำยนายป็ระท�ป็ ดำ+ลัพ�น�จธรรมา

คณะร�ฐป็ระศึาส่นศึาส่ตร1 ส่ถึาบ�นบ�ณฑ์�ตพ�ฒนบร�หารศึาส่ตร1

ข+อสัอบปลายภ์าควั�ชื่า รศ. 601 ระบบสั�งคมและระบบการเม�องไทยภ์าคพ�เศษ จ�งหวั�ดพ�ษณ์�โลก ล&าพ0น–

วั�นเส่าร1ท� 21 ส่�งหาคม 2542

เวัลัา 13.00 – 16.00 น.

ค�าส่� งข%อส่อบม� 3 ส่�วัน กร+ณาแยกส่ม+ดำค�าตอบของแต�ลัะส่�วัน

ส่�วันท� 1 รศึ.ดำร.ไพศึาลัส่+ร�ยะมงคลั

จากการพ�ฒนาเศึรษฐก�จ ส่�งคม การศึ กษา ฯลัฯ ในรอบ 3 – 4

ทศึวัรรษท� ผ�านมา ป็ระกอบก�บการป็ระกาศึใชี%กฎีหมายร�ฐธรรมน*ญฉื่บ�บป็6จจ+บ�น การพ�ฒนากฎีหมายแลัะส่ถึาบ�นทางส่�งคมแลัะการเม�องท� ต�ดำตามมา ลั%วันท�าให%โครงส่ร%าง ของส่�งคมการเม�องไทยเป็ลั� ยนแป็ลังไป็จากระบบอ�ามาตยาธ�ป็ไตย (BUREAUCRATIC POLITY

MODEL) ของ Rigg อย�างลั กซึ่ 3ง แต�ท�3ง ๆ ท� ม�การเป็ลั� ยนแป็ลังทางส่�งคมการเม�องอย�างมากมาย ดำ�งกลั�าวัข%างต%น เราก8ย�งมองเห8นอ�ทธ�พลัของวั�ฒนธรรมทางการเม�องในอดำ�ตอย�างชี�ดำเจน

ให%น�กศึ กษาอภ�ป็รายให%เห8นชี�ดำวั�าวั�ฒนธรรมทางการเม�องในอดำ�ตท� ย�งม�อ�ทธ�พลั อย�างส่�าค�ญต�อท�ศึนคต�แลัะพฤต�กรรมทางการเม�องของคนไทยในป็6จจ+บ�น ม�อะไรบ+างและอย$างไร พร%อมยกต�วัอย�างป็ระกอบ

อ�ทธ�พลัของวั�ฒนธรรมทางการเม�องส่�วันไหน แลัะอย�างไรเอ�3อต�อเส่ถึ�ยรภาพ ทางการเม�องในป็6จจ+บ�น แลัะอ�ทธ�พลัของวั�ฒนธรรมทางการเม�องส่�วันใดำ แลัะอย�างไรท� เป็$นอ+ป็ส่รรคอย�างย� งต�อการบร�หารท� ม�ป็ระส่�ทธ�ภาพแลัะเป็$นธรรม

แลัะเราจะแก%ไขวั�ฒนธรรมทางการเม�องท� ไม�พ งป็รารถึนาเหลั�าน�3อย�างไรยกต�วัอย�างวั�ฒนธรรมทางการเม�องท� ไม�พ งป็รารถึนา พร%อมเส่นอแนวัทางแก%ไขส่�กหน งเร� อง